Tekstong Impormatibo

Kahalagahan ng Tekstong Impormatibo sa Edukasyon ng mga Bata

- Pag-aaral ni Duke (2000): Napansin na limitado ang exposure ng mga mag-aaral sa

tekstong impormatibo dahil sa kakulangan ng mga babasahing ito sa kanilang kapaligiran.

- Pag-aaral sa Unang Baitang: Mas mababa sa 10% ng mga aklat sa silid-aklatan ang
tekstong impormatibo.

- Pag-aaral ni Mohr (2006): Kapag binigyan ng pagkakataong pumili, mas pinipili ng mga
mag-aaral ang mga di-piksiyong aklat kaysa sa mga piksiyon.

- Konklusyon: Salungat sa karaniwang paniniwala, mas interesado ang mga bata sa

tekstong impormatibo kung bibigyan sila ng pagkakataon.

Ano ang Tekstong Impormatibo?

- Uri ng babasahing di-piksiyon na naglalayong magbigay kaalaman tungkol sa iba't ibang

paksa.

- Ang impormasyon ay batay sa katotohanan at datos, hindi opinyon ng may-akda.

- Karaniwang makikita sa balita, magasin, textbook, at online resources.

Mga Elemento ng Tekstong Impormatibo

- Layunin ng May-akda: Pagbibigay o paglalahad ng impormasyon.

- Pangunahing Ideya: Inilalahad agad sa mambabasa, kadalasan ay sa pamagat o unang

bahagi.

- Pantulong na Kaisipan: Mga detalye na sumusuporta sa pangunahing ideya.

- Mga Estilo at Kagamitan: Paglalarawan, dayagram, tsart, at iba pa upang higit na

maunawaan ang teksto.

Mga Uri ng Tekstong Impormatibo

1. Paglalahad ng Totoong Pangyayari/Kasaysayan: Inilalahad ang mga totoong
pangyayari na maaaring nasaksihan ng manunulat o iba.

2. Pag-uulat Pang-impormasyon: Naglalahad ng kaalaman tungkol sa iba't ibang paksa

batay sa masusing pananaliksik.

3. Pagpapaliwanag: Nagbibigay paliwanag kung paano o bakit naganap ang isang bagay,
kadalasan ay sinusuportahan ng mga visual aids.

Pagkakaiba ng Subhetibo at Obhetibong Paglalarawan sa Tekstong Impormatibo

- Subhetibo: Batay sa imahinasyon ng manunulat, walang konkretong batayan sa totoong

buhay. Karaniwang ginagamit sa naratibo.

- Obhetibo: Batay sa katotohanan at datos, layunin ay magbigay ng tumpak na

impormasyon.

Konklusyon

Ang pagkakalantad at pag-aaral ng tekstong impormatibo ay mahalaga sa pagpapaunlad

ng kaalaman ng mga mag-aaral. Mahalaga na bigyang-diin ang pagkakaroon ng sapat na
resources at oportunidad para sa mga mag-aaral upang ma-explore ang ganitong uri ng
teksto.

Tekstong Deskriptibo

Kahulugan at Katangian:

- Gumagamit ng salita para lumikha ng malinaw na imahe sa isip ng mambabasa.

- Pang-uri at pang-abay: Karaniwang ginagamit para sa paglalarawan.

- Layunin: Gawing "nakikita," "naaamoy," "naririnig," "nalalasahan," o "nahahawakan" ang

mga bagay sa isipan ng mambabasa.

Integrasyon sa Ibang Teksto:

- Bahagi ng iba pang uri ng teksto: Naratibo, argumentatibo, persuweysib, at prosidyural.

- Pinahuhusay ang paglalarawan ng mga tauhan, tagpuan, damdamin, at iba pa.

Cohesive Devices at Kohesyong Gramatikal:

- Mahalaga para sa malinaw at maayos na daloy ng kaisipan.

- Limang pangunahing devices: reperensiya, substitusyon, ellipsis, pang-ugnay, at

kohesyong leksikal.

Mga Halimbawa ng Cohesive Devices:

1. Reperensiya:

- Anapora: Pagbalik sa naunang teksto para sa klarong reperensiya.

- Katapora: Pagtukoy sa sumusunod na teksto para malaman ang reperensiya.

2. Substitusyon:

- Paggamit ng ibang salita sa halip na ulitin ang nauna para iwas redundancy.

3. Ellipsis:

- Pagbawas ng bahagi ng pangungusap ngunit nananatili ang kalinawan dahil sa

konteksto.

4. Pang-ugnay:

- Nag-uugnay ng sugnay sa sugnay, parirala sa parirala, o pangungusap sa pangungusap.

5. Kohesyong Leksikal:

- Reiterasyon: Pag-uulit o pagbibigay-diin sa isang ideya.

- Kolokasyon: Paggamit ng mga salitang karaniwang magkapareha o magkaugnay.

Pagkakabuo:

- Tekstong deskriptibo ay nagsisilbing pintura gamit ang salita, nagbibigay-daan para

maranasan ng mambabasa ang teksto sa mas malalim na antas. Ang paggamit ng mga
cohesive device at kohesyong gramatikal ay kritikal sa pagpapahusay ng pagkakaugnay-
ugnay at pagkakabuo ng mga ideya sa loob ng teksto.

Mga Tala sa Tekstong Naratibo at Di-Piksiyon

Kahulugan at Uri ng Tekstong Naratibo

- Tekstong Naratibo: Naglalahad ng mga kwento o pangyayari na may mga tauhan, lugar,
at pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari.

- Uri: Maikling kwento, pabula, alamat, nobela, talambuhay, at iba pa.

- Di-Piksiyon vs. Piksiyon: Ang naratibong di-piksiyon ay nakabatay sa totoong mga

pangyayari (hal. talambuhay), samantalang ang piksiyon ay likhang-isip lamang.

Katangian ng Tekstong Naratibo

- Panauhan (Point of View):

- Unang Panauhan: Gamit ang "ako," isinalaysay ng isa sa mga tauhan.

- Ikalawang Panauhan: BiHIRA, gamit ang "ka" o "ikaw," parang kinakausap ang
mambabasa.

- Ikatlong Panauhan: Observer ang tagapagsalaysay, gamit ang "siya."

- Omniscient: Alam ang iniisip at nararamdaman ng lahat ng tauhan.

- Limited: Alam lang ang sa isang tauhan.

- Objective: Sa panlabas na aksyon lang nakatuon.

- Kombinasyon: Iba't ibang panauhan sa pagkukuwento.

- Pagpapahayag ng Diyalogo:
- Direkta: Gamit ang panipi, tuwirang sinasabi ng tauhan.

- Di-Direkta: Inilalahad ng tagapagsalaysay, walang panipi.

Mga Elemento ng Tekstong Naratibo

- Tauhan: Bida, kontrabida, at iba pang karakter. May expository (direktang pagpapakilala)
at dramatiko (ipinapakita sa aksyon at diyalogo).

Mga Layunin ng Tekstong Naratibo

- Aliw at Edukasyon: Naglalayong magbigay ng libangan, aral, at inspirasyon sa mga

mambabasa.

- Pagpapahalaga at Moralidad: Nagtuturo ng mahahalagang aral at pagpapahalaga sa

mambabasa.

Naratibong Di-Piksiyon

- Nakatuon sa totoong pangyayari ngunit maaaring maglaman ng emosyonal at moral na

katotohanan.

- Halimbawa: Pagsulat ng talambuhay, kung saan ang mga totoong karanasan ay

isinasalaysay na may kasamang damdamin at aral.

Konklusyon

Ang tekstong naratibo, mapa-piksiyon man o di-piksiyon, ay isang mahalagang anyo ng

literatura na nagbibigay-daan para sa pagkukuwento ng mga pangyayari, totoo man o
likhang-isip, na may layuning mag-aliw, magturo, at magbigay inspirasyon sa mga
mambabasa. Ang pagkaunawa sa mga elemento, katangian, at layunin nito ay mahalaga
sa pagpapahalaga at pag-unawa sa sining ng pagsasalaysay.
Tekstong Prosidyural

Kahalagahan ng Tekstong Prosidyural:

- Nagbibigay ng detalyadong proseso o hakbang sa paggawa ng isang gawain.

- Mahalaga sa DIY (Do-It-Yourself) na mga proyekto upang magabayan ang isang indibidwal
sa wastong paggawa nang hindi na nangangailangan ng tulong mula sa iba.

- Nakakatulong ito sa pagpapadali ng buhay sa pamamagitan ng pagbibigay ng mabilis na

access sa impormasyon sa pagkukumpuni o anumang gawain.

Pagsulat ng Tekstong Prosidyural:

- Dapat ay may malawak na kaalaman sa paksang tatalakayin.

- Kailangang malinaw at tama ang pagkakasunod-sunod ng mga hakbang.

- Ang paggamit ng payak ngunit angkop na salita ay esensyal para sa madaling pag-unawa.

- Mahalaga ang paglalakip ng larawan o ilustrasyon para sa mas malinaw na pag-unawa.

- Ang layunin ay maipaliwanag nang mabuti ang isang gawain para maisagawa ito nang
maayos at tumpak.

Halimbawa ng Tekstong Prosidyural - Pag-aaplay ng Lisensiya sa Pagmamaneho:

1. Alamin ang uri ng lisensiya (professional o nonprofessional) na iyong kukunin.

2. Siguruhing nakakatugon sa mga pangunahing kailangan tulad ng edad, student permit,

kakayahan sa pagmamaneho, at medical certificate.

3. Unang Hakbang: Pumunta sa LTO, kumuha at kumpletuhin ang application form.

4. Ikalawang Hakbang: Ipasa ang form sa evaluation counter.

5. Ikatlong Hakbang: Hintaying tawagin para sa larawan at pirma.

6. Ikaapat na Hakbang: Magbayad ng application fee.

7. Ikalimang Hakbang: Kumuha ng written exam at hintaying ang resulta.

8. Ikaanim na Hakbang: Sumailalim sa aktwal na pagmamaneho kasama ang isang
opisyal ng LTO.

9. Huling Hakbang: Bayaran ang iba pang bayarin at hintaying tawagin para sa pagkuha ng
lisensiya.

Pag-unawa sa Tekstong Prosidyural:

- Mahalagang malaman ang ibig sabihin ng mga panandang pandiskurso na naghuhudyat

ng pagkakasunod-sunod tulad ng "pagkatapos," "sa huli," "ang susunod," at "kasunod"
para sa mas madaling pag-follow sa mga proseso.

Ang mga tala sa itaas ay nagpapakita ng kahalagahan, proseso sa pagsulat, at isang

halimbawa ng tekstong prosidyural, pati na rin ang mga hakbang sa pag-unawa dito.

Mga Tala sa Tekstong Persuweysib at Argumentatibo

Tekstong Persuweysib

- Layunin: Manghikayat o mangumbinsi sa mga mambabasa.

- Katangian: Subhetibo, naglalahad ng personal na opinyon at paniniwala ng may-akda.

- Ginagamitan ng: Ethos (kredibilidad ng manunulat), Pathos (apela sa emosyon), at Logos

(gamit ng lohika).

- Halimbawa ng Gamit: Patalastas, propaganda, pagrerekrut.

- Mahalaga: Isaalang-alang ang mga mambabasa; ang uri ng panghihikayat ay dapat akma
sa kanilang profile.

Tekstong Argumentatibo

- Layunin: Kumbinsihin ang mambabasa gamit ang datos o impormasyon.

- Katangian: Obhetibo, batay sa merito ng ebidensya, hindi lamang sa opinyon o
damdamin.

- Pangunahing Gamit: Logos o lohika.

- Proseso: Pumili ng paksa, itakda ang iyong panig, mangalap ng ebidensya, gumawa ng
draft na may panimula, kaligiran, ebidensya, counterargument, at kongklusyon.

- Kahalagahan: Mahalaga sa pagpapahayag ng well-informed na mga argumento at sa

pakikipagdebate sa isang akademikong setting.

Pagkakaiba ng Tekstong Persuweysib at Argumentatibo

- Tekstong Persuweysib: Naka-focus sa opinyon, gumagamit ng emosyon at kredibilidad

para manghikayat.

- Tekstong Argumentatibo: Naka-focus sa datos at lohika, naglalahad ng ebidensya para

sa pagkumbinsi.

Halimbawa ng Tekstong Persuweysib at Argumentatibo sa Paggamit ng mga Hayop sa

Pananaliksik

- Persuweysib: Diin sa kahalagahan ng hayop sa medisina, gumagamit ng emosyon at

kredibilidad (99% ng mga doktor).

- Argumentatibo: Nagtataglay ng parehong suporta sa paggamit ng hayop ngunit

binabalanse ito sa pamamagitan ng pagtingin din sa mga kontra-argumento.

Kahalagahan ng Pag-unawa at Pagsulat ng Tekstong Argumentatibo

- Nakakatulong ito sa pagbuo ng kritikal na pag-iisip.

- Mahalaga ito sa akademikong diskurso at sa paggawa ng informed na mga desisyon.

- Nagbibigay ito ng kakayahan sa isang indibidwal na maipahayag ang kanyang posisyon

nang may kredibilidad at lohikal na suporta.

Karagdagang Impormasyon
Paglalarawan sa Damdamin o Emosyon

- Fokus sa internal na estado ng tauhan; nagbibigay-dahilan sa kanyang mga aksyon.

- Epektibong nagkokonekta sa mambabasa sa tauhan.

- Iba't ibang paraan ng paglalarawan:

1. Aktuwal na Nararanasan: Direktang ipinapakita ang emosyon sa pamamagitan ng

pisikal na kondisyon o situwasyon.

2. Diyalogo o Iniisip: Damdamin ay ipinahahayag sa pamamagitan ng salita o kaisipan ng

tauhan.

3. Ginawa ng Tauhan: Aksyon bilang repleksyon ng nararamdaman.

4. Tayutay o Matatalinghagang Pananalita: Pagpapayaman ng paglalarawan sa

pamamagitan ng paggamit ng figurative language.

Paglalarawan sa Tagpuan

- Mahalaga ang detalyadong paglalarawan ng lugar at panahon upang maganyak ang

mambabasa.

- Mga elemento sa paglalarawan ng tagpuan:

1. Pisikal na Katangian: Ano ang itsura ng lugar?

2. Tunog: Anong mga tunog ang naririnig?

3. Amoy: Ano ang mga amoy na nararanasan?

4. Pakiramdam: Ano ang general atmosphere o mood ng lugar?

5. Lasa: Ano ang lasa ng pagkain o anumang consumable sa lugar?

- Paglalarawan ay dapat makapagdala sa mambabasa sa eksaktong kalagayan o sitwasyon

ng mga tauhan.

Paglalarawan sa Isang Mahalagang Bagay

- Mahalagang bagay bilang central o symbolic element sa akda.

- Dapat malinaw na mailarawan ang:

1. Pinagmulan: Saan nagmula ang bagay?

2. Pisikal na Katangian: Ano ang itsura, amoy, bigat, lasa, tunog?

3. Kahulugan at Kahalagahan: Ano ang kuwento o significance ng bagay sa tauhan at sa

kabuuan ng akda?

- Paglalarawan ay nagpapalalim sa kahulugan at nagbibigay ng richer context sa naratibo.