ቀቤንኛ አማርኛ መዝገበ ቃላት እና

መለስተኛ የቀቤና ቋንቋ ሰዋሰዉ

ቀቤኤንሲና ዐማርሲና ከላመ ሂኢረ
ወቀው ሴኤጨ ኪታኣባ

በባህልና ቱሪዝም ሚኒስቴር

የቋንቋ ፣ ስነ-ቃል እና የትርጉም ስራ ልማት
ዳይሬክቶሬት
እና
በደቡብ ክልል በጉራጌ ዞን ቀቤና ወረዳ

2013 ዓ.ም
አዲስ አበባ
 i

ቀቤንኛ አማርኛ መዝገበ ቃላት እና

መለስተኛ የቀቤና ቋንቋ ሰዋሰዉ
ቀቤኤንሲና ዐማርሲና ከላመ ሂኢረ
ወቀው ሴኤጨ ኪታኣባ

በባህልና ቱሪዝም ሚኒስቴር

የቋንቋ ፣ ስነ-ቃል እና የትርጉም ስራ ልማት
ዳይሬክቶሬት
እና
በደቡብ ክልል በጉራጌ ዞን ቀቤና ወረዳ

2013 ዓ.ም
አዲስ አበባ
 ii

የመጀመሪያ እትም

ይህ የመለስተኛ የቀቤና ቋንቋ መዝግበ ቃላት እና ሰዋሰው መጽሐፍ

በባህል እና ቱሪዝም ሚኒስቴር እና በደቡብ ክልል በጉራጌ ዞን ቀቤና
ወረዳ በጋራ የተዘጋጀ ነው።

ባህል እና ቱሪዝም ሚኒስቴር

ሰኔ 2013 ዓ.ም
 iii

ሀ/ ቀቤኤንሲና ቀው ሴኤጨ ኪታኣባ ቀቤንኛ መለስተኛ ሰዋስው አዘጋጆች

1. ጸጋዬ ዖብቡ ለማ 1. አቶ ጸጋዬ ለማ
2. ውባለም ዖብቡ ጌታሁን 2. ወ/ት ውባለም ጌታሁን

ለ/ ቀቤኤንሲና ዐማርሲና ከላመ ሂኢረ ቀቤንኛ አማርኛ መዝገበ ቃላት

ኪታኣባ ቂጥጠንሳኑ አዘጋጆች
1. ሁሴን ዖብቡ ዒማሞሁ 1. ሁሴን ኢማሙ

2. ፈጅሩ ዖብቡ በድሮሁ 2. ፈጅሩ በድሩ

3. ዐብዱል ዓዚዝ ዖብቡ ሺፊሁ 3. አብዱል አዚዝ ሺፋ

4. ሪባቱ ዖብቡ ናኣሲሪሁ 4. ሪባቶ ናሲር

ሐ/ ከላመ ሂኢራ ሆጐ ዲኪሳኣኑ የመዝገበ ቃላት ስራ አማካሪዎች

1. ዐለማዩ ዖብቡ ጌታቾሁ 1. አቶ ዓለማየሁ ጌታቸው

2. ተስፈዪ ዖብቡ ወታንጐሁ 2. አቶ ተስፋዬ ወታንጎ

3. ሁሴን ዖብቡ መሀመዲሁ 3. አቶ ሁሴን መሀመድ

መ/ ለይአውት ዲዛይን

1. ዓለማየኁ ዖብቡ ጌታቸው 1. አቶ ዓለማየኁ ጌታቸው (ባ/ቱ/ሚ)

2. አንድርያስ ዖብቡ ጆስዊክ 2. አቶ አንድርያስ ጆስዊክ(አስ አይ ኤል)

ባህል እና ቱሪዝም ሚኒስቴር

 iv

ምስጋና
በመጀመርያ ምስጋና ለሀያሉ ፈጣሪ ዪሁን በመቀጠል ለመዝገበ ቃላቱ እና መለስተኛ
የሰዋሰው ጽሑፉን ለማዘጋጀት ደፋ ቀና ሲሉ ለነበሩ ሁሉ ምስጋና ይድረሳቸው።
መረጃዎችን በመስጠት ለተባበሩን ለቀቤና ብሄረሰብ አባቶችና ለቀቤነና ወረዳ ባህል
ቱሪዝም ስፖርት ጽ/ቤት ለቀቤናወረዳ አስተዳደር ለደቡብ ክልል ባህል ቱሪዝም ቢሮ
እንዲሂም ለኢፌድሪ ባህል ቱሪዝም ሚኒስቴር ባልደረቦች ምስጋናና አክብሮታችንን
ለመግለጽ እንወዳለን

ባህል እና ቱሪዝም ሚኒስቴር

 v

መቅድም

ይህ መለስተኛ የቀቤና ቋንቋ ሰዋሰው የተዘጋጀው በ 2012 ዓ.ም ሲሆን የስራው ዋና

ዓላማ ቋንቋውን ለመሰነድ እና በተወሰነ ደረጃ ገለጻ ለማድረግ ስራው እንደ መነሻነት
እንዲያገለግል ነው። በመሆኑም ብዙውን ጊዜ የቋንቋው ተናጋሪዎች በዕለት ተዕለት
ሕይወታቸው ሳያውቋቸው የሚጠቀሟቸው የተወሳሰበ የቋንቋ ህግና ደንብ ፣ የቅርጽ
እና የስርዓት ለውጥ አላቸው። በዚህ ስራ ውስጥ በብዛት የተወሳሰቡ እና ግልጽ
ያልሆኑ የቋንቋ ቅርጾች እና ህጎች ቀርበዋል።

በዚህም ምክንያት የዚህ ስራ ዋና ዓላማ በቀቤና ቋንቋ ሰዋሰው አጠቃላይ መግለጫ

ለማሳየትና የተሟላ ስራ ወይም መረጃ ለማቅረብ ሳይሆን ለቋንቋው እድገትና
መስፋፋት የተለያየ ስራ መስራት ለሚፈልግ አካል መንገድ ለማሳየት ታስቦ የተሰራ
ነው። በተጨማሪም ይህ መጽሐፍ ተጠቃሚዎችን ሊያግባባ በሚያስችል ሁኔታ
ቃሎችንና ስነ-ልሳናዊ ትንታኔዎችን ማንበብ ብንፈልግ ሊያሳየን ይችላል።

የባህልና ቱሪዝም ሚኒስቴር ስራውን በሚሰራበት ወቅት በተቀላጠፈ ሁኔታ

እንዲከናወን ላደረጉ የመንግስት አካላት በተለይ ለደቡብ ክልል ባህል ፣ ቱሪዝምና
ስፖርት ቢሮ ፣ ለጉራጌ ዞን ባህል ፣ ቱሪዝምና ስፖርት ቢሮ እና ለቀቤና ወረዳ ባህል
፣ ቱሪዝምና ስፖርት ቢሮ ምስጋና ይገባቸዋል። ከዚህ በተጨማሪ ጊዚያቸውን
ሳይሰስቱ መረጃ ላቀበሉን ለአቶ ሙባረክ ፈድሉ ፣ ለወ/ሮ ረምዚያ ሸምሱ ፣ ለአቶ
ጅላሉ ፈድሉ ፣ ለአቶ አህመዲን ጀማል እና ለአቶ ሪያድ ሙህዲን ላቅ ያለ ክብር
ይገባቸዋል።
 vi

ማውጫ (ፉሽሸቱተ)
መግቢያ..............................................................................................................................vii
አነባበብ/ንበት..........................................................................................................vii
የቀቤና ህዝብና ቋንቋ.........................................................................................................ix
ቀቤኤንሲና ፊደሊ ማዓዳ የቀቤንኛ የፊደል ገበታ...........................................................xi
የመዝገበ ቃለቱ አጠቃቀም...............................................................................................xii
ምልክቶች እና አሕጽሮተ ቃላት ዝርዝር፡-....................................................................xiii
መለስተኛ የቀቤና ቋንቋ ሰዋሰዉ.....................................................................................xiv
ክፍል አንድ: ስም.....................................................................................................xv
ክፍል ሁለት፡ የስማዊ ሐረግ ገላጭ...................................................................xviii
ክፍል ሶስት: ተዉላጠ ስም.................................................................................xxvi
ክፍል አምስት: ግስ............................................................................................xxxiii
ክፍል ስድስት: ተሻጋሪ ግስ...............................................................................xxxvi
ክፍል ሰባት: ተጨማሪ እና ዉልድ ግስ........................................................xxxviii
ክፍል ስምንት: ሥማዊ ሀረግ የምንጠቀምበት ሌላ መንገድ...............................xli
ቀቤንኛ አማርኛ መዝገበ ቃላት....................................................................................1-66
አባሪ 1-10.........................................................................................................................a-w
 vii

መግቢያ

አነባበብ/ንበት

በዚህ ስራ ውስጥ ስንጠቀም የነበረው የድምጽ ውክሎች አይፒኤ/IPA/ ሲሆን

እነዚህን ቅርጸች አንባቢው በቀላሉ ማንበብ እንዲችል በአማርኛ ፊደል ጎን ለጎን
ለማስቀመጥ ተሞክሯል።

አናባቢ ፊደል
/ə/ እንደ ኧ ይነበባል
/i/ እንደ ኢ ይነበባል
/u/ እንደ ኡ ይነበባል
/e/ እንደ ኤ ይነበባል
/ɨ/ እንደ እ ይነበባል
/o/ እንደ ኦ ይነበባል
/a/ እንደ ኣ ይነበባል

ተነባቢ ፊደል
/ʔ/ እንደ ዕ ይነበባል
/n/ እንደ ን ይነበባል
/t/ እንደ ት ይነበባል
/m/ እንደ ም ይነበባል
/h/ እንደ ህ ይነበባል
/r/ እንደ ር ይነበባል
/b/ እንደ ብ ይነበባል
/s/ እንደ ስ ይነበባል
/l/ እንደ ል ይነበባል
 viii

/g/ እንደ ግ ይነበባል

/j/ እንደ ይ ይነበባል
/k/ እንደ ክ ይነበባል
/k’/ እንደ ቅ ይነበባል
/d/ እንደ ድ ይነበባል
/w/ እንደ ው ይነበባል
/z/ እንደ ዝ ይነበባል
/f/ እንደ ፍ ይነበባል
/t’/ እንደ ጥ ይነበባል
/ʃ/ እንደ ሽ ይነበባል
/dʒ/ እንደ ጅ ይነበባል
/tʃ/ እንደ ች ይነበባል
/tʃ’/ እንደ ጭ ይነበባል
/ʒ/ እንደ ዥ ይነበባል
/ɳ/ እንደ ኝ ይነበባል
/p’/ እንደ ጵ ይነበባል
/p/ እንደ ፕ ይነበባል
 ix

የቀቤና ህዝብና ቋንቋ

ሀ. ሕዝቡ
የቀቤና ሕዝብ የሚኖረው በደቡብ ክልል በጉራጌ ዞን ቀቤና ወረዳ ወልቂጤ ከተማና
ዙሪያ ሲሆን ከአዲስ አበባ በደቡብ ምዕራብ 150 ኪ.ሜ ርቀት ላይ ይገኛል። ወልቂጤ
የጉራጌ ዞንና የቀቤና ወረዳ ዋና ከተማ ሲሆን ከሀዋሳ 450 ኪ.ሜ ርቀት ላይ ይገኛል።
የቀቤና ህዝብ በሰሜን ከኦሮሚያ ክልል በምዕራብ ሸዋ ዞን ጎሮ ወረዳ፣ በደቡብ
በኩል ከጉራጌ ዞን ቸሃ፣ እዣና አበሽጌ ወረዳዎች ፣ እንዲሁም በምዕራብ በኩል
ከጉራጌ ዞን አበሽጌ ወረዳ ሲሆን በምስራቅ ከጉራጌ ዞን ኮኪር ጌዳባኖ እና ሙህር-
አክሊል ወረዳዎች ይዋሰናል። የቀቤና ወረዳ ሃያ አራት (24) ቀበሌዎች አሉት።
በ 1999 ዓ.ም. በተካሄደ የሕዝብና ቤት ቆጠራ የቀቤና ሕዝብ 52, 000 ነበር።

የቀቤና ህዝብ ዋና የኢኮኖሚ ምንጭ እና አኗኗር ዘዴ ቅይጥ ግብርና ነው።ይኸውም

እርሻ እና ከብት እርባታ ናቸው።አብዛኛው የህብረተሰብ ክፍል የሚኖረው ገጠራማ
አካባቢ ሲሆን ከተለያዩ የእርሻ ውጤቶች መካከል ማሽላ፣ በቆሎ ፣ ስንዴ እና ጤፍ
ያመርታሉ። ከዚህም ባሻገር እንሰት፣ ቡና፣ ጫት እና ፍራፍሬ ያመርታሉ። ከእርሻ
ምርቶች የሚጠቀሙት ለምግብ ፍጆታ እና ገንዘብ ለማግኘት ነው።አብዛኛውን ጊዜ
ልክ እንደ ሌሎች ደጋማ ኩሽ ህዝቦች የቀቤና ባህላዊ ምግብ የሚዘጋጀው ከእንሰት
የሚገኝ ውጤቶች ነው።

ለ. ቋንቋው
ቀቤና በደጋማው ምስራቃዊ የኢትዮ-ኩሻዊ ቋንቋ ቤተሰብ የሚመደብ ነው ። የቀቤና
ቋንቋ በከፍተኛ ደረጃ ከሀላባ ቋንቋ ጋር ዝምድና እንዳለው ዶ/ር ኦንጋዬ የፈቀደ
(2012፡13) እና የክራስ (2001፡43) ጥናቶችን በመጥቀስ ለማሳየት ችሏል።
በተጨማሪ ቋንቋው ከከንባትኛ ቋንቋ ጋር ግንኙነት እንዳለው እንዲሁም ገልጿል።
 x

አጥኞች ሲያክሉም ሲዳማ ፣ ሀዲያ፣ ማረቆ እና ጠምባሮ ቋንቋዎች ከቄቤና ቋንቋ ጋር

ዝምድና እንዳላቸው ይገልጻሉ።

የቀቤና ብሄረሰብ ቋንቋቸውን ቀቤኒሲንታ ብለው ሲጠሩ፤ አብዛኛው ከአንድ ቋንቋ

በላይ መናገር ይችላሉ። ለምሳሌ አፋን ኦሮሞ እና የቤተ-ጉራጌ ቋንቋዎች (ወለኔ፣
ቸሃ) መናገር እንደሚችሉ የቀቤና ልማት ማህበር (1996) ገልጿል።
 xi

ቀቤኤንሲና ፊደሊ ማዓዳ የቀቤንኛ የፊደል ገበታ

1. ዐ ዑ ዒ ዓ ዔ ዕ ዖ
2. ነ ኑ ኒ ና ኔ ን ኖ
3. ተ ቱ ቲ ታ ቴ ት ቶ
4. መ ሙ ሚ ማ ሜ ም ሞ
5. ሀ ሁ ሂ ሃ ሄ ህ ሆ
6. ረ ሩ ሪ ራ ሬ ር ሮ
7. በ ቡ ቢ ባ ቤ ብ ቦ
8. ሰ ሱ ሲ ሳ ሴ ስ ሶ
9. ለ ሉ ሊ ላ ሌ ል ሎ
10. ገ ጉ ጊ ጋ ጌ ግ ጎ
11. የ ዩ ዪ ያ ዬ ይ ዮ
12. ከ ኩ ኪ ካ ኬ ክ ኮ
13. ቀ ቁ ቂ ቃ ቄ ቅ ቆ
14. ደ ዱ ዲ ዳ ዴ ድ ዶ
15. ወ ዉ ዊ ዋ ዌ ው ዎ
16. ዘ ዙ ዚ ዛ ዜ ዝ ዞ
17. ፈ ፉ ፊ ፋ ፌ ፍ ፎ
18. ጠ ጡ ጢ ጣ ጤ ጥ ጦ
19. ሸ ሹ ሺ ሻ ሼ ሽ ሾ
20. ጀ ጁ ጂ ጃ ጄ ጅ ጆ
21. ቸ ቹ ቺ ቻ ቼ ች ቾ
22. ጨ ጩ ጪ ጫ ጬ ጭ ጮ
23. ዠ ዡ ዢ ዣ ዤ ዥ ዦ
24. ኘ ኙ ኚ ኛ ኜ ኝ ኞ
25. ጰ ጱ ጲ ጳ ጴ ጵ ጶ
26. ፐ ፑ ፒ ፓ ፔ ፕ ፖ
 xii

የመዝገበ ቃለቱ አጠቃቀም

የቀቤኤንሲነ ቋንቋ በአንደ ኛደረጃ ትምህርት ቤቶች በማስተማሪያ ቋንቋነት
አገልግሎት ላይ ስለዋለና እስካሁን የሚጠቀመው ፊደል የሰባ ፊደል በመሆኑ
የቀቤኤንሲነ ቃላት ልክ እንደ አማርኛው በተመሳሳይ ፊደላት ተጽፏል ። የፊደል
ገበታውም ይህን ይመስላል።

1. ዐ 14. ደ
2. ነ 15. ወ
3. ተ 16. ዘ
4. መ 17. ፈ
5. ሀ 18. ጠ
6. ረ 19. ሸ
7. በ 20. ጀ
8. ሰ 21. ቸ
9. ለ 22. ጨ
10. ገ 23. ዠ
11. የ 24. ኘ
12. ከ 25. ጰ
13. ቀ 26. ፐ

አማርኛ ቀቤናሲና
1. ስም ሱዕማ
2. ቅጽ ል ሀለጠ
3. ተዉላጠ ስም ሱዕሚ ዶኦረሻ
4. ግስ ጊስሰ
5. ግስ ቴሱ ተዉሳከ
6. መስተጻምር ዐፈቀም ሲሳኑ
7. ትምህርተ አንክሮ ወጌጨ
8. ዉልድ ቃል ዒልሊችቹ ከላማችቺ
9. ዉልድ ግስ ዒለመ ጊስሰ
 xiii

ምልክቶች እና አሕጽሮተ ቃላት ዝርዝር፡-

ː ረዥም አናባቢ

- ሰረዝ

/ አማራጭ

1 አንደኛ መደብ

2 ሁለተኛ መደብ

3 ሶስተኛ መደብ

ዓ.ም ዓመተምሕረት በኢትዮጵያ

ሴ. አነስታይ

አይፒኤ ዓለም አቀፍ የድምፅ ፊደል

ወ ተባእት
ብ. ብዙ

ነ. ነጠላ
 xiv

ቀው ሴኤጨ

መለስተኛ የቀቤና ቋንቋ ሰዋሰዉ

 xv

ክፍል አንድ: ስም
የቀቤንሲና ቋንቋ ስሞች በጾታ ፣ በቁጥር እና በተለያዩ ሰዋሰዋዊ ምድቦች ቅርጻቸውን
ይለውጣሉ ወይም ይራባሉ። በሚከተሉት ንዑስ ክፍሎች በእያንዳንዱ ሰዋሰዋዊ
ምድብ ላይ መወያያዎች ቀርበዋል።

1.1 ጾታ
ፆታ በወንድና በሴት መካከል ያለውን ልዩነት በሰዋሰዋዊ ጥናት ሊያሳይ የሚችል
ነው። በቀቤንሲና ቋንቋ ዓረፍተ ነገር ሲመሰረት የጾታ ልዩነት በተመለከተ በግስ ላይ
ሊታይ ይችላል።

ምሳሌ 1:
ሀ. booru ametʃo ቦኦሩ ዐሜቾ ‘በሬመጣ ።’
saati ameto ሳኣቲ ዐኦሜቶ ‘ላምመጣች።’
ለ. isu ametʃo ኢሱ ዐሜቾ ‘እሱ መጣ።’
isə ameto ኢሰ ዐሜቶ ‘እሷመጣች።’

ምሳሌ 2:
ሀ. holəti ameto ሆለቲ ዐሜቶ ‘በግመጣ።’
holtʃu ametʃo ሀልቹ ዐሜቾ ‘በግ (ወ.) መጣ።’
holtʃuti ameto ሆልቹቲ ዐሜቶ ‘በግ (ሴ.)መጣች።’
ለ. tʃ'uulu ametʃo ጩኡሉ ዐሜቾ ‘ልጅ መጣ።’
tʃ'uulu ametʃo ጩኡሉ ዐሜቾ ‘ልጅ (ወ.)መጣ።’
tʃ'uuliti ameto ጩኡሊቲ ዐሜቶ ‘ልጅ (ሴ.) መጣች።’
ግሱ በቃሉ መጨረሻ በ/-to/-ቶ ካቆመ ጾታው ተባእት ሲሆን /-tʃo/-ቾ ኮሆነ ደግሞ
አነስታይ መሆኑ ማወቅ ይቻላል።
በሌላ መንገድ አነስታይን እና ተባህትን በተመለከተ እንደሚከተለው በቃላት ለይቶ
ለማሰቀመጥ ተችሏል።
 xvi

ምሳሌ 3:
አንስታይ ተባእታይ
məntʃutə መንቹተ ሴትየዋ məntʃu usu መንቹኢሱ ሰውዬው
amətə ዐመተ እናት ana ዐና አባት
aməbetuta ዐመቤቱታ እህት aməbetu ዐመቤቱ ወንድም
məntʃutə መንቹተ ሚስት məntʃu መንቹ ባል
saatə ሳኣተ ላም boora ቦኦራ በሬ
haftut ሀፍቱት ልጃገረድ hardi ሀርዲ ወጣት
meat ሜኣት ሴት ləba ለባ ወንድ

1.1 ቁጥር

ቁጥር በስም ላይ በነጠላነት እና በብዙነት መካከል ያለውን ልዩነት የሚያመለክት

ነው። የሚከተሉትን ምሳሌዎች መመልከት እንችላለን።

ምሳሌ 4:
ሀ. booru ametʃo ቦኦሩ ዐሜቾ በሬመጣ።
boorə-ti ameto ቦኦረቲ ዐሜቾ በሬዎች መጡ።
ለ. saati ameto ሳኣቲ ዐሜቶ ላምመጣች።
lələ-ti ameto ለለቲ ዐሜቶ ላሞች መጡ
ሐ. mənu ametʃo መኑ ዐሜቾ ሰው መጣ።
mənakə-ti ameto መናከቲ ዐሜቶ ሰዎችመጡ።
መ. tʃ'uulu ametʃo ጩኡሉ ዐሜቾ ልጅ መጣ።
tʃ'uulə-ti ameto ጩኡለቲ ዐሜቶ ልጆች መጡ።
ሠ. haftuti ameto ሀፍቱቲ ዐሜቶ ልጃገረድ መጣች።
haftanu-ti ameto ሀፍታኑቲ ዐሜቶ ልጃገረዶች መጡ።
ረ. holəti ameto ሆለቲ ዐሜቶ በግ መጣ።
holləə-ti ameto ሆለኧቲ ዐሜቶ በጎች መጡ።
በቀቤንሲና ቋንቋ የብዙ ቁጥር ቅርጻቸው ውስብስ ቢሆንም በተወሰነ ደረጃ ምሳሌ
4ሀ እና 4ሐ ላይ የሚታየው ቅጥያ /-ti/ ቲ/ት የብዙ ቁጥር ምልክት መሆኑን
 xvii

ማወቅ ይቻላል። እንዲሁም በቃሉ መጨረሻው ላይ ያለው አናባቢ ድምጽ

ቀርጹን ሊለውጥም ይችላል።

1.1 የታመረ እና ያልታመረ

በቀቤንሲና ቋንቋ ስም የታመረ እና ያልታመረ ሊሆን ይችላል። ስሙ የታመረ ከሆነ

/-isu/ə/ አሱ/ሰ የሚለውን ቅጥያ ይወስዳል።

ምሳሌ 5:
ሀ. faaŋo osəjo ፉኣንጎ ዖሰዮ ሌባ ተኛ።
faaŋetʃu-isu osəjo ፋኣንጌቹ ዒሱ ዖሰዮ ሌባው ተኛ።
ለ. məntʃuti osəo መንቹቲ ዖሰኦ ሴት ተኛች።
məntʃu-isə osəo መንቹ ዒሰ ዖሰኦ ሴትየዋ ተኛች።
ሐ. mənu osəjo መኑ ዖሰዮ ሰው ተኛ።
mənatʃu-isu osəjo መንቹ ዒሱ ዖሰዮ ሰውዬው ተኛ።
መ. holəti ameto ሆለቲ ዐሜቶ በግ መጣ።
holtʃtu-isu ameto ሆልቹ ዒሱ ዐሜቶ በጉ መጣ።
ሠ. wuʃəti ameto ውሸቲ ዐሜቶ ውሾች መጡ።
wuʃət-isə ameto ውሸቲሰ ዐሜቶ ውሾቹ መጡ።
ረ. wusitʃu ametʃo ውሲቹ ዐሜቾ ውሻ መጣ።
wusitʃu-isu ametʃo ውሲቹዒሱ ዐሜቾ ውሻው መጣ።
በአንዳንድ ስሞች መጨረሻ ላይ የእምርነት አመልካቹ /-isu/isə/ ተመሳሳይ ሲሆን
ቅጥያ አመልካች የሌላቸው ስሞች ደሞ ተፈጥሯዊ ትርጉም ይኖራቸዋል።

ምሳሌ 6:
tʃ’uulu ጩኡሉ ልጅ
tʃ’uulu-isu ጩኡሉ ዒሱ ልጁ tʃ’uul-isə ጩሊ ዒሱ ልጅቷ
boora ቦኦራ በሬ boor-isu ቦኦሩ ዒሰ በሬው
saati ሳኣቲ ላም saat-isə ሳኣቲ ዒሰ ላሟ
 xviii

ክፍል ሁለት፡ የስማዊ ሐረግ ገላጭ

በቀቤንሲና ቋንቋ ስም በሌሎች ቃላት ሊገለጹ ይችላሉ። ስም እና ስምን የሚገልጹ
ቃሎች በአንድ ላይ ሲሆኑ ስማዊ ሐረግ ብለን እንጠራለን። የሚከተሉት
መሰረታዊ ነገሮች በስማዊ ሐረግ ውስጥ ስምን ሊገልጹ የሚችሉ ቃሎች አመልካች ፣
ቁጥር እና ቅጽል ናቸው። በስማዊ ሀረግ ውስጥ ስም መሪ/ዋና ቃል ብለን
እንጠራለን።

ምሳሌ 7:
kə təʃitai bokakətə ከ ተሸታኢ ቦካከተ
እነዚህ ውብ ቤቶች
‘እነዚህ ውብ ቤቶች’

2.1 አመልካች (ጠቋሚ)

አመልካች ወይም ጠቋሚ ቃል የንግግር ክፍል ሲሆን በስማዊ ሀረግ ውስጥ ከስም
በፊት ወይም በኋላ ሊገኝ ይችላል። አመልካች ወይም ጠቋሚ ቃል የአንድን ነገር
ንግግር ምንነት ለማብራራት ፣ ለመለየት እና የበለጠ ግልጽ ለማድረግ እንዲሁም
ለማሳየት የሚረዳ ቃል ነው። ቃሉ ቅርበትንም ርቀትንም ያመለክታል። አብዛኛው
ጊዜ አመልካች (ጠቋሚ) ቃል ቁጥርን እና ጾታን በግልጽ ሊያሳይ ይችላል።
በቀቤንሲና ቋንቋ የአመልካች(ጠቋሚ) ቃል የብዙ ቁጥር ምልክት አያሳይም። ነገር
ግን በቋንቋው ጾታን በተመለከተ የቅርብ አመልካች ቃል በግልጽ ተባእትን እና
አነስታይንን ሊያሳይ ይችላል።
2.1.1 ቅርብ አመልካች (ጠቋሚ) kə/tə

ምሳሌ 8:
kə kiinu ከ ኪኢኑ ይህ ድንጋይ
kə məntʃuu ከ መንቹዑ ይህ ሰው
kə feeletʃuu ከ ፌኤሌቹዑ ይህ ፍየል
kə boora ከ ቦኦራ ይህ በሬ
tə saatə ተ ሳኣተ ይህች ላም
 xix

2.1.2 ርቀት አመልካች (ጠቋሚ) hikə/hitə

ምሳሌ 9:
hikə kiinu ሂከ ኪኢኑ ያ ድንጋይ
hikə məntʃuu ሂከ መንቹዑ ያ ሰው
hikə feletʃuu ሂከ ፌኤሌቹዑ ያ ፍየል
hikə boora ሂከ ቦኦራ ያ በሬ
hitə saatə ሂተ ሳኣት ያች ላም
ከላይ እንደምናየው /tə/ ተን እያገለገለ ያለው ለአነስታይ ቅርብ ሲሆን kə/ከን ደግሞ
ለተባእት እና ለሌሎች አመልካች ሆኖ ያገለግላል፡: ከርቀት አንጻር ደግሞ hitə/ሂተ
ለአነስታይ ሩቅ አመልካች ብቻ ሲያገለግል hikə/ሂከ ደግሞ ለተባእት እና ለሌሎች
ሩቅ አመልካች ሆኖ ያገለግላል።
2.1.3 ጾታ አመልካች (ጠቋሚ)

ምሳሌ 10:
ቅርብ
tə məntʃuutə ተ መንቹኡተ ይች ሴት
kə məntʃuu ከ መንቹዑ ይህ ሰው
tə saatə ተ ሳኣት ይች ላም
kə boora ከ ቦኦራ ይህ በሬ
ሩቅ
hitə məntʃuutə ሂተ መንቹኡተ ያች ሴት
hikə məntʃuu ሂከ መንቹዑ ያ ሰው
hitə saatə ሂተ ሳኣተ ያች ላም
hikə boora ሂከ ቦኦራ ያ በሬ
 xx

2.1.4 ቁጥር አመልካች (ጠቋሚ)

ምሳሌ 11:
ለቅርብ
kə bookku ከ ቦኦክኩ ይህ ቤት
kə bookkakə-tə ከ ቦኦክካከተ እነዚህ ቤቶች
kə holətə ከ ሆለተ ይህ በግ
kə holəə-tə ከ ሆለተ እነዚህ በጎች
ለሩቅ
hikə booku ሂከ ቦኦኩ ያ ቤት
hikə bookkakə-tə ሂከ ቦኦክካከተ እነዚያ ቤቶች
hikə holətə ሂከ ሆለተ ያ በግ
hikə holəə-tə ሂከ ሆለተ እነዚያ በጎች

ብዙ ቁጥር በስሞች ላይ ቢታይም በአመልካች ላይ ምንም አይነት ምልክት

አይታይም።
የሚከተለው ሰንጠረዥ በቀቤንሲና ቋንቋ አመልካች( ጠቋሚ) ምን እንደሚመስሉ
ባጭሩ ለማስቀመጥ ተሞክሯል።
አመልካቾች ቅርብ ሩቅ
(ጠቋሚዎች) ለወንድ/ለሌላ ለሴት ለወንድ ለሴት
አጠቃላይ /ነጠላ kə tə hikə hitə
ብዙ kə tə hikə hitə

2.2 ቁጥር

ቁጥር በስማዊ ሀረግ ውስጥ በማካተት በመጠን የስም ገለጭ ሊሆን ይችላል።ቁጥር
በስማዊ ሀረግ ውስጥ ሲጨመር የስሙን ትክክለኛ መጠን/ብዛት ለማወቅ ያስችላል።
በቀቤንሲና ቋንቋ ሁለት አይነት ቁጥር አለ። እነሱም መጣኝ/መቁጠሪያ እና ደረጃ
አመልካች ቁጥር ይባላሉ።
 xxi

2.2.1 መጣኝ/መቁጠሪያ ቁጥር (Cardinal numbers)

መጣኝ ቁጥር ማለት ስሞችን/ነገሮችን በአሀዝ ቆጥሮ የሚያብራራ ነው።

ምሳሌ 12:
mətu መቱ አንድ ləmu ለሙ ሁለት
səsu ሰሱ ሶስት ʃoolu ሾኦሉ አራት
ontu ዖንቱ አምስት leu ሌኡ ስድስት
ləməla ለመላ ሰባት hezətu ሄዘቱ ስምንት
honsu ሆንሱ ዘጠኝ tonu ቶኑ አስር

tona mətu ቶና መቱ አስራ አንድ

ləmo dima ለሞ ዲማ ሃያ
ləmo diməna mətu ለሞ ዲመና መቱ ሃያ አንድ
sədʒu ሰጁ ሰላሳ
sədʒəna mətu ሰጀና መቱ ሰላሳ አንድ
ʃajlu ሻይሉ አርባ
ʃəjləna mətu ሺይለና መቱ አርባ አንድ
ontawu ዖንታው ሃምሳ
ontajna mətu ዖንታይና መቱ ሃምሳ አንድ
lejawu ሌያው ስልሳ
lejajəna mətu ሌያየና መቱ ስልሳ አንድ
ləmə lawu ለመ ላው ሰባ
ləmalajəna mətu ለማላየና መቱ መቱ ሰባ አንድ
hezətawu ሄዘታው ሰማንያ
hezətaajna mətu ሰሄዘታኣየና መቱ ሰማንያ አንድ
honsawu ሆንሳው ዘጠና
honsana mətu ሆንሳና መቱ ዘጠና አንድ
t’ibitə ጢቢተ መቶ
t’ibitə mətini ጢቢተ መቲን መቶ አንድ
kumeta ኩሜታ አንድ ሺ
kumeta mətini ኩሜታ መቲኒ አንድ ሺ አንድ
 xxii

አብዛኛውን ጊዜ መቁጠሪያ ቁጥር የሚቆጠሩ ስሞችን መጠን ለማወቅ

ይጠቀማል።በቀቤንሲና ቋንቋ መጣኝ ቁጥር በስማዊ ሀረግ ውስጥ ከስም በፊት
በመምጣት የስሙን ትክክለኛ መጠን ለማሳየት ያስችላል።

ምሳሌ 13:
mətu hak’a መቱ ሀቃ አንድ ዛፍ
mətu booku መቱ ቦኦኩ አንድ ቤት

ləmu hak’a ለሙ ሀቃ ሁለት ዛፍ

ləmu booku ለሙ ቦኦኩ ሁለት ቤት

səsu hak’a ሰሱ ሀቃ ሶስት ዛፍ

səsu booku ሰሱ ቦኦኩ ሶስት ቤት
2.2.2 ደረጃ አመልካች ቁጥር (Ordinal numbers)
ደረጃ አመልካች ቁጥር ማለት የነገሮችን ቅደም ተከተል አንደኛ፣ ሁለተኛ፣ ሶስተኛ
እና የመሳሰሉትን በማለት የሚጠራ ነው። አብዛኛውን ጊዜ ደረጃ አመልካች ቁጥር
የሚያገለግለው የሚቆጠር ስሞች ነው። በቀቤንሲና ቋንቋ ደረጃ አመልካች ቁጥር
የሚመሰረተው በመጣኝ ቁጥር ላይ /-k’k’i/ -ቅቂ የሚለውን ቅጥያ በመጨመር
ነው።
ምሳሌ 14:
mətik’k’i መቲቅቂ አንደኛ
ləmik’k’i ለሚቅቂ ሁለተኛ
səsik’k’i ሰሲቅቂ ሦስተኛ
ʃolik’k’i ሾሊቅቂ አራተኛ
ontik’k’i ዖንቲቅቂ አምስተኛ
lejk’k’i ሌይቅቂ ስድስተኛ
ləməlik’k’i ሰባተኛ ለመሊቅቂ
hezətik’k’i ሄዘቲቅቂ ስምንተኛ
honsik’k’i ሆንሲቅቃ ዘጠነኛ
tonk’k’i ቶንቅቂ አሥርኛ
 xxiii

ምሳሌ 15:
ሀ mətik’k’i hak’a መቲቅቂ ሀቃ የመጀመሪያው ዛፍ
ləmik’k’i hak’a ለሚቅቂ ሀቃ የሁለተኛው ዛፍ
səsik’k’i hak’a ሰሲቅቂ ሀቃ የሦስተኛው ዛፍ
ለ mətik’k’i booku መቲቅቂ ቦኦኩ የመጀመሪያው ቤት
ləmik’k’i booku ለሚቅቂ ቦኦኩ የሁለተኛው ቤት
səsik’k’i booku ሰሲቅቂ ቦኦኩ የሦስተኛው ቤት
የደረጃ አመልካች ቁጥር ከስም በፊት ሲመጣ የቃሉ መጨረሻ አናባቢ ቅርጹ ወደ
i/ኢ ይቀየራል።

2.3 ቅጽል
ቅጽል የንግግር(የቃል)ክፍል ሲሆኑ በስማዊ ሀረግ ውስጥ የስም ገላጭ ቃል ሆኖ
ያገለግላል። በቀቤንሲና ቋንቋ አብዛኛውን ጊዜ ቅጽል ከስም በፊት ይመጣና ስምን
ይገልጻል።

ምሳሌ 16:
miilkamu faarʃu ሚኢልካሙ ፋኣርሹ ቆንጆ ፈረስ
gəmbəla okona/odinut ገምበላ ዖኮና/ዖዲኑት ጥቁር ጨርቅ
wadʒu hinkuta ዋጁ ሂንኩታ ነጭ ጥርስ
biʃə saatə ቢሸ ሳኣተ ቀይ ላም
mədila tʃ'uulu መዲላ ጨኡሉ ወፍራም ልጅ
k’ətʃ'u meatə ቀጩ ሜኣተ ቀጭን ሴት
keemənu ʃaant’a/borsa ኬኤመኑ ሻኣንጣ/ቦርሳ ከባድ ቦርሳ
በቅጽል ላይ የብዙ ቁጥር: የብዙ ቁጥር ምልክት በቅጽል ላይ አይታይም።

ምሳሌ 17:
miilkamu faarʃakətə ሚኢልካሙ ፋኣርሻከተ ቆንጆ ፈረሶች
gəmbəla okonakətə ገምበላ ዖኮናከተ ጥቁር ልብሶች
wadʒu hinkutə ዋጁ ሂንኩተ ነጭ ጥርሶች
biʃə lələtə ቢሻ ለለተ ቀይ ላሞች
mədiila tʃ'uulətə መዲኢላ ጩኡለተ ወፍራም ልጆች
 xxiv

k’ətʃ'aanu meanutə ቀጫኣኑ ሜኣኑተ ቀጭን ሴቶች

keemita borsakətə ኬኤሚታ ቦርሳከተ ከባድ ቦርሳዎች
በቅጽል ላይ የጾታ ምልክት ፡ ጾታ በቅጽል ላይ ምልክት አይታይም።

ምሳሌ 18፡
ሀ. gəbətʃu faaŋa ገበቹ ፋኣንጋ አጭር ሌባ
gəbətʃu isu faaŋa ገበቹ ዒሱ ፋኣንጋ አጭሩ ሌባ
ለ. gəbətʃu məntʃtʃutə ገበቹ መንችቹተ አጭር ሴት
gəbətʃu isə məntʃtʃutə ገበቹ ዒሰ መንችቹተ አጭሯ ሴት
ሐ. mədiila boora መዲኢላ ቦኦራ ወፍራም በሬ
mədiilu isu boora መዲኢሉ ዒሱ ቦኦራ ወፍራሙ በሬ
መ. mədiila saatə መዲኢላ ሳኣተ ወፍራም ላም
mədiila isa saatə መዲኢላ ዒሳ ሳኣተ ወፍራሟ ላም

ከላይ በተጠቀሱት ምሳሌዎች ላይ የጾታ ምልክቱ በግልጽ አይታይም።

በቅጽሎች ላይ የእምርነት ምልክት፡

ምሳሌ 18:
miilkamu faarʃu ሚኢልካሙ ፋኣርሹ ቆንጆ ፈረስ
miilkamu-isu faarʃu ሚኢልካሙ ዒሱ ፋኣርሹ ቆንጆው ፈረስ
በቀቤና ቋንቋ በቅጽል ላይ የእምርነት ምልክት /-isu/ ይታይበታል።
መሰረታዊ የስማዊ ሀረግ ቅደም ተከተል ባህርይ
በቀቤና ቋንቋ የስማዊ ሀረግ ቅደም ተከተል እንደሚከተለው ማየት ይቻላል።

ይህም [አመልካቾች – ቁጥር – ቅጽሎች – ስም] ነው።

ምሳሌ 19:
hikə ʃoolu k’iraraanu k’ələt’aakətə ሂከ ሾኦሉ ቂራራኣኑ ቀለጣኣከተ
እነዚያ አራት ረጃጅም ጦር
ʃoolk’k’i isu k’oomərə məntʃttʃtu ሾአልቅቂ ዒሱ ቆአመረ መንቹተ
አራተኛውጠንካራሰው
 xxv

ontik’k’i isu k’oomərə məntʃttʃtu ዖንቲቅቂ ዒሱ ቆኦመረ መንችቹ

አምስተኛው ጠንካራ ሰው
kə səsu gəbətʃaanu holətə ከ ሰሱ ገበቻኣኑ ሆለተ
እነዚህ ሶስት አጫጭር በጎች
ከላይ ምሳሌዎቹ እንደሚታየው የስማዊ ሀረግ ዋና/መሪ ቃል (ስም) በስተቀኝ
ይገኛል።
 xxvi

ክፍል ሶስት: ተዉላጠ ስም

እስከ አሁን ድረስ ያየናቸው ስማዊ ሐረግ ምናልባት የተለየ ሊሆን ይችላል።
በንግግር ወይም በጽሁፍ ትክክለኛዉን ስም ከማሳየት ይልቅ በተዉላጠ ስም ብቻ
ተተክቶ ወይም ስያሜው በተያዘ ስም በአገናዛቢ ተዉላጠ ስም ወይም ተውላጠ ስም
ሊተካ ይችላል።
ተዉላጠ ስም በስሞች ቦታ ተክቶ የሚገባ ቃል ነው። የአንድ ተውላጠ ስም ትርጉም
ሊታወቅ የሚችለው ዐውዳዊ ፍቹን በመመልከት ብቻ ነው።

3.1: የግል ተውላጠ ስም

የግል ተውላጠ ስም ድርጊት ፈጻሚዉ ማን እንደሆነ ያሳያል። አብዛኛውን ጊዜ የግል
ተውላጠ ስም ባለቤት እንደሆነ ያመለክታል። የግል ተውላጠ ስም በቋንቋ ዉስጥ
ጠቃሚ የሆነውን የግል ልዩነት በግልጽ ያሳያል። ብዙጊዜ ይህ መደብ (1 ኛ፣ 2 ኛ ፣ 3 ኛ),
ፆታ (ወንድ፣ሴት) እና ቁጥር (ነጠላ ቁጥር ፣የብዙቁጥር) ነዉ። ተናጋሪዉ 1 ኛ
መደብ ፤ 2 ኛ መደብ ፤ 3 ኛ መደብ ይባላል።

በቀቤንሲና ቋንቋ 4 ነጠላ እና 3 ብዙ ቁጥር በአጠቃላይ 7 የግል ተዉላጠ

ስሞች አሉ።

ምሳሌ 20:
ነጠላ አማርኛ ብዙ አማርኛ
1. ani/ ዐኒ እኔ nəu/ነዑ እኛ
2. ati/ ዐቲ አንቺ/ አንተ hanu/ ሀኣኑ እናንተ
3. isu/ዒሱ እሱ issə/ዒሰ እነሱ
3. isə/ዒሰ እሷ

3.2: አገናዛቢ ተዉላጠ ስም:

አገናዛቢ ተዉላጠ ስም በአገናዛቢ ስም ቦታ ተክቶ ይገባሉ።

ምሳሌ 21:
rijadi harutʃtʃu ሪያዲ ሀሩችቹ የሪያድ አህያ
isi harutʃtʃu ዒሲ ሀሩችቹ የሱ አህያ
 xxvii

ከላይ ያሉትን ምሳሌዎች ስንመለከት አገናዛቢ ስም በአገናዛቢ ተዉላጠ

ስም ቦታ ተክቶ ይገባል። የሚከተሉት ምሳሌዎች የብዙ ስም እንዲሁ በአገናዛቢ
ተዉላጠ ስም ሊተካ ይችላል።

ምሳሌ 22:
i haritə ዒ ሀሪተ የኔ አህዮች
ki haritə ኪ ሀሪተ ያንተ አህዮች
ki haritə ኪ ሀሪተ ያንቺ አህዮችህ
isi haritə ዒሲ ሀሪተ የሱ አህዮች
ise haritə ዒሴ ሀሪተ የሷ አህዮች
ni haritə ኒ ሀሪተ የኛ አህዮች
kine haritə ኪኔ ሀሪተ የናንተ አህዮች
issa haritə ዒሳ ሀሪተ የነሱ አህዮች
 xxviii

ክፍል አራት: ባለቤትእና ማሰሪያ አንቀጽ

በቀቤንሲና ቋንቋ እያንዳንዱ ዓረፍተ ነገር ባለቤት እና ማሰሪያ አንቀጽ የያዘ ነው።
ባለቤት በዐረፍተ ነገር ውስጥ የሚያወራ/የሚያደርግ ነገር ወይም ሰው ነው። ማሰሪያ
አንቀጽ ደግሞ ድርጊትን/ሃሳብን የመቋጫ ነገር ነው። ሌሎች የንግግር ክፍሎቸም
በዓረፍተ ነገር ውስጥ ሊካተት ይችላሉ። በባለቤት እና በማሰሪያ አንቀጽ ዙሪያ
የተሰበሰቡ መረጃዎች እንደሚከተለው ቀርቧል።

ምሳሌ 23:
ባለቤት ማሰሪያ አንቀጽ
ku məntʃtʃu ይህ ሰዉ gonu aburi gəlasintʃwa
ጥሩ ገበሬ ነው።
ኩ መንችቹ ጎኑ ዐቡሪ ገላሲንቿ
tʃ'a isa ልጅቷ kəbensina afo rosisa የቀቤና ቋንቋ
ጫ ኢሳ ቀቤንሲና ዐፎ ሮሲሳ ታስተምራለች
i aməbetu የኔ ወንድም hunda enkenamoha በጣም ብልህ ነው
ዒ ዐመቤቱ ሁንዳ ዔንኬናሞሃ
ati ዐቲ አንተ i beʃaha ዒ ቤሻሃ የእኔ ጓደኛ ነህ

4.1 ባለቤት
ምንም እንኳን አንዳንድ ጊዜ የዓረፍተ ነገር መዋቅር ተለዋዋጭነት ቢኖርም
በቀቤነሲና ቋንቋ መሠረታዊ የዓረፍተ ነገር መዋቅር ባለቤት – ተሳቢ – ግስ ነው።
ባለቤት በዓረፍተ ነገር ውስጥ ድርጊት ፈጻሚ ሰው ወይም ነገር ነው። ብዙውን ጊዜ
ባለቤት በስማዊ ሐረግ ወይም ተውላጠ ስም ነው። ከዚህ በተጨማሪ ባለቤት
በአረፍተ ነገር መጀመሪያ ላይ ይገኛል።

4.2 ማሰሪያ አንቀጽ

ማሰሪያ አንቀጽ በአንድ አረፍተ ነገር ውስጥ በጣም አስፈላጊ ነገር ነው። ማሰሪያ
አንቀጽ ስለባለቤቱ እየተነገረ ያለ ነገር ነው። ባለቤት ድርጊት ፈጻሚ ሲሆን የዚህ
ማሰሪያ አንቀጽ (ግስ) ነው። ስለ ግስ በኋላ እንመለከታለን። ብዙ ጊዜ ማሰሪያ
አንቀጽ ግስ አይደለም። ይህ አለመሆኑን በምሳሌ ለማስደገፍ እንሞክራለን።
በቀቤንሲና ቋንቋ ማሰሪያ አንቀጽ ሁለጊዜ በዓረፍተ ነገር መጨረሻ ላይ ይገኛል።.
 xxix

4.2.1 ስማዊ ሐረግ እንደማሰሪያ አንቀጽ

በዓረፍተ ነገር ውስጥ ማሰሪያ አንቀስ ስለ ተናጋሪው ምንነት የሚገልጽ
ከሆነ ስማዊ ሐረጉ እንደማሰሪያ አንቀጽ ያገለግላል።

ምሳሌ 24:
ባለቤት ማሰሪያ አንቀጽ
ku məntʃtʃu ይህ ሰዉ gonu aburi gəlasintʃwa ጥሩገበሬነው።
ኩ መንችችቹ ጎኑ ዐቡሪ ገላሲንቿ
ati ዐቲ አንተ i beʃaha ዒ ቤሻሃ የእኔ ጓደኛ ነህ
ከላይ በተጠቀሰው ምሳሌ መሠረት ስማዊ ሐረግ እንደማሰሪያ አንቀጽ ጥቅም
ላይ ውሏል። ማሰሪያ አንቀጹ ስለባለቤት ገለጻ የሚያደርግ ከሆነ እየተነገረለት ያለው
ስማዊ ሀረግ ማሰሪያ አንቀጽ ነው።

ምሳሌ 25:
ani aburi gəlasintʃwa ዐኒ ዐቡሪ ገላሲንቿ 'እኔ ገበሬ ነኝ።
ati aburi gəlasintʃwa ዐቲ ዐቡሪ ገላሲንቿ 'አንቺ ገበሬ ነሽ።
ati aburi gəlasintʃwa ዐቲ ዐቡሪ ገላሲንቿ 'አንተ ገበሬ ነህ።
isu aburi gəlasintʃwa ዒሱ ዐቡሪ ገላሲንቿ 'እሱ ገበሬ ነው።
isə buri gəlasintʃotə ዒሳ ዐቡሪ ገላሲንቾተ 'እርሷ ገበሬ ናት።
nəw aburi gəlasinnətə ነዑ ዐቡሪ ገላሲንነተ 'እኛ ገበሬ ነን።
hanu aburi gəlasinnətə ሀኑ ዐቡሪ ገላሲንነተ ‘እናንተ ገበሬዎች ናችሁ።
issə aburi gəlasinnətə ዒሰ ዐቡሪ ገላሲንነተ 'እነሱ ገበሬዎች ናቸው።
4.2.2 ገላጭ እንደማሰሪያ አንቀጽ
ስለባለቤት ተጨማሪ ነገር የሚያወራ ከሆነ የስም ገላጩ እንደ ማሰሪያ አንቀጽ
ሊያገለግል ይችላል።
 xxx

ምሳሌ 26:
ባለቤት ማሰሪያ አንቀጽ
ku habəru ይህ ቅጠል biʃaha ቀይ ነው
ኩ ሀበሩ ቢሻሃ
ku habəru ይህ ቅጠል bololok’waha ቢጫ ነው
ከ ሀበሩ ቦሎሎቋሃ
hiku məntʃtʃu ያ ሰዉ hundə hilaha በጣም መጥፎ ነው
ሂኩ መንችቹ ሁንዳ ሂላሃ
hiti məntʃtʃutə ያች ሴት hilət በጣም መጥፎ ናት
ሂቲ መንችቹተ ሁንዳ ሂለተ
ቀደም ብለን እንደተመለከትነው ቅጽል በዓረፍተ ነገር ውስጥ እንደ ማሰሪያ
አንቀጽ ሆና ጥቅም ላይ ይውላል።.
4.2.3 ቁጥር እንደማሰሪያ አንቀጽ፡
በዓረፍተ ነገር ውስጥ ስለባለቤት ስለትክክለኛ ቁጥር ወይም ብዛት መናገር ከተፈለገ
ቁጥሩም እንደማሰሪያ አንቀጽ ሊያገለግል ይችላሉ።

ምሳሌ 27:
ባለቤት ማሰሪያ አንቀጽ
issə ዒሰ እነሱ səsuwa ሰሱዋ ሶስትናቸው
issə ዒሰ እነሱ ontuwa ዖንቱዋ አምስትናቸው
isu ዒሱ እሱ mətik’kiha መቲቅቂሃ መጀመሪያነው
isu ዒሱ እሱ mətik’k’iha hak’i መቲቂያ ሀቂ መጀመሪያነበር
በሰንጠረዥ ላይ በአረፍተ ነገር ውስጥ ያሉት ቁጥሮች እንደማሰሪያ አንቀጽ
ያገለግላሉ።
4.2.4 ባለንብረትነት እንደማሰሪያ አንቀጽ
በዓረፍተ ነገር ውስጥ ባለቤት ስለአንድ ሰው ንብረትነት የሚያወራ ከሆነ የተገለጸው
ባለንብረት እንደ ማሰሪያ አንቀጽ ሆኖ ያገለግላል።
 xxxi

ምሳሌ 28:
ዕባለቤት ማሰሪያ አንቀጽ
kun ይህ kiineha የርስዎ ነው
ኩን ኪኢኔሃ
hikun ያ kiineha የርስዎ ነው
ሂኩን ኪኢኔሃ
ku ይህ harutʃtʃu kiineha አህያ ያንተ ነው
ኩ ሀሩችቹ ኪኢኔሃ
hiku ያ harutʃtʃu kiineha አህያ ያንተ ነው
ሂኩ ሀሩችቹ ኪኢኔሃ
ku ይህ harutʃtʃu habuuri gəlasintʃtʃi isəha አህያ የገበሬው ነው
ኩ ሀሩችቹ ሀቡኡሪ ገላሲንችቺ ዒስሃ
hiku ያ harutʃtʃu haburi gəlasintʃtʃi isəha አህያ የገበሬው ነው
ሂኩ ሀሩችቹ ሀቡኡሪ ገላሲንችቺስ ዒሲሃ
ከላይ እንዳየነዉ ባለቤትነት ም እንደዚሁ የአረፍተ ነገሩ ማሰሪያ አንቀጽ
መሆን እንደሚችል ያሳያል።
4.2.5 ገላጭ እንደማሰሪያ አንቀጽ
በዓረፍተ ነገር ውስጥ ገላጭ እንደ ማሰሪያ አንቀጽ ሆኖ ያገለግላል። ማሰሪያ
አንቀጹ አሉታዊም አዎንታዊም ይችላል።

ምሳሌ 29:
ባለቤት ማሰሪያ አንቀጽ
isu ዒሱ እሱ faaŋetʃoa ፋኣንጌቾኣ ሌባ ነው
isu ዒሱ እሱ faaŋa habaa ፋኣንጋ ሀባኣ ሌባ አይደለም
booru isu በሬው biʃaha ቢሻሃ ቀይ ነው
ቦኦሩ ዒሱ
booru isu በሬው biʃa haba ቀይ አይደለም
ቦኦሩ ዒሱ ቢሻ ሀባ
isə ዒሰ እሷ gəbətʃotə ገበቾተ አጭር ናት
isə ዒሰ እሷ gəbətʃo təbaa ገበቾ ተባኣ አጭር
አይደለችም
 xxxii

በዓረፍተ ነገር ውስጥ ጊዜን በተመለከተ የድጊቱን ጊዜ እንደ ማሰሪያ አንቀጽ ሆኖ

ሊያገለግል ይችላል።

ምሳሌ 30:
ባለቤት ማሰሪያ አንቀጽ
isu እሱ faaŋaha ሌባነው
ዒሱ ፋኣንጋሃ
isu እሱ faanga hak’ii ሌባነበር
ዒሱ ፋኣንጋ ሀቂዒ
harutʃtʃu isu አህያዉ biʃaha ቀይነው
ሀሩችቹ ዒሱ ቢሻሃ
harutʃtʃu isu አህያዉ biʃa hak’ii ቀይነበር
ሀሩችቹ ዒሱ ቢሻ ሀቂዒ
 xxxiii

ክፍል አምስት: ግስ
በቀቤኤንሲና ቋንቋ ግስ የዓረፍተ ነገር የማዕዘን ድንጋይ ነው።ብዙ ጊዜ የዓረፍተ
ነገር ማሰሪያ አንቀጽ ግስ ነው። ግስ አንድ ድርጊት ሲፈጸም ክስተትን ፣ ሂደትን ፣
ሀሳብን ወይም ድርጊትን ይገልፃል።

ምሳሌ 31፡
ባለቤት ማሰሪያ አንቀጽ
wu isu ዉ ዒሱ ውሃው zaazənuዛኣዘኑ ይፈሳል
tʃ’a isə ጫ ዒሰ ልጅቷ osəwo ዖሰዎ ተኛታለች
i aməi osut የኔ ወንድሞች bitənta ይጣላሉ
ዒ ዐመዒ ዖሱቲ ቢተንታ
ki anu ኪዐኑ ያንተ አባት reejo ሬኤዮ ሞተ
i aməi osut የኔ ወንድሞች bitənto ተጣሉ
ዒ ዐመኢ ዖሱቲ ቢተንቶ
5.1 ግስ ላይ መደብ አመልካች
በቀቤኤንሲና ቋንቋ ዉስጥ ግስ ከባለቤት ጋር ይስማማል። በ 1 ኛ መደብ ነጠላ
ቁጥር ያለዉ ባለቤት 1 ኛ መደብ ነጠላ ቁጥር ግስ ይፈልጋል።የሚከተሉት
ምሳሌዎች በሁሉም መደቦች ላይ መስማማቱን ያሳያል።

ምሳሌ 32:
ani dəgudam ዐኒ ደጉዳሚ 'እኔ እሮጣለሁ።'
ati dəgudanti ዐቲ ደጉዳንቲ 'አንተ ትሮጣለህ።
ati dəgudanti ዐቲ ደጉዳንቲ 'አንቺ ትሮጫለሽ
isu dəgudənu ዒሱ ደጉደኑ 'እሱይሮጣል
isə dəguda ዒሰ ደጉዳ 'እሷ ትሮጣለች
nəu dəgudam ነዑ ደጉደም 'እኛእንሮጣለን
hanu dəgudenəntə ሀኑ ደጉዴነንተ 'እናንተ ትሮጣለችሁ'
issə dəguda ዒሰ ደጉዳ 'እነሱይሮጣሉ።'
 xxxiv

5.2 ግስ ላይ ሁኔታ አመልካች

በቀቤንሲና ቋንቋ ግሱ የሚያሳየዉ የባለቤቱን መደብ ብቻ አይደለም፤ ስለዓረፍተ
ነገሩ የሚከናወንበትን ሁኔታ መረጃ ይሰጣል። ይህ ማለት በቀቤንሲና ቋንቋ የታየው
ክስተት (የአሁኑ፣ ያለፈው ወይም የወደፊቱ) ጊዜ በጣም ብዙ አይደለም ፤ ነገር ግን
አንድ ክስተት እንዴት እንደተፀነሰ ማወቅ በጣም አስፈላጊ ነው። በርከት ያሉ
የተለያዩ የግስ ቅርጾች አሉ። ይህ በአጭሩ የሰዋስውን በግልጽ ለማሳየት ይረዳል።
የጊዜ አጠቃቀም (የአሁኑን፣ ያለፈውን ወይንም የወደፊቱን) ግንኙነትን ለማወቅ
በቀቤንሲና ቋንቋ ምሳሌዎች ማየት እንችላለን።

ምሳሌ 33:
isə beereta dəgudo ዒሰ ቤኤሬተ ደጉዶ ‘ትናንት እሷ ሮጣለች።
isə tesu dəguda ዒሰ ቴሱ ደጉዳ ‘አሁን እሷ ትሮጣለች።
isə gəatə dəguda ዒሰ ገኣተ ደጉዳ 'ነገ እሷ ትሮጣለች።'
ከላይ የተሰመረባቸው ቃላቶች ጊዜ ማሳያ ሲሆን መቼ እንደተፈጸመም ያስረዳናል።

ምሳሌ 34:
rorru woktetʃ biritə isə dəgudok’i
ሮርሩ ዎክቴች ቢሪተ ዒሰ ደጉዶቂ 'ከረጅም ጊዜ በፊት እሷ ሮጣ ነበር።'
አንድ ነጠላ ሂደት ወይም ተደጋጋሚ ድርጊትወይም ክስተት በሚገልጽበት ጊዜ
የመጀመሪያው ግስ መደቡን ጠቋሚ ነዉ። የተሰመረባቸዉ ተዉሳከ ግሶች ተደጋጋሚ
ወይም ቀጣይነት ያለዉ ዐረፍተ ነገር ስንሰራ የምንጠቀምበት ነዉ።

ምሳሌ 35:
isu mismaros fək’əransi wok’əro
ዒሱ ሚስማሮስ ፈቀራንሲ 'እሱ ሚስማሩን ደጋግሞ መታ።'
isə dəgudənənjo
ዒሰ ደጉደነንዮ 'እሷእየሮጠች ነው።'
isə gumərə dəguda
ዒሰ ጉመረ ደጉዳ 'እሷሁልጊዜ ትሮጣለች።'
5.3 አዎንታዊ እና አሉታዊ ዓረፍተ ነገር
ልክ እንደ ሌላ ማሰሪያ አንቀጽ በቀቤንሲና ቋንቋ የዓረፍተ ነገርሩ ይዘት አዎንታዊ እና
አሉታዊ ማድረግ ይችላል።
 xxxv

ምሳሌ 36፡
ani faaŋaha ዐኒ ፋኣንጋሃ እኔ ሌባ ነኝ።
ani faaŋa haba ዐኒ ፋኣንጋ ሀባ እኔ ሌባ አይደለሁም።
ani dəgudam ዐኒ ደጉዳም እኔ እሮጣለሁ።
ani dəgudam-ba ዐኒ ደጉዳምባ እኔ አልሮጥም።
ani aburi gəlasintʃo ዐኒ ዐቡሪ ገላሲንቾ እኔ ገበሬ ነኝ።
ani aburi gəlasintʃo haba ዐኒ አቡሪ ገላሲንቾ ሀባ እኔ ገበሬ አይደለሁም።
ከላይ በአረፍተ ነገር ውስጥ የተሰመሩት ቃል/ቅጥያ haba/-ba አሉታዊ
መሆናቸውን ያሳያል።
 xxxvi

ክፍል ስድስት: ተሻጋሪ ግስ

6.1 ተሻጋሪና ኢተሻጋሪግስ

እስካሁን ድረስ ማሰሪያ አንቀጽን በተመለከተ በተወሰነ ደረጃ ለማየት ተሞክሯል።
አንዳንድ ማሰሪያ አንቀጾች ምልዑ እንዲሆን ስማዊ ሀረግ የሚፈልግ ከሆነ ተሻጋሪ
ግስ ይባላል። ባለቤት ብቻ የሚፈልግ ግስ ኢተሻጋሪ ግስ ተብሎ ይጠራሉ።
በቀቤኤንሲና ቋንቋ የተወሰኑ የሚሻገሩ እና የማይሻገሩ ግሦች በዚህ መልክ ቀርቧል።

ምሳሌ 37:
ተሸጋሪ ግስ ኢተሸጋሪ ግስ
muru ሙሩ መቁረጥ dəguudu ደጉኡዱ መሮጥ
dəgu ደጉ ማወቅ ubu ዑቡ መዉደቅ
motʃ’otʃ’u ማዳመጥ t’iizu ጢኢዙ መታመም
ሞጮጩ
assu ዐሱ መስጠት rewu ሬው መሞት
የዓረፍተ ነገሩ ባለቤት ብዙውን ጊዜ ድርጊቱን እየፈጸመ ያለ ሰው/ነገር ነው;፡
እንዲሁም ተሳቢዉ ብዙ ጊዜ ሰዉ ወይም እቃ ሆኖ ድርጊቱን የሚቀበል ነው።
ስለባለቤቱ ማን ነው? ብለን እንጠይቃለን። ስለተሳቢዉ ማንን? ብለን እንጠይቃለን።
በዓረፍተ ነገር ውስጥ ባለቤት ቡዙ ጊዜ በአረፍተ ነገር መጀመሪያ ላይ ሲገኝ ተሳቢ
ደግሞ ባለቤትን ይከተላል። አንዳንድ ጊዜ ባለቤት በግልጽ ላይታይም ይችላል።

ምሳሌ 38:
ሀ. wusitʃtʃu isə adəntʃuiseta gəmito
ውሲችቹ ዒሰ ዐደንቹ ዒሴታ ገሚቶ ዉሻዋ ድመቷን ነከሰች።
ለ. adəntʃtʃu isə wusitʃtʃuiseta gəmito
ዐደንችቹ ዒሰ ውሲችቹ ዒሴታገሚቶ ድመቷ ውሻዋን ነከሰች።

ምሳሌ 38 ን እንዳየነው ባለቤት እና ተሳቢ ቦታዎችን ሊቀያይሩ ይችላሉ። ተሳቢዉ

ከባለቤት በፊት ቢመጣም የተሳቢን ባህሪ ማየት አልተቻለም።
 xxxvii

ምሳሌ 39:
abədi kitabə isu k'ərəjoዐብዲ ኪታበ ዒሱ ቀረዮ አብዲ መጽሐፉን አነበበ።
isu holtʃu isu gorətʃ’o ዒሱ ሆልቹ ዒሱ ጎረጮ እሱ በጉን አረደ።
isəbooku isu idʒarto ዒሰ ቦኦኩ ዒሱ ዒጃርቶ እሷ ቤቱን ሠራች
isə book’olo isu hirito ዒሰ ቦኦቆሎ ዒሱ ሂሪቶ እሷ በቆሎውን ገዛች።

6.2 የነገር ተዉላጠ ስም

የነገር ተውላጠ ስም እንደተሳቢ በስም ቦታ ተክቶ ይገባል። በቀቤንሲና ቋንቋ ነገር
ተውላጠ ስም ላይ ምንም አይነት ቅጥያ ባይጨመርም ቃሉ ቅርጹን የመቀየር ባህርይ
ያሳያል።

ምሳሌ 40:
sitina esa leeo ሲቲና ዔሳ ሌኤኦ ሲቲና እኔን አየችኝ።
sitina keesa leoha ሲቲና ኬኤሳ ሌኦሃ ሲቲና አንተን አየችህ።
sitina keasa leoha ሲቲና ኬኤሳ ሌኦሃ ሲቲና አንችን አየችሽ።
sitina isu leosi ሲቲና ዒሱ ሌኦሲ ሲቲና እሱን አየችዉ።
sitina isetə leose ሲቲና ዒሴተ ሌኦሴ ሲቲና እሷን አየቻት።
sitina neesa leone ሲቲና ኔኤሳ ሌኦኔ ሲቲና እኛን አየችን።
sitina kiinetə leeohine ሲቲና ኪኢኔተ ሌኤኦሂኔ ሲቲና እናንተን አየቻችሁ።
sitina isatə leosə ሲቲና ዒሳተ ሌኦሰ ሲቲና እነሱን አየቻቸዉ።
 xxxviii

ክፍል ሰባት : ተጨማሪ እና ዉልድ ግስ

7.1. በአረፍተ ነገር ላይ የሚጨመር ግስ

ሁለት ዓይነት ግስ ሲኖር በዓረፍተ ነገር ውስጥ የሚመሰረት እና ከሌላ ዓረፍተ
ነገር ጋር ሲጣመሩ የሚጨመር ግስ ነዉ። የመጀመሪያ ዓይነት ግስ ሁልጊዜ
ከባለቤት ጋር በግልጽ ይታያሉ። ሁለተኛው ግስ በዓረፍተ ነገር መጨረሻ
ከመገለጹ በፊት የሆነውን ድርጊትን ይሳያል።

ምሳሌ 41:
ሀ. i annu geeba orojoh muuzitə herrijoh
ዒ ዐንኑ ጌኤባ ዖሮዮዕ ሙኢዚተ ሄርሪዮዕ
‘የኔ አባቴ ወደ ገበያ ሄዶ ሙዝ ገዛ።’
ለ. i annu geeba orojoh muuzitə herrinu
ዒ ዐንኑ ጌኤባ ዖሮዩዕ ሙኡዚተ ሄርረኑ
‘የኔ አባቴ ወደ ገበያ ሄዶ ሙዝ ይገዛል።’
ሌላ ተጨማሪ ግስ ድርጊት በተመሳሳይ ጊዜ እንደሚከናወን ለማሳየት ያገለግላል።

ምሳሌ 42:
isə dagudənəni heani isu ametʃtʃoh
ዒሰ ዳጉደነኒ ሄዓኒ ዒሱ ዓሜችቾህ
‘እሷ እየሮጠች ሳለ እሱ መጣ።’
በድርብ ግስ ላይ ቅርጽ፣ መደብ ወይም ጊዜ ላይ መረጃ ሳይሰጡ ስለድርጊቱ
ለመናገር ጥቅም ላይ ይውላል።

ምሳሌ 43:
ሀ. agu tʃ’uulatə hundə t’uumah
ዐጉ ጩኡላተ ሁንደ ጡኡማሀ
‘መጠጣት ለሕፃን በጣም አስፈላጊ ነው።’
ለ. azutə agu tʃ’uulatə hundə t’uumah
ዐዙተ ዐጉ ጩኡላተ ሁንደ ጡኡማህ
‘ወተት መጠጣት ለህጻን በጣም አስፈላጊ ነው።’
 xxxix

7.2 ቃላዊ ዉልድ ግስ

ግስ በሁለት መንገድ ይገልጻል። መጀመሪያ ከመደብ እና ጊዜ አመልካች ስርዎ ቃል
ጋር የተያያዘ ነው። ሌለው ዉልድ ግስ ተብሎ ይጠራል። ግሱ የተመሰረተው ስርዎ
ቃላትን በመውሰድ እና ሌሎች ነገሮችን በእነሱ ላይ በመጨመር ነው። በቀቤንሲና
ቋንቋ ግስ እንዴት እንደተገኘ ምሳሌዎችን በማየት ለማወቅ እንችላለን።
7.2.1 መንስሄ / Causative
መንስሄ አንድ ሰው በሌላ ሰው ላይ ድርጊት እንዲፈጸም ምክንያት ሲሆን ነው።
ከእነዚህ መካከል መንስሄዎች በተለያዩ ቃላት ሊገለጹ ይችላሉ።

ምሳሌ 44:
reu→ʃuu ሬዑ→ሹዑ ‘መሞት→መግደል’
ሌሎች የመንስኤ ቃላት ደግሞ የሚመሰረቱት በቃሉ መካከል ቅጥያ /-is-/ -ኢሱ-
በማስገባት ነው።

ምሳሌ 45:
roosu→roosisu
ሮዖሱ→ሮዖሲሱ ‘መማር→ማስተማር’
wəmaihu→wəmasu
ወማዒሁ→ወማዒሀኑገዐሰሱ ‘መንገስ→ማንገስ’
itu→itisu
ዒቱ→ዒቲሱ ‘መብላት→መመገብ (ማብላት)’
dəgudu→dəgusisu
ደጉዱ→ደጉሲሱ ‘መሮጥ→ማስሮጥ’
orisəmu→orisu
ዖሪሰሙ→ዖሪሱ ‘መቸገር→ማስቸገር’
afuulu→afuʃʃu
ዓፉዑሉ→ዓፉሽሹ ‘መቀመጥ →ማስቀመጥ’
7.2.2 ተለዋዋጭ
ተለዋዋጭ ባለቤቱ እርስ በርሱ ድርጊቱን የሚፈጽምበት የግስ ዉልድ ነዉ ።የቃሉ
ባለቤት ሁልጊዜ ብዙ ቁጥር ነዉ። በቀቤነሲና ቋንቋ የተለዋዋጭ ድርጊትን ለማወቅ
 xl

በቃሉ መጨረሻ ቅጥያ /-k’-əmu/ -ቀሙ በመቀጠል መግለጽ ይቻላል። መሰረታዊ

የተለዋወጭ ቃል የሚጠቀሙት ኢ-ተሸጋሪ ግስ ነው።

ምሳሌ 46:
hok’k’əru→hok’k’ərə-k’əmu
ሆቅቀሩ→ሆቅቀረቀሙ መምታት→መመታታት
leu→lea-k’əmu
ሌዑ→ሌዐቀሙ ማየት→መተያየት
abbisu→ abbisə-k’əmu
ዓብቢሱ→ዓብቢሰቀሙ ማክበር→መከባበር
bitəmu→bitəbə-k’əmu
ቢተሙ→ቢተበቀሙ መጣላት→መጠላላት
ahjusu→ajusə-k’əmu
ዓህዩሱ→ዓዩሰቀሙ ማግባት→መጋባት

7.2.3 ድርጊት ተቀባይ

ግሱ ተሸጋሪ ሲሆን ድርጊቱ ተቀባይ ይሆናል። ብዙውን ጊዜ ባለቤት የድርጊቱ
አስፈላጊ ነገር ነው። በቀቤንሲና ቋንቋ አንድ ባለቤት በአንድ ዓይነት ሁኔታ
ድርጊት እየፈጸመ መሆኑን ለመግለጽ ሁለት መንገድ አለ። ከትክክለኛዉ ግስ
ጋር ቅጥያ -m-/ -ም- ን መጠቀም እና ቃሉ ኢተሻጋሪ ግስ መሆኑ ነው።

ምሳሌ 47:
itʃoo→itə-moh ዒቾዖ→ዒተሞዕ በላ→ተበላ
wək’k’əro→wək’ərə-mo ወቅቀሮ→ወቅቀረሞዕ መታ→ተመታ
fəhɳoh→fəhntəjoh ፈዕኞዕ→ፈዕንተዮዕ ከፈተ→ተከፈተ
t’ufo →t’ufə-moh ጡፍዖ→ጡፈሞዕ ዘጋ→ተዘጋ
ʃijoh→ʃeemasi ሺዮዕ→ሼኤማሲ ገደለ→ተገደለ
kətəboh→kətəbə-moh ከተቦዕ→ከተበሞዕ ፃፈ→ተፃፈ
assijoh→assə-moh ዓስሲዮዕ→ዓስሰሞዕ ሰራ–ተሰራ
 xli

ክፍል ስምንት : ሥማዊ ሀረግ የምንጠቀምበት ሌላ መንገድ

እስካሁን ድረስ የስም ሀረግ በሦስት ተግባር ላይ ለማየት ተችሏል። እነሱም ማሰሪያ
አንቀጽ ፣ ባለቤት እና ተሳቢ ናቸው። ከዚህም በተጨማሪ ሥማዊ ሀረግ በሌላ
መንገድ ጥቅም ላይ ሊውሉ ይችላል።

8.1 ተሳቢ ስም / dative

ተሳቢ ስማዊ ሐረግ በሀረግ ውስጥ አንድ የሆነ ነገር ሲቀበል ወይም በሆነ ነገር
ሲጠቀም የሚያሳይ ነገር ነው። በበቀቤንሲና ቋንቋ ተሳቢ ስማዊ ሃረግ በስም ላይ -
i/ዒ በመጨመር ይገለጻል።

ምሳሌ 48:
i annu wussitʃiha isi k’əw maalə assijosi
ዒ ዐንኑ ውስሲቺሀ ኢሲ ቀው ማኣለ ዓስሲዮሲ
'የኔ አባትለውሻዉ ትንሽ ስጋሰጠው’
i aməti ise odinusə atosə
ዒ ዐመቲ ዒሴ ዖዲኑሰ ዓቶሰ 'የኔ እናትለሷ ልብሷን ሰጠቻት።’
rijad-i ሪያዲ ‘ለሪያድ’
hajat-e ሀያቴ ‘ለሀያት’
hanan-e ሀናኔ ‘ለሀናን’

8.2 ባለቤት / agentive

በቀቤንሲና ቋንቋ ባለቤትነትን የሚገልጸዉ ስም ከዋና ስም በኋላ ተከትሎ
የሚመጣ ድህረ ቅጥያ /-tʃi/ ቺ ነው።

ምሳሌ 49:
mooggantʃi boorsə ሞኦግጋንቺ ቦኦርሰ ‘የሌባው ቦርሳ’
zəzəlantʃatʃi gizzə ዘዘላንቻቺ ጊዝዘ ‘የነጋዴው ገንዘብ’
annii booku ዓንኒዒ ቦከኩ ‘የአባቴ ቤት’
abbənii bokku ዓብበኒዒ ቦክኩ ‘የወንድ አያቴ ቤት’
harre dubu ሀርሬ ዱቡ ‘የአህያ ጅራት’
 xlii

haburri gəlantʃtʃi tʃ’uulu

ሀቡርሪ ገዕላንችቺ ጩኡሉ ‘የገበሬው ልጅ’
የተጸዎ ስም ባለቤትነትን በሚገልጽበት ጊዜ ባለቤትነትን በግልጽ ባያሳይም በስም
መጨረሻ ላይ በአናባቢ -i/ዒ ይቋጫል።

ምሳሌ 50:
kədir-i harrutʃtʃu ከዲሪ ሀርሩችቹ ‘የከድር አህያ’
kədir-i harritə ከዲሪ ሀርሪተ ‘የከድር አህዮች’
rəmzija harrutʃtʃu ረምዚያ ሀርሩችቹ ‘የረምዚያ አህያ’
rəmzija harritə ረምዚያ ሀርሪተ ‘የረምዚያ አህዮች’

8.3 ቦታ / locative
ቦታ አጠቃላይ አካባቢን ሲያሳይ በቀቤንሲና ቋንቋ በስማዊ ሀረግ ውስጥ ቦታ
አመልካቹ በስም በመጨመር /-ni/ ኒ በመጠቀም መግለጽ ይቻላል።ቦታን ለማወቅ
‹የት?› የሚለውን ጥያቄ መመለስ አለብን።

ምሳሌ 51:
geebo giira-ni buubo
ጌኤቦ ጊኢራኒ ቡኡቦ 'ገበያ በእሳት ወደመ።'
i anu tʃaambuulakətə hakəne hirijo
ዒ ዐኑ ጫኣንቡኡላከተ ሀከኔ ሂሪዮ 'የኔ አባት ቲማቲሞችን የት ሸጠ?’
i anu tʃaambuulakətə geba-ni hirijo
ዒ ዐኑ ጫኣንቡኡላከተ ጌኤባኒ ሂሪዮ 'አባቴ ቲማቲሞችን ገበያ ላይ ሸጠ።'
odinuti t’ərəbeezi aleeni afoulito
ዖዲኑቲ ጠረጴኤዚ ዐሌኤኒ ዐፎኡሊቶ ‘ልብስ ጠረጴዛ ላይ ተቀመጠ።’

8.4 አቅጣጫ
አቅጣጫ ወደ አንድ አካባቢ እንቅስቃሴ የሚያሳይ ሲሆን አቅጣጫውን በስማዊ
ሐረግ ውስጥ በስም ላይ /-ba/ ባ በመጨመር ማወቅ እንችላለን። አቅጣጫን ለማወቅ
ወዴት? የሚለውን ጥያቄ መመለስ አለብን።
 xliii

ምሳሌ 52:
i aməti uftuta gəjto
ዒ ዐመቲ ሀፍቱታ ገይቶ 'የእኔ እናት ልጃገረድ ጠራች።’
haftusə haka-ba oroto?
ሀፍቱሰ ሀካባ ዖሮቶ ‘ልጃገረድዋ ወዴት ሄደች?'
haftusə aməi-ba oroto
ሀፍቱሰ ዐመኢባ ዖሮቶ ‘ልጃገረድዋ ወደ እናቴ ሄደች።’
geeba waalti ጌኤባ ዋኣልቲ ‘ወደ ገበያ’
wəlk’it’itə waalti ወልቂጢተ ዋኣልቲ ‘ወደ ወልቅጤ’
rooʃ mini waalti ሮኦሽ ሚኒ ዋኣልቲ ‘ወደ ትምህርት ቤት’

8.5 ከየት / ablative

ከሌላ ቦታ ወደዚህ የሚያሳይ/የሚመጣ አቅጣጫ ጠቋሚ የስም ጥገኛ ነው።
በቀቤንሲና ቋንቋ ከየት የሚለው በስማዊ ሀረግ ውስጥ ከስም በስተመጨረሻ ላይ -i /
-ዒ ቅጥያ ላይ ይገኛል። ከየት የሚለው አቅጣጫ ለማወቅ 'ከየት ነው?' የሚለውን
ጥያቄ መመለስ አለብን።

ምሳሌ 53:
haftu isə ameetou hakəm biitʃet-i
ሀፍቱ ዒሰ ዐሜኤቶሁ ሀከም ቢኢቼቲ 'ልጃገረድ የመጣቸው ከየት ነበር?'
haftuti geebeetʃtʃ-i ameto
ሀፍቱቲ ጌኤቤኤችቺ ዐሜኤቶ 'ልጃገረድ ከገበያ መጣች።'
haftuti amaantə-i ameeto
ሀፍቱቲ ዐማኣንተዒ ዐሜኤቶ 'ልጃገረድ ከእናቴ መጣች።'
8.6 መሳሪያዊ / instrument
መሣሪያ አንድን ድርጊት ለመፈፀም የምጠቀምበት እቃ ወይም ዘዴ ነው። መሣሪያው
በስማዊ ሐረግ ውስጥ በስም መጨመር ላይ -ni/ -ኒ ይገለጻል። መሣሪያውን ለማወቅ
'ከምን ጋር?' የሚለውን ጥያቄ መመለስ አለብን።

ምሳሌ 54:
geebosi mii-ni bəjo ጌኤቦሲ ሚኢኒ በዮ 'ገበያው በምን ጠፋ?
geebo giiraa bəjo ጌኤቦ ጊኢራኣ በዮ 'ገበያ በእሳት ወደመ።'
 xliv

i anu uruutə k’uulfaa-ni fəɳo

ዒ ዐኑ ዑሩኡተ ቁኡልፋኣኒ ፈኞ 'የኔ አባትበሩንበቁልፍ ከፈተ።’
8.7 ተዉሳከ ግስ
እስካሁን ድረስ የተገለጹት ሁሉም ዓይነት የቃል ክፍሎች አንድ ላይ በመሆናቸው
በተለያዩ መንገዶች ሊመረመሩ ይችላሉ። ሆኖም በቀቤንሲና ቋንቋ ያልተገለጸ ቃል
ክፍል አለ። ከእንደዚህ የቃል ክፍል አንዱ ተዉሳከ ግስ ነዉ።
ተውሳከ ግስ ለግሱ ተጨማሪ መረጃ የሚሰጥ ሲሆን የት ፣ መቼ ፣ እንዴት ወይም ምን
ያህል የሚሉትን ጥያቄዎች ይመልሳል። ተዉሳከ ግስ ብዙ አይነት ቅርጾች ሲኖሩት
ብዙ ጊዜ ከሌሎች የንግግር ክፍሎች ሊመሰረቱ ይችላለ። ለምሳሌ ከስም ፣ ከገልጭ
እና ከአገናዛቢ የቃል ክፍል ይመሰረታሉ። የተወሰኑ መረጃዎች እንደሚከተለው
ለማቅረብ ተችሏል።
8.7.1 የቦታ ተዉሳከ ግስ
በቀቤንሲና ቋንቋ ብዙ የተለመዱ ተዉሳከ ግሶች አሉ። አንዳንዶቹ የተመሰረቱት
ከስም ወይም ከገላጭ ሲሆን የተወሰኑት ደግሞ ጥቅም ላይ ያልዋሉ ናቸው።

ምሳሌ 55:
kəbaa ከባኣ ‘እዚህ’
hikəbaa ሂከባኣ ‘እዚያ’
k’eerəʃbaa ቄኤረሽባኣ ‘ሩቅ’
wooro wali ዎኦሮ ዋሊ ‘ታች’
ali ዐሊ ‘ላይ’
ada ዐዳ ‘ቀጥታ’
guurətə ጉኡረተ 'ግራ'
məkkitə መክኪተ ‘ቀኝ’
səmooni ሰሞኦኒ ‘አናትላይ'
giidənu ጊኢደኑ ‘ቅርብ’
teesu ቴኤሱ ‘አሁን'
etəru ዔተሩ ‘በኋላ’
tesuni ቴኤሱኒ ‘ወዲያዉኑ’
የቦታ ተዉሳከ ግሶች “የት?”የሚለውን ጥያቄ ይመልሳል።
 xlv

8.7.2 ጊዜ አመልካች ተዉሳከ ግስ

ጊዜ አመልካች ተዉሳከ ግሶች ː የሁኔታዉን ጊዜ የሚያመለክቱ ጊዜ ተዉሳከ ግሶች

ናቸው።

ምሳሌ 56:
biritə ቢኢሪተ ‘በፊት'
itəron ዔተሮኦኒ ‘በስተመጨረሻ'
mətorə ሜኤጦረ ‘አንድጊዜ'
kəbəri ከበሪ 'ዛሬ'
gəatə ገኣተ 'ነገ'
beretə ቤኤሬተ 'ትላንት'
kəzəmaani/kəbira ከዘማኣኒ/ከቢኢረ 'በዚህዓመት'
ametənu zəmaani ዐሜኤተኑ ዘማኣኒ 'በሚቀጥለውዓመት'
ለጊዜ አመልካች ተዉሳከ ግስ “መቼ?” የሚለውን ጥያቄ ይመልሳል።
8.7.3 ሁኔታዊ (ባህራዊ) ተዉሳከ ግስ

ሁኔታዊ (ባህራዊ) ተዉሳከ ግስ ː አንድን ነገር የማድረግን ሁኔታ የሚገልፅ ነው።

ምሳሌ 57፡
ʃəfiteeni ሸፊኢቴኤኒ 'በፍጥነት'
leləni ሌኤለኒ 'በዝግታ’
guːmər ጉኡመረ 'ሁልጊዜ'
mətomətoor መቶ መቶኦረ 'አንዳንድ ጊዜ’
k’ədireni ቀዲኢሬኒ 'በኃይል'
k’orəp’iiʃani ቆረጲኢሻኒ ‘በጥንቃቄ’
hunda ሁንዳ 'በጣም'
ሁኔታዊ ተዉሳከ ግሶች “እንዴት?” የሚለውን ጥያቄ ይመልሳል።
xlvi
 ቀቤንኛ አማርኛ መዝገበ ቃላት

ቀቤኤንሲና ዐማርሲና ከላመ ሂኢረ

ኪታኣባ
 ዐ

ዐዕኑ ግ እናንተ ዐንገተ ዐፉሽሹ ቅ ዉለታ መወል

ዐዕሊዮዕ ተስ ታጠበ ዐንገተ ኬኤሱ ግ እጅ ማንሳት
ዐዕየቱተ ስ መግቢያ ዐንገተ ኬኤሾዕ ግ እጅ አውለበለበ
ዐዕየቀምሸ ተስ ስምምነት ዐንገተ ቀንቢዮዕ ግ አጨበጨበ
ዐዕየቀሞዕ ተስ ተስማማ ዐንገተ ቀንብቡ ቅ ማጨብጨብ
ዐዕዩ ግ መግባት ዐንገተ ዋሽሺዮ ቅ ተበቀለ
ዐዕዪሱ ግ ማግባት/ ሚስት ዐንገፈ ስ የበኩር
ዐዕዪዮዕ ግ ገባ ዐንዛሉ ስ በሽተኛ ሰው ማስደገፍ
ዐዕዪሾዕ ተግ አገባ ዐንጀነተ ተግ ጥሩ ሽታ/ መአዛ
ዐዕያንፉለ ቅ ወጣ ገባ ዐንጁ1 1) ስ ምራቅ 2) ግ መሽተት
ዐነነቡ ተግ መከታተል ዐንጁ2 ስ ምራቅ
ዐነናሲ ስ አናናስ ዐንጂሱ ግ ማሽተት
ዐነቱ ስ መዛት/ ዛቻ ዐቱለ ስ አጋም
ዐነሙርችቹ ስ አርማጉሳ ዐቲ ተስ አንተ
ዐነማነ ስ ትርኪ ሚርኪ ዐታኣረ ቅ ቁጡ
ዐነቀጡ ቅ ምርቱን ከገለባ መለየት ዐታኣሉ ግ መቻል
ዐኑተ ስ እንከን ዐታሉተ ስ ችሎታ/ ተስጦ
ዐኒ ተስ እኔ ዐታኣሉተ ግ ችሎታ/ ማድረግ፤
ዐኒ ገጉዒ ተስ እኔ እራሴ መከወን
ዐንነ ስ አባት ዐታሎዕ ግ ቻለ
ዐንኒ ዐብበነ ስ ቅድመ አያት ዐታኣኪልቲተ ስ ባህር ዛፍ
ዐንገ ሆቢተ ስ የእጅ መዳፍ ዐትዋኘመተ ስ ምድብ
ዐንገተ2 ግ ዉለታ ዐትዋኙ ግ መመደብ
ዐንገተ1 ስ እጅ ዐመዕኒዮዕ ግ አመነ

1
ዐመተ 2

ዐመተ ስ እናት ዐበጠረ ስ ማበጠሪያ

ዐመቤቱ ስ ወንድም ዐበጠሩ ስ ማበጠር
ዐመቤኤቱተ ስ እህት ዐበሽተለ ስ በሽታ
ዐመሊ ስ ፀበይ ዐበሽተላሙ ስ እንከን
ዐማዕራተ ስ እንጆሪ ዐበዥገራ ስ አጋር
ዐማነተ ስ አደራ ዐበዥጋ ስ ታች አከባቢ
ዐማሊተ ስ ምክክር ዐቡሪ ገላኣንችቹ ስ ገበሬ
ዐማኣሊተ ስ ውይይት ዐቡሪዮ ተስ አረሰ
ዐማሌ ቦክኩ ስ ምክር ቤት ዐቢዕሊችቺ መስ ከ--ውጭ
ዐሜቶዕ ግ መጣች ዐቢሽሹ ግ ማስፋት
ዐሜቾዕ ግ መጣ ዐባሰንሲዮዕ ቅ ደባበሰ
ዐሀዲ ስ ቃል ኪዳን ዐባሰሱ ተስ መደባበስ
ዐረበ2 ስ ዐረብ ዐባሱ2 ተግ ማፈስ
ዐረበ1 ስ የሰላ ዐባሱ1 ስ መጥረግ
ዐረቢተ ስ ምላስ ዐባኣሲመ ስ መጥረጊያ
ዐረገዑ ግ ችግኝ ማፍላት ዐባኣሾዕ ተስ ጠረገ
ዐረጉተ2 ስ ፍል ችግኝ ዐብበነ ስ አያት
ዐረጉተ1 ስ ችግኝ ዐብበኒ ዐብበነ ስ ቅም አያት
ዐሪኢሙ ስ መሰንበት ዐብበተ ስ እሁድ
ዐሪፊጡተ ስ ውሽንፍር ዐብቡ ተግ መክደን
ዐራክከቡ ግ ማጠያየቅ ዐብቢሰቀሙ ግ መከባበር
ዐርሪ ላኣዋተ ስ ጠራራ ፀሀይ ዐብቢሸተ ግ አክብሮት
ዐርጊተ ስ ዉሰት ዐብቢሾዕ ግ አከበረ
ዐርካኒ ስ ማዕዘን ዐብቢኚ ከሙ ስ መድፈር/ ክብር
ዐርፊኢንጀ ስ ሚጥሚጣ አለመስጠት
ዐርፊጡተ ስ ወጨፎ ዐብሲሾዕ ተስ አያያዘ
ዐበሮሲ ስ ቤተሰብ ዐቦጎደ ስ ጓደኛ
ዐበሮሲ ቢክኩተ ቅ የቤተሰብ ዐቦካኣቶ ስ ጠበቃ
ምጣኔ ዐቦካዶ ስ አቮካዶ
ዐበዲ ስ ዘወትር ዐሳኣስተ ስ አልፎ አልፎ
 3 ዐጊሱተ

ዐስናገሩ ስ ማደናቀፍ ዐሌኤሲሙ 1) ስ ጭንጋፍ 2) ቅ

ዐስመረ ተስ አዝመራ አቅመ ቢስ
ዐስሱ ግ መስራት/ ማድረግ ዐልባሸ ስ ሰፊ
ዐስሲዮዕ1 ስ አደረገ ዐልባኣሺሾዕ ግ አሰፋ
ዐስሲዮዕ2 ስ ሰራ ዐልካጂሙ ስ ጎባጣ
ዐለ2 መስ ላይ ዐገዕሩ ስ ጥንቃቄ
ዐለ1 ግ ላይ ዐገነ ስ ወር
ዐለንገ ስ ጅራፍ ዐገናከተ ግ ወራት
ዐለሱ ስ ስንዴ ዐገንቹ ስ ጨረቃ
ዐለል ዳፈ ስ ማግበስበስ ዐገንችቺ ሰሂችቹ ቅ የጨረቃ
ዐለጊችቹ ስ ባዳ ብረሃን
ዐለሸተ ስ ጨዋታ ዐገሩ ግ መጠበቅ
ዐለጵጲዮዕ1 ተስ ተጫወተ ዐገሩተ ስ ጥበቃ
ዐለጵጲዮዕ2 ግ ጨፈረ ዐገራንቹ ስ ጠባቂ
ዐሊ ስ አካል ዐገሮዕ ስ ጠበቀ
ዐሊ ናኣፈ ስ አካለ ስንኩል ዐገዛነ ስ ለሰርግ የሚሰጥ ስጦታ
ዐሊ መርሱተ ስ ልስን ዐጉ ግ መጠጣት
ዐሊ ሆርዘተ ስ የቆዳ ፀጉር ዐጉዕሚዮዕ ግ ዋጠ
ዐሊ ዊኢመ ስ ደልዳላ ዐጉንበ ስ ሶያም/ ቀሰም
ዐሊ ውዲችቺ መስ ከ--በላይ ዐጉሮዕ ስ ተወ
ዐሊሱ ቅ መጨመር/ መደመር ዐጉደንሱ ተስ ማመሳሰል
ዐሊሸተ ስ ተጨማሪ ድምር ዐጉደተ ስ ምሳሌ
ዐሊችቺ መስ በ--ላይ ዐጉደቀምሲሾዕ ተስ አመሳሰለ
ዐላንዲቡተ ስ ዶፍ ዐጉደቀሞዕ ስ መሰለ
ዐላሉ ግ መጠበቅ/ ለከብት ዐጉዱ ግ መምሰል
ዐላሎዕ ግ 1) አገደ 2) ከብት ጠበቀ ዐጉዲሾዕ ግ አስመሰለ
ዐላኣኩ ግ ማናፋት ዐጊቡተ ስ አሽሙር
ዐላደ ስ ሰባ አምስት ሳንቲም ዐጊሱ ግ ማጠጣት
ዐሌሱ ግ ማጨናገፍ (ለከብት) ዐጊሱተ ስ ከዘመድ የሚመጣ ምግብ
ዐግኖኦቲ 4

ዐግኖኦቲ ስ ወግ ማዕረግ ዐዎጁ ስ ድርቆሽ

ዐየቀሙ ግ መግባባት ዐዘቡ ስ 1) ማቆየት 2) መያዝ
ዐዪ ተስ ማን ዐዘለ ስ ግት
ዐዬቲችቹ ስ ባለጌ ዐዙተ ስ ወተት
ዐዬትቲመተ ስ ብልግና ዐዛቡ ስ ማማረር
ዐከዑ1 ግ ትንፋሽ መጠጣት ዐዛኣቢ ስ 1) ሲኦል 2) ገሃነም
ዐከዑ2 ግ መታጠን ዐዞኦ ተግ የወተት
ዐኪሱ ግ ማጠን ዐዞ ዖዴኤቹተ ስ ነጭ ዋርካ
ዐክታተፉ ግ መጠላለፍ ዐዞ መንከ ስ የወተት ተዋፅኦ
ዐክኪሾዕ ስ በጢስ አጠነ ዐዞ ሳተ ስ የወተት ላም
ዐኮሹ ስ መዘንጠል ዐዞ ዎዲረ ስ የላየኛዉ ክንድ
ዐቂሊ ስ አእምሮ ዐፈንዲረ ስ በሸክላ የተሰራ
ዐደኒተ ስ ድመት ማንቆርቆሪያ
ዐደንጎረ ስ አደጓሬ ዐፈርሰ ስ ማራገቢያ
ዐደተ ስ አክስት (የአባት እህት) ዐፈርሲዮዕ ግ አራገበ
ዐደቢ ስ ስረዓት/ ፀጥታ ዐፈለቀ ግ መለሎ
ዐደባ ስ ባሪያ ዐፈሊተ ስ ጉበት
ዐደሊ ዘራሩተ ስ አደይ አበባ ዐፈላመተ ግ ቀብድ
ዐደፈፉ ግ ማስቸኮል ዐፈቀሙ ተግ መያያዝ
ዐደፋኝኚተ ስ እጥፍ ዐፈቀምሲሱ ቅ 1) ማያያዝ 2)
ዐዲኢመንሻ ስ አቅጣጫ ማጣላት
ዐዳደዕዪዮዕ ተስ ተንተባተበ ዐፉ ግ መያዝ
ዐድደ1 ስ 1) ቀና 2) የዋህ ዐፉዕሊዮዕ ግ ተቀመጠ
ዐድደ2 ስ ቀጥ ያለ ዐፉሺዮዕ ቅ አኖረ
ዐድዲሱ ግ ማቃናት ዐፊሽሸተ ስ ይዘት
ዐድዲሲገ ስ በየፊና ዐፋኣቲ2 1) ስ ድንገተኛ 2) ተግ
በጣም ፈጣን
ዐወነቀምሸ ተስ ቅደም ተከተል
ዐወንሲዮዕ 1) አስከተለ 2) ቀጠለ ዐፋኣቲ1 ስ ኣደጋ
ዐፋዱ ግ መልፋት
ዐወኞዕ ተስ ተከተለ
ዐፋኣፋዑ ግ ማዛጋት
ዐዋኣዱተ ስ ፋቂ (ቆዳ)
 5 ዑፈ

ዐፋጂዕ 1) ግ ጥሮ 2) ጥረት ዐሸረ ስ የቡና ገለባ

ዐፌኤለ ስ ጣፊያ ዐሻዋ ስ አሻዋ
ዐፍሪንጀ ስ በርበሬ ዐሽካኩለ ስ አፀ ፋሪስ
ዐፍፈተ ስ ድርበብ ዐሽሹ ግ እሰይ
ዐፍፎዕ ግ ያዘ ዐጀ ቆጠረ ስ ቆጥ ቋጣ
ዐፎ ስ 1) ኣፍ 2) ቋንቋ ዐጅጂባቱ ስ ተስፋ መቁረጥ
ዐፎ በርጉ 1) ተስ መስማማት 2) ዐቸፐራቲ ቅ ወደ ገቢያ እቃ መላክ/
ቅ ማደም በሌላ ሰው
ዐፎኦቱ ስ ዪቅርታ
ዑ
ዑኑነ ስ ጡት ዑሱሩ ግ ማሰር
ዑንሸተ ስ ጥፋት ዑሱሮዕ ተስ አሰረ
ዑንሸሙ ግ መዋረድ ዑለንሱ ስ 1) ማመሳሰል 2)
ዑንሹ ስ ማጥፋት መነካካት
ዑተ ስ እሾህ ዑሉ ተግ መንካት
ዑሙዕሩ ስ መቆጣት ዑልለ ዲንዲረ ስ መልከዓ ምድር
ዑሙዕሪዮዕ ግ ተቆጣ ዑልለ ዘቡሉተ ስ የመሬት ትል
ዑሙሪ ስ ዕድሜ ዑልለተ ግ መሬት
ዑሩተ ስ በር ዑልለበሪ ተስ በሰላም ጊዜ
ዑኡሪሸተ ተስ ማቆሚያ ዑልላኒ ዐፉኡሉ ግ ዐረፈ
ዑሪሽሾዕ ተግ ተቋረጠ ዑሎዕ ግ ነካ
ዑኡሪሾዕ ስ አቆመ ዑዱሉ ግ መውቀጥ
ዑርሩተ ስ መውጫ ዑዱሊመ ስ ሙቀጫ
ዑርሪሱ ተስ መተው/ ማቆም ዑዱሎዕ1 ስ ዎቀጠ
ዑርሪሱተ ስ ተቋም ዑዱሎዕ2 ስ ወቃ/ ጤፍ
ዑርሪዮዕ ግ ቆመ ዑዙረተ ስ ምክንያት
ዑቡ ግ መውደቅ ዑዙለተ ስ ለፀሎት
ዑቢተ ስ ርካሽ ዑፈ ስ ያልተነጠረ ቅቤ
ዑብቦዕ ግ ወደቀ
ዑኡጁ 6

ዑኡጁ ግ መጣል comp. ዎቀሪ ዑጨቂዮዕ ግ አጨ

ዑጅጂዮዕ (see under ዑጫንቹ ስ ለማኝ
ዎቀሮዕ) ዑጭጩ ግ መለመን
ዑጨቁ ስ ማጨት ዑጭጪዮዕ ተግ ለመነ
ዒ
ዒዕለቹ ስ ዋና ዒቦዕ ግ ሞቀ
ዒንትተ ስ ሰፌድ ዒሰ ግ እነርሱ
ዒንጊዛሊተ ስ ሙዳ ስጋ ዒሱ ስ እርሱ
ዒንኩተ ስ ጥርስ ዒሳቦ ሰተዕነተ ስ ፅንሰ ሀሳብ
ዒንኪሎዕ ስ ቀዳ ዒሳቦዕ ግ አሰበ
ዒንጂጀተ ስ እንባ ዒለንሸ ስ 1) ግኑኝነት 2) ዝምድና
ዒተተ ስ ፍቅር/ መውደድ ዒለተ ስ ልጅ
ዒተቀሙ ቅ መባላት/ መበላላት ዒለሙ ስ መወለድ
ዒኢተቀሙ ግ መዋደድ ዒለሙተ ስ ትውልድ
ዒቱ ግ መብላት ዒለሞዕ ግ ተወለደ
ዒቲሾዕ ተግ አበላ ዒሉ 1) ስ ዘመድ 2) ግ መውለድ
ዒትቱ ተግ መውደድ ዒኢሉ ግ መድረስ
ዒትቲዮዕ ግ ወደደ ዒሊ ሞኦለ ቅ አይነ ደረቅ
ዒኢሀ ተስ የኔ ዒሊ ዚኚተ ስ የዘመድ ቀጠሮ
ዒሀኑሀ ግ በቂ ዒሊዕዮሲ ተግ ደረሰበት
ዒሁዕነኒ ግ ሳይሳካ ዒሊተ ላኣፋ ቅ አይን አፋር
ዒሁኒ ተስ ይሁን ዒሊተ ቆኦቀ ስ አይነ ስውር
ዒሪተ1 ስ ባት ዒሊመንሸ ስ ፆታ
ዒሪተ2 ስ ጡንቻ የክንድ ዒሊሊ ዪዮዕ ግ እልል አለ
ዒሪሲቲተ ስ ርስት ዒሊዮዕ ስ ደረሰ
ዒርቡተ1 ስ 1/4 ሩብ ዒላንቹተ ስ አራስ
ዒርቡተ2 ስ ግብር ዒልታኣበዒ መንቹተ ስ መሃን ሴት
ዒርብቡ ስ መበጥበጥ ዒልቶ ሃንኖዖበሪ ስ የዎላጆች ቀን
ዒኢበተ ተግ ሞቃት ዒልቶዕ ግ ወለደች
ዒቢቢተ ስ ቅማል ዒልቶረ ስ ወላጆች
 7 ዓኣዛንችቹ

ዒልሉተ ቅ አድራሽ ዒዛኣረተ ስ ሽርጥ

ዒልሊተ2 ስ የእንጨት ጉጥ ዒዛዥተ ተስ ትእዛዝ
ዒልሊተ1 ስ አይን ዒፊዳኣኑተ ስ ክዳን
ዒልሊቲ በተዖሲሀ ተስ አይን ዒፋ ቅ ግልፅ
የበዛበት ዒፋቱተ ስ ቅጣት
ዒልሊሱ ግ ማድረስ ዒፋጡ ተግ መካስ
ዒልሌ ቡርዚችቹ ስ የአይን ሞራ ዒፋጢዮዕ ስ ካሰ
ዒልፊኚተ ስ ጎጆ ቤት ዒፍፊዳኑ ስ መወተፊያ
ዒክኮ መንኑ ቅ ማንም ሰው ዒፍፊሾዕ ስ ከደነ
ዒክኮ ሀኔን ቅ በየተኛውም ቦታ ዒሺመ ስ አጎት (የእናትወንድም)
ዒክኮ ሀሌን ስ በሆነ ሁኔታ ዒጃኣሩ ግ መገንባት
ዒክኮ ሪችቹ ቅ ማነኛውም ነገር ዒጃሮዕ ስ ቤት ሰራ
ዒክኮዕ ግ በቃ ዒጅጀቀሞዕ ግ ተጫጫነ
ዒክኮሁ ዒክኪ ስ የሆነ ሆኖ ዒጅጁ ግ መሸከም
ዒክኮቺ መስ ከሆነ ዒጅጂነተ ስ 1) ሸክም 2) ጥቅል
ዒኮጎረ መስ ምናልባት እስር
ዒዲሉ ስ ማስተናገድ ዒችቸተ ስ 1) ቀለብ 2) ምግብ
ዒዚኒ ስ ፍቃድ ዒችቾዕ ግ በላ
ዓ
ዓዒዮዕ ግ ወሰደ ዓለል ዳፈ ተግ በጅምላ
ዓዕሉ ግ መታጠብ ዓኣሌኑ ቦክኩ ስ መታጠቢያ ቤት
ዓኣተ ስ እዳ ዓጉ ስ 1) መማረክ 2) መጠጣት
ዓታአቡተ ስ ከበሮ ዓኣደተ ስ ባህል
ዓኣበተ ስ ዱቤ ዓዳዴተ ቅ ጣጣ፤ ችግር
ዓኣቡ ስ መጠገን ዓወንሳኣችቹ ቅ አስከታይ
ዓኣቦዕ ስ ጠገነ ዓኣዚች መስ ከ--ስር
ዓኣሰቱተ ስ ስጦታ ዓኣዚችቺ መስ በ--ውስጥ
ዓኣሲዮ ግ ሰጠ ዓዛኣነተ ስ አባላት
ዓኣሲዮዕ ግ ለገሰ ዓኣዛንችቹ ስ አባል
ዓፊያተ 8

ዓፊያተ ስ ጤና ዓኣሽሹ ግ ማጠብ

ዓኣፊያኣሙ ቅ ጤነማ ዓሽሺዮዕ ስ አጠበ (እቃ/ ሕፃናት)
ዔ
ዔ መስ አዎ ዔበሉቲ ግ ኤገሊት
ዔንኬዕነሙ ቅ ብልህ አዋቂ ዔቦዕ ስ አመጣ
ዔንኬዕኑ ስ ዕውቀት ዔሳ ተስ ለኔ
ዔንኬዕኒሾዕ ተስ አስታወቀ ዔኤለ ግ ጥልቅ
ዔተሩ ግ ወደ ሗላ ዔሌይሾዕ ስ አጎደጎደ
ዔተሪን ግ በጀርባ ዔሌችቹ ስ ጉድጓድ
ዔተሮን መስ ከ-በሗላ ዔልሉ ስ ውሃ ማቆር
ዔኤሙተ ተስ ፈለግ፤ ፋነ ዔሎዕ ግ ደበደበ
ዔሆን ተስ 1) አዎን 2) እሺ ዔግገተ ግ አደራ
ዔሩ ግ ማጠፍ ዔካ ስ በቅጣት መልክ የሚታረድ
ዔሬሩ2 ግ መበረዝ እርድ
ዔሬሩ1 ስ አሬራ ዔኬኒሸተ ስ ማስታወቂያ
ዔርኪሱ ተግ ማድላት ዔዜኤቹተ ስ ሙሽራ (ለሴት)
ዔሮዕ ግ አጠፈ ዔዜኤችቹ ስ ሙሽራ (ለወንድ)
ዖ
ዖዕዮዕ ግ አለቀሰ ዖሪሳኣንቹ ስ አስቸጋሪ
ዖነ ተስ ባዶ ዖሪሸተ ስ ችግር
ዖንቱ ስ አምስት ዖሪኢሸተ ስ ችግር
ዖንቲ ጢብቢተ ስ አምስት መቶ ዖሪሾዕ ግ ቸገረ
ዖንታዉ ስ ሃምሳ ዖራተ ግ ገንቢ ምግብ
ዖንሱ ቅ ባዶ ማድረግ ዖርዘማ ስ አባ ጨጓሬ
ዖኦተ ዓኣዚ ስ አጥር ውስጥ ዖሮዕዮዕ ግ ሄደ
ዖተዑ ስ መንዳት ዖሰዕሊዮዕ ግ ሳቀ
ዖተዕዮዕ ግ ነዳ ዖሰዕዮዕ ግ ተኛ
ዖኦተተ ስ አጥር ዖሰልሲሳኣንችቹ ስ አሲቂኝ
ዖሪሰሞዕ ግ ተሰቃየ ዖስሶ ቦክኩ ስ መኝታ ቤት
 9 ኒጃሰ

ዖሉተ ስ ተኩላ ዖኦዱ ስ አውድማ/ ክርክር

ዖልሎ ስ ጎረቤት ዖዲኑተ ስ ልብስ
ዖልሎዕ ተስ አደነ ዖዲሱ ተግ ማልበስ
ዖገቲ ስ 1) ሕግ 2) የቀቤና ባህላዊ ዖዲሾዕ ግ አለበሰ
ዳኝነት ስረዓት ዖዴኤቹተ ስ ዋርካ
ዖክከሊተ ስ አረጃኖ ዖዴችቹተ ስ ሾላ ዛፍ
ዖኮባኣቲ ስ መክሰስ ዖዶኦራ ስ ግራር
ዖደኡ ግ መልበስ ዖችቸ ቅ ግትር
ዖደዕዮ ተስ ለበሰ ዖችቾዕ ተስ አጠረ

ነዑ ተስ እኛ ነድደ ስ ሰንደል
ነተሩተ ስ የበር መቀርቀሪያ ነዘሩ ስ ቃል መግባት
ነቤ መሲችቹተ ስ ገባሎ ነፈተ ስ ጥድፊያ
ነብሴተ ስ ነብስ ነጠለ ስ ነጠላ
ነስሲዮዕ ተስ አሳደገ ነሻኣጢሾዕ ግ አነቃቃ
ነቆዕ ግ ኮራ ነጵጲዮዕ ግ አደገ
ነዳመተ ስ መፀፀት
ኑ
ኑኒቹ ስ ቁላ ኑባኣቹ ስ አሮጌ
ኒ
ኒገ ስ 1) ጅማት 2) የደም ስር ኒከ ስ የጋብቻ ቃል ኪዳን
ኒጋኣራ ስ ደደሆ ኒጃሰ ስ የወር አበባ
ኒጃሰ 10

ና
ናኣኑተ ስ ሹሩባ ናጅጆዕ ተስ አደነቀ
ናሀሴተ ስ ነሀሴ
ኖ
ኖምኖሙ ቅ ወጠጤ ኖኩተ ስ እልህ

ተሙኒተ ስ አንድ ሳንቲም ተኮሾዕ ግ ተኮሰ

ተሜኚዮዕ ግ ተስፋ አደረገ ተፋኣዑለ ስ ገድ/ ሁኔታ
ተሀ ስ ዝንብ ተሼኤምበ ተግ ዘርዛራ
ተስትስ ዐስሱ ስ ብርድ ብርድ ተሽሺ ዐስሲሾዕ ስ አስደሰተ
ማለት ተሽሺቲ ኩሎዕ ቅ የምስራች ነገረ
ተካሉ ስ መቀየድ ተሽሺየኑ ተስ ደስ ይላል
ተክኪዪዮዕ ተግ ጠብ አለ ተሽሺዪዮሲ ግ ተደሰተ
ቱ
ቱዑተ ስ የጋራ ቱኡበ ቅ ወፍራም ከብት
ቱዕሙተ ስ ቡጢ ቱኡለ ስ ክምር
ቱኑኒዪዮዕ ተግ ተነነ ቱኡሎዕ ተግ ከመረ
ቱኡንሲችቹ ስ ጨለማ ቱከ ስ የከብት ችካል
ቱኡተ ስ የጋራ ቱቀ ስ ቅርጫ
ቱማኣንችቹ ስ ቀጥቃጭ ቱኡቀ ስ ቅስት
ቱማኣሜሰ ተግ ሙኩት ለፍየል ቱኡፉተ ስ መጭ
ቱምመ ስ ነጭ ሽንኩርት ቱፍፎዕ ግ አስታወከ
ቱሞዕ ስ 1) ቀጠቀጠ 2) አኮላሸ
ቲ
 11 ቶኦጎዕ

ቲኒናሁ ስ ነስር ቲምባሁተ ስ ቱምባሆ

ቲናኣሩ ስ መሰንጠቅ ቲብባ ስ አቧራ
ቲንፉ ግ በተደጋጋሚ መዝነብ ቲሳሰ ስ ታህሳስ
ቲሚ ጅብባ ስ ባህላዊ የቆጮ
ማቅረቢያ ማዕድ
ታ
ታተፎቲ ቅ እንደምንም ታኣከዕዮዕ ስ ሞተ
ታኣርመ ስ ትልቁ አንጀት ታኣከዮዕ ግ አለፈ
ታኣቢተ ስ ልፋት ታኣቹተ ስ ስንዝር
ቴ
ቴኤቡተ ስ ሆድ ቴኤሶተ ቅ ለአሁን
ቴኤሱ ቅ አሁን
ቶ
ቶና ዖንቱ ስ አስራ አምስት ቶሩ ግ መጣል
ቶና መቱ ስ አስራ አንድ ቶሪዮዕ ግ ወረወረ
ቶና ሄዘቱ ስ አስራ ስምት ቶርሪዮዕ ግ ጣለ
ቶና ሆንሱ ስ አስራ ዘጠኝ ቶሮንጎኦተ ስ 1) ዶፍ ዝናብ 2)
ቶና ሰሱ ስ አስራ ሶስት ፈረሰኛ ውሃ
ቶና ለመለ ስ አስራ ሰባት ቶሮኦጀ ስ የበቅሎ ዝንብ
ቶና ለሙ ስ አስራ ሁለት ቶኦበቱ ግ ንሰሃ መግባት
ቶና ሌዉ ስ አስራ ስድስት ቶኦሰ ስ ቀበሪቾ
ቶና ሾኦሉ ስ አስራ አራት ቶሊዮዕ ተስ አጠመደ
ቶንኑ ስ አስር ቶልሉ ስ 1) መወጠር 2) ማጥመድ
ቶሀነ ስ ትሗን ቶሎዕ ስ ተሻገረ
ቶረቀሙ ተግ መቀባበል ቶጉ ግ መቀበል
ቶኦጎዕ ግ ተቀበለ
ቶኦጎዕ 12

መ ተግ ምን መረተ ስ ዘንዶ
መዕሲዮዕ ስ ወሰደ መረርሲጩ ግ ማዘን
መዕሊቶ ስ 1) ፀነሰች 2) ሌላ ቦታ መሪቻሙ 1) ቅ ቆለጣም 2) ስ
ሄደች ሀፍረተ ገላ
መዕላንችቹ ስ 1) አጋሰስ 2) መራኣቲተ ስ ምራት
የጭነት ፈረስ መርቴሉተ ስ መዶሻ
መዕዲለ ስ ዎፍራም መርዱፈ ስ የወንዶች ልብስ
መንኑ ሀለቅቆረ ቅ ሰው ሰራሽ መሰነ ስ ብሳና
መንኒዪ ተግ የወንድ ዘር ፈሳሽ መሰላኣለ ስ መሰላል
መንና2 ስ ሰው መሰከሮመ ስ መስከረም
መንና1 ስ ሰው መሱለተ ስ ራእይ
መንዘራተ ስ መነፅር መሲሱ ተግ ማኣመካኛት
መንችቹዒሱ ቅ ሰውየው መስሰቱ ስ መጠየፍ
መንችቹተ ስ ሚስት መስሲሱ ስ ማሳበብ
መኖመተ ቅ ስብዕና መስችቹ ስ ጠላት
መተ መስ ከ--ጋር መለዕሊሞ ስ 1) መገጣጠሚያ 2)
መተኣተ ስ ሙስና ልዩነት
መተዓተ ስ ጉዞ መለተ ስ ምግል
መቱ ስ አንድ መለቡ ስ ማር
መቱ መቱ ቅ አንድንድ መለሎዕ ግ 1) መረጠ 2) ለየ
መቱጌኤሱ ተግ ጥቂት መላተ ዐፍሺዮዕ ስ 1) ምልክት
መቲቅቂ ስ አንደኛ አደረገ 2) ፈረመ
መታኣተ ተግ ምናልባት መላቲሽሾዕ ግ አመላከተ
መቴኤመ ስ ብቸኛ መልተተ ቅ መንታ
መቶ መቶረ ተግ አንድንድ ጊዜ መገንቤኤሱተ ስ ለአራስ ጥየቃ
መቶረ ተስ አንድ ጊዜ የሚወሰድ ምግብ
 13 ሙሳፊሬ

መገንዜኤቡተ ስ 1) ቀስተ ዳመና መዳኣለ ተስ በስህተት

2) የጉበት በሽታ መዘተ ስ ቁስል/ ስብራት
መገሪ ጌባ ስ ማክሰኞ መዛኣዕሩ ተግ መኳኳል/ መዋብ
መገዱ ስ መቀርቀር መዛኣሮዕ ቅ አበጀ
መየዙ ተስ ብስለት/ ለሰው መዝዘተ ቅ ቁስል/ የደረቀ ቦታ
መየዙዕ ቅ አዋቂ መሆን መጠሉተ ስ የኮሶ ትል
መክኪሾዕ ስ 1) አበጀ 2) መጢኒተ ስ ጨው
አስተካከለ መሸቀተ ስ ችግር/ ረሃብ
መክካኣለዮዕ ተግ የእጁን አገኘ መሽሻኣ ማለ ስ ቁርጥ ስጋ
መክኬበ ስ ወደ ቀኝ መሽሻተ ስ ቆጮ መቁረጫ
መደረባ ስ የልጅ ልጅ ልጅ መቸዕላተ ስ አጎዛ
መዲ ስ ጎን መቼኤዪዮዕ ግ ሰከረ
መዲን ተግ በጎን መጭጨተ 1) ስ ጆሮ 2) ተስ
መዲተ ስ ባህላዊ መፃፊያ ቀለም ክብር
መዲለ ቅ ወፍራም መጭጮዕ ተስ ለቀመ
መዲችቺ መስ ከ--ጎን
ሙ
ሙተ ስ መስፍ ሙራሙራከተ ስ ቅርፃ ቅርፅ
ሙታኣተ ስ ጃርት ሙራኣዲ ተግ ምኞት/ ፍላጎት
ሙኡሚ ስ 1) ፀጉር 2) ራስ ሙሬኤተ ስ ቅጠል መቁረጫ
ሙኡሚ ደሙሚተ ስ ራስ ምታት ሙርኣተ ተስ ይሉኝታ
ሙረ መጢኒተ ስ አሞሌ ጨው ሙርሙረ ስ የአጤ ምላጭ
ሙረተ1 ስ ዉሳኔ ሙርሱ ተስ ተስፋ መቁረጥ
ሙረተ2 ስ ፍርድ ሙሮዕ ግ 1) ቆረጠ 2) ወሰነ
ሙረተ ዓስሲዮዕ ግ ፈረደ ሙሰነፋከተ ስ ገጣሚያን
ሙረበተ ስ ጠባሳ ሙሰኒፌ ስ ገጣሚ
ሙረብበተ ቅ ጠርዝ ሙሰላተ ስ 1) ምንጣፍ 2) መስገጃ
ሙሩ ግ መቁረጥ ሙሲበተ ስ አደጋ
ሙሪኢደ ስ ደጋፊ ሙሳፊሬ ስ መንገደኛ/ ለማኝ
ሙሉዕሉተ 14

ሙሉዕሉተ ስ አልቂት ሙጠ ተግ እርጥብ

ሙሊተ ስ ኩላሊት ሙጠ ሞኦለ ቅ የማይ መርጥ
ሙግጊዪዮዕ ግ አጎነበሰ ሙጡሉኡለ ስ ባዶ
ሙቀደመ ስ ዋዜማ ሙጥጠ ግ ሹል
ሙቃኣበለተ ስ 1) አቅጣጫ 2) ሙጥጢሾዕ ቅ አሾለ
ፊት ለፊት ሙሹቂዪዮዕ ግ ፈገግ ኣለ
ሙዱጊችቹ ስ እትብት ሙሹቅቂቲ ስ መገግታ
ሙዲሱ ግ ማድቀቅ ሙጩኡጪዮዕ ስ ተሸራተተ
ሙኡዲጊቹ ስ እንብርት ሙጩኡጪሾዕ ግ አዳለጠ
ሙኡዚተ ስ ሙዝ ሙጭ ዐስሱ ተግ መንተፍ
ሙፍፊቲሄ ስ ጠቢብ/ ሊቅ ሙጭጮዕ ግ 1) ጠባ 2) ረጠበ
ሚ
ሚዕጠተ ስ ሚስጥ ሚሊቁ ተግ ማምለጥ
ሚዕጅጆ ስ ነጨ ሚላኣጪተ ስ ምላጭ
ሚኢኒተ ስ 1) ፊት 2) ገፅ ሚልካሙ ተግ ቆንጆ
ሚኢረተ ግ ጉዳት ሚቂችቹ 1) ስ አጥንት 2) ተስ
ሚራኣጡ ግ 1) ማዘን 2) ቅር የዘር ሀረግ
መሰኘት ሚዱ ግ መንጨት
ሚኢርተዕዮ ተስ ተጎዳ ሚዳንቹተ ስ ማሰሮ
ሚኢሮዕ ግ ጎዳ ሚሺረ ስ ምስር
ሚሳኒተ ስ ምሳር ሚኢቾ ስ አኳያ
ማ
ማኣንችቹ ስ 1) መሃን 2) ጮማ/ ማኣሰዓሞሀ ተግ ፃዲቅ
ስብ ማኣለ ስ ስጋ
ማኣትራኣሸ ስ ባሬላ ማኣለሎሲ ተስ አፈረ
ማኣሜኤሱ ስ ማሽሞንሞን ማሊ ዘቡሉተ ስ የስጋ ትል
ማኣሁተ ስ ቂሎ (ማሽላ) ማኣሊተ ስ እፍረት
ማኣሪተ ስ ፀደይ ማኣልደ ስ አምባር
ማርሲሱ ስ ነፃ ማስደረግ ማኣጉለ ተግ ጀግና
ማኣሰዑ ተግ መመረቅ
 15 ሞጮኦጪዮዕ

ማጉዬተ ስ ቂጥኝ ማኣደ ስ ገበታ

ማጊተ ስ ማግ ማኣዛ ስ ሚያዚያ
ማኣቀጡ ስ መተማመን ማኣጠሞዕ ተስ ተደበቀ
ማኣቁተ1 ስ ተረት ማኣሸሹ ተግ ማረም
ማኣቁተ2 ስ ስጋ መቁረጫ ሸንቦቆ ማኣሹዕለ ስ ማሹላ
ማቁዬተ ስ ኩስ ማኣጮዕ ተግ ደበቀ
ማኣቆ ዐንነ ተግ የተረት አባት
ሜ
ሜዓተ ስ ሴት ሜኤደሞዕ ግ ተላጨ
ሜኤንቲ ዐረቢተ ስ አመኬላ/ እሾህ ሜጥጡ ተግ ምንም
ሜኤንቲ ሀጀተ ተግ የሴቶች ጉዳይ ሜጥጢሀ ስ ለብቻ
ሜኤንቲነቱ ተስ ሀፍረተ ገላ (ለሴት) ሜሼሎዕ ስ ሞከተ (ወፈረ)
ሜሬሩ ቅ መሃል ሜኤቸባ ስ የልጅ ልጅ
ሜሬራኣንችቹ ስ ማእከላዊ ሜጬራተ ስ የእንግዴ ልጅ
ሜሬኤሮን መስ በ--መካከል (ለከብት)
ሜኤርቹ ስ የቃጫ ፈትል ሜጭ ሜጫ ስ የአይን አር
ሜጭጪዮዕ ተስ አጠበ (ልብስ)
ሞ
ሞነፎለ ስ ረከቦት ሞቁተ ተስ ሚስጥር
ሞሀሉተ ስ ቀልድ ሞኦቁተ ስ የቀንድ ማንኪያ
ሞሃ ተግ የእጅ ጌጥ ሞጦላአንቹ ስ አጥኚ
ሞኦሮዕ ስ ሰረቀ ሞኦሺዮዕ2 ተግ አደረቀ
ሞኦባዪሊ ስ ሞባይል ሞኦሺዮዕ1 ቅ አሰጣ
ሞኦላ ቅ ደረቅ ሞኦችቻከተ ስ አራዊት
ሞጉተ ግ ዘረፋ ሞጮኦጩ ግ መስማት
ሞግጋሳ ተስ ቅፅል ስም ሞጮኦጪዮዕ ግ ሰማ
ሞጎዕ ተግ ቀበረ
ሞጮኦጪዮዕ 16

ሀዐሮ ስ አዲስ ሀንጨዕዮዕ ግ አኛከ

ሀዐሮ ዐገንችቹ ስ አዲስ ጨረቃ ሀንጭጨዮዕ ስ አመነዥከ
ሀዕንከሪተ ስ ሌሊት ሀትቲ ግ እንዴት
ሀዕንሸሩ ስ አልጋ ሀመሱተ ስ አሻሮ
ሀዕሚችቹ ስ ሀሚቾ/ የእንሰት ሀመሹ ስ ወስፋት
ሀዕለቀሙ ተግ መደጋገፍ ሀሙዘቀሙ ግ መተዛዘን
ሀዕሊዮዕ ተስ ረዳ ሀሚኢሉ ስ ጎመን
ሀንተተ ስ የቅቤ አር ሀሚሊ ገቲተ ስ ያትክልት ቦት
ሀንበሉ ስ መግፋት ሀማኣሙተ ስ እሸት
ሀንበሎዕ ተግ ገፋ ሀማኣዲ ቅ ጥጋብ
ሀንቡለ ስ ወንድ ፍየል ሀምመ ስ ቅርንጫፍ
ሀንሱኡጩ ግ ማሽተት ሀምቡቡ1 ግ ማፈን
ሀንገጎኦዕ ግ ጋጠ ሀምቡቡ2 ግ ማፈን
ሀንጋኣሩ ግ ማከክ ሀምሌተ ስ ሀምሌ
ሀንከ ስ ስንት ሀረ ተግ የወል
ሀንከዕሬ ጪውተ ስ የሌሊት ወፍ ሀረሚ ስ የመስኪድ ክልል
ሀንቀረ ስ ስንበር ሀረበሰዕ ስ ቆሻሻ
ሀንቀፎዕ ግ አቀፈ ሀራተ ግ መንገደኛ
ሀንቀኛ ተስ ሀቀኛ ሀሬዚኢዘ ስ ተርብ
ሀንቂን ግ በእውነት ሀርሙኩተ ስ ሀርሙኮ
ሀንቅቂ ስ እውነት ሀርሪተ ስ አህያ
ሀንጠባቁተ ስ ዶሮ ሀርሪቹተ ስ ፀሐይ
ሀንጠዙ ስ ከሴ ሀርሪችቾ ሰሂችቹ ስ የፀሐይ ብረሃን
ሀንጡጡ ስ መምጠጥ ሀርሪቾ ዐዕዩ ተግ የፀሐይ መግባት
ሀንጣ ስ ጡት/ የከብት ሀርሪቾ ፉሉ ቅ የፀሐይ መውጣት
 17 ሀወኑ

ሀርሬ ዐደለ ስ ጮጎጊት ሀሌኤለ ስ የእንጨት አይነት

ሀርባ ስ እሮብ ሀሌኤጩ ግ 1) መከለል 2) መሰወር
ሀርኪፍቱተ ስ ምራን ሀልቡተ ስ ኣቦል
ሀርቁቀተ ቅ ጭንቅ ሀልላ ስ ጥላ
ሀርቁቁ ግ ማስጨነቅ ሀልቀ ስ ህዝብ
ሀርደዲ ቅ ጠንካራ ሀጎ ስ በጋ
ሀርዲ ስ ወጣት ሀዪሪ ስ መልካም ነገር
ሀርጩሜ ከራመ ስ ችፍርግ ሀከምቢቺ መስ ከየት
ሀበረ ስ ቅጠል ሀከረ መስ መቼ
ሀበራሙ ስ አረንጓዴ ሀከበ ስ ወዴት
ሀበይ መስ እሰይ ሀኩዕኑ መስ የት አለ
ሀቡ ግ መርሳት ሀክከነ ስ የት፤ ቦታ
ሀቡሩ ግ ማረስ ሀክከረ መስ መች
ሀቡራ ስ እርሻ ሀክኩኒ መስ የተኛው
ሀቡርሲሱ ተግ ማሳረስ ሀቂኢቀተ ስ 1) ልጅ ሲወለድ
ሀቡርችቹ ስ አውራ ዶሮ የሚዘጋጅ ምግብ 2) የልጅ ድርሻ
ሀቡበሙ ግ መታፈን እንደ እስልምና መሰደቅ
ሀብቦዕ ግ ረሳ ሀቃጫሲችቹ ስ ስጋ ሻጭ
ሀብሲሱ ተግ ማስረሳት ሀቄተ ስ ህልም
ሀሰ- ከላኣመተ ስ ስነ -ቃል ሀቅቀ ስ እንጨት
ሀሰቀሙ ተግ መፈላለግ ሀቅቂተ ስ እንጭት የማገዶ
ሀሱ ግ መፈለግ ሀቅቃከተ ስ ዛፍ
ሀሲሾሲ ተግ አስፈለገው ሀዳገ ቅ ቅል
ሀሳዋ ስ ንግግር ሀዳኣገ ቅ ሞኝ
ሀሳዎዕ ስ ተናገረ ሀዳኣጊሱ ስ ማሞኘት
ሀለቅቁ ግ መፍጠር ሀድረተ ስ ትልቅ የመስኪድ ግቢ
ሀለቅቆዕ ስ ፈጠረ ሀድደሞዕ ተግ አገለገለ
ሀለኝኛ ቅ ልዩ ሀወነቀሙ ቅ መከታተል
ሀላቢሸተ ስ የለበጣ ንግግር ሀወኑ ግ መከተል
ሀዊቲ 18

ሀዊቲ ስ አዙሪት ሀጀተ ስ ጉዳይ

ሀውላ ቅ ሸውራራ ሀጀተኪ ተግ ጉዳይህ ነው
ሀፍቱተ ስ ልጃ ገረድ ሀጅጂተ ስ ወደ ሳዑዲ መካ ጉዞ
ሀጠረሮዕ ግ አጣራ ሀኝኚ ስ የፊት እግር ጡንቻ
ሀሽሾዕ ግ ፈለገ
ሁ
ሁዑ ግ አይ ሁርጉፎዕ ተግ አራገፈ
ሁዑ ዪዮዕ ተግ እምቢ አለ ሁቡረተ ስ በሸክላ የተሰራ ቅቤ
ሁንቢ ስ አረፋ ማስቀመጫ
ሁንባርቁ ተግ መጮህ ሁባኣነ ስ ሳር
ሁንቤኤው ተግ የችግኝ መጋሸብ ሁባኒ ቦክኩ ስ ሳር ቤት
ሁንጉላሉ ስ ማንጓለል ሁሉሌተ ስ ዋሽንት
ሁንጉዴተ ስ እንጉዳይ ሁልለ ስ ሻኛ
ሁንክኪ ስ ላብ ሁቀ ስ የእንጨት ቅንቅን
ሁንደ መስ ጭራሽ ሁፉ ዩ ግ መፍላት
ሁንደኒ ተግ በፍፁም ሁፉፍ ዩ ግ መገንፈል
ሁሚመተ ስ እከክ ሁፍፊ ዐስሲዮዕ ስ አፈላ
ሁምቡሩሩተ ስ ሩር ሁፍፊ ዪዮዕ ግ ፈላ
ሁምቡሩኡሩተ ስ ሰንበር ሁጡ ግ መንቀጥቀጥ
ሁሩኡሩ ግ ማረር ሁጢሾዕ ተግ አንቀጠቀጠ
ሁርሪቲ ስ ነፃነት ሁጭጨ ስ እጭ የንብ
ሁኝኞዕ ግ ሸሸ
ሂ
ሂዕሩተ ስ እርዳታ ሂንቅቂ ዐዑ ስ ስቅታ
ሂዕሪዮዕ ግ ገዛ ሂንዲልችቹ ስ 1) ጢሎ
ሂኒቁ ቅ መጠየፍ ከብት 2) ቀለም
ሂኒቁተ ስ እንቆቅልሽ ሂንጢሺቲ ግ ማስነጠስ
ሂኒቁተ ኩሉ ተግ እንቆቅልሽ መንገር ሂንጢሽሺ ዪዮዕ ግ አነጠሰ
ሂንቅ ዐስሲዮሲ መስ ስቅ አለዉ ሂንጨረባ ስ ዲቃላ
ሂንጪኢጪሱ ግ ማንጠራራት
 19 ሃኣቱ

ሂቲኒ መስ እንዲሁ ሂሊቁ ግ መደንገጥ

ሂቲጋሙ ተግ እንደዚህ አይነት ሂሊቂሱ ግ ማስደገጥ
ሂቲጎቴ መስ እንደዚህ ሂላአፈተ ተግ ተቃዉሞ
ሂኢታኒ ተግ ያቺኛዋን ሂላኣሚተ ስ አይነ በጎ
ሂመተ ስ ገደል ሂላፉ ግ መቃወም
ሂኢመተ ቅ ተስፋ ሂሌተ ስ 1) አንጀት 2) ዝምድና
ሂኢሙ ግ መቆፈር ሂኢሌተ ሙሩ ግ ዝምድና መቁረጥ
ሂሞዕ ግ ቆፈረ ሂጉ ግ መዉጣት
ሂኢረተ ስ ፍቺ ሂጊኢሩ ተግ ጉልበት መሰሰት
ሂረሲጌዔሰ ስ ዋጋ ሂግገ ቅ እላፊ
ሂኢረቀሙ 1) ቅ መፋታት 2) ሂከዐደ ግ እዛ ሰፈር
መሸጣጠት ሂከረ ግ ያኔ
ሂሩ ግ መሸጥ ሂከበ መስ ወደ
ሂሩተ ስ የእርዳታ ጥሪ ሂከባኒ ተግ እዚያዉ
ሂሪፉተ ስ ጥሎሽ ሂኩኡኒ ተግ ያ
ሂራንችቹ ስ ሻጭ ሂካኒ ተግ ያንን
ሂርሲሾዕ ግ ሸኘ ሂክከ ተግ ወደ
ሂሮ ሁርባቲ ስ የለቅሶ ቤት የእርዳታ ሂክከ ዐዲን ቅ በዚያ
እራት ሂክከራኒ መስ ወዲያው
ሂሮዕ ግ ሸጠ ሂዳረ ስ ህዳር
ሂኢሮዕ ግ ፈታ ሂጢተ ስ እርጥብ ሳር
ሂለ2 ቅ መጥፎ ሂጢቹ ስ ነጭ ሳር/ ለመደሃኒት
ሂለ1 ቅ ክፉ የሚያገለግል
ሂለቀሙ ተግ 1) መለገም 2) አለ ሂጢችቹ ስ ጠጅ ሳር
መሰጠት ሂጭጮረ ስ መጋቢት
ሃ
ሃአንጩተ ስ አመሰኳ/ ማመዠክ ሃተሙ ግ መቆላት
ሃዕራተ ስ ማህፀን ሃቱ ስ ቡና/ ቆሎ መቁላት
ሃንጡረ ስ ቅርስ ሃኣቱ ግ 1) መቁላት 2) ማመስ
ሃኣቱተ 20

ሃኣቱተ ስ ቆሎ ሃኣራተ ስ የከብት ብልት

ሃቲሲሱ ተግ ማስቆላት ሃኣበይ ተግ እንኳን
ሃኣመቱተ ተግ አረማመድ ሃኣሉ ዮኦበዒሀ ተስ ምግባረ ብልሹ
ሃኣሙ ስ መሄድ ሃኣሉተ ስ ቅሬታ
ሃሚሸተ ተግ አካሄድ ሃኣሊ ግ ባህሪ/ ሁኔታ
ሃኣሜኤኑሳረ ስ መጓጓዣ ሃኣልቹ ስ አነር
ሃኣሞዕ2 ስ 1) ሄደ 2) ጉዞ (ተጓዘ) ሃኣዲሜ ስ አስተናጋጅ
ሃኣሞዕ1 ግ ተራመደ ሃኣሸዑ ስ መመኘት
ሃኣረቁ ቅ ማጥለቅለቅ ሃጁተ ግ ምስጋና
ሄ
ሄዑ ግ መኖር ሄኤቲሌ ስ ጥንቸል
ሄዒሲሱ ግ ማኖር ሄኤሪችቹ ስ ዋርሳ
ሄዓንችቹ ስ ነዋሪ ሄኤርሩ ተግ መግዛት
ሄዔሶ ዩ ቅ መቅበዝበዝ ሄኤበ ስ ግራዋ
ሄዕሚዮዕ ተስ አማ ሄስ ዩ ስ መወራጨት
ሄዕሉ ግ ቶሎቶሎ መተንፈስ ሄኤላቱ ስ መከጀል
ሄዕሊቹተ ስ ምሰሶ ሄሎዕ ተግ ዘለግ ያለ
ሄዕላቱ ግ መቆላመጥ ሄክኪ ዩ ስ መዘግየት
ሄዕላቾዕ ግ ፈለገ ሄዘቱ ስ ስምንት
ሄዕዮ ስ ኖረ ሄዘታዉ ስ ሰማኒያ
ሄንቴሬዕራተ ስ ኪንታሮት ሄኤቸተ ስ ኑሮ
ሄንኬሬኤታሙ ስ ቆርፋዳ ሄጭጩ ስ መቅደም
ሄንሼሸተ ስ ጭርት ሄጭጪዮዕ ስ ቀደመ
ሄንጬሬኤሩ ስ የወንድ ዘር ፈሳሽ
ሆ
ሆንሱ ስ ዘጠኝ ሆኦንኮሉተ ተግ ፍራፍሬ ማውረጃ
ሆንሳዉ ስ ዘጠና ባላ እንጨት
ሆኦንጊተ ተግ ችግር ሆኦንጠሀቀሙ ስ መቀራረብ
ሆንጎኦርጡተ ስ ቆንጥር ሆንጠሂኒተ ስ ቅርብ
 21 ሆሽሸተ

ሆንጠሂሾዕ ግ አቀረበ ሆኦገዑ ግ ቆጮ መቁረጥ

ሆኦመ ስ ጥድ ሆጉ ግ መዛቅ
ሆመለ ስ ቅርፊት ሆኦጉ ግ 1) ድካም 2) ማጣት
ሆመጭጪ ዩ ተግ መጠንዛት ሆጉተ ስ ስራ
ሆርረሞዕ ግ ተወረወረ ሆኦጊማንቹተ ቅ ነብሰ ጡር
ሆርሩ ተስ መዝመት ሆኦጊሱ ተግ ማድከም
ሆርሪ ጊኢረተ ስ የሰደድ እሳት ሆጋኣቲ ስ ኣጓት
ሆርሪቲ ስ ወረርሽኝ ሆጎ ቦክኩ ስ 1) ማድቤት 2) ስራ
ሆርባኣቲ ስ እራት ቦታ
ሆርጉ ስ መውጋት ሆጎ ወጥጢ ተግ የስራ እድል
ሆርደ 1) ስ እርፍ 2) ግ ግትር ሆኦጎዕ ተግ አጣ
ሆኦርደ ስ አረር ሆጎዱ ግ ማከክ
ሆኦርዘተ ተስ 1) ያውሬ ፀጉር 2) ሆጎኦዱ ስ መዳበስ
በሰውም እግር እጅ አካባቢ ሆኦኩተ ስ ቅንፍ
የሚውጣ ሆኦቀንሸ ግ ደባል
ሆሮኦራተ ስ ቆለጥ ሆቆማዱ ስ ስልቻ
ሆሮኦሬተ ስ እንቧይ ሆኦዶ ቅ ክባድ
ሆሮጡ ስ መሸርከት ሆዶቃንችቹ 1) ስ ጎማሬ 2) ቅ
ሆቢተ ስ መዳፍ ቂል 'ሞኝ'
ሆቦሁተ ስ ሽበት ሆኦፈናተ ስ ኩፍኝ
ሆቦጰሉ ግ ፍየሎችና በጎች እንደ ሆፊሾዕ ግ አሳነሰ
ስሜት መቀስቀሻ የሚጠቀሙት ሆኦፊሾዕ 1) ግ ቀነሰ 2) ተግ
ድምፅ አጎደለ
ሆሱ ስ መዋል ሆፊችቹተ ስ ቅዳሜ
ሆኦለተ ስ በግ ሆኦፊኝኚ ስ ዉርደት
ሆኦለጡ ግ መኮምጠጥ ሆፍፊኚ ስ ውርደት
ሆለጮዕ ስ ኮመጠጠ ሆኦሹ ስ ምሳ
ሆኦሉ ስ ማከማቸት ሆሽሸተ ስ ዉሎ
ሆኦሉተ ግ እፍኝ
ሆሽሸተ 22

ረዕራሰ ስ ርካሽ ረከዓተ ተስ ሩኩዕ/ የሰላት ክፍል

ረንደተ ስ ለሰራተኛ የሚቀርብ ምግብ ረቂዮዕ ተስ በሳ
ረመዙተ ስ ወገብ ረቅቀሞዕ ስ ተቀደደ
ረመጡ ስ ፍም ያለበት አመድ ረቅቂዮዕ ተግ ቀደደ
ረበተ ቅ ጠባብ ረወዑ ተስ ማጥቃት/ ለከብት ስሪያ
ረብበተ ስ ጠባሳ ረዋኣተ ተግ ቅደም ተከተል
ረጊተ ስ ዉርስ ረፈሹ ስ አጋዘን
ሩ
ሩኡሀ ስ ሕይወት ሩብበቱ ስ ዋስ
ሩሁ ዮዖሲሀ ተስ ሕይወት ያለው ሩኡዘ ስ ሩዝ
ሪ
ሪኢቲመ ስ የእጀ ውፍጮ ሪኢቡ ተግ መርዳት
ሪኢቲሚ ኪኑ ስ የእጅ ወፍጮ ሪችቹ1 መስ ነገር
ድንጋይ ሪችቹ2 ቅ ነገር
ሪበተ ስ ወለድ ሪችቾዕ ተግ ፈጨ
ሪኢበተ ስ እርዳታ
ራ
ራመቲ ቅ ፀጋ ራዶኦነ ስ ሬዲዮ
ራኣሱተ ስ የአረም አይነት ሆኖ ራኣጂተ ስ ራጅ
የሚበላ ራኣጪቲተ ስ እርሾ
ሬ
ሬዑ ግ መብሰል ሬዒሾዕ ተስ አበሰለ
ሬዒሙ ቅ ብስል ሬዕዒሾዕ ቅ አለሰለሰ
ሬዒሙ/ለቱዕ ተስ ለም ፤ ለምለም ሬዕሱ ግ ማብሰል
 23 ሮኦሾዕ

ሬዕዮዒሀ ተግ የበሰለ ሬውተ ስ ሞት

ሬዕዮዕ ስ በሰለ ሬሸ 1) ስ በድን 2) ተግ ደካማ
ሬዮዒሀ ተስ የሞተ ሬሽሸ ስ ጥምብ፤ አስክሬን
ሬዮዕ ግ ሞተ ሬኤጅጀ ስ የዛፍ ዝርያ
ሬኤቄተ ስ ባርጩት
ሮ
ሮዕሙ ግ መንፈግ/ መጮህ ሮኦሪመተ1 ተግ ክብር
ሮዖረ ዙሩዕሜቹ ስ አውራ ጣት ሮሰሙተ ስ ልምድ
ሮማኣነ ስ ሮማን ፍራፍሬ ሮሱ ግ መላመድ
ሮኦረ1 ስ ግዙፍ ሮሲሱ ግ ማስተማር/ ማላመድ
ሮኦረ2 ተግ ትልቅ ሮሲሳኣንቹ ስ አስተማሪ
ሮኦረ ኪኑ ስ ቋጥኝ አለት ሮሽሸተ ስ ትምህርት
ሮኦረ ፌሌውተ ተግ ብዙ ፍየል ሮሽሾዕ ግ ለመደ
ሮኦሪመተ2 ግ ትልቅነት ሮኦሾዕ ስ ለማዳ
ሮኦሾዕ 24

በዒሙ ስ ሞኝ በስሳ ስ የሽንጥ ስጋ

በዕዮዕ1 ተግ ጠፋ በለሙ ተግ አማች መሆን
በዕዮዕ2 ተግ ተበላሸ በለለ ቅ ከንቱ
በዕዮሲ ተግ ጠፋበት በለሌተ ስ ቀይ አፈር
በንቁተ ስ 1) መብረቅ 2) መአት በሊ ወለ ቅ የማያዛልቅ
በንዘ ተስ ግድ የለሽ በልመለ ቅ ዳለቻ
በተዑ ተግ መብለጥ በልለ ተግ መሃከል/ ጣልቃ
በቲሾዕ 1) ቅ አበዛ 2) ተግ ጨመረ በልሉ ስ አማች
በትናሸ ወክኪቲ ቅ አብዛኛዉን ጊዜ በልሉተ ስ አማት
በትኝኚ ስ ብዛት በልሊወለ ተግ መሃል ሰፋሪ
በሂቲ ስ በክት በልላከተ ተስ አማቾች
በሂሩ ስ ታላቅ በሎመተ ተግ አማችነት
በረከ ስ በረከት በከከሉ ተግ ማስካካት
በርተ ስ ዱላ በቀረተ ስ በሶብላ
በርራ1 ስ ቀን በቁለተ ስ በቅሎ
በርራ2 ተግ ቀትር እኩለ ቀን በቃላ ስ ላንቃ
በርራን ተግ በቀን በቅቂዪዮዕ ግ ነቃ
በርገ መንነ ስ ማህበረሰብ በደዳሬኤተ ስ ወይና ደጋ
በርገሜኒ ስ አብሮ በዲለ ስ ቀዝቃዛ
በርጊዮዕ2 ስ ደመረ በዘሩ ግ ማባከን
በርጊዮዕ1 ተግ ቀጠለ/ አገናኘ በዘራኣንቹ ቅ አባካኝ
በርጠጡሰ ተግ ልብስ የሚይዝ ፍሬ በዙተ ተስ መንጋ
ያለው አረም በዛኣንቹ ስ እረኛ
በበቲተ ስ ድግር በፍፋ ቅ ደሳሳ
በሰቀ ስ ምቹ ሁኔታ በጨዐዕዮዕ ግ ናቀ
 25 ቢኢረ

በጨራተ ስ ቃቁቻ
ቡ
ቡኡⶄዕ ግ ሳለ ቡሉቡኡላ ስ ድርቅ
ቡዑቡ ተስ መቃጠል ቡሉኩተ ስ ቡሉኮ
ቡዑጡተ ስ ወላጅ አልባ ቡልሉ ስ የፀጉር ድርቀት
ቡዕረ ስ ዋና ቡካለ ስ ብጉር
ቡዕራኣቲቹ 1) ስ ተወርዋሪ ኮከብ ቡኬሲዮዕ ስ አቦካ
2) ቅ በጣም ቆንጆ ቡኡኮዕ ስ በሰበሰ
ቡዕጣኣረ ስ 1/ 8 ኛ ቡቁተ ስ ምንጭ
ቡነተ ስ የቡና ተክል ቡቅቂ ዐስሲዮዕ ግ አበራ
ቡቱሁ ቅ መንቀል ቡኡደ ስ ቀንድ
ቡቱኮዕ ተስ ነቀለ ቡዱስከ ስ ሊጥ ማዞሪያ ቅል
ቡኡቴ ዐመተ ስ እፉኝት ቡኡዲ ለሉ ቅ የቀንድ ከብት
ቡኡሩ 1) ስ ቅቤ 2) ግ መቀባት ቡጡተ ስ የሙት ልጅ
ቡርቱካነ ስ ብርቱካን ቡጣኣራ ቅ ንዑስ (አንድ ስምንተኛ)
ቡርሪ ዪዮዕ ግ በረረ ቡሸ ተግ መልከ ጥፉ
ቡኡሮዕ ስ ቀባ ቡኡሹ ስ ንፍሮ
ቡቡ ስ 1) መንደድ 2) መናደድ ቡኡሾዕ ተግ ነፋ
ቡቡቁ ተግ መበስበስ/ እንሰት ቡጀ ስ ቅስም
ቡቦዕ ተግ 1) ተቃጠለ 2) ነደደ ቡችቸ ስ አፈር
ቡኡሰናተ ስ ሳንባምች ቡኡጴ ሆመለ ቅ የእንቁላል ቅርፊት
ቡሰዳ ስ እምስ ቡኡጴሶዕ ተግ እንቁላል ጣለች
ቡሱንቡሾዕ ተግ በሰበሰ ቡኡጵጳ ስ እንቁላል
ቡሳዉተ ስ የሜዳ ፍየል
ቢ
ቢዕረቲ ስ ጠመንጃ ቢተሪ ግ ጋብቻ
ቢኢንከሲ ስ በስርዓቱ ቢታይተ ስ ጡንቻ
ቢተተ ተስ ጠብ ቢኢረ ስ የእጅ ጉድጓድ
ቢረቲ ዲስጢተ 26

ቢረቲ ዲስጢተ ስ ብረት ድስጥ ቢላኣዳንችቹ ስ አውራ ድመት

ቢሪሰነተ ተግ ወደ ፊት ቢቂለ ስ ቡቃያ
ቢሪሳኣንችቹ ስ መሪ ቢኢቂለተ ስ እፅዋት
ቢሬ መንሸ ስ መመሪያ ቢቂሎዕ ግ በቀለ
ቢሬን ቅ በፊት ቢቂቁ ግ መገርጣት
ቢሬሀ ተግ ቀደም ያለ ቢዛረተ ስ የራሰ በረሃ
ቢሬኤችቺ ቅ ከ--በፊት ቢዛራሙ ቅ ራሰ በረሃ
ቢርራ ተግ ዓመት ቢጠጠሩ ተግ መዘንጠል
ቢርቂተ ግ ብርቅ ቢኢጡ ግ መስበር
ቢርቂቂዮዕ ተግ ተንከባለለ ቢጢረተ ስ ጣባ
ቢሲመ ቅ እርባነ ቢስ ቢጢሌተ ስ እንጎቻ
ቢሲሙ ተግ መማቀቅ ቢሽሸ ስ ቀይ
ቢላንቢሉተ ስ አተካኖ ቢኢጮዕ ስ ሰበረ/ ለእንጨት
ቢላቁጡ ተግ መደባለቅ
ባ
ባኣ ግ ትክክል ባኣሊቆዕ ግ አረጀ
ባንገዳ ስ ድብ ባኣዱ 1) ስ ሀገር 2) ተስ መዳህ
ባኣንገዳ ስ ድብ ባኣዲነቱ ቅ ዜግነት
ባኣቱ ግ መክፈል ባኣዳዉ ስ መበርገግ
ባኣረ ስ ባህር ባኣጢሊ ስ ደባ
ባርሜጠ ስ ባርኔጣ ባኣሾዕ ተግ ብሷል
ባሮ ሎሜተ ስ ኮምጣጤ ባኣችቸተ ተግ ጥፋት
ባኣቢ ስ ዓምድ ባኣቾዕ ግ ከፈለ
ባኣቢዕ ተግ 1) ተዓብ 2) ድካም ባኣጩ ግ ማፌዝ
ባኣሊቂ ስ ሽማግሌ
ቤ
ቤነ ስ ባላ ቤሬተ ሆሽሺ ቅ ከትላንትና ወዲያ
ቤኔኤነሙ ስ መጀነን ቤኤበ ተግ ድፍን
ቤሬተ ግ ትላንት ቤኤሰኛ ስ ጥፋተኛ
 27 ቦክኩ

ቤኤልሉ መስ በቀር ቤጤኤተ ስ ሙሉ ቂጣ

ቤኬኤሬሩ ስ በረት ቤሸ ስ ጓደኛ
ቤኤቀረ መስ በስተቀር ቤኤሾዕ1 ተግ አበላሸ
ቤኤቀረሙ ተግ መነቀስ ቤኤሾዕ2 ግ አጠፋ
ቤኤደረ ስ ጉበን ቤኤቹተ1 ስ ቦታ
ቤኤዜተ ስ ኮከብ ቤኤቹተ2 ስ ስፍራ
ቤኤዜተ ወለዓንችቹ ስ ኮከብ ቤኤቾንተሲ ዐገሮዕ ቅ በቦታ ቆየ
ቆጣሪ
ቦ
ቦዑተ ስ ቦይ ቦኦሮሩዕ ግ እርግማን
ቦኦንበ ስ ጥንዝዛ ቦሮኦሮዕ ስ ሰደበ
ቦኦንችቹ ስ ኖራ ቦኦሮሮዕ ተግ ተሳደበ
ቦኦቱ ስ ወይፈን ቦበነተ ስ ሽታ
ቦቱተ ስ ጅረት ቦበኒ ስ ደንብ
ቦቶንክኩ ግ መቦጨቅ ቦበኒ ገልቲተ ስ መተዳደሪያ ደንብ
ቦሃ ስ ቦቃ ቦበጫዲ ስ አይቤ የበዛበት አጓት
ቦኦረ1 ስ በሬ ቦሰዕሩ ተግ ከባል ተጣልቶ መሄድ
ቦኦረ2 ስ ሰንጋ ቦሰራንችቹተ ስ አግብታ የፈታች
ቦኦረሱ ቅ መቦዘን/ ድብርት ሴት
ቦሪረ ስ አየር ቦኦሳዊሱ ቅ ማዘነጋት
ቦኦሪሪሀ ዐስሲዮዕ ተስ አነፈሰ ቦኦሳዊሺ ቅ አዘናግቶ
ቦሪሮዕ ተግ ነፈሰ ቦኦሊተ ስ ሲሚቶ መሰል ለከብቶች
ቦኦሪኝተ ስ ቢራቢሮ ከሳር የሚሰጥ ነገር
ቦርክኪመተ ስ የሴቶች የእንጨት ቦልለቸ ስ ሰርግ
ትራስ ቦሎሎቀ2 ስ ቢጫ
ቦኦርጪመተ ስ ወንበር ቦሎሎቀ1 ግ ያልደመቀ
ቦሮኦረሞዕ ተስ ተራገመ ቦጌ ዐስሲ ካሽሾዕ ስ አዛውሮ ተከለ
ቦሮሩ ቅ መሳደብ ቦክኩ ስ 1) ቤት 2) ግቢ
ቦኦሮሩ ስ ስድብ
ቦክኩ ገፈሮዕ 28

ቦክኩ ገፈሮዕ ስ 1) ቤት ለቀቀ 2) ቦቆሉ ስ በቆሎ

ፈለሰ ቦሽቦሽ ዩ ስ መጎሳቆል
ቦክኪ ዐመተ ስ ባለቤት ቦጨሌ ስ ውሃ የበዛበት ቡና

ሰዕሚዪዮዕ ቅ ዝም አለ ሰላኣቲ ስ ስግደት/ ለፈጣሪ

ሰዕሌለ ስ ሰሌን ሰገቢተ ቅ ጥም
ሰኑተ ስ አፍንጫ ሰገብቦዕ ግ ጠማ
ሰኔተ ስ ሰኔ ሰከራቲ ተግ ጣረሞት
ሰንጋጉ ተግ ማንጋጠጥ ሰቅቂሜሸ ቅ ሲሶ 1/3 ኛ
ሰኖ ዐመተ ተግ የአፍንጫ እናት ሰደ ስ ስም
ሰተዕኑተ ስ ፅንስ ሰወልዲ ቅ ጨዋ
ሰማ ስ ሰማይ ሰዉተ ስ አይት
ሰማነተ ተስ ግዴታ ሰዊቲ ግ ትካዜ
ሰማገ ስ ነብር ሰዙ ግ መምከር
ሰምሙተ ስ 1) ጫፍ 2) ርዕስ ሰፊነተ ስ ታንኳ
ሰምቦደ ስ ስርን ሰጅጁ ስ ሰላሳ
ሰሂችቹ ስ ብረሃን ሰችቸ ተግ ግልፅ
ሰበበተ ግ ሰበብ ሰችቺሰ ስ መግለጫ
ሰቢዬ ስ ህፃን ሰችቺሾዕ ስ ገለፀ
ሰብረኛ ቅ ትዕግስተኛ ሰጫኣቲ ስ ፀፀት
ሰብሪ ሆጎዕ ተግ ትዕግስት አጣ ሰዠተ ስ ምክር
ሰሰራ ስ የጎድን አጥንት ሰዦዕ ግ መከረ
ሰሱ ስ ሶስት ሰኝኚተ ስ ዘር
ሰሲቅቂ ስ ሶስተኛ
 29 ሳቻ

ሱ
ሱዑመሞዕ ግ ተመረዘ ሱኡረተ ስ ምስል
ሱዑመኛ ዎርራ ተግ መርዘኛ እባብ ሱሪተ ስ ሱሪ
ሱዕመ 1) ስ ስም 2) ቅ ዝና ሱቢተ ስ ጠዋት
ሱዕመ ቤኤሱ ግ ስም ማጥፋት ሱቤ ሰላቲ ስ የጠዋት ሰላት
ሱዕሚ ሰችቺሳ ተግ የስም ገላጭ ሱኡለተ ቅ ጭንቅ
ሱዕረተ ስ ጓል ሱሉሙተ ስ ጊደር
ሱነተ ቅ ጭማሪ ሱገ ስ ስንጥር
ሱንቂዮዕ ግ ሳመ ሱኩኡቱ ስ ዝግታ
ሱመ ፉሽሹ ግ ስም ማውጣት ሱዋኣከ ስ የጥርስ መፋቂያ ብሩሽ
ሱሙኒተ ስ ሃያ አምስት ሳንቲም ሱችቾዕ ግ ሰቀለ
ሱምሚ ስ መርዝ
ሲ
ሲናንቁረ ስ ከእበት የተስራ ዱቄት ሲሲቡ ግ ማፍተልተል
ማስቀመጫ ሲሊንሰ ስ የቆላ ቁስል
ሲናቁሪ ስ በእበት የተሰራ ገበቴ ሲሊንሱ ግ ማሟሸት
ሲንቲራ ስ ፍንጭት ሲሊቀመ ግ ደቃቅ
ሲንሲዕኒተ ቅ ወረት/ ሞቅታ ሲኢጉ ግ ማካፋት
ሲንጠ ስ ተረከዝ ሲኢጉተ ስ ካፊያ
ሲቲረ ስ ሻሽ ሲጠለ ተግ ረጅም ቀጭን
ሲሬ መላኣተ ስ መሰረታዊ ምልክት ሲጃኣረተ ስ ሲጋራ
ሲቢሰ ስ ከቀርከሃ የሚሰራ የእንሰት ሲኢጵጱተ ስ አግብቶ የፈታ ወንድ
መፋቂያ
ሳ
ሳንሰ ስ ለምግብነት የሚውል የዱባ ሳኣቢ ስ ፅድቅ
ቅጠል ሳሲዮነ ስ ቅንቅን
ሳተ ስ ላም ሳኣጢኒተ ስ ሳጥን
ሳሂኒተ ስ ሳህን ሳቻ ስ ሳይዘራ የቀረ ማሳ
ሳቻ 30

ሴ
ሴኤሙ ስ ቀንድ የሌለው የቀንድ ሴብባ ስ አባሎ
ከብት ሴሉ ስ አልኮል
ሴኤሙተ ተግ ቀንድ የሌላት ከብት
ሶ
ሶዕረ ስ ጣሪያ ሶሃ ስ ገብስ
ሶኦተሉተ ስ ብርብራ ሶኦሩ ግ መቀለብ
ሶኦቲተ ስ ወደ ታች የተከደነ ሳር ሶክኮዕ ስ ላከ
ቤት ሶቀማኣንችቹ ስ ተላላኪ
ሶኦመኒ ስ ፆም ሶቀሞዕ ተግ ተላላከ
ሶሙ ግ መጠገን ሶኦዙ ስ 1) ንጋት 2) ጎህ
ሶኦሞ ስ ሞክሼ ሶኦዝዙ ስ 1) ንጋት 2) የሙት
ሶሂዕኑተ ስ መልክት መንፈስ

ለንገቂዮዕ ግ ታነቀ ለንቀጪ ዩ ቅ መዛል

ለንጉ ስ ማነቅ ለንደ ስ ካባ
ለንኪ በሪ ተግ ማግስት ለንጁ ስ መቋመጥ
ለንኪሃ ተግ ዳግም ለንጂዮዕ ግ ጓጓ/ ቋመጠ
ለንካዕኒ ቤኤቱ ስ የአጎት ልጅ ለንጅጁ ስ መጓጓት
ለንካኣነ ስ አጎት (የአባትወንድም) ለቱተ ስ ልማት
ለንካኣመ ቤኤቱ ስ የአክስት ልጅ ለመለ ስ ሰባት
(ወንድ) ለመላዉ ስ ሰባ (70)
ለንካኣመ ቤኤቱተ ስ የአክስት ልጅ ለሙ ስ ሁለት
(ሴት) ለሙ ዐፍፎዕ ተስ አመነታ
ለንካመተ ስ አክስት (የእናትእህት) ለሚ ጢብቢተ ስ ሁለት መቶ
 31 ሊቃዒ

ለሚነቱ ስ ሁለት ሚስት ማግባት ለገዑ ስ መካድ

ለሚቅቂ ስ ሁለተኛ ለገዓንችቹ ቅ ከሃዲ
ለምጠ ስ ጠባሳ ለገዕዮዕ ስ ካደ
ለሞዲመ ስ ሃያ ለገጉ ስ መለዘዝ
ለሞዲመና መቱ ስ ሃያ አንድ ለጊዲ ዐገንችቹ ስ ሙሉ ጨረቃ
ለበነተ ስ ወላፈን ለኪበሪ ተግ በማግስት
ለብባ ጩኡሉ ስ ወንድ ልጅ ለደተ ስ እንቦሶች
ለለንኪኢሀ ተግ በየዕለቱ ለዋጉ ግ መጠውለግ
ለለቱተ ስ እይታ ለዋጎዕ ግ ጠወለገ
ለለሙተ ተስ አስተያየት ለውዚ ስ ለውዝ
ለሉ 1) ስ ከብት 2) ቅ ሞኝ ለፈቱ ስ የሚስማማ ይሁን
ለሊሱ ግ ማሳየት ለፊተ ስ ውለታ
ለሊሾዕ ግ አሳየ ለጭጪ ዪዮዕ ስ ጠወለገ
ሉ
ሉንጩ ስ ሉጫ ፀጉር ሉጊ ጪኑ ስ አልጌ
ሉምቡጠ ስ ቅንጥር ሉከ ስ ቤተ ዘመድ
ሉኡሀ ስ የእንጨት ሰሌዳ ሉቁም ዐስሱ ስ መዋጥ/ መጉረስ
ሉብቢ ስ ሞያ፤ ጥበብ፤ስልት ሉቄኤቱተ ስ የፊት እግር መጋጠሚያ
ሉኡሱ ተግ መሳት ሉፈ ስ ኮልታፋ
ሉሊ ስ የእንግዴ ልጅ ሉፉ ግ መኮላተፍ
ሉገ ስ አይጥ መሰል የዉሃ ዉስጥ ሉኡሾዕ ግ ተሳሳተ
እንስሳ ሉጨቀሙ1 ቅ መጠፋፋት
ሉጉሙተ ስ ጎድጓዳ ጣባ ሉጨቀሙ2 ስ መንገድ መለያየት
ሉጉጉ ግ መሹለክ
ሊ
ሊሊችቹ ቅ ባላጣ ሊቂምሰ ተግ የተከተፈ ነጭ
ሊገ ስ የደረሰች ጊደር/ የደረሰ ወፌን ሽንኩርት መዋጥ
ሊቃዒ ስ ለዱአ/ ለፀሎት መሰባሰብ
ሊቃዒ 32

ላ
ላ መስ -ም--እና ላኣሎንጨ ስ 1) የአረም ዝርያ 2)
ላአገተ ስ ድምፅ እንግዴ ልጅ እምቢ ላላቸው
ላኣሉተ ስ ፍሬ ከብቶች የሚሰጥ
ላኣላሙ ግ ማመንታት ላዋተ ስ ጠራራ
ላኣላዊሽ ተስ አዛዙሮ ላኣፈ ስ ልል/ ደካማ
ላኣጤኒ ሌዑ ግ መቅመስ
ላኣጮዕ ግ ላሰ
ሌ
ሌዑ ተግ ማየት ሌኤሊሱ ግ ማቀናጣት
ሌዒሸተ ተስ አመለካከት ሌኤሎ ሌኤጎ ቅ ማቀማጠል
ሌዓተ ስ የማር ወለላ ሌኤገ ስ ሾላ
ሌዓቀሙ ተግ መተያየት ሌያዉ ስ ስልሳ
ሌዔጠ ቅ ሌጣ ሌኤቃ ስ ብድር
ሌዔጂሱ ተግ ማግራት ሌቄኤሱ ተግ ማበደር
ሌዕዮዕ ግ አየ ሌቄኤጪዮዕ ግ ተበደረ
ሌንቄኤቁተ ስ እንቅስቃሴ ሌቄጭጩ ስ መበደር
ሌንቄኤቂዪዮዕ ተግ ተንቀሳቀሰ ሌው ስ ስድስት
ሌንቄቂዮዕ ግ ተወዛውዘ ሌጨ ስ ጨቅላ
ሌማ ስ ቀርከሃ
ሎ
ሎኦሜተ ስ ሎሚ ሎክከተ ስ 1) እግር 2) እግርጌ
ሎቦበተ ስ መልመጃ ሎክካን ከጅጆዕ ተግ በእግር ረገጠ
ሎቦብሱ ተግ ማላመድ ሎቅሎቅ ዩ ተግ ማቅለሽለሽ
ሎቦኦቦዕ ግ ሞከረ ሎቆመ ተግ ልክስክስ
ሎሎሱተ ስ ማነቆ ሎኦዲ ዩ ቅ ቀስ ማለት
ሎኦሎሱተ ስ መነቆ ሎዲዪዮዕ ተግ ቀስ አለ
ሎክከ ሆቢተ ስ ዉስጥ እግር ሎኦዲዪዮዕ ግ ረጋ አለ
ሎክከ ዙሩዕማከተ ስ የእግር ጣቶች ሎጂተ ስ ጤዛ
 33 ገለጢዮዕ

ገዓተ ቅ ነገ ገመጮዕ ግ ሳለ
ገዓተ ሆሽሺ ቅ ከነገ ወዲያ ገሚተ1 ስ ምጥ
ገዕሙ ግ መንከስ ገሚተ2 ስ ቁርጠት
ገዕሚሲሱ ተግ ማስነከስ ገምና ቅ ደርባባ
ገዕሚዮዕ ግ ነከሰ ገምበ ዩ ግ መጋጠም
ገዕበለ ዋሊ ተግ ዳር ያዝ ገምበለ ሀቅቀ ስ ጥቁር እንጨት
ገዕበሉ ግ መሰወር ገምበጠ ስ የአህያ ጀርባ ቁሱል
ገዕለ ስ 1) ውርጭ 2) የሸክላ ስባሪ ገምቤኛ ተግ በአጋጣሚ
ገዕዲ ስ ዕጣ ፈንታ ገሞኦጂተ ስ ቆላ
ገኑተ ስ ገና ገሩ ስ መርታት
ገንበለ ዒልሊተ ስ ጥቁር የአይን ገራ ስ ሆድ
ክፍል ገርቢ ስ ምዕራብ
ገንበለ መንዙተ ስ ጥቁር አዝሙድ ገበለ ስ ዳር
ገንበለ ሸረባንችቹተ ቅ ጥቁር ገበሽሹ ግ 1) ማግለል 2) መደበቅ
ሸረሪት ገበችቹ ቅ አጭር
ገንሲኢጩ ግ ማማጥ ገብቦ ስ ወፍ ዘራሽ
ገንሲጭጩ ግ መማጥ/ ለሰው ገብቦጢሾዕ ግ አሳጠረ
ገንሹ ስ ንፍጥ ገቦኦጢሱ ተግ ማሳጠር
ገንሹ ከዕሙ ግ መናፈጥ ገሰረ ስ ጎሽ
ገቱ ግ መቀርቀር ገሰጡ ስ ከመጠን ያለፈ ጥጋብ
ገቲተ ስ ጓሮ ገሲመ ቅ ጧት
ገመርዲነ ስ የእናቶች ቀሚስ ገለዕጡ ግ ማመስገን
ገመጡ ግ መሳል ገለቲ ስ ምስጋና
ገመጥሲሱ ተግ ማስሞረድ ገለጢዮዕ ስ አመሰገነ
ገመጥሲሾዕ ግ አሰላ
ገልበ 34

ገልበ ስ ቁርበት ገዊሾዕ ተስ አታለለ

ገልቹ ስ ከራሚ ገዋዱተ ስ ፍሬው የእንጀራ ምጣድ
ገገ ስ ሰም ማስሚያ የሚውል እንጨት
ገገዕረ ስ ሜዳ ገው ግ መጥራት
ገገቡ ተግ መስገብገብ ገፈርሲጪዮዕ ግ አመለጠ
ገጉሲ ዒትቲዮዕ ተግ ራሱን ወደደ ገፈሮዕ1 ግ 1) ፈታ (ለትዳር) 2)
ገጉሲ ዛኝዮዕ ግ ነብሱን ሳተ አእምሮ መልቀቅ
ገጊሀ ተስ የግል ገፈሮዕ2 ግ ለቀቀ
ገየቱተ ስ ጥሪ ገፉ ግ መቀቀል
ገይቱተ ስ ስያሜ ገፌማሀ ቅ የተቀቀለ
ገይዮዕ ስ ጠራ ገፍሲሱ ተግ ማስቀቀል
ገደተ ስ ምቾት ገሹ ስ ማሳደር
ገድደ ስ ዕጣ ገሽሹ ግ 1) ማሳደር 2) ማስተዳደር
ገድዳሙ ተግ እድለኛ ገሽሻኣንችቹ ስ አስተዳዳሪ
ጉ
ጉዑቡ ግ ለመውለድ መድረስ ለላም ጉምጉሞዕ ግ አጉረመረመ
ጉዕመረ ቅ ሁል ጊዜ ጉረተ ስ ግራ
ጉዕሙንኩሲ ቅ ሰው ሁሉ ጉረምማ ስ የተፈረፈረ አምቾ
ጉዕሙሲ ቅ ሁሉ ጉረደ ስ ቅርጫት
ጉዕረበ ስ ወደ ግራ ጉሩንበ ስ ዛላ
ጉንቢተ ስ ጎተራ ጉሩምበ ስ ጉንጉን
ጉንባራ ስ ግንባር ጉሩሩ ግ መሰሰት
ጉኡንጂተ ስ ጉም ጉራዴተ ስ ቆምጨራ
ጉንጅሬተ ስ ቢላዋ ጉርደተ2 ስ አንቀፅ
ጉንጩኡጩ ግ መጉመጥመጥ ጉርደተ1 ስ 1) ቋጠሮ 2) ወተት/
ጉቱ ስ መሄድ አንድ ላም
ጉቱሙ ስ ጉቶ ጉብበተ ስ አንጓ
ጉቲችቸ ስ ጉትቻ ጉብቡ ግ መጎንጨት
ጉኡሙተ ስ ሚዳቋ ጉሉቢተ ስ ጉልበት
ጉማ ስ የደም ካሳ ጉሉጵጲዮዕ ግ ተንበረከከ
 35 ጋባኣቲ

ጉጉሸተ ግ ሽፋን ጉፍፊችቹ ስ የወተት እንስራ ማጨሻ

ጉጉሹ ስ ማከናነብ ተክል
ጉኡቁ ግ መቆርቆር ጉጅጁ ስ ጀርባ
ጉደ ስ ላለ መደራረስ ቃል መግባት ጉጅጂ ሚቂችቹ ስ አከርካሪ አጥንት
ጉፊችቹ ስ እንቅፋት ጉጅጆኒ ዒጅጂዮዕ ተግ አዘለ
ጊ
ጊኢነተ ስ ጣኡት ጊቡ ግ እምቢ
ጊንበ ስ ግንብ ጊኢቡ ግ 1) መጥላት 2) እምቢ
ጊኢንበ ስ ጊንብ ማለት
ጊንቦተ ስ ግንቦት ጊብቦዕ ግ ጠላ
ጊንዱተ ስ ሞፈር ጊሱ ስ ማንቀላፋት
ጊንዝረ ስ ቁርስ ጊሲሱ ግ ማስተኛት
ጊኢንጠ ስ ተቅማጥ ጊሊኢበ ስ ድኩላ
ጊምበ ስ ዋሻ ጊኢሌተ ስ የገና ጫዋታ መጫወቻ
ጊኢረተ ስ 1) እሳት 2) ፈጣን ዱላ
ጊኢሩ2 ስ ማቃጠል ጊጊሹ ግ ማራገፍ
ጊኢሩ1 ግ መቶከስ ጊኢዳኑ ስ ዝንጀሮ
ጊራኣበ ስ ዳገት ጊዛዋ ስ ጊዛዋ
ጊርዱተ ስ መጋረጃ ጊዝዘ ስ ገንዘብ
ጊርፊተ ስ ምች ጊጠ ስ ጠፈር
ጋ
ጋአለ ስ ታፋ ጋኣሜተ ስ ባህላዊ ፀጉር ቁርጥ
ጋዕረሙ ግ መዋጋት ጋኣሜኤለተ ስ ግመል
ጋኣኒተ ስ ጋን ጋኣረምባታ ስ አባወራ
ጋኣንቱረ ቅ ቁመት ብቻ ጋኣሩ ስ ጦርነት
ጋኣንዜተ ስ ምድጃ ጋኣሪተ ስ ጋሪ
ጋኣንፉረ ስ አንድ እስር/ ለጫት ጋኣቢተ ስ ጋቢ
ጋኣማሩ ስ መጋሸብ ጋባኣቲ ስ የምግብ ግብዣ
ጋኣለቡ 36

ጋኣለቡ ስ መጋለብ ጋኣዙ ስ ለጦርነት መሄድ

ጋኣዩተ ስ ጓያ ጋኣዛንቹ ስ ዘማች
ጋኣዲረ ስ ጋጥ ጋዜተ ስ ጋዝ
ጋኣወኘ ስ ሻጋታ ጋኣጀ ስ የከብቶች ወተት ለማለብ
ጋዋኝኛ ስ ሻጋታ እግራቸው ማሰሪያ ገመድ
ጋኣቻ ስ እጣን ማጨሻ
ጌ
ጌኤሪተ ስ ተምች ጌሬንጌሩ ስ ጋሻ
ጌኤራሩ ስ 1) መሸለል 2) መፎከር ጌሬጌሩ ስ ጋሻ
ጌኤበቱ ቅ መፎከር ጌባ ስ ገቢያ
ጌኤዘ ስ ደቦ ጌባ ቀሱ ስ መገመት
ጌኤሹተ ስ ጌሾ ጌቤኤጨቀሙ ግ መገባየት
ጌዑ ስ መርጋት ጌዴኤለ ስ ግንድ
ጌዒኑ ስ እርጎ ጌዘ ስ ወንፈል
ጌዕዮዕ ግ ረጋ ጌጅጂበ ቅ ቅጥቅጥ/ በሬ
ጌነ ስ ያልተዘነጠለ ቅጠል ጌጨ ስ 1) ፂም 2) አገጭ
ጌነኑ ስ ማጅራት
ጎ
ጎኦነ ስ ወንድ ጎኦመ ስ ጎማ
ጎኒነቱ ስ ሀፍረተ ገላ (ለወንድ) ጎመተ ስ ዳመና
ጎኒተ ስ ላባ ጎረጠሙ ግ መታረድ
ጎኦኒተ ስ ክንፍ ጎረጡ ተግ ማረድ
ጎኦኒተ ቀንቢዮዕ ግ አርገበገበ ጎረጡተ ስ ዕርድ
ጎንበ ስ ቀንዱ ያጎነበሰ ከብት ጎረጢሲሱ ግ ማሳረድ
ጎንቢስቱተ ስ አነባብሮ ጎረጮዕ ስ አረደ
ጎኦንቢሾዕ ቅ አጎነበሰ ጎኦሩ ግ ራበው
ጎንገ ስ ቆጮ የሚቆረጥበት እንጨት ጎኦራሙ ቅ ራስ መዉደድ
ጎንደ ስ ጉንዳን ጎራኣሜችቹ ቅ ንፉግ
ጎተ 1) ስ ጅብ 2) ቅ ሆዳም ጎርሩ ስ 1) ረሀብ 2) ድርቅ
 37 የቢሲኢሱ

ጎርደነ ስ ግድግዳ ጎኦቀ2 ስ አረጓዴ

ጎርደቲተ ስ ባህላዊ ምድጀ ጎደበ ስ ሆድ
ጎኦበ ስ አንገት ጎደበ ላአፈ ቅ ገራገር
ጎቢለ ስ ዳልጋ ጎደበ ገሙ ተግ ሆድ መቁረጥ
ጎኦባንቹ ቅ ሰፊ ጎደበ ቀሱ ስ ፅንስ መዉረድ
ጎቦዕ ስ ሰፋ ጎደቢ ዖዳተ ስ የሆድ እቃ
ጎሰሙ ግ መሳብ ጎደቢ ገሚተ ስ የሆድ ቁርጠት
ጎሱ ግ 1) መሳብ 2) ጠለፋ ጎደቢተ ስ ምዕራፍ
ጎኦለ ስ ጓዳ ጎዱተ ስ ትንሽ ጎጆ
ጎኦሉተ ስ ሰንሰል ጎዞዙ ስ የከብቶች ማናፋት
ጎኦላቲ2 ስ ረብሻ ጎኦፊሞ ስ መጨረሻ
ጎኦላቲ1 ስ ሁከት ጎፎዕ ግ አለቀ
ጎኦልሉ ስ የሰፌድ ጫፍ መስፋት ጎሾዕ ስ ሳበ/ ሙሽራ
ጎልጊተ ስ ክፍል ጎሾሸሞዕ ግ ተሳበ
ጎልጅጀ ስ ከርከሮ ጎሾኦሹ ቅ መጎተት
ጎገ ስ ቆዳ ጎሾሺዮዕ ስ ጎተተ
ጎኦገ ስ የእንስሳት ቆዳ ጎጂተ ስ ቡዳ
ጎኦቀ1 ስ ጥሬ

የዕሮዕ ስ ተዳከመ የበሞዕ ግ ተማረከ

የመሙ ግ መባል የበደረዘረ ስ የካቲት
የመሙተ ስ አባባል የቡሩ ስ ከንፈር
የረ ቅ 1) መጥፎ 2) በጠና የታመመ የቢሲኢሱ ቅ 1) አሳልፎ መስጠት
የራዘረ ስ ጥር 2) እግት ማስወሰድ
የጉተ 38

የጉተ ስ አቻ (ለሴት) የቂኒ ተግ እርግጠኝነት

የቀሙ ግ መባባል
ዩ
ዩ ግ ማለት
ዪ
ዪ ተስ በል ዪቶዕ 1) ቅ ብለዋል 2) ብላለች
ዪናኣም ግ እንላለን ዪሲኢሱ ተግ ማስባል
ዪታዕ ግ ይላሉ ዪዮዕ ተስ አለ
ያ
ያዓከለቢ ተስ የተለመደ ያኣሮዕ ግ ጮኽ
ያረቀሙ ቅ መጯጯህ ያኣዮኦዶ ስ የእናት ልጅ
ያራኣዘረ ስ የካቲት
ዬ
ዬኤኑ ግ ይባላል ዮኦበዕ ተስ የለም
ዬኤኑረ ግ ሲባል ዮኦሲባዕ ቅ የለውም
ዬኤማዕ ግ ተብሏል ዮዕ ግ አለ
ዮኦሄ ግ አለህ ዮሲ ግ አለው

ከዕርታ ዚዕሌተ ስ ጊንጥ ከኖዖተ መስ እነዚህ

ከኒኒ መስ በዚህ ከተመ ስ ከተማ
ከኒኢቺ መስ ከዚህ ከተራ ስ እፎይታ
ከንሺዮዕ ስ 1) ላጠ 2) ፈለቀቀ ከተቡ2 ግ መፀሐፍ
ከንቸፈሩ ስ ከመሬት የሚወጣ ከተቡ1 ስ መፃፍ
የአንበጣ አይነት ከሙ ግ መከልከል
 39 ኪናየተ

ከምሰ ስ ሀሙስ ከልባጫ ስ ዝልግልግ

ከሞዕ ግ ከለከለ ከልሉ ግ መራቆት
ከራኣመተ ስ ትንቢት ከዱ ስ 1) መርገጥ 2) ሴት ልጅ
ከርሚ ስ ክርምት ከባሏ ተጣልታ መሄድ
ከሮዕ ግ ነደፈ ከዲሞ ስ አቋም
ከበሪ ስ ዛሬ ከፈኑ ስ መገነዝ
ከበላ ቅ በዚህ ሰሞን ከፈኒ ስ የመገነዣ ጨርቅ
ከለጪተ ስ ለሃጭ ከፈሩ ግ ከእስልምና እምነት
ከሉ ስ ጥብቅ መውጣት
ከላኣመ ገቦጢሻ ስ ምህፃረ ቃል ከሺለተ ስ ከሰል
ከላመተ ስ ቃል ከሺሹ ግ ማክሰል
ከልተ ስ መጥረቢያ ከጅጆዕ ግ ረገጠ
ኩ
ኩኒ ቅ ይህ ኩርማነ ስ ሃያ ሄክታር
ኩኡኒ ተስ ይህ ኩርኩኡዶ ስ እርግብ
ኩኒኢደ ስ ብዛት ኩኡቡ ስ የተነጠረ ቅቤ
ኩናቸተ ተስ ከሆነ በኃላ ኩኡላ ስ 1) ጥለት 2) የአይን ኩል
ኩተተ ስ ቁንጮ ኩሎዕ ግ ነገረ
ኩመለ ስ ባህላዊ ልብስ ኩኩቱ ስ መፈርፈር
ኩሚተ ስ አንድ ሺህ ኩኩጳ ስ 1) ጉብታ 2) ባህላዊ
ኩሩኡፉ ግ ማንኮራፋት የፀጉር አሰራር
ኩሪ ተስ እነዚህ ኩኩጵጳ ስ ጉብታ
ኩኡሪጲሰ ስ አንበጠ ኩሽሺ ዪዮዕ ተስ ሹክ አለ
ኩጫሚተ ስ 1) ጨጓራ 2) ከርስ
ኪ
ኪዕሉ ስ ጥንቆላ ኪኒነ ስ ክንን
ኪኑ ስ ድንጋይ ኪኒኪንተተ ስ 1) ድንኪዬ 2)
ኪኢኒ ቅ ካንተ/ ካንቺ ቀረፎ
ኪናየተ ስ ቅኔ
ኪቲዕሙ 40

ኪቲዕሙ ተስ በክርን መምታት ኪዚቡ ስ መዋሸት

ኪታኣበ ስ መፅሓፍ ኪዚቢ ስ ዉሸት
ኪትኪተ ስ ክትክታ ኪፈላ ስ ፍም
ኪኢሃ ተስ ያንተ ነው ኪኢፉተ ስ ካፊያ
ኪኢበ ቅ አንተ ጋር ኪኢፎዕ ግ አርከፈከፈ
ኪኢሉ ስ መጠንቆል ኪኢጁተ ስ ኪጆ
ኪኢሊተ ስ መርዶ ኪችቺሉ ግ ማከፋፈል
ኪኢላንችቹ ስ ጠንቋይ ኪጪተ ስ እጢ
ኪልኪሊተ ስ ብብት ኪጪሊተ ስ ክርን
ካ
ካኒ ተስ ይህን ካሴተ1 ስ በረዶ
ካኣኒ ተስ ይህንን ካኩተ ስ የማር እንጀራ
ካኣንፈ ስ ቀላል ካኩዱለ ስ በደም መቆሸሽ ምክንያት
ካኣበ ስ ደቡብ የሚፈጠር ስንበር
ካኣሱ ስ መትከል ካፊራ ስ ሙስሊም ያልሆነ
ካሴ ስ ጅክ ካኣጰ ተስ ወደዛ
ካሴተ2 ስ ኳስ ካጲረ መስ አለበለዚያ
ኬ
ኬዑ ግ መነሳት ኬኤሰንሱዕ ግ ማነሳሳት
ኬዒሽሸተ ስ መጀመሪያ ኬኤሱ ስ ማንሳት/ መኮረጅ
ኬዕ ተስ ተነስ ኬኤሲሱ ግ ማስነሳት
ኬኤዕመ ስ ከባድ ኬሳ ተስ ላንተ
ኬዕዮዕ ግ ተነሳ ኬኤሴን ዑኡጁ ስ ማገናዘብ
ኬኤኑ ስ መስፈር (ማመዛዘን)
ኬኤኒሸ ተግ ስፍር ኬኤደ ስ ጎልመሳ
ኬኤሚሸተ ስ ክብደት ኬሸ ስ ጆንያ
ኬቤዕሊተ ስ ዋንጫ ኬሾዕ ግ አነሳ
ኮ
ኮ ተስ አንተ ኮዕቢተ ስ ጫማ
 41 ኮኦጫ

ኮንቦለ ስ ሞኝ ኮሎኦሸ ስ ጉንጭ

ኮንኮዕላኑ ስ ተሽከርካሪ ኮኦሎሻሙ ቅ ጉንጫም
ኮቲተ ስ ኮቴ ኮኦከም ግ ወዲያ በል
ኮሚተ ስ 1) ሮሮ 2) ስሞታ ኮኦከቾዕ ስ ኮተኮተ
ኮማን ቅ ሳይበላ ኮኪተ ስ ማንቁርት
ኮኦምፒተሪ ስ ኮምፒተር ኮኮሉ ስ መሸጎጥ
ኮሂመተ ቅ እንግድነት ኮቁ ስ መቅለጥ
ኮሂሱ ግ እንግዳን በጥሩ ማስተናገድ ኮኦቂሱ ተግ ማቅለጥ
ኮሂችቹ ስ እንግዳ ኮቆዕ ግ ቀለጠ
ኮረጨፌ ስ እንቁራሪት ኮደተ ስ ተራ
ኮኦሩ ስ 1) እንስራ 2) መጫን ኮዳኣንተ ቅ በተራ
ለበቅሎ ኮኦፈሉ ግ የውሃ ጥም የለበት ድካም
ኮኦሩተ ስ ቁንጫ ኮፉ 1) ስ ትከሻ 2) ቅ መከታ
ኮራኮራኣቲ ስ ማጣጣር ኮኦፊቲ ስ ቅሬታ
ኮርጀ ዐዕዩ ስ ለእርድ መድረስ ኮፊያተ ስ ኮፊያ
ኮርጁ ስ መዝለል ኮፍፊቲ ግ መቀየም/ መከፋት
ኮርጂሲሱ ግ ማዘለል ኮኦሹተ ግ እርም/ የተወገዘ
ኮርጂዮዕ ግ ዘለለ ኮሺቲ ግ ኮሽታ
ኮኦቡ ስ ዋግምት ኮኦሺመ ስ ፍሬው የሚበላ እንጨት
ኮቢለሙ ስ መጉላላት ኮኦሽ ዐስሱ ግ ማንኮሻኮሽ
ኮሰረቲተ ስ ኮሰረት ኮሽ ኮሺ ግ ተንኮሻኮሸ
ኮኦሉተ ስ እርም ኮሽቴኤተ ስ የጎመን ጥብስ
ኮሎንኮዕሊሱ ስ ማሽከርከር ኮጩ ግ መወተፍ
ኮሎኮሊዮዕ ግ ተንከባለለ ኮኦጫ ተስ አንተ ልጅ
ኮኦጫ 42

ቀዕሪሾዕ ስ መነጠረ ቀቢተ ግ 1) የጋራ 2) ቅል ቡና

ቀዕኪተ ስ ትክትክ መጠጫ
ቀንቢዮዕ ተግ በጥፊ መታ ቀባኣንቹ ስ ጪሰኛ
ቀንባንችቹ ስ የቆጮ መጠፍጠፊያ ቀባኣጣሙ ስ ሃብታም
ቀንሲቶዕ ግ አጠባች ቀብሪ ቤኤችቹተ ስ መካነ መቃብር
ቀንጨረ ቅ ከራራ ቀብርሪ ስ መቃብር
ቀመ ስ ዱቄት ቀሰዓሙ ተግ መወጋት
ቀመዑ ግ መጠጣት ቀሲተ ስ ውጋት
ቀመኑ ስ ወተት በተናጠ እንስራ ቀሲሱ 1) ተግ ማስወጋት 2) ቅ
የሚቀቀል ገንፎ ማፋጀት
ቀመሱ ግ መቅመስ ቀስሰ ስ አክርማ
ቀመሊተ ስ ጦጣ ቀስዲ ስ እቅድ
ቀምበሪተ ስ ቀንበር ቀለሚተ ስ ቀለም
ቀምቀሜተ ስ የአፍ በሽታ ቀለቡ ግ መመገብ
ቀረ ቅ ንቁ ቀለቢ ሩበቶመተ ግ የምግብ ዋስትና
ቀረዑ ተግ ማንበብ ቀለጡ ስ ጦር
ቀረበተ ስ ምላጭ ቀላንቲቹተ ቅ ወላድ/ ለእንስት
ቀረጠ ስ 1) ጥሎሽ 2) ቀረጥ ቀላደ ስ ቀላድ
ቀሩተ ስ መቀናጆ ቀልቢ ስ ልቦና
ቀሪዐተ ስ መንደር ቀልቢሱ ግ ማስተዋል
ቀራረኑ ስ መራራ ቀልቢጩ ተግ እራስን ማረጋጋት
ቀራሩ ስ መምረር ቀልሉ 1) ግ መዝረክረክ 2) ስ ገልቱ
ቀርሩ ተግ ገላጣ ቀሎ ቦክኩ ስ ማህፀን
ቀርቀበ ስ መሰጥ ቀዪተ ስ መንደር
ቀርሺተ ስ ብር ቀቀዕሩ ስ መጠንከር
 43 ቁኘተ

ቀቀራኣሸ 1) ቅ ግዙፍ 2) ተግ ቀሽሾዕ ተግ ወጋ

በጣም ትልቅ ቀችቹተ ስ ቀፎ
ቀቀሱ ግ መጥቀስ ቀጨቀመኑሀ ቅ ሸካራ
ቀቀሸ መላተ ስ ትምህርተ ጥቅስ ቀጩ ቅ ቀጭን
ቀዲሪ ተግ ሗይል ቀጭጨሞዕ ተግ ተዋጋ
ቀዉ ቅ ትንሽ ቀጭጪዮዕ 1) ግ አጣቀሰ 2) ቅ
ቀፈ ስ አፋፍ እራሱን ወጋ
ቀጠፈተ ስ ቀለበት
ቁ
ቁዕነ ስ ቁና ቁሲዮዕ ተግ አሸ
ቁዕሙ ስ ቆሮቆንዳ ቁሉሉ ቅ መላጣ
ቁንሱ ተግ መጥበስ ቁሌችቹ ስ ቅል
ቁንሴማሀ ቅ የተጠበሰ ቁልቁል ዩ ተግ ቅር ቅር ማለት
ቁንቁኡቱ ስ ማጉረምረም ቁልፈ ስ ቁልፍ
ቁሙሱተ ተግ የቆጮ እና ዱቄት ቁኡልጡ ተግ መጎምጀት
ቅልቅል የተጋገረ ቂጣ ቁልጡቡ ግ መጭለፍ
ቁምጠ ስ ቁምጣ ቁጋ ቅ የልበሰለ (ጥሬ)
ቁሩኡሱ ተግ መቁረስ ቁዱረተ ተግ በብዛት
ቁሩፉደ ስ ቁሩፉድ ቁወተ ስ አቅም
ቁሩጢ ዪዮዕ ተግ ቁጢጥ አለ ቁጠለ ከላመተ ተስ ነጠላ ቃል
ቁራኣጫ ተግ ቁራጭ ቁጠላ ጫኣፉረ ስ ነጠላ ሰረዝ
ቁርቁናኣተ ቅ በጠጥ ቁጡ ግ መቁረጥ
ቁርጡሜተ ስ ዓሳ ቁጡሙ ስ 1) ማማሰያ 2) ቆራጣ
ቁርጡሜተ ዐፋንችቹ ተስ ዓሳ ቁጣኣንቹ ተግ ቆራጭ
አጥማጅ ቁጥሲሳንችቹ ቅ አስቆራጭ
ቁርጢሜ ሺክከ ስ ዓሳ ማጥመጃ ቁሽሺቲ ስ ጥራጥሬ
ቁርጩኡጩሜተ ስ መገጣጠሚያ ቁኘተ ስ ቅቤ ማስቀመጫ ትንሽ እቃ
ቁሰቱ ስ መቆጠብ
ቂ
ቂዒዦዕ 44

ቂዒፊፎ ተግ ቀረፀ ቂስቂሰ ስ ስጋ የተጣላበት ሰው

ቂዒዦዕ ተግ ቀዘቀዘ የሚጠቀመው እፅዋት
ቂዕራሩ ቅ ረጅም ቂስቃኣሲ ስ ህመም
ቂዕራሪሾዕ ተግ አረዘመ ቂሌ ዓመተ ስ ቀንድ አውጣ
ቂናኣጨተ ተግ ትዝብት ቂልበ ስ ሰሜን
ቂኢንጡተ ቅ የተጎመደ ግንድ ቂኢዘ ስ ብርድ
ቂንጣ ቅ ሩብ ቂኢዙ ቅ መብረድ
ቂንጥጢረ ስ ቂንጥር ቂኢዚሱ ተግ ማቀዝቀዝ
ቂመሚተ ስ ቅመም ቂኢፊፈሱ ተግ ማስከርከም
ቂሚኢጡ ስ መቆንጠር ቂፊኢፉ ተስ መከርከም
ቂኢሚጨ ስ ገንፎ ቂጠ ስ የመሸከሚያ ገመድ
ቂማኣመሩ ተግ ማቀናበር ቂጠሪተ ቅ ሀዪለኛ ቁርጠት
ቂሪንጢተ ስ መሮ ቂጥ ቂጥዩ ቅ ያለ አቅም መወጣጠር
ቂሪኚ ስ ርዝመት ቂጥጠንሲዮዕ 1) ቅ አሰናዳ 2)
ቂራኣቲ ስ ምንባብ ተግ አዘጋጀ 3) ተግ አቀረበ
ቂበቲ ስ ቤት የሚሰራበት ቦታ ቂጥጠመ ተግ 1) አኩል 2)
(መሰረት) መመጣጠን
ቂባኣቲ ስ ቅባት ቂጥጦመተ ስ እኩልነት
ቂኢሹተ ስ አተር
ቃ
ቃኣንዱረ ስ ሸዉራራ ቃኣጎዕ ግ አስታወሰ
ቃኣሙ ስ በባህላዊ መንገድ ከብት ቃኣቁማ ስ ጳጉሜ
ወተቱን እንዲጠቀም መስጠት ቃኣቁፉ ተግ መሰርሰር
ቃኣምዒሸተ ስ ድርቅ ቃቃኣቲ ተግ መዓት
ቃኣረቀሙ ቅ መቀማማት ቃኣዋ ስ ቡና
ቃኣሩ ስ መቀማት ቃኣፈተ ስ መለጠፊያ/ ጨርቅ
ቃኣሪቡተ ስ ባህላዊ መጠጥ ቃኣሸ ቅ ብዛት (ከሚያስፈልግ በላይ)
ቃኣሬተ ስ ቃሪያ ቃኣጬኤተ ስ በረት
ቃኣርዳዉ ተግ ማርጀት/ መገርጣት
 45 ቄጥጠ

ቄ
ቄዔሎዕ ተግ አሸነፈ ቄሌቄሌዩ ቅ መቅበዝበዝ
ቄኤዕሩ ተግ መራቅ ቄኤልተዑ ግ 1) መሸነፍ 2)
ቄዕራሸባዕ ተግ ሩቅ መድከም
ቄንደለ ቅ ልበ ደንዳና ቄኤልተዮዕ ግ ደከመ
ቄኤረዑ ግ መለጋት ቄጉ ስ ደም
ቄኤሪሱ ተግ ማራቅ/ መለጋት ቄጉ አጋንቹተ ስ እስስት
ቄኤሪሸተ ተግ ርቀት ቄጉ ፉሽሹ ስ 1) የደም ካሳ
ቄኤርሱ ቅ ማራቅ ማውጣት 2) ማድማት
ቄኤቢተ ስ ቄብ (ለዶሮ) ቄጌዪዮዕ ግ ደማ
ቄኤሰ ስ አይብ ቄኤዩ ስ ማደግ
ቄኤለሙ ተግ መሸነፍ ቄዝዙ ተግ መሸመት
ቄኤሉ ግ ማሸነፍ ቄጥጠ ስ ካርድ
ቄጥጠ 46

ቆ
ቆዑ ስ መቅኔ ቆረኙ ስ ማቀናጀት
ቆኦዕረንዳ ስ ቁራ ቆረጱተ ስ ጥንቃቄ
ቆዕሩ ስ መታጠቅ ቆረጵጱ ግ መጠንቀቅ
ቆዕቡ ተግ መዉጣት/ እንጨት ላይ ቆሩ ግ መመርመር
ቆዕይተዮዕ ተግ ተሸነፈ ቆኦሩ ተግ መጠውለግ
ቆነረሞ ተግ የተደራጀ ቆርቆሩተ ስ ቆርቆሮ
ቆነሩ ተግ ማደራጀት ቆርጠቢተ ስ እክርዳድ
ቆንቋኛ ቅ ስስታም ቆኦርጢሱ ስ መሸረፍ
ቆንተተ ስ ኩክ ቆቡተ ስ ጉሎ
ቆንባኣተ ስ ቆለጥ ቆቡቲ ተግ ሞኝ፤ ለጋ፤ ፈጥኖ ያደገ
ቆንቦረ ስ ቀንበጥ ቆለቢተ ስ የሴት የጉርድ ልብስ
ቆኦንጡተ ስ ቂም ቆለሌተ 1) ስ ክብ 2) ተግ
ቆንጨረ ስ የቅቤ ማስቀመጫ ድቡልቡል
ቆንጮኦሮዕ ተግ ተኮማተረ ቆሉ ስ መመከት
ቆተ ሙኡሚ ቅ ዳገት ጫፍ ቆሉተ ስ ስርጥ
ቆተተ ስ ተራራ ቆልቆሊዩ ተግ መንቀዥቀዥ
ቆኦቲ1 ስ ስልጣን ቆኦልቆዱ ተግ ነጎድጓድ
ቆኦቲ2 ተግ አቅም ቆኮዕ ግ ተሻለ
ቆመረ ተስ ጥብቅ ቆኦቀ ስ ማየት የተሳነው
ቆመርሲዮዕ ተስ አጠበቀ ቆኦቀነተ ስ በረሮ
ቆመዱተ ስ ቋንጣ ቆኦቂሱ ተግ ማሳወር
ቆኦሙ ተግ መጨቆን ቆኦቂሌ ስ ቆቅ
ቆምመረ ግ 1) ጠንካራ 2) ጎበዝ ቆቄኤራተ ስ እንጥል
ቆምመሪሲዮዕ ቅ አጠናከረ ቆቆባኣተ ስ ጠጠር
ቆምመሮዕ ተግ ጠነከረ ቆቆሰ ስ ደረቅ የእንሰት ቅጠል
ቆምቦኦረ ስ እንቡጥ ቆደሚ ስ ተበዳ/ ተበጂ
ቆሂሰሙ ተግ መሻሻል ቆደቀሙ ስ መባዳት
ቆኦረ ቅ የጠወለገ ቆፈሞዕ ግ ተደናቀፈ
ቆኦረሱ ስ የእንቦሳ እበት ቆፈፈሩ ተግ መቆርፈድ
 47 ደጉጆዕ

ቆጠ ስ ቆጥ ቆጪተ ስ ጉሊት
ቆኦጠ1 ቅ ቀበጥ ቆጫ ስ ኤሊ
ቆኦጠ2 ቅ ኩራተኛ፤ ቀብራራ ቆጭ ቆጨ ስ በወተት ውስጥ ረግቶ
ቆኦጡ ቅ 1) መንቀባረር 2) ቀበጥ የማይሟሟ ነገር
ቆጅጆዕ ቅ የገብረ ስጋ ግንኙነት ቆኚተ ስ ዎገል
ፈፀመ ቆኦኚተ ስ ወገል

ደኣካሴኒ ዑርሩ ስ አንፈራጦ መቆም ደሬተ ስ የእንሰት አይነት

ደዒቱተ ስ ገቢ ደርመ ስ ጥርስ ያልሰበረ አህያ በቅሎ
ደዒሰ ግ አግኛት ደርሩ ስ ግማሽ
ደዒዮዕ ስ አገኛ ደርሸነተ ስ እባጭ
ደዕለንሱተ ስ ፍጥነት ደርሺዮዕ ግ አበጠ
ደዕለንሲዮዕ ግ ፈጠነ ደባኣቁለ ስ ዱባ
ደዕለሱ ግ መፍጠን ደብበሰ ስ ጎፈር
ደዕሊቲ ግ ፈጥነህ ደብቡተ ስ ጎሳ
ደዕቀንሸተ ስ መገናኛ ደለ ስ ሚዛን
ደነ ስ 1) ቀለም 2) መልክ ደልጊተ ስ ዱካ
ደና ስ መልክ ደገለ ስ አረም
ደንበላቁ ስ ማቀርሸት ደገሊተ ስ የእናቶች መሸረጫ ልብሰ
ደንቢቹ ስ ሀሞት ደጉሲሱ ስ ማራሯጥ
ደንካኩ ቅ መስፋት ደጉዱ ስ መሮጥ
ደሙ ግ ፀጥ ማለት ደጉዲ ግ ሩጥ
ደሂችቹ ስ አዞ ደጉዳንችቹ ግ ሯጭ
ደረሰ ስ የእስልምና ሀይማኖት ተማሪ ደጉጆዕ ግ ሮጠ
ደግሲኢሱ 48

ደግሲኢሱ ግ ማስረዳት ደካሱ ግ ሁለት እግር መክፈት

ደግሲሲ ተግ አሳዉቅ ደዱ ስ መገመድ
ደጎዕ ግ አወቀ ደወለ ስ ደወል
ደይኒ ስ የሰው ሐቅ ደዉለተ ስ መልካም ጊዜ
ደኩተ ስ የስራ ሱሪ
ዱ
ዱዓ ዐስሲዮዕ ቅ ፀለየ ዱብሱ ስ ማጥገብ
ዱነ ስ ተራ/ ወራፋ/ የእህል ዱኡብሲዮዕ ግ አጠገበ
ዱኡነ ስ ቀጠና ዱኡሱ ግ ትንሽ መስጠት
ዱኑ ስ ማፍሰስ ዱለቸ ስ ያረጀ
ዱኒያ ዐሊ ስ ዓለም ዱሉ1 ስ መግፈፍ
ዱኒያተ ስ ሀብት/ ንብረት ዱሉ2 ስ ጨሌ በክር ማድረግ
ዱንተዑ ግ መደፋት ዱሌኤጥጡ ቅ ማርጀት ለእንስሳት
ዱንተዕዮዕ ቅ ፈሰሰ ዱገ ስ ቅንድብ
ዱንኪ ግ ዘግይቶ ዱኡቁ ስ መጉረስ
ዱንኪሱ ስ ማርፈድ ዱኡደ ስ መናገር የተሳነው
ዱንኪዪዮዕ ግ ቆየ ዱዱቡ3 ስ ወሬ/ ሹክታ
ዱሙገ ስ እንቡጥ/ የእንሰት ዱዱቡ1 ስ ዜና
ዱርኩቱ ስ መጣደፍ ዱዱቡ2 ግ መታረቅ
ዱቡ ስ ጅራት ዱዱብሱ ቅ ማስታረቅ
ዱኡቡ ቅ መጥገብ ዱዱፈ ስ ቁንጮ
ዱብቡ ስ ጫካ ዱፍፋ ስ ስንደዶ
ዱብቢ ሞችቹ ስ እርኩም ዱኝኞዕ ስ አፈሰሰ
ዱብቢ ፊኢዙተ ስ ሀረግ
ዲ
ዲኢ ዩ ተስ እንደፈለጉ መሆን ዲዕንዮዕ ግ ኣማጠ
ዲዕኑ ግ ማንከስ ዲዕሪዮዕ ግ ወረደ
ዲኢዕኑ ግ ማማጥ ዲነ ስ ጨካኝ
ዲዕኒዮዕ ግ አነከሰ ዲኢነ ስ ጠላት
 49 ዶኦመ

ዲኢኑ ስ አንካሳ ዲግለሉ ግ ማገልገል

ዲንቢላሉ ስ ዲንብላል ዲኩተ ስ ትራስ
ዲንደሙ ግ መቀላቀል ዲኪሰቀሙ ቅ መደጋገፍ
ዲንደቀሙ ተግ ግራ መጋባት ዲክከዑ ስ መደገፍ
ዲንዲሱ ግ ማደባለቅ ዲክከዮዕ ግ ተደገፈ
ዲንዲሾዕ ስ አቀላቀለ ዲደ ስ የራሱን እንጂ የሌላ ሰው ሀሳብ
ዲንችቸተ ስ ድንች የማይሰማ
ዲማገ ስ አንጎል ዲፈዑ ተስ መተው
ዲሪሾዕ ቅ አወረደ ዲፈሙኒ ተስ ይቅር
ዲኢቡተ ስ ቡቱቶ ዲፍ ዲፍ የኑረ ስ ላይን ሲይዝ
ዲቤኤተ ተስ ትልቁ ከበሮ ዲፍዪዮዕ ግ ደበዘዘ
ዲለ ዐጉሬዔ ስ ይቅር ይበለኝ ዲሽሹ ስ መንጨት
ዲላ ስ ይቅርታ ዲጅጁ ግ ማፍረስ
ዲቺረ ስ 1) ግድብ 2) እርከን
ዳ
ዳኢመ ስ ጨቅላ ዳኣቡሴተ ስ ወፍራም ቃሪያ
ዳኣንገ ስ 1) ወሰን 2) ድንበር ዳኣቦ ሀቅቀ ስ ካዛባ
ዳኣንሹቴ ስ የአበባ ዛፍ ዳኣሰ ስ ዳስ
ዳኣቱተ ስ የእንሽርት ውሃ (ለሰው) ዳኣኪዬ ስ ዳክዬ
ዳኣመከሰ ስ ዳመከሴ ዳኣፉሩ ስ መስጋት
ዳማ ቅ ጠይም ዳኣፑሩተ ስ የሁለት አመት እንሰት
ዳኣቡተ ስ ዳቦ
ዴ
ዴንዴዕኒ ዒንኩተ ስ የመንጋጋ ዴቤዕሉ ግ ማግሳት
ጥርስ ዴቤዕሊዮዕ ግ ኣገሳ
ዶ
ዶዕሙ ግ መዶልዶም ዶኦንቀ ስ ዶንቆሮ
ዶንቀ ስ ደንቆሮ ዶኦመ 1) ስ ደነዝ 2) ግ ዱልዱም
ዶኦረንሸ 50

ዶኦረንሸ ቅ ቅያሪ ዶኦሉተ ስ ውድቅት ሌሊት

ዶኦሩ ግ መቀየር ዶኦሊተ ስ ጫጩት የሚበላ አሞራ
ዶኦሮዕ ግ ለወጠ ዶኦዪዮዕ ግ አንዥበበ
ዶኦቤተ ስ 1) ሰማ 2) አለብላቢት ዶኦያንችቹ ስ ሰላይ

ወዒችቹ ስ ጥጃ ወልቀተ ስ ሗይል

ወነነ ስ የቆጮ ማጠራቀሚያ ጉድጓድ ወልቂሱ ስ ማየል/ እምቢ ማለት
ወነገገ ስ በልግ ወልቃኣሙ ቅ ሀይለኛ
ወናኣፉተ ስ ወናፎ ወገሬኤቲ ስ ሰላም
ወንጂተ ስ ስኳር ወገሬኤቲ ዶኦረቀሞዕ ስ ሰላምታ
ወማ ስ ንጉስ ሰጠ
ወማ ዒክኮዕ ስ ነገሰ ወጌኤቱተ ስ ባል ፈታ ሌላ ባል
ወረ ተስ ታች ያገባች ሴት
ወሬጉ ስ ቃል መግባት ወግገቡ ግ ማራገብ
ወርጃኣሙ ስ ኮርማ ወከዕሊተ ስ አርጀኖ
ወቢተ ስ መረጃ ወካሻ ስ ኮረሪማ
ወሴኤሱተ ስ የእንጨት አይነት ወክቱ ዔቦሀ ስ 1) ዘመናዊ 2)
ለመፋቂያ የሚያገለግል ዘመን አፈራሽ
ወለዑ ግ መቁጠር ወክኪቲ2 ስ ጊዜ
ወለዒሲሱ ግ ማስቆጠር ወክኪቲ1 ስ ወቅት
ወለል ዐስሱ ግ ግልፅ ማድረግ/ ወቅቀረሙ ግ መመታት
ማብራራት ወቅቀሩ ስ መምታት
ወሊሸተ ስ ቆጠራ፤ ቁጥር ወቅቀርሲሱ ተግ ማስመታት
ወላኣንዱተ ስ ጎረድ ጎረድ ስጋ ወፈናተ ስ ፈንጣጣ
ወልተቲ ስ ሥርዓት ወፍቴኤተ ስ እንዝርት
 51 ዋሸቱተ

ወችቸተ ስ አሜሻ ወኚተ ስ ባለ ሁለት እግር ማረሻ

ዉ
ዉዕሌችቹ ስ ግልገል ዉዲጊዱ ግ መወርወር
ዉሪኢሩ ስ በባህላዊ መንገድ የወተት ዉጠተ ስ እህል
እንስራ አፉን ማሰር ዉሸ ዒኢንኩተ ስ የውሻ ጥርስ
ዉሪኢርሩ ስ መንደርደር ዉሸተ ስ ዉሻ
ዉርችቹ ስ ወፍራም አንጀት ዉጁተ ስ ዕቁብ
ዉቂያኖሲ ስ ውቅያኖስ
ዊ
ዊ ዐጊሱተ ስ ለለቅሶ ቤት የሚወስድ ዊኢሞዕ ተስ ሞላ
የምግብ ግብዣ ዊሊሊተ ስ ጭስ
ዊ ገበለ ስ ውንዝ ዳር ዊኢሊሹ ግ ማጬስ
ዊንጪተ ስ ጭራቅ ዊዝመኛ ስ ተንኮለኛ
ዊኢመ1 ስ ሙሉ ዊኢጠ ስ ቀጭን/ ስንደዶ
ዊኢመ2 ስ ብዙ ዊኢጣ ስ ሰበዝ
ዊመ ውክኪቲ ተግ ብዙ ጊዜ ዊጥጠሊላ ቅ በጣም ቀጭን
ዋ
ዋ ስ ዉሃ ዋርዲያተ ስ ዘብ
ዋዓከቱ ስ ማቃሰት ዋኣቤ ቅ ቸር
ዋንኪዕላሙ ቅ ስልቹ ዋኣቦኦመተ ቅ ቸርነት
ዋንዠ ስ ለጣዉላ የሚሆን እንጨት ዋለሉ ስ ያለ ዕቅድ መጓዝ
ዋኣንዣ ስ ዋንዛ ዋኣሉ ስ መመለስ
ዋኣቱተ ስ የእንሽርት ዉሃ (ለከብት) ዋኣሎዕ ግ ተመለሰ
ዋታረ ስ እንሰት የሚፋቅበት እንጨት ዋከተ ስ ጥጆች
ዋኣሁ2 ስ መሰልቸት ዋኣከቾዕ ግ ኣቀሰተ
ዋኣሁ1 ግ መንፈግ/ መጥላት ዋቂያተ ስ 1) ችግር 2) ጭንቅ
ዋሪደተ ስ ድርሰት ዋኣቄሶዕ ግ አስካካች
ዋሪዳንቹ ስ ደራሲ ዋሸቱተ ስ መልስ
ዋሸቁ 52

ዋሸቁ ስ 1) መመከት 2) መወፈር ዋኣጅሲሾዕ ግ አስፈራ

ዋኣሺ 1) ስ እንደገና 2) ግ መልስ ዋጅጁ 1) ስ ነጭ 2) ግ መፍራት
ዋኣሺዮዕ ስ መለሰ ዋኣጩተ ስ ነጭ ግራር
ዋኣሽሹ ተግ መመለስ/ ዕቃ ገንዘብ ዋኘቱ ስ ማምረር አለመርካት
ዋኣጁ ስ ነጭ ዋኘኚመተ ስ የወተት እጦት
ዋኣጂበ ስ ግዴታ ዋኛቱ ስ አለመርካት
ዋኣጂሲሾዕ ተስ አስፈራራ ዋኣኛቱ ግ ኣለመርካት
ዋኣጃንቹ ስ ፈሪ
ዌ
ዌዕኝተ ስ ጉሬዛ ዌሱ ስ ማንጠፍ
ዌራደ ተስ 1) የሰርዶ አይነት 2) ዌኤሲተ ስ እንሰት
ጠጠር (እጢ) ዌሲሱ ተግ ማስነጠፍ
ዌኤርቹተ ስ ከወለደች የቆየች ግን ዌጨቁ ስ መዛት
ወተት ያላት ላም ዌኤጨቁ ግ መፎከር
ው
ውትተ ቅ ግትር ውጥጡ ግ ማገልደም
ውሪኢሩ ግ ማሸግ ውሸተ ስ ውሻ
ውሊሹ ግ ጭስ ማጨስ ውሺኢራ ቅ ሴሰኛ
ውዲሊጠ ቅ ጠብደል (ለሴት) ውጁተ ስ እቁብ
ውዲጊዱ ግ ማቅዘምዘም ውጪራ ቅ ጠብደል (ለወንድ)
ውዲጊዲማ ስ ቆመጥ ውጭጮዖ ስ ዘራ
ውጥቀ ስ ጉድ
ዎ
ዎዕለዮዕ ግ ቆጠረ ዎረ ቅ በታች
ዎንጢተ ስ ስጦታ ዎርረ ቀሌ ስ ሰጎን
ዎተረ ስ ውርጭላ ዎርራ ስ እባብ
ዎተርቹተ ስ ሴት ውርጭላ ዎርቃ ስ ወርቅ
ዎቴኤሸተ ስ ልፋት ዎርችቹ ስ የዌራ ዛፍ
ዎቴኤችቹ ስ ዋንች ዎሮዕ ስ ከተተ
 53 ዘለለተ

ዎሮችቺ ተስ ከ--ታች ዎቀሪ ዑጅጂዮዕ (comp.) ግ

ዎቢኢቲተ ስ ባል የሞተባት ሴት መቶ ጣለ
ዎሳኣቡ ስ መበጥበጥ ዎቅቃ ስ መንገድ
ዎሴኤሱተ ስ ጨጮ ዎቅቄሲሀ ቅ መንገደኛ
ዎሉ ቅ ሌላ ዎደሩ ስ ገመድ
ዎልተቲ ስ ስረዓት ዎዱ1 ስ ጥንት
ዎገሬኤቲ ስ ሰላምታ ዎዱ2 ግ መጮህ (ለእንስሳት)
ዎኦጋ ስ ታሪክ ዎኦዱ ስ ድሮ
ዎጋ ዐስሲዮዕ ግ 1) ጉድ አደረገ 2) ዎዶሀ ቅ የድሮ
ታሪክ ሰራ ዎዘነ ስ ልብ
ዎቀሪ ዑጅጂዮዕ (comp. of ዎጢ ግ ድርሻ
ዎቀሮዕ, ዑኡጁ, see under ዎጣቲ ስ ሰኞ
ዎቀሮዕ) ዎጅጆዕ ግ ጮሐ
ዎቀሮዕ ተስ መታ

ዘናዎዕ ግ ተጨቃጨቀ ዘራኣሩተ ስ ኣበባ

ዘንበሩ ስ እንገር ዘርሲሱ ቅ ማስፈንከት
ዘኖ ስ ዝሆን ዘቡ ስ እግት
ዘቱ ስ መክሳት ዘቡዕሉተ ስ ትል
ዘቲማንቹ ቅ ከሲታ ዘባኣጪዮዕ ግ ተገደመ
ዘምቢለ ስ ዘምቢል ዘብቡ ስ መድሓኒት
ዘረቀሙ ቅ መፈናከት ዘብቢሱ2 ተግ ዋጋ መስጠት ለቁጣ
ዘሩ 1) ስ መፈንከት 2) ሳንቲም ዘብቢሱ1 ስ መደሐኒት ማድረግ
መዘርዘር ዘለለተ ስ ሀረግ
ዘራኣመ ስ ድልድይ
ዘላሉ 54

ዘላሉ ግ ማዝገም ዘክከዮዕ ግ ዋኘ

ዘገረ ስ ጎጆ ቤት ዘክኪተ ስ ዋና
ዘዪ ሃኣሞዕ ተስ ዙሮ ሄደ ዘዘረተ ስ ማጭድ
ዘዪሾዕ ተግ አዞረ ዘዘሉተ ስ ንግድ
ዘይቲተ ስ ዘይት ዘዘላንችቹ ስ ነጋዴ
ዘከዓንችቹ ስ ዋናተኛ ዘዘሎዕ ግ ነገደ
ዘኩ ስ ነገድ ዘዙ 1) ስንጥቅ 2) መሰጠቅ
ዘኬ ዖዲኑተ ስ የዋና ልብስ ዘፈረ ግ ፍንጭ
ዘክከተ ስ አስራት
ዙ
ዙዕሪችቺ ዔተሩ ቅ ከሰዓት በሗላ ዙርሪያተ ቅ ዘር/ ልጅ ማግኘት
ዙሩዕሜቹ ስ ጣት ዙብቡ ግ ሞላላ
ዙኡሩማከተ ስ ጣቶች ዙጉ ግ ማተኮር
ዙሩኡሩ 1) ስ ዘለላ 2) ቅ ዙኡጉ ቅ መፋቅ/ እንሰት
ያልተከተፈ ጎመን ዙኡግሲሱ ቅ ማስፋቅ
ዙኡሪ ሰላቲ ስ የቀትር ሰላት/ ዙሁር ዙኡጎዕ ግ ፋቀ
ዚ
ዚዕሌተ ስ እንሽላሊት ዚኢጎዕ 1) ግ ቀጠቀጠ 2) ገረፈ
ዚነተ ስ ዝሙት ዚክኪሩ ስ ማወደስ
ዚማመሩተ ስ መዝሙር ዚኢዘ ስ ንብ
ዚማመሮዕ ግ ዘመረ ዚኢዚሆርሩ ስ የንብ መንጋ
ዚቢዓስሱ ግ መዘርገፍ ዚኝኚተ ስ ቀጠሮ
ዚብቢለ ስ ጣጣቴ ዚፕፐ ስ ዚፕ
ዚኢጉ ስ መግረፍ
ዛ
ዛንዙተ ስ ሀተታ ዛኣቢተ ተግ አግድም
ዛንዞ ኩቱበ ስ ስድ ፁሑፍ ዛኣሎኒተ ስ ነቀዝ
ዛሂዴ ስ መናኝ/ ለፈጣሪ ብቻ የቆመ ዛኩቱ ግ መልፋት
ዛኣበቱ ግ መንገድ መሳት ዛቀዛቀ ስ ያለ መንገድ መሄድ
 55 ፈራኣረ

ዛዊያተ ስ ቤተ መዘክር ዛኣኚሞመተ ቅ አለማወቅ

ዛኣዙ ግ መፍሰስ ዛኝኚሱ ግ ማሳሳት
ዛኣኙ ግ መሳሳት ዛኣፐ ስ መቆፈሪያ
ዛኣኚሙ ቅ ደደብ
ዜ
ዜዕሬተ ስ መዥገር ዜጊመተ ስ ድህነት
ዜማንቹ ስ እረኛ ዜኤጎዕ ግ ደሀየ
ዜቤዜቤ ዩ ስ መባዘን ዜዪሱ ስ ተቅማጥ
ዜኤገ መንና ቅ ድሓ ሰው
ዞ
ዞኦሩተ ስ ላባ ዞኦጉ ስ ጠበል
ዞኦቢረ ስ ጥንብ አንሳ ዞክኬተ ስ ዳጉሳ
ዞባ ስ ሰንበሌጥ ዞፎኦፉ ስ ሸለቅ
ዞኦቦ ስ አንበሳ ዞኦዦዕ ግ ጃጀ

ፈኣንጮሮዕ ግ ቧጠጠ ፈቲለ ስ ክር

ፈዕኖ ስ 1) ፍርምባ 2) የደረት ፈትረተ ግ እፎይታ
አጥንት ፈረ ስ ህዳግ
ፈኑ ግ መክፈት ፈረንጂተ ስ ፈረንጅ
ፈንተዒሙ ስ ክፍት ፈረተ ግ ግፍ
ፈንተዖ ስ ይከፈትል ፈረሁ ግ መታገስ
ፈንሲሱ ተስ ማስከፈት ፈረዱ ስ መፍረድ
ፈንቀላንሱ ተግ ማገላበጥ ፈራኣረ ተስ ክፍተት
ፈንቀላሙ ግ መመላለስ
ፈርዲ 56

ፈርዲ ግ ግዴታ ፈቁ ስ 1) መቅረት 2) ትርፍ

ፈለመተ ስ ክርክር ፈቂሱ ተስ ማትረፍ
ፈለሞዕ ግ ተከራከረ ፈቂሾዕ ግ አተረፈ
ፈየዱ ግ መጥቀም ፈፋ ቅ 1) ትርፍ 2) ግፍ/ እላፊ
ፈያ ግ መልካም ፈኝኞዕ ስ ከፈተ
ፉ
ፉኡንተ ቅ ቅቤ የሌለው ምግብ ፉገ ገደለ ስ ሬት
ፉቲፉቱተ ስ የተረፈ ምግብ ፉጉኡጉተ ስ 1) ፊኛ 2) ነገር
ፉትቲ ዐዑ ተግ መጨለጥ ማይቋጥር
ፉሩኡሙ ግ መቁረስ ፉጉዱ ስ ማገርሸት
ፉሉ ስ መውጣት ፉኡጠ ስ ፍልፈል
ፉሎዕ ግ ወጣ ፉሺዮዕ ስ አወጣ
ፉሽሸቱተ ስ ማውጫ
ፊ
ፊዕንቂዮዕ ስ ፈለፈለ ፊለፈሎዕ ስ ቦረቦረ
ፊንተ ስ ግማሽ 1/2 ፊሊሀ ስ ልዩ
ፊንቀሞዕ ቅ ተፈለፈለ ፊሊውተ ስ ሸለምጥማጥ
ፊንቁ ቅ መፈልፈል ፊኢሎዕ ተስ ፈለጠ (እንጨት)
ፊንቂሊ ዩ ስ መገልበጥ ፊካኘ ግ ርቢ
ፊኢንጢሮ ቅ ፍንጥር ፊካኝኞ ግ ብዜት/ መብዛት
ፊኢንጃኒተ ስ በሸክላ የተሰራ ሲኒ ፊኢቁ ስ ማፏጨት
ፊንጨሙ ስ መበተን ፊኢቆዕ ግ አፏጨ
ፊንጨሞዕ ስ ተዛመተ ፊደሊ ስ ፍደል
ፊንጪሉ ተስ ከ--ራቀ ፊኢዙተ ስ ገመድ
ፊንጪዮዕ 1) ስ ረጨ 2) ተግ በተነ ፊፋ ስ የጀበና ጡት
ፊተዑ ስ መስፋት ፊጡ ተግ ማበጠር
ፊቲሱ ስ መዘርጋት ፊጥጢኛ ስ ቀስት
ፊቲሾዕ ግ ዘረጋ ፊሽሸ ስ ማሳ/ እርሻ
ፊኢለቱ ስ ፍልጥ ፊሽሹተ ስ ፍል
 57 ፎጭ ፎጨ

ፊጭጪ ዩ ተግ ፉት ማድረግ
ፋ
ፋኣና ስ ፏፏቴ ፋኣሩ1 ስ መፍላት
ፋኣንጋ ስ ሌባ ፋኣሩ2 ተግ መንተክተክ
ፋኣንቹተ ስ ሽሬ ፋኣርሱ ግ ማፍላት
ፋኖሰ ስ ፋኑስ ፋኣርሹ ስ ፈረስ
ፋኣኖስ ስ ፋኖስ ፋይደተ ስ ጥቅም
ፋኣረተ 1) ስ ተስፋ 2) ተግ ፋኣፉዱ ቅ መቆፈር
ዘለቄታ
ፌ
ፌዕሌውተ ስ ፍየል ፌኤሽሾዕ ግ አስቀረ
ፌኤነ ስ ጋት ፌኤጩ ተግ ማስቀረት
ፌንጠ ስ ፌንጠ
ፎ
ፎኦዕሉ ቅ መማጥ/ ለከብት ፎኦላጪዮዕ ግ አረፈ
ፎኦንቆለ ስ ተቃራኒ ፎኦሎጪሱ ግ ማሳረፍ
ፎንቆልቸ ስ ማንሻ ፎያቲ ግ እረፍት
ፎኦንቆልቸ ስ ጭድ ማገላበጫ ፎኦቀተ ስ ዳሌ
ፎንጡ ግ ማነስ ፎኦቃተ ቅ በሓላ
ፎንጢሱ ተግ ማሳነስ ፎኦዱ ስ በእንጨት ላይ የሚፈጠር
ፎኦንጢዮዕ ተግ ቀነሰ ጉድጓድ
ፎኦረነተ ስ ትኩሳት ፎኦጢኑተ ስ የእህል ስጦታ
ፎኦሊ ስ ትንፋሽ ፎኦጣ ስ ፎጣ
ፎኦሊ ፉሽሹ 1) ግ መተንፈሰ 2) ፎጭ ፎጨ ስ ከቆጮ ውስጥ
ስ ማረፍ የሚወጣ ቆሻሻ
ፎጭ ፎጨ 58

ጠዕሙተ ስ ጥያቄ ጠበቲተ ስ በሸክላ የተሰራ ወተት/

ጠዕሚዮዕ ግ ጠየቀ ውሃ መጠጫ
ጠዕሚሸ መላተ ስ ጥያቄ ምልክት ጠበሩ ስ አመድ
ጠዕሚሸተ ስ መጠይቅ ጠበኙ ግ መጠገን/ ለአካል ጉዳት
ጠዕሩ ግ ጥፍር መቁረጥ ጠቢተ ስ ፀብ
ጠዕበ ስ ስር ጠለለ ስ ንፁህ
ጠዕቢኒ ፉልችቹ ቅ ስር ወጣሽ ጠሊኢሾዕ ስ ጋገረ
ጠዕቢን ፉልችቹ ቅ ስር ወጣሽ ጠገሙ ግ መገዛት
ጠዕለ ስ ብቻ ጠቀሩ ግ መሰብሰብ
ጠዕዪሾዕ ቅ አጠፋ (እሳት) ጠቁ ግ ማርባት
ጠዕጵጲ ዐስሲዮዕ ስ አከማቸ ጠቁተ ስ እንስሳት (የቤት)
ጠንቢሱ ግ ማድመጥ ጠቁሞ ስ እንስሳ
ጠንቅቂ1 ስ ጥቃት ጠደ ስ የበከተ
ጠንቅቂ2 ግ አስጊ ጠዊሲግጋ ተግ እንደ ነገሩ
ጠምበ2 ግ ጭምጭምታ ጠዋሲንቹ ቅ ተናጋሪ
ጠምበ1 ስ ድምፅ ጠፈ ስ 1) ግዙፍ 2) ያልታረሰ
ጠምቢሱ ቅ ማዳመጥ መሬት
ጠረር ዐስሱ ቅ መቅደድ/ መሰንጠቅ ጠጠራተ ስ ጭራሮ
ጠረጂተ ስ አባ ሰንጋ ጠጠፉ 1) ስ መተው 2) ግ
መጠፍጠፍ
ጠረኘ ስ ጠንካራ
ጠጡተ ስ ሳሎን
ጠሩ ግ መቅፈፍ
ጠጅጂተ ስ ጠጅ
ጠርጀሙ ተግ ማበጥ/ መቆጣት
ጠጵጲ ዐስሲዮዕ ቅ አጎረ
ጠፕፓ ስ ድንግል መሬት
ጡ
 59 ጢፒሩ

ጡኑሩ ስ በቅጠል የተጋገረ ቆጭጮ ጡሩሩ ስ መጨለጥ

ጡንኩላሉ ስ ክንድ ጡሪ ስ እድፍ
ጡንሹ ስ መጭመቅ ጡኡሪ ስ ጡር
ጡንሺዮዕ ግ ጨመቀ ጡሪ ከሙ ስ መገረዝ
ጡመ2 ተስ ደህና ጡኡሬ ቅ ባለ ሙያ
ጡመ1 ግ ጥሩ ጡሉንጊተ ስ ጥፍር
ጡኡመ ስ ደግ ጡሉንጋሙ 1) ቅ ጥፍራም 2) ግ
ጡማኣኒ ግ በደህና ሌባ
ጡማኖተ ቅ ጥሩዎች ናቸዉ ጡላ ስ ቁስል
ጡምሚሾዕ ስ አዳነ ጡሌሂሾዕ ግ አቆሰለ
ጡሩ ስ መቆሸሽ ጡልለ ቅ ንፅህ
ጡኡሩ ስ ማለብ ጡፈ ስ መዝጊያ
ጡሩምባዕ ስ ጥሩምባ ጡፎዕ ስ ዘጋ
ጡኡጡ ስ ማጬስ/ ሲጋራ
ጢ
ጢዒማጠማሩ ስ የድካም ስሜት ጢብጫ ስ ንብረት
ጢዒሊሙተ ስ ጥላሸት ጢሊሉተ ስ አሞራ
ጢዒጡ ስ ማንጠር/ ኳስ ጢየ ግ ጎበዝ
ጢኒኢና ስ ዱካ ጢየተ ስ የእንስራ ሽንቁር
ጢኒናኩ ስ መመንቸክ ጢቅቂምተ ስ ጥቅምት
ጢኒቀ ስ ርካሽ ጢዘነተ ስ በሽታ
ጢንቢዮዕ ግ ሰመጠ ጢጠ ስ ጥጥ
ጢምቡ ግ መስመጥ ጢኢጡ ስ ቅቤ ማንጠር
ጢኢምቢዮዕ ግ ጠለቀ ጢጢቹ ስ ቡጉጅ
ጢኢረቲ ስ ክትፎ መያዣ ቅጠል ጢችቺ ዐስሲ ቅ በደብ አርጎ
ጢኢቡ ግ መጭመቅ ጢዥዦዕ ግ ታመመ
ጢብበኛ ስ አስማተኛ ጢፒሩ 1) ስ ማኳኳል 2) ግ
ጢብቢተ ስ መቶ መቀባት
ጢፒሩ 60

ጣ
ጣኣንሰሱ ግ ማባበል ጣኣጠረ ስ ቆጮ ሲጨመቅ የሚወጣ
ጣኣንሱ ግ ማታለል ፈሳሽ
ጣኣንቁረ ስ ከርስ ጣኣጡ ግ መጠቅለል
ጣኣረ ግ ንፁህ ጣጦሱ ግ ማለቅለቅ
ጣኣለሉ ስ መምረግ ጣኣጮዕ1 ስ 1) ጠቀለለ 2)
ጣኣዉለ ስ ጣዉላ ጠመጠመ
ጣኣፋ ስ ጤፍ ጣኣጮዕ2 ተግ ጠመዘዘ
ጤ
ጤዐተ ስ ውድ ጤዕሽሸተ ግ ጣእም
ጤዑ ግ 1) መወደድ 2) ጣፋጭ ጤኔተ ቅ ቅድም
ጤዒሙ ቅ ጣፋጭ ጤኤንሳኣሱ ስ ኮሶ የተጠጣ እለት
ጤዕና ስ ዝናብ የሚበላ ምግብ
ጤዕኔችቺ መስ ከ-በፊት ጤኤሙ ስ ኮሶ
ጤዕሌሉ ስ መሐላ ጤኤራቲ ግ ፈሪ
ጤዕየ ቅ ጎደሎ ጤኤሬጭጩ ግ መስጋት
ጤዕየተ ስ ተዳፋት ጤኤርችቹ ስ ፍንጢጣ
ጤዕዪሾዕ ግ ቀነሰ ጤሌሉ ስ ማላ
ጤዕዮዕ ግ 1) ተወደደ (ለዋጋ) 2) ጤኤጆዕ ስ ለመጠ
ጣፈጠ
ጦ
ጦዕጮዕ ስ ፈነዳ ጦኦሎዕ ስ ጠበሰ
ጦንቡ ግ መለጠፍ ጦጉ ቅ ጨው የሌለው
ጦንቁተ ስ መበያ የሌለው ምግብ ጦኦቀኘዲ ቅ ወጠጤ/ ለሰው
ጦረዱ ግ መርገም ጦኦፎ ቅ ፈጀ
ጦቦለ ቅ በጊዜ ጦኦፎዕ ግ ጨረሰ
ጦኦለቱተ ስ ጥብስ ጦጢሱ ተግ ማፈንዳት/ ማስጮህ
ጦኦሉ ግ መጥበስ ጦጦናአተ ስ የእሳት ፍንጣሪ
 61 ሺረኘ

ሸሙ ተግ መበስበስ/ በዝናብ ሸለለ ስ ተንጦ በእሳት ሞቅ ያለ

ሸሚዘ ስ ሸሚዝ አይብ የሚወጣበት ወተት
ሸሁ ግ መጥረብ ሸሉ ግ መሰልቸት
ሸሂሲሱ ተግ ማስጠረብ ሸዪሉ ስ አርባ
ሸሃደተ ስ ስለ አላህ አንድነት የሚሰጥ ሸክከ ቅ ጥርጣሬ
ቃል ሸክኩ ግ መጠራጠር
ሸረሙ ግ 1) መባረር 2) መጠቃት ሸቂቄረ ተግ በአባትም በእናትም
(ለከብት) አንድ ወንድማማችነት
ሸረባንችቹተ ስ ሸረሪት ሸደዱ ስ ማጥበቅ
ሸረባንችቾ ቦክኩ ተግ የሸረሪት ድር ሸፈዑ ግ ማመለድ
ሸርሪዮ ስ አባረረ ሸፈጠ1 ስ ሰያፍ
ሸርቂ ስ ምስራቅ ሸፈጠ2 ስ አግድም
ሸርጠ ስ ምክንያት ሸፈጡ ግ ማኩረፍ
ሸብበተ ስ ጭገር ሸፉ ግ መናጥ
ሸለተ ስ ሙዚቃ
ሹ
ሹ ግ መግደል ሹሉለ ስ ቀጥ የለ
ሹንቁቂዮ ተግ ተንሸራተተ ሹሉሉ2 ቅ መምዘግዘግ
ሹመ ቦክኩ ስ ሽንት ቤት ሹሉሉ1 ግ መሳብ
ሹመተ ስ ሽንት ሹካኩረ ተግ ሆድ እቃ/ ቆሻሻ
ሹሙቡረ ስ ሽንቡራ ሹቁተ ስ አብሽ
ሹሩሙ ግ መሸክሽክ
ሺ
ሺኢንፋ ስ ፌጦ ሺረኘ ስ እብድ
ሺራሸሮኦዕ 62

ሺራሸሮኦዕ ግ ደለደለ ሺከዑ ግ መመርኮዝ

ሺርረ ስ ሽንፍላ ሺካ ስ መረብ
ሺኢጋ ስ ታምር ሺሺረ ስ እንሰት ሲፋቅ የሚወጣ
ሺዪዮዕ ተግ ገደለ ውሃ
ሻ
ሻንታው ስ መመንመን ሻኣግራ ስ የወር መሸጋገሪያ
ሻማኣሬ ስ ሸማኔ ሻኣዙ ቅ መጨነቅ
ሻሞኦጩ ግ መቀራመት ሻኣፈ ስ ዝቃጭ
ሻኣርፈ ተግ የቡና ቁርስ ሻኣፋ ስ ደለል
ሻኣርፊ ሰፈ ስ ወስከባይ ሻኣዦዕ ግ ተጨነቀ
ሻኣሉ ተግ መራስ
ሼ
ሼኤተሩተ ስ ሾተላይ ሼኤጣነ ስ ጋኔን
ሼኬሉተ ስ ወባ በሽታ ሼሼሩ ግ መዘልዘል

ሽክከ ስ ወጥመድ
ሾ
ሾንቡ ስ ሳንባ ሾሉ ስ ለብ ለብ ማድረግ
ሾኦንኮረ ስ ሸንኮር ዐገዳ ሾኦሉ ስ አራት
ሾኦቲተ ስ ፖፖ ሾኦሊቅቂ ስ አራተኛ
ሾምቦኦቁተ ስ ሸበቆ ሾክከ2 ቅ ጠማማ
ሾኦሮጠጡ ግ ጥሬና ብስል አንድ ላይ ሾክከ1 ቅ ጎባጣ
መልቀም ሾሸ ስ ልል
ሾለ ዩ ስ መዝናናት ሾሺሾዕ ስ አላላ
 63 ጄኤዛዒ

ጀዕማ ስ ቡድን ጀደዱ ስ ማደስ

ጀመዓተ ስ ህብረት ጀዊተ ስ አዞ
ጀበነ ስ ጀበና ጀጀሩ ግ መቸኮል
ጀለ ቅ 1) ጅል 2) ፈዛዛ ጀጀርሱ ግ ማጣደፍ
ጁ
ጁንደ ግ ግብረ አበር ጁመዓተ ቅ አርብ/ ሳምታዊ የፀሎት
ቀን
ጂ
ጂኒ ስ ጅን ጂኢሩ ግ መቀንጨር
ጂንፉተ ስ ጎመድ/ ለብትር ጫፍ ጂብበ ስ በቄጠማ የሚሰራ ባህላዊ
የሚደረግ ምንጣፍ
ጂማቲተ ስ አርብ ጂስመ ስ የአካል ክፍል
ጃ
ጃኣነሚ ስ ገሃነም ጃኣሚዴ ስ ጠንካራ
ጃኣንበ ግ ጥቅል ጃኣለ ስ ሚዜ
ጃኣንጀቤሉ ስ ዝንጅብል ጃኣደ ግ ትግል
ጄ
ጄኤነቲ ስ ገነት ጄኤዘተ ግ ውለታ
ጄኔኤዘ ስ ሬሳ ጄኤዛዒ ስ ክፍያ
ጄኤዛዒ 64

ቹራኣንቹሬ ስ ዡዋዡዌ
ቺ
ቺዕፒነ ስ የእንሰት ቅጠል አገዳ
ቼ
ቼንቺተ ስ ሃምሳ ሳንቲም ቼኤፉ ግ መለፍለፍ

ጨዕቢ ስ ወንዝ ጨለጉተ ስ አረም

ጨዕሌሾዕ ተስ አመረተ ጨሊተ ስ ጨሌ
ጨዕኪተ ስ መኮትኮቻ ጨቀመ ስ ጥቆማ
ጨዕደ ስ ቅንጭብ ጨቀሙ ግ መጠቆም
ጨነፉ ተግ መጎንደል ጨፍፈ ስ ረግረግ
ጨንጨነተ ስ ጫጫታ/ ረብሻ ጨጨረ ስ ጠጠር
ጨንጩ ግ መንጫጫት ጨጩ ግ መተብተብ
ጨንጪዪዮዕ ግ ረበሸ ጨፐሩ ግ መጥረብ
ጨለለቀ ስ ሐይቅ
ጩ
ጩኡሙተ ስ ጭብጥ ጩኡቀ ስ ቃጫ ተክል
ጩኡቢተ ስ ጩቤ ጩኡቁሊሰ ስ የወፍ አይነት
ጩኡሉ ስ ልጅ ጩኡጫኣከተ ስ ጫጩት
ጩኡሊመተ ቅ ልጅነት
 65 ጮቆሉ

ጪ
ጪዒዎ ቦክኩ ተግ የወፍ ጎጅጆ ጪኢሩ ግ ማቆጥቆጥ
ጪዕመስሲዮዕ ስ ሰበሰበ ጪራኮቲተ ስ ጤናዳም
ጪዕሊተ ስ ቂጥ ጪቤተ ስ ቅጫም
ጪዕቂ ዲስጢተ ስ ሸክላ ድስጥ ጪልመ ስ ጨለማ
ጪዕችቹ ስ ጥሩ ገድ ጪኢኩተ ስ በገብስ የሚሰራ ባህላዊ
ጪኑ1 ስ ሰገራ ምግብ
ጪኑ2 ስ ዝገት/ ለብረት ጪኢቂሱ ስ ማረጋገጥ
ጪሚ ዐስሲዮዕ ስ 1) ቆለለ 2) ጪቃ ስ ጭቃ
ከመረ ጪዉተ ስ ወፍ
ጪረሞሀ ቅ ምንጥር ጪፈለቁ ግ መጨፍለቅ
ጪሩ ግ መጋጥ ጪችቺ ሀቅቀ ስ ጨጮ
ጫ
ጫአንቡሌተ ስ ቲማቲም ጫቲ ዒሰ ተስ ልጅቷ
ጫንቁለ ስ ጮር ጫኣቤተ ስ እንጀራ
ጫኣንፉሩ ግ መቧጨር ጫኣፈ ስ ቅርንጫፍ
ጫኣተ ስ ጫት ጫኣፉራ ስ ጭረት
ጬ
ጬኤሩ ተግ ኮስማና ጬፊቱተ ስ ቁርጥ ስጋ በቅቤ ጠቅሶ
ጬፈንሱ ተግ መነካከር መብላት
ጮ
ጮኦሙ ስ መስባት ጮርቅቂተ ተስ አለንጋ
ጮማ ስ 1) ስብ 2) ጮማ ጮኦሮቀ ስ ረግረግ/ የቦካ አፈር
ጮምቡ ስ የቡና አተላ ጮኦባሩ ስ ክትፎ
ጮኦምቢሱ ተግ ሁለተኛ ቡና ጮልፎኦፉ ተግ ጎታታ
ማፍላት ጮሎንገ ግ እንጥፍጣፊ
ጮኦረ ስ ልቅምቅሞሽ ጮቆርሰ ስ ሰርዶ
ጮኦርቀ ተግ ለጋ እሸት ጮቆሉ ተግ መጨለፍ
ጮጵ ዐስሱ 66

ጮጵ ዐስሱ ቅ ትንሽ መጠን

መጨመር

ዡትቲ ስ ከባድ ድካም ዡማመዲ ስ አይቤና ጎመን ቅልቅል

ዡማ ስ 1) ዐይጥ 2) የዶቅማ ፍሬ
ዢ
ዢዕረ ስ ዘርፍ ዢጊሽሸ ስ ዝግባ
ዢጊረተ ስ ዥግራ
ዣ
ዣኣንጊበ ስ በእንጨት የሚሰራ
ሀሚችቾ ማፈረካከሻ
ዤ
ዤኤለ ስ ህዝብ ዤኤሊ ሀሳ ስ ስነ ህዝብ

ፓፓዬ ስ ፓፓያ
 a

አባሪ 1 ሱዕሚ ዶኦረንሸ (ምድብ ተዉላጠ ስሞች)

ተ.ቁ ቀቤኤንሲነተ አምርኛ ተ.ቁ ቀቤኤንሲነተ አማርኛ
1 ዐኒ እኔ 6 ዒሴ እሷ
2 ዐቲ አንተ 7 ነዑ እኛ
3 ዐቲ አንቺ 8 ዐዕኑ እናንተ
4 ዐዕኑ እርሶ/አንቱ 9 ዒስሰ እነሱ
5 ዒሱ እሱ 10 ዒስሰ እሳቸው
አባሪ 2 ዐጉደ ቀምሲሲ ሱዕሚ ዶኦረሽሻከተ (አገንዛቢ ተውላጠ ስሞች)
ተ.ቁ ቀቤኤንሲነተ አማርኛ ተ.ቁ ቀቤኤንሲነተ አማርኛ
1 ዒኢሀ የእኔ 6 ዒሴሀ የርሷ
2 ኪኢሀ ያንተ 7 ኒሀ የኛ
3 ኪኢሀ ያንቺ 8 ዒስሳሀ የእርሳቸው
4 ኪዕኔሀ የናንተ/የእርሶ 9 ዐዬሀ የማን
5 ዒሲሀ የርሱ 10 ሀክኩዒሱ የትኛው/የቱ

አባሪ 3 ዒሂ ግስሳ (የመሆን ግስ)

ተ.ቁ ቀቤኤንሲነተ አማርኛ
1 ዐኔቲ ነኝ
2 ዐቴቲ ነህ
3 ዐዕኖንቲ ናችሁ/ኖት
4 ዓዕኖቲ ችሁ/ኖት
5 ዔ ነዉ/አዉ
6 ዒሴንቲ ናት
7 ነዖንቲ ነን
8 ዒሳንቲ ናቸዉ/አካብሮት
አባሪ 4 ዎሊንሸከተ (የመቁጠርያ ቁጥር)
በአሀዝ ቤኤንሲነተ አማርኛ በአሀዝ ቤኤንሲነተ አማርኛ
1 መቱ አንድ 31 ሰጅጀና መቱ ሳላሳ አንድ
2 ለሙ ሁለት 40 ሸይሉ አርባ
3 ሰሱ ሦስት 41 ሸይለና መቱ አርባ አንድ
4 ሾኦሉ አራት 50 ዖንታዉ ሃምሳ
5 ዖንቱ አምስት 51 ዖንታየና መቱ ሃምሳ አንድ
6 ሌዉ ስድስት 60 ሌያዉ ሰልሳ
7 ለመላ ሰባት 61 ሌያና መቱ ስልሳ አንድ
8 ሄዝዘቱ ስምንት 70 ለመላዉ ሰባ
9 ሆኦንሱ ዘጠኝ 71 ለመላየነ መቱ ሰባ አንድ
10 ቶንኑ አሰር 80 ሄዝዛታዉ ሳማኒያ
11 ቶና መቱ አስራ አንድ 81 ሄዝዛታየና መቱ ሰማኒያ አንድ
20 ለሞዲመ ሃያ 90 ሆኦንሳዉ ዘጠና
21 ለሞዲመና መቱ ሃያ አንድ 100 ጢብቢተ መቶ
30 ሰጅጁ ሰላሳ 1000 ኩሚተ ሺህ
 b

አባሪ 5 መቃኣሚ ዎኦሊሸተ (የደረጀ ቁጥር )

አሃዝ ቀቤኤንሲነተ አማርኛ
1ኛ መቲቅቂሀ(1 ቅቂ) አንደኛ
2ኛ ለሚቅቂሀ ሁለተኛ
3ኛ ሰሲቅቂሀ ሦስተኛ
4ኛ ሾኦሊቅቂሀ አራተኛ
5ኛ ዖንቲቅቂሀ አምስተኛ
6ኛ ሌይቅቂሀ ስድስትኛ
7ኛ ለመሊቅቂሀ ሰባተኛ
8ኛ ሄዝዘቲቅቂሀ ስምንተኛ
9ኛ ሆኦንሲቅቂሀ ዘጠነኛ
10 ኛ ቶንቅቂሀ አስረኛ
11 ኛ ቶና መቲቅቂሀ አስራአንደኛ
12 ኛ ቶና ለሚቅቂሀ አስራሁለተኛ
13 ኛ ቶናሰሲቅቂሀ አስራሶስትኛ
14 ኛ ቶና ሾኦሊቅቂሀ አስራአራትኛ
15 ኛ ቶና ዖንቲቅቂሀ አስራአምስትኛ
16 ኛ ቶና ሌዪቅቂሀ አስራስድስትኛ
17 ኛ ቶናለመሊቅቂሀ አስራሰባትኛ
18 ኛ ቶና ሄዘቲቅቂሀ አስራስሚንተኛ
19 ኛ ቶና ሆንሲቅቂሀ አስራዘጠነኛ
20 ኛ ለሞዲሚቅቂሀ ሃያኛ
21 ኛ ለሞዲመና መቲቅቂሀ ሃያ አንደኛ
22 ኛ ለሞዲመና መቲቅቂሀ ሃያ አንደኛ
23 ኛ ለሞዲመና ሰሲቅቂሀ ሃያ ሶስተኛ
24 ኛ ለሞዲመና ሾኦሊቅቂሀ ሃያ አራተኛ
25 ኛ ለሞዲመነዖንቲቅቂሀ ሃያ አምስተኛ
አባሪ 6 ሳኣምንቲ በራከተ (የሳምንቱ ቀናት ስያሜ)
ተ.ቁ ቀቤኤንሲነተ አማርኛ
1 ወጣኣቲ ሰኞ
2 መገሪ ጌኤባ ማክሰኞ
3 ሀርባ ረቡዕ
4 ከምሳ ሀሙስ
5 ጂማቲተ አርብ
6 ሆፍፊችቹተ ቅዳሜ
7 ዐብበተ እሁድ
 c

አባሪ 7 ዐገኒ ወሊንሸተ (የዓመቱ ወራት ስያሜ)

ተ.ቁ. ቀቤኤንሲነተ አማርኛ
1. መሰከሮመ መስከረም
2. ጢቅምተ ጥቅምት
3. ሂዳኣረ ህዳር
4. ቲሳሰ ታህሳስ
5. የበደረዘራ ጥር
6. የራኣዘረ የከቲት
7. ሂጭጮራ መጋቢት
8. ማኣዛ ሚያዝያ
9. ጊንቦኦተ ግንቦት
10. ሰኔኤተ ሰኔ
11. ሀልሜኤተ ሀምሌ
12. ናኣሴተ ነሃሴ
13. ቃኣቁማ ጰጉሜ
አባሪ 8 ወክኪቲ መላኣቲሸ ዘለላከተ (የጊዜ ዓመልካች ሀረጋት)
ተ.ቁ ቀቤኤንሲነተ አማርኛ
1 ወክኪቲ ወቅት
2 ከበሪ ዛሬ
3 ቴኤሱ አሁን
4 ዙኡራ እኩለቀን
5 ጋዓተ ነገ
6 ገዓተ ሆሽሺ ከነገወዲያ
7 ሶኦዙ ንጋት
8 ቤሬተ ትላንተ
9 ቤሬኤተ ሆሽሺ ከትላንት ወዲያ
10 ጤኔዕተ ቅድም
11 ዐገነ ወር
12 ቢርራ ዓመት
13 ቢሬ በሪ በቀደም እለት
14 ከርሚ ክረምት
15 ሀጎ በጋ
16 ወነገገ በልግ
17 ማኣሪተ ፀዳይ
18 ካጵጳኑር ካች አምና
19 ሀክከረ መቼ
 d

አባሪ 9 የግስ እርባታ ፡- ዓሲዮዕ ሰጠ

ጊስሳ፡ (ግስ)
ገጊነቱ፡ለሚቂቅ መደቢተ (ዐቲ) ባለቤት ሁለተኛ መደብ (አንቺ)
- ዓሲቶዕ - ሰጠች
- ዓሲቶንተዔ - ሰጠሸኝ
- ዓሲቶንቲሲ - ሰጠሽው
- ዓሲቶንቲሴ - ሰጠሻት
- ዓሲቶንቲዕነ - ሰጠሽን
- ዓሲቶንቲሰ - ሰጠሻቸው(ብዙ)
- ዓሲቶንቲሰ - ሰጠሻቸው(አክብሮት)
ገጊነቱ፡ለሚቂቅ መደቢተ (ዐቲ) ባለቤት ሁለተኛ መደብ (አንተ)
- ዓዒዮዕ - ወሰደ
- ዓዒቶንተዔ - ወሰድከኝ
- ዓዒቶንቲሲ - ወሰድከው
- ዓዒቶንቲዕነ - ወሰድከን
- ዓዒቶንቲሰ - ወሰድካቸው (ብዙ)
- ዓዒቶንቲሰ - ወሰድካቸው(አክብሮት)
ገጊነቱ ለሚቅቂ መደቢተ ዐብቢኚ (ዐዕኑ) ባለቤት ሁለተኛ መደብ አክብሮት (እርሶ)
- ዐስሲቶዔ - ሰጡኝ
- ዓሴኤመሲ - ሰጡት
- ዓሴዔመሴ - ሰጧት
- ዓስሰቶዕነ - ሰጡን
- ዓሴኤመሰ - ሰጧቸው(ብዙ)
- ዓሴኤመሰ - ሰጧቸው(አክብሮት)
 e

ጊሲሳ/ ግስ ዓሲዮዕ / ሰጠ
ገጊነቱ ሰሲቅቂ መደቢተ (ዒሱ) ባለቤት ሶስተኛ መደብ (እሱ)
- ዓሲዮዔ - ሰጠኝ
- ዓሲዮሀ - ሰጠህ
- ዓሲዮሄ - ሰጠሸ
- ዓስሲዮኪዕነ - ሰጠሆት
- ዓስሲዮሲ - ሰጠው
- ዓስሲዮሴ - ሰጣት
- ዓስሲዮዕነ - ሰጠን
- ዓሰሲቴንተስ - ሰጣችሁት
- ዓስሲዬሂዕነ - ሰጣችሁ (ብዙ)
- ዓስሲዬሂዕነ - ሰጧቸው (አክብሮት)
ጊስሳ፡- ዓስሲዮዕ / ሰጠ
ገጊነቱ ሰሲቅቂ መደቢተ (ዒሱ) ባለቤት ሶስተኛ መደብ (እሱ)
- ዓስሲቶዕ - ሰጠችኝ
- ዓስሲቶሄ - ሰጠችህ
- ዓስሲቶሄ - ሰጠችሽ
- ዓስሲቶሂዕነ - ሰጣችዎት
- ዓስሲቶሴ - ሰጠቻት
- ዓስሲቶሲ - ሰጠችው
- ዓስሲቶዕነ - ሰጠችን
- ዓስሲቶሂዕነ - ሰጠቻችሁ(ብዙ)
- ዓስሲቶሂዕነ - ሰጠቻችሁ(አክብሮት)
ገስሳ/ግስ፡- ዓዒዮዕ / ወሰደ
- ዓዒቶዔ - ወሰደችብኚ
- ዓዒቶሄ - ወሰደችህ
- ዓዒቶሄ - ወሰደችሽ
- ዓዒቶሂዕነ - ወሰደችሆት
- ዓዒቶሴ - ወሰደቻት
- ዓዒቶሲ - ወሰደችው
- ዓዒቶዕነ - ወሰደችን
- ዓዒቶሂዕነ - ወሰደቻችሁ
- ዓዒቶሂዕነ - ወሰደቻችው(ብዙ)
- ዓዒቶሂዕነ - ወሰደቻችሁ(አክብሮት)
ጊስሳ/ግስ ዓሲዮዕ / ሰጠ
ገጊነቱ መቲቅቂ መደቢተ(ነዑ) ባለቤት አንደኛ መደብ (አኛ)
ዓሲኖንከ ሰጠንህ
ዓሲኖንከ ሰጠንሽ
 f

ዓሰሲኖንኪዕነ ስጠንዎት
ዓስሲኖንሲ ሰጠነው
ዓስሲኖንሴ ሰጠናት
ዓስሲኖንኪዕነ ሰጠናችሁ
ዓስሲኖንሰ ሰጠናቸው(ብዙ)
ዓስሲኖንሰ ሰጠናቸው (አክብሮት)
ጊስሳ/ግስ ዓዒዮዕ / ወሰደ
ዓዒኖንከ ወሰድንህ
ዓዒኖንከ ወሰድንሽ
ዓዒኖንኪዕነ ወሰድንዎት
ዓዒኖንሲ ወሰድነው
ዓዒኖንሴ ወሰድናት
ዓዒኖንሰ ወሰድናቸው (ብዙ)
ዓዒኖንኪዕነ ወሰድናቸው (አክብሮት)
ጊስሳ/ግስ ፡- ዓሰሲዮዕ/ ሰጠ
ገጊነቱ፡- ለሚቅቂ መደቢተ (ዐዕኑ) ባለቤት ሁለተኛ መደብ(እናንተ)
ዓቴንተዔ ሰጣችሁኝ
ዓቴንተሲ ሰጣችሁት
ዓቴንተሴ ሰጣችኋት
ዓቴንተዕነ ሰጣችሁን
ዓሲቴንተሰ ሰጣችኋቸው (ብዙ)
ዓሲቴንተሰ ሰጣችኋቸው (አክብሮት)
ጊስሳ/ግስ፡- ዓዕዮዕ / ወሰደ
ዓዒቶንተዕ ወሰዳችሁኝ
ዓዒቴንተሰ ወሰዳችኋት
ዓዒቴንታኣነ ወሰዳችሁን
ዓዒቴንታሰ ወሰዳችኋቸው (ብዙ)
ዓዒቴንታሰ ወሰዳችኋቸው (አክብሮት)
 g

ጊስሳ/ግስ ፡- ዓሲዮዕ/ ሰጠ
ገጊነቱ ሰሲቅቂ መደቢተ (ዒስሰ) ባለቤት ሶስተኛ መደብ (እነርሱ)
ዓሲዮዔ ሰጡኝ
ዓሲቶሄ ሰጡህ
ዓሲቶሄ ሰጡሽ
ዓሲቶሂዕነ ሰጠሆት
ዓሲቶሲ ሰጡት
ዓሲቶሴ ሰጧት
ዓሲቶዕነ ሰጡን
ዓሲቶሂዕነ ሰጡዋችሁ
ዓሲቶሰ ሰጡዋቸው (ብዙ)
ዓሲቶሰ ሰጡዋቸው (አክብሮት)
ጊስሳ/ግስ ፡- ዓዒዮዕ / ወሰደ
ገጊነቱ ሰሲቅቂ መደቢተ ዐብቢኚ (ዒሰሳ) ባለቤት ሶስተኛ መደብ አክብሮት (እሳቸው)
ዓዒቶዔ ወሰዱኝ
ዓዒቶሄ ወሰዱህ
ዓዒቶሀሄ ወሰዱሽ
ዓዒቶሂዕነ ወሰድዎት
ዓዒቶሲ ወሰዱት
ዓዒቶሴ ወሰዱዋት
ዓዒቶዕነ ወሰዱን
ዓዒቶሂዕነ ወሰዱዋቸሁ
ዓዒቶሂዕነ ወሰዱዋችሁ (ብዙ)
ዓዒቶሂዕነ ወሰዱዋችው (አክብሮት)
የሶስተኛ መደብ አክብሮት ከሶስተኛ መደብ ብዙ ቁጥር ጋር እርባታው አንድ ነው ለዚህም በሶስተኛ
መደብ ብዙ ቁጥር የቀረበውን በዚህ ስር ከተዘረዘረው ጋር በማነጻጸር ይመልከቱ
ጊስሳ/ግስ ፡- ዓሲዮዕ/ ሰጠ
ዓሴመዔ ሰጡኝ
ዓሴመሄ ሰጡሽ
ዓሴመሂዕነ ሰጡዎት
ዓሴመሲ ሰጡት
ዓሴመሴ ሰጧት
ዓሴመዕነ ሰጡን
ዓሴመሂዕነ ሰጡዋችሁ
ዓሴመሰ ሰጡዋቸው(ብዙ)
ዓሴመሰ ሰጡዋቸው(አክብሮት)
 h

ጊስሳ/ግስ ፡- ዓዒዮዕ / ወሰደ

ዓዔመዔ ወሰዱኝ
ዓዔመሄ ወሰዱህ
ዓዔመሄ ወሰዱሽ
ዓዔመሴ ወሰድዋት
ዓዔመሲ ወሰዱት
ዓዔመሂዕነ ወሰዱዎት
ዓዔመዕነ ወሰዱን
ዓዔመሂዕነ ወሰዱዋችሁ
ዓዔመሰ ወሰድዋችው (ብዙ)
ዓዔመሰ ወሰድዋቸው (አክብሮት)
ከላይ በእርባታዎቹ ላይ እንደተመለከትነዉ በሁለተኛና ሶስተኛ መደቦች ያለዉ አክብሮት እርባታ
ከሶስተኛ መደብ ብዙ ቁጥር ጋር አንድ ነዉ፡፡ ይህ ልክ እንደ አማርኛዉ ማለት ነዉ፡፡ ግሱ በኢ-ሀላፊ
ቅርጽ በሚሆንበትም ወቅት በአክብሮት የሚታየዉ አፀፋ ልክ እንደ ሃላፊዉ ጊዜ ከሶስተኛዉ መደብ
ብዙ ቁጥር ጋር አንድ ነዉ፡፡
አባሪ 10 ፡- ዐሜተኑ ወክኪቲ ጊስሲ ጎሳማኒ ፊካኚ ፈንቀሻከተ የኢ-ሀላፊ ግስ የተሳቢ አፀፋዎች
እርባታ
ገጊነቱ መቲቅቂ መደብተ (ዐኒ) ባለቤት አንደኛ መደብ (እኔ)
ግስሳ ዓሲዮዕ ሰጠ
ዓሳንኬ እሰጥሀለሁ
ዓሳንኬ እሰጥሻለሁ
ዓሳንኪዕነ እሰጥዎታለሁ
ዓሳንሲ እሰጠዎለሁ
ዓሳንሴ እሰጠታለሁ
ዓሳንኪዕነ እሰጣችለሁ
ዓሳንኪዕነ እሰጣችኋለሁ
ዓሳንኪዕነ እሰጣቸዋለሁ (ብዙ)
ዓሳንኪዕነ እሰጣቸዋለሁ (አክብሮት)

ጊስሳ ግስ
ዓዒዮዕ ወሰደ
ዓዓንኬ እወስድሀለሁ
ዓዓንከ እወስድሻለሁ
ዓዓንኪዕነ እወስድዎታለሁ
ዓዓንሲ እወስደዋለሁ
ዓዓንሴ እወስዳታለዉ
ዓዓንኪዕነ እወስዳችኋለሁ
ዓዓንሳ እወስዳቸዋለሁ (ብዙ)
ዓዓንሳ እወስዳቸዋለሁ (አክብሮት)
 i

ገጊነቱ ለሚቅቂ መደቢተ (ዐቲ) ባለቤት፡- ሁለተኛ መደብ (አንተ)

ጊስሳ ግሰ
ዓስሲዮዕ ሰጠ
ዓሲታንተዔ ትሰጠኛለህ
ዓሲታንቲሲ ትሰጠዋለህ
ዓሲታንቲሴ ትሰጣታለህ
ዓሲታንቲዕነ ትሰጠናለህ
ዓሲታንቲሰ ትሰጣቸዋለሁ (ብዙ)
ዓሲታንቲሰ ትሰጣቸዋለህ (አክብሮት)

መሲዮዕ ወሰደ
መሲታንተዔ ትወስደኛለህ
መሲታንቲሲ ትወስደዋለህ
መሲታንቲሴ ትወስዳታለህ
መሲታንቲዕነ ትወስደናለህ
መሲታንቲሰ ትወስዳቸዋለህ(ብዙ)
መሲታንቲሳ ትወስዳቸዋለህ (አክብሮት)
ገጊነቱ ለሚቅቂ መደቢተ (ዐቲ)
ባለቤት ሁለተኛ መደብ (አንቺ)
ዓሲዮዕ ሰጠ
ዓሲታንተዔ ትሰጭኛለሽ
ዓሲታንቲሲ ትሰጭዋለሽ
ዓሲታንቲሴ ትሰጫታለሽ
ዓሲታንቲዕነ ትሰጭናለሽ
ዓሲታንቲሳ ትሰጫቸዋለሽ (ብዙ)
ዓሲታንቲሳ ትሰጫቸዋለሽ (አክብሮት)

መሲዮዕ ወሰደ
መሲታንተዔ ትወስጅኛለሽ
መሲታዓቲሲ ትወስጅዋለሽ
መሲታንቲሴ ትወሰጃታለሽ
መሲታንቲዕነ ትወስጅናለሽ
መሲታሲታንቲሰ ትወሰጃቸዋለሽ (ብዙ)
መሲታንቲሰ ትወሰጃቸዋለሽ (አክብሮት)
 j

ገጊነቱ ለሚቅቂ መደቢተ (ዐብቢኚ/ዐዕኑ) ባለቤት ሁለተኛ መደብ አክብሮት (እርሰዎ/አንቱ)

ዓሲዮዕ ሰጠ
ዓሴነዔ ይሰጡኛል
ዓሴኑሲ ይሰጡታል
ዓሴኑሴ ይሰጧታል
ዓሴኑዕነ ይሰጡናል
ዓሴኑሰ ይሰጡዋቸዋል (ብዙ)
ዓሴኑሰ ይሰጡዋቸዋል (አክብሮት)

መሲዮዕ ወሰደ
መስሲታዔ ይወስዱኛል
መሴነሂዕነ ይወሰዱዎታል
መሴኑሲ ይወሰዱታል
መሴኑሴ ይወስዷታል
መሴዔኑዕነ ይወሰዱናል
መሴኑሰ ይወሰዱዋቸዋል (ብዙ)
መሴኑሰ ይወስዱዋቸዋል (አክብሮት)

ገጊነቱ ሰሲቅቂ መደቢተ (ዒሱ) ባለቤት፡ሶስተኛ መደብ (እሱ)

ዓስሲዮዕ ሰጠ
ዓሰነዔ ይሰጠኛል
ዓሰነሄ ይሰጥሀል
ዓሰነሄ ይሰጥሻል
ዓሰነሂዕነ ይሰጥዎታል
ዓሰኑሲ ይሰጠዋል
ዓሰኑሴ ይሰጣታል
ዓሰኑዕነ ይሰጠናል
ዓሲታሂዕነ ይሰጣችኋል
ዓሲታሂዕነ ይሰጣቸዋል (ብዙ)
ዓሰነሂዕነ ይሰጣቸዋል (አክብሮት)

ዓዒዮዕ ወሰደ
ዓዓነዔ ይወስደኛል
ዓዓነሄ ይወሰድሀል
ዓዓነሄ ይወስድሻል
ዓዓነሂዕነ ይወሰድዎታል
ዓዓኑሲ ይወሰደዋል
ዓዓኑሴ ይወስዳታል
ዓዓኑዕነ ይወስደናል
ዓዓነሂዕነ ይወስዳችኋል
ዓዓኑሰ ይወስዳቸዋል(ብዙ)
ዓዓኑሰ ይወስዳቸዋል (አክብሮት)
 k

ገጊነቱ ሰሲቅቂ መደቢተ (ዒሴ) ባለቤት፡ ሶስተኛ መደብ (እሷ)

ዓሲዮዕ ሰጠ
ዓሲተዔ ትሰጠኛለች
ዓስሲተሀ ትሰጥሀለች
ዓስሲተሀ ትሰጥሻለች
ዓሲታሲ ትሰጠዋለች
ዓሲታሲ ትሰጠዋለች
ዓሲታሴ ትሰጣታለች
ዓሲታዕነ ትሰጠናለች
ዓሲታሂዕነ ትሰጣችኋለች
ዓሲታሂዕነ ትሰጣቸዋለች (ብዙ)
ዓሲታሂዕነ ትሰጣቸዋለች (አክብሮት)

መሲዮዕ ወሰደ
መሲታዔ ትወስደኛለች
መሲታሄ ትወስድሀለች
መሲታሄ ትወስድሻለች
መሲታሂዕነ ትወስድዎታለች
መሲታሲ ትወስደዋለች
መሲታሴ ትወስዳታለች
መሲታዕነ ትወስደናለች
መሲታሂዕነ ትወስዳችኋለች
መሲታሰ ትወስዳቸዋለች (ብዙ)
መሲታሰ ትወስዳቸዋለች (አክብሮት)

ገጊነቱ መቲቅቂ መደቢተ (ነዑ) ባለቤት፡አንደኛ መደብ (እኛ)

ጊስሳ ግስ
ዓሲዮዕ ሰጠ
ዓሰናንከ እንሰጥሀለን
ዓሲናንከ እንሰጥሻለን
ዓሲናንኪዕነ እንሰጥዎታለን
ዓሲናንሲ እንሰጠዋለን
ዓሲናንሴ እንሰጣታለን
ዓሰናንኪዕነ እንሰጣችኋለን
ዓሲናንሰ እንሰጣቸዋለን (ብዙ)
ዓሰናንኪዕነ እንሰጣቸዋለን (አክብሮት)
 l

መሲዮዕ ወሰደ
መሰናንከ እንወሰድሀለን
መሲናንከ እንወስድሻለን
መሰናንኪዕነ እንወስድዎታለን
መሲናንሲ እንወስደዋለን
መሲናንኪዕነ እንወስዲታለን
መሲናንኪዕነ እንወስዳችኋለን (አክብሮት)
መሲናንሰ እንወስዳቸዋለን (ብዙ)
መሲናንሰ እንወስዳቸዋለን (አክብሮት)

ገጊነቱ ለሚቅቂ መደቢተ (ዐዕኑ) ባለቤት ሁለተኛ መደብ (እናንተ)

ዓሲዮዕ ሰጠ
ዓሲቴነንተዔ ትሰጡኛላችሁ
ዓሲቴነንተሲ ትሰጡታላችሁ
ዓሲቴነንተሴ ትሰጧታላችሁ
ዓሲቴነንተነ ትሰጡናላችሁ
ዓሲቴነንተሰ ትሰጧቸዋላችሁ (ብዙ)
ዓሲቴነንተሰ ትሰጧቸዋላችሁ (አክብሮት)

መሲዮዕ ወሰደ
መሲቴነንተዔ ትወሰዱኛላችሁ
መሲቴነንተሲ ትወስዱታላችሁ
መሲቴነንተሴ ትወስዱዋታላችሁ
መሲቴንተዕነ ትወሰዱናላችሁ
መሲናነንተሴ ትወስዱዋቸዋላችሁ (ብዙ)
መሲቴነንተሰ ትወሰዱዋቸዋላችሁ (አክብሮት)

ገጊነቱ ሰሲቅቂ መደቢተ (ዒስሰ) ባለቤት ሶስተኘ መደብ (እነርሱ)

ዓሲዮዕ ሰጠ
ዓሲታዔ ይሰጡኛል
ዓሲታሄ ይሰጡሀል
ዓሲታሄ ይሰጡሻል
ዓሲታሂዕነ ይሰጠዎታል
ዓሲታሲ ይሰጡታል
ዓሲታሴ ይሰጧታል
ዓሲታዕነ ይሰጡናል
ዓሲታሂዕነ ይሰጡዋችኋል
ዓሲታዕነ ይሰጡዋቸዋል (ብዙ)
ዓሲታሂዕነ ይሰጡዋቸዋል (አክብሮት)
 m

ገጊነቱ ሰሲቅቂ መደቢተ ዐብቢኚ (ዒስሳ) ባለቤት ሶሰተኛ መደብ አክብሮት (እሳቸዉ)
መሲዮዕ ወሰደ
መሲታዓ ይወሰዱኛል
መሲታሀ ይወስዱሀል
መሲታሀ ይወስዱሻል
መሲታሂዕነ ይወስዱዎታል
መሲታሲ ይወሰዱታል
መሲታሴ ይወስዷታል
መሲታዕነ ይወሰዱናል
መሲታሂዕነ ይወሰዷችኋል
መሲታሂዕነ ይወስዱዋቸዋል (ብዙ)
መሲታሂዕነ ይወስዱዋቸዋል (አክብረት)
ከላይ እንደተገለፀዉ ለአክብሮት ያለዉ የግስ እርባታ ልክ እንደ ሶስተኛዉ መደብ ብዙ ቁጥር ነዉ፡፡
የሚከተሉትን እርባታዎች በብዙ ቁጥር ካለዉ ጋር በንፅፅር ይመልከቱ፡፡
ጊስሳ ግስ
ዓሲዮዕ ሰጠ
ዓሴነዕ ይሰጡኛል
ዓሲታሄ ይሰጡሀል
ዓሲታሄ ይሰጡሻል
ዓሲታሂዕነ ይሰጠዎታል
ዓሲታሲ ይሰጡታል
ዓሲታሴ ይሰጧታል
ዓሲታዕነ ይሰጡናል
ዓሲታሂዕነ ይሰጡዋችኋል
ዓሲታሂዕነ ይሰጡዋቸዋል (ብዙ)
ዓሲታሂዕነ ይሰጡዋቸዋል (አክብሮት)

ባለቤት፡አንደኛ መደብ (እኔ)

ጊስሳ ግስ
ወሰደ መሲዮዕ
መሲታዔ ይወሰዱኛል
መሲታሀ ይወስዱሀል
መሲታሀ ይወስዱሻል
መሲታሂዕኔ ይወስዱዎታል
መሲታሲ ይወስዱታል
መሲታሴ ይወስዷታል
መሲታዕነ ይወስዱናል
መሲታሂዕነ ይወስዷችኋል
መሲታሂዕነ ይወስዱዋቸዋል (ብዙ)
መሲታሂዕነ ይወስዱዋቸዋል (አክብሮት)
 n

ገጊነቱ ለሚቅቂ መደቢተ (ዐቲ) ባለቤት ሁለተኛ መደብ (አንተ)

ዓሲዮዕ ሰጠ
ዓሲቶንተዔ ሰጠኸኝ
ዓሲቶንቲሲ ሰጠኸዉ
ዓሲቶንቲሲ ሰጠሀት
ዓሲቶንቲዕነ ሰጠኸን
ዓሲቶንቲሰ ሰጠሀቸዉ (ብዙ)
ዓሲቶንቲሰ ሰጠሀቸዉ (አክብሮት)

ገጊነቱ ለሚቅቂ መደቢተ (ዐቲ) ባለቤት ሁለተኛ መደብ(አንተ)

ጊስሳ: መሲዮዕ ግስ: ወሰደ
መሲቶንተዔ ወሰድከኝ
መሲቶንቲሲ ወሰድከዉ
መሲቶንቲሴ ወሰድካት
መሲቶንቲዕነ ወሰድከን
መሲቶንቲሰ ወሰድካቸዉ (ብዙ)
መሲቶንቲሰ ወሰድካቸዉ (አክብሮት)

ዓሲዮዕ ሰጠ
ዓሲቶንተዔ ሰጠሸኝ
ዐሲቶንቲሲ ሰጠሸዉ
ዓሲትንቲሴ ሰጠሻት
ዓሲቶንቲዕነ ሰጠሸን
ዓሲቶንቲሳ ሰጠሸቸዉ (ብዙ)
ዓሲቶንቲሰ ሰጠሸቸዉ (አክብሮት)
መሲዮዕ ወሰደ
መሲቶንቱዔ ወሰድሽኝ
መሲቶንቲሲ ወሰድሽዉ
መሲቶንቲሴ ወሰድሻት
መሲቶንቲዕሰ ወሰድሸት
መሲቶንቲሰ ወሰድሻቸዉ (ብዙ)
መሲታንቲሰ ወሰድካቸዉ (አክብሮት)

ገጊነቱ ለሚቅቂ መደቢተ ዐብቢኚ (ዐዕኑ) ባለቤት ሁለተኛ መደብ አክብሮት (እርሰዎ/አንቱ)
ዓሴመዔ ሰጡኝ
ዓሴመሲ ሰጡት
ዓሴመሴ ሰጧት
ዓሴመዕነ ሰጡን
ዓሴመሰ ሰጡዋቸዉ (ብዙ)
ዓሴመሰ ሰጡዋቸዉ (አክብሮት)
 o

ጊስሳ: መሲዮዕ ግስ: ወሰደ

መሴመዔ ወሰዱኝ
መሲመሲ ወሰዱት
መሴመሴ ወሰዱዋት
መሴመዕነ ወሰዱን
መሴመሰ ወሰዳቸዉ (ብዙ)
መሴመሰ ወሰድዋት (አክብሮት)

ገጊነቱ ሰሲቅቂ መደቢተ (ዒሱ) ባለቤት፡ሶስተኛ መደብ (እሱ)

ዓሲዮዕ ሰጠ
ዓሲዮዔ ሰጠኝ
ዓሲዮሄ ሰጠሀ
ዐሲዮሄ ሰጠሸ
ዓሲዮሂዕነ ሰጠዎት
ዓሲዮሲ ሰጠዉ
ዓሲዮሴ ሰጣት
ዓሲዮዕነ ሰጠን
ዓሲዮሂዕነ ሰጣችሁ
ዓሲዮሰ ሰጣቸዉ (ብዙ)
ዓሲዮሰ ሰጣቸዉ (አክብሮት)

ጊስሳ: መሲዮዕ ግስ: ወሰደ

መሲዮዔ ወሰደኝ
መሲዮሄ ወሰደህ
መሲዮሄ ወሰደሽ
መሲዮሴ ወሰደዎት
መሲዮሲ ወሰደዉ
መሲዮሴ ወሰዳት
መሲዮዕነ ወሰደን
መሲዮሂዕነ ወሰዳችሁ
መሲዮዕ/አኼዴም ወሰዳቸዉ (ብዙ)
መሲዮሰ ወሰዳቸዉ (አክብሮት)
 p

ገጊነቱ ሰሲቅቂ መደቢተ (ዒሴ) ባለቤት ሶስትኛ መደብ (እሷ)

ጊስሳ: ዓሲዮዕ ግስ: ሰጠ
ዓሲቶዔ ሰጠችኝ
ዓሲቶሄ ሰጠችህ
ዓሲቶሄ ሰጠችሽ
ዒሲቶሂዕነ ሰጠችዎት
ዓሲቶሴ ሰጠቻት
ዓሲቶሲ ሰጠችዉ
ዓሲቶዕነ ሰጠችን
ዓሲቶሂዕነ ሰጠቻችሁ
ዓሲቶሰ ሰጠቻቸዉ (ብዙ)
ዓሲቶሰ ሰጠቻቸዉ (አክብሮት)
መሲዮዕ ወሰደ
መሲቶዔ ወሰደችኝ
መሲቶሄ ወሰደችሕ
መሲቶሄ ወሰደችሽ
መሲቶሂዕነ ወሰድዎት
መሲቶሴ ወሰደቻት
መሲቶሲ መሰደችዉ
መሲትዕነ ወሰደችን
መሲቶሂዕነ ወሰደቻቸሁ
መሲተሰ ወሰደቻቸዉ (ብዙ)
መሲቶሰ ወሰደቻቸዉ (አክብሮት)

ገጊነቱ መቲቅቂ መደቢተ (ነዑ) ባለቤት አንደኛ መደብ (እኛ)

ዓሲዮዕ ሰጠ
ዓሲኖንከ ሰጠንህ
ዓሲኖንከ ሰጠንሽ
ዓሲኖንኪዕነ ሰጠንዎት
ዓሲኖንሲ ሰጠነዉ
ዓሲኖንሴ ሰጠናት
ዓሲኖንኪዕነ ሰጠናችሁ
ዓሲኖንሰ ሰጠናቸዉ (ብዙ)
ዓሲኖንሰ ሰጠናቸዉ (አክብሮት)
 q

ጊስሳ: መሲዮዕ ግስ: ወሰደ

መሲኖንከ ወሰድንህ
መሲኖንከ ወሰድንሽ
መሲኖንኪዕነ ወሰድንዎት
መሲኖንሲ ወሰድነዉ
መሲኖንሴ ወሰድናት
መሲኖንኪዕነ ወሰድናቸሁ
መሲኖንኪዕ ወሰድናቸዉ (ብዙ)
መሲኖንሰ ወሰድናቸዉ (አክብሮት)

ገጊነቱ ለሚቅቂ መደቢተ (ዐዕኑ) ባለቤት፡ሁለተኛ መደብ (እናንተ)

ዓሲዮዕ ሰጠ
ዐሲቴንተዔ ሰጣችሁኝ
ዓሲቴንተሲ ሰጣችሁት
ዓሲቴንተሴ ሰጣችኋት
ዓሲቴንተዕነ ሰጣችሁን
ዒሲቴንተሰ ሰጣችኋቸዉ (ብዙ)
ዓሲቴንተሰ ሰጣችኋቸዉ (አክብሮት)

ጊስሳ: መሲዮዕ ግስ: ወሰደ

መሲቴንተዔ ወሰዳችሁኝ
መሲቴንተሲ ወሰዳችሁት
መሲቴንተሰ ወሰዳችኋት
መሲቴንተዕነ መሰዳችሁን
መሲቴንተሰ ወሰዳችኋቸዉ (ብዙ)
መሲቴንተሰ ወሰዳችኋቸዉ (አክብሮት)

ገጊነቱ ሰሲቅቂ መደቢተ ዐብቢኚ (ዒስሰ) ባለቤቱ ሶስተኛ መደብአክብሮት (እሳቸዉ)

ዓሲዮዕ ሰጠ
ዓሴመዔ ሰጡኝ
ዓሴመሄ ሰጡህ
ዓሴመሄ ሰጡሽ
ዓሴመሂዕነ ሰጡዎት
ዓሴመሂዕነ ሰጡት
ዓሴመሴ ሰጧት
ዓሲቶዕነ ሰጡን
ዓሲቶሂዕነ ሰጡዋችሁ
ዓሲቶሰ ሰጡዋቸዉ (ብዙ)
ዓሲቶሰ ሰጡዋቸዉ (አክብሮት)
 r

ገጊነቱ ሰሲቅቂ መደቢተ ዐብቢኚ (ዒስሰ) ባለቤት ሶስተኛ መደብ አክብሮት (እሳቸዉ)
ጊስሳ: መሲዮዕ ግስ: ወሰደ
መሲቷዔ ወሰዱኝ
መሲቶሀ ወሰዱህ
መሲቶሀ ወሰዱሽ
መሲቶሂዕነ ወሰዱዎት
መሲቶሲ ወሰዱት
መሲቶሂዕነ ወሰዱዋት
መሲቶዕነ ወሰዱን
መሲቶሂዕነ ወሰዱዋችሁ
መሲቶሰ ወሰዱዋቸዉ (ብዙ)
መሲቶሰ ወሰዱዋቸዉ (አክብሮት)
የሶስተኛ መደብ አክብሮት በሶስተኛ መደብ ብዙ ቁጥር የቀረበዉን በዚህ ስር ከተዘረዘረዉ ጋር
በማነፃፀር ይመልክቱ፡፡
ጊስሳ: ዓሲዮዕ ግስ: ሰጠ
ዓሴመዔ ሰጡኝ
ዓሴመሄ ሰጡህ
ዓሴመሄ ሰጡሽ
ዓሴመሂዕነ ሰጡዎት

ጊስሰ: ዓስሲዮዕ ግስ: ሰጠ

ዐስሲተዔ ትሰጠኛለች
ዓስሲታሄ ትስጥሀለች
ዓስሲተሄ ትሰጥሻለች
ዓስሲታሂኔ ትስጥዎታለች
ዓስሲታሲ ትሰጠዋለች
ዓስሲታሴ ትሰጣታለች
ዓስሲታዓነ ትሰጠናለች
ዓስሲታሂዕነ ትሰጣችኋለች
ዓስሲታሂዕነ ትሰጣቸዋለች (ብዙ)
ዓስሲተሃዕነ ትሰጣቸዋለች (አክብሮት)
ዓዒታንቲዕነ ትወስደናለህ
ዓዒታንቲዕሰ ትወስዳቸዋለህ (ብዙ)
ዓዒታንቲዕሰ ትወስዳቸዋለህ (አክብሮት)

ገጊነቱለሚቅቂመደቢተ (ዒሳ) ባለቤትሁለተኛመደብ (አንቺ)

ዓስሲታንተዔ ትሰጭኛለሽ
ዓስሲታንቲሲ ትስጭዋለሽ
ዓስሲታንቲሰ ትሰጫታለሽ
ዓስሲታንቲዕነ ትሰጭናለሽ
ዓስሲታንቲዕሰ ትሰጫቸዋለሽ (ብዙ)
ዓስሲታንቲዕሰ ትሰጫቸዋለሽ (አክብሮት)
 s

ጊስሰ: ዓዒዮዕ ግስ: ወሰደ

ዓዒታንተዔ ትወስጅኛለሽ
ዓዒታንቲሲ ትወስጅዋለሸ
ዓዒታንቲሰ ትወሰጃታለሽ
ዓዒታንቲዕነ ትወስጅናለሽ
ዓዒታንቲዕሰ ትወሰጃቸዋለሽ (ብዙ)
ዓዒታንቲዕስ ትወሰጃቸዋለሽ (አክብሮት)

ገጊነቱለሚቅቂመደቢተዐብቢ ኚ/ዐዕኑ/ ባለቤትሁለትኛመደብአክብሮት (እርስዎ/አንቱ)

ዓስሲዮዕ ሰጠ
ዓስሲተዔ ይሰጡኛል
ዓስሲታዓሲ ይሰጡታል
ዓስሲታዓሴ ይሰጧታል
ዓስሲታዓነ ይሰጡናል
ዒስሲታሂዕነ ሰጡዋቸዋል (ብዙ)
ዓስሲታሂዕነ ይሰጡዋቸዋል (አክብሮት)

ጊስሳ: ዓዒዮዕ ግስ: ወሰደ

ዓዒተዔ ይወስዱኛል
ዓዒታሂዕንነ ይወስዱዎታል
ዓዒታሲ ይወስዱታል
ዓዒታሴ ይወሰዷታል
ዓዒታዕነ ይወስዱናል
ዓዒታሂዕነ ይወስዱዋቸዋል (ብዙ)
ዓዒታሂዕነ ይወሰዱዋቸዋል (አክብሮት)

ገጊነቱ ሰስቅቂ መደቢተ (ዒሱ) ባለቤት ሶስተኛ መደብ (እሱ)

ዓስሲዮዕ ሰጠ
ዓስሰነዕ ይሰጠኛል
ያስሰነህ ይሰጥሀል
ዓስሰነሀ ይሰጥሸል
ዓስሰነሂዕነ ይሰጥዎታል
ዓስሰኑሲ ይሰጠዋል
ዓስሰኑሰ ይሰጣታል
ዓስሰኑነ ይሰጠናል
ዓስሰነሂዕነ ይሰጣቸኋል
ዓስሰነሂዕነ ይሰጣቸዋል (ብዙ)
ዓስሰነሂዕኔ ይሰጣቸዋል (አክብሮት)
 t

ጊስሳ: ዓዒዮዕ ግስ: ወሰደ

ዓዓነዕ ይወስደኘል
ዓዓነህ ይወስድሀል
ዓዓነህ ይወስድሻል
ዓዓነሂዕነ ይወሰድዎታል
ዓዓኑሲ ይወሰደዋል
ዓዓኑሴ ይወሰዳታል
ዓዓኑዑነ ይወሰደናል
ዓዓነሂዕ ይወስዳኋል
ዓዓነሂዕነ ይወሰዳቸዋል(ብዙ)
ዓዓነሂዕነ ይወስዳቸዋል (አክብሮት)

ገጊነቱ ስሲቅቂ መደቢተ (ዒሰ) ባለቤት ሶስተኛ መደብ (እሷ)

ዓስሲዮዕ ሰጠ
ዓስሲተዔ ትሰጠኛለች
ዓስሲታሄ ትሰጥሀለች
ዓስሲተሄ ትሰጥሻለች
ዓስሲታሂዕኔ ትሰጠዎታለች
ዓስሲታሲ ትሰጠዋለች
ዓስሲታሴ ትሰጣታለች
ዓስሲታዓነ ትሰጠናለች
ዓስሲታሂዕኔ ትሰጣችኋለች
ዓስሲታሂዕነ ትሰጣቸዋለች (ብዙ)
ዓስሲተሂዕነ ትሰጣቸዋለች (አክብሮት

ጊስሳ: ዓዒዮዕ ግስ: ወሰደ

ዓዒታዔ ትወስደኛለች
ዓዒተሀ ትወስድሀለች
ዐዒተሀ ትወስድሻለች
ዓዔተሂዕነ ትወሰድዎታለች
ዓዒታዓሲ ትወስደዋለች
ዓዒታዓሴ ትወስዳታለች
ዓዒታዓነ ትወስደናለች
ዓዒታሄ ትወስዳኋለች
ዓዒታሂዕነ ትወስዳቸዋለች (ብዙ)
ዓዒታሂዕነ ትወስዳቸዋለች (አክብሮት)
 u

ገጊነቱ መቲቅቂ መደቢተ (ነዑ) ባለቤት አንደኛ (እኛ)

ዓስሲዮዕ ሰጠ
ዓስሲነንከ እንሰጥሀለን
ዓስሲነከ እንሰጥሻለን
ዓስሲነንኪዕነ እንሰጥዎታለን
ዓስሲነንሲ እንሰጠዋለን
ዓስሲነንሰ እንሰጣታለን
ዓስሰነንኪዕነ እንሰጣችኋለን
ዓስሲነንስሰ እንሰጣቸዋለን (ብዙ)
ዓስሲነክኪዕነ እንሰጣቸዋለን (አክብሮት)

ጊስሳ: ዓዒዮዕ ግስ: ወሰደ

ዓዒነንኮ እንወስድሀለን
ዓዒነንከ እንወስድሻለን
ዓዒነንኪዕነ እንወስድዎታለን
ዓዒነስሲ እንወስደዋለን
ዓዒነስሴ እንወስዳታለን
ዓዒነንኪዕነ እንወስዳችኋለን (ብዛት)
ዓዒነንኪዕነ እንወስዳችኋለን (አክብሮት)

ገጊነቱ ለሚቅቂ መደቢተ (ዐዕኑ) ባለቤት ሁለኛ መደብ (እናንተ)

ዓስሲዮዕ ሰጠ
ዓቴነተዕ ትሰጡኛለችሁ
ዓትቴነተሲ ትሰጡታላችሁ
ዓትቴነተሰ ትሰጧታላችሁ
ዓትቴነተዕነ ትሰጡናላችሁ
ዓቴነተዕሰ ትሰጧቸዋላችሁ (ብዙ)
ዓቴነተዕሰ ትሰጧቸዋላችሁ (አክብሮት)

ግስሳ: መስሲዮዕ ግስ: ወሰደ

መስሲቴነተዕ ትወሰዱኛላችሁ
መስሲቴነተሲ ትወሰዱታላችሁ
መስሲቴነተሲ ትወሰዱታላችሁ
መስሲቴንተዕሰ ትወስደዋላችሁ (ብዙ)
መስሲቴንነተሰ ትወስዱዋቸዋላችሁ (አክብሮት)
 v

ገጊነቱ ሰሲቅቂ መደቢተ( ዒስሰ) ባለቤት ሶስተኛ መደብ (እነርሱ)

ዓስሲዮ ሰጠ
ዓስሲተዕ ይሰጡኛል
ዓስሲተሀ ይሰጡሀል
ዓስሲተሀ ይሰጡሻል
ዓስሲተሃዕነ ይሰጠዎታል
ዓስሲታሲ ይሰጡታል
ዓስሲታሴ ይሰጧታል
ዒስሲዕነነ ይሰጡናል
ዓስሲታሂዕነ ይሰጡዋችኋል
ዓስሲተሂዕነ ይሰጡዋቸዋል (ብዙ)
ዓስሲተሂዕነ ይሰጡዋቸዋል (አክብሮት)

ጊነቱ ስሲቅቂ መደቢተ ዐብቢኚ (ዒስሰ) ባለቤት ሶስተኛ መደብ አክብሮት (እሳቸዉ)
መስሲዮ ወሰደ
መስሰተዕ ይወስዱኛል
መስሲታሀ ይወሰዱሀል
መስሲታሀ ይወስዱሻል
መስሲታሂዕነ ይወስዱዎታል
መስሲተሲ ይወሰዱታል
መስሲታሰ ይወስዷታል
መስሲታዓነ ይወስዱናል
መስሲተሂዕነ ይወስዷችኋል
ዓዒተሂዕነ ይወስዱዋቸዋል (ብዙ)
ዓዒተሂዕነ ይወስዱዋቸዋል (አክብሮት)

ከላይ አንደተገለፀዉ ለአክብሮት ያለዉ የግስ እርባታ ልክ አንድ ሶስተኛዉ መደብ ብዙ ቁጥር ነዉ፡፡
የሚከተሉትን እርባታዎች በብዙ ቁጥር ሰር ካለዉ ጋር በንፅፅር ይመልከቱ፡፡
ጊስሳ: ዓስሲዮዕ ግስ: ሰጠ
ዓስሲተዕ ይሰጡኛል
ዓስሲተሀ ይሰጡሀል
ዓስሲተሀ ይሰጡሻል
ዓስሲተሂዕነ ይሰጠዎታል
ዓስሲታሲ ይሰጡታል
ዓስሲታሰ ይሰጧታል
ዓስሲታዓነ ይሰጡናል
ዓስሲታሂዕኔ ይሰጡዋችኋል
ዓስሲታሂዕነ ይሰጡዋቸዋል (ብዙ)
ዓስሲተሂዕነ ይሰጡቸዋል (አክብሮት)
 w

ጊስሳ: ዓዒዮዕ ግስ: ወሰደ

ዓዒተዕ ይወስዱኛል
ዓዒተሀ ይወስዱሀል
ዓዒተሀ ይወሰዱሸል
ዓዒተሂዕነ ይወስዱዎታል
ዓዒታሲ ይወሰዱታል
ዓዒታሴ ይወስዷታል
ዓዒታዓነ ይወስዱናል
ዓዒተሂዕነ ይወስዷችኋል
ዓዒተሂዕነ ይወስዱዋቸዋል (ብዙ)
ዓዒተሂዕነ ይወስዱዋቸዋል (አክብሮት)