SLAJD 1

ATRYBUCJA

DLACZEGO COŚ ROBIMY: JAK LUDZIE WYJAŚNIAJĄ PRZYCZYNY ZACHOWAŃ I

WYDARZEŃ

SLAJD 2
Dotyczy tego w jaki sposób odbiorca społeczny wykorzystuje informacje, aby
dojść do przyczynowych wyjaśnień wydarzeń. Bada jakie informacje są
gromadzone, jak są łączone w celu sformułowania oceny przyczynowej.

Potoczne określenie atrybucji: przypisywanie komuś lub czemuś pewnych cech.

Wyjaśnianie przez ludzi cudzego bądź własnego zachowania.

SLAJD 3
Za twórcę teorii atrybucji uważa się Fritza Heidera, który w 1958 roku jako
pierwszy szczegółowo opisał mechanizm wyjaśniania przyczyn ludzkich
zachowań. Heider odniósł się do zdroworozsądkowej psychologii, starając się
zrozumieć co stoi za tym, jak próbujemy tłumaczyć własne zachowania i
sposób, w jaki postępują inni ludzie.

SLAJD 4
Heider wskazał dwie kategorie przyczyn zachowań ludzi:

ATRYBUCJA WEWNĘTRZNA (ATRYBUCJA DYSPOZYCYJNA)

Zakłada, że przyczyną danego zdarzenia były cechy jego sprawcy np.
zdolności bądź przeciwnie ich brak/ inteligencja/ wysiłek/ osobowość bądź ich
brak.

ATRYBUCJA ZEWNĘTRZNA (ATRYBUCJA SYTUACYJNA)

Zakłada, że przyczyną zachowania danej osoby były okoliczności lub czynniki
zewnętrzne względem tej osoby np. przypadek/ trudność bądź łatwość
zadania/ pech/ pogoda/ zachowanie innych ludzi. Wszystko co jest
przeciwieństwem do wszystkich jego cech i wyborów.

SLAJD 5
Teoria wniosków korespondentnych – sformułowana przez Jonesa i Davisa
(1965).
Termin wnioskowanie korespondencyjne to sytuacja, w której obserwator
wywnioskuje, że zachowanie osoby pasuje lub koresponduje z jej osobowością.

Jest to korzystne, ponieważ poza zrozumieniem przyczyn umożliwia także

przewidywanie przyszłych zachowań danej osoby. Teoria wniosków
korespondentnych zakłada, że aby wyciągnąć tego rodzaju wniosek trzeba
najpierw określić, czy zachowanie było intencjonalne oraz jeśli tak to na jaki
skutek było zamierzone. Intencjonalność wyraża się w wiedzy o skutkach, do
jakich działanie doprowadzi w warunkach swobody działania.
 Do wnioskowania korespondentnego prowadzi nas;
1. Wybór: jeśli zachowanie jest wybierane dobrowolnie, uważa się, że jest ono
spowodowane czynnikami wewnętrznymi (dyspozycyjnymi).
2. Zachowanie przypadkowe a zamierzone: zachowanie, które jest zamierzone,
można prawdopodobnie przypisać osobowości osoby, a zachowanie, które jest
przypadkowe, można przypisać sytuacji / przyczynom zewnętrznym.
3. Pożądanie społeczne: Zachowania o niskim stopniu pożądania towarzyskiego
(nieprzystosowanie) prowadzą nas do wyciągania (wewnętrznych)
dyspozycyjnych wniosków bardziej niż w przypadku niepożądanych społecznie
zachowań.
4. Znaczenie hedonistyczne: jeśli wydaje się, że zachowanie drugiej osoby ma na
celu bezpośrednie przyniesienie nam korzyści lub szkody.
5. Personalizm: jeśli wydaje się, że zachowanie drugiej osoby ma na nas wpływ,
zakładamy, że jest to „osobiste”, a nie jest to tylko efekt uboczny sytuacji, w
której oboje się znajdujemy.

SLAJD 6
Błędy
Tendencja samoobronna - tendencja do tłumaczenia własnych porażek
wpływem środowiska i tłumaczenia sukcesów swoimi cechami wewnętrznymi.

Człowiek często zakłada, że zachowanie drugiej osoby jest jej cechą, i nie
docenia siły wpływu sytuacji na zachowanie. Niekiedy nie potrafimy rozpoznać,
czy zachowanie drugiej osoby zostaje spowodowane czynnikami sytuacyjnymi,
czyli jest uwarunkowane jej stanem

PRZYKŁAD
Jan wraca do domu i po otworzeniu drzwi widzi żonę, która wita go miło i pyta,
jak mu minął dzień. Zamiast odpowiedzieć równie miłym powitaniem, Jan
wrzeszczy do żony: „Daj mi spokój!”. Dlaczego Jan nakrzyczał na żonę? Jak
ktoś, kto popełnia podstawowy błąd atrybucji, może wytłumaczyć zachowanie
Jana? Najczęstszą odpowiedzią, z jaką można się spotkać, jest stwierdzenie, że
Jan jest złym, złośliwym lub nie towarzyskim człowiekiem (jego cechy). Zakłada
się, że przyczyną takiego zachowania są czynniki wewnętrzne (dyspozycyjne).
Wyobraź sobie jednak, że Jan został właśnie zwolniony z pracy z powodu
redukcji etatów. Czy wówczas wytłumaczenie zachowania Jana byłoby inne? Po
chwili namysłu być może wytłumaczyliśmy je tym, że Jan przeżywał frustrację i
zawód z powodu utraty pracy, czyli był w złym nastroju (jego stan). Właśnie w
ten sposób można wyjaśnić zachowanie Jana, odwołując się do czynników
zewnętrznych lub sytuacyjnych.
 SLAJD 7/8
Prawdopodobnie każdy z nas może przywołać przykłady popełnienia
podstawowego błędu atrybucji. Czy przedstawiciele kultur innych niż
zachodnia także popełniają ten błąd? Niekoniecznie. Najsilniejszą tendencję
do popełniania podstawowego błędu atrybucji przejawiają ludzie wychowani w
kulturze indywidualistycznej, czyli w kulturze, która jest skoncentrowana na
indywidualnych osiągnięciach i autonomii. W związku z tym wyjaśnienie
zachowania w ramach tej kultury przypisywane będzie osobie: jej cechom, a nie
sytuacji, w jakiej się ona znalazła. Natomiast ludzie żyjący w kulturze
kolektywistycznej, czyli w kulturze, która koncentruje się na relacjach
międzyludzkich, tj. na stosunkach w rodzinie, wśród przyjaciół i społeczności,
podstawowy błąd atrybucji popełniają rzadziej.

Dlaczego tak się dzieje? Kultury kolektywistyczne, które istnieją przede

wszystkim w Azji, Ameryce Łacińskiej i Afryce, koncentrują się na grupie, a nie
na jednostce. To skupienie uwagi na innych poszerza perspektywę analizy
zachowania, pozwalając na uwzględnienie zarówno wpływów sytuacyjnych, jak i
kulturowych. W związku z tym bardziej prawdopodobne jest, że osoby żyjące w
kulturze kolektywistycznej zaprezentują bardziej zniuansowaną odpowiedź na
pytanie o przyczyny zachowania innych osób.

SLAJD 10 (MODEL OSTATNIEGO KLIKNIĘCIA)

1. Konwersja w kontekście marketingu i e-commerce odnosi się do pożądanej

akcji podjętej przez użytkownika na stronie internetowej lub w ramach
kampanii marketingowej. Jest to moment, w którym odwiedzający staje się
klientem, dokonując zamówienia, zakupu, rejestracji, pobrania pliku, zapisu do
newslettera lub wykonania innej aktywności, która jest celem dla właściciela
strony czy marketera.

Konwersje są kluczowym wskaźnikiem efektywności działań marketingowych i

jakości doświadczenia użytkownika na stronie internetowej. Ważne jest
monitorowanie i analizowanie konwersji, aby zrozumieć, które elementy
kampanii marketingowej czy strony internetowej są skuteczne, a które mogą
wymagać optymalizacji.

Przykłady konwersji mogą obejmować:

· Dokonanie zakupu produktu lub usługi.

· Wypełnienie formularza rejestracyjnego.

· Pobranie pliku lub materiału informacyjnego.

· Zapisanie się do newslettera.

· Kliknięcie w link do innej strony.

· Wykonanie określonej akcji, np. obejrzenie wideo czy przeczytanie artykułu.

2. Ścieżka zakupowa, zwana także ścieżką konwersji lub ścieżką klienta, odnosi
się do serii interakcji, punktów kontaktowych lub etapów, jakie użytkownik
przechodzi od pierwszego zetknięcia się z produktem lub usługą do finalnego
zakupu. To sekwencja działań, w tym wszelkich interakcji z różnymi kanałami
marketingowymi lub dotarcie do różnych punktów kontaktowych, które
prowadzą do dokonania konwersji.

Ścieżka zakupowa może być krótka i prosta lub długa i bardziej złożona, z
wieloma punktami kontaktowymi. Analiza i zrozumienie tej ścieżki pomaga
marketerom w ocenie skuteczności różnych kanałów marketingowych oraz
lepszym zrozumieniu zachowań i preferencji klientów, co jest kluczowe dla
optymalizacji strategii marketingowej.

Model atrybucji ostatniego kliknięcia

Model atrybucji ostatniego kliknięcia przypisuje całą wartość konwersji

ostatniemu źródłu ruchu, z którego korzystał użytkownik przed dokonaniem
konkretnej akcji, na przykład kliknięcia w reklamę lub zakupu. W skrócie, model
ten przypisuje całą zasługę ostatniemu punktowi kontaktu przed konwersją,
pomijając wcześniejsze etapy ścieżki zakupowej.

Na przykład, jeśli użytkownik najpierw kliknął na reklamę w Google, potem

zobaczył reklamę na Facebooku, a na końcu dokonał zakupu po kliknięciu w
link na Twitterze, to model ten przypisuje całą zasługę tej konwersji ostatniemu
kliknięciu na Twitterze.

Zalety:

- Prostota: Łatwość implementacji i zrozumienie modelu, co sprawia, że

jest popularny.
- Jasność: Skoncentrowanie się na ostatnim punkcie kontaktu może
ułatwić monitorowanie efektywności kampanii.

Wady:

- Brak kontekstu: Ignorowanie wcześniejszych interakcji pomija ważne

informacje o ścieżce zakupowej użytkownika.
- Niedoszacowanie: Model może niedoszacować wpływu wcześniejszych
kanałów marketingowych, co prowadzi do niewłaściwej oceny ich roli.
- Uproszczenie rzeczywistości: Konsumenci często dokonują decyzji po
wielu interakcjach, a model atrybucji ostatniego kliknięcia to
uproszczenie tego procesu.

Psychologia społeczna odgrywa znaczącą rolę w zrozumieniu ograniczeń

modelu atrybucji ostatniego kliknięcia. Teoria atrybucji w psychologii bada, w
jaki sposób jednostki interpretują i wyjaśniają zdarzenia. Jeśli chodzi o
atrybucję marketingową, psychologia społeczna sugeruje, że na zachowanie
ludzi wpływają różne czynniki, wykraczające poza ostatnie kliknięcie.
Na przykład istnieje efekt pierwszeństwa i niedawności – tendencja do
wyraźniejszego zapamiętywania pierwszej i ostatniej rzeczy, z którą się
spotykamy. W marketingu może to oznaczać, że chociaż ostatnie kliknięcie
może zyskać uznanie, początkowa ekspozycja na markę lub produkt mogła
mieć głębszy wpływ na proces decyzyjny konsumenta.

Co więcej, wpływ społeczny i rekomendacje otoczenia mogą w dużym stopniu

wpływać na zachowania konsumentów. Nawet jeśli użytkownik kliknie reklamę
na ostatnim etapie, na jego decyzję mogą mieć wpływ rekomendacje
znajomych, recenzje lub interakcje w mediach społecznościowych, których
model ostatniego kliknięcia nie uwzględnia.

Podsumowując, chociaż model atrybucji ostatniego kliknięcia jest stosunkowo

prosty do zrozumienia i implementacji, to z psychologicznego punktu widzenia
może niedokładnie odzwierciedlać złożoność ludzkiego procesu
podejmowania decyzji w zakresie zakupów online. W związku z tym, firmy często
korzystają z bardziej zaawansowanych modeli atrybucji, które lepiej
uwzględniają różne etapy ścieżki konwersji.

SLAJD 11 (MODEL PIERWSZEGO KLIKNIĘCIA)

W kontekście Modelu Pierwszego Kliknięcia, możesz podkreślić, że ludzie mają

tendencję do dokonywania szybkich ocen i przypisywania przyczyn na
podstawie pierwszego wrażenia lub pierwszego interakcji z danym zjawiskiem,
osobą czy treścią online. To podejście wynika często z potrzeby szybkiego
zrozumienia świata wokół nas. Model Pierwszego Kliknięcia wpływa na
kształtowanie opinii i podejmowanie decyzji, a zrozumienie tego mechanizmu
jest istotne w analizie interakcji online i w budowaniu skutecznych strategii
komunikacji.

SLAJD 12 (MODEL LINIOWY)

Czym jest model liniowy?

Pojęcie mające zastosowanie w dziedzinie psychologii, jak i marketingu.

Związane ściśle z rozwojem człowieka. Przedmiot psychologii rozwojowej,
polega na ontogenetycznych zmianach o charakterze progresywnym i
regresywnym. W jego skład wchodzą takie rodzaje jak np.:

- ilościowe - gdy cecha przyrasta albo się różnicuje, np liczba neuronów w

mózgu
- jakościowe - gdy funkcja zmienia swój charakter, np. przekształcenie
uwagi mimowolnej w dowolną
- zmiany uniwersalne - występujące przez cały czas na całym świecie,
uwarunkowane procesami dojrzewania biologicznego i doświadczeniem
społecznym
- zmiany wspólne - występujące w konkretnej zbiorowości, w określonym
miejscu i czasie, zależą od czynników oddziałujących na daną jednostkę
Model ten ma również zastosowanie w marketingu, który charakteryzuje się
tym, że każdy punkt styczności na ścieżce konwersji ma taki sam udział w
wyniku sprzedaży.

Co się na to składa?

W całym modelu głównie chodzi o to, że każda zmiana, ma po sobie swoje

następstwa, które łączą się w jedną całość, dążąc do jak najbardziej
prawidłowego rozwoju człowieka. Istota rozwoju posiada 4 czynniki, które
składają się na zmiany człowieka. Pierwszą z nich jest genetyczna, czyli taka
którą dziedziczymy tóż po narodzeniu. Następną jest środowiskowa, którą
nabywamy poprzez czynniki zewnętrzne takie jak np. wpływ drugiego
człowieka, bądź doświadczenia. Nuczanie oraz wychowanie, również odgrywają
kluczową rolę będąc rdzeniem kształtującym to jak postrzegamy świat oraz w
jaki sposób myślimy. Ostatnim czynnikiem jest aktywność własna, czyli to w jaki
sposób my sami wpływamy na swój rozwój, czy zależy nam na większym
wykształceniu, lub poprawy swojego życia.

SLAJD 13 (MODEL ROZKŁADU CZASU)

Czym jest model rozkładu czasu?
Model rozkładu czasu w teorii atrybucji jest jednym z modeli, które tłumaczą,
jak ludzie przypisują przyczyny zachowań innych osób lub samych siebie.
Model ten zakłada, że ludzie biorą pod uwagę, kiedy i jak często dane
zachowanie występuje, i na tej podstawie wnioskują o jego przyczynach. Model
rozkładu czasu składa się z dwóch elementów tj.
1. Częstotliwość
2. Opóźnienie

Czym jest częstotliwość i opóźnienie?

1. Częstotliwość oznacza, ile razy dane zachowanie wystąpiło w przeszłości.
Jeśli zachowanie jest częste, ludzie są skłonni atrybuować je do czynników
wewnętrznych, czyli cech osobowości, motywacji, postaw itp. Jeśli zachowanie
jest rzadkie, ludzie są skłonni atrybuować je do czynników zewnętrznych, czyli
sytuacji, okoliczności, wpływu innych osób itp. Na przykład, jeśli ktoś często się
spóźnia, ludzie mogą uznać, że jest to wynik jego lenistwa lub braku szacunku.
Jeśli ktoś się spóźnia raz na jakiś czas, ludzie mogą uznać, że jest to wynik
korków, awarii samochodu, nagłej choroby itp.

2. Opóźnienie oznacza, jak długo trwa dane zachowanie. Jeśli zachowanie jest
krótkotrwałe, ludzie są skłonni atrybuować je do czynników zewnętrznych, jeśli
jest długotrwałe, ludzie są skłonni atrybuować je do czynników wewnętrznych.
Na przykład, jeśli ktoś się uśmiecha przez chwilę, ludzie mogą uznać, że jest to
wynik jakiegoś pozytywnego bodźca lub uprzejmości. Jeśli ktoś się uśmiecha
przez długi czas, ludzie mogą uznać, że jest to wynik jego szczęścia,
optymizmu, satysfakcji itp.
Model rozkładu czasu w praktyce
Na przykład, jeśli ktoś jest miły i uprzejmy przez cały dzień, ludzie mogą uznać,
że jest to wynik jego dobroci, życzliwości, sympatii itp. Jeśli ktoś jest miły i
uprzejmy tylko przez kilka minut, ludzie mogą uznać, że jest to wynik jakiegoś
konkretnego zdarzenia, które go uszczęśliwiło, zmotywowało, zobowiązało itp.
Zastosowania modelu czasu Model rozkładu czasu w teorii atrybucji ma wiele
zastosowań w różnych dziedzinach. Na przykład, w psychologii społecznej
może pomóc zrozumieć, jak ludzie oceniają innych i siebie, jak tworzą pierwsze
wrażenie, jak wpływają na swoje emocje i samopoczucie, jak radzą sobie z
sukcesami i porażkami, jak komunikują się i współpracują z innymi itp. W
psychologii organizacji może pomóc zrozumieć, jak ludzie motywują się do
pracy, jak oceniają swoją wydajność i satysfakcję, jak reagują na nagrody i kary,
jak wpływają na klimat i kulturę organizacyjną, jak radzą sobie z konfliktami i
zmianami itp. W marketingu może pomóc zrozumieć, jak ludzie postrzegają
produkty i usługi, jak podejmują decyzje zakupowe, jak reagują na reklamy i
promocje, jak budują lojalność i zaufanie do marek, jak rozprzestrzeniają
opinie i rekomendacje itp. W edukacji może pomóc zrozumieć, jak ludzie uczą
się i zapamiętują informacje, jak oceniają swoje umiejętności i postępy, jak
reagują na oceny i feedback, jak motywują się do
nauki, jak współdziałają z nauczycielami i kolegami itp. W polityce może pomóc
zrozumieć, jak ludzie postrzegają polityków i partie, jak podejmują decyzje
wyborcze, jak reagują na kampanie i propagandę, jak angażują się w działania
obywatelskie i społeczne itp.

Na prezentacji: 1. czym jest

2. Dwa elementy modelu bez opisu (opis będzie opowiedziany)
3. zdjecie jakiegoś miłego uśmiechniętego człowieka
4. Zastosowania: psychologia społeczna Marketing Edukacja Polityka

SLAJD 14 (MODEL BAZUJĄCY NA POZYCJI)

Czym jest model oparty na pozycji ?
Pojęcie szeroko używane w marketingu oraz psychologii, uwzględnia ono całą
ścieżkę konwersji, przypisując największy udział w jej tworzeniu pierwszemu i
ostatniemu źródłu interakcji. Oznacza to, że pierwsze i ostatnie źródła są
traktowane po równo, więc nie każdy może rozpoczynać interakcje lub
inicjować ją w tym samym stopniu. Można więc w taki sposób wpływać
zachowaniami na odbiorcę oraz sterować tym w jaki sposób zostaną rozłożone
poszczególne wartości.

Co się na to składa ?
Składają się na to początkowe stadia wpływając na pierwsze wrażenie, czyli
kształtowanie całego przebiegu zdarzeń przyczynowo-skutkowych
wpływających na nasze relacje z ludźmi, których zachowanie oceniamy. Tak
więc będziemy mieć tendencję do większego szacunku dla tych, którzy mają
lepsze atrybucje, co stawia ich na lepszym miejscu. Słuchamy ich bardziej i
bierzemy pod uwagę ich opinię z większym szacunkiem. Z drugiej strony
możemy patrzeć na kogoś mniej przychylnie ponieważ, jego zachowania
przypominają nam o rzeczach, które z góry odbieramy jako negatywne.
Bardzo często postrzegamy w ten spoób zachowania u innych ludzi, oceniając
ich lub sytuacje, z którymi spotykamy się na codzień.

W marketingu natomiat wiązać się to będzie z kontrolowaniem oraz

zarządzaniem danymi punktami styku z potencjalnym klientem aby, zdobyć
informacje, w jakich miejscach powinno się szukać nowych użytkowników. Z
kolei ostatni punkt styku informuje, gdzie należy zwiększyć widoczność danej
reklamy, aby akwizycję przełożyć na sukces. W przeciwnym bądź razie bez
przełożenia starań i zaangażowania, nie będą w stanie rozwijać swojego
przedsiębiorstwa.

SLAJD 15
Model współzmienności Kelleya jest najbardziej znaną teorią atrybucji.
Opracował logiczny model oceny, czy dane działanie należy przypisać jakiejś
charakterystyce (dyspozycyjnej) osoby lub otoczeniu (sytuacyjnemu).

Termin kowariacja/współzmienność oznacza po prostu, że dana osoba ma

informacje z wielu obserwacji, w różnym czasie i sytuacjach, i może dostrzec
kowariancję obserwowanego efektu i jego przyczyny.

Twierdzi, że próbując odkryć przyczyny zachowań, ludzie zachowują się jak

naukowcy. Dokładniej biorąc pod uwagę trzy rodzaje dowodów.

1. Konsensus: stopień, w jakim inni ludzie zachowują się w ten sam sposób
w podobnej sytuacji.
2. Charakter odróżniający: stopień, w jakim dana osoba zachowuje się w
ten sam sposób w podobnych sytuacjach.
3. Konsekwencja: stopień, w jakim osoba zachowuje się w ten sposób za
każdym razem, gdy występuje sytuacja.

PRZYKŁAD (OPCJONALNIE)
Spójrzmy na przykład, który pomoże zrozumieć jego szczególną teorię
atrybucji.

Osoba którą opiszemy ma na imię Krzysiek. Co robi Krzysiek? Śmieje się z

kabaretu.

Konsensus: Jeśli wszyscy na widowni się śmieją, konsensus jest wysoki. Jeśli
tylko Krzysiek się śmieje, konsensus jest niski.
Charakter odróżniający: Jeśli Krzysiek śmieje się tylko z tego występu,
wyrazistość jest wysoka. Jeśli Krzysiek się ze wszystkiego śmieje, to
charakterystyczność jest niska.
Spójność/konsekwencja: Jeśli Krzysiek zawsze śmieje się z tego kabaretu,
konsekwencja jest wysoka. Jeśli Krzysiek rzadko śmieje się z tego kabaretu,
konsekwencja jest niska.
Teraz, jeśli wszyscy śmieją się z tego kabaretu, ale jeśli nie śmieją się z
występów, przed i po, to zrobilibyśmy zewnętrzną atrybucję, tj. zakładamy, że
Krzysiek się śmieje, ponieważ kabaret jest bardzo zabawny.
Z drugiej strony, jeśli Krzysiek jest jedyną osobą, która śmieje się z tego
występu, i śmieje się również z innych występów to zrobilibyśmy wewnętrzną
atrybucję, tj. zakładamy, że Krzysiek śmieje się, ponieważ jest osobą, która dużo
się śmieje (jest wesoły).

Tak więc mamy tutaj ludzi przypisujących przyczynowość na podstawie

korelacji.

Widzimy, że dwie rzeczy idą w parze i dlatego zakładamy, że jedna powoduje

drugą.

Problem polega jednak na tym, że możemy nie mieć wystarczających informacji,

aby dokonać tego rodzaju osądu. Na przykład, jeśli nie znamy Krzyśka tak
dobrze, niekoniecznie będziemy mieć informacje, aby wiedzieć, czy jego
zachowanie jest spójne w czasie.

Więc co wtedy robimy?

Według Kelleya wracamy do wcześniejszych doświadczeń i szukamy jednego z

nich

1) Wiele niezbędnych przyczyn. Na przykład widzimy sportowca wygrywającego

maraton i wnioskujemy, że musi być bardzo wysportowany, zmotywowany,
ciężko trenować itp. Musi mieć to wszystko, aby wygrać.

2) Wiele wystarczających przyczyn. Na przykład widzimy, jak sportowiec nie

przeszedł testu na obecność środków dopingujących i dochodzimy do
wniosku, że może próbować oszukiwać, przez przypadek zażył zakazaną
substancję lub została oszukany przez swojego trenera, lub firmę z odżywkami
która go sponsoruje. Każdy powód byłby wystarczający.
SLAJD 16
Efekt fałszywej powszechności to skłonność do przeceniania stopnia
powszechności własnych przekonań. Powodem tego zjawiska jest podwyższona
dostępność umysłowa oraz świadomość możliwości podbudowania poczucia
własnej wartości. Ponadto, opisywany błąd atrybucji jest popełniany częściej
przez grupy mniejszościowe.

Dotyczy wielu własnych cech i poglądów, choć nie tych najbardziej

pozytywnych, w wypadku, których ludzie wolą przeceniać raczej własną
wyjątkowość
Dwa czynniki warunkujące występowanie efektu fałszywej powszechności:
- Dostępność umysłowa (myśląc o czymś, skupiamy się znacznie bardziej
na własnym stanowisku)
- Przecenianie powszechności swoich poglądów utwierdza nas w poczuciu
ich słuszności co skutkuje podniesieniem wartości własnej osoby
 SLAJD 17
Egotyzm
egotyzm atrybucyjny (ang. self-serving bias) skłonność do przypisywania
własnych sukcesów czynnikom wewnętrznym, a porażek – czynnikom
zewnętrznym

Skłonność ta ma za zadanie chronić nasze poczucie własnej wartości. Można

sobie wyobrazić, że gdyby ludzie zawsze dokonywali atrybucji sytuacyjnej dla
swojego zachowania, to z jednej strony nigdy nie byliby w stanie przypisać
sobie samym sukcesu i nie mogliby cieszyć się ze swoich osiągnięć, a z drugiej
strony w przypadku porażki nie mogliby uczyć się na własnych błędach.

Aby lepiej zrozumieć egotyzm atrybucyjny, przyjrzyjmy się głębiej zjawisku

atrybucji, czyli poszukiwaniu przyczyn danego zachowania. Jeden z modeli
atrybucji wyróżnia jej trzy główne wymiary: poczucie umiejscowienia kontroli
(wewnętrzne lub zewnętrzne), stabilność (stabilny lub niestabilny) i
sterowalność (sterowalny lub niesterowalny). W tym kontekście stabilność
odnosi się do zakresu, w jakim okoliczności będące przyczyną danego
zachowania podlegają zmianom. Okoliczności uznaje się za stałe, jeżeli istnieje
niewielkie prawdopodobieństwo ich modyfikacji. Sterowalność dotyczy zakresu,
w jakim okoliczności powiązane z danym zachowaniem mogą być
kontrolowane. Oczywiste jest zatem, że kwestie, nad którymi mamy kontrolę,
nazywamy sterowalnymi.
Zastanówmy się nad tym, w jaki sposób tłumaczymy zwycięstwa naszej
ulubionej drużyny sportowej. Badania wskazują, że zazwyczaj dokonujemy
wewnętrznej, stabilnej i sterowalnej atrybucji zwycięstwa. Przykładowo możemy
powiedzieć, że nasza drużyna jest utalentowana (atrybucja wewnętrzna), ciężko
pracuje (stabilna) i wykorzystuje skuteczne techniki (sterowalna). Natomiast w
przypadku porażek ulubionej drużyny mamy tendencję do dokonywania
atrybucji zewnętrznej, niestabilnej i niesterowalnej. Przykład przegraną
tłumaczymy tym, że w przeciwnej drużynie jest więcej bardziej doświadczonych
graczy lub że sędziowie byli niesprawiedliwi (atrybucja zewnętrzna), przeciwnicy
grali na własnym boisku (niestabilna), a z powodu niskiej temperatury nasza
drużyna nie zagrała na miarę swoich możliwości (niesterowalna).

Egocentryzm
Przecenianie własnego wkładu w jakiś wynik osiągany wspólnie z innymi
osobami.
Główny mechanizm odpowiedzialny za egocentryzm: większa łatwość
przypominania sobie działań własnych niż cudzych

W odróżnieniu od egotyzmu atrybucyjnego zjawisko to zachodzi w tym samym

stopniu w sytuacjach kończących się sukcesem jak też porażką. Przykładowo,
gdyby zapytać współlokatorów dzielących obowiązki domowe, który z nich
wnosi większy wkład we wspólne gospodarstwo, bardzo prawdopodobne by
każdy wskazał samego siebie.