Görsel Anarşi

“i e asal araçlar içerisi de hiç kuşkusuz, ilk si e a o tolojisi ölü ü de de ahsettiği iz üzere
direkt olarak si e ayı yarata a a ay ı za a da aslı da o u ir ara ı olarak diğer tü yapılarda
hikaye, ses, üzik… et ir içi de ayrıla görü tü ya da görsel, el ette ki post-ist sinema
episte esi de de özel ir yere sahip. )ate ir ö eki hikaye ölü ü de de ahsettiği iz üzere
eti kavra ı üzeri de görsele ir akış yaparak gide eği iz yolu ir e ze olsu elirle iştik.
A a urada görseli ke di e has özellikleri de doğa azı i ka ları varlığı a ve o i ka ları
işlevi e dair de azı episte elere ulaş aya çalışa ağı ızı elirteli .

İlk olarak görseli et i ve alt et i e dair ir şeyler söyle ede ö e azı teri leri , si e asal
araçlar arası daki ta ı la alar es ası da, esas kökleri e dair işaret ettikleri a la da sakı a ı
ö e i i elirt e iz gerekiyor. Ör eği eti keli esi yeri e hikayeyi, yazı sal araç içi
kulla a ız u yüzde di. Be zer şekilde aslı da etafor teri i i de kökleri ve unun sonucu
olarak oluşturduğu ilk sezgisel a la aslı da direkt ve tikel olarak görsele işaret ediyor gi i
görü esi e karşı aslı da hala yazı sal oyutta kal aya deva et ektedir. O se eple görsel
etaforla etafor arası daki ilişkiyi si e asal araçlara dair siste sel akış açısı çerçevesi de
değerle dir ek yeri de ola aktır.

Bir görseli et i edir? Aslı da urada evap zate görsel üzeri e kurul uş ola si e ada he e
ke di i ele ver ektedir. A a görseli et i i hareket-göster e yapısıyla ağdaşık olduğu u
il ek ö e lidir. Burada ahsettiği iz daha açık a la ıyla görsel a latıdır. Fakat u görsel a latıyı
kulla a yö te i üzeri de görsel et e dair ko uştuğu uza dikkat edil elidir. Ya i yazı sal
hareket-göster e ve görsel hareket-göster e arası da orga ik ir ağ ulu a aktadır. )a a -
gör e te elli hikaye alt et i i, görsel eti yoluyla gayet de işleye ilirsi iz. Doğal olarak ilk post-
ist si e a episte esi i açıklarke kulla dığı ız hareket-göster e ve za a -gör e i her si e asal
araç içi ye ide ta ı la ası gerekliliği ortaya çık akta dahası farklı araçlardaki u hareket-
göster e ve za a -gör e yapıları ı ir irleriyle ay ı uza larda ilişki içi de ol a ası a rağ e
ge el ta ı da gir ek zoru da oldukları ilişkileri e tür ir so u a evrile eği e dair ir soru da
bizleri tü azametiyle beklemektedir.

“i e asal diyalektik yapı ı , görsellik ara ı da ta ı la ası, tah i edile ile eği gi i; et i
hareket-göster e, alt et i za a -gör e, etaforu diyalektik iskeleti ge işleye sı ırları yapısı
üzeri de he e kurul aktadır. A a alt eti ve etafora gel ede ö e görsel et e dair azı
deği il esi gereke konular bizleri beklemektedir.

İlk olarak görsel eti , i ajları yaratıl ası ko usu da ir evi töz görevi gördüğü içi i geleri
yaratıl ası hususu da devasa ir gösterge ili ko usu u ister iste ez ke di e esas uğraş olarak
seç ektedir. Bu u dışı da u görsel et i si e a ı fotoğraf te eli de doğa o tolojisi ve
tarihiyle ola ilişkisi üzeri de de azı yaratıl ış ala ları varlığı ev uttur. Bu açıda aslı da
fotoğrafa dair irçok tartış a zate daha aşta olduğu gi i ko u uz dahili e girerke , si e asal
görseli fotoğrafı aştığı duru lar da ka era ı hareket et esi, o tolojik olarak hareketli görü tü..
urada özgü olarak tartış a orta ı a gir eyi aşar aktadırlar. El ette ki urada kadrajla a,
ko pozisyo , ışıkla dır a ve doku gi i daha irçok tek ik detaya gir eye eğiz. Fakat u tek ik
detaylar üzeri de görsele dair azı çok ö e li oktalar var olduğu içi u ları aklı ızı ir
köşesi de ulu ası yeri de ola aktır.
Görsel alt et e ve etafora geç ede ö e görseli sahip olduğu ke di e has özelliklerde doğa
görsel et e dair çok ö e li ir ko u var. Bu ay ı za a da yazı ızı aşlığı ı da elirleye ir ko u,
ya i görsel a arşi. Görsel et i hareket-göster e üzeri de kurduğu gösterge ili sel i geleri ,
şizofre ik oku alar ve az ö e ahsettiği iz tek ik kulla ı larla ola ilişki pota siyeli çok ö e li
ir ko uya ışık tut aktadır. İ gele hareketleri içi zoru luluk ola i geleri şizofre ik
te elleri de kurtul ak ü kü üdür? Bu ko uyu diğer si e asal araçlarda sor a a ızı
se e i o ları si e a ı o tolojisi de var oldukları ko u iti arıyla u soruya ir evap vere ek
pota siyelde ol a alarıdır. “oru uza geri dö ersek hareket-göster e yapısı üzeri de görsel et i
şizofre ik te elleri de kurtar a ko usu da azı kırıl a oktaları ulu aktadır. Burada ilk
olarak deği e eği iz kişi izzat yaratı ı ya i yö et e i ke disidir. Yö et e i görsel et i
şizofre ik te elde kurtar a ko usu da yaşaya ağı el ette ki o lar a soru vardır a a u ları
her iri kişisel ve öz el eselelerdir. Bizi ilgile dire kıs ı u şizofere ik te eli kır ada ir
zorunluluk haline gele görsel a arşi ölü üdür.

Burada yö et e e yardı da ulu a ak ola şey ve aslı da u ko uda at ası gereke e te el adı
da tarih oyu a çeşitli gösterge ili sel edi lerle edi il iş ola lara dair ir soru sallaştır adır. Bu
ir a la da o otetik olarak elde edil iş ola akade ik sahaya dair ir eyda oku adır el ette
ya da ir a la da o u u ut a ça ası. A a urada karşı ıza çıka ak esas soru tü u yö et e i
giriş esi gereke ça aları ötesi de ve ir a la da o ları so u u da, görsel et i şizofre ik
te eli i yık a hususu da, seyir i i ; i gele hareketi ko usu da, i gelerle kura ağı ya da
kura aya ağı ilişkilere dairdir. Haliyle öylesi e sıkı tılı ir ko uya vara ak dere ede şizofre ik
te eli takı tı hali e getir e izi de ir se e i var. Öyle ki hareket-göster e üzeri de yaratıla
yaratı ı ö kabullerini zaman-gör eyle aşsak da, şizfore ik oku alara dair diyalektik iskeleti
ko kavlığı üzeri de yarattığı ız ihti allik urada da a açladığı ız üzere io-iktidara dair bir
dire işi e te el e areleri de iri hali e gel ek zoru da kala aktır. Çü kü yö et e i ö
ka ulü ü ötesi de si e ayı zoru lu ir dire iş sahası olarak var ol ası üzeri de ta ı ladığı ız
üzere, io-iktidarı da ö ka ulleri e karşı ir soru sallaştır a yap a e uriyeti deyiz.

Görsel eti de şizofre ik te eli yık a ko usu da, görseli tek ik ola akları ı sa atı aşkı
tözüyle ilişkile diril esi, e te elde a a a yö elik öz el ve edi sel ir yö te olarak
ahsede ile eği iz e te el husustur. A a el ette u, i gele hareketi ko usu da, i geleri
gösterge ili sel soykütükleri e dair devasa ir yıkı faaliyeti hali e gele eği içi seyir iye yö elik
yaratıla ihti al leri pota siyel izleyi i sayısı da yaşata ağı deri ir yıkı da söz ko usudur.

Ontolojik potansiyel olarak bio-iktidara karşı dire iş ko usu da tek kay ağı ız ola görseli , hareket-
göster e üzeri de he üz yö et e i dahi ö ka ulü ü aş adığı ko u da girişile u
ü adele i el ette ki görsel alt eti ve etaforda da deva etmesi temel bir zorunluluktur.

Burada hareket-göster e ve za a -gör e i , farklı si e asal araçları uza ları da, yapıla aları
ile ge el ta ı daki ilişkileri e deği ek gerek ektedir. Çü kü görsel alt et i tek aşı a za a -
gör e üzeri de düşü ek ko u u sade e ir ya ı a işaret et ektedir. Ortada evapla ası
gereken soru en basit haliyle şudur: “öz geli i hareket-göster e te elli hikayeyi za a -gör e
görsel alt et iyle a lat akla, za a -gör e te elli hikayeyi görsel eti le a lat akla ve za a -
gör e te elli hikayeyi görsel alt eti le a lat ak arası da asıl ir fark vardır. Görüle eği üzere
zaman-gör e te elli görsel alt et i ke di içi de var ola episte eleri dışı da diğer si e asal
araçlarla da ola ir zoru lu ilişkisi ev uttur. Fakat uradaki ilişki farklı uza larda ol ası ede iyle
ikili ir ilişkiye sahip değildir. Ya i yukarıda sorduğu uz sorulardaki ikili duru lar ir tür se teze
dö üş ez. “e tez, seyir i i ge el kavrayışı da tikel olarak ulu aktadır. Doğal olarak yö et e i
u se teze dair giriştiği ça alar yal ız a ça alarda i arettir, ir so uçta ahsedile ez. Burada
evzu ahis ola kurgu ko usu asle farklı ir yapıda olduğu içi eseleye üdahil değildir. O u la
ilgili irdele eye ilgili ölü de deği e eğiz. Farklı uza ları irlikteliği olarak oluşa si e a ı u
topla hali, farklı yapıdaki uza ları , ge el kavrayışa ulaş a ko usu da girişile ça a ı , so u a
ulaş ası ko usu da elde edile aşarı ve ilerle eleriyle ilişkilidir.

Görsel alt et i tek aşı a ele aldığı ızda da yi e u ara ı tek ik özellikleri i sa atı aşkı tözüyle
ilişkile dir e ko usu a ulaşa ağız. A a urada görsel et i şizofre ik te eli i yık ada
aşvurduğu uz ay ı yö te e dair iraz daha farklı ir işlevle karşı karşıyayızdır. Çü kü görsel eti
her e kadar şizofre ik akışı dışı a çıksa da hala ir diyalektik iskelet oluştur a zoru luluğu u
taşıdığı içi yapıla ilişkile dir eler daha çok ye ide göster e a tığı üzeri de ola aktır. Bu da
getirile ye iliği ağırlıklı olarak kadrajla a ve ka era hareketi üzeri de ilerle esi a la ı a
gel ektedir. Görsel olarak za a -göre eye geçişteyse görseli tek ik detaylarıyla çıkıla yol çok
daha, görsellik a la ı da, o tolojik ir hal al aktadır.

Görsel etafora deği e ek olursak da yazı ızı aşı da ahsettiği iz üzere aslı da görsel etafor
görsel eti de ziyade alt eti le daha paralel ir seyirdedir. Burada hikayedeki metaforla
arası daki farkı gör ek ö e lidir. Çü kü söz geli i ir kale üzeri de o u farklı açılarla göstererek
etafor yarat ak, ir görsel etafor değildir. Görsel etafor, görseli o tolojisi e işaret ede
teknik detayları sa atı aşkı tözüyle ilişkile diril esi yoluyla yaratıl asıdır, u yüzde , o tolojiyle
ola ağı da dolayı alt eti le oldukça yakı ir seyirde ulu ur.

“i e ada gerçek a la da ir diyalektik yapıya oturtula ile tek araç hikaye olduğu içi görsel alt
eti ve etafor ko usu da azı, e azı da a la a ko usu da zorluklar çekiyor ol a ız gayet
doğaldır. Fakat görseli hikaye i tira lığı da kurtararak ke di aşı a ta ı laya il e i getirdiği
güçle ye i ir yaratı oluştura il e i ü kü lüğü e ulaşa iliyor ol a a ızı da u ko uda e
üyük ava tajı ız olduğu u utul a alıdır.

Kere Duy uş

İsta ul, 5