53 Biyernes Santo sa Pagpapakasakit ng Panginoon (B) — Pula Marso 29, 2024
TETELESTAI P. Francis Alvarez, SJ
ay may kalakip na pagkamatay. nasa krus at pagkatapos, inusisa
Minsan, hindi ito literal na ka- mo ang iyong sarili. Sinasadya matayan: Ang pagkamatay sa N aganap na—sa Mabuting ko ito sapagkat ang konotasyon Balita ayon kay Juan, ito sarili… isang pagsasakripisyo ng ng salitang tetelestai ay ito: Pag- ang huling mga salita ni Hesus sariling oras o ginhawa o mga katapos matapos ng proseso, sa krus. Sa wikang Griyego, ang hangad. Tanungin mo ang kahit ang bunga ng proseso ay dapat orihinal na wikang ginamit ni sinong magulang na nabagong maiangat sa susunod na antas. Juan upang isulat ang ebang- lubusan ang buhay buhat ng Isipin ang isang lumang daksipat helyo, isa lang ang sa salitang siya’y magkaanak. Ngunit min- o teleskopyo. Kailangan mong ginamit: Tetelestai. san din, literal ang kamatayan: i-extend nang i-extend ang isang Ang pagkamatay ng ating mga dulo nito upang mas luminaw Ang salitang Tetelestai ay bayani na naglaan ng kanilang ang iyong nakikita at magkaroon nakaugnay sa salitang telos, na mga buhay para sa pag-ibig sa ng saysay ang iyong sinisipat. ang ibig sabihin ay pinaka o bayan… ang kamatayan ni Hesus pangunahing layunin. Isa pang Dapat mag-umapaw ang pag- sa krus. posibleng salin ng tetelestai ibig ni Hesus sa krus sa ating ay, “Natupad na” o maaaring, Para kay Hesus ang layunin sariling pag-ibig. Sa ibang pama- “Natupad ko na ang aking la- ng kanyang kamatayan ay pag- maraan, kailangan din nating yunin.” Ano ang pangunahing ibig. Ngayon, pagmasdan mo si pasanin ang ating krus at sumu- layunin o saysay ng pag-iral ni Hesus na nasa krus at tanungin nod sa kanya. Hesus? Madalas nating naririnig ang sarili, “Ano nga ba ang aking mga hangad ngayon? Ano ang Isang paraan ng pag-unawa ay isinugo ng Diyos ang Kanyang sa krus ay ito: Tinatanong ng Anak para mamatay sa ating mga aking saysay ngayon? Karapat- dapat bang paglaanan ko ito ng sangkatauhan ang Diyos. “Gaano kasalanan. Ngunit, maging ito, mo kami kamahal?” Iuunat ni kailangan nating usisain at un- aking buhay?” Hesus ang kanyang mga braso gkatin ang pakahulugan dahil Nakaugnay din ang tetelestai sa kanyang kaliwa at sa kan- maaari tayong dalhin ng pahayag sa salitang teleios, na ang ibig yang kanan—sa abot ng kan- na ito sa sa isang maling pan- sabihin ay buo o puno. Sa- yang makakaya—at sasabihing, anaw sa Diyos bilang Diyos na makatuwid, maaari ring salin “Ganito kita kamahal.” At siya’y uhaw sa dugo, isang magaga- ng tetelestai ang “Ito ay buo at mamatay para sa atin. liting Diyos na mapapakalma puno na” o kahit “Ako ay buo, lamang sa pamamagitan ng isang at ako ay puno.” Ang bumubuo Pagmasdan mong muli ang marahas na kamatayan. Hindi at pumupuno kay Hesus ay pag- mga braso’t kamay ni Hesus sa ito ang Diyos na ipinakilala sa ibig. Ngayon, pagmasdan mo si krus. Iniunat niya ang kanyang atin ni Hesus. Hesus sa krus at tanungin mo ang mga kamay sa kanyang kaliwa Hindi isinugo ng Diyos Ama iyong sarili, “Anong bagay ang at kanyang kanan, inaanyayahan ang kanyang Anak para lamang bumubuo at pumupuno sa akin ang sinumang nagnanais mana- mamatay. Isinugo ng Diyos si ngayon? Karapat-dapat bang pa- tili sa kanyang tabi na umibig Hesus upang umibig. Ngunit, glaanan ko ito ng aking buhay?” gaya ng kanyang pag-ibig. Bakit? gaya ng patotoo ng mga taong Kung iyong mapapansin, Sapagkat, sa dulo, ito lamang ang tunay na umibig, ang pag-ibig pinagmasdan natin si Hesus na bubuo at pupuno sa ating buhay. (Tahimik na pupunta ang [mga] bansang magugulantang; pati siya ng ligaya, malalaman niyang pari sa dambana at siya’y[sila’y] mga hari ‘pag siya’y nakita ay hindi nawalan ng kabuluhan magpapátirapâ sa harap nito. Ang matitigilan, makikita nila ang ang kanyang pagtitiis. Ang mga kasama niyang tagapagling- ‘di nabalita kahit na kailan, at aking tapat na lingkod at lubos kod ay luluhod.) mauunawa ang ‘di pa narinig kong kinalulugdan ang siyang L—Magsiluhod tayo at tahimik ninuman!” tatanggap sa parusa ng marami at na manalangin.(Tumahimik) Sagot ng mga tao, “Sino ang alang-alang sa kanya sila’y aking maniniwala sa ibinabalita naming patatawarin. Dahil dito siya’y (Matapos ang ilang sandali...) ito? Sino ang makapagpapatunay aking pararangalan, kasama ng L—Magsitayo na ang lahat. na pinahihintulutan ito ng mga dakila; ‘pagkat kusang- Pa n g i n o o n ? K a l o o b a n n g loob niyang ibinigay ang sarili Paunang Salita Panginoon na ang kanyang at nilasap ang kaparusahan ng L—Sa araw na ito ginugunita lingkod ay matulad sa isang masasama. Inako niya ang mga natin ang kamatayan ni Hesus halamang natanim sa tuyong makasalanan at idinalanging sa krus. Tayo’y nagninilay sa lupa, walang katangian o kagan- sila’y patawarin.” kanyang dakilang pag-ibig na dahang makatawag-pansin, wala —Ang Salita ng Diyos. inialay para sa ating kaligtasan. siyang taglay na pang-akit para B—Salamat sa Diyos. Pa r a r a n g a l a n n a t i n a n g lapitan siya. Hinamak siya ng Krus na, bagamat naging mga tao at itinakwil. Nagdanas Salmong Tugunan (Slm 30) kasangkapan ng pagkamatay siya ng sakit at hirap. Wala man E. C. Marfori T—Ama, sa mga kamay mo ni Hesus ay nagkamit para sa lang nagtapon ng sulyap sa ko ang Em Am E. C.Dm Em buhay E. C.Dm ko. Marfori Am habilin Marfori atin ng kaligtasan at búhay. kanya. Hindi natin siya pinansin, sa EmA ma, Am mga ka Kaisa ng buong sambayanang para siyang walang kabuluhan. sa mga Dmmay
A ma, ka may
Kristiyano magpasalamat tayo Tiniis niya ang hirap na tayo ang sa Ama na siyang may-akda at dapat magbatá, gayon din ang Em Em pinagmumulan ng grasya ng kirot na tayo sana ang lumasap; 3 A ma, sa mga ka may akala natin ang dinanas niya’y 3 ating kaligtasan. 3 mo bi ko parusa sa kanya ng Diyos. Dahil ha lin Em ang Panalangin sa ating mga kasalanan kaya siya mo ang (Hindi ito pangungunahan ng ha bi lin ko ha bi lin ko ang nasugatan; siya ay binugbog Am Am 4 “Manalangin tayo”) 4 mo dahil sa ating kasamaan. Tayo P—Ama naming makapang- ay gumaling dahil sa pahirap na 4 Am bu hay ko. yarihan, alalahanin mo ang tinamo niya at sa mga hampas na ko. 1. Sa iyo, O Poon, ako’y bu hay iyong awa at pagmamahal at kanyang tinanggap. Tayong lahat bu hay ko. sa iyong paglingap gawin mong ay parang mga tupang naligaw; lumalapit/ upang ingatan mo, banal kaming lahat na siyang nagkanya-kanya tayo ng lakad. nang hindi malupig;/ sa mga dahilan kaya’t dugo’y dumanak Ngunit inibig ng Panginoon na kamay mo habilin ko’y buhay mula sa iyong nagpakasakit na sa kanya ipataw ang parusang ko,/ Tagapagligtas kong tapat Anak upang pagsaluhin kami tayo ang dapat tumanggap. Siya at totoo. (T) sa piging ng Pagkabuhay na ay binugbog at pinahirapan, 2. Lahat kong kaaway ay kanyang itinatag bilang aming ngunit ‘di tumutol kahit kamunti humahalakhak/ pati kapitbahay Tagapamagitan kasama ng man; tulad ay korderong hatid ako’y hinahamak;/ dating Espiritu Santo magpasawalang sa patayan, parang mga tupang kakilala ay nagsisiilag,/ kung hanggan. hindi tumututol kahit na gupitan, masalubong ko ay nagsisiiwas./ B—Amen. ni hindi umimik kahit gaputok Nilimot na akong tulad ng man. Nang siya’y hulihin, I. PAGPAPAHAYAG hatulan, at dalhin sa dakong namatay,/ ‘di na pinapansin, NG SALITA NG DIYOS patayan, wala mang nangahas parang yagit lamang. (T) Unang Pagbasa na ipagsanggalang, wala man 3. Subalit, O Poon, ang aking (Is 52:13—53:12)(Umupo) lang dumamay. Siya ay pinatay tiwala/ ay nasasaiyo, Diyos na Si Hesukristo ang katuparan ng propesiya dahil sa sala ng sangkatauhan. dakila!/ Sa iyong kalinga, umaasa ni Propeta Isaias tungkol sa Lingkod Siya’y inilibing na kasama ng ako,/ laban sa kaaway ay ipag- ng Diyos na kusang-loob na nag-alay masasama at mayayaman, baga tatanggol mo;/ at sa umuusig na ng kanyang sarili upang magkaroon ng man wala siyang kasalanan o sinumang tao. (T) kapatawaran. nagsabi man ng kasinungalingan. 4. Itong iyong lingkod, sana Pagbasa mula sa aklat ni Propeta Sinabi ng Panginoon, “Ang ay lingapin,/ ingatan mo ako’t Isaias kanyang paghihirap ay kalooban iyong pagpalain;/ iligtas mo ko; inihandog niya ang sarili ako at iyong sagipin,/ tanda ng SINABI ng Panginoon, “Ang upang sa pamamagitan noon lingkod ko’y magtatagumpay sa pag-ibig na ‘di nagmamaliw!/ ay magkaroon ng kapatawaran. O magpakatatag ang mga kanyang gawain, mababantog Dahil dito’y mabubuhay siya siya at dadakilain. Marami ang nilikha,/ lahat ng sa Poon ay nang matagal, makikita ang nagtitiwala. (T) nagitla nang siya’y makita, dahil lahing susunod sa kanya. At sa pagkabugbog sa kanya’y halos sa pamamagitan niya’y maisa- Ikalawang Pagbasa ‘di makilala kung siya’y tao. sagawa ang aking panukala. Pag- (Heb 4:14–16; 5:7–9) Ngayo’y marami rin ang mga katapos ng pagdurusa, lalasap Sapagkat naranasan ni Hesus ang roon si Hesus at ang kanyang Si Simon Pedro at ang isa kahinaan, sákit, at pagdurusang mga alagad. Pumaroon si Hudas, pang alagad ay sumunod kay dinaranas natin, siya’y naging kasama ang ilang bantay sa Hesus. Kilala ng pinakapunóng maunawain at mapagkalingang templo at isang pangkat ng mga saserdote ang alagad na ito, Tagapamagitan natin sa Ama. kawal na padala ng mga punóng k aya ’t n a k a p a s o k s i ya n g Pagbasa mula sa sulat sa mga saserdote at mga Pariseo. May kasama ni Hesus sa patyo Hebreo dala silang mga parol, sulo, at ng bahay ng pinakapunóng sandata. Alam ni Hesus ang saserdote. Naiwan naman si MGA KAPATID: Magpakatatag lahat ng mangyayari sa kanya, Pedro sa labas ng pintuan. tayo sa ating pananampalataya, kaya’t sila’y sinalubong niya at Lumabas ang alagad na kilala ya m a n g m ay r o o n t ayo n g tinanong: ng pinakapunóng saserdote, dakilang saserdote na pumasok H—Sino ang hinahanap ninyo? kinausap ang dalagang sa kalangitan sa harapan ng B—SI HESUS NATAGA-NAZARET. nagbabantay sa pinto, at pina Diyos, walang iba kundi si H—Ako si Hesus. pasok si Pedro. Si Pedro’y tina Hesus na Anak ng Diyos. Ang T—Kaharap nila si Hudas na nong ng dalaga: dakilang saserdote nating ito nagkan ulo sa kanya. Nang P—Hindi ba’t isa ka sa mga ay nakauunawa sa ating mga sabihin ni Hesus na siya nga, alagad ng taong iyan? kahinaan sapagkat sa lahat ng napaurong sila at nabuwal sa T—Sumagot si Pedro, paraa’y tinukso siyang tulad lupa. Muli siyang nagtanong: P—Hindi. natin, ngunit hindi nagkasala. H—Sino nga ba ang hinahanap T—Maginaw noon, kaya’t Kaya’t huwag na tayong mag- ninyo? nagpabaga ng uling ang mga atubiling lumapit sa trono ng B—SI HESUS NATAGA-NAZARET. alipin at mga bantay at tumayo mahabaging Diyos, at doo’y H—Sinabi ko na sa inyong ako si sa paligid ng sigâ upang kakamtan natin ang habag at Hesus. Kung ako ang hinahanap magpainit. Nakihalo si Pedro kalinga sa panahong kailangan ninyo, hayaan ninyong umalis at nagpainit din. natin ito. ang mga táong ito. Si Hesus ay tinanong ng Noong si Hesus ay namumuhay T—Sinabi niya ito upang p i n a k ap u n ó n g s a s e r d o t e dito sa lupa, siya’y dumalangin matupad ang kanyang salita, t u n g k o l s a k a ny a n g m g a at lumuluhang sumamo sa “Walang napahamak kahit isa alagad at sa kanyang itinuturo. Diyos na makapagliligtas sa sa mga ibinigay mo sa akin, Sumagot si Hesus: kanya sa kamatayan. At dininig Ama.” Binunot ni Simon Pedro H — H aya g a n a k o n g n a g - siya dahil sa lubusan siyang ang kanyang tabak at tinaga sasalita sa madla; lagi akong nagpakumbaba. Bagamat siya’y ang alipin ng pinakapunóng nagtuturo sa mga sinagoga at Anak ng Diyos, natutuhan niya saserdote. Natigpas ang kanang sa templo ng mga Judio. ang tunay na kahulugan ng tainga ng aliping yaon na ang Wala akong sinabing palihim. pagsunod sa pamamagitan ng pangala’y Malco. Sinabi ni Bakit ako ang tinatan ong pagtitiis. At nang maganap na Hesus kay Pedro: ninyo? Ang tanungin ninyo’y niya ito, siya’y naging walang H—Isalong mo ang iyong ang mga nakarinig sa akin; hanggang Tagapagligtas ng lahat tabak! Dapat kong inumin ang alam nila kung ano ang sinabi ng sumusunod sa kanya. kalis ng paghihirap na ibinigay ko. —Ang Salita ng Diyos. sa akin ng Ama. T—Pagkasabi nito, siya’y B—Salamat sa Diyos. T—Si Hesus ay dinakip at sinampal ng isa sa mga bantay Awit-Pambungad (Fil 2:8–9) ginapos ng mga bantay na Judio na naroroon. (Tumayo) at ng pangkat ng mga kawal P—Bakit mo sinasagot nang B—Masunuring Kristo Hesus sa pamum uno ng kanilang gany an ang pinakapunóng naghain ng buhay sa krus, kaya’t kapitan. Siya’y dinala muna kay saserdote? dinakila ng D’yos at binigyan Anas na biyenan ni Caifas na T—Sinagot siya ni Hesus: ng ngalang tampok sa langit at pinakapunóng saserdote nang H—Kung nagsalita ako ng ma sansinukob. panahong yaon. Si Caifas ang sama, patunayan mo! Ngunit nagpayo sa mga Judio na mas kung mabuti ang sinabi ko, Mabuting Balita (Jn 18:1–19:42) mabuti para sa kanila na isang bakit mo ako sinampal? P—Ang Pagpapakasakit ng tao lamang ang mamatay alang- T—Si Hesus na nagagapos ating Panginoong Hesukristo alang sa bayan. pa noon ay ipinadala ni Anas ayon kay San Juan. (Mga tauhan: T - Tagapagsalaysay; H - Hesus; P - Pedro, Pilato, utusang babae, kawal; B - Bayan) T—Noong panahong iyon, umalis si Hesus kasama ang kanyang mga alagad. Pumunta sila sa ibayo ng batis Cedron at pumasok sa isang halamanan doon. Ang lugar na ito’y alam ni Hudas na nagkanulo sa kanya, sapagkat madalas magpunta kay Caifas, ang pinakapunong saserdote. Samantala, naroon pa rin si Simon Pedro at nagpapainit. Siya’y tinanong nila: P—Hindi ba’t alagad ka rin ng taong iyan? T—Sumagot si Pedro: P—Hindi! T—Tinanong naman siya ng isa sa mga alipin ng pinakapunóng saserdote, kamag-anak ng lala king tinigpasan niya ng tainga: P—Hindi ba ikaw ang nakita kong kasama ni Hesus sa halamanan? P—Kung gayon, isa kang hari? P—Kunin ninyo siya, at kayo T—Muling itinatwa ito ni Pedro. T—Sabi ni Pilato. Sumagot si ang magpako sa kanya. Wala Siya namang pagtilaok ng manok. Hesus: akong makitang kasalanan niya. H—Kayo na ang nagsasabing T—Sumagot ang mga Judio: Mula sa bahay ni Caifas, si ako’y hari. Ito ang dahilan kung B—AYON SA AMING KAU Hesus ay dinala nila sa palasyo bakit ako ipinanganak at napa TUSA’Y NARARAPAT SIYANG ng gobern ador. Umaga na rito sa sanlibutan: upang mag MAMATAY, SAPAGKAT SIYA’Y noon. Hindi pumasok ang mga salita tungkol sa katotohanan. NAGPAPANGGAP NA ANAK Judio sa palasyo ng gobernador, Nakikinig sa aking tinig ang NG DIYOS. upang sila’y huwag maituring sinumang nasa katotohanan. T—Lalong natakot si Pilato nang na ‘di karapat-dapat kumain ng marinig ang mga pananalitang Hapunang Pampaskuwa. Kaya’t P—Ano ba ang katotohanan? ito. Muli siyang pumasok sa sa labas sila tinanggap ni Pilato T—Tanong ni Pilato. Pagkasabi palasyo at tinanong si Hesus: at tinanong: nito, muling lumabas si Pilato at P—Tagasaan ka ba? P—Ano ang sakdal ninyo laban sinabi sa mga Judio: T—Subalit hindi tumugon si sa taong ito? P—Wala akong makitang kasa Hesus. Ani Pilato: T—Sumagot sila: lanan sa taong ito. Ngunit ayon P—Ayaw mo bang makipag- B—KUNG HINDI PO SIYA sa inyong kaugalian, dapat akong usap sa akin? Hindi mo ba alam GUMAWA NG MASAMA, magpalaya ng isang bilanggo na maa ari kitang palayain o HINDI NAMIN SIYA DADAL kung araw ng Paskuwa. Ibig ba ipapako sa krus? HIN SA INYO. ninyong palayain ko ang Hari ng T—At sumagot si Hesus: T—Sinabi sa kanila ni Pilato: mga Judio? H—Kayâ mo lamang maga- P—Dalhin ninyo siya, at hatulan B—HINDI! HUWAG SIYA, gawa iyan ay sapagkat ipinag- ayon sa inyong kautusan. KUNDI SI BARRABAS! kaloob sa iyo ng Diyos ang T—Sumagot ang mga Judio: T—Si Barrabas ay isang tulisan. kapangyar ihang iyan, kayâ B—WALA PO KAMING KA Kaya’t ipinakuha ni Pilato si mas mabigat ang kasalanan ng PANGYARIHANG HUMATOL Hesus at ipinahagupit. Ang mga nagdala sa akin dito. NG KAMATAYAN KANINUMAN. kawal ay kumuha ng halamang T—Nang marinig ito ni T—Nangyari ito upang matupad matinik, ginawang korona, at ipi Pilato, lalo niyang hinangad ang sinabi ni Hesus tungkol sa nutong kay Hesus. na palayain si Hesus. Ngunit paraan ng kanyang pagkamatay. At sinuutan siya ng balabal na nagsigawan ang mga tao: Si Pilato’y pumasok uli sa palasyo purpura. Isa’t isa’y lumalapit sa kanya at ang wika: B—KAPAG PINALAYA MO at tinawag si Hesus: ANG TAONG IYAN, HINDI KA P—Ikaw ba ang Hari ng mga Judio? B—MABUHAY ANG HARI NG KAIBIGAN NG CESAR! SINU T—Sumagot si Hesus: MGA JUDIO! MANG NAGPAPANGGAP NA H—Iyan ba’y galing sa inyong T—At si Hesus ay pinagsasampal. HARI AY KALABAN NG CESAR. sariling isipan, o may nagsabi Lumabas uli si Pilato at sinabi T—Pagkarinig ni Pilato sa sa inyo? sa kanila: pangungusap na ito, inilabas T—Tinanong siya ni Pilato: P—Ihaharap ko siya sa inyo n i ya s i H e s u s . A t s i ya ’ y P—Ako ba’y Judio? Ang mga upang malaman ninyo na wala lumuklok sa hukum an, sa kababayan mo at ang mga akong makitang kasalanan niya! dakong tinatawag na “Ang punong saserdote ang nagdala sa T—At inilabas si Hesus na may Plataporma,” Gabata sa wikang iyo rito. Ano ba ang ginawa mo? koronang tinik at balabal na Hebreo. T—Sumagot si Hesus: purpura. Araw noon ng Paghahanda H—Ang kaharian ko’y hindi sa Sinabi sa kanila ni Pilato: s a Pa s k u wa a t m a g - i i k a - sanlibutang ito. Kung sa sanli P—Narito ang tao! labindalawa na ng tanghali. butang ito ang aking kaharian, T—Pagkakita sa kanya ng mga Sinabi ni Pilato sa mga Judio: ipinakipaglaban sana ako ng punóng saserdote at ng mga P—Narito ang inyong hari! aking mga tauhan at hindi bantay, sila’y sumigaw: T—Sumigaw sila: naipagkanulo sa mga Judio. B—IPAKO SIYA SA KRUS! B—PATAYIN SIYA! PATAYIN! Ngunit hindi sa sanlibutang ito IPAKO SA KRUS! IPAKO SA KRUS! ang aking kaharian! T—Sinabi ni Pilato: T—Tanong ni Pilato: P—Ipapako ko ba sa krus ang at ang aking damit ay kanilang isa sa mga kawal ang tagiliran inyong hari? pinagsapalaran.” Gayon nga ni Hesus, at biglang dumaloy T—Sumagot ang mga punóng ang ginawa ng mga kawal. ang dugo at tubig. Ang nakakita saserdote: Nakatayo sa tabi ng krus ni nito ang nagpapatotoo—tunay B— WALA KAMING HARI Hesus ang kanyang ina at ang ang kanyang patotoo at alam KUNDI ANG CESAR! kapatid na babae nitong si Maria, niyang katotohanan ang sinabi T—Kaya’t si Hesus ay ibinigay na asawa ni Cleopas. Naroon niya—upang kayo’y maniwala. sa kanila ni Pilato upang ipako din si Maria Magdalena. Nang Nangyari ang mga ito upang sa krus. makita ni Hesus ang kanyang matupad ang sinasabi ng Kinuha nga nila si Hesus. At ina, at ang minamahal niyang Kasulatan, “Walang mababali lumabas siya na pasan ang kan alagad sa tabi nito, kanyang isa man sa kanyang mga buto.” yang krus, patungo sa lugar na sinabi: At sinabi naman ng ibang bahagi kung tawagi’y “Dako ng Bungo,” H—Ginang, narito ang iyong anak! ng Kasulatan, “Pagmamasdan Golg ota sa wikang Hebreo. T—At sinabi ni Hesus sa alagad: nila ang kanilang inulos.” Pagdating doon, siya’y ipinako sa H—Narito ang iyong ina! Pagkatapos nito, si Jose na krus, kasama ng dalawa pa—isa T—Mula noon, siya’y pinatirá taga-Arimatea ay nagsadya kay sa gawing kanan at isa sa kaliwa. ng alagad na ito sa kanyang Pilato upang humingi ng pahin Sumulat si Pilato ng ganitong bahay. Pagkatapos nito, alam ni tulot na makuha ang bangkay pangungusap at ipinalagay sa Hesus na naganap na ang lahat ni Hesus. Si Jose’y isang alagad krus: “Si Hesus na taga-Nazaret, ng bagay; at bilang katuparan ng ni Hesus, ngunit palihim nga ang Hari ng mga Judio.” Nasu Kasulatan ay sinabi niya: lamang dahil sa takot sa mga sulat ito sa mga wikang Hebreo, H—Nauuhaw ako! Judio. At pinahintulutan siya ni Latin, at Griyego at marami sa T—May isang mangkok doon Pilato; kaya’t kinuha ni Jose ang mga Judio ang nakabasa nito, na punô ng maasim na alak. bangkay ni Hesus. Sumama sa sapagkat malapit sa lungsod ang Itinubog nila rito ang isang kanya si Nicodemo, may dalang dakong pinagpakuan kay Hesus. espongha, ikinabit sa sanga ng pabango—mga sandaang libra Kaya’t sinabi ng mga punóng isopo at idiniit sa kanyang bibig. ng pinaghalong mira at aloe. Siya saserdote kay Pilato: Nang masipsip ni Hesus ang alak ang nagsadya kay Hesus isang B—HUWAG NINYONG ISULAT ay kanyang sinabi: gabi. Kinuha nila ang bangkay ni NA HARI NG MGA JUDIO, KUNDI, H—Naganap na! Hesus, at nilagyan ng pabango “SINABI NG TAONG ITO, AKO T—Iniyukayok ni Hesus ang kan habang binabalot sa kayong lino, ANG HARI NG MGA JUDIO.” yang ulo at nalagot ang kanyang ayon sa kaugalian ng mga Judio. T—Sumagot si Pilato: hininga. Sa pinagpakuan kay Hesus ay P—Ang naisulat ko’y naisulat may isang halamanan, at dito’y (Lumuhod tayo at tahimik na mag- ko na. may isang bagong libin gang nilay.) T—Nang maipako na ng mga hindi pa napaglilibingan. Yamang kawal si Hesus, kinuha nila ang T—Noo’y Araw ng Paghahanda, noo’y araw ng Paghahanda ng kanyang kasuotan at pinaghati- at ayaw ng mga Judio na mana- mga Judio, at dahil sa malapit hatian ng apat. Kinuha rin nila tili sa krus ang mga bangkay sa naman ang libingang ito, doon ang kanyang tunika; ito’y walang Araw ng Pamamahinga sapagkat nila inilibing si Hesus. tahi at hinabi nang buo mula sa dakila ang Araw ng Pamamahin- —Ang Mabuting Balita ng itaas hanggang sa ibaba. Nag- gang ito. Kaya’t hiniling nila kay Panginoon. usap-usap ang mga kawal: Pilato na ipabali nito ang mga B—Pinupuri ka namin, Pangi B—HUWAG NATING PUNI binti ng mga ipinako sa krus, at noong Hesukristo. TIN ITO; MAGSAPALARAN alisin doon ang mga bangkay. NA LAMANG TAYO PARA MA Naparoon nga ang mga kawal at Homiliya (Umupo) LAMAN KUNG KANINO ITO binali ang mga binti ng dalawa- Panalanging Pangkalahatan MAUUWI. ng ipinakong kasabay ni Hesus. T—Nangyari ito upang Ngunit pagdating nila kay (Luluhod ang lahat sa bawat pagluhog matupad ang isinasaad ng at tatayo naman sa pagpapanalangin. Hesus at makitang patay na siya, Pangungunahan ng paring taga- Kasulatan, “Pinagh ati-hatian hindi na nila binali ang kanyang nila ang aking mga kasuotan; pagdiwang ang Panalanging Pang- binti. Subalit inulos ng sibat ng kalahatan.) 1. PARA SA BANAL NA SIMBAHAN L—Idalangin natin, mga mahal kong kapatid, ang banal na Sambayanan ng Diyos sa buong daigdig. Upang pagkalooban ng kapayapaan at pagkupkop, pagkakaisa at pagtataguyod, ang mga kaanib nito sa sansinukob at upang tayo’y bigyan ng pamumu hay na matiwasay para tayo’y makasamba sa Diyos Ama nating makapangyarihan. (Lumuhod, tumahimik, tumayo.) Espiritu Santo magpasawalang pagiging matapat sa kanyang hanggan. tipan. P—Ama naming Makapangya B—Amen. (Lumuhod, tumahimik, tumayo.) rihan, sa katauhan ng Anak mong si Kristo ipinahayag 4. PARA SA MGA INIHAHAN- P—Ama naming makapangya mo ang iyong kadakilaan sa DANG TAO SA PAGBIBINYAG rih an, pinangatawanan mo lahat ng mga tao. Lingapin ang iyong mga pangako kay mong ang iyong mga ginagawa L—Idalangin din natin ang mga Abraham at sa tanáng sa kanya dahil sa pag-ibig upang ang inihahandang tao sa pagbibinyag ay sumilang. Dinggin mo ang iyong Sambayanang laganap sa upang ang kanilang kalooban ay pagluhog ng iyong Sambayanan buong daigdig ay mamalaging makatugon sa pagtawag ng Diyos upang ang mga tao na iyong matatag sa pananampalatayang Ama nating makapangyarihan unang hinirang ay pagindapating iyong bigay para sambahin ang para sa tubig ng binyag sila’y sumapit sa kaganapan ng banal mong ngalan sa pamama muling maisilang sa ikapagpa kaligtasan sa pamamagitan ni gitan ni Hesukristo kasama ng patawad ng lahat ng kasalanan at Hesukristo kasama ng Espiritu Espiritu Santo magpasawalang sa ikapagkakamit ng pakikisalo Santo magpasawalang hanggan. hanggan. kay Hesus na Poong Mahal. B — Amen. B—Amen. (Lumuhod, tumahimik, tumayo.) 7. PARA SA MGA ‘DI SUMA- P—Ama naming makapangyari 2. PARA SA SANTO PAPA SAMPALATAYA KAY KRISTO han, lagi mong pinauunlad ang L—Idalangin natin ang ating Sambayanan sa pagkakaroon L—Idalangin din natin ang tanáng Banal na Papa na si Francisco ng karagdagang kabilang. Sa hindi pa sumasampalataya na hinirang ng Diyos sa hanay pananampalataya at pagkaunawa kay Kristo upang tahakin nila ng mga tagapangasiwa upang ay magkar oon nawa ng pag- ang land as ng kaligtasan na kanyang bigyan ng kalusugan unlad ang (aming) mga iniha nililiwanagan ng Espiritu Santo. at mah abang buhay para sa handa sa pagbibinyag upang (Lumuhod, tumahimik, tumayo.) kapakanan ng banal na Sambaya sa muli nilang pagsilang bilang P—Ama naming makapangyari nang ipinagkatiwala sa kanya binyagan sila’y mapabilang sa han, gawin mong ang mga hindi para paglingkuran. mga kaanib ng iyong angkan pa nananalig sa iyong Anak ay (Lumuhod, tumahimik, tumayo.) sa pamamagitan ni Hesukristo makatuklas sa katotohanan sa kasama ng Espiritu Santo mag- P—Ama naming makapang pamumuhay nilang wagas at pasawalang hanggan. yarihan, sa iyong kapasyahan kaming sa pag-ibig mo ay laging B—Amen. umiiral ang sanlibutan. Pa- umuunlad sa pagmamalasakit unlakan mo ang aming 5. PARA SA PAGKAKAISA sa tanáng sa iyo’y humahanap kahilingan na iyong lingapin si NG MGA KRISTIYANO ay maging mga saksing mapa- Papa Francisco na iyong hinirang paniwalaan ng iyong dakilang para kami pangasiwaan upang L—Idalangin din natin ang lahat pag-ibig sa sanlibutan sa ang Sambayanang Kristiyano ng ating mga kapatid na pawang pamamagitan ni Hesukristo na iyong pinamumun uan ay kay Hesukristo nananalig upang kasama ng Espiritu Santo mag- mapamahalaan niya nang may marapatin ng Diyos Ama nating pasawalang hanggan. kaunlaran sa pananampalataya makapangyarihan na sila’y tipu B—Amen. at gawang kabutih ang iyong nin at lingapin sa iisa niyang inaasahan sa pamamagitan ni Sambayanan. 8. PARA SA MGA HINDI PA Hesukristo kasama ng Espiritu (Lumuhod, tumahimik, tumayo.) SUMASAMPALATAYA SA DIYOS Santo magpasawalang hanggan. P—Ama naming makapangyari L — Idalangin din natin ang mga B—Amen. han, tinitipon mo ang mga nawa hindi pa sumasampalataya sa lay at tinatangkilik mo ang mga Diyos upang pagindapating sa 3. PARA SA KAPARIAN AT LAHAT nagkakatipon sa iyong Sambaya kanya’y makadulog sa panini NG KAANIB NG SIMBAHAN nan. Lingapin mo ang mga kabi walang wagas na kanilang L—Idalangin din natin si N. na lang sa kawan ng iyong Anak sinusunod. ating Obispo, gayundin ang lahat na sa iyo itinalaga sa buklod ng (Lumuhod, tumahimik, tumayo.) ng mga Obispo, mga pari, at mga iisang binyag upang sila’y mag diyakono, at ang tanáng kabilang kabuklod sa buong pananalig P—Ama naming makapangyari sa Samb ayanang Kristiyano. at sila’y magkapisan sa buklod han, nilikha mo ang lahat ng mga (Lumuhod, tumahimik, tumayo.) ng pag-ibig sa pamamagitan ni tao upang lagi kang hanapin at Hesukristo kasama ng Espiritu ‘pag natagpuan ka’y masiyahang P—Ama naming makapangya walang maliw. Ipagkaloob mong Santo magpasawalang hanggan. rih an, ang iyong Espiritu ay kahit may mga ‘di kanais-nais B—Amen. nagpapabanal at nagtataguyod na balakid, mabanaagan pa rin sa buong Simbahan. Dinggin 6. PARA SA MGA JUDIO ng tanán ang mga pahiwatig ng mo ang aming pagluhog para iyong pag-ibig at matangg ap sa iyong mga tagapaglingkod L—Idalangin din natin ang mga nila ang mga gawang kabuti upang mapaglingkuran kang Judio na unang pinagpahayagan han ng mga sumasampalataya matapat sa tulong ng iyong ng Diyos na totoo upang ipagka bilang kaakit-akit na katibayan kagandahang-loob sa pamamagi loob niyang sa pag-ibig sa kan na ikaw ang Diyos na totoo at tan ni Hesukristo kasama ng yang ngalan sila ay umunlad sa Amang aming pinanggalingan sa pamamagitan ni Hesukristo ng sanlibutan. Mapalad ang mga kasama ng Espiritu Santo mag- II. pagpaparangal inaanyayahan sa kanyang piging. pasawalang hanggan. sa krus na banal B—Panginoon, hindi ako karapat- B—Amen. dapat magpatulóy sa iyo ngunit sa 9. PARA SA MGA UMUUGIT isang salita mo lamang ay gagaling Pagtatanghal sa Krus na Banal SA PAMAHALAAN na ako. (Unang paraan) L—Idalangin natin ang mga may 1. Ang nalalambungang krus ay dadalhin Panalangin Pagkapakinabang tungkuling maglingkod sa bayan sa gawi ng dambana. Ipuprusisyon ito (Tumayo) at umuugit sa ating pamahalaan na sa gitna ng dalawang tagapagdala ng P—Manalangin tayo.(Tumayo) upang ang kalooban nila ay may sinding kandila. Ibibigay ng isang tagapaglingkod ang krus sa pari. Ang Ama naming mapagmahal, itaguyod ng Amang Maykapal pinap ak inabang mo kami alinsunod sa kanyang kinalulug paring nakatayo sa gawi ng dambana ay siyang aabot sa krus. Paisa-isang sa banal na pagk am atay at dan sa ikapagkakamit ng kapaya pagkabuhay ni Kristo. Panatilihin hahawian ang lambong: gawing ulunan, paan at kalayaan ng tanán. kanang kamay ng krus, at buong takip. mo sa amin ang ginanap ng iyong (Lumuhod, tumahimik, tumayo.) Habang nanyayari ang paghawi at dakilang pag-ibig upang kami’y P—Ama naming makapangyari pagtaas ay ang awit ng paanyaya: makapamuhay nang matapat han, nasa iyong kamay ang P—Sa kahoy ng krus na banal ni sa pakikisalo sa dulot mong adhika at karapatan ng tanán. Hesus na Poong mahal nalupig pagliligtas sa pamamagitan ni Tunghayan mo ang mga umu- ang kamatayan at sa muling Hesukristo kasama ng Espiritu ugit sa aming pamah alaan pagkab uhay ang pag-asa ay Santo mag-pasawalang hanggan. upang sumagana ang tanán sa sumilay. B—Amen. sanlibutan sa ipagkakamit ng B—Purihin at ipagdangal ang Pagpapanalangin sa Sambayanan kapayapaan at ikapapanat ili ating Poong Maykapal: Ama na ng kalayaan na ikaw ay samba Bukal ng buhay, Anak na siya P— Ama naming bukal ng pag hin alinsunod sa iyong loobin nating Daan, Espiritung ating papala, ang iyong pagbabasbas sa pamamagitan ni Hesukristo Tanglaw. (Lumuhod) ay manaog nawang masagana sa kasama ng Espiritu Santo mag- iyong sambayanang gumanap pasawalang hanggan. 2. Matapos ang bawat pag-awit, ng paggunita sa pagkam atay luluhod ang lahat bilang tahimik na B—Amen. ng iyong Anak na siyang pagka paggalang sa krus samantalang ang pari ay nakatindig at hawak-hawak buhay ng nagtitiwala. Ang iyong 10. PARASAMGA MAY TANGING pagpapatawad ay sumapit nawa PANGANGAILANGAN niya nang nakataas ang krus. sa tanán. Ang iyong pakikisa L—Idalangin natin, mga kapatid, 3. Sa bahagi ng pagbibigay-galang sa mang maaa sah an ay iyong banal na krus, ang Tagapamunong Pari sa Ama nating makapangyarihan ibigay. Ang pananampalatayang lamang ang hahalik sa krus. na ang sanlibutan ay maibsan banal nawa’y maging matibay. ng tanáng katiwalian, ang mga 4. Ang ibang pari/sambayanan at Ang kaligtasang walang maliw karamdaman ay malunasan, ang mga nakasubaybay sa live stream ay ay patatagin mong lubusan sa kagutuman ay maparam, ang mga inaanyayahan na lumuhod at maglaan pamamag itan ni Hesukristo ng ilang sandali para sa pagbibigay- nasa piitan ay lumayang tuluyan, kasama ng Espiritu Santo galang sa banal na krus. Ang mga ang mga naaapi ay mahango nakasubaybay sa kanilang mga tahanan magpasawalang hanggan. sa kawalang-katarungan, ang ay maaari ring magbigay-galang sa B—Amen. mga naglalakbay ay maluwal kanilang mga krus. hating sumapit sa paroroonan, (Walang pagbabasbas. Tahimik na lilisan 5. Pagkatapos ng pagpaparangal, ang ang lahat. Pagkaraa’y tatanggalin ang ang mga nasa ibang bansa ay krus ay dadalhin sa tayuan nito sa mantel ng altar. Ang krus na pinaranga- makauwi sa kanilang bayan, dambana. Ang mga kandelerong may ang mga maysakit ay magkamit lan ay mananatili sa harap ng dambana kandilang nagdiringas ay dadalhin sa na may apat na kandilang nakatanod. ng kagalingan, at ang mga nag- ibabaw o sa gawi ng dambana. Ang Panalanging Pangtakipsilim ay aagaw-buhay ay matiwasay na hindi gaganapin ng mga nakikilahok sa mahimlay. III. BANAL NA katatapos na panghapong pagdiriwang.) (Lumuhod, tumahimik, tumayo.) PAKIKINABANG P—Ama naming makapangya rihan, binubuhayan mo ng loob Ama Namin ang mga nasa kapighatian, pina tatatag mo ang mga may mabigat B—Ama Namin... na pinapasan. Paunlakan mo P—Hinihiling namin... ang mga kahilingan ng mga B—Sapagkat iyo ang kaharian at dumaraing dahil sa maraming ang kapangyarihan at ang kapu mga pinagtitiisan upang bawat rihan magpakailanman! Amen. nasa kagipitan ay magkamit ng (Walang pagbati ng Kapayapaan.) kasiyahang madama ang iyong pagmamahal sa pamamagitan ni Paanyaya sa Pakikinabang (Tumayo) Hesukristo kasama ng Espiritu Santo magpasawalang hanggan. P—Ito ang Kordero ng Diyos. Ito B—Amen. ang nag-aalis ng mga kasalanan EXCERPT FROM THE MESSAGE OF HIS HOLINESS, POPE FRANCIS FOR LENT 2024 Rome, Saint John Lateran, December 3, 2023
Dear Brothers and Sisters,
When our God reveals himself, his message is always one of freedom: “I am the Lord your God, who brought you out of the land of Egypt, out of the house of slavery” (Ex 20:2). These are the first words of the Decalogue given to Moses on Mount Sinai. Those who heard them were quite familiar with the exodus of which God spoke: the experience of their bondage still weighed heavily upon them. In the desert, they received the “Ten Words” as a thoroughfare to freedom. We call them “commandments”, in order to emphasize the strength of the love by which God shapes his people. The call to freedom is a demanding one. It is not answered straightaway; it has to mature as part of a journey. Just as Israel in the desert still clung to Egypt – often longing for the past and grumbling against the Lord and Moses – today too, God’s sister. Love of God and love of neighbour are people can cling to an oppressive bondage that one love. Not to have other gods is to pause it is called to leave behind. We realize how true in the presence of God beside the flesh of our this is at those moments when we feel hopeless, neighbour. For this reason, prayer, almsgiving wandering through life like a desert and lacking and fasting are not three unrelated acts, but a promised land as our destination. Lent is the a single movement of openness and self- season of grace in which the desert can become emptying, in which we cast out the idols that once more – in the words of the prophet Hosea weigh us down, the attachments that imprison – the place of our first love (cf. Hos 2:16-17). us. Then the atrophied and isolated heart God shapes his people, he enables us to leave will revive. Slow down, then, and pause! The our slavery behind and experience a Passover contemplative dimension of life that Lent helps from death to life. Like a bridegroom, the Lord us to rediscover will release new energies. In draws us once more to himself, whispering the presence of God, we become brothers words of love to our hearts. and sisters, more sensitive to one another: God has not grown weary of us. Let us in place of threats and enemies, we discover welcome Lent as the great season in which companions and fellow travelers. This is God’s he reminds us: “I am the Lord your God, who dream, the promised land to which we journey brought you out of the land of Egypt, out of the once we have left our slavery behind. house of slavery” (Ex 20:2). Lent is a season of The Church’s synodal form, which conversion, a time of freedom. Jesus himself, as in these years we are rediscovering and we recall each year on the first Sunday of Lent, cultivating, suggests that Lent is also a time of was driven into the desert by the Spirit in order communitarian decisions, of decisions, small to be tempted in freedom. For forty days, he will and large, that are countercurrent. (...) I invite stand before us and with us: the incarnate Son. every Christian community to do just this: to (...) The desert is the place where our freedom offer its members moments set aside to rethink can mature in a personal decision not to fall their lifestyles, times to examine their presence back into slavery. In Lent, we find new criteria in society and the contribution they make to its of justice and a community with which we can betterment. press forward on a road not yet taken. To the extent that this Lent becomes a time It is time to act, and in Lent, to act also means of conversion, an anxious humanity will notice to pause. To pause in prayer, in order to receive a burst of creativity, a flash of new hope. the word of God, to pause like the Samaritan in the presence of a wounded brother or I bless all of you and your Lenten journey.