Ook in de laatste tien jaar van zijn leven bleef Darwin boeken schrijven, onder

andere over het voortbewegen van klimplanten, vleesetende planten, soorten planten
die meer dan een soort bloem krijgen en ten slotte opnieuw over de invloed van
regenwormen op bodemvorming.

Darwin stierf in zijn huis te Downe op 19 april 1882, 73 jaar oud. Hij had
aangegeven op het kerkhof in Downe te willen worden begraven, maar in plaats
daarvan kreeg hij een staatsbegrafenis in Westminster Abbey. Zijn graf bevindt zich
naast graven van andere bekende Britse wetenschappers als John Herschel en Isaac
Newton.[61]

Werk en ontdekkingen

Reconstructie van Toxodon, een reusachtig uitgestorven zoogdier waar Darwin

fossielen van vond in Zuid-Amerika. De fossiele soorten op dat continent bleken
anatomisch nauw verwant aan er tegenwoordig voorkomende soorten

De rode tiran (Pyrocephalus rubinus) was een van de soorten vogels die door Darwin
werden meegebracht van zijn reis en door de ornitholoog John Gould (1804–1881)
beschreven
Darwin was een hartstochtelijk natuuronderzoeker en verzamelaar van planten,
dieren, fossielen en gesteenten. Met name de door hem meegebrachte dieren, planten
en fossielen uit Zuid-Amerika, Oceanië en Australië zouden de kennis over de natuur
in deze werelddelen een grote stap vooruit brengen.

Verspreiding van soorten

Darwin bestudeerde, onder andere op de Galapagoseilanden, het voorkomen van soorten
schildpadden en vogels. Hij bedacht dat geografische barrières, zoals de zee tussen
de verschillende eilanden, een belangrijke reden vormen waarom soorten zich apart
ontwikkelen. Op elk eiland vond de evolutie op iets andere wijze plaats.

In Zuid-Amerika vond Darwin fossielen van reusachtige uitgestorven zoogdieren.

Naderhand bleken deze anatomisch nauwer verwant met levende Zuid-Amerikaanse
soorten dan met levende soorten op andere continenten. Hieruit leidde Darwin af dat
de levende Zuid-Amerikaanse soorten zich waarschijnlijk uit de fossiele soorten
hadden ontwikkeld.

Natuurlijke selectie
Zie natuurlijke selectie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Darwin wist door nauwkeurige waarnemingen en een voor zijn tijd ongewoon grondig
empirische manier van redeneren zijn theorie uitvoerig te onderbouwen. Het idee van
evolutie was niet nieuw. Dat bepaalde soorten in de loop van de geschiedenis van de
Aarde waren verschenen en weer verdwenen was al voor Darwin bekend door onderzoek
van fossielen. Hoe nieuwe soorten precies verschenen was echter onduidelijk. Onder
andere de Franse biologen Jean-Baptiste Lamarck (1744–1829) en Geoffroy Saint-
Hilaire (1772–1844) en Darwins eigen grootvader Erasmus Darwin (1731–1802) legden
hypotheses voor over hoe soorten uit andere soorten konden ontstaan. Geen van deze
hypotheses werd echter algemeen aanvaard. Dankzij Darwins grondige onderbouwing van
natuurlijke selectie raakte evolutie algemeen aanvaard, een paradigmaverschuiving
in de biologie.

Darwins theorie is gebaseerd op vier ogenschijnlijk simpele waarnemingen.

Ten eerste zag Darwin in dat bij alle soorten meer nakomelingen geboren worden dan
er ouders zijn. Dat zou betekenen dat natuurlijke populaties onbegrensd door zouden
groeien (theorie van Thomas Malthus).
Darwin zag echter ook, dat in de natuur met het verstrijken van de tijd populaties
ongeveer gelijk bleven in grootte. Hij verklaarde dit door te veronderstellen dat
er in de natuur een strijd om het bestaan is, waarbij een deel van elke generatie
zal sterven.
De derde waarneming is dat er binnen soorten variatie bestaat; niet alle individuen
hebben dezelfde eigenschappen.
De laatste waarneming die hij deed, is dat in alle natuurlijk voorkomende soorten
bepaalde eigenschappen worden doorgegeven aan nakomelingen. Een voorbeeld van een
dergelijke erfelijke eigenschap bij de mens is bijvoorbeeld oogkleur.
De strijd om het bestaan in de natuur leidt volgens Darwin tot natuurlijke
selectie. Dit betekent dat individuen met in hun leefomgeving nadelige
eigenschappen eerder sterven, terwijl de beter aangepaste individuen blijven leven
en meer nakomelingen kunnen krijgen. Darwin redeneerde dat als dit proces lang
genoeg doorgaat, een bepaalde eigenschap steeds vaker aanwezig kan zijn binnen een
soort. De soort ontwikkelt zich dan in de loop der tijd.

De Parallel Roads van Glen Roy, te zien als horizontale strepen op de berghelling
Geologie
Darwin was behalve in de biologie ook in de geologie opgeleid. In de eerste helft
van zijn leven, toen zijn gezondheid hem dit nog toestond, ondernam hij regelmatig
geologische expedities. Zijn bijdrage ligt vooral in de geomorfologie. Hij ontdekte
in Zuid-Amerika dat het aardoppervlak omhoog kan bewegen tijdens aardbevingen, en
vond kilometers landinwaarts sporen van oude kusten. In Glen Roy (Schotland)
onderzocht hij de zogenaamde Parallel Roads en ontdekte dat ook dit oude kustlijnen
waren. Later is gebleken dat dit niet, zoals Darwin dacht, sporen van de zee zijn
maar de kust van een ijsstuwmeer uit de laatste ijstijd. De vooraanstaande geoloog
Charles Lyell zag Darwins waarnemingen als belangrijk bewijs voor het
uniformitarianisme, de theorie dat de aardse geschiedenis verklaard kan worden met
dezelfde geologische processen als die we in het heden waarnemen.

Onder invloed van Louis Agassiz en William Buckland kwam rond 1840 de
ijstijdtheorie op. Aanhangers van deze theorie verklaarden landvormen door de
werking van gletsjers in het verleden. Dankzij zijn waarnemingen van gletsjers op
Vuurland was Darwin bekend met de rol van gletsjers bij zowel het transport van
sediment als de vorming van het landschap. Hij testte in 1842 Agassiz' theorie in
het noorden van Wales en ontdekte dat het landschap daar ook gevormd is door
gletsjers.[62]

Darwin ontdekte ook een sequentieel verband tussen de fasen van activiteit van een
(boven de zeespiegel uitstijgende) vulkaan en de geleidelijke formatie van
koraalafzettingen op het ingedaalde vulkanisch gesteente. De ringvormige lagune die
hieruit ontstaat wordt wel een atol genoemd.

Nalatenschap en erkenning

Titelpagina van de eerste druk van On the Origin of Species (1859)

Publicaties
Het duurde meer dan twintig jaar na zijn reis met de Beagle vooraleer Darwin zich
voldoende zeker voelde om zijn theorie over evolutie van soorten te publiceren.
Alhoewel hij in 1844 al een schets van het werk en de theorie had gemaakt en er met
collega's over had gediscussieerd, verscheen de eerste versie van On the origin of
species by means of natural selection (met als ondertitel: or the preservation of
favoured races in the struggle for life) pas in 1859. Dat hij ze ten slotte toch
publiceerde, was het gevolg van het feit dat zijn collega Alfred Russel Wallace
inmiddels tot dezelfde bevindingen was gekomen. In de dertien daaropvolgende jaren
verschenen liefst vijf nieuwe edities waarin telkens belangrijke correcties
voorkwamen. De zesde editie van 1872 is de definitieve.

Een onder historici gehanteerde, maar niet onbetwiste, verklaring voor de periode
tussen de eerste formulering van zijn theorie en publicatie is Darwins ongerustheid
over de religieuze implicatie van zijn werk.[63] Een andere verklaring is Darwins
zeer rustige tempo van werken en publiceren. Hij nam veel tijd voor zijn werk en
ook niet-controversieel materiaal werd pas na vele jaren voorbereiding gedrukt.
Darwins slechte gezondheid kan ook als verklaring voor het lage tempo en de late
publicaties dienen.

Darwins grootste werken zijn het voor het eerst in het Nederlands vertaald door
Tiberius Cornelis Winkler en Hermanus Hartogh Heijs. De arts en paleontoloog
Winkler vertaalde The Origin of Species in 1860. De bioloog, geoloog en vrijdenker
Hartogh Heijs schreef de Nederlandse vertaling van The Descent of Man nog voordat
deze in Engeland werd gepubliceerd. Darwin stuurde Hartogh Heijs het werk in delen
op, zodat hij tevens de gelegenheid had om deze van kritische kanttekeningen te
voorzien.

Cartoon getiteld "man is but a worm" (de mens is maar een worm), die de evolutie
van worm tot Engelse gentleman verbeeldt, met Darwin in het midden, uit de almanak
van het tijdschrift Punch in 1882, vlak voor Darwins dood
Maatschappelijke invloed
Darwins werk had niet alleen grote invloed op de wetenschap, maar ook op de
maatschappij. Deze invloed gold met name op het gebied van religie en filosofie.

De evolutietheorie was een grote aanslag op de zekerheden die het christendom de

Europese bevolking tot op dat moment had gegeven. Darwin zelf verloor zijn geloof
in het christendom niet op grond van zijn wetenschappelijke ontdekkingen, maar
vanwege de wreedheid van de natuur, die hij niet in overeenstemming zag met een
oneindig goede en volmaakte schepper. Hij noemde ooit de sluipwesp als voorbeeld,
die zijn eitjes in levende rupsen legt. De larven eten vervolgens de rups van
binnenuit op, waardoor deze een langzame en gruwelijke dood sterft.

Voor de publicatie van de evolutietheorie heerste onder de intellectuele

bovenklassen in de Westerse wereld de gedachte dat de natuur ordelijk kon worden
ingedeeld.[64] Darwins theorie liet echter zien dat de natuur bestaat uit willekeur
en er geen onderscheid bestaat tussen hogere en lagere levensvormen. Het werk van
Darwin en Huxley liet ook zien dat de mens geen speciale hogere orde vormt, maar
onderdeel is van de natuur.[65]

De filosoof Herbert Spencer, bedenker van het begrip survival of the fittest, paste
het concept van evolutie toe op de menselijke maatschappij (zogenaamd sociaal
darwinisme), hoewel hij hierbij niet aan natuurlijke selectie dacht, maar eerder
zoals Lamarck aan tijdens het leven verkregen eigenschappen. Hierin was hij het
oneens met Darwin, die de ontwikkeling van menselijke intelligentie en emotie
verklaarde met natuurlijke selectie.

Darwins halve neef, de statisticus Francis Galton, schreef in 1865 dat uit
statistische analyse van erfelijkheid bleek dat menselijke intelligentie, moreel en
gevoelens erfelijk kunnen zijn. Hij vestigde daarmee de eugenetica, de leer die
stelt dat technieken toegepast in het fokken van dieren ook op mensen kunnen worden
toegepast. Galton geloofde dat door intelligente personen te selecteren de mens als
soort verbeterd kan worden. Hij was ook de grondlegger van de biometrie. Tijdens
het begin van de 20e eeuw was eugenetica populair en leidde het tot gedwongen
sterilisatieprogramma's in onder andere België, Brazilië, Canada, Zweden en de
Verenigde Staten. De daaropvolgende omarming van het idee door de Duitse nazi's en
de gevolgen daarvan tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben de eugenetica echter in
diskrediet gebracht. Darwin zelf dacht dat de ideeën van Galton onrealistisch en
praktisch onuitvoerbaar waren.[66]

De religieuze kant van het maatschappelijk debat werd aangezwengeld door Thomas
Huxley, die van mening was dat het christendom een mengsel was tussen zowel goede
als slechte elementen uit het jodendom en voor-christelijke Europese religies, in
de praktijk gebracht naar voorkeur van zijn beoefenaars.[67][68] Ernst Haeckel
stelde dat er niets bovennatuurlijks bestaat en dat het eerste leven gevormd is uit
protoplasma. De evolutietheorie werd maatschappelijk eerst aanvaard door de Britse
bovenklasse, maar werd al snel ook door lagere klassen in de maatschappij
opgenomen. Huxley zorgde ook voor de verspreiding van de evolutietheorie door
lezingen te geven onder arbeiders. Op dezelfde manier werd de theorie in de
Verenigde Staten verspreid door Asa Gray, in Duitsland door Ernst Haeckel, in
België door Henry de Dorlodot en in Nederland door Pieter Harting. In bijvoorbeeld
Zuid-Europese landen, waar de kerk grotere invloed had en geen bekende geleerden
direct overtuigd waren van Darwins ideeën, zou de theorie veel geleidelijker
gemeengoed raken. Evolutie wordt overigens door de katholieke kerk niet
uitgesloten, zoals blijkt uit een encycliek van paus Pius XII uit 1950.[69]
Tegenwoordig komt grote weerstand tegen evolutie op religieuze gronden met name uit
(fundamentalistisch) protestantse hoek, met name uit de Verenigde Staten.

Charles Darwin met zijn oudste zoon William in 1842

Darwins nakomelingen
Charles en Emma Darwin hadden tien kinderen, van wie er twee (Mary Eleanor in 1842
en Charles Waring in 1858) als baby stierven. Verschillende van de kinderen leden
aan ernstige ziektes en zwaktes, en Darwin vermoedde dat de nauwe familierelatie,
neef en nicht, tussen de twee echtgenoten de oorzaak kon zijn.

William Erasmus (1839–1914), de oudste zoon, werd bankier. Hij trouwde wel maar
kreeg geen kinderen. Ann Elizabeth (1841–1851) stierf op tienjarige leeftijd, wat
een zware slag was voor haar ouders. Vanwege haar dood hield Darwin op in een
christelijke God te geloven en werd agnost. Henrietta Emma "Etty" (1843–1929) hielp
haar vader bij zijn werk en publiceerde haar moeders aantekeningen na haar dood in
1896. Ze trouwde in augustus 1871 met Richard Buckley Litchfield. Het paar bleef
kinderloos. De vierde dochter, Elizabeth "Bessy" Darwin (1847–1926), trouwde nooit
en had geen nakomelingen.

Vier van Darwins zoons zouden zelf bekendheden worden. George Howard (1845–1912)
was een wis- en sterrenkundige en oceanograaf, Francis (1848–1925) was een
botanicus, Leonard (1850–1943) was een geneticus en politicus en Horace (1851–1928)
was een werktuigbouwkundig ingenieur. George, Francis en Horace waren Fellow of the
Royal Society. Ze trouwden en hadden kinderen. Leonard trouwde twee keer, maar had
geen nakomelingen.

Darwin was de grootvader van onder anderen de natuurkundige Charles Galton Darwin
(1887–1962), kunstenares en schrijfster Gwen Raverat (1885–1957), golfer Bernard
Darwin (1876–1961) en dichteres Frances Cornford (1886–1960). Hij was de
betovergrootvader van biologe Sarah Darwin.

Erkenning en vernoemingen
In 1868, kort na het publiceren van zijn revolutionaire theorie, werd Darwin
opgenomen in de exclusieve Orde "Pour le Mérite". Hij was lid van de Royal Society.
Vanwege zijn grote verdiensten voor de maatschappij is hij begraven in Westminster
Abbey, dicht bij twee andere groten, John Herschel en Isaac Newton. In 1864 ontving
hij de Copley Medal.

De Darwin-Wallace Medal wordt elke 50 jaar uitgereikt door de Linnean Society

Vanwege Darwins grote verdiensten voor de wetenschap, riep de Royal Society of
London een wetenschapsprijs in het leven die zijn naam draagt. In 1890 werd de
eerste Darwin Medal uitgereikt aan Alfred Russel Wallace. De eerbetoning bestaat
anno 2008 nog altijd. De Linnean Society of London heeft in 1908 de Darwin-Wallace
Medal ingesteld, waarvan Wallace ook een van de eerste ontvangers was.
Al tijdens Darwins leven werden veel biologische en geografische namen naar hem
genoemd. Tijdens de reis van de Beagle noemde kapitein Robert FitzRoy een arm van
het Beaglekanaal bij Vuurland Darwin Sound vanwege Darwins ingrijpen toen het
instorten van een gletsjer een grote golf veroorzaakte, die het schip anders had
doen stranden.[70] Ter gelegenheid van Darwins 25e verjaardag in 1834 werd de
hoogste bergtop (2488 m) op Vuurland Monte Darwin genoemd. Toen de Beagle in 1839
de kust van Australië volgde ontdekte Darwins vriend John Lort Stokes een
natuurlijke haven, die hij Port Darwin noemde. Hier werd in 1869 een nederzetting
gesticht, die later uit zou groeien tot de stad Darwin. In de stad is een Charles
Darwin University gevestigd en in de omgeving een Charles Darwin National Park.

In Engeland heeft de universiteit van Cambridge sinds 1964 een Darwin College,
genoemd naar de familie Darwin. Sinds 2000 staat Charles Darwin afgebeeld op
biljetten van 10 pond.

Onder de biologische soorten die naar Darwin zijn genoemd zijn ook de darwinvinken,
hoewel dit eigenlijk geen vinken zijn, maar soorten verwant aan Zuid-Amerikaanse
gorzen en tangaren. Andere soorten die naar Darwin zijn genoemd zijn het
schubreptiel Diplolaemus darwinii, de vis Semicossyphus darwini, de bladoormuis
Phyllotis darwini en het fossiele primatengeslacht Darwinius.

in Nederland is het natuurhistorisch museum Naturalis in Leiden te vinden aan de

Darwinweg.

Darwinjaar
Ter ere van de 150e verjaardag van de publicatie van On the Origin of Species en
Darwins 200e geboortedag werd het jaar 2009 door de IUBS uitgeroepen tot
Darwinjaar.[71]

Op 13 september 2009 vertrok de moderne driemastklipper Stad Amsterdam vanuit

Southampton voor een eenjarige wereldreis in de sporen van Charles Darwin. In het
kader van de viering van Darwins tweehonderdste geboortejaar deed het schip de reis
over die hij van 1831 tot 1836 met de Beagle maakte.[72][73] De VPRO zond deze reis
wekelijks uit op NPO 2 en Canvas onder de titel Beagle: In het kielzog van Darwin.

Ter gelegenheid van het Darwinjaar werden allerlei films en boeken uitgebracht,
zowel voor als tegen de evolutietheorie, onder meer het boek Het grootste spektakel
ter wereld en de film The Genius of Charles Darwin, allebei van Richard Dawkins, en
de film The Voyage that Shook the World van Creation Ministries International.

Film
De film Creation uit 2009, met Paul Bettany in de hoofdrol, gaat over een deel van
het leven van Darwin.

Literatuur (selectie)
Ronald W. Clark The Survival of Charles Darwin: A Biography of a Man and an Idea
(1886)
Zie ook
Darwinisme
Evolutietheorie
Geschiedenis van de evolutietheorie
Neo-darwinisme
Het Ontstaan der Soorten
Sociaal-darwinisme
Herbert Spencer
Survival of the fittest
Liberalisme
Universeel darwinisme
Bronnen en verwijzingen
Voetnoten
https://www.francetvinfo.fr/monde/royaume-uni/stephen-hawking-sera-enterre-au-
cote-de-newton-et-darwin-a-l-abbaye-de-westminster_2666542.html.
Desmond & Moore (1991), p. 12–15
Darwin (1871), p. 232
Browne (1995), p. 72
Desmond & Moore (1991), p. 33–40
Browne (1995), p. 82
Desmond & Moore 1991, p. 42–43
Desmond & Moore 1991, p. 47–48
Darwin 1887, pp. 10, 14, 15, 17 18
Von Sydow (2005)
Browne (1995), p. 97
Browne 1995, pp. 133–141
Desmond & Moore 1991, p. 94–97
Desmond & Moore (1991), p. 189–192 & 198
Browne 1995, p. 177–178
Browne 1995, pp. 183–190
Browne 1995, p. 224; Darwin 1835, p. 7; Desmond & Moore 1991, p. 210
Darwin (1845), p. 207-208
Browne 1995, p. 244–250
Eldredge (2006)
Desmond & Moore (1991), p. 145 & 170–172
Tekening uit Gould (1863)
Desmond & Moore 1991, p. 131, 159
Darwin (1839), p. 526
Desmond & Moore (1991), p. 160–168, 182; Darwin (1887), p. 260; Darwin (1958), p p
98–99
Keynes (2000); Eldredge (2006)
Desmond & Moore (1991), pp. 195–198
Owen (1840), nr. 1 p. 16 (Toxodon), nr. 3 p. 73 (Scelidotherium), nr. 4 p. 106
(Glyptodon), Desmond & Moore 1991, pp. 201–205; Browne 1995, pp. 349–350
Browne (1995), pp. 345–347
Desmond & Moore (1991), pp. 207–210
Desmond & Moore (1991), pp. 220–221
Herbert (1980), p. 9
Desmond & Moore (1991), pp. 229–232; van Wyhe (2008); Eldredge (2006)
Desmond & Moore (1991), pp. 196–201, 212–221
Desmond & Moore (1991), pp 241–244 & 426
Desmond & Moore (1991), pp 241–244
(en) www.talkorigins.com; 2005: Darwin's illness
Darwin (1958), pp 232–233
Desmond & Moore (1991), pp 256–259
van Wyhe (2008)
Browne (1995), pp 385–388; Desmond & Moore (1991), pp 264–265
Desmond & Moore (1991)
(en) darwin-online.org.uk: Darwin Correspondence Project - Letter 419 — Darwin, C.
R. to Fox, W. D., (15 June 1838)
van Wyhe (2007), pp. 186–187
Darwin (1887), p 32
van Wyhe (2007), pp. 186–187; Darwin Correspondence Project - Letter 729 — Darwin,
C. R. to Hooker, J. D.
(en) Darwin Correspondence Project - Letter 734 — Hooker, J. D. to Darwin, C. R.,
29 January 1844
Browne (1995), pp 461–465; blijkt verder uit: Darwin Correspondence Project -
Letter 814 — Darwin, C. R. to Hooker, J. D., (7 Jan 1845)
Desmond & Moore (1991), pp 320–323 & 339–348
Browne (1995), p 503
Desmond & Moore (1991), pp 419–420
 Desmond & Moore (1991), pp. 412–441
Desmond & Moore (1991), pp. 466–470
Desmond & Moore (1991), pp. 374–474
Buskes, C., 2009. Het boek van het millennium. In:In Darwins woorden Uitgeverij
Nieuwezijds ISBN 9789057122712
Gray, Asa. 1861. Natural Selection not inconsistent with Natural Theology. A free
examination of Darwin's treatise on the Origin of Species, and of its American
reviewers. Reprinted from the Atlantic monthly for July, August, and October, 1860.
London: Trübner & Co., Boston: Ticknor and Fields.
http://darwin-online.org.uk/content/frameset?pageseq=1&itemID=A567&viewtype=text
Desmond & Moore (1991), pp 493–499
Desmond & Moore (1991), pp 503–505
Darwin (1871), pp 385–405; Browne (2002), pp 339–343
Darwin (1887), pp 145–133; Browne (2002), pp 359–369
Browne (2002), pp 495–497
Worsley (2008)
Odling-Smee (2007)
Burns et al. (1982), p 962
Leakey & Slikkerveer (1993), p 35
Desmond & Moore (1991), p. 556–557 & 572 & 598; Darwin (1871), pp 167–173 & 402–
403; zie ook de correspondentie tussen Galton en Darwin
Huxley (1902): a compound of some of the best and some of the worst elements of
Paganism and Judaism, moulded in practice by the innate character of certain people
of the Western World
Burns et al. (1982)
Paus Pius XII Encycliek: Humani Generis, 12 augustus 1950
FitzRoy (1839), pp 216–218
Zie de website
KNMI doet mee aan de Beagle-reis. Gearchiveerd op 5 november 2011. Geraadpleegd op
11 juni 2023.
Beagle.vprol.nl
Publicaties
(Naast vele wetenschappelijke artikelen)

(en) Darwin, C.R.; 1835: Extracts from letters to Professor Henslow (in beperkte
oplage verspreid), Cambridge University Press, Cambridge, hier in te zien.
(en) Darwin, C.R. (red.); 1838–1843: The zoology of the voyage of H.M.S. Beagle,
Henry Colburn, Londen, hier in te zien.
(en) Darwin, C.R.; 1839: Journal of Researches, hier in te zien.
(en) Darwin, C.R.; 1839: Questions About the Breeding of Animals, Stewart & Murray,
Londen, hier in te zien.
(en) Darwin, C.R.; 1842–1846: Geology of The Voyage of The Beagle, hier in te zien,
in drie delen:
1842 (deel I): The Structure and Distribution of Coral Reefs, Smith Elder & Co.,
Londen.
1844 (deel II): Geological observations on the volcanic islands visited during the
voyage of H.M.S. Beagle, together with some brief notices of the geology of
Australia and the Cape of Good Hope, Smith Elder & Co., Londen.
1846 (deel III): Geological Observations on South-America, Smith Elder & Co.,
Londen.
(en) Darwin, C.R.; 1849: On the Use of the Microscope on Board Ship, in: Owen, R.:
Zoology, in: Herschel, J.F.W. (red.): A Manual of scientific enquiry; prepared for
the use of Her Majesty's Navy: and adapted for travellers in general, John Murray,
Londen: pp. 389–395.
(en) Darwin, C.R.; 1851: Section VI: Geology, in: Herschel, J.F.W. (red.): A manual
of scientific enquiry; prepared for the use of Her Majesty's Navy: and adapted for
travellers in general, John Murray, Londen, pp 166–204.
(en) Darwin, C.R.; 1851–1854: Living Cirripedia hier in te zien, in twee delen:
1851 (deel I): A monograph on the sub-class Cirripedia, with figures of all the
species. The Lepadidæ; or, pedunculated cirripedes, The Ray Society, Londen.
1854(deel II): The Balanidæ, (or sessile cirripedes); the Verrucidæ, The Ray
Society, Londen.
(en) Darwin, C.R.; 1851–1854: Fossil Cirripedia of Great Britain, hier in te zien,
in twee delen:
1851 (deel I): A monograph on the fossil Lepadidae, or pedunculated cirripedes of
Great Britain, Palaeontographical Society, Londen.
1854(deel II): A monograph on the fossil Balanidæ and Verrucidæ of Great Britain,
Palaeontographical Society, Londen.
(en) Darwin, C.R.; 1859: On the origin of species by means of natural selection, or
the preservation of favoured races in the struggle for life, John Murray, Londen,
hier in te zien, opgenomen in de Thinker's Library.
(en) Darwin, C.R.; 1862: On the various contrivances by which British and foreign
orchids are fertilised by insects, John Murray, Londen; hier in te zien.
(en) Darwin, C.R.; 1865: On the movements and habits of climbing plants, Journal of
the Linnean Society of London (Botany) 9, pp 1–118, hier in te zien.
(en) Darwin, C.R.; 1868: The variation of animals and plants under domestication,
John Murray, Londen; hier in te zien.
(en) Darwin, C.R.; 1871: The Descent of Man and Selection in Relation to Sex, John
Murray, Londen; hier in te zien.
(en) Darwin, C.R.; 1872: The Expression of the Emotions of Man and Animals, John
Murray, Londen; hier in te zien.
(en) Darwin, C.R.; 1875: Insectivorous Plants, John Murray, Londen; hier in te
zien.
(en) Darwin, C.R.; 1876: The effects of cross and self fertilisation in the
vegetable kingdom, John Murray, Londen; hier in te zien.
(en) Darwin, C.R.; 1877: The different forms of flowers on plants of the same
species, John Murray, Londen; hier in te zien.
(en) Darwin, C.R.; 1880: The Power of Movement in Plants, John Murray, Londen; hier
in te zien.
(en) Darwin, C.R.; 1881: The formation of vegetable mould, through the action of
worms, John Murray, Londen; hier in te zien.
(en) Darwin, C.R.; 1887 (red. Darwin, F.): The life and letters of Charles Darwin,
including an autobiographical chapter, John Murray, Londen, hier in te zien.
(en) Darwin, C.R.; 1958, Barlow, N. (red.): The autobiography of Charles Darwin
1809–1882. With the original omissions restored. Edited and with appendix and notes
by his granddaughter Nora Barlow, Collins, Londen.
Nederlandse vertalingen

Huisdieren en Cultuurplanten, Cohen (1890)

Darwin's Biologische Meesterwerken (1890) in 7 delen. Vertaald en met aantekening
voorzien door Dr. H. Hartogh Heys van Zouteveen en uitgegeven door Gebr. E. & M.
Cohen, Arnhem en Nijmegen.
Deel I: Het Ontstaan der soorten.
Deel II: Het varieëren der huisdieren en cultuurplanten. [Deel I]
Deel III: Het varieëren der huisdieren en cultuurplanten. [Deel II]
Deel IV: De afstamming van den mensch en seksueele teeltkeus. [Deel I]
Deel V: De afstamming van den mensch en seksueele teeltkeus. [Deel II]
Deel VI: Het uitdrukken der gemoedsaandoeningen bij den mensch en de dieren.
Deel VII: De reis van de Beagle, [1]. De 5e druk verscheen 1893–1895 en een herdruk
in 1898.
Rond de eeuwwisseling zijn een drietal boeken opnieuw vertaald:

'Het uitdrukken van emoties bij mens en dier', vertaling Fieke Lakmaker. Uitgeverij
Nieuwezijds, 1999. ISBN 9057120305.
'Over het ontstaan van soorten', vertaling Ludo Hellemans. Uitgeverij Nieuwezijds,
2000. ISBN 9057120968.
'De afstamming van de mens en selectie in relatie tot sekse', vertaling Ludo
Hellemans. Uitgeverij Nieuwezijds, 2002. ISBN 9057121034.
In 2021 is APMBoek Uitgeverij gestart met de reeks 'Darwins Meesterwerken". Er zijn
inmiddels drie boeken verschenen.

'Humusvorming door wormen, met observaties over hun levenswijze', vertaling Toon
van der Ouderaa. APMBoek, 2021. ISBN 9789083115016;
'De bouw en verspreiding van koraalriffen', vertaling Toon van der Ouderaa.
APMBoek, 2022. ISBN 9789083115023.
'De bewegingen en gedragingen van klimplanten', vertaling Toon van der Ouderaa.
APMBoek, 2022. ISBN 9789083115030.
Literatuur
(nl) Braeckman, J.; 2001: Darwins moordbekentenis, Uitgeverij Nieuwezijds, ISBN 978
90 5712 2965.
(en) Browne, J.; 1995: Charles Darwin, Volume I: Voyaging, Jonathan Cape, Londen,
ISBN 1-84413-314-1.
(en) Browne, J.; 2002: Charles Darwin, Volume II: The Power of Place, Jonathan
Cape, Londen, ISBN 0-7126-6837-3.
(en) Burns, E.M., Ralph, P.L. & Lerner, R.E.; 1982: World Civilizations Their
History and Their Culture, W.W. Norton & Company (6e druk), ISBN 0-393-95077-8.
(nl) Buskes, C., Hovius, R., & Vandermassen, G.; 2009: In Darwins woorden. Leven,
werk en denken van Charles Darwin, Uitgeverij Nieuwezijds, ISBN 978 90 5712 2712.
(en) Darwin, F.; 1887: The life and letters of Charles Darwin(3 delen), John
Murray.
(en) Dennett, D.C.; 1995: Darwin's Dangerous Idea (Ned. vert.: Darwins gevaarlijke
idee), Simon & Schuster, ISBN 978-90-467-0253-6.
(en) Desmond, A. & Moore, J.; 1991: Darwin, Michael Joseph, Penguin Group, Londen,
ISBN 0-7181-3430-3 (Ned. vert.: Darwin-de biografie, Amsterdam, 2009)
(en) Desmond, A. & Moore, J; 2009: Darwin's Sacred Cause, Michael Joseph, Londen
(Ned. vert.: Darwins nobele streven, Amsterdam, 2010)
(en) Eldredge, N.; 2006: Confessions of a Darwinist, The Virginia Quarterly Review
2006-2, pp. 32–53.
(en) Freeman, R.B.; 1987: Charles Darwin: A companion, 309p, Kent & Hamden.
(en) Gould, J.; 1845–1863 (3 volumes), The mammals of Australia (met 182 gekleurde
litho's), Londen.
(en) Herbert, S. (red.); 1980: The red notebook of Charles Darwin, Bulletin of the
British Museum (Natural History) Historical Series 7, pp. 1–164.
(en) Huxley, T.H.; 1902: An Episcopal Trilogy 1887, Collected Essays Science and
Christian Tradition V, pp 126–159, Kessinger Publishing, ISBN 978-1-4179-7372-9.
(en) Keynes, R. (red.); 2000: Charles Darwin’s zoology notes & specimen lists from
H.M.S. Beagle (bewerking van Darwins lijst), Cambridge University Press.
(en) Leakey, R.E.; Slikkerveer, L.J.; 1993: Man-Ape Ape-Man, the Quest for Human's
Place in Nature and Dubois Missing Link, Netherlands Foundation for Kenya Wildlife
Service, Chevalier Holland Printers, ISBN 90-263-1285-7.
(en) Odling-Smee, L.; 2007: Darwin and the 20-year publication gap, Nature 446, pp
478-479.
(en) Owen, R.; 1840: Fossil Mammalia Part 1, in: Darwin, C.R. (red.): The zoology
of the voyage of H.M.S. Beagle, Smith Elder & Co.
(en) Ruse, M.; 2008: Charles Darwin, Oxford, Blackwell (Ned. Charles Darwin,
Kampen, 2009)
(nl) Schierbeek, A.; 1958: Darwins werk en persoonlijkheid, 162 p, W.B.
A'dam/Antwerpen.
(nl) Schierbeek, A.; 1964: Charles Darwin, Hervormer der biologie, 143 p, pb Den
Haag (serie Helden van de geest).
(nl) De Laender, J.; 2004: Het verdriet van Darwin. Over de pijn en de troost van
het rationalisme, Leuven, Acco, 367p, ISBN 90-334-5541-2.
(en) Von Sydow, M.; 2005: Darwin – A Christian Undermining Christianity? On Self-
Undermining Dynamics of Ideas Between Belief and Science, in: Knight, D.M. & Eddy,
M.D.: Science and Beliefs: From Natural Philosophy to Natural Science, 1700–1900,
Ashgate, ISBN 0-7546-3996-7, pp. 141-156.
(en) Wijhe, J. van; 2008: Charles Darwin: gentleman naturalist, darwin-
online.org.uk.
(en) Worsley, P.; 2008: Rocks of ages, Geoscientist 18(11), pp 20–23.
Verscheidene nummers van de (Engelstalige) National Geographic Magazine bevatten
(beeld)informatie over de reizen en het leven van Charles Darwin, en over zijn
ervaringen op de Galápagos archipel. In de volgende afleveringen staan zeer
uitgebreide artikelen:
(en) National Geographic Magazine, The Galápagos: Eerie cradle of new species door
R.T. Peterson, april 1967.
(en) National Geographic Magazine, In the wake of Darwin's Beagle door Alan
Villiers, oktober 1969.
Externe links
(nl) Gratis downloads Nederlandse vertalingen van Charles Darwins boeken op
leesdarwin.nu
(en) The complete work of Charles Darwin online
(en) Brieven van Darwin
(en) Kritische bespreking door Darwins critici
(en) Over Darwin
(en) Down House waar Darwin woonde en werkte
(nl) Kritieken die Darwin kreeg van wetenschappers uit zijn tijd. Gearchiveerd op 4
juli 2013.
(nl) Charles Robert Darwin op Psychologie online.
Bibliografische informatie

Werken van of over dit onderwerp zijn te vinden op de pagina Author:Charles Robert
Darwin op de Engelstalige Wikisource.

Zie de categorie Charles Darwin van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit
onderwerp.

Wikiquote heeft een of meer citaten van of over Charles Darwin.

Wikispecies heeft een pagina over Charles Robert Darwin.

De Orde Pour le Mérite
Nederlandse leden: Lourens Alma Tadema · Hendrik Kern · Michael Jan de Goeje ·
Jacobus van 't Hoff · Pieter Geijl · Hendrik Lorentz · Jacobus Cornelius Kapteyn ·
Hendrik Casimir · Bartel Leendert van der Waerden
Belgische leden: Louis Gallait · Nicaise De Keyser · Émile Wauters · François-
Auguste Gevaert · François Louis Ganshof
Zie ook: Lijst van dragers van de Orde Pour le Mérite (oorlogsklasse) · Lijst
van dragers van de Orde Pour le Mérite (vredesklasse)
Categorieën: Charles DarwinAuteur in het publiek domein
Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 12 feb 2024 om 11:55.
De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk
delen, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de
gebruiksvoorwaarden voor meer informatie.
Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de Wikimedia Foundation, Inc., een
organisatie zonder winstoogmerk.