Post-ist Sinema Epistemesi

“i e a ı tarihi e ve o tolojisi e aktığı ızda te elde evapla ayı ekleye irçok pro le le
karşı karşıya kalıyoruz. Bu larda azıları izzat ilk episte e dizgeleri i oluşturul asıyla alakalı
eselelerke azıları ugü e kadar yaratıl ış dizgeler üzeri de azı pro le ler.

İlk olarak si e a ı içi de ulu duğu şöyle ir çık azda söz et ek ü kü . Za a -gör e ile
iktidar tahakkü ü ü zayıflatıp izleyi iyi öz e hali e getir e, izleyi i üzeri de ioiktidarı
şizofre ik diyalektik oku aları a da ze i hazırlayarak o u ir a la da güçle diriyor. Haliyle
ge el a la da u, öz e i yiti i eselesi üzeri de yö et e i yarata ağı eseri e gi i ir işleve
evril esi gerektiği sorusu u oldukça zorlayı ı ir hale sokuyor. No otetik te elli didaktik hareket-
göster ede kop a uğru a girile teorik ü adele, eserle izleyi i arası da ir ya a ılaş a
yaratarak üyük ir izleyi i kay ı a se ep ol aktadır. Her e kadar şizofre ik oku aları
te elsizleştire ek çok dikkatli hazırla ış ir i gele hareketleri arası diyalektik iskelet
oluşturula ilse dahi u, yaşa a üyük ya a ılaş a te elli kopuşu yeri i doldura aya aktır. Bu
açıda elitisit ol akla eleştirile ile ek u yaklaşı ı ge el episte olojisi gereği u da
vazgeç esi i de ü kü ol adığı ı göz ö ü e aldığı ızda, elirli ir dar kitleye hitap et ek
zorunda kalan zaman-gör e yapılı si e a ı , izleyi iyle ola ilişkisi i, çok daha kırılga ve öz el ir
ala a taşıdığı ı söyleye iliriz.

Peki nomotetik arka plana sahip hareket-göster e üzeri e i şa edile za a -gör eyi episte e
dizgesi hali e getir ede izle e ek yol e ola aktır? İşte urada ugü e kadarki dizgelerde olduğu gi i
sa atı ta ı ı üzeri de si e asal araçları ye ide ele alı arak hareket-göster e iskeleti i
oluşturul ası söz ko usudur. Ayrı a daha da ileri gide ek olursak u yaratıla dizgeler üzeri de
ortaya çık ış ola akı lara ir eleştiri getirerek, sa atı kavra ı ı aşarak, post-ist bir sinema
episte esi dahi oluştur ak ü kü dür. Hiç kuşkusuz uradaki a aç ortaya çıka ak iskeleti
yapısıyla alakalı ye i ir akış açısı kaza aktır. Bu episte e i diğer dizgelerde farkıysa sa atı
ye ide ta ı la akta ziyade o u aşkı tözü e dair ir görüş ildir ektir. Bu yolla da elli dizgesel
akı ları , yaptıkları ta ı lar ara ılığıyla girdikleri sı ırlı kalıpsal aşkı töz yaklaşı ları ı aş ayı
a açla aktadır. Bu se eple sa atı ta ı ı ı aşarak si e ayı direkt olarak sa atı aşkı tözüyle
ağlaya il ek içi azı araçsal ilişkile dir eleri de ö ü e aç ak gerek ektedir. Bu
ilişkile dir eler sayesi de he sa atı ta ı la ası da doğa sı ırları aş ış olur he de
si e a ı araçları a dair o otetik ta ı larda da kurtul uş oluruz. A a işte ta da u
se eplerde ötürü u ilişkile dir e i asıl ola ağı ve asıl işleye eği e dair ir şeyler söyle ek pek
de kolay değildir.

Belirli ir post oder kaotiklik içere u ilişkile dir e i pratik düze le esi e dair söyle e ile ek
şeyleri edi selliği hiç kuşkusuz oldukça ö e kaza ıyor urada. Çü kü sa atı ta ı lar üstü aşkı
tözüyle kurula ak kaotik ilişki i , pratiğe dökül üş hali i , elirli ir diyalektik iskelet oluştur a
zoru luluğu vardır. Haliyle urada yapıl ası gereke e ihayeti de edi sel, gelip geçi i, diyalektik
iskelete hiz et ede ir ilişkile dir e pratiği oluştur aktadır. Bu da ta a e yö et e i
öz elliğiyle alakalı ir duru dur. A a yi e de yö et e i u etke duru u a karşı izleyi iyle hiç ir
ağı ı ol a ası oldukça ö e lidir. O, e fazla eserdeki ya sı ası üzeri de ke di i göstere ilir ki
u da zate o a dair ilgileri veyahut ö ka ulleri etkisiz kılar.

Ayrı a urada ahsettiği iz si e asal araçları da iyi a la ak gerekir. Bahsettiği iz tü u

ilişkile dir e ağı içi de ortaya çıka esere dair yapıla diyalektik oku a ı yal ız a hikaye ve alt
 eti le alakalı ol adığı kesi ir şekilde a laşıl alıdır. Görsellik, ses, üzik, oyu uluk v . gi i
araçları ke di içleri de taşıdıkları i ge pota siyeli i ortaya çıkarıl asıdır urada kast ettiği iz. Bir
a la da yapıla ak fil oku ası ı tü u araçları ke di doğaları ile yapıl ış a latıları ı da işi
içi e katıl ış hali ol ası gerek ektedir. İşte ahsettiği iz diyalektik iskeleti e te el a açları da
iri de u oku ayı yapa il eyi sağla asıdır zate . “i e aya u açıda akıldığı da u gü e dek
yapıla çok sı ırlı akış açısı ı e dere e ge iş ir perspektife ulaştığı rahatça a laşıla ilir. Kaldı ki u
eleştirdiği iz akış açısı zate ola ile ek e ileri seviyedeki episte e dizgeleri i gruplaş ası da
oluşa akı lar olduğu u düşü düğü üzde, klasik o otetik yapıdaki si e a ı e dere e dar ir
alanda hayat ulduğu u fark et ek oldukça çarpı ıdır.

Tü u kaotik, gelip geçi i ilişkile dir eler ağı ı yarattığı ö e li ir kırıl a oktası daha vardır.
Daha si e a ı ilk ortaya çıkışı da iti are i ajları i ge yoluyla zih i, i gele hareketi e
zorla ası duru u el ette ki u, sa atı aşkı tözü ü deri a la ları a üfuz et iş ge iş diyalektik
iskelette sı ır oktalarda iri e dö üş e tehlikesi i de arı dıra aktır. Bir diğer deyişle i gele
hareketi e se ep ola varoluşsal gerçeklik algısı da yaşa ası uhte el azı pro le ler. Bu açıda
si e a ı tü u episte ik olarak üke elleştirile araçları ı , tek ik olarak yetki liği i de
koru a il esi soru u aş göstere ektir. Gü ü üze kadar süregele o otetik te elli klasik
si e a ı su duğu tek ik altyapıyla u u karşıla a ı zorluğu da dolayı episte e dizgeleri i
pratiğe dökül esi ko usu da tek ik a la da da ye i yaklaşı lar oluşturul ası ir zoru luluk olarak
karşı ızda dur aktadır.

Kere Duy uş

İsta ul, 5