‫ظن‬

‫ہصح م‬
‫مح‬
‫مظنربمنم‪ 1‬م‪:‬م م‬
‫(فنصِظن‪:‬دیصقہ م)‬
‫اشرع‪:‬ومالانااطلفنیسح ؔ م‬
‫احل‬

‫اشرعومالانااطلفنیسح ؔ‬
‫احلےکادنازِالکمیکدنچموصخایصتم‪:‬‬
‫‪:1‬اسدہزابناکاامعتسل م‪:‬مممومالانااطلفنیسحاح ملمؔؔےناےنپالکمںیمااہتنیئاسدہاوراعممہفزابناکاامعتسلایکےہ م۔‬
‫‪:2‬دصقمتی م‪:‬ممماحلؔےکالک مممںیمدصقمتیاپیئاجیتےہ۔انیکامتمومظنںاکوموضعزایدہرتذمیبہ‪،‬االخیقاوراالصیحےہ م۔‬
‫تقیقحماکرصنعاغبلرظنآاتےہ م۔‬
‫م‬ ‫‪:3‬تقیقحاکمرصنع م‪:‬ماحلؔیکاشرعیںیماتیلصاور‬

‫ظنمحاکرمزکیایخلم‪:‬م‬
‫لیمج‪،‬‬
‫دنچمافصتاکذرکایکےہ م۔ماہللاعتٰیلاکلم‪،‬امکل م‪،‬ملیلج‪ ،‬م‬
‫یکم م‬
‫اسظنںیماشرعومالانااطلفنیسحاحلؔےنماہللاعتٰیلیکرعتفیایبنرکےتوہےئاس م‬
‫ہللادا مہن‬
‫جصخشاکیابراہللاکولجہدھکیےلرھپاےسیسکدورسےیکاشنووشتکاتمرثںیہنرکیتکس۔رشبتییکانبرپارگااسننامتموقحقا م‬
‫اورطیحمےہ م۔م م‬
‫ھبماےنپدخایکتبحماسےکدلںیمامسیئریتہےہ م۔‬
‫رکاپےئوترھپ م‬
‫ظنمحیکرشتحیم‪:‬‬
‫رعشربمن م‪١:‬‬
‫مکلریتما‬
‫اکلمےہجازلےسوہےہ م‬
‫ابیقےہجادبکتوہےہالجلریتما‬

‫نیسحم ؔ م‬
‫احلمیکظنمحےسایلایگےہ۔اسظنںیماشرعاہللاعتٰیلیکدنلباشنایبنرکراہےہ م۔‬ ‫وحاہل م‪:‬مہیرعشومالانااطلف م‬
‫ےئماہللیکدنلبماشنایبنیکےہہکاہللاعتٰیلاکوج ِداکلماساکانئت م‬
‫ےک‬ ‫یقمیکواضتحرکےتوہ م‬
‫یکمافصتاکلماوراب م‬
‫ےنماہلل م‬
‫رشتحی م‪:‬ماسرعشںیماشرع م‬
‫ولجہ‬
‫آاغزےسےہاوراسےکااتتخمےکدعبھباقمئرےہاگ۔رہےشانفوہاجےئیگارگوکیئزیچہشیمہابیقرےہیگوتوہاےاہللریتیذمات‪،‬ریتیدقرتاک م‬
‫وکیئ‬
‫زیچمامتماقنصئےساپکےہ۔اورریتیدقرتےکاکراخےنںیم م‬
‫سیاکررگیسجیکانبیئوہیئرہ م‬
‫اوراشنووشتکےہ۔اےاہللوتاکیامرہاکررگیےہ‪،‬ا م‬
‫اخیمںیہنےہ م۔‬
‫نسحِایبنم‪:‬مماسرعشںیماشرعااہتنیئدشکلادنازںیماہللیکتفص ِ‬
‫اکِماکذرکایکےہ م۔‬

‫رعشربمن م‪2:‬‬
‫تکس‬
‫تماوررکنموںوک م‬
‫ےہاعروفںوکریح م‬
‫رہدلرپاھچر ماہےہربعِامجلریتما‬
 ‫نیسحم ؔ م‬
‫احلمیکظنمحےسایلایگےہ۔اسظنںیماشرعاہللاعتٰیلیکدنلباشنایبنرکراہےہ م۔‬ ‫وحاہل م‪:‬مہیرعشومالانااطلف م‬
‫اشنواالےہہکرہوکیئاسم‬
‫ہکماےاہللریتےنسحوامجل ماکمربعوددبہباسدقر م‬
‫نمایبنرکےتوہےئاتہکےہ م‬
‫رشتحی م‪:‬ماسرعشںیماشرعاہللیکدنلباش م‬
‫تمےکدنمسروںںیمڈوباجےتیہ۔م‬
‫یہمبجریتیدقرتےکولجوںاکاظنرہرکےتیہ موتمریح م‬
‫گمجھجترپاامینالےت م‬
‫ےسرموعبوہاجاتےہ م۔موہول م‬
‫رطےقی‬
‫م‬ ‫یہمہکارگاانتڑبااظن ِماکانئترتہبنی‬
‫بجدےتھکی م‬
‫لماطریوہاجیتےہ م۔موہ م‬
‫اورافکرجریتاااکنررکےتیہریتیدخایئوکدھکیرکانرپوہیبیشیکاح م‬
‫ںیہنمیتچب م۔‬
‫ےسلچراہےہوتاساظن ممموکالچےنوالیتسہینتکمیظعوہیگ۔وہالجابوہاجےتیہ۔اُنےکاپساہللےکوجد موکممردرکےنیکوکیئدلیل م‬
‫یئماکذرکایکےہ م۔‬
‫نسحِایبنم‪:‬مماسرعشںیماشرعااہتنیئدشکلادنازںیمدخایکمدخا م‬

‫رعشربمن م‪3:‬‬
‫یہ‬
‫وگمکحریتےالوھکںایںاٹےتلرےہ م‬
‫کیلمالٹہنرہزگدلےسایخلریتما‬
‫م‬
‫نیسحم ؔ م‬
‫احلمیکظنمحےسایلایگےہ۔اسظنںیماشرعاہللاعتٰیلیکزبریگایبنرکراہےہ م۔‬ ‫وحاہل م‪:‬مہیرعشومالانااطلف م‬
‫ےس‬
‫رشتحی م‪:‬ماسرعشںیماشرعاتہکےہمہکارگہچاسداینںیمتہبےسولگیہجریتیمکحدعولرکےتیہ۔ریتےانرفامنیہاورریتیابعدتاورذرک م‬
‫یسک‬
‫ہیمیسکہنیسکانمےسیسکہنیسکادنازےسےھجترضورایدرکےتیہ م۔مبجھبہیولگ م‬
‫یمایدںیہناجیت۔اےاہلل م‬
‫اغلفیہ‪،‬کیلانےکدولںےسریت م‬
‫ےھجتممیہدمدےکےیلاکُپرےتیہ م۔‬
‫ںیموہےتیہ موتماےاہللہیرصف م‬
‫لکشم م‬
‫یئماکذرکایکےہ م۔‬
‫ن ‪:‬اسرعشںیماشرعااہتنیئدشکلادنازںیمدخایکدخا م‬
‫نسحِایب م‬

‫رعشربمن م‪4:‬‬
‫یئ‬
‫دنھپےےسریتےویکںرکاجےئلکنےکوک م‬
‫ریتما‬
‫لمم م‬
‫ُسممماع ملمممںیماج م‬
‫ےہمممرہ م‬
‫لیھپمممموہا م‬
‫م‬
‫نیسحم ؔ م‬
‫احلمیکظنمحےسایلایگےہ۔اسظنںیماشرعاہللاعتٰیلیکزبریگایبنرکراہےہ م۔‬ ‫وحاہل م‪:‬مہیرعشومالانااطلف م‬
‫یک‬
‫ےٹممذرےےسےلرکاشکہکؤں م‬
‫رشتحی م‪:‬مماسرعشںیماشرعاتہکےہہکاےاہللریتیابداشتہوپریاکانئترپیلیھپوہیئےہ۔وھچےٹےسوھچ م‬
‫ریتی‬
‫کتمریتیرظنےہ۔وتمہبسےکدولںےکاحالتکتاجاتنےہ‪،‬وتہیےسیکنکممےہہکوکیئرُبایئرکےنواالریتیڑکپ‪،‬ریتیرگتفاور م‬
‫دنلبویں م‬
‫رظنوںےسچبےکس۔وتامہریہشرگےسھبزایدہرقبیےہ۔رہاکزیچرپاےدخاریتیرگتفوبضم مطمےہ م۔‬
‫یئماکذرکایکےہ م۔‬
‫اشرعااہتنیئدشکلادنازںیمدخایکدخا م‬
‫نسحِایبنم‪:‬مماسرعشںیم م‬

‫رعشربمن م‪5:‬‬
‫یک‬
‫انیکرظنںیموشتکیتچجںیہنیسک م‬
‫آوھکنںںیمسبراہےہنجیکالجلریتما‬
‫نیسحم ؔ م‬
‫احلمیکظنمحےسایلایگےہ۔اسظنںیماشرعاہللاعتٰیلیکزبریگایبنرکراہمےہ م۔‬ ‫وحاہل م‪:‬مہیرعشومالانااطلف م‬
‫ںیم‬
‫رشتحی م‪:‬مماسرعشںیماشرعاتہکےہہکاےاہللوتتہبدنلباشنواالےہ۔ریتیتمظعاوراشنووشتکےکولجوںوکسجےناچہپنایلاسیکرظنوںم م‬
‫میظع‬ ‫زیچموکیئتیثیحںیہنریتھک۔اہللیکذاتتہبدنلباشنوالےہاوراساکاقمہلبرکےن ی یم‬
‫لیکداینیکوکیئزیچںیہنےہ‪،‬وہتہب م‬ ‫ابداینیکوکیئھبیتمیق م‬
‫ےہ م۔‬
‫نمماکذرکایکےہ م۔‬
‫نسحِایبنم‪:‬مماسرعشںیماشرعااہتنیئدشکلادنازںیماہللیکدنلباش م‬

‫رعشربمن م‪6:‬‬
‫یھک‬
‫دلوہہکاجنھجتےسویکںرکزعزیر م‬
‫دلےہوسزیچریتی‪،‬اجںےہوساملریتما‬
‫نیسحم ؔ م‬
‫احلمیکظنمحےسایلایگےہ۔اسظنںیماشرعاہللاعتٰیلےستبحم ماکمااہظررکراہےہ م۔‬ ‫وحاہل م‪:‬مہیرعشومالانااطلف م‬
‫یہ‬
‫یمہمدلواجنےسھبزایدہایپراےہ۔زدنیگریتی م‬
‫رعماہللےسےبااہتنتبحماکااہظررکےتوہےئہہکراہےہہکاےاہللوت م‬
‫رشتحی م‪:‬مماسرعشںیماش م‬
‫نیم ی ی‬
‫لیکایتریہ م۔‬ ‫مہمالبکھجھجرقابیند م‬
‫یاطعرکدہیہ‪،‬ارگریتیراہںیمامہریاجنیکرضورتڑپےیگوت م‬
‫دیوہیئےہ‪،‬دلیکدڑھںینکریت م‬
‫ہللماعتٰیلےستبحم ماکمااہظ مرمایکےہ م۔‬
‫نسحِایبنم‪:‬مماسرعشںیماشرعااہتنیئدشکلادنازںیما م‬

‫رعشربمن م‪7:‬‬
‫یئ‬
‫ہیممممم مرگنِآانش م‬
‫ںیممممماح ملم مؔؔمم م‬
‫گنمممم م‬
‫اگیب م‬
‫ھ‬
‫نُسنُسےکرسد ُ نییںےگاحلالہِاقلریتما‬
‫نیسحم ؔ م‬
‫احلمیکظنمحےسایلایگےہ۔اسظنںیماشرعاہللاعتٰیلےستبحم ماکمااہظررکراہےہ م۔‬ ‫وحاہل م‪:‬مہیرعشومالانااطلف م‬
‫ھجت‬
‫یہدولںوکوکسناتلمےہ م۔مجولگریتیایدےساغلفیہ‪،‬اور م‬
‫رعماتہکےہہکاےاہللریتاذرکاانتدشکلےہہکرصفایسےس م‬
‫رشتحی م‪:‬مماسرعشںیماش م‬
‫ںیم‬
‫ھبمیسکلفحم م‬
‫ےسےبقلعتیہبجانےکاسےنمریتاذرکایکاجاتےہوتانےکدولںںیمریتیتبحماجیتگےہ م۔مماشرعاتہکےہہکاےاہللبج م‬
‫رپبیجعیستیفیکاطریوہاجیتےہاوروہریتیرعتفیےیکریغبںیہنرہےتکس م۔‬
‫ریتیمحڑپیھاجیتےہ‪،‬ریتاذرکایکاجاتےہ ُُسواولں م‬
‫ہللماعتٰیلےستبحم ماکمااہظ مرمایکےہ م۔‬
‫نسحِایبنم‪:‬مماسرعشںیماشرعااہتنیئدشکلادنازںیما م‬

‫عن م‬
‫ربمن‪ 2‬م‪:‬م م‬
‫ظن م‬
‫م(فنصِظن‪:‬دیصقہ م)‬
‫یئ‬
‫اشرع‪:‬اریمانیم م‬

‫یئمےکادنازِالکمیکمدنچوصخایصتم‪:‬‬
‫رعماریمانیم م‬
‫اش م‬
‫‪:1‬روایناورالستس م‪:‬مماریمانیمیئاکالکمروایناورالستس ی ی‬
‫لیکوہشمرےہ۔اافلظاکوتازنرےنھکاوراہیبشتتےکاامعتسلںیمانوکمکلاحلصاھت م۔‬
‫جشااقتعداپایاجاتےہ م۔‬
‫‪:2‬اصفتحوالبتغ م‪:‬ممماریمانیمیئےکالکمںیماٰیلعلیخت‪،‬اصفتحوالبتغاور ِ‬
 ‫نشمامنایںداھکیئدیتیےہ م۔‬
‫ںیممیگتفگش‪،‬زناتکِایخل‪،‬ریشینیاو مرمموصتفیکاچ م‬
‫‪:3‬یگتفگش م‪:‬مانیکاشرعی م‬

‫ظنعناکرمزکیایخل م‪:‬م‬
‫یگمںیماٰیلعایعمریکموہ۔اتہکوہاےسیاٰیلع مو‬
‫تہمےہجاپزیک م‬ ‫ﷺمیکاشنںیمعنےنھکل ی یم‬
‫لیکماامعتسلوہےنوالرہےشایسیاچ م‬ ‫یئمآرضحنت م‬
‫رعمماریمانیم م‬
‫ماش م‬
‫آرضحنت‬
‫م‬ ‫ےئمم۔‬
‫رشفوبقتیلاحلصرکںیاورںیہکآپﷺیکاشنادقسںیموکیئاتسگیخہنوہاج م‬ ‫فمااعشرےھکلجابراگہِراسلﷺ م‬
‫ںیمم ِ‬ ‫ار م‬
‫میلعتتاکونرلیھپایگ م۔م‬
‫تکموجدیہنجےکداینںیمرشتفیالےنےسرشکاوررفکیکاتریکیمتخوہیئگاوررہرطفاالسیم م‬
‫ﷺیہوہابرب م‬

‫ظنعنیکرشتحی م‪:‬م‬
‫رعشربمن م‪1:‬‬
‫لق‬
‫زابنم م‬
‫جموک مرثمےسدوھؤں ِم‬
‫م‬
‫ق‬
‫ںیممر م‬
‫ںمم م‬
‫محمممرکو م‬
‫موتممعنِ م‬
‫روسلرکمیﷺےستبحم ماکمااہظررکراہےہ م۔‬
‫یئمممیکظنعنےسایلایگےہ۔اسعنںیماشرع ِ‬
‫رعشماریمانیم م‬
‫وحاہل م‪:‬ممہی م‬
‫ےسماپزیکہزیچںیدراکریہ م۔مویکہکنم‬ ‫رعماتہکےہہکوہآپﷺیکاشنںیمعنانھکلاچتہےہ۔کیلاسابربتکاک ممم ی یم‬
‫لیکما م‬ ‫رشتحی م‪:‬ممماسرعشمںیماش م‬
‫لقممھبتنجےکوحضےکاپینےسد ُھلاوہاناچےیہ م۔مدرا م‬
‫لص‬ ‫و مہمرسورِاکانئتاورنسحمِااسنتینﷺےکابرےااعشرانھکلاچتہےہ‪،‬اسلیےاساک م‬
‫ےس‬
‫یکماشرعیںیماپزیکیگدیپاوہاورںیہکیبناپکﷺیکاشنںیماتسگیخہنوہاجےئاوراسےکلق م‬
‫رعمماخصاایتحطرکاناچتہےہاتہکاس م‬
‫اش م‬
‫اشایناشنیہ م۔م‬
‫فمویہاپزیکہاافلظیہےھکلاجںیئجآپےک ِ‬
‫رص م‬
‫ےتوہےئااہتنیئہتفگشادنازںیمآرضحنتﷺےسدیقعتاکااہظرایکےہ م۔‬
‫رعمےنااعتسرےاکاامعتسلرک م‬
‫ںیمماش م‬
‫سمرعش م‬
‫نسحِایبنم‪:‬مما م‬

‫رعشربمن م‪2:‬‬
‫وہ‬
‫قمرپد مہممددی مہمموح مرمم م‬
‫ور م‬
‫وہ‬
‫خنِمممرسِوطر م‬
‫اشخم م‬
‫لقمم ِ م‬
‫م‬
‫ےہ م۔‬
‫روسلرکمیﷺےستبحم ماکمااہظررکراہ م‬
‫یئمممیکظنعنےسایلایگےہ۔اسعنںیماشرع ِ‬
‫رعشماریمانیم م‬
‫وحاہل م‪:‬ممہی م‬
‫ےسماپزیکہزیچںیدراکریہ م۔مویکہکنم‬ ‫رعماتہکےہہکوہآپﷺیکاشنںیمعنانھکلاچتہےہ۔کیلاسابربتکاک ممم ی یم‬
‫لیکما م‬ ‫رشتحی م‪:‬ممماسرعشںیماش م‬
‫ڑپا‬
‫لیکاےساپکورقاچےیہاسیجہکمتنجیکوحروںےکرہچےرپ م‬ ‫و مہمرسورِاکانئتاورنسحمِااسنتینﷺےکابرےااعشرانھکلاچتہےہ‪،‬اسلیےعنےنھکل ی ی‬
‫واعق‬
‫خاشہےہہکوطراہپڑرپ م‬
‫رپدہاپزیکہوہاتےہ۔سجںیمےساوھنںےنیھبکیسکرپطلغرظنںیںیہنڈاںیل۔اورےنھکلوااللقوکیئاعملقہنوہہکلباسیک م‬
‫رکان‬
‫ںیمماپزیکیگاکاٰیلعایعمراقمئ م‬
‫الکمایکاھت م۔مدرالصاشرعاےنپالکم م‬
‫لقمانبوہاوہسجدرتخےکےچینرضحتومٰیسؑےندخاےس م‬
‫اسدرتخیکاشخےس م‬
‫اچتہےہ م۔‬
‫یملتمماکاامعتسلرکےتوہےئآرضحنتﷺےسدیقعتاکااہظرایکےہ م۔‬
‫ںیمماشرعےنااعتسرہاور م‬
‫سمرعش م‬
‫نسحِایبنم‪:‬مما م‬

‫رعشربمن م‪3:‬‬
‫لم‬
‫یہممجمدراکروہ م‪،‬مبس م‬
‫ایس م‬
‫م‬
‫یکدںیرمد م‬
‫ںم م‬
‫نپمآوھکن م‬
‫ھجمما م‬
‫م‬
 ‫روسلرکمیﷺےستبحم ماکمااہظررکراہےہ م۔‬
‫یئمممیکظنعنےسایلایگےہ۔اسعنںیماشرع ِ‬
‫رعشماریمانیم م‬
‫وحاہل م‪:‬ممہی م‬
‫یہ م۔مویکہکنم‬
‫ےسماپزیکہزیچںیدراکر م‬ ‫رعماتہکےہہکوہآپﷺیکاشنںیمعنانھکلاچتہےہ۔کیلاسابربتکاک ممم ی یم‬
‫لیکما م‬ ‫رشتحی م‪:‬ممماسرعشںیماش م‬
‫یک‬
‫ہکلباملسمنابداشوہں م‬‫لیکاےسجایسیہاچےیہوہاعمایسیہہنوہ م‬ ‫و مہمرسورِاکانئتاورنسحمِااسنتینﷺےکابرےااعشرانھکلاچتہےہ‪،‬اسلیےعنےنھکل ی ی‬
‫ادناز‬
‫ہکمعنےتھکلوہےئاسےکالکمںیماشاہہن م‬
‫ےہات م‬
‫ویلتپںیکرتگنےسینبوہیئوہ۔درالصاشرعاےنپالکمںیماملسمنابداشوہںیکدورادنیشیاچتہ م‬
‫یخمہنوہ م۔‬
‫اپایاجےئ‪،‬ںیہکوکیئیمکہنرہاجےئاورآپﷺیکاشنںیماتسگ م‬
‫ںیمماشرعےنہیبشتاکاامعتسلرکےتوہےئآرضحنتﷺےسدیقعتاکااہظرایکےہ م۔‬
‫سمرعش م‬
‫نسحِایبنم‪:‬مما م‬

‫رعشربمن م‪4:‬‬
‫ںمسجمدنامت مم‬
‫ںمایہموہ م‬
‫ہیاسام م‬
‫ںیممعنِریخاالان مم‬
‫ںموشق م‬
‫وھکل م‬
‫روسلرکمیﷺےستبحم ماکمااہظررکراہےہ م۔‬
‫یئمممیکظنعنےسایلایگےہ۔اسعنںیماشرع ِ‬
‫رعشماریمانیم م‬
‫وحاہل م‪:‬ممہی م‬
‫ےسماپزیکہزیچںیدراکریہ م۔مویکہکنم‬ ‫رعماتہکےہہکوہآپﷺیکاشنںیمعنانھکلاچتہےہ۔کیلاسابربتکاک ممم ی یم‬
‫لیکما م‬ ‫رشتحی م‪:‬ممماسرعشںیماش م‬
‫دیقعت‬
‫م‬ ‫و مہمرسورِاکانئتاورنسحمِااسنتینﷺےکابرےااعشرانھکلاچتہےہ۔بجاسیکولطمہباپزیکہاایشءرسیموہاجںیئیگبتیہوہااہتن م‬
‫یئتبحماور‬
‫یکماشنایبنرکےاگ م۔‬ ‫ضحرىلصاهللعلنیهوآلهو م‬
‫لسم م‬ ‫یکمعنےھکلاگاوراسعنںیمامتمولخماقتںیمالضفرتنیوجد م‬
‫ےسآپﷺ م‬
‫ںیمماشرعےنااہتنیئخوصبرتاافلظاکاامعتسلرکےتوہےئآرضحنتﷺےسدیقعتاکااہظرایکےہ م۔‬
‫سمرعش م‬
‫نسحِایبنم‪:‬مما م‬

‫رعشربمن م‪5:‬‬
‫یئ‬
‫ملظموہ م‬
‫فم م‬‫ےسمد م‬
‫یسمون مرم م‬
‫ماُ م‬
‫یئ‬
‫رسارفازاامیںےستقلخوہ م‬
‫روسلرکمیﷺےستبحم ماکمااہظررکراہےہ م۔‬
‫یئمممیکظنعنےسایلایگےہ۔اسعنںیماشرع ِ‬
‫انیم م‬
‫رعشماریم م‬
‫وحاہل م‪:‬ممہی م‬
‫اور‬
‫رعمآرضحنتیکدنلباشنایبنرکاتےہ۔اشرعاتہکےہہکاالسمےسلبقدایناہجلیکاترویکیںںیمڈویبوہیئیھت۔رشک م‬
‫رشتحی م‪:‬ممماسرعشںیماش م‬
‫آپ‬
‫یھنموتدیحاکدرسدای م۔م م‬
‫ےنماالسماکملعدنلبایکاورولوگںوکاامینیکدولےسامالاملایکا م‬ ‫تبرپیتساعمیھت۔ہیآپﷺ ماکوج ِداپ م‬
‫کمیہےہسج م‬
‫ﷺیکربتکےسامتمولخماقتوکاناکالصاقممالماوراعمرشےںیمایکنزعتازفایئوہیئ۔آپﷺےنمہبسوکوقحقاہللےکاسھتاسھتم‬
‫ھباھکسےئ۔ایقتمکتآپﷺیکزدنیگامہرےےیلیلمعومنہنےہ م۔‬
‫وقحقاابعلد م‬

‫ںیمماشرعےنااہتنیئخوصبرتاافلظاکاامعتسلرکےتوہےئآرضحنتﷺیکدنلباشنایبنیکےہ م۔‬
‫سمرعش م‬
‫نسحِایبنم‪:‬مما م‬

‫ظنمم‬
‫ظنربمنم‪ 3‬م‪:‬محبصاک م‬

‫(فنصِظن‪:‬وموضع‪:‬رمہیث‪،‬استخ‪:‬دسمس م)‬
‫ین‬
‫اشرع‪:‬ریمرببیلعما م‬
 ‫ینمےکادنازِالکمیکدنچوصخایصتم‪:‬‬
‫رعمریمرببیلعا م‬
‫اش م‬
‫امےنن‬
‫ہکمولگاسوکچس م‬ ‫‪:1‬رمہیثوگیئ م‪:‬ممریماینےنھباعمرمہیثوگاشرعوںیکرطحابمہغلآرایئےساکمایلےہ۔رگمانےک ی‬
‫رمثوںیکخیبہیےہ م‬
‫ےگل م۔‬
‫‪:2‬ظنمیشکم‪:‬ممممریماینوکوااعقتیکظنمیشکرپممکلاحلصےہ۔ااکنرُپوسزادنا مزمانمرظوکھبدردیکوصتریانبداتیےہ م۔‬
‫ںیمماہیبشتتاورااعتسراتاکاامعتسلرتہبنیرطےقیےسایکےہ م۔‬
‫ےنماےنپالکم م‬
‫‪ 3‬م‪:‬اہیبشتتاورااعتسراتم‪:‬مریماین م‬

‫ظنحبصاکظنماکرمزکیایخل م‪:‬م‬
‫یک‬
‫دیمانرکالبںیمیتکہمحبص م‬
‫ِ‬ ‫ےئم‬
‫مراتےکدعبحبصےکآاغزرپجآامسنرپمدبتایلیںاظرہوہیتیہاُنیکاشرعےناہنتیدشکلادنازںیمظنمیشکرکےتوہ م‬
‫اسھتالمدایےہ م۔‬
‫دیمانرکالبوکاچدن‪،‬اتسروںاوراشکہکؤںےک م‬
‫ِ‬ ‫اپزیکیگوکرہحبصےسدُجارکدایےہ۔زینرتہبنیااعتسراتاوراہیبشتتےکذرےعی‬
‫حبصاکظنمیکرشتحی م‪:‬م‬
‫ظن م‬
‫دنبربمن م‪١:‬‬
‫ں‬
‫حمابابغ م‬
‫منُچےلنمچےسوھپولںوکسجرط م‬ ‫ںمم‬
‫ےسمممماتسرےوہےئروا م‬
‫ویںنشلگِکلف م‬
‫ں‬
‫ئگممرمثواشخِممماشکہک م‬
‫مرماھجممےکمممممرگ م‬ ‫ںممم م‬
‫رُپمممممزخا م‬
‫گِمامتہبمممم م‬
‫آیئممماہب مرممںیمممم م‬
‫ےک‬ ‫ےئموَطراب ِد م‬
‫حسمےنومسم م‬ ‫دالھک م‬
‫ےک‬
‫ژپمرمدہوہےکرہئگےچنغوجنم م‬
‫لکشماافلظےکاعمین م‪:‬مم‬

‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬ ‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬ ‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬ ‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬
‫ں‬
‫ایلک م‬ ‫ےچنغ‬
‫م‬ ‫حبصیکوہما‬ ‫اب ِد م‬
‫حس‬ ‫ھپ‬
‫م‬ ‫رمث‬
‫م‬ ‫غ‬
‫اب م‬ ‫نشلگ‬
‫م م‬
‫ے‬
‫اتسر م‬ ‫وجن مم‬ ‫ُلو‪،‬رگموہما‬ ‫ومُس مم‬ ‫م‬
‫اتسروںاکرھج م‬ ‫ں‬
‫اشکہک م‬ ‫ام مل‬ ‫ں‬
‫ابابغ م‬
‫ےئ‬
‫امویس‪،‬رماھجےئوہ م‬ ‫ژپمرمدمہ‬ ‫سق‬
‫رطہقی‪ ،‬م‬ ‫وَط مر‬ ‫دن‬
‫اچ م‬ ‫ب‬
‫اتہم م‬

‫ینؔمیکظنحبصاکظنمےسایلایگےہ۔ہیظناکیرمہیثےہ م۔‬
‫وحاہل م‪:‬مہیدنبریمرببیلعا م‬
‫یک‬
‫ولطعحبصیکظنمیشکیکےہ۔اشرعاتہکےہہکحبصےکرشوعوہےتیہآامسنرپےتکمچاچدنماتسروں م‬
‫دیمانرکالبںیم ِ‬
‫ِ‬ ‫ےنم‬
‫دنباکوہفمم م‪:‬ماسدنبںیماشرع م‬
‫رھجم‬
‫م‬ ‫اہبرھبزخاںںیمدبتلیوہےنیگلیھت۔اوراسیگلراہاھتےسیجیسکاملےنابغےسامتمخشامناورخوصبرتوھپولںوکنُچایلمموہ۔اتسروںاک‬
‫یک‬
‫حتلدبتلیوہیکچیھت۔حبصیکاتزہوہا م‬
‫آہتسہآہتسہاسرطحاغبئوہراہاھتےسیجابغےکھپاوراشںیخرُماھجرکرِگیئگوہں۔زنیمرپھبوصر م‬
‫یئگ‬
‫فماموییسلیھپ م‬
‫ڈنھٹکابرگموہریہیھت۔ممحبصےکونریکوہجےساغبئوہےتاتسرےدنبویلکںیکرطحرماھجےئداھکیئدےرےہےھت۔رہرط م‬
‫یھت م۔‬
‫ےندیمانرکالبیکحبصیکااہتنیئدشکلادنازںیمممظنمیشکیکےہ م۔ م‬
‫ِ‬ ‫نسحِایبنم‪:‬مماسدنبںیماشرع‬
‫م‬
‫م‬
 ‫ربمن‪2:‬‬
‫دنب م‬
‫مممم ُطییوو مر‬
‫رپدازی م‬
‫ِم‬ ‫ای ِددخامممممںیمززمہم‬ ‫انپھچوہامتہباکوہحبصاکوہظ مر‬
‫ُُخوہسجےسمشچوکاوربلقوکرسو مر‬ ‫وہروقناوروہرسدوہاوہاضفوہون مرمم‬
‫حمم َ َلَمآامسن مرپ‬
‫ااسننزںیمہپ م‬
‫اجریاھتذرکِ ِ‬
‫دقرتقحرہزابن مرپ‬
‫لکشماافلظےکاعمین م‪:‬مم‬
‫م‬

‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬ ‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬ ‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬ ‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬
‫ف‬
‫رصمو م‬ ‫حم‬
‫م‬ ‫کن‬
‫آ م‬ ‫مشچ‬
‫م‬ ‫ےل‬
‫رُسےلیتیگاگےنوا م‬ ‫ززمہمرپدا مز‬ ‫دن‬
‫اچ م‬ ‫ب‬
‫اتہم م‬
‫تش‬
‫رف م‬ ‫ََ م‬
‫لَم‬ ‫ِد م‬
‫ل‬ ‫بلق‬
‫م‬ ‫ے‬
‫رپدن م‬ ‫ُطییوو مر‬ ‫اظرہوہ مان‬ ‫وہظ مر‬
‫یش‬
‫خ م‬ ‫رسو مر‬ ‫ک‬
‫ڈنھٹ م‬ ‫ُ م‬
‫ُخ‬ ‫مغن‬
‫رتاہن‪،‬تیگ‪ ،‬م‬ ‫ہم‬
‫ززم م‬

‫ینؔمیکظنحبصاکظنمےسایلایگےہ۔ہیظناکیرمہیثےہ م۔‬
‫وحاہل م‪:‬مہیدنبریمرببمیلعا م‬
‫ولطعحبصیکظنمیشکیکےہ۔اشرعاتہکےہممہکراتےکاجےتیہاچدنچھُپایگاھتاورحبصاکاُاجال م‬
‫لیھپ‬ ‫دیمانرکالبںیم ِ‬
‫ِ‬ ‫ےنم‬
‫دنباکوہفمم م‪:‬ماسدنبںیماشرع م‬
‫ےم ُخدایکایدںیمتیگاگرےہےھت۔حبصیکاتزہممڈنھٹیوہاےساضفرُپروقنیھت۔ممہیاسیاموحلاھتہکسجےسآوھکنں موک‬
‫راہاھت۔زنیمرپممامتمرپدن م‬
‫یک‬
‫قیقح م‬
‫ڈنھٹکاوردلوکوکسنلمراہاھت۔زنیمرپااسننمم ُخدایکابعدترکرےہےھتاورآامسنرپرفتشاہللاکذرکرکرےہےھت۔ارغلضرہزیچاےنپامِکل م‬
‫ایدںیمرصموفیھتاورایکسابعدترکریہیھت م۔‬
‫ےندیمانرکالبیکحبصیکااہتنیئدشکلادنازںیمممظنمیشکیکےہ م۔‬
‫ِ‬ ‫نسحِایبنم‪:‬مماسدنبںیماشرع‬

‫دنبربمن‪:‬م‪3‬‬
‫تخموہرحصاوہزبسہزا مر‬
‫مممو مہمابر َوردر م‬ ‫رپماہب مرممم‬
‫خم م‬
‫ھمرچ م‬
‫یکماُد م‬
‫فشم م‬
‫وہرُسیخ م‬
‫داامنوکاسہ مر‬
‫مموھپولںےسرھبماموہا ِ‬ ‫لگں مہپمرہگاہےئآدبا مرممم‬
‫منبشےکوہ م‬
‫ےھتموہگُلووںیکمیمش م‬
‫ےک‬ ‫انےفےلھکوہےئ م‬
‫ےک‬
‫آےتےھترسدرس مدمموہوھجےکنمیسن م‬
‫لکشماافلظےکاعمین م‪:‬م‬

‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬ ‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬ ‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬ ‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬
‫یک‬
‫کشم(خوبش) م‬ ‫وال‬
‫اقفرپمداھکیئدنی م‬
‫ےف‬
‫ان م‬ ‫فش‬
‫م‬ ‫راتسگین‪،‬وریا مہن‬ ‫رحصما‬ ‫ن‬
‫آامس م‬ ‫خ‬
‫رچ م‬
‫ں‬
‫ایلیھت م‬ ‫یخ‬
‫رس م‬

‫وبش‬
‫کہم‪،‬خ م‬ ‫میمش‬
‫م‬ ‫ے‬
‫اَوسےکرطق م‬ ‫منبش‬
‫م‬ ‫ن‬
‫رسزبسدیما م‬ ‫زبسہزا مر‬ ‫دلھپا مر‬ ‫ابرو مر‬

‫ینؔمیکظنحبصاکظنمےسایلایگےہ۔ہیظناکیرمہیثےہ م۔‬
‫وحاہل م‪:‬مہیدنبریمرببیلعا م‬
 ‫یک‬
‫ولطعحبصیکظنمیشکیکےہ۔اشرعاتہکےہممہکجیہنحبصوہیئاقفرپرُسخرگنلیھپایگاھت۔سج م‬
‫دیمانرکالبںیم ِ‬
‫ِم‬ ‫ےنم‬
‫دنباکوہفمم م‪:‬ماسدنبںیماشرع م‬
‫ں‬
‫نمہکلبزنیمرپومجدرہدرتخخاہوہراتسگیینوہایرسزبسدیماونںواال‪،‬اہبراکظنمشیپرکراہاھت۔اَوسےکرطقےوتپںاوروھپ مول م‬
‫وہجےسہنرصفآامس م‬
‫اور‬
‫فموھپولںیکخوبش م‬
‫ںموادایںوھپولںےسرھبیوہیئداھکیئدےریہںیھت۔رہرط م‬
‫رپڑپےومویتںیکرطحکمچرےہےھت۔حبصیکرونشںیماہپڑو م‬
‫کہمیلیھپوہیئیھت۔اسیگلراہاھتےسیجیسکےنمُشکیکایلیھتںوھکلدیوہں۔رہرطفڈنھٹیڈنھٹیوہالچریہیھت م۔‬
‫ےندیمانرکالبیکحبصیکااہتنیئدشکلادنازںیمممظنمیشکیکےہ م۔ م‬
‫ِ‬ ‫نسحِمایبنم‪:‬مماسدنبںیماشرع‬

‫دنبربمن‪:‬م‪4‬‬
‫ں‬
‫اھتمدوردورکتبشِامتہباکامس م‬
‫م مم م‬ ‫ںممم‬
‫یھتدتشِرک مالبمیکزنیمرکشآامس م‬
‫ُ‬
‫ں‬
‫یھتلثمِاشکہک م‬
‫مرہنِرفاتچیبںیم م‬ ‫ںممہپاھتگماا م‬
‫ںممم‬ ‫ےکٹھچوہےئاتسروںاکذرو م‬
‫اھت‬
‫خنمِؔوط مرم م‬
‫رسزبسجدرتخاھتوہ م‬
‫اھت‬
‫رحصاےکرہاہنلاکاسہیھبونر م‬
‫لکشماافلظےکاعمین م‪:‬مم‬

‫اافل مظ اعم مین‬ ‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬ ‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬ ‫اعم مین‬ ‫اافل مظ‬
‫خاحشل‪،‬‬
‫م‬ ‫درایےئ‬
‫م‬ ‫رعاقاک‬ ‫رہنِم‬
‫ل‬
‫اہن م‬ ‫ظنم‬
‫م‬ ‫ں‬
‫امس م‬ ‫گنج‬
‫وریاہن‪ ،‬م‬ ‫تش‬
‫د م‬
‫اکایمب م‪،‬‬ ‫ت‬
‫رفا م‬ ‫ت‬
‫رفا م‬
‫درتخ‪،‬‬
‫م‬ ‫وھچاٹ‬ ‫ےلیھپ‬
‫م‬ ‫یسکےکرباربوہےنیکم ےکٹھچم‬
‫دسح‪،‬نلج‪ ،‬م‬
‫ل‬
‫اہن م‬ ‫ح‬
‫اثمل‪،‬یکرط م‬ ‫لثم‬
‫م‬ ‫کش‬
‫ر م‬
‫وپدما‬ ‫ےئ‬
‫وہ م‬ ‫ےئ‬
‫وہ م‬ ‫شہ‬
‫خا م‬

‫ینؔمیکظنحبصاکظنمےسایلایگےہ۔ہیظناکیرمہیثےہ م۔‬
‫وحاہل م‪:‬مہیدنبریمرببیلعا م‬
‫ہک‬
‫دیمانرکالبیکزنیماینتخوصبرتگلریہیھت م‬
‫ِ‬ ‫ولطعحبصیکظنمیشکیکےہ۔ماشرعاتہکےہممہک‬
‫دیمانرکالبںیم ِ‬
‫ِ‬ ‫ےنم‬
‫دنباکوہفمم م‪:‬ماسدنبںیماشرع م‬
‫وہ۔‬
‫ےسیجماچدنینراتاکظنم م‬
‫دعبمھباسیاتگلاھتہک م‬
‫آامسنھباسرپرکشرکراہاھتاوراسیکرباربییکخاشہرکراہاھت۔اسوریاےنںیمحبصوہاجےنےک م‬
‫آای‬
‫مماپینیکحطسرپارت م‬
‫سمرطحکمچراہاھتےسیجاتسروںاکرھج م‬
‫دیمانرکالبیکرتیےکذرےاتسروںیک مامدننکمچرےہےھت م۔مدرایےئرفاتاکاپینا م‬
‫ِ‬
‫ےس‬
‫عقماُسابربتکدرتخیکامدنناھت‪،‬سجےکےچینرضحتومٰیسؑےندخاےسالکمایکاھت م۔مموھچےٹ م‬
‫رپموا م‬
‫تخموطراہپڑ م‬
‫وہ۔اشرعاتہکےہہکرکالباکرہدر م‬
‫وھچےٹمےسوپدوںےکاسےیھبابربتکاوررُپونرےھت م۔‬
‫ےندیمانرکالبیکحبصیکااہتنیئدشکلادنازںیمممظنمیشکیکےہ م۔ م‬
‫ِ‬ ‫نسحِایبنم‪:‬مماسدنبںیماشرع‬

‫اش‬
‫ظنربمنم‪ 4‬م‪:‬مرباستاکامت م‬
‫(فنصِظن‪:‬سمخم م)‬
‫ظ‬
‫ی‬ ‫اشرع‪ ؔ :‬ی ر‬
‫ناربکآابد م‬

‫یممےکادنازِالکمیکدنچموصخایصتم‪:‬‬
‫اشرعریظناربکآابد م‬
 ‫عبط‬
‫یکموصمریےہ۔اوھنںےناےسیوموضعرپ م‬
‫‪:1‬رطفتیکوصمری م‪:‬ممریظناربکآابدیاکیےئناوررفنمدالکمےکومدجیہ۔انیکاشرعیوگایرطفت م‬
‫آزامیئیکےہ‪،‬نجاکایخلھبیسکےکذنہںیمںیہنآای م۔م‬
‫ںیمموکیئرساغںیہناتلم م۔‬
‫یکمحیحصمرتامجینرکےتیہ۔عنصت‪/‬انبوٹاوررایاکریاکانیکاشرعی م‬
‫ریظنممذجابت م‬
‫‪:2‬ذجابتیکرتامجین م‪:‬ممم م‬
‫انپ‬
‫لمرکےتجانمرظوک م‬
‫ےسموہاےنپالکمںیماےسیاافلظاامعتس م‬
‫‪:3‬ظنماگنری م‪:‬مممظنماگنریاوروصترییشکںیماںیہنمکلاحلصےہ۔وموضعیکانمتبس م‬
‫وھکنںےکاسےنمالےتیہ م۔‬
‫خوصبریتےکاسھتانپآ م‬
‫‪:4‬ومسییقی یپ‪:‬مانیکاشرعیںیمومسییقی یپاپیئاجیتےہ۔ریظنےناھٹمساوررواینےکاحلماافلظاکااختنبایکےہ م۔‬
‫ظنرباستاکامتاشاکرمزکیایخل م‪:‬م‬
‫اشروہاجےتیہ۔رہرطفدقرتاکنسُحم‬
‫ولخمقدخاوکبجوممسِرباستںیماربِرتمحبیصنوہیتےہ‪،‬وتبسخیشےسرس م‬
‫متخسرگیمےسڈناھل ِ‬
‫داھکیئدنیاتگلےہ۔رہرطفزنیمزبسےےسڈکھاجیتےہ۔درتخاوروپدےد ُھلرکرھکناجےتیہ۔ویحاناوررچدنرپدنھباسوممسےسم م‬
‫خش‬
‫وہاجےتیہ۔اوررطحرطحےسانچاگرکانپخیشاکااہظررکےتیہ م۔م‬
‫وسال‪:‬ریظناربکمآابدیوکوعایماشرعویکںاہکاجاتےہ‪،‬دواکنترحتریرکںی م۔‬
‫جاب م‪:‬م‬
‫انبای‬
‫کتموکوموضع م‬
‫ئمیکاشندنیہیکےہ م۔مےبرپدیگےسےلرکرغتب م‬
‫م‪:1‬ریظنےنوعامےکذجابتیکحیحصرتامجینرکےتوہےئانےکروزرمہاسم م‬
‫ےہ م۔‬
‫‪:2‬ریظنےناکیےئناوررفنمدرطزِالکمےکذرےعیاےنپلممےکرہوھچےٹےسوھچےٹےلئسمرپآوازااھٹیئ‪،‬ےسیجآدیمانہم م۔‬

‫لکشماافلظےکاعمین م‪:‬م‬

‫ین‬
‫اعم م‬ ‫اافل مظ‬ ‫ین‬
‫اعم م‬ ‫اافل مظ‬ ‫ین‬
‫اعم م‬ ‫اافل مظ‬ ‫ین‬
‫اعم م‬ ‫اافل مظ‬
‫تہبزایدہابرشم‬
‫نس‬
‫اھچجںرب م‬ ‫دنلبآوا مز‬ ‫ک‬
‫وُک م‬ ‫اہپ مڑ‬ ‫وک مہ‬ ‫ج‬
‫وسر م‬ ‫یش‬
‫خر م‬
‫وہ مان‬
‫یلگنجاجونراورم‬ ‫چھ‬
‫وشحم مومویط مر‬ ‫ابرشیکیکلہآوا مز‬ ‫رِم ِ مم‬ ‫وریا مہن‬ ‫تش‬
‫د م‬ ‫میق‬
‫م‬ ‫ل‬
‫وم م‬
‫ے‬
‫رپدن م‬
‫موشر‪،‬عُ م‬
‫ل‬ ‫وغ ماغ‬ ‫اگلاترابرشوہ مان‬ ‫ڑھجیاگل مان‬ ‫ش‬
‫ابدل‪،‬ابر م‬ ‫گیم‬
‫م‬ ‫ل‬
‫دو م‬ ‫ز مر‬
‫ئ‬
‫وک م‬ ‫ِم‬
‫وککا‬ ‫ںی‬
‫وبدن م‬ ‫پ ُھہاا مر‬ ‫ل‬
‫اکےلابد م‬ ‫ٹھگ‬
‫م‬ ‫ق‬
‫یتسب‪،‬الع م‬ ‫گن‬
‫م‬

‫اگلںیئ‪/‬‬
‫م‬ ‫آوازںیم‬ ‫نیہم‬
‫دنہیاکوچاھت م‬
‫ںی‬
‫اگنچر م‬ ‫ہل‬
‫رپان م‬ ‫تل‬
‫اَو م‬ ‫ک‬
‫یلجبیکڑک م‬ ‫دع‬
‫ر م‬ ‫ااسڑ مھ‬
‫ںیئ‬
‫تیگاگ م‬ ‫نیہم‬
‫رباستاکالہپ م‬
‫م‬
‫ظنرباستاکامتاشیکرشتحی‪:‬م‬
 ‫دنبربمن م‪1:‬‬
‫ےس‬
‫مممماتیلےہوملابدلرکرکالتشزر م‬ ‫ےسمم‬
‫وہمرکالکنےہاےنپرھگ م‬
‫مخریشرگم م‬
‫ےس‬
‫ےسمممممممممآدےھااسڑھوتابدنمشےکرھگےسرب م‬
‫آیئوہاھبےلرکابدلوکرہگن م‬
‫اش‬
‫آایرلچےکدںیھکی م‪،‬مرباستاکامت م‬
‫ریظنمؔؔاربکآابدییکظن"رباستاکامتاش"ےسایلایگےہ۔اسںیماشرعرباستےکوممسیکظنمیشکرکرےہیہ م۔‬
‫دنبم م‬
‫وحاہل م‪:‬مممہی م‬
‫یئمےہ م۔مموسرجوپریآبوماتبےکاسھتکمچراہےہم‬
‫رگمماھبکتابرشںیہنوہ م‬
‫ایگمےہ م‬
‫ہکموممسرباسترشوعوہ م‬
‫رعماتہکےہ م‬
‫رشتحی م‪:‬ممماسدنبںیماش م‬
‫ےہمہکابوہالچڑپیےہاورفلتخمالعوقںےسابدولںوکعمجرکےکالریہےہ۔م‬
‫ےباحلیہاورابرشاکااظتنررکرےہیہ م۔ماہللاکرکش م‬
‫۔ولگرگیمےس م‬
‫لم‬
‫شمےکآاثرداھکیئدےرےہیہ۔آؤدوتسمہ م‬
‫کیلمابابر م‬
‫رباستاکآداھنیہمزگ مرماکچےہاورابکتابرشرپاےئدسیںیمیہوہیتریہےہ م۔م م‬
‫رکرباستںیموہےنوالاسرتمحیکابرشاکفطلاُاھٹںیئ م۔‬
‫رعمےنخوصبرتادنازںیمرباستیکآدمیکظنمیشکیکےہ م۔م‬
‫ںیمماش م‬
‫سمدنب م‬
‫نسحِایبنم‪:‬مما م‬

‫دنبربمن م‪2:‬‬
‫رک‬
‫رکمممم ممرہوکہو مدتشوکھبےتہکیہویںنس م‬
‫ےمرہرطفہنمااھٹ م‬
‫اقدصابصےکدوڑ م‬
‫رک م‬
‫ممموکیئدموکگیمرااجدےھکیاگبسوکآ م‬ ‫رکمممممم‬
‫ےممونہپرہد مممممماہناہن م‬
‫اہںزبسجڑ م‬
‫اش‬
‫آایرلچےکدںیھکی م‪،‬مرباستاکامت م‬
‫تےکوممسیکظنمیشکرکرےہیہ م۔‬
‫ریظنمؔؔاربکآابدییکظن"رباستاکامتاش"ےسایلایگےہ۔اسںیماشرعرباس م‬
‫دنبم م‬
‫وحاہل م‪:‬مممہی م‬
‫ایگمےہ۔ومنوسنیکوہاںیئابرشاکاغیپمالریہیہاوراہپڑوںاورولگنجںوکہیہہکریہم‬
‫ہکموممسرباسترشوعوہ م‬
‫رعماتہکےہ م‬
‫رشتحی م‪:‬ممماسدنبںیماش م‬
‫دوتس‬
‫م‬ ‫یہہکاھبابدولںاکابداشہآےنواالےہینعیابرشوہےنوالےہ۔رہایپےسیک مایپسےھجبیگاورخبابرشوہیگ۔رہرطفزبسہورہایلوہیگ۔آؤ‬
‫مہبسلمرکرباستںیموہےنوالاسرتمحیکابرشاکفطلاُاھٹںیئ م۔‬
‫رعمےنخوصبرتادنازںیمرباستیکآدمیکظنمیشکیکےہ م۔م‬
‫ںیمماش م‬
‫سمدنب م‬
‫نسحِایبنم‪:‬مما م‬

‫دنبربمن م‪3:‬‬
‫یئ‬
‫تمرھپآنرکداھک م‬
‫یئمممم ممیلجبےنانپوصر م‬
‫ےسمرھپآٹھگجاھچ م‬
‫اسونےکابدولں م‬
‫یئ م‬
‫ھجممڑھجیاگل م‬
‫ممدبلےنایکزمےیکرم م‬ ‫یئمممم‬
‫وہتسمردعرگاج‪،‬وکئیکوُککآ م‬
‫اش‬
‫آایرلچےکدںیھکی م‪،‬مرباستاکامت م‬
‫ریظنمؔؔاربکآابدییکظن"رباستاکامتاش"ےسایلمایگےہ۔اسںیماشرعرباستےکوممسیکظنمیشکرکرےہیہ م۔‬
‫دنبم م‬
‫وحاہل م‪:‬مممہی م‬
‫رےہ‬
‫ہکمرباستےکاکےلابدلرہرطفآامسنرپاھچئگیہ۔یلجبھبکمچریہےہاورابدلھبخبرگج م‬
‫رعماتہکےہ م‬
‫رشتحی م‪:‬ممماسدنبںیماش م‬
‫مہ‬
‫لیآوازںیمتیگاگےنیگلےہ۔یکلہیکلہابرشرشوعوہیئگےہ۔آؤدوتس م‬
‫یہ م۔مرگیمےکاتسےئبسولگخشوہئگیہ۔وکئھبھبانپرس م‬
‫بسلمرکرباستںیموہےنوالاسرتمحیکابرشاکفطلاُاھٹںیئ م۔‬
‫رعمےنخوصبرتادنازںیمرباستیکآدمیکظنمیشکیکےہ م۔‬
‫ںیمماش م‬
‫سمدنب م‬
‫ن ‪:‬ا م‬
‫نسحِایب م‬
 ‫دنبمربمن م‪4:‬‬
‫م‬
‫ےس‬
‫ممزیچوںاکرگنٹھچرکنسحواھکن مرمرب م‬ ‫یکیھننپُھہااررب م‬
‫ےسممممم‬ ‫آرکںیہکزمے م‬
‫ےس‬
‫ینموملسیکداھررب م‬
‫ماھچجںاُڈمےکاپ م‬ ‫ےسمممم‬
‫اکرطفاَوتلیکابمہاطقررب م‬
‫اش‬
‫آایرلچےکدںیھکی م‪،‬مرباستاکامت م‬
‫ریظنمؔؔاربکآابدییکظن"رباستاکامتاش"ےسایلایگمےہ۔اسںیماشرعرباستےکوممسیکظنمیشکرکرےہیہ م۔‬
‫دنبم م‬
‫وحاہل م‪:‬مممہی م‬
‫ںمےنرہزیچرپڑپے ُغاروکدوھرکاصفافشفرکدایےہ‪،‬ااکنالصرگنروپلکنآایےہاو مرم م‬
‫ان‬ ‫ہکمابرشےکرطقو م‬
‫رعماتہکےہ م‬
‫رشتحی م‪:‬ممماسدنبںیماش م‬
‫مہ‬
‫ینرپانولںےسرگانرشوعوہایگےہ۔ینعیومالسداھرابرشوہریہےہ۔آؤدوتس م‬
‫بسیکخوصبریتامنایںوہیئگےہ۔زیتابرشےکببسوتھچںےساپ م‬
‫بسلمرکرباستںیموہےنوالاسرتمحیکابرشاکفطلاُاھٹںیئ م۔‬
‫رعمےنخوصبرتادنازںیمرباستیکآدمیکظنمیشکیکےہ م۔مم‬
‫ںیمماش م‬
‫سمدنب م‬
‫نسحِایبنم‪:‬مما م‬

‫دنبمربمن م‪5:‬‬
‫م‬
‫ےہمم یمینهڑھجاڑھج‪،‬اپیناہبےہاج ماتم‬
‫مممربےس م‬ ‫ےہممماہلہل مات‬
‫کتممممزبسہ م‬
‫مک م‬
‫یکممم م‬
‫رہوک مہم م‬
‫ںیمیہڈنیمک‪،‬رگنیھجےہعُلاچم مات م‬ ‫وسحوویط مرمرہاک‪،‬لملمےکےہاہن ماتممممم مموغاغرک م‬
‫اش‬
‫آایرلچےکدںیھکی م‪،‬مرباستاکامت م‬
‫ظن"رباستاکامتاش"ےسایلایگےہ۔اسںیماشرعرباستےکوممسیکظنمیشکرکرےہیہ م۔‬
‫ریظنمؔؔاربکآابدییک م‬
‫دنبم م‬
‫وحاہل م‪:‬مممہی م‬
‫شموہیئگےہ۔رہرطفزبسہورہایلداھکیئدےریہےہ۔اگلاترابرشربسریہےہ‪،‬رہرطفم‬
‫ہکماہللیکرتمحیکابر م‬
‫رعماتہکےہ م‬
‫رشتحی م‪:‬ممماسدنبںیماش م‬
‫یکمرگیماورمَنیلدوررکرےہ م‬
‫یہ۔‬ ‫اپیناتہباجراہےہ۔امتماجونرماوررپدنےجرگیمےکاتسےئوہےئےھتاساپینںیمخباہنرےہیہاوراےنپمسج م‬
‫رتمح‬
‫ھبمخیشےسوشراچمرےہیہ۔آؤدوتسمہبسلمرکرباستںیموہےنوالاس م‬
‫ڈنیمکھبخیشےسرٹارےہیہاوروھچےٹڑیکےوکمڑے م‬
‫یکابرشاکفطلماُاھٹںیئ م۔‬
‫رعمےنخوصبرتادنازںیمرباستیکآدمیکظنمیشکیکےہ م۔مم‬
‫ںیمماش م‬
‫سمدنب م‬
‫نسحِایبنم‪:‬مما م‬

‫دنبمربمن م‪6:‬‬
‫م‬
‫ںی‬
‫سجمںیماُڑریہیہولگبںیکوساطقر م‬
‫ںیممم مماور م‬
‫نیممیکداھر م‬
‫اکلٹھگےہرہدمربےسیہ م‬
‫ںی م‬ ‫ںیمممممم مممماورومرتسموہرکجںوُک ِ ما‬
‫کمماگنچر م‬ ‫یکمماوروُککرکماکُپر م‬
‫ہیپپموک م‬
‫ئمم م‬‫وک م‬
‫اش‬
‫آایرلچےکدںیھکی م‪،‬مرباستاکامت م‬
‫ریظنمؔؔاربکآابدییکظن"رباستاکامتاش"ےسایلایگےہ۔اسںیماشرعرباستےکوممسیکظنمیشکرکرےہیہ م۔‬
‫دنبم م‬
‫وحاہل م‪:‬مممہی م‬
‫ابرش‬
‫ہکمموممسرباستیکابرشرشوعےہ۔اکےلابدلاھچےئوہےئیہ۔خبزوروںیکابرشوہریہےہ۔اس م‬
‫اتہکےہ م‬
‫رعم م‬‫رشتحی م‪:‬ممماسدنبںیماش م‬
‫رطح‬
‫ےئماُڑرےہیہ۔ہنرصفوکئہکلبہیپپھبخیشےستیگاگرےہیہ۔ومرھبخیشںیمدموہشوہرکوکئیک م‬
‫ںیمخیشےسےلگباطقرںیانب م‬
‫اگےنےگلیہ م۔مممآ مؤدوتسمہبسلمرکرباستںیموہےنوالاسرتمحیکابرشاکفطلاُاھٹںیئ م۔‬
‫رعمےنخوصبرتادنازںیمرباستیکآدمیکظنمیشکیکےہ م۔مم م‬
‫ںیمماش م‬
‫سمدنب م‬
‫نسحِایبنم‪:‬مما م‬
 ‫ظنممممم‪ 5‬م‪:‬مممرضحتا ُِمامعرہممریضاہللعنھماا‬
‫م‬

‫رزہیمدیصقہ"ےہ م۔‬
‫ظنم" م‬‫ےسمہی م‬
‫عمےکاابتعر م‬
‫وموض م‬

‫سقم"ونثمی"ےہ م۔‬
‫استخ‪/‬انبوٹ‪/‬تیئہےکاحلظےسظنیک م‬

‫یمےکادنا ِزالکمیکدنچوصخایصترحتریےیجیک م۔‬

‫ربمن‪:1‬اشرعظیفحاجدنلھ م‬
‫وسال م‬

‫ب‪:‬‬
‫جا م‬

‫رتمناورومسییقی یپم‪:‬مظیفحاجدنلھیےکالکمںیمرتمناورومسییقی یپاپیئاجیتےہ م۔مممایکناسخ م‬

‫یبمےنانےکالکم موکاتزیگ‪،‬دیشکلاوردآلوزییاطعیکےہ م۔‬

‫وسزودگاز‪:‬ایکناشرعیںیموسزودگا مزم اپایاجاتےہجااعشروکرپارثانبداتیےہ۔اسےیلاناکالکمدلےساتلکنےہاوردلرپارثرکاتےہ م۔‬

‫اور‬
‫یماوراکنفراہنرتابیکاکاخصایخلراھکےہ۔سجیکوہجےسایکنومظنںںیمدجت م‬
‫دنب م‬
‫ںیمموتمازناقہیف م‬
‫اقہیفدنبیاوررتابیک ماکمایخلم‪:‬ماوھنںےناےنپالکم م‬
‫عمممداھکیئداتیےہ م۔‬
‫ونت م‬

‫ربمن‪:2‬ظن"رضحتا ُِمامعر مہمریضاہللعنھاا"اکرمزکیایخ م‬

‫لماسرطحرحتریرکںیہکاشرعاکمرضحتا ُِمامعرہوکوموضعانبےناکدصقمواحضوہاجےئ م۔‬ ‫وسال م‬
‫رخاجنیسحتشیپایکےہ۔ایپرےم‬ ‫نمرضحتا ُِمامعرہےکاکرانوم م‬
‫ںموکایبنرکےتوہےئایھن ِ‬ ‫ظنمممںیماشرعظیفحاجدنلھیےناترخیِاالسمیکاہبدراخوت م‬
‫ب‪:‬اس م‬
‫جا م‬
‫یہ۔‬
‫نمشماکماقمہلبرکیتیہاوراہبدریےکجرہداھکیت م‬
‫روسلﷺےساچسایپراورقشعوہوتوعرںیتھبذجہباہشدتےسرساشروہرکرمدوںےکاشہناشبہنوگنجںںیمد م‬
‫یماوررقابیناکذجہببجاملسمنامںیئاےنپوچبں موک‬
‫ہیمرجاتواہبدر م‬ ‫رضحتا ُِمامعرہیکرطحاالسمیکراہںیماےنپاخودنوںاوروٹیبںوکرقابنرکےن ی ی‬
‫لیکایترریتہیہ۔ م‬
‫بجمیتنبےہ م۔‬
‫پساسالرےتنبیہ۔ایھناہبدروعروتںےسوہلسنیتلچےہجاغزیایدیہشاکاٰیلعرمہبتاحلصرکےکاایحےئاالسماکوم م‬
‫وراتثںیمدیتییہوتوہاالسمےکمیظع م‬

‫رشتحیظنرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہ۔۔ م۔ م‬

‫رعشربمنم‪ 1‬م‪ :‬م‬

‫ظنرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےکاسرعشںیمںیماشرعظیفحؔاجدنلھیرضحتا ِّ ِمُم ُُعار ؓمہموکرخاجنیسحتشیپرکےتوہےئاتہکےہہکبجاُدحےکدیمانںیمم‬

‫وُچر‬
‫چاھتمماوراکییطلغےسحتف‪،‬تسکشںیمدبتلیوہیئگیھت۔ہتسکشدلاملسمونںںیمااشتنراوردبیمظنیلیھپوہیئیھت۔زومخںےس م‬
‫گنجاکاپاسنٹلپ ُ ا‬
‫واقص‪،‬یبنرکمیﷺوکاےنپاصحرںیمےیلاجشتعیکےبم‬
‫حلطنبدیبعاہللؓاوررضحتدعسنبایب ؓ‬
‫رقشیےسقلعترےنھکواےلدواحصہب‪،‬رضحت م‬
‫رﷺ‬
‫م‬ ‫اثملاترخیرقرکرےہےھت۔انںیمرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہیکدخامتبسےسامنایںیھت۔آپےناسزغوہںیمانپاجنیکرپواےیکریغبآ م‬
‫ضحن‬
‫یکافحتظیکیھت م۔ م‬

‫رعشربمنم‪ 2‬م‪ :‬م‬

 ‫ُدح‬ ‫یمرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہریضاہللاعتلاہنعیکاہبدریوکالسم م‬
‫شیپمرکراہےہ۔ممزغوہا م‬ ‫ظنرضحتا ِّ ِمُم ُُعار ؓہےکاسرعش م‬
‫ںیمماشرعظیفحؔاجدنلھ م‬
‫ںیھت‬ ‫ںیممرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓمہمیکامنایںممدخامتاکذرکرکےتوہےئاشرعاتہک م‬
‫ےہممہکاالسمیکاخرطہیاہبدراخوتناےنپوٹیبںےکاسھتگنجمںیماشلم م‬ ‫م‬
‫اورآضحنرﷺیکااجزتےسزویمخںیکرممہیٹپرکےناوراپینالپےناکاکمااجنمدےریہںیھت م۔ م‬

‫‪:‬رعشربمنم‪ 3‬م‪ :‬م‬

‫یمرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہیکاہبدریوکرخاجنیسحتشیپرکےتوہےئاتہکےہہکزغوہادح م‬

‫ےک‬ ‫ظنرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےکاسرعشںیماشرعظیفحؔاجدنلھ م‬
‫ںیممرضحتم‬
‫دوراناکیوتقاسیآایبجآضحنرﷺیکاجنوکرطخہالقحوہااورآپرپدنیےکدنمشےپدرےپواررکےنےگلوتاسوصرحتل م‬
‫ا ِّ ُِم ُُعار ؓہاوردرگیدنچاحصہبڈاھلنبرکآپیکافحتظرکےنےگل م۔ م‬

‫ربمن‪ 4‬م‪ :‬م‬

‫مرعش م‬

‫ظنرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓمہمےکاسرعشںیماشرعظیفحؔ ماجدنلھیرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہیکاہبدریوکرخاجنیسحتشیپرکراہےہ۔زغوہادحںیمبجم‬

‫آضحنرﷺیکاجنوکرطخہالقحوہاوترضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےناپینالپےناکاکموھچڑا‪،‬اپینےسرھبیکشمرھکدیاوررباہراتسدنمشمےسڑلےنےکم‬
‫اّفکر‬
‫ہلبایکاورآپﷺیکاجنیکافحتظرکےنںیگل۔ضحرﷺےکاچروںاجبنآےگڑبھڑبھرک م‬
‫ےیلایتروہںیئگ۔دنمشاکاہبدریےساقم م‬
‫رپواررکےکاُںیہنضحرﷺےکرقبیآےنےسرویتکریہ م۔ م‬

‫رعشربمن‪ 5‬م‪ :‬م‬

‫اتہکےہہک‪،‬زغوہادحںیمرضحتا ِّ ُِمم‬
‫سمرعشںیماشرعظیفحؔاجدنلھیرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہوکرخاجنیسحتشیپرکےتوہےئ م‬
‫ظنرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےکا م‬
‫ےک‬ ‫ُُعار ؓہہنرصفخداسگنجںیماشلمںیھتہکلباناکوشرہاورانےکےٹیبھباہللیکراہںیمںیمڑلرےہےھتاورانپاجونںاک م‬
‫نراہنشیپرکےن م‬
‫ہیاہبدراپسیہدنمشےسربرسِاکیپرںیھت م۔ م‬
‫ےیلایترےھت م۔مآرضحنتﷺیکاجنیکافحتظاوراالسمیکرسدنلبییکاخرطاہللےک م‬

‫ربمن‪ 6‬م‪ :‬م‬

‫مرعش م‬

‫ظنرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےکاسرعشںیماشرعظیفحؔاجدنلھیرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہیکاہبدریوکرخاجنیسحتشیپرکےتوہےئاتہکےہہکمزغوہادحںیماکیم‬

‫ےک‬ ‫وتقاسیآایبجاملسمناپسپوہئگوترضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓمہماہن م‬
‫تیاہبدریےکاسھترمدوںےکاشہناشبہنڑلایئںیماشلموہںیئگ۔وہآضحنرﷺ م‬
‫پمیکاجنیکافحتظیک م۔ م‬
‫داںیئابںیئآےگےھچیپرےتہوہےئدنمشاکاقمہلبرکےنںیگلاورآپیکڈاھلنبرکآ م‬

‫ربمن‪ 7‬م‪ :‬م‬

‫مرعش م‬
 ‫رضحت‬
‫م‬ ‫ظنا ِّ ُِم ُُعار ؓہےکاسرعشںیماشرعظیفحؔاجدنلھیرضحتا ِّ ُِم ُ ما‬
‫ُعر ؓہیکاہبدریوکرخاجنیسحتشیپرکےتوہےئاتہکےہہکزغوہادحںیمبج‬
‫محمﷺرپدنمشےپدرےپواررکےناگلوترضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےنرہنکممرطےقیےسآپیکافحتظیک۔وکیئہلمحایدنمشیکوکیئاچل ماکایمب مہن‬
‫وہےندیتیںیھت۔وہدنمشاکاقمہلبرکےتوہےئامتممزمخاےنپمسجرپہہسیتیلںیھتکیلآضحنرﷺکتاسےلمحایواروکہناجےندیتیںیھت م۔ م‬

‫مرعشربمن‪ 8‬م‪ :‬م‬

‫یمرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہیکاہبدریوکرخاجنیسحتشیپرکےتوہےئاتہکےہہکزغوہادحںیمڑلایئم‬

‫ظنرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےکاسرعشںیماشرعظیفحؔاجدنلھ م‬
‫افکروکہیوسحمسوہاہکآضحنرﷺاےلیکرہئگیہاورآپیکافحتظےکےیلرصفاکیپہنیاخوتنرہممیئگےہوتااچکن م‬
‫اکی‬ ‫ےکدورانبج م‬
‫اکرفدبعاہللنبہیمقےنآپﷺرپواررکدای۔رضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓمہمےنکپلرکےھچیپےساُسرپوارایک‪،‬وتوہواسپاٹلپاورانرپہلمحرکدای‪،‬سجےسماُنیکم‬
‫ےیل‬
‫سمدریلاخوتنممےنانپاجنےسھبزایدہایپرےربمغیپآضحنرﷺوکاچبےنےک م‬
‫رگدنرپرہگازمخوہایگ۔رگماےنپزومخںیکرپواےیکریغبمما م‬
‫آےگڑبھرکاسےکےلمحوکرواک م۔ م‬

‫ربمن‪ 9‬م‪ :‬م‬

‫مرعش م‬

‫ظنرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےکاسرعشںیماشرعظیفحؔاجدنلھیرضحتما ِّ ُِم ُُعار ؓہیکاہبدریوکرخاجنیسحتشیپرکےتوہےئاتہکےہہکزغوہادح م‬

‫ےک‬
‫دورانبجآضحنرﷺیکاجنوکرطخہالقحوہااوردنمشآپرپہلمحرکےناگلوترضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےنآےگڑبھرکدنمشاکاقمہلبایک۔مارگہچ م‬
‫اس‬
‫ںیھت۔کیلاوھنںےناکیدنمشےکابزووکرموڑرکاسےکاہھتےسولتارنیھچلاورایسےساساکم‬
‫وتقانےکاپسوکیئایھتہرںیہناھتاخلاہھت م‬
‫اقمہلبرکےنںیگل م۔ م‬

‫ربمن‪ 10‬م‪ :‬م‬

‫مرعش م‬

‫نمش‬
‫بجماکید م‬
‫یمرضحتامعرہوکرخاجنیسحتشیپرکےتوہےئاتہکےہہکزغوہادحںیم م‬ ‫ظنرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےکاسرعش م‬
‫ںیمماشرعظیفحؔاجدنلھ م‬
‫اپسیہآضحنرﷺممرپہلمحرکےناگلوترضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےنآےگڑبھرکاسدنمشےسولتارنیھچلاورایسولتارےساساکرسنتےسدجارکم‬
‫دای۔آپیکاسرجاتواہبدریوکدھکیرکدونمشںیکوفصںںیمخفیکوہجےسنساٹاھچایگ م۔ م‬

‫ربمن‪ 11‬م‪ :‬م‬

‫مرعش م‬

‫ظنرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہممےکرعشںیماشرعظیفحؔاجدنلھیرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہیکاہبدریوکرخاجنیسحتشیپرکےتوہےئاتہکےہہکادحےکدیمانںیمم‬

‫رےتہ‬
‫بجاہللےکایپرےروسلرضحتمحمﷺیکاجنوکرطخہالقحوہااورآضحنرﷺسجرطفڑبےتھآپےکداںیئابںیئآےگےھچیپ م‬
‫وہےئرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓمہےنانپاجنیکرپواےیکریغبآپیکافحتظرکےنیکوکششیک م۔ م‬

‫ربمن‪ 12‬م‪ :‬م‬

‫مرعش م‬
 ‫ظنرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےکاسرعشںیماشرعظیفحؔاجدنلھیرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہیکاہبدریوکالسمشیپرکےتوہےئاتہکےہہکزغوہمادحںیماوھنںےنم‬
‫ڈاگمگےئ‬
‫م‬ ‫ےئمکیلوہےبوحہلصںیہنوہںیئ۔ہنیہانےکدقم‬
‫اہبدریاکاٰیلعومنہنشیپایک۔ڑلایئےک مدورانانےکمسجرپریتہےکرقبیزمخآ م‬
‫آےئہکلبایسجشوذجےبےکاسھتاہللیکراضیکاخرطدیمانگنجںیمومجدریہ م۔ م‬

‫ربمن‪ 13‬م‪ :‬م‬

‫مرعش م‬

‫ظنرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےکاسرعشںیماشرعظیفحؔاجدنلھیرضحتا ِّ ُِم ُ ما‬

‫ُعر ؓہیکزغوہادحںیمدخامتوکرساےتہوہےئاتہکےہہکہیاہبدراخوتنامنزرجفم‬
‫اھتےم‬
‫ےکوتقدیباروہیئںیھت م۔ماسوتقےسرکیلدنڈےنلھکتدیمانگنجںیمومجدریہ۔امنزرہظاکوتقوہےنوکآایاھترگمہیولتاراہھتںیم م‬
‫ںیمدنمشےسربرسِاکیپرںیھت۔انےکرہچےرپہنوکیئنکھتےکآاثرےھتہنیہاناکوحہلصتسپوہااھت م۔ م‬
‫انپاجنیکرپواہےیکریغباالسمیکراہ م‬

‫ربمن‪ 14‬م‪ :‬م‬

‫مرعش م‬

‫ظنرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےکاسرعشںیماشرعظیفحؔاجدنلھیرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہیکزغوہادحںیمدخامتوکالسمشیپرکےتوہےئاتہکمےہہکدیمان م‬

‫گنج‬
‫ںیممرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہیکاہبدریےکاٰیلعومنےندھکیرکرکآامسنرپرفتشھبریحانوہرےہےھت۔ویکںہکسجرجاتواہبدریےکاسھتمہی م‬
‫اخوتن‬
‫ےٹیب‬
‫رہماورانےک م‬
‫وش م‬
‫انپاجنیکرپواہےیکریغبدنمشےسفصآرمامںیھتاسیکاثملمکیہیتلمےہ۔ہنرصفہیخدڑلایئںیماشلمںیھتہکلباناک م‬
‫ھبانپاجن‪،‬املاورزعتاالسمیکاخرطرقابنرکےنےکےیلایترڑھکےےھت م۔ م‬

‫ربمن‪ 15‬م‪ :‬م‬

‫مرعش م‬

‫رعشمںیماشرعظیفحؔاجدنلھیرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہوکرخاجنیسحتشیپرکےتوہےئاتہکےہہکرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہیسیجامںیئم‬

‫ظنرضحتا ِّ ُِم ُُعار ؓہےکاس م‬
‫رقابن‬
‫یہمنجیکایلعرتتیباوراہبدریےکیلمعومنےنیکوہجےسایسیاوالدرپورشاپیتےہجاالسمیکرسدنلبیاوررفوغیکاخرطانپاجںینمکت م‬
‫ایھن‬
‫پساسالرےتنبیہ۔ م‬
‫یماوررقابیناکذجہببجاملسمنامںیئاےنپوچبںوکوراتثںیمدیتییہوتوہاالسمےکمیظع م‬
‫ہیمرجاتواہبدر م‬
‫رکدےتییہ۔ م‬
‫ےسرھبیڑپیےہم‬
‫اہبدروعروتںےسوہلسنیتلچےہجاغزیایدیہشاکاٰیلعرمہبتاحلصایک۔االسیماترخیاےسییئکاہبدرپساسالروںاوررجولینں م‬
‫نجےکوادلنیےکاٰیلعیلمعومنونںےنایھنہیاقممدالایاوروہاایحےئاالسماکومبجےنب م۔ م‬

‫م‬

‫ن‬
‫ظنربمنم‪ 6‬م‪:‬ماسک م‬
‫ی‬
‫جشحیلمآابد م‬
‫اشرع‪ؔ :‬‬
‫یممےکادنا ِزالکمیکدنچوصخایصت‪:‬‬
‫اشرعجشحیلمآابد م‬
‫ؔ‬
‫جشاکیےئناوررفنمدالکمےکومدجیہ۔انیکومظنںںیمنغمگی یپاورومسییقی یپاپیئاجیتےہ۔ج م‬
‫شمےناھٹمساوررواینم‬ ‫نغ‬
‫‪ :1‬مگی یپاورومسییقی یپ م‪:‬مم ؔ‬
‫ےکاحلماافلظاکمااختنبایکےہ م۔‬
 ‫ںیممماُےسوہم‬
‫ےکمماعمرشے م‬
‫نممرک م‬
‫جشمماکالک ممممتمظعِااسنیناکآہنیئدارےہ۔اوھنںےنانپظناسکنںیماسکنےکاواصفایب م‬
‫‪:2‬تمظعِااسنین م‪:‬ممم ؔم‬
‫اقممدالاناچاہےہسجاکوہدقحارےہ م۔‬
‫لمرکےتجرکداریکم‬
‫ےسموہاےنپالکمںیماےسیاافلظاامعتس م‬
‫ےہ۔وموضعیکانمتبس م‬
‫‪:3‬رکداراگنری م‪:‬مممرکداراگنریاوروصترییشکںیماںیہنمکلاحلص م‬
‫وصرتےکاسھتاسھتریستوکاہنتیخوصبریتےکاسھتایبنرکےتیہ م۔‬

‫جشوکاہیبشتتاورااعتسراتےکاامعتسلںیممکلاحلصاھت۔ایکناسخیبےنانےکمالکموکاچراچدناگلدےییہ م۔‬
‫‪:4‬اہیبشتتوااعتسراتاکاامعتسل م‪:‬مم ؔ‬

‫ظناسکناکرمزکیایخل م‪:‬م‬
‫رخاجنیسحتشیپرکےکاےسوہاقممد مال مان‬
‫جشحیلمآابدیےنامہرےاعمرشےےکاکیمکامہےھجمساجےنواےلاورانمگمرکداراسکنوک ِ‬
‫نممںیم ؔ‬
‫ظناسک م‬
‫ےہ۔‬
‫شیعمممںیمرڑیھیکڈہیمیکتیثیحراتھکےہ م۔مموہتنحموتقشماورنگلےکاسھتولصفںیکدہگناتشرکات م‬
‫م‬ ‫اچاہےہسجاکوہدقحارےہ م۔ماسکنیکلم‬
‫نیمممںیلصفااگاتےہنجرپاسرااہجناتلپےہ م۔ماسکنیکتنحموعامیکخاحشلاورتحصیکامضتنےہ۔م‬
‫وہرہوممساکاہبدریےساقمہلبرکےتوہےئرتہب م‬
‫قتوہامےہ۔کیلاوسفساسابتاکےہہکاسیکتنحمرپرمکحانشیعرکےتیہاو مرمہیاچیبرہزدنیگیکاینبدیم‬
‫اسکنیہیکدبولذہتبیودمتناکار م‬
‫یھبکممانپزابنرپ ِ‬
‫رحفاکشتیھبںیہنالات م۔‬ ‫ےہماور م‬
‫وہسایلتےسیجتحصاورمیلعتےسرحمو مممرتہ م‬

‫اتہک‬
‫رخاجنیسحتشیپرکےنیکوکششیکےہ م۔ماشرع م‬
‫یکتنحموکاُاجرگرکےتوہےئاےس ِ‬
‫شمؔؔےناسکن م‬
‫رشتحیرعشربمنم‪ 1‬م‪:‬مظناسکنےکاسرعشںیمج م‬
‫ںماوررچدنرپدنےکارقتںیماس ماک‬ ‫نمیتیھکابڑی ی ی‬
‫لیکایترڑھکارظنآاتےہ م۔مااسنون م‬ ‫کتمرہوتقوتیھکںںیماکیوبضم مطماوریتنحمااسن م‬
‫ےہہکحبصےساشم م‬
‫وہ‬
‫ےسںیلصفاوراانجااتگےہسجرپاسرااہجناتلپےہ۔زامہندقمیےسابکتاسکنیکتنحماورولصفںیکروھکال م‬
‫اینبدیرکدارےہ۔اسکنیکتنحم م‬
‫سجمرپذہتوبیںےنرپورشاپیئےہاورزدنیگاکارقتوہاےہ م۔‬
‫لکشماکمےہ م‬

‫اتہک‬
‫رخاجنیسحتشیپرکےنیکوکششیکےہ م۔ماشرع م‬
‫ےتوہےئاےس ِ‬
‫شمؔؔےناسکنیکتنحموکاُاجرگرک م‬
‫ربمن‪2‬م م‪:‬مظناسکنےکاسرعشںیمج م‬
‫رشتحیرعش م‬
‫ےکموقانینےسوخبیبم‬
‫ٹممیکامتمااسقمےسوافقےہ‪،‬وگایوہاسدھیتاکابداشہےہ۔وہدقرت م‬
‫نمابرشےسافدئہااھٹاتےہ۔وہاس م‬
‫ہکماسک م‬
‫ےہ م‬
‫یکمروقناورزدنیگایساسکنیکدبولےہویکہکنموہتنحمرکاتےہاوراسےکااگےئاانج‪،‬زبسایںاورھپامتمداینواےلاھکےتیہ م۔‬
‫آاگ مہمےہ۔اسداین م‬

‫اتہک‬
‫رخاجنیسحتشیپرکےنیکوکششیکےہ م۔ماشرع م‬
‫شمؔؔےناسکنیکتنحموکاُاجرگرکےتوہےئاےس ِ‬
‫ربمن‪3‬م م‪:‬مظناسکنےکاسرعشںیمج م‬
‫رشتحیرعش م‬
‫ےہ۔وہ‬
‫م‬ ‫ںمیککہماوررینیگناسکنیکدبولنکمم‬
‫یکافحتظرک ماتمےہ۔رہرطفرہلااتزبسہ‪،‬وھپول م‬
‫ےہہکاسکنہشیمہوھپولں‪،‬ولھپںاورابوغں م‬
‫ںیلصفماوراانجنجیکدیپاواررپوپریوقمرخفرکیتےہاسکنیہانبس ماکمابداشہےہ م۔‬
‫امتمم م‬
‫م‬
‫اتہک‬
‫رخاجنیسحتشیپرکےنیکوکششیکےہ م۔ماشرع م‬
‫ےتوہےئاےس ِ‬
‫شمؔؔےناسکنیکتنحموکاُاجرگرک م‬
‫ربمن‪4‬م م‪:‬مظناسکنےکاسرعشںیمج م‬
‫رشتحیرعش م‬
‫اسکنےلہپیہم‬
‫ےہہکاسکنوکاہللاعتٰیلےنامتمدقرتےکرازوںےسآاگیہدےریھکےہ۔ادیماورخفےکاعلںیمھبوہہشیمہاکایمبوہاتےہ۔ م‬
‫ومںےسواتیفقراتھکےہ۔اسےیلوہوممسوکدمِرظنرےتھکوہےئںیلصفاُاگاتےہ م۔‬
‫ادنازہاگلاتیلےہہکبکابرشوہیگ۔وہرہسقیکوہاؤںےکاظن م‬

‫حبص‬
‫ےہ ہک م‬
‫رخاجنیسحتشیپرکےنیکوکششیک م‬
‫شمؔؔےناسکنیکتنحموکاُاجرگرکےتوہےئاےس ِ‬
‫ربمن‪5‬م م‪:‬مظناسکنےکاسرعشںیمج م‬
‫رشتحیرعش م‬
‫رپاشین‬
‫م‬ ‫وسریےوسرجولطعوہےتیہہیوتیھکںںیماکممرکےنالچاجاتےہاوردورہپکتویہاکمرکاترتہےہ۔وسرجیکشپتاوررگیمھباےسذراربارب‬
 ‫اور‬ ‫ہکمماِسےنلسلسمتنحمرکےنیکسقاھکر م‬
‫یھکممےہ م‬ ‫ہیمماتگلےہ م‬
‫ےبمموکدھکیرک م‬
‫یکسمملسلسموکششاورتنحمےکذج م‬
‫ںیہنرکیتاورہنیہاکھتیتےہ۔ا م‬
‫ےہہکوہرہوتقاکمیہرکاترےہاگاورفلتخمااسقمیکںیلصفاوراانجاُاگاترےہاگ م۔‬
‫دہعابدنھراھک م‬

‫اشرع‬
‫رخاجنیسحتشیپرکےنیکوکششیکےہ م۔م م‬
‫شمؔؔےناسکنیکتنحموکاُاجرگرکےتوہےئاےس ِ‬
‫ربمن‪6‬م م‪:‬مظناسکنےکاسرعشںیمج م‬
‫رشتحیرعش م‬
‫دلھپار‬
‫ںمماورےبذاہقئاپینوٹمےساہلہلیتںیلصفاور م‬
‫ےنممدقرتےکولجے مدےھکییہہکسکرطحاہللےباجنوجیب م‬
‫اتہکےہہکہیاسکنےہسج م‬
‫اور‬
‫ےہمممم م‬
‫تخمماُاگاتےہ م۔مماہللیہوہاؤںےکرخدبلرکوممسدبتلیرکاتےہاورابرںیشرباساتےہ م۔ممماسکناکدلاچدنیکرطحخوصبرت م‬
‫انتو مرممدر م‬
‫اتگل‬
‫ےہمماسےیلوسرجوکھباسکنیہبسےسزایدہااھچ م‬
‫اساکرہچہوسرجیکرطحدکمچارمےہ۔وسرجیکرونشدرالصاسکنوکیہزایدمہممافدئ مہممماچنہپیت م‬
‫ےہ م۔‬
‫شیپ‬
‫رخاجنیسحت م‬
‫شمؔؔےنامہرےاعمرشےےکاکیمکامہےھجمساجےنواےلاورانمگمرکداراسکنوک ِ‬
‫ربمن‪7‬م م‪:‬مظناسکنےکاسرعشںیمج م‬
‫رشتحیرعش م‬
‫یفنم‬
‫یتیھکممابڑییکرکفالقحریتہےہ۔وہہشیمہتبثماور م‬
‫ےسوہاقممدالاناچاہےہسجاکوہدقحارےہ۔اشرعےکاطمقباسکنےکدلںیمدنرات م‬
‫رکےکا م‬
‫ےہ۔‬
‫ےسیکڑباھایاجاتکس م‬
‫یہمممزینزریعدیپاواروک م‬
‫ولہپؤںرپوغررکاترتہےہ۔رہوتقاسےکدامغںیموصنمہبدنبیریتہےہہکبکوکیسنںیلصفااگین م‬
‫حبصممواش ممممرکےترےتہیہ م۔‬
‫کسجمماظنرہمہ م‬
‫اسیکاُاگیئںیلصف‪،‬زبسایںاورھپاُیکسداانیئاورلقعدنمیوکاظرہرکےتیہ م‬

‫شیپ‬
‫رخاجنیسحت م‬
‫اسکنوک ِ‬
‫شمؔؔےنامہرےاعمرشےےکاکیمکامہےھجمساجےنواےلاورانمگمرکدار م‬
‫ربمن‪8‬م م‪:‬مظناسکنےکاسرعشںیمج م‬
‫رشتحیرعش م‬
‫ےہ۔‬
‫ہکلبممہیروزاگراکھبڑباذرہعی م‬
‫کممرفامہرکیتےہ م‬
‫فمموعاموکخرا م‬
‫رکےکاےسوہاقممدالاناچاہےہسجاکوہدقحارےہ م۔مماسکنیکدیپاوارہنرص م‬
‫دورسوں‬
‫م‬ ‫قباسکنخدالکشمتاوراصمبئاکاسانمرکےک‬
‫زریعدیپاوارےسیکلمشیعماکہیہپاتلچےہاوریکلمرتیقیکراتفرھبزیتوہیتےہ۔اشرعےکاطم م‬
‫ےکرہچوںرپخیشاوررکسماںیٹہالاتےہ۔ویکہکناسکنیکتنحماورتقشمےسںیلصفاوراانجاُاتگےہسجرپاسرااہجناتلپےہ م۔‬

‫شیپ‬
‫رخاجنیسحت م‬
‫شمؔؔےنامہرےاعمرشےےکاکیمکامہےھجمسماجےنواےلاورانمگمرکداراسکنوک ِ‬
‫ربمن‪9‬م م‪:‬مظناسکنےکاسرعشںیمج م‬
‫رشتحیرعش م‬
‫ںیلصف‬
‫رکےکاےسوہاقممدالاناچاہےہسجاکوہدقحارےہ۔اشرعاتہکےہہکاسکنتہبیتنحمےہاورایکستنحماکھپاسرااہجناھک ماتممےہ۔اسیکاُاگیئ م‬
‫ںیم‬
‫مہممرکےتیہ۔اسکنیکتنحماکرگنمیمہاہلہلےتوتیھکں‪،‬دلھپاردروتخں‪،‬رگنربےگنوھپولںاوریتکہمخوبشؤں م‬
‫او مرمماانجولوگںوکخراکرفا م‬
‫داھکیئداتیےہ م۔‬

‫شیپ‬
‫رخاجنیسحت م‬
‫شمؔؔےنامہرےاعمرشےےکاکیمکامہےھجمساجےنواےلاورانمگمرکداراسکنوک ِ‬
‫ربمن‪10‬م م‪:‬مظناسکنےکاسرعشںیمج م‬
‫رشتحیرعش م‬
‫تخسممزنیمرنمم‬
‫نمممدنراتتہبتنحمرکاتےہ۔ایکسوکوششںےستخسےس م‬
‫رکےکاےسوہاقممدالاناچاہمےہسجاکوہدقحارےہ۔اشرعاتہکےہہکاسک م‬
‫تنحم‬
‫تنحممموتقشمےسیھبکںیہنربھگاات۔اےکس م‬
‫یتممےہ۔اسکنتہبجشاورذجےبواالااسننےہ۔وہ م‬
‫وہرکاانپہنیسوھکتلےہاورتنیئنںیلصفدیپارک م‬
‫یسیجممامتزتاپیئاجیتےہ م۔‬
‫یکممزیترکونں م‬
‫یممماوروسرج م‬
‫یسیجممرگ م‬
‫سممںیمآگےکزیتولعشں م‬
‫ہکمما م‬
‫وتقشممےکذجےب موکممدھکیرکاتگلےہ م‬

‫نیسحت‬
‫رخاج م‬‫شمؔؔےنامہرےاعمرشےےکاکیمکامہےھجمساجےنواےلاورانمگمرکداراسکنوک ِ‬
‫ربمن‪11‬م م‪:‬مظناسکنےکاسرعشںیمج م‬
‫رشتحیرعش م‬
‫کت‬
‫یتممےہ م۔ممہیولطعحبصےساشم م‬
‫ےکاےسوہاقممدالاناچاہےہسجاکوہدقحارےہ۔اشرعاتہکےہہکاسکنیکروگںںیمیلجبیکیسزیتیاپیئاج م‬
‫شیپرک م‬
‫ڑکی‬
‫یتمیقںیلصفاُاگاتےہ۔وہ م‬
‫ںممںیمرصموفاکررتہےہ۔لہالچاتےہ‪،‬اجیبیئرکاتےہاوراچنیسیئرکاتےہاورزنیمےسوسےنیسیج م‬
‫ادنریھاےنلیھپکتوتیھک م‬
‫پمماکھباقمہلبرکےکاانجدیپارکاتےہسجرپاسرااہجںاتلپےہ م۔‬
‫دوھ م‬
 ‫نیسحت‬
‫رخاج م‬‫شمؔؔےنامہرےاعمرشےےکاکیمکامہےھجمساجےنواےلاورانمگمرکداراسکنوک ِ‬
‫ربمن‪12‬م م‪:‬مظناسکنےکاسرعشںیمج م‬
‫رشتحیرعش م‬
‫اتریث‬
‫ںمماور م‬
‫ہکمماسکنلہالچرکاجیبیئاچنیسیئرکےکاکییہزنیمےسفلتخمذاوقئ م‬
‫شیپرکےکاےسوہاقممدالان ماچاہےہسجاکوہدقحارےہ۔اشرعاتہکےہ م‬
‫یک‬
‫ھگس م‬
‫مہمموپدوں‪،‬اانجیکابویلںاور م‬
‫وبشمماوروھپولںیکرینیگنداھکیئدیتیےہ۔ارگ م‬
‫ےکھپاورزبسایںااگاتےہ۔رہرطفیمہزبس مہممورہایل م‪،‬ممخ م‬
‫یک‬
‫ےسممیئکسق م‬
‫نیم م‬
‫تقیقحرپوغررکںیوتاسیاتگلےہہکانیکروگںںیماسکناکخندوڑراہوہ۔اسکنےکجشوذجےباورخنیکرگیمیکدبولاسز م‬
‫ںیلصفاُیتگیہاوررگنووُباکہلسلساجریےہ م۔‬

‫نیسحت‬
‫رخاج م‬‫شمؔؔےنامہرےماعمرشےےکاکیمکامہےھجمساجےنواےلاورانمگمرکداراسکنوک ِ‬
‫ربمن‪13‬م م‪:‬مظناسکنےکاسرعشںیمج م‬
‫رشتحیرعش م‬
‫نینممھباسےکارادوںوکزمکورںیہنرکم‬
‫شیپرکےکاےسوہاقممدالاناچاہےہسجاکوہدقحارےہ۔اشرعاتہکےہہکاسکنحبصاشمتخستنحمرکاتےہ م۔مم م‬
‫زنیم‬
‫کتشریےکےئنآامسونںرپاگنہراتھکےہاوروصنمہبدنبیرکاترتہےہ۔دنوکوہوتیھکںاکاجزئہاتیلرتہےہہک م‬
‫رکمماک م‬
‫یتکس۔ارثکوہراوتںوکاجگاجگ م‬
‫دعبمماسںیموممسم‬
‫ےنممایاجیبیئےکاقلببکوہیگ۔وہزنیمںیمانمبسیمندھکیرکلہالچاتےہاورٹمیکضبندھکیرکینعیایکساجچنڑپاتلےک م‬
‫لہالچ م‬
‫ےکاطمقبںیلصفوباتےہ م۔‬
‫م‬

‫نیسحت‬
‫رخاج م‬‫شمؔؔےنامہرےاعمرشےےکاکیمکامہےھجمساجےنواےلاورانمگمرکداراسکنوک ِ‬
‫ربمن‪14‬م م‪:‬مظناسکنےکاسرعشںیمج م‬
‫رشتحیرعش م‬
‫امکل‬
‫شیپرکےکاےسوہاقممدالاناچاہےہسجاکوہدقحارےہ۔اشرعاسکنیکافصتایبنرکےتوہےئاتہکےہہکماسکنتہباہبدرےہاوروبضمطمسجاک م‬
‫یگمموتانزکوکںیلپنآباسیناُیتگیہ۔وگایرنموانزکوپدے م‪،‬‬
‫وہمماورٹمرنموہ م‬
‫ےہ م۔مماےکسابزولہالچرکزنیموکرنمرکےتیہاتہکزنیماجیبیئےکاقلب م‬
‫رکات‬
‫خراکاورزریعدیپاواراکدارودماراسکنیکتنحمرپوہاتےہ۔ہیاسکنتنحم م‬
‫ےسمممنجےتیلیہ۔لمیک م‬
‫الممئےتپاوروھپلاسکنےکابزویکوقت م‬
‫ےہمماورابداشہاکاامتعدرخفںیمدبلاجاتےہ م۔‬
‫ےہاوراسیکتنحمےکھپرپلمرتیقرکات م‬

‫مغن م‬
‫ظنممربمنم‪7‬مممم‪:‬مم وقیم م‬

‫اشرع‪:‬لیمجادلنیاع ملؔ‬

‫ےکمےیلیلمرتاہنےہ۔ م)‬
‫رخاجنیسحتشیپرکےن م‬
‫(فنصِظن‪:‬مدیصقہ م‪،‬م(اپکوفجےکماہبدراپسویہںوک ِ‬

‫اشرعلیمجادلنی ؔ‬
‫اعلےکادنازِالکمیکدنچوصخایصتم‪:‬‬

‫ےس‬
‫ےنانپآوھکنں م‬
‫ےکممذجابتم‪:‬ممملیمجادلنیاعلؔےنےبامشریلمرتاےناوروقیمےمغنےھکلیہ۔وہانپلسنےکانآرخیولوگںںیمےساکیےھتوہنجں م‬
‫مم ُحاولینط م‬
‫وہمجرتی‬
‫م‬ ‫ِ‬
‫ایقماپاتسکنےکےیلاملسمونںیکدجودہجدیھکی‪،‬ملسمگیلاکزامہنداھکی‪،‬اپاتسکننباجےنےکدعبےسےلرکرواںداہیئکتایسیسمااترڑچاھؤدےھکی‪،‬آرمتیاور‬
‫ےکادواروکرپاھک‪،‬اپاتسکنوکدرشیپوگنجںاکدردوسحمسرکےکیلمےمغنےھکل۔۔اناکمالکمہنرصف ُحاولینطےکذجابتےسرُپےہہکلبامہرےدولںںیمونطےستبحمےکم‬
‫ذجابتدیپارکاتےہ م۔‬
 ‫منغمگی یپاورومسییقی یپ‪:‬مماعلؔیکاشرعیںیمنغمگی یپاورومسییقی یپاپیئاجیتےہ۔اوہنںےنوتیگںیکزابناسدہاوررتممنریھک۔انیکیظفلاجدورگیےنانممیکونعمتی موک‬
‫ےتیل‪،‬‬
‫اےسیوموضعاورااسحسوکھباشلمرک م‬
‫زمدیرہگایئدیویکہکنوہرحفےکرباتؤےسینعماکنانلاجےتنےھت۔انےکاہںتیگرصفدایلخااہظریکالعتمںیہناھتہکلبوہ م‬
‫ےتھکےھت م۔‬
‫نجےسانیکذاتیہہناعمرشہھباشلمِوگتفگوہات۔وہرہرطحےکااسحسوکایبنرکےنںیمہکلمر م‬

‫رپ‬
‫فنصنخس م‬
‫اگنری‪:‬مماع ملؔماکیوہشمردواہاگنرےھت۔بجاوھنںےندعموموہیتفنصنخس”دوےہ“وکوتہجدی‪،‬وتوگایاسیکتمسقرھپےساجگایھٹ۔اوہنںےناس م‬
‫ممدواہ م‬
‫ان‬
‫ڑیھچاماوراردواسیکئےکیسکاےسیاتروکوھچاہکدواہ م‬
‫خبیجاگلرکاکمایکاوراسیکوہجےسھبانیکرہشتںیمےبانپہااضہفوہا۔اوھنںےندو ماہاگنریںیمھچکاسیراگ م‬
‫ےساوروہدوےہےسوسنمبوہئگ م۔‬

‫وسال‪:‬ظنوقیممغنوموضعاوراستخےکاحلظےسوکنیسظنالہکیتےہ م؟‬

‫ےک‬
‫جاب‪:‬وموضعےکاابتعرےسظن"وقیممغن"دیصقہ(ویکںہکاسںیماپکوفجوکمرخاجدیقعتشیپایکایگےہ۔)‪،‬یلممغناییلمرتاہنےہ۔ہکبجانبوٹ‪/‬استخ‪/‬تئیہ م‬
‫یئگمےہ م۔‬
‫احلظےسہیظندسمسدنبرطزرپیھکل م‬

‫وسال‪:‬ظنوقیممغناکرمزکیایخلرحتریےئجیک م۔‬

‫یک‬
‫نیسحتشیپرکےتوہےئاناکوہلرگاماناچتہےہ۔ارضاپکےکہیدریلاپسیہونط م‬
‫جاب‪:‬ظنوقیممغنںیماشرعلیمجادلنیاعلؔاپکوفجےکاہبدراپسویہںوکرخاج م‬
‫لہِ‬
‫رکدےتییہ۔انیکاہشدترپانےکا م‬
‫رسدحوںرپہسیسالپیئدویارنبرکدنمشاکاسانمرکےتیہاوروپراونطوکسنیکنینوساتےہ۔رضورتڑپےنرپہیانپاجنرقابن م‬
‫یمیکوپریداینرعتفیرکیتےہ م۔‬
‫رپرخفرکیتےہانوکداعںیئدیتیےہ۔زیناپکوفجیکامرہاہنالصوتیحںاوراہبدر م‬
‫اخہناوروپریوقمان م‬

‫ظنم"وقیممغن"یکرشتحی م‪:‬م‬
‫م‬

‫رعشربمن م‪١:‬‬

‫ممممممممم‬
‫اےونطےکےلیجسجا مونممم م‬

‫یہ‬
‫ممممممممممممممممممممممریمےےمغناہمترےےیل م‬
‫م‬

‫وحاہل م‪:‬مہیرعشلیمجمادلنیاعلؔیکظنوقیممغنےسایلایگےہ م۔‬

‫ریمی‬
‫رخاجنیسحتشیپرکےتوہےئاتہکےہہکاےریمےونطےکخوصبرتاہبدرممجاون!ہی م‬ ‫رشتحی‪:‬اسرعشںیماشرعاپکوفجےکاہبدراپسویہںوک ِ‬
‫اور‬ ‫اشرعیریمےتیگاہمتریاشنںیمیھکلئگیہ۔ ُتاسدھیتےکےٹیبوہاسیکافحتظ م‬
‫یکذہمداریمتےناُاھٹریھکےہ۔وپریوقموکمترپرخفےہ م‬
‫بساہمترےممےیلداعوگیہاوردیصقےاگےتیہ م۔‬

‫ربمن‪ 1‬م‪:‬‬
‫مدنب م‬

‫رسرفویشممےہمماامیںاہمترمام‬
 ‫مت‬
‫مممممرجاوتںےکرپاتس مرموہ م‬
‫م‬

‫یک‬
‫جافحتظرکےرسدحوں م‬

‫مت‬
‫وہکلفوبسدویاروہ م‬

‫اےاجشتعےکزدنہاشن مون‬

‫یہ‬
‫ریمےےمغنماہمترےےیل م‬

‫وحاہل م‪:‬مہیدنبلیمجادلنیاعلؔیکظنوقیممغنےسایلایگےہ م۔‬

‫نہپ‬
‫ہکمماےاپکوفجےکاہبدرجاون!متےناخیکوردی م‬
‫رخاجنیسحتشیپرکےتوہےئاتہکےہ م‬
‫یکماہبد مرموفجمموک ِ‬
‫رشتحی م‪:‬ماسدنبںیماشرعونطِزعزی م‬
‫یک‬
‫رکمدہعایکےہہکلمیکاخرطاجناھچن موررکےنےکےیلرہدمایترروہےگ۔متتہبدریلوہاو مرمونطیکرسدحوںرپدنمشےکاسےنمہسیسالپیئدویار م‬
‫م‬
‫داین‬ ‫رطحڈےٹوہےئوہ۔اہمتریاِیسرجاتواہبدریےکاہسرےوپرالمراتوکوکسنیکنینوساتےہ۔اہمتر م‬
‫یمخویبںاو مرمامرہاہنالصوتیحںیکاسری م‬
‫رعتفیرکیتمےہ۔اشرعاتہکےہہکممماس ماکمہیمغنھبمماناہبدراپسویہںیکاشنںیماھکلایگےہ م۔‬

‫ربمن‪ 2‬م‪:‬‬
‫مدنب م‬

‫ویبویں‪،‬امؤں‪،‬ونہبںیکرظنںیممم‬

‫ںیئ‬
‫متوکدںیھکیوتویںاگمگج م‬

‫ےس‬
‫ےسیجمماخومویشںیکزابنمم م‬

‫ںیئ‬
‫مممدےریہوہںمتوکداع م‬
‫م‬

‫وقمےکماےممرجیمماپابس مون‬

‫یہ‬
‫ریمےےمغنماہمترےےیل م‬

‫وحاہل م‪:‬مہیدنبلیمجادلنیاعلؔیکظنوقیممغنےسایلایگےہ م۔‬

‫متمونطیکافحتظم‬
‫ہکمماےاپکوفجےکاہبدراپسویہ!بج م‬
‫رخاجنیسحتشیپرکےتوہےئاتہکےہ م‬
‫یکماہبد مرموفجمموک ِ‬
‫رشتحی م‪:‬ماسدنبںیماشرعونطِزعزی م‬
‫یھبک‬
‫بسماہمتریالسیتمےکےیلداعوگرےتہیہ۔ارگ م‬ ‫ےکےیلرھگےسنکلیےوہوتاہمتریام م‬
‫ںیئ‪،‬ںینہب‪،‬ایٹیبںاوراہمترےوادلنیمترپرخفرکےتیہ۔رہہحمل م‬
‫داھکیئ‬
‫یشمےکآاثر م‬
‫ونطیکافحتظرکےتوہےئاوراےنپرفاضئادارکےتوہےئمتدیہشوہاجےتوہوتاہمترےالہِاخہنےکرہچوںرپالملیکاجبےئخ م‬
 ‫ھبمانپاشرعیاورامغنتاپکوفجےکاناہبدراپسویہںاورونطےکاحموظفںےکانمم‬
‫ےتییہہکمتےناےنپونطیکاخرطاجنرقابنیکےہ۔اشرع م‬
‫د م‬
‫رکاتےہ م۔‬

‫ربمن‪ 3‬م‪:‬‬
‫دنب م‬

‫ےن‬
‫متہپجھچکاھکلےہاشرعوں م‬

‫ی‬
‫ممماسںیماشلمےہآوازریم م‬
‫م‬

‫اُڑےکوچنہپےگمم ُتسجاُقف مرپ‬

‫ی‬
‫ماسھتاجےئیگرپوازریم م‬

‫اچدناتروںےکمماےمماپابس مون‬

‫یہ‬
‫ریمےےمغناہمترےےیل م‬

‫وحاہل م‪:‬مہیدنبلیمجادلنیاعلؔیکظنوقیممغنےسایلایگےہ م۔‬

‫الصوتیحں‬
‫م‬ ‫اپسویہ!اہمتریامرہاہن‬
‫ہکمماےاپکوفجےکاہبدر م‬
‫رخاجنیسحتشیپرکےتوہےئاتہکےہ م‬
‫یکماہبد مرموفجمموک ِ‬
‫رشتحی‪:‬ممماسدنبںیماشرعونطِزعزی م‬
‫ےہ‬
‫اتہکمےہہکاےسماسابتاکرخف م‬
‫اوراہبدریےکداینرھبںیمرچےچیہ۔اہمتریاشنںیمیئکرعشاءےنےمغن‪،‬رتاےن‪،‬دیصقےاورممتیگےھکلیہ۔اشرع م‬
‫اتہک‬
‫ہکمممایھنںیماُسمماکوقیممغنھباشلمےہ۔اپکوفجسجدقررتیقیکانمزلےطرکےیگماورےنتجھبازعازاتاورڈیمزلاحلصرکےیگ‪،‬اشرع م‬
‫اپک‬
‫ھبمانپاشرعیاورامغنت م‬
‫ےہہکوہھبایسدقررہشتیکدنلبویںوکوھچےئاگ۔ویکہکناساکالک مممایسییہاہبدروفجیکاشنںیماھکلایگےہ۔اشرع م‬
‫ےہ م۔‬
‫وفجےکاناہبدراپسویہںاوروقمےکاحموظفںےکانمرکات م‬

‫ظنمربمنم‪:8‬مممم"ںیمےناہکاسےناہک م"‬

‫اگفر‬
‫اشرعاکانم‪:‬دالور ؔم‬

‫موموضعےکاابتعرےسہیظن"رہشِآوشب م"ماورانبوٹایاستخےکاحلظےس"اپدنبظن"ےہ م۔‬

‫ظن"ںیمےناہکاسےناہک"ےکاشرعےکادنازالکمیکدنچوصخایصت۔۔ م۔‬

‫ںیم یگتفگشاوراتزیگاپیئاجیتےہ۔اوہنںےنہتفگشاشرعیاایتخریکاوروااعقتیکزماہیحاشرعیںیمرہشتاحلصیک م۔‬

‫یگتفگش‪:‬دالوراگفرےکالکم م‬
 ‫یک‬
‫ےکمسجےسافدسوماداکنل مابرہرکےن م‬
‫زنطوزماحاکرصنع‪:‬دالورےکالکمںیمںیمزنطوزماحاکرصنعامنایںداھکیئداتیےہ۔اوہنںےنزنطوزماحےکرتشنےساعمرشے م‬
‫وکششیکےہ م۔‬

‫لکتماورےباسہتخزابناکاامعتسلایکےہجتحتاوعشل مرمںیمرہگااوررھبوپروہفمموھچڑدیتیےہ م۔‬

‫اسدہزابنوایبن‪:‬دالوراگفرےنااہتنیئاسدہ‪،‬اعممہف‪،‬ےب م‬

‫وسال‪:‬ظناکرمزکیایخلرحتریرکںی م۔‬

‫ان‬
‫سحماور م‬
‫اگفراسظنںیموعامےکاسمئایبنرکےتوہےئرمکحاونںاوراصبحادتقاریکےب م‬
‫زکیایخلہیےہہکاشرعدالور ؔ‬
‫جاب م‪:‬ممظن"ںیمےناہکاسےناہک"اکرم م‬
‫یسنہ‬
‫ےکاجبےئانرپ م‬
‫اسمئےکلح م‬
‫یکانایلہرپرھبوپرادنازںیمزنطایکےہ۔اشرعےکاطمقببجوعاماےنپاسمئےلرکہقلعتمومکحمںےکاپساجےتیہوتوہانےک م‬
‫بختنم‬
‫قبم ایسیوصرحتلیکذہمداریسکدحکتوعامخدےہ۔ویکہکنہکاےسیانالہرمکحانایہنےکوووٹںےسیہ م‬
‫رکےتیہاوراںیہنلفطایلستںدےتییہ م۔ماشرعےکاطم م‬
‫وہموکحتمرکرےہیہ م۔‬
‫م‬

‫ظن"ںیمےناہکاسےناہک"یکرشتحیم‪:‬‬

‫مرعشربمن‪ 1‬م‪:‬‬

‫رخاب‬
‫رہشےکاحالتتہب م‬
‫اگفررہشویںےکاسمئاوررمکحاونںےکریغدیجنسہروےیرپزنطرکےتوہےئاتہکےہہک م‬
‫ےناہکاسےناہک"ےکاسرعشںیماشرعدالور ؔ‬
‫ظن"ںیم م‬
‫داعؤں‬
‫رےہیہ۔اشرعےکاطمقبوعامےکاسمئاب م‬
‫وہئگیہ۔ہمکحماجتےکارسفانانےکلحیکاجبےئابتوکیسنہںیماڑادےتییہ۔وعامابدخاےسداعںیئامگن م‬
‫ےسلحوہےنواےلںیہنیہہکلباسےکےیلیلمعادقاامتااھٹےنوہںےگ م۔‬

‫ربمن‪ 2‬م‪:‬‬
‫مرعش م‬

‫ےک‬
‫وعاموعامبجواڈپاےکےمکحم م‬
‫ےسگنت م‬
‫اگفراکرہمکحمواڈپایکےبسحرپزنطرکےتوہےئاتہکےہہہکولڈڈیشگن م‬
‫ظن"ںیمےناہکاسےناہک"ےکاسرعشںیماشرعدالور ؔ‬
‫یہ‬
‫ےئمانرپیسنہاڑاےت م‬
‫ہکمانےکالعےقںیمراتےسیلجبدنبےہ۔اسرپواڈپاواےلیلجبیکاحبلیکاجب م‬
‫اسےنمیلجبیکاحبلےکےیلدرخاتسےلرکےتچنہپیہاورےتہکیہ م‬
‫اورےتہکیہہکارگیلجبںیہنآیتوتاہھتےساھکنپالھجرکو۔ماسےساہوھتںیکورزشھبوہیگاوریلجباکلبھبمکآےئاگ م۔‬

‫ربمن‪ 3‬م‪:‬‬
‫مرعش م‬

‫وہج‬
‫زنطرکراہےہ م۔مبجہمکحموااسیکوکاتیہیک م‬
‫اگفراکراپینےکاسمئےکلحرپہمکحموااسیکانایلہاورتسسرویرپ م‬
‫ظن"ںیمےناہکاسےناہک"ےکاسرعشںیماشرعدالور ؔ‬
‫ایلستں‬
‫یضمرپاکرروایئرکےنےکاجبےئانوکلفط م‬
‫رپموعاماکشتیےلرکہقلعتمارسفانےکاپساجےتیہوتوہانیکرع م‬
‫ےسرہشںیمنیپمےکاپینیکتلقوہاجیتےہاوراس م‬
‫رشموابت‬
‫م‬ ‫پمدرگی‬
‫بسولگربصےساکمںیلاوراپینیکاجبےئآ م‬
‫دےتییہ۔انیکابتوکہیہہکرکاٹلدایاجاتےہہکارگرہشںیماپینںیہنآر ماہموتوکیئایسیڑبیابتںیہنآپ م‬
‫یسپیپوکالوریغہیپایلرکںی م۔‬

‫ربمن‪ 4‬م‪:‬‬
‫مرعش م‬
 ‫ےل‬
‫ہمکحمموپسیلیکانایلہاورانانمبسروےیرپزنطرکےتوہےئاتہکےہہکبجولگوچریڈیتیکیکاکشتی م‬
‫اگفرم م‬
‫اہک"مےکاسرعشںیماشرعدالور ؔم‬
‫ظن"ںیمےناہکاسےن م‬
‫واےل‬
‫نیھچرکےلاجںیئوتوپسیل م‬
‫ےتچنہپم یہوتوپسیلوچروںڈاوکؤںاکاھچیپرکےنیکاجبےئوعاماکذماقاڑاےتیہاورایھنلفطایلستںدےتییہ۔ارگیسکیکاکرڈاوک م‬
‫ےنم م‬ ‫اھت م‬
‫وہ‬
‫ڈاوکؤںےننیھچل‪،‬ابمتدیپلولچےگوتاہمتراوزنمکوہاجےئاگ‪،‬اہمتریتحصھبایھچ م‬
‫م‬ ‫اکشتیےننسرپاگڑیےکامکلوکہیہہکرکاٹلدےتییہہکولچااھچوہااہمتریاکر‬
‫اجےئیگاوررٹپولاکرخچھبچباجےئاگ م۔‬

‫ربمن‪ 5‬م‪:‬‬
‫مرعش م‬

‫روزاگر‬
‫اگفررمکحاونںیکانایلہاورریغدیجنسہروےیرپزنطرکےتوہےئاتہکمےہہکےبروزاگریےسگنتوعا مممبج م‬
‫اہک"مےکاسرعشںیماشرعدالور ؔ‬
‫ظن"ںیمےناہکاسےن م‬
‫یسنہمیکاجیتےہ۔اہکاجاتےہہکارگوکیئاکماکروابرںیہنوتوکیئابتںیہنرعش مو‬
‫ےئمانرپ م‬
‫یتمےہوتاجبےئاسےکاںیہنالمزتمدیاج م‬
‫شمںیمرمکحاونںےکاپساج م‬
‫یکالت م‬
‫اشرعیرپیہاانپزگارہرکول م۔‬

‫ربمن‪ 6‬م‪:‬‬
‫مرعش م‬

‫اگفرم وعامےکاسمئرپرمکحاونںیکےبسحاورریغدیجنسہروےیرپزنطرکراہےہ۔بجوعامیتہکےہانیکمیلعت مو‬

‫اہک"مےکاسرعشںیماشرعدالور ؔم‬
‫ےناہکاسےن م‬
‫ظن"ںیم م‬
‫امہرے‬
‫م‬ ‫ںیئموتہیہہکرکابتوکیسنہںیماڑادایاجاتےہہکاھب‬
‫اھکس م‬
‫رتتیباکوکیئدنبوتسبایکاجےئاجےئاوراےسیادارےوھکےلاجںیئجاںیہنمیلعتےکاسھتاسھتوکیئرنہ م‬
‫اید‬
‫ںیلماورراتوکاترےانگرکںی‪،‬اسےسوتقھبزگراجےئاگاوریتنگھب م‬
‫اپسےئنیمیلعتاوررتیتیبادارےوھکےنلرکےنےکےیلٹجبںیہنےہ۔آپولگربصےساکم م‬
‫وہاجےئیگ م۔‬

‫ربمن‪ 7‬م‪:‬‬
‫مرعش م‬

‫ونرکی‬
‫اگفرولوگںیکےبسحاورریغدیجنسہروےیرپزنطرکراہےہ۔اشرعےنبجاےنپااتسداشرعےسھباہکہکموکیئ م‬
‫اہک"مےکاسرعشںیماشرعدالور ؔ‬
‫ےناہکاسےن م‬
‫ظن"ںیم م‬
‫اتلم‬
‫ںیہنڑپیھاجیت۔اسرپاےسلفطیلستدیاجیتےہاورہیجاب م‬
‫ایاکمںیہنلمراہ۔رمکحاونںےنھباہکےہہکاشرعیرپزگارہرکو م۔مکیلہلئسمہیےہہکاسےسزغل م‬
‫ےہہکزغلاکےلہپرایضایقشمرکایلرکو م۔‬

‫ربمن‪ 8‬م‪:‬‬
‫مرعش م‬

‫ونرکی‬
‫اگفرولوگںیکےبسحاورریغدیجنسہروےیرپزنطرکراہےہ۔اشرعےنبجاےنپااتسداشرعےسمھباہکہکوکیئ م‬
‫اہک"مےکاسرعشںیماشرعدالور ؔ‬
‫ظن"ںیمےناہکاسےن م‬
‫یلست‬
‫ایاکمںیہنلمراہ۔رمکحاونںےنھباہکےہہکاشرعیرپزگارہرکو م۔م کیلہلئسمہیےہہکاشرعوکایھچزغلینھکلںیہنآیت‪،‬اسرپاےسڑبےرعشایکرطفےسلفط م‬
‫دیاجیتےہہکیسکدورسےاشرعاکالکمیہڑپھدایرکو م۔‬

‫ربمن‪ 9‬م‪:‬‬
‫مرعش م‬

‫کت‬
‫قبموعامےکاسمئیکذہمداریسکدح م‬
‫اگفررمکحاونںیکانایلہاورانانمبسروہیرپزنطرکراہےہ۔اشرعےکاطم م‬
‫ظن"ںیمےناہکاسےناہک"ےکاسرعشںیماشرعدالور ؔ‬
‫کت‬
‫رمکحانایھنےکوووٹںےسیہبختنموہئگیہ۔اباےلگااختنابت م‬
‫وعامخدےہ۔ویکہکنہیرمکحاونںیکیجضحریرکیتریہےہ۔انیکاہںںیماہںالمیتریہےہ۔ہی م‬
‫ںیہنمدبےنلواال م۔‬
‫انتجرمیضوشراچمںیل‪،‬ھچکھبم م‬