Milli Mücadelede Balıkesir

Sadece Okumak ve İncelemek içindir
Ücreti Yoktur
İnceledikten Sonra Siliniz ve Bulursanız Satın Alınız.
Levent Şahverdi Arşivi

Milli Mücidele'de
••
BALIKESIR
3-4 Mayıs 1986 günleri
Balıkesir Ticaret Odası salonunda yapılan
"Milli Mücadele' de Balıkesir"
Panelinin tebliğ metinleridir.
İKİNCİ BASKI
lstanbul 1990

T.DA.V. Yayını : 67
İSBN - 975 - 498 - 027 - 6

Milli Yayın Nu. : 90 - 34 - Y - 0147 - 67
BU ESER
Bakanlar Kurulu'nun 20.7.1980 sayılı kararıyla kamu
yararına hizmet verdiği kabul edilmiş ve vergi
muafıyeti tanımış bulunan
TÜRK DÜNYASI ARAŞTIRJVlAI..ARI VAKFI
tarafindan hazırlanmıştır.
Her hakkı mahfuzdur.

TÜRK DÜNYASI ARAŞTIRMALAR! VAKFl'nın
müsaadesi olmaksızın tamamen veya kısmen
herhangi bir değişiklik yapılarak iktibas edilemez.
TÜRK. DÜNYASI ARAŞTIRMALARI VAKFI

(Yuluğ Tekin Dizgi, Uluğ Bey Film ve
Kutluğ Han Tasarlama)
Merkezinde baskıya hazırlanmışbr.
Haberleşme Adresi : P.K.94

34471- Aksaray/ ISTANBUL
Telefon : 511 10 06 - 511 18 33
Baskı : Pamuk Ofset

MİLLİ MÜCADELE'DE
BALIKESİR
. İkinci Baskı

Birinci &ıskı :
TÜRKPETROL VAKFI
LALE MECMUASI
NEŞRİYATIDIR.
Galatasaray, Yeniçarşı Cad.

20/2 - 8050 İstanbul ,
Tel. : 143 02 16 - 144 58 09
Bu kitabın basımı
1986 yılının Mayıs ayında
İstanbul'da Kent Basımevi'n~
gerçeldeştirilmiştir.
-Telefon: 528 08 15

İÇİNDEKİLER
Sahife
Cemal KUTAY
"Milli Mücadele'de Devletleşen Belde:
Balıkesir". . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . 9 ,
Aydın AYHAN
"İzmir'in İşgali Sırasında Balıkesir" 31
Ahmed Aydın BOLAK
"Balıkesir' deKuva-yi Milliye Çalışmalan" .. .. .. 53
"Balıkesir Hey'et-i Merkeziyesi'nin Karar Defteri 69
"Alaşehir Kongresi'nin 66'ncı Yıldönümü
Vesilesiyle, Milli Mücadele'de Balıkesir
Kongreleriyle İlgili Kısa Tebliğ" .. .. .. .. . . .. .. . 121
Ek 1: "İngiltere, Amerika, Fransa, italya
Mümessil-i Siyasilerine" .. .. .. .. .. . . . .. . . . .. .. . . 147
Ek 2: "Hey'et-i Merkeziye Talimatnamesi" . . . . . . 152
Ek 3: "Balıkesir İkinci Kongresi'nde Alınan
Karar Gereği, İngiltere, Fransa, Amerika,
İtalya Siyasi Mümessillerine ve
Devletlerine Yapılan Tebligat" .. . . .. . .. . . . . .. 154
Mehmed Vehbi BOLA.K CEk: 4)

"Milli Mücadele'de Balıkesir" 157
Prnf. Dr. Müctel:a İLGÜREL

"Balıkesir Kongrelerinin Milli· Mücadele' deki
Hizmetleri" . . .. .. . . .. . .. .. .. .. . . .. . . . . .. . .. .. .. .. . .. .. .. .. . 179
Turgut ÇARIKLI
"Balıkesir Harekat-ı Milliye Redd-i İlhak
Hey'etince Tertip Edilen Kongrelerde
Alman Kararların Yeni Türk Devleti'nin
Kt..ruluşundaki Etkileri" .... .. .. .. .. .. .. .. . . .. ... .. .. .. .. 187

MİLLİ MÜCADELEDE
DEVLETLEŞEN BELDE: BALIKESİR
Cemal KUTAY
Hayat ve kalemini tarih'e vakfetmiş bir emektarı

alakaya layık görmenin vefa tezahürü olarak huzu~
runuzdayım.
Naçiz şahsımı bu· müstesna şereften mahrum bı
rakmayanlara şükranlar sunuyorum.
Bj.zlere bugünkü devletimizi emanet edebilmiş mu-
.barek himmetin öz yapısını kavramak ve de minnetle
anmak gaye ve hasretiyle toplanmış bulunuyoruz.
Eğer Tarih, hadiseleri gerçek yapısı ile anlatan ve
kitablaştıran ilim ise, Birinci Dünya Harbi'nin netice-
leri önünde hakiki manasıyla müstakil bir Türk 0.3v-
letıi.'nin devamı imkansızdı.
Sert hüküm; "müstakil bir devlet"e vücud veren
unsurların yokluğu ve yokolmuşların yerine ikame'
nin gayr-ı mümkün bulunduğu acı gerçeğinin müh-
rüdür.
Şimdi izin verirseniz, bu hükme esas tarih devresi'
ni hatırlıyalım:
Yunan
ı·
Ordusu, ıs Mayıs 1919'da
•
İzmir'e çıktı: Ha-
••
dise, beklenmedik netice değildi. Jki bakımdan: ünce,
Yunan milleti olduğunca dünya, Ege sahil şeridinin

10 Milli Mücadele'de Balıkesir
Yunan eline geçmesini tarihin de tasdikindeki' hakkın

sahibine iadesi sayıyordu. Nesiller bu inanç ve hasretle
yetiştirilmişti. Kısaca "megalo idea = kutsal ülkü"
olarak adlandırılmış mefkurenin Yunan-Rum ırkına
yerleştirdiği gaye, bir taraftan Ege'yi Yunan toprağı
sayarken, Karadeniz kıyısındaki Pontus devletini de
ihya ediyordu. Bu bölümün üçüncü evre'si, Bizans'ın
hayata dönü.şü idi.
İkinci unsur, Yunanistan'ın 1917'de bu istilayı te-
min vaadi sonu İngiltere ve Fransa'nın safında savaşa
girmiş olmasıydı. Ege sahil şeridinin Yunan toprağı
oluşuna karşı çıkacak tek devlet İtaly::ı.'ya, Anadolu'da
Antalya kıyılarından Konya ovasına kadar geniş sa-
ha, nüfuz bölgesi, yani gerçek söyleyişi ile sömürge
olarak bırakılıyordu. Böylelikle Roma'nın daima red-
dettiği Ege'ye hakim Büyük Yunanistan hareketi
önünde barikat kalmıyordu ..
Aslında hadise, tarih sahnesinden tasfiye edilen
Osmanlı İmparatorluğu'nun mirasının taksimi idi. Dün-
yaya nesillerboyu sürecek bir düzen getirdikleri iddi-
asında olanlar cihan içinde müstakil Türk Devleti bı
rakmama gayesinin tatbikatından olarak Yunan'ın
Ege kıyılarına çıkmasını sadece desteklemediler, temin
ettiler ...
OLMAYANLARIN GEÇİT RESMİ. ..
Türk için. olmayanlar ümidsizlik tablosu idi:

• 19G8-1918 Trablusgarb CLibya'nınJ elden
arası
çıkış savaşı dışında
iki büyük harb görmüştük: 1912'de
Anadclu kadar Türk, evlad-ı fatihan diyarı Rumeli'nin
kaybı faciası Balkan Harbi; yorgun ve imkansız Meh-
medçiği dört yıl binkrce kilometrelik dokuz cephede

Cemal Kutay 11
dövüştüren Birinci Dünya Savaşı, askerlik çağındaki

erkek nüfiı.su eritmişti.
• Milli ekonomi perişandı. Ekmek dahil herşey dı

şarıdan geliyordu. İstihsal temamen durmuştu. Ayakta
kalabilen dullarla yetimler-öksüzler topluluğunun il-
kel araçlarla yürütebildiği aksak ev ekonomisi idi; o
da; açları doyuramıyor, çıplakları giydiremiyordu.
• Milli-manevi yapı, ağır buhranlara itilmişti.
Türk'ün öz varlığında mevcud ve İslam felsefesi için-
de müstesna seviyesine erişmiş Aile sarsılmıştı. Tan-
zimat'la benimsenen Batılı hayat tarzı, satıhda kalaı;ı
tatbikatı ile şehir-köy; okumuş-ümmi farkını derinleş
tirmiş, çukurlaştırmıştı. İrşad müessese ve örfleri ce-
miyetten silinmişti.
• Devlete güven duygusu sarsılmıştı. Hanedan'a
itimad azalmıştı. Çok kötülenen otuzüç yıllık Sultan
Hamid'den sonra gelen Beşinci ve Altıncı Sultan Meh-
med'ler devirlerinin kargaşası, kudsiyet izafesiyle mü-
hürlenen Osmanoğulları dinastisinin manevi şahsiye
tinde süregelen son çare istinadı ümidini karartmıştı.
• D€vletin şekli yapısı Monarşi'ye ek olarak Türk
Milleti'nin ırsiyetindeki hususiyetle millet; şahsiyetine
dayanılacak Hakan arıyordu. Oysa ki bu tekleyiş, İm
paratorluğun gerileme devrindenberi tatlı hasretti.
1.1 Hazine bomboş, devlet borçlu idi. Vergiler ağır,

mükellefler çaresizdi. Ordu'nun terhisinin sadece
Mondros Mütarekesi hükmü değil, tayın ekmeği dahi
· pirişemeyen devletin kurtuluş ümidi gibi karşılandığı
nı, Sarav Başkatibi Ali Fuad Bey, devrin Harbiye Na-
zırı'nın Pac!işah'a maruzatJnın ibret cümlesi clarak
·hatıralarında yazar.

12 Milli Mücadelı:!de Balıkesir
• Bu görünürdeki yoksulluklar içinde en acısı ve

ağırı, millette ümid yoktu ...
Çok ağır kayıplı iki harb, Balkan ve Dünya savaş
ları yenilgileri, bel bağlanmış fikir, şahsiyet ve mües-
seselerin de mutlak iflası olmuştu. İmparatorluğun de-
vamı için ümid yolu olarak benimsenen İttihad-ı Ana-
sır ( = din-dil-ırk ve milliyetleri başka başka unsurla-
rın merkezi hükumet idaresinde. bir ve beraber yaşa
maları nazariyesi) arkasında hazin, hatta kanlı tortu-
lar bırakarak iflas etmişti. Sadece dinleri ve dilleri
bizden gayrı ve asırlarca huzur, sükun, refah, emniyet
içinde yaşattıklarımızdan değil, din kardeşi dedikleri-
mizden de haksız ve insafsız darbeler yemiştik. Yüz-
yıllar ve nesiller, uğruna kanlarımızı selsebil ettiğimiz
İttihad-ı İslam'ın bizden gaynlar için idrak bile edile-
memiş mefkure olduğunu, Mekke-Medine-Kudüs gibi
mukaddes beldeleri yiğitçe savunan Mehmedciği arka-
dan vurarak kalbsiz ve insafsız reddedenler çıkmıştı...
• Üçüncü ve sonuncu ümid olarak bağlandığımız
Anavatan Türkçülüğü ise, hislerimizin tasdikinde,
fakat ne çare ki onu gerçekleştirebilecek o karşıdurul
maz kudret-kuvvet asırlarını boşuna harcamış olma-
nın telafisi imkansız boşluğu ile mantığın reddindeki
tozpembe rüya idi. Yemen nasıl hüsran olmuşsa, Kaf-
kaslar da, Buhara yolunu açacak Hem edan seferleri
de Anadolu evladlarını isimsiz makberlerinin tescilin-
deki bir başka hicran olmuştu.
Ve, 1918 girerken madde'de olduğu kadar gaye'de
de fakir ve çaresiz düşmüştük. ..
D1işünülebilecek karamsar tahminler sınırını aşan
bu hazin tortuya karşı, İslam denince Türk'ü; Türk de-
yince İslam'ı hatırlayan Hıristiyan taassubu cihana ha-

Cemal Kutay 13
kim yegane kuvvet olmuştu. Demokrasi, hümanizma;

evet, elbette ki insanlığın binlerce yıllık müşterek mi-
rası hakk-hürriyetler neticeleriydi. Bu terkibde him-
met ve emeğimiz sanıldığından çok olmasına rağmen,
kin ve taassub, insafsız ve vefasız inkarla Türk'e layık
görülmüyor ve düşman bir dünyanın önünde mahkü-
miyet beratı oluyordu ...
BİR MÜCİZE ŞARTTI...
Ve, kurtuluş için bir m ü c iz e şarttı. ..
Bu tek ümid. devlet-hükümetten çıkmayınca kim-

de tecelli edecekti? Kim sahih çıkacaktı?
Millet ...
Büyük, yüce, asil Türk Milleti. ..
Ve, O'nun Garlı aleminin bağrında, en uzun ömür-
lü Türk Devleti'ni kurmuş Anadolu Türklüğü...
Ve de Anadolu'nun o üzerinde güneşin batmadığı
üç kıt'aya hakim muhteşem Hakanlığı tesis etmiş te-
mel varlık Türk'ün; bu genişleme, yücelme, doruğa
erişme; sonra adeta bir fizik kanunu gibi, duraksama,
gerileme, ·öz varlığa çekilme devirlerinde mümkün ol-
duğunca asliyetini korumuş ana. kaynak bölgelerdeki
Türkoğlu Türkleri. ..
Mü c iz e'yi onlar temsil edeceklerdi: Hiçbir fani

duygunun ve emelin zebünu olmadan ... Özverinin, fe-
ragatin, çoğu zaman arkadan gelmiş eyyam akımla
rının pervasız tasarruf ve tasallutlarına karşı meşru
haklarını değil, müdafaa ve tescil, böyle bir ihtiyacı
duymadan ...

KUVA-Yİ MİLLİYE DEVRİ NEDİR?
İşte bizlerin bugün, terkibine girmeden, sadece

takvim faslı olarak hükümlendirmek basitlik, hatta
haksızlığını tercih ettiğimiz ·Kuva-yi Milliye = mille-
tin kuvvet ve kudreti" devri, Türk Anatlolu'nun bu
mihraklarından filizlenmiş, adeta bir tohum rüşeymi
gibi, önce kendi~endini yaşama unsuru sayma f eraga-
ti içinde boy atmış, vatanın öteki beldelerine rehber,
ümid, tutulacak yol olmuştur.
İşte, "kuva-yi milliye =
sadece ve yalnız milletin
varlığı devri" budur ...
• Devlet fiilen tarih sahnesinden çekilmiş,

• Hükumet, kelimenin hukuk ve tatbik mana ve
varlığını yitirmiş,
• Nizam Ordusu, bu sert hakikatler içinde siyasi

iktidarın resmileştirdiği,
bu itibarla da hukukileştirdi
ği kararla vatanı müdafaa vazifesini bırakmaya mec-
bur edilmiş,
e Müstakil Devlet ümidi, mefhum olarak da ka-
panmış devir sayılmış ve bu gerçekler bir zincir halin-
de Türklük için karanlık dünya olmuşken, derlenip-
toparla:r:ıma, . altıyüz yıl med-cezir = yüksdiş-alça~ış
dalgalarının, milletteki "Türklük öz terkibi"ni zedele-
yemediği bir bölgeden; Osmanlı Hakanlığı'mızın kuru-
luşunda da bir başka himmeti olan Karesi'den, yani
bugünkü söyleyişimizle B a 1 ı k e s i r'den gelmişti.
TARİH NE ZAMAN İBRETTİR?
Bilir ve hatırlarız: Anadolu Selçuklu Hakanlığı

haşmetli devrinde iken bugünkü Balıkesir, Bizans'a,

Cemal Kutay 15
Latin İmparatorluğuna ve öteki Haçlı güçlerine karşı

Türk Kalesi idi. Moğolların akınında ~ahillere doğru
çekilen Selçuk Türkleri Hicri 692 CMiladl 1275) 'de Ba-
lıkesir ve çevresine hakim Karesi imaretrni kurdular.
Mizya'lılar zamanında şimdiki Kepsut bucağımızda ·
olan şehrin yerine bugünkü Karesi = Balıkesir'i inşa
ettiler ve genişlediler, Çanakkale.'ye eriştiler, Marmara
ve _Akdeniz'e çıktılar, Türk Beylikleri arasında en kuv-
vetli donanma Karesi'nindi.
Osmanlılara kadar Karesioğullan'n~n tarihi, öte-
ki Uc Beylikleri'ne göre kronolojik akış içinde aydın
lıktır. O g ü n l e r'i hatırlamadan, Mondros karanlığı
içinde Balıkesir'in milli varlık adına nasıl: D e v l e t-
i eşen belde olduğunu kavramak mümkün değil
dir ve böylesine terkib derinliği'ne girmeden verile-
cek hüküm, tarih'i ibret olmaktan çıkarır, masal ya-
par ...
BİR TÜRK PINARI...

--
Ege bölgesi 1071 Malazgirt Zaferi'nden sonra Rum-
lardan Türklere; Haçlılar seferlerinde tekrar Rumlara
geçti, d~ha sonra yine Türklerin oldu. Selçuklular,
Bizans ve öteki Haçlılardan gelebilecek tehlikelere kar-·
şı Uc Beylikleri'ni kurdular ve başına da güvendikleri
değerli şahsiyetleri getirdiler.
Planlı, olduğunca hızlı bir iskanla, Orta-Asya'dan

akıp gelen Dokuz Oğuzların saf Türk soyları vatanlaş
mış topraklar'da yerleştiler: Bunlar içinde, Selçuk.Ha-
kanı İkinci Gıyaseddin Mes'ud'un vezirlerinden Kare-
si Bey, Mizya olarak bilinen bugünkü Balıkesir'de, ken-
di adına Uc Beyliği'ni kurdu: Karesi Bey'in asıl adının
Kara İsa olduğunu Mesalik-ül-Ebsar'da okuyoruz.

-16 Milli Mücadele'de Balıkesir
Balıkesir'de çıkan gündelik Rezm Gazetesi'nin 22

Temmuz 1339 C1923) tarihli sayısında B.S. rümuzlu
"Kara İsa = Kara İzi" başlıklı yazıda, ismin Kara İsa
olmayıp Kara İzi olduğu, Hacı Bektaş-ı Veli'ye ait Ve-
layetname' den aktarılan açıklamalara göre, Moğol ya-
yılması önünde Anadolu'nun bağrına çekilen Türkler-
den Çini Oymağı'nın, başbuğları Kara İzi ile Aydın
yöresine gelip konakladıkları, daha sonra bugünkü.
Balıkesir çevresini ele geçirdikleri ve Karesi isminin
de, Kara İzi'den alındığı anlatılıyor.
Belgelerle ispatlanan, Karesi Bey'in Selçuk Haka-
nı Gıyaseddin Mes'ud'un vezirlerinden olduğu ve Ha-
kan Buyruğu ile Uc Beyliğine getirildiğidir. Kısa za-
manda toprağını genişleten Karesi Bey, bütün Mizya
Kıt'asına hakim oldu, Türk Ana-Vatanı Orta-Asya'dan
büyük kafileler halinde gelenler arasında San Saltık,
Çepni, Çini, Aydoğdu gibi yedigöbek Türk oymakları
nı seçerek yönetimi altına aldı, yerleştirdi ve Selçuk
Devleti'nin çöküşünden sonra istiklalini ilan etti: Ta-
rih, Hicri 699, Miladi 1287 ...
Bizans İmparatorluğu İkinci Andronikos Paleolo-
gcs zamanında !1282-132.Sl Karesi Bey, bütün Mizya
kıt'asını fethetti, hüku:rr.etini Marmara ve AdaJar De-
nizi'ne kadar büyülterek eski Akiraos yıkıntıları üze-
rine Balık Hisar <Balıkesir) i inşa ve hükumet merkezi
yaptı.
Burada, bugünkü Balıkesirlilerin cedleri üzerinde

bir hatırlatma,daha gerçek ifade ile açıklama'nın sı
rasıdır:
Onbir ve Onikinci yüzyıllar, Orta-Asya'dan bir
taraftan Anadolu, öteyandan Hazar üzerinden Kıpçak
illerine toplu göçlerin yoğunlaştığı devirdir. Bu arada
Moğol yayılması da bazı Türk oymaklarını yerinden

Cemal Kutay 17
oynatmış,kervan yolları üzerindeki meskun beldelere

Bunlar arasında olan Sarı Saltık Türkleri Si-
yığmıştı.
nob'a kadar geldiler. Selçuk Sultanı İkinci Gıyased
din Keyhusrev ile oğulları arasındaki saltanat kavga-
ları dolayısiyle .başlarında, oymaklarının adını taşı
yan Sarı Saltık'ın yönetiminde Rumeli'ne geçtiler,
Doqruca çevresinde yerleştiler. Rumlar - Bulgarlar-
Ruslar; bu Türkmen oymağını rahat bırakmazlar.
Batı Türklerinde bir kahraman kişi olan Sarı Saltık,
yirmibin çadırlık halkı ile bunlarla vuruşa vuruşa
Marmara kıyısına gelir ve Karesi Beyin gönderdiği ge~
milerle Bandırma sahillerine çıkar. Karesi de iskan
edilir. Evliya Çelebi'ye göre Sarı Saltık, Hazret-i Tür-
kistan Ahmed Yesevi tarafından, Selçukeli'ndeki ayak-
lanmalar dolayısiyle huzursuz olan Hacı Bektaş-ı Ve-
li'nin emirlerini yerine getirmek için Kırşehir'e gön-
derilmiş, çevrede huzur ve sükunu sağlamış, Hacı Bek-·
taş da .kendisini piri Ahmed Yesevi'den aldığı ilham-
la önce Sinob'a, sonra Dobruca'ya göndermiş ... Bu an-
latılanlarda Türklüğün dünyaya yayılışının felsefesi
yatar: Horasan Erleri ile başlamış manevi seferberlik,
Türklüğün fethettiği her belde için bir mürşit-rehber
göstermiştir. Nitekim Dobruca'ya yerleşmiş yirmibin
çadırlık Sarı Saltıklar'ın Başbuğları Ece Halil'in ida-
resinde Karesi, yani Balıkesir'e gelip yerleşmelerinin
de, Karesi Bey'in rüyasına giren Hazret-i Türkistan
Ahmed Yesevi'nin kendisine:"- Hani senin gayretin?
Küffar San Saltıklan sarmıştır. Kılınç ne güne• kuşa
nılur? Var derya canibine, ibraz-ı şecaat eyliye ki mah-
büb-u Huda olasın.,. demiş ve Karesi Bey de gemiler
göndererek Gelibolu kıyılarında böylesine himmet
bekliyen Sarı Saltıkları aldrrtmış, Beyliğinin içine yer-
leştirmiş ... Dünyada hiçbir miµette destanlar, milli

varlığı,milliyetçilik duygularını, ırkının dayanışma

cevherini böylesine örnekler içinde işlememiştir. Bu
engin terkib kaynağı, Türk milletine has ebedileşme
örgüsüdür.
Kıymetli bir asker olduğunca, tarih, edebiyat ve
müsıki ile yakından meşgül olan rahmetli Ali Hikmet
Ayerdem Paşa, vazife gördüğü beldelei"in sekenesi
üzerinde kanaat ve düşüncelerini tesbit eçlerdi. Balı
kesir için şöyle diyor:
" - Burada, Ege sahillerinde Türk mevcudiyeti üze-

rinde menfi tesirler yapmış tahribat yok. Rumlar ve
diğer ekalliyetler nüfuz edememişler. Balıkesir'in bu
hususiyeti, Ege sahil şehirleriyle, umumi hayatı kı
yılardaki mihrakların tesiri altındaki merkezlerde va-
zife almış olanların dikkatini çekecek kadar bariz ...
Tabii mencibii ve bu arada maden serveti daha zengin
olmasına rağmen, meselci nefs-i İzmir' deki ecnebi ik-
tisadi ve ticari hakimiyeti Balıkesir' de müşahede edil-
miyor. Benim diğer bir tesbitim, Balıkesir ve havci-
lisinde kadim Türk adetlerinin ve örflerinin itina ile
devam ve muhafaza edilmiş olması ... " 1
Diğer iki asker, Balkan Harbi sonunda ve Birinci

Dünya Harbi öncesinde Ordu hüviyetindeki merkezi
İzmir'de bulunan Dördüncü Kolordu Kumandanı Per-
tev Demirhan Paşa ile, Erkan-ı Harbiye Reisi Cafer
Tayyar Eğilmez Paşa'nın, Erkan-ı Haroiye-i Umumiye'
ye Ege'deki müdaaa tedbirleri üzerinde verdikleri ra-
porda Balıkesir için şu açıklama var:
ı. Kumandanların Hatıraları, Selahaddin Güngör, Kanaat Kü-

tüphanesi, 1931.

Cemal Kutay 19
" - Mülki taksimat olarak Karesi sancağının sahil

mıntıkasında Ayvalık hariç diğer merkezlerde Etniki-
Eterya' nın endişebahş faaliyeti tesbit edilememiştir.
Nefs-i Balıkesir'de mevc'ud fırkanın takviyesine de lü-
zum görülmemiştir. Kolordu mıntıkasındaki bazı mes-
kim yerlerde tali müdafaa kuvveti olarak teşkili der-
piş edilen esnan haricindeki milis teşkilatı Karesi San-
cağı'nın halkının ırki ve milli terkibi icabı askeri ma-
kamların muavenetine ihtiyaç olmadan, cari mevzuat
içinde mülki teşkilatça icabında tatbik edileceği ka-
naatine varılmıştır." 2
Bu ırki terkibin yazılmamış ve konuşulmamış ni-

meti olarak, Karesi Beyliği kuruluş tarihi olan Hicri
699 (Miladi 1282) senesinden sonra öteki Uc Beylikleri'
ne göre hızla gelişmiş, Marmara ve Adalar De.nizi'ne
inmiş, 133l'de yetmiş tekne ile Akdeniz'den Karaferye
lFerecikl, iki yıl sonra 1333'de Aynaroz'a çıkarma yap-
mıştı. Bugün Balıkesir'in tarihi Paşa Camii yakının
daki türbesinde medfun olan bu kahraman, basiretli,
adil Türk Beyi ve ailesinin kabrini kadirbilir Balıkesir
liler Kara İsa Dede olarak ziyaret ederler.
Karesi Bey, çağdaşı Osman Gazi'den kuvvetli idi.
Oğlu Aclan Bey, Osman Gazi ile akraba oldu, oğlu Dur-
sun ve Demirhan Beyleri Bursa'nın Fethi kuşatmasına
süvari kuvvetleriyle yardımcı gönderdi.
Karesi Beyliği Orhan Gazi zamanında (737 Hitri,
1320 Miladi) Osmanlı ülkesine .savaşsız-kansız katıl·
dı ve Osmanlı Hakanı; Hacı İlbey, Aça Bey, Gazi Fazıl
Bey, Evrenos Bey gibi kendisinin ve oğlunun saltanat-
lannda büyük hizmetler başarmış Karesi Büyükleri'ni
2. General Pertev Demirhan. "Balkan Harbi Sonrasında Dör-
düncü Kolordu'nun Vazife Mıntıkasında Müdafaa Tedbirleri"'
Askeri Mecmua, Şubat 1926, ilaveler bölümü, cild 14, sayı 9.

takdir ettiği değerleriyle yanına aldı, Karesi valiliğine

de oğlu Süleyman Paşa'yı getirdi. Karesi Bey'in t?ru-
nu Yahşi Bey'i Sultan Orhan Bergama Beyliği'ne ge-
tirmişti. Memleket-i Marmara adıyla Bergama Beyli-
ği'nden bahseden Mesaik-ül Ebsar, Yahşi Bey'in De-
nizli'ye kadar hakim olduğunu, yirmibin atlısıyla Rum-
ların üzerine hakimiyet kurduğunu ve onları kıyılara
ittiğini kaydeder.
Karesi Beyliği'nin gerek ilk kuruluş devresinde, ge-
rek Osmanlı'ya geçişinden sonra devletin merkezi Ba-
lıkesir Cdiğer adıyla Balıkhisarl daha Hicri sekizyüz
yıl ortasında, her an artan nüfusu, yeni kurulan ma-
halleleri, çarşıları, camileri, külliyeleri, medreseleri,
darüşşifaları ile mıntıkanın en güzel, mamur şehirle
rinden birisi olmuştu. Camiü'l-Düvel, şehri, "~ Mesa-
kini vefir, nüfusu kesir, eş::.:an müsmir, mai leziz" ola-
rak anlatır. 730-740 Hicri'de <Miladi 1313-13231 Balı
kesir'i ziyaret eden İbn-i Batuta "- İnsanları melih,
çarşıları mamur, . menazın dil-pezir şehr-i tayyibe"
olarak vasıflandırır.
Mesalik-ül Ebsar'a göre Rumeli yakasına Türkle-
rin ilk geçişi, Orhan Gazi devrinde değildir: Karesi
Beyliği'nin askerleri, onyedi defa Rumeli yakasına geç-
mişler, esir ve ganimet almışlar, dönmüşlerdir.
Hammer ve Yorga gibi yabancı tarihçiler, Osman'

lı'nın Rumeli'ye geçiş planının Bursa'da Orhan Gazi'
nin riyasetinde Hacı İlbey, Gazi Fazıl Bey, Aça Bey,
Evrehos Bey Cki, bazıları bu ismi Rum'dan gelme san-
maktadır. Aslında Evrenos Bey'in adı, Evren = alem,
dünya'dır. Os, Rumca Bey d·amektir. YaniEvren Bey),
Turgut Bey, Gazi Alp Bey gibi hepsi Karesi Beyliği'nln
seçkin, tecrübeli, karşı kıyıyı bilen kumandanları ta-
rafından hazırlandığını ve tamamen Karesi Beyliğinin

Cemal Kutay 21
gemileriyle gerçekleştirildiğini kaydederler. Hammer

şöyle der:
" - Osmanlı'nın donanması henüz yoktu. İlk donan-

ma, Karesi Beyliği'nin, Bizans İmparatoru Androni-
kos'un donanmasıyla boy ölçüşecek kuvvetteki gemi-
lerinin Orhan Gazi'nin saltanatının ilk senelerinde
Osmanlıya katılmasıyla sağlam bir temel üzerinde ku-
ruldu. İlk Osmanlı denizcileri; Karesi Beyliği'nin sa-
yısı yetmişi bulan donanmasını muvaffakiyetle idare
eden tecrübeli kaptanlarının elinde yetişti. Gelibolu'yıı
fetheden de Karesi ümerasından Aça Bey'le Gazi Fa-
zıl Bey' dir."
Karesi'nin yedigöbek Türk yiğitlerini, Osmanlı

fethinin İlk şan ve şeref devrinde yine Önde görüyo-
ruz:
Gösterip halka keramet suya seccade salmışsın,

Yakasın Rumelinin dest-i takva ile almışsın.
manevi inancı ile takdis edilen Rumeliye Geçiş'ten

sonra Karesi'li Hacı İl Bey, Malkara, İpsala, Hayrabo-
lu, Çorlu'yu Bizanslılardan aldı, Edirne'yi fetheden
kuvv~tlerin b~şında yine 'o vardı. Osmanlı'ya Balkan-
ları açan Sırpsındığı Zaferi de yine Evrenos Bey'le Ha-
cı İl Bey'in maharet ve himmetleriye mümkün ·oldu.
Son Osmanlı vak'anüvisi Aqdurrahman Şeref Bey mu-
sahabat-ı tarihiyeı seri yazılarında (İkdam, 9 Nisan
1327/1911) fethedilen beldelere yerleştirilen ilk Türk
ailelerinin Karesi Beyliği'nden getirildiğini yazar. Böy-
lelikle ilk evlad-ı fatihan göçü'nün Karesi'den yapıldı
ğını öğreniyoruz: Dobruca'dan Rum - Bulgar - Sırp
tazyıki ile yerlerini terketmiş ve Balıkesir'e yerleşmiş

Sarı Saltıklar, bir nesil sonra, yerleştikleri fethedilmiş

vatan topraklarını asırlarca dünyanın en mamur ve
huzurlu beldeleri yaptılar, Türk'ün damgasını vurdu-
lar ...
Karesi büyükleri arasında müstesna yeri olan Ev-
renos Bey; Orhan, Murad Hudavendigar, Yıldırım Ba-
yezit gibi üç büyük hakana hizmet etmiş Melikül-Gaza
ve'l-Mücahidin şeref unvanını almış, 820 Hicri CMilatli
1403) senesinde 133 yaşında ölmüştür. Gazi Ahmed
Muhtar Paşa "Osmanlı Kumandanları" eserinde O'nun
yüz sene savaş meydanlarında ku~andanlık yapmış,
hiç yenilgi görmemiş asker olarak, erişilmesi güç bir
şan mertebesinin sahibi olduğunu kaydeder.
Osmanlı ile birleşmesinden sonra Müstakil Sancak
merkezi olan Karesi CB~lıkesir) 'in ilk Bey'i, _Osman
Gazi'nin büyük oğlu Süleyman Paşa idi. Osmarilı şeh
zadeleri doksan yıl bu makamda bulundular.
Kanuni Sultan Süleyman devrinde İmparator Şarl
ken'in elçisi Piskopos Busbecq Balıkesir İçin: "-Türk
adat ve an'anelerini her haliyle olduğu gibi muhafaza
eden beldenin askerleri, Selçuklular devrind:m beri
Anadolu Ordusu'nun piştar (öncül '!erini teşkil etler-
ler. Münbit ovalarında cins atlar yetiştirildiğinden Ka-
resi süvarileri Anadolu sipahilerinin cenahlar::lan ku-
şatma hareketlerinde vazife alırlar. Burası Mizya'hlar
zamanında "Öhapya = iyi at yetiştiren ülke" ismini
taşımakta idi" diyor.
Karesi lBalıkesir) her sahada gerçekten değerli
evlatlar yetiştirdi. Hizmet sahalarında mühürleri olan
bu şahiyetlerin müşter·ek tarafı, milli-manevi vasıfla
rını hassasiyetle muhafaza etmiş olmalarıdır: Rahmet-
li ustad Hasan Basri Çantay: "- Uzak-Yakın tarihe
~ - '-
1
-- -•-•..:ı ~- ..ı~nlot.m111<>t hi'i.ini r:1kmamıstır ... "
Cemal Kutay 23
derdi. Balıkesir'inTürklük Meziyetleri'ni nasıl mutlak

duyganlıkla koruduğunu tesbit ve ifadeyi, bu güzel
beldemizde hizmet eden asker-sivil şahsiyetlerimiz
milli terkibin güvenilir istinadı olarak, diyeceğim ki
zevkli vazife saymışlardır.
İzninizle iki misal vermek istiyorum: Karesi'ye sa-
halarında kıymetli devlet erkanı gönderme hassasi-
yetine, Monarşide olduğunca Meşrutiyetlerde de de-
vam edilmiş, Dünya Savaşı'nın son senesinde muta-
sarrıf olarak değerli şair-edib Samih Rıfat gelmişti.
Hastalığı dolayısiyle tedavi için İsviçre'ye gönderilme-
·si tıbbi zaruret olunca dostu ve bu alakanın sahibi Ta-
lat Paşa'ya şunları yazıyordu:
" - Şüphesiz ki İsviçre'de tıb ilminin son keşif ve te-

mamiyeti içinde, lütfen kıymet verdiğiniz naçiz bede-
nime şifa arıyacaklardır. Fakat ben buranın civan-
merd, alicenap, Türklük meziyetlerinin timsali diyebi-
leceğim insanlarını zat-ı devletlerinin kadirşinaslığı
nın bütün milletimize has fazilet olduğu imanı ile ta-
hattur edeceğim ve toprağını, havasını, suyunu şifa ve
huzürun asli unsuru olduğu kanaatıyla, arıyacağım."
Samih Rıfat Bey'den sonra Karesi Mutasarrıflığı'

na Dr. Reşid Şahingiray geldi. İttihad ve Terakki'yi
kendisi gibi tıbbiyyenin son sınıf talebesi beş arkadaşı
ile kuran, Türk Ocakları'nın bu ateşli milliyetçisi, Mü-
tareke'de Damad Ferid Hükumetince Ermeni tehciri
ile ittiham edilerek tevkif edileceği gün intihar etmiş
ti. Üzerinde çıkan hatıraları arasında şu cümleler var:
" - Kanuni ve vicdani hiçbir cürmüm yok ... Sadece

vazifemi yaptım. Fakat Boğazlıyan Kaymakamı Ke-
mal Bey gibi asılacağ~mı biliyorum. İstanbul'un bu ,

24 Milli Mücadele' de Balıkesir
mütereddid, ürkek, hakikatlere bigane hali bana şah

si akıbetimden daha çok ıztırab veriyor. Hizmet etti-
ğim beldelerden, Türklük meziyetlerini muhafaza
edenlerden birisinde ôlsaydım, bitaraf bir mahlıeme
önüne çıkıncaya kadar, v,_efa ve alicenablığına itimad
edeceğim nice-nice yiğit insan çıkardı. Erzurum'u, Si-
vas'ı, Balıkesir'i düşünüyorum. Balıkesir'de mutasarnf
olduğum günlerde, Hürriyet ve İtilaf'a mensub Erzu-
rum meb'usu Ermeni Karakin Pastırmacıyan beni Da-
hiliye Nazırı'na şikayet etmişti. Bu adam harbde
(yani Birinci Dünya Harbi'nde) Rusya'ya kaçtı, "Ar-
man Gara = Ermeni Kahramanı" takma adıyla Er-
meni komitacılarının başında Erzurum' a girdi, binler-
ce masum insanı öldürdü, şehri yaktırdı, o kadar ki,
işgalci Rus Ordusu'nun kumandanı dayanamadı, ken-
disini geri gönderdi.
Beni, Meclis kürsüsünden şikayetini öğrenen BalıJıe
sirlile r derhal harekete geçtiler, Meb'uslarına binler-
ce imza ile telgraflar çektiler, müdafaa edilmemi iste-
diler, Dahiliye Nazırı'na da adeta ültimatom verdiler:
Vazifemden alınırsam yerime gönderilecek olanı bel-
delerine sokmayacaklarını, çünkü benim kanun ve ni-
zanı tatbikatından gayrı birşey yapmadığımı bildir-
diler. Bu samimi heyecan sonuna kadar devam etti.
Çünkü Balıkesirliler Türkoğlu Türk idiler. Milli mezi-
yet ve vasıfların temamiyetıne sahiptiler. Ah! .. Şu an-
da teh mütehassiri olduğum, asil mille.timin bu alice-
nap cesaretidir. Kaşki o günlerde bu his içinde ölse
imişim... Gözlerimi bahtiyar kapardım."
Ve, Dr. Reşid Şahingiray, ardındaki işgal polisinin

eline gsçmL•mek için Hürriyet-i Ebediye sırtlarında in-
ti!1ar etti. ..
Yaşasaydı, o karanlık günlerde ilk silkiniş ve şu
urlu derlenip-toparlanışın Balıkesir'den geldiğini gö-
recekti.

Cemal Kutay 25
Ebedi hakikat, Türklüğün 1071 Malazgirt Zaferi'yle

Anadolu'ya yerleşmesindenberi hükmünü icra ediyor-
du: Osmanlı Hakanlığı'nın kuruluş devrinde olduğu gi-
bi, Aksak Timur fasılasından sonra kendisine "mües-
sis-i sfmi = ikinci kurucu" denilen Çelebi Sultan Meh-
med'den, Hakanlığın siyaset sahnesinden çekilmesine
kadar, Balıkesir 'Karesi Sancak Beyliği'nin merkezi
olarak" sadece siyaset-askerlik sahasır;ıda değil; saf, arı,
derin bir Kök'ün mukaddes milli ver~setin temamiyeti
terrisil eden her sahasında, mükemmel ve muhteşem
örneklerini verdi: Göze görünen-görünmeyen, ama ya-
şanan taraflarıyla: İmaretleri, vakıfları, hayır-hasenat
kuruluşları, her sahada mümtaz şahsiyetleri ve bilhas-
sa halkının terkibi ile Türk'ün İslam öncesi ve sonrası
milli varlığını yaratan armoninin, aile çatıları altın
daki yaşama düzeni olarak ...
EGE ÜZERİNDEKİ İHTİRASLARIN

MİHRAK VARLIGI OLMASINA RAGMEN ...
Bizim için terkib tecellisi sayılan bu hakikat; ya-

bancı kaynaklardan Türklüğün dc:vam kudreti" olarak
tescil edilmiştir.
Son Yunan, daha doğrusu "Haçlı Macerası"nın,
Anadolu'nun bağrında tasfiyesinden sonra görünürde-
ki herşeyin kendilerinin lehinde olduğu mantığın tas-
dikindeki hadiselerin "neden böyle?" olduğu sorusuna
cevab arayan karşımızdakilerin belde-be1de araştır
maları, bizim için sadece o günler adına değil, yarınlar
için de dik_katdeğer kıstastır: Tarihçi Kurmay Albay
Aı:cstolides Roddas, dört cildlik Ana.dolu Seferi'nde
Ccild 1, sahifE 156) Balıkesir için şöyle diyor:

"-Ayvalık, Bandırma, Edremit, Gemliğe kadar uza-

nan kıyı mutlak Rum hakimiyetinde .idi. Ayvalık biz-
ler için askeri ve siyasi kudretten daha hayati ola-
rak Ortodoks Kilisesi'nin, İzmir'den önde gelen mih-
rakıydı.
Bölgenin her bakımdan merkezi olan Balıkesir' e nü-
fıtz edememiştik.
Bu, tesadüflerin getirdigi netice değildi: Balıkesir,
uzun zaman devam etmiş Megalo-İdea temessül ha-
reketine karşı varlığını ısrarla sürdüren "Türk Mer-
kezi" idi. Buradaki Türklerin de planlı mukavemet ka-
dar dayanışma halinde bulunduğunu söyleyecek de-
ğilim. Fakat Türklüğün milli mevcudiyetini muhafaza
sırrının bu beldede tam ve kamil tezahürü, zamanın
tasdi/ündeki hakikat oldu. Bizim için olduğunca, zan-
nediyorıtm onlar için de hala kristalize olmuş bir ta-
rihi teşhis'.e mevzu olmamış terkib, Türklüğe karşı
siyasetimizde yarınlar için temel bilmecedir ve çözül-
mediği sürece sürprizleri beraberinde getirecektir.''
Ege üzerinde toplanmış Rum-Yunan Megalo-İde

ası'nın mihrak noktası olmasına rağmen Balıkesir'in
asliyetini konıma hakikatini Kendi Eviatları ile milli
mücadele önce ve sonrasıntj.a vazife almış ön şahsiyet
ler farklı teşhisler halinde değerlendirmişlerdir.
Balıkesir'i "D e v 1 e t 1 e ş e n B e 1 d e·" yapma
himmetinin başını çeken Mehmed Vehbi Bolak, bu kı
dem ve kifayetine rağmen sualimi yadırgamış:
"- Yapılan, yapılması şart vatan borcu idi. Balı
kesir'.in neden rehber olduğu takvim hakikati ise bün-
yesinin icabıdır. Sorulması ve tesbiti gereken himme-
tin neden kucaklandığı değil, ne ölçüde• yapılabildiği
ve başanlabildiğidir. Bizleri ancak sualinizin bu bölü-
mü alakadar eder: Tarafsız bir tescilin, vicdanlarımızı
Cemaı Kutay 27
ne ölçüde rahat ettirebileceğini tesbit bakımından ... "

demiştir.
Hasan Basri Çantay: "- Tefahüre· vesile arama-

dık, vazifemizi yapmaya çalıştık" demiştir.
Kendi, evlatlarının bu istiğna ve her yapılanı sa-

dece ve yalınız vatan borcu sayma felsefesinin yanın
da, Milli Mücadele'de Balıkesir'in nasıl devletleştiği'ni
bilen ve şahsi. emeklerini bu himmetin temin ettiği
tanınmış şahsiyet'ler, Balıkesir Hakikati'ni daha geniş
zaviyeden değerlendirmişlerdir: Mesela bu safhadaki
faaliyeti, daha sonraki siyasi hayatında müstakil temel
olan Üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar,. benim:
"- Aynı bölge içinde benzer imkanları temsil etmesi-
ne rn.ğmen, mesela nefs-i İzmir'e göre Balıkesir'in Türk
varlığını muhafaza edebilmesini nasıl izah ediyorsu-
nuz?" sualime şu cevabı vermiştir:
"-Bu sualinizin cevabını tarih veriyor: Karesi Beyli-

ği daha Selçuklular devrinde Türklüğün mihrakı idi;
Ege'nin evvela fikren, ruhen, iktisaden istilası yolun-
da başta Rum-Yunanlılık her türlü temessül hareke-
tine karşı Balıkesir, teşkilatlı olmadan, terkibi icabı
milli mevcudiyetini salabetle muhafaza etmiştir."
Balıkesir Kongresi'nin kıdemi üzerinde de Bayar'

ın hükmü şudur:
" - Takvim yaprakları ortadadır. Balıkesir'in kıdem

hakkı, tarihin tescilindedir."
Balıkesir Kongresi'nin aldığı kararların muhteva-

sının·'bir beldenin devlet haline gelmesi" manasına ne
ölçüde yaklaşabildiği soruma da şu cevabı verdi:

" - Kongre'nin tatbikatı olarak sualiniz yerind.edir, ve

mesela, benim Akhisar Milli Cephesi Kumandanlığı'
na tayinimi Baukesir Kongresi yapmıştır. Silah te-
min etmiş, aylık ödemiş, mevki ve makamlar tesbit ve
tesbitıerini kat'iyetle tatbik etmiştir. Asker ve para
toplamıştır. Beldede sükunu, asayişi, adaleti temin et-
miştir. Hadiselerin getirdikleri önünde Müstakil Bir
Devlet'in yapacaklarını cesaretle, taviz vermeden ba-
şarmıştır. Münevver kifayeti, evlatlarının her saha-
da tecrübe ve liyakatleri bu çok zor himmeti başarma
sına mesned olmuştur. Bu da beldenin asırlardır sa-
hib olduğu hususiyetin nimeti olmuştur. Kongre'nin
kararları dikkatle tetkik edilirse görülür ki, bu Devlet-
leşme şuuru, mahalli tefekkür de değildir, daha son-
ra milli misak sınırları içindeki bütün vatana şamil
dir."·
Balıkesir Kongreleri'nin Ege Savunması'ndaki te-

siri sualimi de şöyle cevablandırmıştır:
" - Kat'iyetle diyeceğim ki, müdafaa ruhunıı ayakta

tutmuş, ümid olmuştur. Halk, sahipsiz olmadığını an-
lamıştır. Bu sebebledir ki istilayı emr-i vaki olarak ka-
bul ettirmek istiyenler, Balıkesir'i ellerinde tutmak
için her çareye başvurmuşlardır. Anzavur'la Kuva-yi
İnzibatiye'nin illa hareket sahası da Balıkesir olmuş
tur."
Milli Mücadele'de şimal cephesi kumandanı ola-

rak Balıkesir'de vazife almış ve o günler'e ait hatıra
larını iki cildde yayınlamış olan Orgeneral Kazım
Özalp, İlk Devre için şöyle der:
"- Balıkesir Kongresi resmi ve meşru devlet olarak
tanınan İstanbul'un tasvib etmemesine rağmen doğru
dan doğruya Balıkesir'lilerin eseridir. Tatbikatta ade-

Cemal Kutay · 29
. ta devlet gibi idi. Kolordu ile muhabere ediyor, fikir

veriyor, ihtiyaçları temin ediyordu. Her sahada müşa
virleri vardı. Müstakil bir Beylik olduğu devre içinde
nelere hakimse,.,Milıi Mücadele'nin o karanlık günle-
rinde, daha sonraki mülki teşkilat bir tarafa, benzer
sınırlar içinde aynı istiklal ruhunu ortaya koydu. İlk
Hareket olmasını bu terkibine bağlamak doğru olur.
Biliyorsunuz; siyasi hayatıma devam ederken, Balıke
sirlilere sevgi, saygı ve yakınlığımı ifade için, bana
lutfen yer veren diğer şehirlerimize tercihen Karesi
mebusluğu'nu, içinde yaşadığım hakikatlerin icabı
saymıştım."·
Bütün tesbitler Bir Temel Mihrak'da toplanıyor:

Balıkesirli'ler,Anadolu'nun bağrında müstakil Türk
Devleti'nin devamı yolundaki Öncü himmetlerinin ilha-
mını, Karesi Beyliği'ni kuran, daha sonra Osmanlı Ha-
kanlığı'na yücelme kapılarını açan ırsiyyetlerinden al-
dılar: Mubarek miras ...
BAŞARILAMAMIŞ HİZMETİ İFA ÜMİDİ...
Biliyoruz: Değer kıstaslarının her bölümü ile Mu-

cize olan Türk Milli Mücadelesi'nin fikir ve tatbik saf- .
hası Kongreler Devri, Balıkesir'le başladı: Erzurum
Kongresi, Birinci Balıkesir Kongresi'nden yirmibeş
gün sonradır.
28 Haziran 1919'da başlayan, 23 Mart 192ü'de hiz-
metlerini tamamlayan, böylelikle fasılalarla dokuz ay
sürmüş Balıkesir Kongreleri son bulduktan sadece
b i r ay sonra, 23 Nisan 1920'de Birinci Büyük MilJet
Meclisi, vatanın kaderini eline almıştır. Balıkesir'in
bayrağını açtığı fikir-gaye-tatbikin vatan-şümul hare-
keti halinde ...

30 Millt Mücadele'de Balıkesir
Aradan altmışaltı yıl geçmiştir.

Destan ki tablaşmamıştır.
Bugün ortaya konacak bakir hakikatlerin çok geç
kalmış himmete ışık olmasını niyaz ve ümid ediyorum.
Yerine getirememek acısını şu anda daha derın
den duyduğum aczimi a<;ıklayarak huzurunuzdan ay-
rılacağım: Sadece "hayrına inandığı yolu açmak" baba
mirasına saygı duyarak adını anmıyacağım bir hem-
şehriniz, bana, yıllar önce Balıkesir Kongreleri Tari-
hi'ni yazabilmenin bütün imkanlarını sağladı. Yıllar
geçti, tamamlıyamadım. İnanınız ki ne ihmal; ne de
emeği değeri ölçüs.ünde kucaklamama laubaliliği. ..
Asla! ... Ama aralarında yirmi cildde onüçbin sahifesi
ile Hakanlık-Meşrutiyet-Cumhuriyet' devirlerinin en
hacımlı tarihini verebilmiş kalemim; himmet'i eserleş
tirebilme kifayetine mazhar olamadı: Ne diyebilirim?
Mantık ve imkanın reddindeki emeklerini sadece ve ya-
lınız Allah Rızası ve Aziz Vatan için başarmışlar ... Ar-
kalarında bıraktıkları, kronolojik bir tarihe otantik ·
yapı olamıyor.
Bütün kalbimle niyaz ediyorum ki, bu toplantı

mızda ortaya konacak gerçekler, boşlukların bir bö-
lümünü doldurmaya yeter ve ben de ummandan katre
olan çabamı kitaplaştırmak hazz ve vicdan rahatına
sahip olurum.
Lütfen dinlemek ·nezaketinize şükranlar sunuyo-
rum.

İZMİR'İN İŞGALİ SIMSINDA BALIKESİR
Aydın AYHAN
Mondros Mütarekesi'nden (30 Ekim 1918) hemen son-

ra, mütareke şartları gereğince Balıkesir istasyonu ve
Balya, Fransız kuvvetlerine ait müfrezelerce kontrol
altına alındı. Fransızlar, Balya madenlerini işlettiği
1
için Fransız müfrezesi tarafından maden bölgesi işgal

edildi. Ayrıca bir İngiliz irtibat subayı da silahlı asker-
leriyle birlikte İplikçi Hazım Efendi'nin evine yerleşti.
Asayiş kalmamıştı. Özellikle dağlık bölgeler, asker
kaçakları ve eşkiyalarla doluydu. Balıkesir'den Edre-
mit'e, Edremit'ten Ayvalık'a, Gönen 'den Bandırma'ya
gitmek çok tehlikeliydi ve soyulmak kesindi 2
1. Fevzi Hatipoğlu - Balıkesir Postası, 13 Mart 19-!5.

2. Rahmi Apak -İstiklal Harbinde Garp Cephesi Na~ıı Ku-
ruldu- s. 195. 1919 yılı başlarında Ballkesir ciol<ıyi;ırında eş
kiyalık yapıp özellikle Türk köylerini soyan ve P:ıdı~a !ı ·ın :ıffı
ile gelip hükümete teslim olan eşkiya şunl<ı rdı: ıı Mnnak-
lı Gürcü Deli Yusuf çetesi (10 kişi), 2) Sa lorlu Çerk('z Raif
çetesi (7 kişi), 3) Dağıstanlı Kara Veli çetesi <14 kişi ı. -O
Eski Manyaslı Çerkez İsmail çetesi <22 kişi), Kcçeleli Çcrkf'ı
Aydemiroğlu Ahmet çetesi (11 kişi), 6) Çer kez ~;:ıh İ:-;rn: ı i i
çetesi (8 kişi), 7) Çerkez Şevket çetesi, 8) Çerkez Ethem c:e-
tesi, 9) Arnavut Ali çetesi, 10) Çerkez Musa çetesi. 11 l Sü-
Levent Şahverdi
Levent ŞahverdiArşivi
Arşivi
32 Mim Mücadele'de Balıkesir
Hükümet var, fakat otoritesi yoktu. Herkes bir

kurtarıcı arıyor ve bekliyordu. 1919 yılı martında İz
mir bölgesindeki kumandan Nureddin Paşa, bir beyan-
name yayımlayarak; milli amaçları bir noktada topla-
mak, halkın maneviyatını yükseltmek için İzmir, Ma-
nisa, Denizli, Balıkesir livalarının delegelerinin birle-
. ş~rek, İzmir'de "Müdafaa-ı Hukuk-ı Osmaniye" adı al-
tında bir kongrenin toplanmasını önerdi. Bu haber
3
·.Balıkesir' de büyük yankılar uyandırdı. Hemen bütün

aydınlar biraraya gelerek şehrin ilerigelenlerinden
temsilciler seçtiler. Balıkesir mutasarrıflığından bu
kongreye katılmak üzere merkezden: Müftü Hacı Ah-
med Efendi CKodanaz), Belediye Reisi Keçeci Hafız
Mehmed Emin Efendi, Alaybeyi Rıza Bey, Maarif Mü-
dürü Sabri Bey, Zarbalı Hulusi Bey, Hasan Basri Bey,
Edremit'ten: Müftü Cemal Efendi, Muammer Bey, Hav-
ran'lı Ormancıoğlu Hasan Kamil Bey, Eczacı İsmail
Avni Bey, Morlavalı İsmail Bey, Burhaniye'den: Müftü
Ahmet Hoca, Hacı AÜ ve Pelitköylü Mehmet Cavit Bey-
ler, Balya'dan: Müftü Hüseyin Efendi, Ulemadan Ah-
med Efendi, Belediye Reisi Hafız İsmail ve Hasan Bey-
lüklülü Davut çetesi. Bunlar toplam 432 kişi teslim olmuşlar

dı. Btrkaç Rum çetesi de, Ayvalık ve Kapıdağı çevresinde do-
laşmaktaydı. Bunlar Kirman ve Panayot çeteleridir. Aynca,
Hasan Basri Çantay - Ses Gazetesi Ol Teşrin 1918, 24 Teş
rin 1918, 31 Teşrin 1918, 4 Teşrinisani. 1918, 28 Teşrinisani
1918, 5 Kanun 1918, 9 Kanunusani 1919, 13 Şubat 1919 ve 4
Mart 1919) nüshalarında çevredeki eşkiyalık olaylarını RY-
rıntılı biçimde anlatmıştır. O zamanlö eşkiya zulmü ile ilgili
bir başka bilgi -İsmail Hakkı Varnalı- Hatırat-ı Balıkesir,
Ekspres 16 Şubat 1962 nüshasında bulunabilir.
3. Fahri Belen - Türk Kurtuluş Savaşı s. 29, Vehbi Bolak -
Hatırat, Balıkesir Postası 14 Nisan 1950, Gotthard Jaeschke
- Kurtuluş Savaşı ile ilgili İngiliz Belgeleri s. 66.

Aydın Ayhan 33
ler, Bandırma'dan: Müftü Abdürrahim Hoca, Belediye

Reisi Asaf Bey, Gönen'den: Müftü Şevket Efendi, Bele-
diye Reisi Halil Bey, Hüseyin Hilmi Bey ve Hakkı Bey,
Sındırgı'dan: Belediye Reisi Mustafa Bey ve İsmail Bey, ·
Erdek'.ten: Müftü Hoca, Ruuszade Hüseyin Bey, Nizam
Bey, Ayvalık'tan: Müftüoğlu Vahid Bey, Emekli Komi-
ser Nuri Bey bu kongreye katılmak üzere 15 Mart
1919'da İzmir'e gittiler.4'
İzmire gidenler Nureddin Paşa'nın azledilmesi
üzerine toplanamadan dağıldılar. Balıkesir Hey'eti'n-
den Hasan Basri Bey, Balıkesir'de çıkardığı Ses gaze-
sinde5 çıkan yazılan yüzünden, İngilizlerin isteği üze-
rine tevkif edilmek istenince, Balıkesir'e dönıtıiyerek
Pelitköy, Burhaniye ve Kepsut çevresinde saklanmış
tır.6
Bu sırada Balıkesir'de bir takım kıpırtılar olduğu

İstanbul'a bildirilmjştir. B-µnun üzerine İstanbul'dan
bir şehzaderiyasetinde nasihat heyetinin Balıkesir'e
geleceği duyulur. 14 Nisan 1919'da Şehzade Abdürra-
him Efendi'nin başkanlığında, Süleyman Şefik Paşa'
nın da içlerinde bulunduğu 14 kişilik bir heyet Balıke
sir'e gelir ve Bigadiç'li Ali Bey'in konağında misafir
edilirler. 15 Nisan 1919'da (ertesi günü) Stiltani yanın-
4. Hasan Basri Çantay - Karagünler ve İbret Levhaları, s. 7, 8,

Fevzi Hatipoğlu -Hatırat, Balıkesir Postası, 14. 15 Mart 1945,
M. Ertüzün - Kapı dağ Yarımadası... s. 200'de İzmir'e Er-
dek'ten gönderilenler, sadece Hasan ve Nuri beyler olarak
gösterilmiştir.
5. Ses gazetesinin ilk sayısı 17 Ekim 1918'de çıkmış ve 13 Mart

1919'a kadar yayımlanmıştır.
6. Hasan Basri Çantay - Karagünler ve İbret Levhaları, olay-
lar uzun uzun anlatılmaktadır. R. Naci Sağdıç - Kuva-yi
Milliye'de Edremit Körfezi, s. 18, 19.

34 MUli Mücadele' de Balıkesir·
daki Cbugün Mühendislik Fakültesi> namazgahta

toplanan halka. nasihat beyannamesi okunur. Bu be-
yanname kuru ve asılsız vaatlerden, hükümete güven-
meden, padişaha sadakatten bahsetmekte; milli yara-
lara ilaç olmamaktadır. Hey'et iki gece Balıkesir'de
kalır ve Manisa'ya geçer • Herkesde huzursuzluk, ne-
7
şesizlik vardır.
İzmir'in Yunanlılar tarafından işgal edileceği
ha-
berleri üzerine şehri
korkutucu bir duygu sarar. Mayıs
ayı başlarından itibaren de hoşa gitmeyen bazı haber-
ler sinirleri büsbütün bozmaktadır.
Ve İzmir 15 Mayıs 1919'da Yunanlılar tarafından
işgal edilir.
8
İzınir'in İşgaline Balıkesir'deki tepkiler

16 Mayıs öğleden önce Belediyeye gelen Keçeci Ha-
fızMehmet Emin Bey burada Maarif Müdürü Sabri
Bey'le Kocabıyık Mehmed Efendi' ye rastlar. Onlarla
Belediye binasına girerken, bir telgraf dağıtıcısı İzmir'
den bir telgraf getirir. Birkaç gündür alınan kötü ha-.
berler ve postacının yüzünün karamsarlığından Meh-
met Emin Bey bu telgrafı açamayınca Sabri Bey alır
ve açar. Bir ı:ı,nda belediye memurları ve halk Beledi-
ye'nin önünü doldurur. Posta dağıtıcısı ağlamaktadır:
Belediye Riyasetine,
Türk İzmir 15 Mayıs sabahından itibaren Düvel-i
İtilafiye müsaadesiyle Yunanlılar tarafından işgal olu-
7. Fevzi Hatipoğlu - Hatırat, Balıl>:esir Postası, 15 Mart 1945.

8. ·İ-zmir'in işgaliyle başlıyan katliamda Havranlı Ormancıoğ
lu Fethi Bey de şehit edilmiştir. Balıkesir Postası 21 Mart
1945.

Aydın Ayhan 35
nacaktır. Bu işgal ve ilhakı reddediniz. Mitingler ter-

tip ederek keyfiyeti düvel-i muazzama nezdinde pro-
testo .ediniz Silahla müdafaanın esaslarını hazırlaya
rak vatan ordusuna ilhak ediniz. Redd-i İlhak9 Sabri
Bey telgrafı yüksek sesle okuyunca herkes ağlamaya
başlar. Sabri Bey, 1 'Allah büyüktür. Çocuk gibi ağla
mayın. Neler halk~ser!" diye halkı teskin etmeye ça-
lışır. Hafız Mehmed Emin Bey oradaki bir belediye ça-
vuşuna, "Git! Bütün arkadaşları ve tasadüf ettiğin
memleket eşrafını çağır!" der. Bu emre orada bulu-
nanlarin pek çoğu da katılır. Hemen toplantıya başlı
yan Belediye Meclisi'ne halk: da girerek toplantıyı ta-
kib eder. Bu toplantı sırasında V arnalı İsmail Hakkı
Bey ve Reji Müdürü Nazmi Bey Belediye Meydanı'nda
bir geniş toplantı yapılmasını söylerler. Bu fikre Dar-
ül-muallimin (öğretmen okulu) Müdürü Hilmi Bey de
katılır. İsmail Hakkı ve Nazmi Beyler Karesi Meb'usu
Vehbi Bey'i .evinde ziyaret ederek durumu anlatırlar,
fikirlerini söylerler. Bu fikre katılan Vehbi Bey de on-
larla Belediye'ye gelir 10 • Uzun müzakerelerden sonra,
yapılması düşünülen mitingten, şehirde yaşıyan Rum
ve Ermenilerin, herhangi bir taşkınlık karşısında ha-
yatlarının tehlikede olduğu bahanesini ileri sürerek
itilaf devletlerinin Balıkesir'i de işgal edebilecekleri en-
dişesiyle vazgeçildi • O akşam "Okuma Yurdu"nda
11 12
9. ı< evzi Hatipoğlu - Hatırat, Balıkesir Postası ;22 Mart 1945,

Vehbi Balak - Hatırat, Balılrnsir Postası, 16 Nisan 1950, Ke-
mal Özer - Kurtuluş Savaşı'nda Gönen, s. 23'de, telgraf met-
ni "Kan gövdeyi götürüyor. Allah'ını seven Vatan ordusu-
na imdad etsin." diye veriliyor.
10. Vehbi Balak - Hatırat, Balıkesir Postası, 14 Nisan 1950,
Fevzi Hatipoğlu - Hatırat, Balıkesir Postası, 22 Mart 1945.
11. Vehbi Balak - Hatırat, Balıkesir Postası, 14 Ni~an 1950.
12. Şimdi saat kulesi yanındaki belediyeye ait bina.'

İttihatçı, İtilafçı fırka farkı gözetilmeden toplanılma

sına karar verildi13• Toplantıya yerli hıristiyanlara kar-
şı bir karar alınmayacağını belirtmek için, Rum ve Er-
meni papaslarıyla her iki milletin ileri gelenleri de ça-·
ğırıldı. Cuma namazından sonra müezzinler şehrin
yirmidört camiinde cemaati Okuma Yurdu'nda yapıla
cak toplantıya çağırdılar.
Okuma Yurdu kısa zamanda ayakta bile durulma-
yacak kadar dolmuştu. Hıristiyan azınlığın ileri gelen-
leri en önde yer aldılar • 14
Toplantıyı idare edecek birinin gerektiğ·i anlaşılın

ca, kısa bir konuşmadan sonra başkanlığa Vehbi Bey
seçildi 15 •
Vehbi Bey şu kısa konuşmayla toplantıyı açtı:
"Huzzdr-i kiram!
Vatan-ı azizimiz büyük bir tehlikeye maruzdur. Ya-
nıbaşımızda İzmir, Düvel-i İtildfiyenin müsaade ve
müsamahasıyla Yunan orduları tarafından iki gün-
den beri işgal edilmiş bulunmaktadır. Ve şimdi elime
de bulunan şu telgraf lwlb-i milleti dağdar ve rahne-
dar eden bu lıddise-i nıüellimeyi bize ihbar etmiş bu-
lımmaktadır. Bu tecavüz-i lainane lwrşısında hulıuk-ı
milleti sıyanet etmek ve mendfi-i memleketi korumak
ve bıı husııslarda konuşmak üzere burada içtima et-
miş bulunmahtayız. Herfaes mütalaatını serbestçe serd
13. Vehbi Bolak - Hatırat, Balıkesir Postası, 15 Nisan 1950,

Rahmi Apalc - İstiklal Harbinde Garb Cephesi nasıl ku-
ruldu, s. 52.
14. Vehbi Bolak, Fevzi Hatipoğlu ve Muştafa Hattatoğlu'nun ha-
tıratına göre Rum ve Ermeni papaslarıyla, Osmanlı Bankası
Müdürü Papadaki Efendi, Ermeni avukat Peron, kuyumcu
Karabet Efendi.
15. Vehbi Bolak - Hatırat, Balıkesir Postası, 15 Nisan 1950.

Aydın Ayhan 37
ü ityan etmelidir. Her vatandaş ne buyuracaksa on-

ları dinleyip ittihaz-ı muharrerat eyleyeceğiz. " 1G
Bu konuşmadan sonra salonda kısa bir sessizlik

meydana geldi. Konuşmalar açıldı. Herkes işgalin bü-
yük devletler nezdinde protesto edilmesini, telgraflar
yazılmasını istiyordu 17 • Topluluktan birisi "İngiliz
mandası isteyelim" deyince, kimisi Fransız, kimisi
Amerikan mandası daha iyidir diye tartışmaya başla
ması üzerin söz uzadı. Bu sırada, salonun ark_asında,
kapının dib'nde duran Kuşdilli leblebici Raşid , "Bi-
13
zim Susurl k'ta manda çok! İsteyen oraya gitsin 19 •

Şimdiye ka ar sözlerinizi dinledim. Protesto edelim di-
yorsunuz. üşman protestoyu alınca, geri dönüp gider
mi sanıyors nuz! Bırakın boş Jafları • Düşmanı geri20
döndürecek kuvvet namlunun ucundadır!" diye bağı 21
rınca ortal biraz duruldu.

Daha sonraki konuşmalarda hükümetin ve Padi-
şahın ne düşündüklerini öğrenmeden silahlı mukave-
met kararı verilmemesi, fakat protesto telgraflarının
çekilmesi fikri oybirliği ile kabul edildi.
16. Fevzi Hatipoğlu, Hatırat. Balıkesir Postası, 23 Mart 1945,

Mustafa Hattatoğlu, hatıratında Vehbi Bey'in sözlerine "İz
mir'in Yunanlılar tarafından işgalinde katliam yapıldığını,
Balıkesir'in de işgale dahil edilmek: ihtimali olduğunu ve bu-
na karşı ne gibi tedbir alınması lazım geldiğini" de ekledi-
ğini söylemektedir. Mustafa Hattatoğlu - Elynzısı hatıra
lar s. 2.
17. Fevzi Hatipoğlu - Hatırat, Balıkesir Postası ,23 Mart 1945.
Kemal Özer - Kurtuluş Savaşında Gönen, s. 23.
ıs. Raşid Yahşi, ölümü: 5 Eylül 1961.
19. Mu.;tafa Hattatoğlu - Elyazısı hatıralar s. 2
20. Fevzi Hatipoğlu ...,.-- Balıkesir Postası, hatırat 23 Mart 1945
21. Vehbi Bolak - Hatırat, Balıkesir Postas~. 14 Nisan HJ50.

Toplantıda; Vehbi Bey başkanlığında Zarbalı Hu-

lüsi Bey, Keçeci Mehmed Emin Bey, Müftü Abdullah
Çıkrık, Ahmet Vehbi Bey, Maarif Müdürü Sabri Bey,
Abdulgafur Efendi, Rum papası Yani Konstantin, Er-
meni papası Deragont, Osmanlı Bankası Müdürü Pa-
padaki ve Avukat Peron Efendiler protesto çekecek he-
yete seçildiler~:.
Hemen Belediye'de toplanıldı ve protestonameler
hazırlandı. Toplantıya gayrimüslimler katılmadılar.
Bir ara Papadaki efendi geldi ve bu meselenin bir
Türklük-Yunanlılık davası olduğunu, hıristiyanların
bu protestonameye imza koymalarının uygun olmadı
ğını söy liyerek imza etmeyeceklerini beyan ettiler23 •
Bu toplantıda hazırlanan ve her yere gönderilen
protesto telgrafı şöyledir:
"Makam-ı Sadaret-i Uzma'ya,
İngiliz, Amerikan, Fransız, İtalya mümessil-i siya-
silerine!
İzmir şehrinin kendileriyle muharip olmadığımız
Yunan askerleri tarafından işgal edildiği haberi üzeri-
ne bütün halkı derin bir teessür ve hüzün kapladı.
Ahali bunun neticesi olarak topl'anan anasır ve tebea-i
muhtelife hak ve adaletin hakiki manasından bütün
alem-i insaniyeti hissedar etmek isteyen düvel-i mu-
azzama ve aliyeden yüzde seksen Türk ve Müslüman
olan anasır-ı muhtelife ile bu ana kadar kardeş gibi
22. Vehbi Bolak - Hatırat, Balıkesir Postası, 14 Nisan 1950, Fev-

zi Hati.poğlu, Hatırat, Balıkesir Postası, 23 Mart 1945.
23. Vehbi Bolak - Hatırat, Balıkesir Postası, 16 Nisan 1950. Fev-
zi Hatipoğlu - Balıkesir Postası, 24 Mart 1945'te Papadaki
Efendinin "Her hususta sizlerle beraberiz ama, bu vesika-
nın altına imza koyamıyacağız. Bundan sonra da hiç bir
toplantlya katılmayacağız" dediğini eklemektedir.

· Aydın Ayhan 39
·geçinen İzmir havalisinin Yunan hüküİnetince işgali

değil hukuki, tarihi, ırki metbu-ı alisi olan Osmanlı
hükumeti Uıbiyetinde ibkasını niyaz ve saye-i mede-
niyyetle terakki ve tealisi bilcümle cihana pişüva olan
alicenap ve müterakki milel-i aliyeden niyaz ve intizar
eyleriz.
Aksi hal, milyonlarca nüfusun gayr-ı medeni bir
surette izmihlal ve hl.cret ve sefaletini mucip olacak-
tır.
Bu alelumum hakşinas ve
maruzatımızın sıhhati
hukuk-ı beşer müdafii bulunan düvel ve milel-i muaz-
zamanın nazarında taayyün ve ekseriyeti tedkik etmek
üzere, bir hey'etin i'zamını istirham ve tebşirat-ı asi-
lanelerine intizar eyleriz.
Mehmed Emin Mehmed Vehbi Ahmet Vehbi Sabri
Abdülgafur Abdullah Hulusi
Bu telgraf 16 Mayıs 1919 akşamı İstanbul'a çekil-

miştir24.
Bu telgrafı çeken yedi kişi, şehirdeki gayrımüslim

lerin kuşkulanmalarından çekinerek teşkilatı kuvvet-
lendirinceye kadar temkinli hareket etmeye karar ver-
mişler ve hemen ayni gece ayni kişiler ayrı yollardan
geçerek Zarbalı Hulusi Bey'in evinde toplanıp durumu .
uzun uzun görüşmüşler, ertesi günü Hulusi Bey'in doğ
nı haberler getirebilmesi için Manisa'ya gitmesine ka-
rar vermişlerdi.
Hulusi Bey 17 Mayıs'ta yola çıktı. Yanına şu tezke-
reyi almıştı:
24. Vehbi Bolak ~ Hatırat, Balıkesir Postası, 15 Nisan 1950.

Manisa İlhakı Red Hey'etine,

Belediye Riyaset-i V cilasına,
Sevgili İzmir hakkında sahih ve kafi malumat ile
bu husustaki hidamat-ı vataniyeye dair tahriri ve şi
f ahi talimat almak üzere heyetimiz azasından ve eş
rıif-ı memleketten Zarbalızade Hulusi Bey oraya hare-
ket etmiş olduğundan kendisine muavenet ve müza-
heret buyıırulmasını rica ederiz. 17 Mayıs 1335.
İlhakı. Red Hey'et-i Milliyesi namına

Belediye Reisi 23
Hulusi Bey Balıkesir istasyonuna geldiğinde orada

İzmir'den kaçan elinde bir yumurta sepe~i, köylü kı
yfıfeti_nde Albay Kazım Bey'e rastlar. Kazım Bey Ma-
nisa'ya gitmekte olan Hulusi Bey'e, ne olursa olsun,
Manisa cephaneliğindeki 60 top; 35.000 tüf ek ve cepha-
nesinin düşmana kaptırılmamasını, bunun için gere-
ğinin yapılmasını anlatır~ •
6
Hulusi Bey Manisa'da bazı görüşmelerden sonra 27

Manisa Mutasarrıfı Hüsnü Bey'iııı ziyaret ederek, cep-
hanenin düşmana kaptırılmayıp halka dağıtılmasını
söylemiş, fakat Hüsnü Bey bu teklifi kabul etmemişti.
Tam bu sırada Manisa Rum metropoliti g.elerek Efzun
taburlarının yakında Manisa'yı işgal etmek üzere ol-
duğunu söyleyince Hüsnü Bey'in çok sevindiğini gören
Hulusi Bey, her an yakalanma tehlikesi içinde Balı-
26. Fevzi Hatipoğlu - Hatırat, Balıkesir Postası, 26 Mart 1945.
27. Hulusi Bey Manisa'da önce Müddeiumumi Balıkesirli Emin
Vedad Bey'i bulur ve onunla birlikte Mutasarrıfa giderler.
Vehbi Bolak - Hatırat; Balıkesir Postası.
28. 150'likler listesinin 30. sırasında yeralan Giritli Hüsnü Bey
daha sonra Yunan tabiyetine geçerek Atina'ya yerleşmiştir.
İlhami Soysal - 150'1ikler, s. 60, 142.

Aydın Ayhan 41
kesir'e dönmüştü. Hemen arkadaşlarına haber yollaya-

rak evinde ikinci bir toplantı daha yapıld1 • Bu top-
29
lantıda, az kişi ile alınan kararların kitleye kabul et-

tirilmesinin güçlüğü dolayısıyle herkesin katılabilece
ği büyük bir toplantının yapılmasına ve ~rtesi gün -
ikindi namazından sonra Alaca Mescidde 30 yapılacak
toplantının gizlice halka duyurulmasına karar verildi.
18 Mayıs 1919 Alaca Mesdd toplantısı
Ertesi gün güvenli kimseler 31 , çarşıda

Müslüman
dükkanlarını dolaşıp "İkindi namazından sonra Alaca
Mescidde mevlitle buyurun!" deyip geçerek toplantıyı
haber verdiler. İkindiden sonra cami tamamen dolmuş
tu. Malmüdürüzade Mehmed Efondi mevlidi okumaya
başladı. Halk vecd içinde dinliyordu. Mevlid bitince,
Vehbi Bey ayağa kalkarak:
"Ey cemaat-i Müslimin" diye söze başladı. İzmir'
de olan facialardan bahsettikten sonra, "Bu faciala-
rm Balıkesir'in başına gelmesi yakındır. Bu iş yazış
ma, protesto ile engellenemez. Yapılacak ilhakı fiilen
reddetmek için bir 'Redd-i İlhak Cemiyeti' kuralım.
Bu cemiyete girmek her Müslüman'ın borcudur. Bizim
atacağımız her kurşun, şark ve İslam aleminin ebedi
kurtuluşuna, yoksa mazallah ebedi esaretine sebep ola-
caktır" dedikten sonra her türlü karar almaya yetkili
40 kişinin seçilmesini teklif etti. Uzun konuşmalar ol-
du. Cemaatten bazılarında görülen tereddüt Vehbi Bey
tarafından okunan birçok ayet ve hadislerin tefsir
29. Vehbi Balak - Hatırat, s. 6.

30. Yıldırım mahallesindedir.
31. Müezzin Sarı Hafız ve arkadaşları tarafından bu duyuru
yapılmıştır.

edilmesiyle giderilmeye çalışıldı. Daha sonra Maarif

Müaürü Sabri ve Reji Müdürü Nazmi Beyler heyecanlı
konuşmalar yaptılar.
Seçimlere geçilerek Alaca Mescidde her türlü ka-
rar almaya yetkili 41 kişi belirlendi3 ". Seçilenler: 1)
Karesi Meb'usu Vehbi Bey, 2) Siverek Meb'usu Vehbi
B~y, 3) Müftü Nennicizade Abdullah Efendi, 4) Bele-
diye Reisi Hafız Mehmed Emin Bey, 5) Abdulgafur
Efendi, 6) Zarbalı Hulusi Bey, 7) Tireli Sabri Bey, 8)
Davavekili Sadettin Bey, 9) Kocabıyık Mehmed Bey,
10) Abdüsselamzade Cemil Efendi, 11) Arap Sadeddin
Bey, 12) Beypazarlı Hafız Mehmed Efendi, 13) İbrahim
Bakır Efendi, 14) Kuyumcuzade Ali Efendi, 15) Abdül-
aziz Mecdi Efendi oğlu Ahmed Nur Bey, 16) Davave-
kili Said Bey, 17) Ocakizade Talat Bey, 18) Eski Nü-
fus Müdürü Hakkı Bey, 19) Marmara Nahiyesi Müdü-
rü İsmail Hakkı Efendi, 20> Giritlizade Muhiddin Bey,
21) Ahmet Vehbi Bey, 22) Gönenli Osman Bey, 23)
Kunduracı Nuri Usta, 24) Dava.vekili Süleyman Sadi
Bey, 25) Laz Hacı Mustafa Efendi, 26) Hoca Asım Efen-
di, 27) Budakzade Hafız İsmail Efendi CMelekzade Ha-
cı Hafız Mehmed Efendi), 28) Hafız Eminiddin Efen-
di, 29) Hafız Haydar Efendi, 30) Muzaffer Efendi, 31)
Emekli Binbaşı Ahmet Bey, 32 Alaybeyi Rıza Bey, 33)
Kadızade Mustafa Efendi <Hoca Süleyman Vehbi
Efendi),· 34) Yörük İbrahim Efendi, 35) Keşkekzade
Hacı Eşref Efendi, 36) Yırcalızade Şükrü Efendi, 37)
Basribeyzade Şevki Bey, 38) Somalı Hacı Hafız Kazım
Şükrü Efendi, 39) Silahçı Şevki Bey, 40) Arnavut Ra-
sim Bey, 41) Hacı Kamil Efendi.

Rahmi Apak - İstiklal Harbinde Garp Cephesi Nasıl Ku-
ruldu, s. 52.

Aydın Ayhan 43
Bu heyetten sadece ikisi daha sonra particilik gay-

retiyle diğer toplantılara katılmadıklarından yerlerine
parantez içinde gösterilen kişiler alınmıştır.
Mayıs günü( ertesi gün) bu kimseler hemen
19
toplanıp görüşerek, bir hey'etin İstanbul'a gidip duru-
mu yetkililerle görüşmeye, bir hey'etin de Edremit'e
giderek körfeze vaki olacak bir. işgal karşısında halkı
uyarmaya ve tedbir almaya gönderilmesi kararına va-
rıldı33.
İstanbulhey'etine:
1)Müftü Abdullah Efendi, 2) Keçeci Hafız Meh-
med Emin Bey, 3) Zarbalı Hulusi Bey, 4) Muhittin
Bey, 5) Müddeiumumi 'Mehmed Celaleddin Bey, 6) Ka-
dızade Mustafa Bey, 7) Abdülaziz Mecdi Efendi oğlu
Ahmet Nur Bey.
Edremit havalisine giden hey'ete:
1) Meb'us Mehmed Vehbi Bey, 2) Abdülgafur
Efendi, 3) Abdüsselamzade Cemil Bey, 4) Eski Bigadiç
Nahiye Müdürü Mümtaz Bey
seçildiler. Ayni gün yapılan ikinci toplantıda seçi-
len heyetlerin bir an önce yola çıkmalarına, körfez
bölgesinden göç edilmesinin önlenmesine, ruhi du-
rumların yüksek tutulması için, Müftü Efendinin bil-
gisi dahilinde, Ramazan dolayısıyla köylere giden vaiz-
lerin "asr-ı saadet ve hulefa-yı raşidin" devirlerini an-
latarak müslümanların zor durumlarda birlik olmala-
rını, çevre ile iyi geçinmenin gerekliliğini, bu şekilde
bir İslam cemaati şuuru oluşturularak, zamanı geldi-
ğinde hemen bir milli ordu kurulabilmesi için zemin
33. Vehbi Bolak - Hatırat, Balıkesir Postası, 20 Nisan 1950,

(Vehbi Bey, Mahmud Celaleddin diye yazmış).

44 Millf. Mücadele'de Ba.lıkesir
hazırlanması konuları görüşüldü •

34
Bir hey'et-i merke-
ziye seçimi yapıldı. Bu seçime göre:
Reis Karesi Meb'usu Vehbi Bey, Reis Yardımcısı
Kocabıyık Mehmed Efendi, aza Siverek Meb'usu Veh-
bi Bey, aza Ahmed Vehbi Bey, aza Davavekili Bakır
Efendi, aza Ahmed Nur Bey, aza Cemil Efendi, aza Gö-
nenli Osman Bey seçildiler. Ayrıca Hey'et-i Merkeziye
rehberliğine Ahmed Vehbi ve Ahmed Nur Beyler se-
çildiler. Karesi Meb'usu Vehbi Bey'le Siverek Meb'usu
Vehbi Bey telgrafhane ve jandarma ile ilişki kurarak
buralardan alınacak bilgilerin Hey'et-i Merkeziye'ye
iletilmesini ve hükümet ile münasebetlerin sağlanma
sını üstlendiler~ • İstanbul'a giden hey'et Damad Ferid
5
Paşa tarafından kabul edildiler. Sadrazam, "mütareke

şartları ve yabancı devlet temsilcilerinin kontrolü do-
layısıyla bir şey yapmaya ve yardım etmeye kudreti ol-
madığını" söyledi •
30
Hey'et daha sonra Dahiliye Nazırı Ali Kemal Bey

ile görüştü. Ali Kemal Bey de ayni ifadeyi tekrarladık
tan sonra: "Biz sizi ayaklandırmaktan men edici emir-
ler veririz. Çünkü baskı altındayız. Siz, bize dahi isyan
ediniz. Milli müdafaa, bir milletin en kutsi hakkıdır."
dedi 37 •
Bunun üzsrine hey'et Müddeiumumi Mehmed Ce-
laleddin Bey'in kalemiyle bir mektup yazarak "Mille-
tin kendi başına bırakıldığım ve kararında serbest ol-
duğunu", bildirdi ıı. Bu hey' et ayrıca İstanbul' da tanı-
3
34. Vehbi Bolak - Hatırat. Balıkesir Postası, 20 Nisan 1950.

35. Vehbi Bolak - Hatırat. Balıkesir Postası, 20 Nisan 1950.
36. Vehbi Bolak -- Hatırat, Balıkesir Postası, 23 Nisan 1950.
37. Vehbi Bolak -- Hatırat, Balıkesir Postası, 22 Nisan 1950.

Aydın Ayhan 45
dıkları birkaç kişi ile de görüşerek durum üzerine fikir

teatisinde bulundular39 •
Körfez bölgesine giden "Tenvir Hey'eti"ni teşkil
eden; Mehmed Vehbi Bey, Abdulgafur Hoca, Cemil ve
Mümtaz Beylerle yola çıktılar. Havran'da Cami-i Kebir
meydanında yanlarındaki Karesi Mutasarrıfı Hilmi
Bey'in 'kırmızı mürekkeple' yazılmış beyannamesini
okudular. Görüşmelerden sonra Selanikli Ramiz Bey
Havran'da bir müfreze kurmaya girişti" • 0
Buradan Edremit ve Burhaniye'ye gidildi. Ayni be-

yanname orada da okundu ve halk ile görüşmelerde
bulunuldu. Halk çaresiz ama heye::::anlıydı.
Daha önce, Mutasarrıf Hilmi Bey'in tedbiri olarak,
sahilleri jandarma vasıtasıyla muhafaza etmek için
buralara takviyeler gönderilmişti. Bu arada Ayvalık
önlerinde Yunan zırhlıları dolaştığı haberleri gelmeye
başladı. Bunun üzerine Mutasarrıf Hilmi Bey Ayva-
hk'a giderek oradaki zayıf ruhlu kaymakama tali-
mat verdi ve bu ai·ada 172. alay kumandanı Ali Bey
CÇetinkaya) ile görüştü. Hilmi Bey, 27 Mayıs'ta Balı
kesir'e gelerek Babıali ile makina başında görüştü,
Dahiliye Nazırı Ali Kemal Bey'e halkın galeyanını an-
latıp, kendilerini müdafaa edeceklerini ve bu konuqa
talimat beklediğini söyledi. DahHiye Nazırı'nın verdiği
cevap şöyleydi:
"Karesi Mutasarrıflığına,
Merkezden bir emr-i sarih ve İngilizlerden lwnferan-
sın mukarreratına dayanan bir tebliğ-i kat'i olmadık-
39. Hac~m Muhiddin Çarıklı - Alaşehir ve Balıkesir Kongreleri,

s. 15.

ça asla Yunanlılar tarafından asker ihracına ve iş

gale müsaade ·edilmemesi ve iktiza ederse her türlü
kuvvetlerle mukavemet olunması lazımdır.
27 Mayıs 1335
Dahiliye Nazın
Ali Kemal"
Bu emri alan mutasarrıf Hilmi Bey Ayvalık'la rna-

kina baŞında görüşerek yazılı müdafaa emrini verdi41 •
29 Mayıs'ta Ayvalık'a asker çıkaran Yunan ordu-
sunun karşısına Ali Bey'in 172. alayı dikilerek Milli
Mücadele'deki ilk askeri kurşunu attı ve Yunan asker-
lerini hemen/ çevreden koşuveren gönüllü müfreze-
lerin de yardımıyla kıyıya mıhlayıverdi • 42
3 Haziran pazartesi gecesi, Alaca Mescid cemaat

odasında, daha önce seçilen heyetten orada kalanlar
toplandılar. Bu toplantıda Kolordu Kumandanı Yusuf
İzzet Paşa da bulundu. Toplantıya katılanlar İsmail
43
Efendi, Kunduracı Nuri Usta, Beypazarlı Hafız Meh-

med Bey, Davavekili Sadeddin Bey, İbrahim Bey, Yır
calı Şükrü Bey, Kocapıyık Mehmet Bey, Siverek Meb'
usu Vehbi Bey, Karesi Meb'usu Vehbi Bey, eski Nüfus
Müdürü Hakkı Bey, Abdülgafur Efendi, Maarif Müdü-
rü Sabri Bey, Kazım Bey, Abdüssamedzade Cemil Bey,
Hoca Asım Efendi, davavekili Said Bey, Gönenli Os-
man Bey, davavekili Sadi Bey, Arnavut Rasim Bey, Ah-
41. Vehbi Balak -- Hatırat, Balıkesir Postası, 23 Nisan 1950.

42. Askeri Mecmua - sayı 57, 1 Haziran 1940, Kazım Özalp -
Milli Mücadele, cilt: 1, s. 15. Belgelerle Türk Tarihi sayı: 14,
15, 22, 24, Türk İstikl::ll Harbi (Genel Kurmay Harp Tar.)
cilt 2. s. 95, 160. Rahmi Apak -- İH. Batı Cephesi Nasıl Ku-
ruldu s. 57, 58.
43. Vehbi Balak - Hatırat, Balı.kesir Postası, 23 Nisan 1950.

Aydın Ayhan 47
met Vehbi Efendi, Reji Müdürü Nazmi Bey, Muzaffer

Bey'di.
Bu toplantıda artık silahlı savunmaya geçilmesi-
ne, herkesin tanıdığı ve söz geçirdiği kimselerden on-
beş, yirmi kişi seçerek silahlandırmasına ve böylece
dört, beşyüz kişilik bir kuvvetle müfreze teşkil edil-
mesine karar verildi"".
İlk kurulan 130 kişilik müfrezenin kumandanliğı
na da Zarbalı Hulüsi Bey getirildi45 • Bu müfrezenin le-
vazım Müdürlüğüne Hayreddin (Karan), tabur ku-
mandanlığına da Talat Beyler uygun görüldü. Teşkilat
Zarbalı Otelinde toplanmaya başladı '6, burayı karar-
4
gah edindi47 •
4 Haziran'da İstanbul'a giden heyet dönerek Be-
lediye'de yapılan toplantıda, silahlı müdafaanın meş
ruluğuna karar verildi •
48
Yusuf İzzet Paşa'nın Tekirdağ'da bulunan 14. Kol-

ordu karargahı 6 Haziran'da Bandırma'ya, 7 Haziran~
da da Balıkesir' e getirildi49 •
29 Haziran'da aç~lan Ayvalık cephesinde küçük
çarpışmalar devam ederken cephe gerisi Edremif, Bur-
haniye ve Havran'da yoğun bir teşkilatlanma göze çar-
par. Köprülü Hamdi Bey ve arkadaşlarınca toplanan
ve silahlandırılan gönüllüler cepheyi takviyeye gön-
deriliyor, cepheye erzak ve malzeme temin ediliyordu.
44. Rahmi Apak - Garp Cephesi Nasıl Kuruldu, s. 52.

45. Kemal Özer - Kurtuluş Savaşında Gönen. s. 25 (Bölük ko-
mutanları: Vehbi Çıkrık. Ekrem Muzaffer ve Hakkı Beyler).
46. Şimdiki Ziraat Bankasının yerinde idi.
47. Balıkesir Ekspres - 6 Eylül 1961.
48. General Kemal Balıkesir · - Hatırat, s. 2.
49. Türk İstiklal Harbi Tarihi (Genel Kurmay Bşk.) Cilt: 2. s. 69.

Bu çalışmalar sürerken, cephedeki küçük bir boz-

gun haberi büyük akisler yaratınca Edremit Kuva-yı
Milliye santralı gece yarısı telefonla Balıkesir'i aradı.
Hey'et-i Temsiliye'den Maarif Müdürü Sabri Bey'le ko-
nuştular. Edremit, "Biz baştan başa düşman önüne ge-
rildik. Gücümüz yetmez de düşman bizi çiğnerse, sıra
size de gelecek. Balıkesir hala uyuyor mu? Cephemize
neden katılmıyorsunuz? Bugün büyük ihtiyaç duydu-
ğumuz yardımınızı bizden esirgeyecek misiniz?" deyin-
ce, duygulu bir insan olan Sabri Bey ağlıyarak: "He-
men yardım yollayacağını, olmazsa tek başına bile ol-
sa kendi geleceğini" söyledi50 • Ertesi gün Hey'et-i Mer·
keziye, körfeze en _yakın bölgelerden gönüllü toplan-
ması için çalışmalara başladı. Ayni gün, daha önce İv
rindi'de nahiye müdürlüğü yapmış olan Varnalı İsmail
Hakkı Bey, gönüllü bir müfreze ile körfezin imdadına
gitmesi için İvrindi'ye gönderildi. İsmail Hakkı Bey ay-
ni gün İvrindi'ye gelip hemen 137 gönüllü topladı. İv
rindi müfrezesi müteakip katılmalarla 157 kişiye ula-
şır, hemen Havran üzerinden Ayvalık cephesine gider
ve diğer gönüllülerin yanında savaşa katılır • Bu müf-
51
reze daha sonra Bergama yakınında bulunmuş ve Kı-

nık cephesini tutmuştur 5 ". ·
5 Haziran günü Balıkesir Mutasarnflığı'na İstan

bul Hükumeti ikinci bir tel çekerek ilk telgrafın tama-
men zıddı bir ifade ile "Neden Yunanlıların Ayvalık' a
çıkmalarını ateşle karşılıyarak menetmeye çalıştınız
ve muharebeye sebebiyet verdiniz?" diye soruyordu53 •
50. R. Naci Sağdıç - Kuva-yi Milliyede Edremit Körfezi, s, 62-63.

51. İ.H. Varnalı - Hatırat, Balıkesir Ekspres, 2 Mart 1962 R.
Naci Sağdıç - Kuva-yi Milliye'de Edremit Körfezi, s. 71.
52. Kazım Özalp - Milli Mücadele, s. 135.
53. Gen. Kemal Balıkesir - Hatırat, s. 5.

Aydın .Ayhan 49
4 Haziran 1919'da İstanbul'dan Balıkesir'e gelen

Yüzbaşı Kemal hemen ertesi günü Maarif Müdürü Sab-
ri Bey ve Vehbi CBolak) Bey tarafından ziyaret edil-
miş ve milli harekete sokulmuştu.
Ayni gün Yüzbaşı Kemal Bey Yusuf İzzet Paşa ile
görüşerek piyade alayından makin alı tüf ek takviye~
li 80 kişilik bir birlik kurmuştu • Bu birlik 6 Haziran
54
günü kara yoluyla Soma'ya doğru yola koyuldu. Yüz-

başı Kemal iki gün daha Balıkesir'de kalarak çalışma
larda bulunmuş, 8 Mayıs günü trenle yanında bir ar-
55
kadaşı olduğu halde kıyafet değiştirerek Soma'ya ha-
reket etmişti. Müfreze ile Soma'da buluşup takviye al-
mak üzere Bakırköyü'ne giderken yolda Kırkağaç
Rumlarının bayram yaptığını gördü. _
Müfrezesine Bakırlı gençleri de alan Yüzbaşı Ke-
mal'in Akhisar'ı basacağını haber alan Yunanlılar
ağırlıklarını bırakarak Akhisar'dan geri çekildiler. Ak-
hisar'da Bargamalılann çağırdığını telgrafla haber
alan Kemal Bey yalnız başına oraya gidip onları da
teşkilatlandırmak istedi. Ne yazık ki, burada bit· hain
tarafından yakalanarak Yunanlılara teslim edileli·.
Haziran ayı başlarında eski İzmit Mutasarrıfı Ah-
met Anzavur Bey Balıkesir'e mutasarrıf olarak tcı::in
edildiyse de 57 buraya gelmeye çekinen Ahmed Annı
vur, memleketi olan Manyas civarına giderek yaıwrn
adam toplamaya başladı.
Haziran başından itibaren yogunlaşan olaylar. Ay-
54. Gen. Kemal Balıkesir - Hatırat. s. 5.

. 55. Kuva-yi Milllyeci Balıkesirli Raşit Karabaca!.; K. Balı-
kesir Hatırat.
56. Gen. Kemal Balıkesir - Hatırat. s. 11. 12. 13. 14 (Yüzbaşı
Kemal daha sonra İzmir Ha.pishanesinden ka<;arak Balıke
sir'e gelmiş ve Soma Cephesi kumandanlıgmı yürütmüştür).
157. Hacim Muhiddin Çarıklı - Hatırat, s. 17, 19.

valık ve Soma cephelerinin açılması, Kuva-yı Milliye

efradının: iaşe ve ibatesi, muhacirlerin yerleştirilmesi,
Balıkesirliler için oldukça güçleşmeye başlamıştı.
Ayrıca, Balıkesir'de birden parlayıveren Milli Mü-
cadele ateşi, çok kısa zamanda kuruluveren Ayvalık
ve Soma cepheleri, Bergama baskını karşısında şaşı
ran Yunan kuvvetleri ve İtilaf devletleri İstanbul'da
hUkumeti sıkıştırınca, Dahiliye Nezareti Balıkesir' e
çektiği şifreli telgrafla "Bu silahlı mukabelenin, baş
58
lıyacak olan sulh görüşmeleri üzerinde aksi tesir yara-

tacağı gerekçesiyle derhal bundan vaz geçilmesini"
istemekteydi. Artık İstanbul'dan hiç fayda beklemeyen
Balıkesirliler kendi yağlarıyla bu kanlı aşı pişirecek
lerdi. Hey'et-i Merkeziye bütün yukarıda saydığımız
sebepleri düşünerek, Balıkesir'de, kazaların da katıl
masıyla bir kongrenin yapılmasına karar verdi •
59
Ege'de, Yunan'a karşı koyma, genel görünümüyle

Demirci Mehmet Efe, Yörük Ali Efe, Çerkez Ethem Bey
gibi eski eşkiya reislerinin önderliğinde başladı. Bu
gibi kişilerin kuvvetlerinin iaşe, ibate ve takviyeleri zor
olmuyordu. Köylere bir haber, bir selam yollamaları
kafiydi. Bunlar zaman zaman zorbalıktan da çekin-
miyorlardı.
Balıkesir'deki hareket bunun tamamen zıddı, ay·
dınlar önderliğindebir gönül hareketiydi. Balıkesir
Kuva-yı Milliye müfrezeleri tamamen gönüllülerden
teşkil edilmişti. Veren gönülden veriyor, alan bunu
hak yolunda sarfediyordu60 •
58. Kazım Özalp - Milli Mücadele s. 31, 33.

59. Kazım Özalp - Milli Mücadele, s. 38.
60. Vehbi Balak, İsmail Hakkı Varnalı, R. Naci Sağdıç, Mustafa
Hattatoğlu ve Keçeci Hafız Mehmed Emin Efendi'nin ha-
tıraları.

Aydın Ayhan 51
Bu gönüllü hareket beş cephede Yunan karşısına

dikilmiş, üstelik bir de Anzavur kuvvetlerince arka-
dan vurulmaya çalışılmıştı.· Bütün işlerin üstesinden
gelinebilmesi için teşkilatlanmak, emir alıp verilebil-
mesi için de sorumlular· gerekliydi. Bunun için bir
kongrenin toplanmasına~ milll mes'uliyetin kişilerin
üzerinden alınıp bu kongre tarafından resmen üstle-
nilmesine gerek vardı. Cephelerde acil tedbirler alın
ması lazımdı, düzenlenme şarttı.
Böylece, Balıkesir'li aydınlar bu kongrenin,_ Hazi-
ran ayı sonunda toplanabilmesi için çalışmaya başla
dılar.

BALIKESİR'DE KUVA-Yİ MİLLİYE ÇALIŞMALARI
(Balıkesir Hey' et-i Merkeziyesi)
Ahmed Aydın BOLAK
Milletimizin 1453'den beri pay-i tahtı olan İstan

bul'un işgaliyle son bulan mağlubiyeti kabul etmeme-
ye kararlı Türk çocukları için İzmir'in Yunan tarafın
dan işgali, felaketlerin en tahammül edilmezi olmuş
tur.
İzmir'in işgalinden evvel mübarek Türk Yurdu
Anadolu'nun yer yer işgaline sebeb olan maddi ve ma-
nevi çöküntünün, Türk'ün "ebed-müddet" devletinin,
hürriyet ve istiklalinin sonu olamıyacağına iman et-
miş Türk çocukları, vatan sathının her köşesinde çare
arar, tedbir düşünür veya çare veya tedbirine tevessül
eder durumda idiler.
Balıkesir şehri ve merkez kazası ile Balıkesir' e
bağlı kazalar halkından, vatanperver, dini ve Türklü-
ğü bütün, her yaş, mevki ve sınıftan Balıkesirliler, aziz
ve mukaddes vatanın maruz kaldığı mütareke felake-
tinden elem ve acı içindeydiler.
Osmanlı Türklüğü'nün asırları boyunca Devlet'e
hizmet vermenin ahlakını yaşayan şehrimiz evladlan-,
nın nasıl biraraya geldikleri, neler konuştukları ve
hangi .kararları alıp kimleri seçtikleri ve sonra nasıl

54 Mült Mücadele'de Balıkesir
çalıştıkları hakkında bilgileri kısaca Aydın Ayhan Bey

not etmiş bulunuyorlar. Göreceğiniz gibi, 18 Mayıs
1919 günü Alacamescid'de, bir mevlid-i Nebevi kıraati
vesilesiyle toplanan Balıkesirliler, ilhak'ı fiilen reddet-
mek, yani "harb etmek" kararı verdiler:
" - Bizim atacağımız her kurşun Şark ve İslam ale-

minin kurtuluşuna; yoksa ataletimiz maazallah ebedt
esaretine sebeb olacaktır."
inancı ve imanı ile dopdolu kırkbir kişiyi aralarından

.seçtiler. Bu kırkbir kişi de 19 Mayıs 1919 günü topla-
nıp, aralarından bir hey'et-i merkeziye seçtiler.
Bu seçime göre teşekkül eden "Hey'et-i Merkeziye"

nin 24-25 Haziran 1919 gününden 27 Haziran 1920 ta-
rihine kadar yaptığı toplantılarda aldığı 101 karar {beş
kararın numarası mükerrer verildiğinden, aslında ka-
rar sayısı 106'dır) rahmetli Mehmed Vehbi Bolak'dan
intikal eden Karar Defteri'nin aslıyla beraber el~miz
dedir.
101 kararı ayrı ayri incelemek isteyenlere faydalı
olurum ümidiyle, karar Defteri'nin !atin harflerine ak-
tarılmış bir metnini tebliğin sonuna ekledim. Ayrıca
Alaşehir Kuva-yi Milliye Kongresi'nin yıldönümü se-
bebiyle aziz Kaymakam Mustafa Yıldırım Bey'in dave-
ti üzerine Alaşehir'de yaptığım konuşmayı ve iki eki-
ni de tebliğime bağladım. Umarım ki Karar Defteri,
bu notlarla 'birlikte daha iyi anlaşılacaktır. Türkiye
Cumhuriyeti Devleti'nin kuruluş tarihini yazanlar, ta-
raf sız bir dikkatle bu defteri tetkik etme imkanını bu-
lurlarsa, bugün Allah'ın vasi rahmetine intikal etmiş
büyüklerimizin Allah'a ve Devlet'e olan yüce imanla-
rından kaynaklanan Devlet ciddiyetiyle milli kurtulu-

Ahmed Aydın Bolak 55
şumuza nasıl hizmet ettiklerini görüp, gösterecek-

lerdir. Ohlan rahmetle anarak, Hey'et-i Merkeziye ça-
lışmaları hakkında bilgi arzedeyim.
*
Birinci Karar 25 Haziran 1919 günü şu zevat tara-
fından alınmıştır:·
Zarbalı Hulusi Bey

Kocabıyık-zade Mehmed Efendi
Yörük İbrahim Bey
Basribey-zade Şevki Bey
Karesi Meb'usu Vehbi Bey
Ocaki-zade Tal'at Bey
Hacı İslamağa-zade Rasim Bey,
Bu karar; milli mücadelenin gönüllü kuvvetlerle
yapılmasının mahzurlu olacağına ve bu cihetle tertib
olunacak cedvel mucibince asker toplanmasına dair- .
dir. Nitekim aynı gün aynı hey'et 3 Numaralı Kara-
rı'yla,
"Üçyüzsekiz ve üçyüzdokuz tevellüdlülerin
Kuva-yi Milliye'ye iştirak ettirilmelerini"
uygun görmüştür.
"Kuva-yi Milliye" tabirini Türk Kurtuluş Tarihi'n-
de ilk defa kullanan zannederim bu hey'etdir. Kararın
yazılışı,yani metni de ayrı bir üslılb güzelliği ifadesi-
dir:
" ... tevellüdlülerin Kuva-yi Milliye'ye
iştirak ettirilmelerine" ·
karar verilmiş; yani milli kurtuluşun ordusu olan Mıl
li Kuvvetler'e ilk katılma şerefi, 1308 ve 1309 doğum
lulara tanınmıştır.

5 Numaralı Karar, bence Hey'et-i Merkeziye'nin en

yüce kararlarından birisidir:
Hey'et-i Merkeziye,
" - Evli olan askere 15 lira,
- Piyade bekar askere 5 lira
- Süvarilere yem ·dışında nal ve mıh bedeli 5 lira,
- Piyade ihtiyat zabitlerine 20 lira,
- Süvari ihtiyat zabitlerine 25 lira
cep harçlığı verilmesini ... Ve milis kuvvetlerle bir ça-
lışan,
- Muvazzaf zabitlerden mülıizımlara 7 lira,
- yüzbaşılara ise ıo lira
tütün ikramiyesi verilmesini;
- Şehid olanların ailelerine maaş tahsisi hakkında is-
tihlas-ı vatan husıil
bulunca hükümetimiz nezdin-
de teşebbüsatta bulunmakla beraber, ikramiye ola-
rak neferata 50'şer ve zabitan ailelerine ıoo'er lira
ihdasını ...
ittifakla kararlaştırmıştır. Karar'da kullanılan herke-

lime, dikkatli bir nezahet ve hukuk anlayışının ifade-
sidir ... Ücret denmemiş, "harçlık" denmiştir ... Ücret
denmemiş, "tütün parası" denmiştir ... Ve vatanın kur-
tuluşuna olan emniyetle şehid ailelerine maaş tahsisi
için müracaatta bulunma sözü verilmiştir.
İftiharla söyleyebiliriz: Balıkesir Hey'et-i Merkezi-
yesi'nin söz verdiği her husus Büyük Millet Meclisi
açılınca tutulmuş, mesela şehid maaşı ise bağlanmış,
borç ise ödenmiş ve madalya ise, yani takdirname ise,
verilmiştir.
Dikkat edilmesi gereken husus; bu sözlerin veril-

diği, askerlerin ölüme davet edildiği tarihde ne Türki-
ye Büyük Millet Meclisi, ne cepheler, ne cephe kuman-

Ahmed Aydın Balak 57
danları, ne de çete hareketlerinin ve ferdi kahraman -

lıkların dışında "Devlet" tarzında Milli Kuvvetler var-
dır. 10 ve 11 numaralı kararlar, aynı tarihlerde çete-
ler ve efeler ile gösterilen kahramanlıkların sübjektif,
yani şahsi nizama ve takdire bağlı hareketlerine mu-
kabil,
- Hilaliahmer <Kızılay) 'den temin· ettiği ilacın nak-
liyesi ile,
- Bandırma'dan Burhaniye'ye sevkettirdiği silahın
nakliyesini ödeyen
bir ciddi anlayışın ifadesidir.
13 Numaralı Karar, Balıkesirlilerin Milli Mücade-
le'ye hangi görüş ve inançla katıldıklarının tekzib
edilmez şahididir:
"Nevahi hey'eti millisinin teşlıili ve gidecek nı,.enıurun

suret-i hareketlerine dair muhtasar muhtıra.
1- Yunan'ın, namus-ı .milli ve dinimize vaki olan te-

ca.vüzatına karşı malen bedenen çalışmak üzere
nahiye merkezlerinde de belediye hey'etiyle İslam
eşraf ve münasib zevatdan mürel~keb olarcıl<
"hey' et-i milliye" teşkil edilecektir.
2 - Hey'et-i milliye'nin vazifesi: Düşmana lwrşı mıı ·
harebe etmek üzere efri.ıd ve efradın iaşesi için
para dere ve cem'etmekden ibarettir.
3 - Hey'et-i milliye: Gerek merkez-i nahiyede ve ge-
rek kura ahalisinden 300 ilci 314 tevellüdlii efra-
dı hemen si!ah altına celb ile 310 ilci 314 tevelltici-
lüleri cihet-i nizamiyeye ve 300 ilci 310 tevellücl-
lüleri hemen merkez livaya f Kuvci-yi Milliye'y<?
berciy-ı iltihak) izam etmekle beraber pusulada
muharrer maliye hey'etince tensib edilen mebd-
liğ mıkdcinnı bi't-tahsil irsal edecektir.

58 Müli Mücadele'de Balıkesir
4 - Bu süretle teşkil edilen milli kuvvetler çete mahi-

yetinde olmayıp muntazam asker tarzında olaca-
ğından her yüz kişinin başında bölük kumandanı
sıfatıyla ashab-i hamiyyet ve eşrafdan. bir zat bu-
lunacaktır.
5 - Kumandan olacak zat bölüğüyle beraber hareket
edeceği gibi heryerde bölüğünün muntazaman
idare ve inzibatından mes'uldür.
6 - Her bölüğe sivil olarak bir muvazzaf zabit verile-
cek ve nevahide bulunan ihtiyat ve küçük zabi-
tandan da istifade edilecektir.
7 - Efrada şehri onbeş lira maaş verilmek mukarrer
olub nevahiden celb edilecek efrada ailelerine bı
rakmak üzere merkez-i nahiyede ale'l-hesab yedi-
şer lira verilecektir.
8-Tahsil olunacak mebaliğden köyl<?re gidecek ze-
vata münasib ücret verildikteı1 sonra mütebaki
mıkdarı merl~ez livaya gönderilecektir. 10 Tem-
muz 335."
16 Numaralı Karar'da yeralan iki fıkrayı, hürriye-

timiz ve vatanımızın hangi şartlarda kazanıldığını ha-
tırlamak için okumalıyız. Hey'et, cephelerde bulunan
zabitana hediye olarak ikişer don ve gömlekle ikişer
çift çorap ve efradı için de birer adet don ve gömlek ve-
rilmesini kararlaştırmıştır!.
16 Temmuz 1919 günlü kararın on birinci maddesi
şöyledir:
- Cephelerde vul~ubulan hareluil hak/unda hergün

alınan ve neşri muzır olmayan malumat her sabah
münasib vasıta ile neşredilecektir.
- Cephelerdeki bölükler harekatı tevhid edilecektir.
23 Nisan 1920'ye dokuz ay vardır. Balıkesir Hey'et-i

Merkeziyesi, Soma-Savaştepe, Akhisar-Salihli ve Ay-

Ahrrı,ed Aydın Bolak 59
valık cephelerinde harb yürütmektedir ... Hatta daha

fazlasını ifade edebilirim. Hemşehrimiz Emekli Gene-
ral Kemal Balıkesir'in, rahmetli A.V. Çıknkçıoğlu'ndan
5/1956'da tesbit ettiğine göre: 12/8/1919 tarihinde İz
mir' e işgal kumandanı olarak gönderilen İngiliz gene-
rali ile Soma'da müzakereye girmekte ve ertesi günü,
iki ay sürecek :mütareke akdetmektedir. Kemal Paşa,
not edilen hatıralarında şöyle diyor:
"Bu millet-i müsellihıinın karşısında eş/ıiycilı/ı, asayiş

sizlik tamamen yokolmuştu. Bu cihete de hususi
ehemmiyet vermiştik. Çünkü cephede düşmanla kar-
şılaşan bir mücahidin. gerisinden endişesi olmaması
lazımdır.
Zaten teşi~ilclt eşfıiyıilığı ortadan fwldırmıştı. Halk

memnun icli Bir müddet sonra vatani hizmeti bir aya
çıhcı rclı/;:, ve esası clahilinde bulunan efrıiddan da mu-
va::.zcıf hıt'alcır meydana getirdik. Bunların tcilinı-ter
hiyesine bcışlaclık. O sırada. Balıkesir'de toplanmış olan
Kongrc'ye rcıpor halinde heyfiyet bildirildi ve bütün
l\ong re dzdlcı rı tarafından bu teklif" kabıil ve tatbik
yolurıcı ginli ...
Yine Pa~a·n111 notlarına göre, düşman bu mütare-

keyi ı Kasını ı ~ı ı n·cıa ihlül etti, püskürtüldü. Ama mü-
tareke, Kuvü-:v;_ \1i!liyt;'nin hazırlanması için müddet
kazandırdı.
19 Temmuz HJJ0 günlü karardan ise, Hey'et-i Mer-
keziye'nin devlc.t<.tn:lrası münasebetlere girdiği görülü-
yor.
Rahmetli General Kazım Özalp'ın hatıralarından
anladığımıza göre. Balıkesir Kuva-yi Milliyesi ile te-
mas arayanların arasında komünist ve bolşevikler de
vardır. Rahmetli babam Mehmed Vehbi Bolak'dan ka-

lan fotoğraflar arasında, eski ve doğduğum evimızın

bahçesinde, Kazım Paşa, Ali Şuuri Bey, Babam ve Fran-
sız mümessilleri ile hanımlarının dut yerlerken çekil-
miş bir tanesi var.
Kararlardan ~nladığımıza göre Hey'et, vatandaş

lar elinde bulunan silahlan, istifade etmek ve bilahare
iade etmek üzere toplamıştır.
Şayan-ı dikkat bir karar da 22 Numaralı karar'
dır. Balıkesir Kongreleri'nin teşkil ettiği bir hey'et da-
ha vardır. Bu hey'et İzmir ve' Bandırma'ya zahire ih-
racatını menetmiştir .. "Bittecrübe kabiliyyet-i tatbika-
sı olmadığı ve siyasi mahzur tevlid edeceği cihetle .. "
Hey'et-i Merkeziye zahire ihracı mevzüuna müdahale
etmemeye karar vermiştir. 28 Numaralı Karar da bu
tarz bir karardır. 29 Numaralı ve 11 Ağustos 1919 ta-
rihli karar, Balıkesir Kuva-yi Milliye hareketinin vüs'
at ve şümulünü anlamak bakımından mühimdir:
"Burada old!fğU gibi Denizli'den itibaren bütün cep-

heler harelıCıtının tevhidi maksadıyla 15 Ağustos 335'
de Alaşehir' de daha umümi bir kongre akdi hususu
mahallerine yazıldığı ve Akhisar'dan alınan cevapda
da ol veclıile ve tarilı-i nıezkürde in'ilıadına muvafa-
kat edildiği ve Hey'et-i Merkeziye azasından Hacım,
Vasıf ve Gönenli Osman Bey'lerin iııtihab edilmiş ol-
duğu ve merkez hey'etinden üç aza intihabıyla ve Ala-
şehir' e kadar olan harcırahiyleriyle orada bulunduk-
ları müddet ihtiyar edecekleri mesarif-i zaruriyenin
takdir ve itası hakkındaki Hey'et-i Merkeziye Redd-i
İlhak Hey'eti'nin 10-11 Ağustos 335 tarihli kararı dür
ü diraz müzakereden sonra merkezden iki murahha-
sın izamı ve bunların da Hacim Bey'le Müfti-zade Ab-
dülgafur Efendi'nin olması ve mesarif-i zarüriyeleri-
nin itası ve ileride hesdb-ı kat'isi görülmek üzere şim-

Ahmed Aydın Bol,ak 61
dilik üçyüz lira avans olarak ıtası takarrür etti. 11

Ağustos 335. (6 imzaJ".
Karar metninde nazikane ifade edilen husus şu

dur:
"Burada olduğu gibi Denizli'den itibaren bütün
cepheler harekatının tevhidi maksadıyla 15 Ağustos
335'de Alaşehir' de. daha umumi bir kongre akdi hususu,
mahallerine ... "
... Balıkesir'den yazılmış ve alınan cevapda "ol
veçhile ve istenilen tarihde kongre toplanmasına mu-
vafakat edildiği" için; Alaşehir Kongresi toplanmış
tır. Dikkat edilirse, Alaşehir Kongresi'ni idare edip Ba-
lıkesir kongrelerine muvazi kararlar almasını sağla
yanlar, Reis Hacim Muhiddin (Çarıklı) Bey'le, Kongre
Katibi CHocal Abdülgafur Efendi Clştınl 'lerdir.
Hey'et-i Merkeziye:_n: muhtelif komisyonları var-
dır: Maliye, Levazım ... 37 Numaralı Karar, Kemal Ba-
lıkesir Paşa'nın tasvib edilen teklifini teyid etmekte-
dir:
"Milli İkinci Balıkesir Kongresi mukarreratının Hare-

ket-i Milliye Redd-i İlhak Hey' eti Talinınamesi'nin be-
şinci maddesi mucibince Soma Cephesi'nde bulunmak
ve matlup gayeyi temin etmek üzere Balılıesir Taburu·
nun teşkili için merlıez ve merkeze merbut nevahi, ku-
ra ve mahallat efradının birer ay münavebe ile sevk-
leri ve !Gurbiyyet gözetilmek şartıyla da evvelemirde
Giresun, Korucu. İvrindi nahiyelerinden sevkedilnıiş
ve sevkıyatın teshili için Kemal Bey' e ve mezkur na-
hiyeler redd-i ilhak hey'etlerine tebligat ifası ve bu
sevkolunaca}ı efradın vahit ziydına mahal halmamalı
üzere doğrudan doğruya sevlwlunmaları ve nöbetleri
hitamında diğer nahiyelerle merkezden sevhıyata baş-

lanmış ve ma-hazci vaziyetin her ihtimaline karşı

merkez ve diğer nevcihide Kongre mukarrercitına tev-
fıkan bir an evvel teşkilat ifası ve bu teşkilatın icrası
ve defcitirini tanzim ve ta'kib etmek üzere merkez em-
rindeki süvarilerin yalnız bu işle meşgül tutulması ve
bu teşkilatın defcitirinin Hilmi Efendi tarafından tan-
zimi velhasıl bu. işin talimat-namesinin mevadd-ı
mahsüsasının tamamen tatbiki ve ehemmiyetli suret-
de ta'kibi takarrür etmiştir. 4 Teşrinievvel 335. (4 im-
za}".
64 Numaralı Karar'ı bugün çok mühim görmeye-

biliriz. Ancak 19 Aralık 1919'da Balıkesirli hanımefen
diler Hey'ete müracaat ederek, "kış hediyesi olarak
çorap sair levazımat vermek istediklerini.." bildirmiş
ler; Hey'et de bu müracaat üzerine Hacı Kamile Ha-
nım'ı reis olarak ve aynca Zeyneb Hanını'ı ve müna-
sip hanımları seçmiştir ... Cephelerde harb yürütül-
mektedir. Hey'et-i Merkeziye asker almakta, silah te-
min etmekte, harb bütçesi tanzim etmekte, muvazzaf
orduyu beslemekte, cephe kumandanı ve mes'ülleri ta-
yin etmektedir .. Tabiatıyla kadınları da boş durma-
maktadır .. Kışa gelinmiştir. Türk kadınlan da cephe-
ye çorap, fanila vesaire yetiştirmektedirler.
11 Ocak 1920'de te'sis edilen 66 Numaralı Karar
(mükerrer noJ şudur:
"1-Din-i mübin-i Ahmedi işreti men'ettiği cihetle,

meyhanelerde, düğünlerde vesiıir mahallerde ve
süret-i aleniyyede müslümanların; işret etmeleri
kat'iyyen men' edilmiştir.
2 - Düğünlerde bademci cıhaz (çeyiz} serilemeyeceği
gibi, açıkdan nakledilmeyecek ve bir günden faz-
la çalgı çalınmayacaktır.

Ahmed Aydın BQlak 65
Keçeci Hafız Bey (Belediye Reisi); Hacim Muhiddin

Bey (Çarıklı>; Rasim Bey Cİslamağa-zade, Çağan);
1
Sabri Bey (Maarif Müdürü, Sözenerl; Mehmed Bey
(Kocabıyık-zadel; Hoca Abdülgafur Efendi Oştınl;
Şükrü Bey CYırcalıl; Osman Bey (Gönenli); İbrahim
Bey CY<i·rükl; Talat Bey Ocaki-zade, Ocaksız); Şevki
Bey lBasribey-zadel; Hacı Baha Bey; Laz Hacı Mus-
tafa Efendi lKangaD; Mustafa Efendi CHamamcı-za
del; Halil Efendi CYağcılarlıl; Nuri Efendi .CKundura-
cıl; Mehmed Efendi CBeypazarlı); Hacı Hafız Efendi
(Arabacı-zade); Halil Efendi CMiiderris); - Sabri :Bey
fTfreli-zadeJ; Şevki Efendi CTüfekçil; Yüzbaşı Kemal
CGeneral Kemal Balıkesir); Hacı Rifat limanı-zade);
Mehmed Efendi CHacı Caferağa-zadel; Mehmed Efen-
di CÇivici-zadel; Hasan Rıza Bey CYüzbaşıl; Ali Galip
Efendi CKaresi Meb'usu); Ahmed Naci Efendi; Süley-
man Efendi CBarutçu-zadeJ; Ahmet Ekrem Ef :m:li CKi-
perl; Mustafa N&zım Efendi CErdem); Ha·::ı Kamfü~ Ha-
nım; Zeynep Hanım; Ali Şuüri Bey.
Bütün bu isimler .. Balıkasirliler hakkında şimdiye
kadar bir kitap yazılmamış ise, hepsinin, jiaptıklarını
Allah rızası için yaptıklarına. olan imanları sebebiyle
susmalarındandır. Bunlardan ikisi, 30 Agustos'u ya-
ratan Harb Kabinesi'nin ı:lzasıdır. Üçü, kırmızı-yeşil
şeritli İstiklal Madalyası (Atatürk, İnönü ve Çakmak
gitil sahibidir. Hepsi Allah'ın vasi rahmetine göçmüş
lerdir. Tarihçiler, bu toplantıyı değerlendireceklerdir.
Bir hususu, Balıkesirliler olarak emniyetle, kıvançla
ve gururla söyleyetiliriz:
Balıkesir Kuva-yi Milliyesi olmasaydı, milli cep-
helerin te'sisi, muntazam orduların teşkili mümkün
olamazdı. Balıkesir, Cumhuriyetimiz'in kuruluşunda
şerefle mevki almıştır. Hakşinas ve tarihbilir Türk
Milleti, bu şerefi değerlendirecektir.

Balı.kesir havfüismde Milli Mücadele'yi gerçekleştirenlerin nir kısmının fotoğrafı. ıGo
nen 30 Kanun--ı sani 339 -· 12 Cemaziye'l··ahır 341 Salı) Sağdan sola doğru: Çakırcalı
I\llus'tııta'mıı biraderi Osman; Tatar Hiiseyin Efe (füUncikli); Çelpeşli Hakkı Efendi'
nhı oğlu Rd'at; Altıparmak Nuri Efe, (Manyash); Çepnili Osman Bey; Meb'us Meh~

3- Düğünlerde dallı ve pullu elbise iksa etmek' mem-

nü' dur.
4- Düğünlerde davet memnü' olub, arzu edenler yal-
nız Perşembe günleri akşamı zifaf daveti yapa-
caktır.
Ber-vech-i bala dört maddenin Fırka Kumandanlığı

tarafından ilanının icrası takarrür etmiştir. ıı. Ka-
nun-ı scini 336. (5 imzaJ".
Harb şartlarının, zaruretlerin, yoklukların cari ol-

duğu bir ülkede olduğumuzu düşünen Hey'et; çeyiz
teşhirini, alenen içki içilmesini, düğünlerde dallı-pul
lu elbise giyilmesini yasaklıyor ve düğünlerde yalnız
zifaf daveti yapılmasını emrediyor ...
Hey'etin bu kararını Büyük Millet Meclisi'ne gö-
türen ve Hey'et azalarından meb'us olanlar, Birinci
Meclis'den «Men-i İsrafat Kanunu»nu çıkartmışlardır.
Olmayan'a, azab ve iızüntü vermeyi doğru gör-
meyen; evlerine aldıkları ekmeği bile mendile sarıp
göstermeden taşıyan müslüman terbiyesi, 66 Numa-
ralı Karar'ın amilidir.
90 ve 92 sayılı kararlan zevkle, iftiharla okuyabi-

liriz. Hey'et-i Merkeziye, Anzavur Harekatı'nı muvaf-.
fakıyetle yürütmüştür. Hareketin CK.uvve-i Ta'kibiye'-
nin) başında, Belediye Reisi Keçeci Hafızı Mehmed
Emin Bey vardır. Keçoci, zafer dönüşü 13 Haziran
1920'de efraddaiı Arnavud Arslan, Nuri Çavuş, Nazif,
Hasan Çavuş, İbrahim Çavuş, Kamil, Abdullah, Bay-
ramoğlu Mehmed, Eyüb Çavuş, Keçeci İbrahim, Laz
Karahüseyinzade İbrahim'in fevkalade yararlıkları
görüldüğünü yazıyla bildirmiş ve Hey'et, mükafaaten,
kendilerine onbeşer lira ve takdirname vermiştir. Bu
tarihde, yani 16 Haziran 1920'de, Büyük Millet Meclisi

64 MUli Mücadele'de Balıkesir
vardır .. Fakat Anzavur belasını Hey'et-i Merkeziye

def' etmiştir.
Bu noktaya kadar, 106 karardan bazı örnekler
alarak bilgi vermeye çalıştım. Hepsini okuduğumuz,
düşündüğümüz ve değerlendirdiğimiz zaman aşağıda
ki neticeleri istihrac et;memiz doğru olur:
ı - Balıkesirliler, Vatan'ın kurtuluşuna kadar silahlı
mücadeleye 18 Mayıs 1919'da Alacamescid'de ka-
rar vermişlerdir.
2- Balık'?<;idiler, silahlı mücadel~yi, teşkilatlanarak,
Devlet ciddiyeti ve ayniyeti içinde yürütmüşler
dir. Yaptıkları, Ege'nin çete harekatı değildir..
Muntazam harl;ı'dir.
3 - Balıkesirliler, Milli Mücadele ile birlikte son ana
kadar emniyet ve asayişi te'miı1de üstün muvaf-
fakıyyet göstermişlerdir.
4- Milli Mücadelesi, memleketi yıkıp par-
Balıkesir
çalayan parti ayrılığını yokederek ve din ve dev-
let için ittifak ederek, elbirliğiyle muvaffak olmuş
tur.
5 - Balıkesir Milli Mücadelesi bir sınıf önderliğiyle
yapılmamıştır. Her yaş ve sınıftan halk, fakir, zen-
gin, asker, sivil, harekata katılmıştır. Cepheye as-
ker sevkinde iltimas, hatır, gönül yoktur.
6 - Balıkesir Hey'et-i Merkez.iyesi, vergi, silah topla-
mıştır. Harb mükellefiyeti tatbik etmiştir. Neyi
emanet almışsa iade etmiş, kalanını Ankara'ya ta-
şımıştır.
Karar Defteri'nde ismi olan ve zaman zaman Hey'

et'de, hey'etlerde, cephede çalışan zevatdan, tanıya-
1::ildi_ğim isimleri sıralıyorum:
Mehmed Vehbi CBolakl; Hulfısi Bey CZarbalıl;

Tebliğlerde isimleri geçen zevatın bazılarının beraber çektirdikleri bir fotoğraf. Teşhis edilebilen-
ler: 1) Mehıned Vehbi <Bolak); 2) Sıtkı (Yırcalı); 3) Abdülgafur (Iştın); 4) Keçeci; 5} Hulusi
<Zarbalı); 6) Tal'at (Ocaksız); 7) Balyalı Mustafa Çavuş; 6> Mustafa Nazım <Erdem); 9) Av-
şarlı Cafer Efe; 10) Hilmi (Keçeci); 11) Mehmed (Keçeci); 12) Şükrü (Yırcalı).
Levent
LeventŞahverdi
ŞahverdiArşivi
Arşivi
BALIKESİR HEY'ET-İ MERKEZİYESİ'NİN
KARAR DEFTERİ
Sahife: ı
Numara ı. Bugün rtıüceddeden intihab olunan

redd-i işgal hey'eti teşkilat encümeni ilk içtima'ında
vatanın Yunan'a karşı milletçe müdafaası zımnında
gönüllü asker sıfatıyla müracaat etleceklerin ale'l-
ıtlak kaydı mahzurdan salim olmadığından, ale'l-
acele lüzumu bulunan ve Giresun'da tecemmu' ede-
cek olan dörtyüz neferi dört bölük kumandanına ve
hey'etine müracaat edecekler meyanında ve mer-
keze merbut kuranın cesamet ve nüfus ve servetine
göre tertib olunacak cedvel mucibince neferat kaydı
suretiyle tedarik olunması iki reye karşı ekseriyetle
karar-gir oldu. 24-25 Haziran 335.
Huhisi Mehıned İbrahim Şevki Mehıned Talat
CZarbalıl Sabri· lYörükl Vehbi COcaki-zadel
rnfradın
bu suret-
te teda-
rikine Rasim
muarızım) CHacı İslamağa-zadel

CMerkez de dahil olduğu halde, merkeze merbut

kuranın üçyüzdokuz tevellüdlü efradının silah al-
tına alınması ve bedel-i nakdi takdiri reyindeyimJ
Osman (Gönenli)
Numara 2. Balya'ya yarın alaturka saat onda
hareket etmek üzere Şevki Bey'in hey'ete intihab
edildiği ekseriyetle karar-gir oldu. 25 Haziran 335.
8 imza.
Numara 3. Üçyüzsekiz ve üçyüzdokuz tevel-
lüdlülerin Kuva-yi Milliye'ye iştirak ettirilmeleri
müttefikan karar-gir oldu. 25 Haziran 335.
Aza Aza Aza Aza

Osman Ha.cı İbrahim Şevki
CGcnenW Baha CYörükJ CBasribey-zadeJ
Aza Reis Aza

Mehmed Sabri Mehmed Rasim
(Maarif Müdürül Vehbi (Hacı İslamağa-zadel
Aza Aza
Mehmed Hulusi
CKocabıyıkl CZarbalıl
Sahife: 2
Numara 4. Redd-i işgal heyeti kitabetine Coku-

namadıl zade Kamil Efendi'nin binbeşyüz kuruş ma-
aşla ta"yin olunduğuna müttefikan karar verildi.
7 imza.

Karar Defteri 71
Numara 5. Milis olarak azimet edecek neferatın

iaşeleri heyetçe denlhde edildikten sonra müteehhil
olanlara onbeşer ve piyade bekarlara beşer ve süva-
rilerin hayvanatına yemleri tedarik edildikten son-
ra nal ve mıh ve müteferrika bedeli olarak da beşer
ve ihtiyat zabitanından piyade olanlar yirmişer ve
süvari olanlara yirmibeşer lira aileleri ve cep harç-
lıkları olmak üzere itası ve milis kuvvetleriyle teş
rik-i mesaı eden muvazzaf zabıtandan mülazımlara
yedişer ve yüzbaşılara onar lira tütün parası olarak
ikramiye verilmesi ve şehid olanların ailelerine ma-
aş tahsisi hakkında istihlas-ı vatan husuı bulunca
hükumetimiz nezdinde teşebbüsatda bulunmakla be-
raber ikramiye olarak neferata ellişer ve zabitan ai-
lelerine yüzer lira ihdası bi'l-ittifak takarrür etti. 8
imza.
Numara 6. İhtiyat zabıtanından Kuva-yi Milli-
ye'ye iştirak edecek zevata bir def'aya mahsus ol-
mak ve mesarif-i techiziyelerine sarf edilmek üzere
kırkar lira itasına ve keyfiyetin birinci bölük ku-
mandanı Hulusi Bey'e de tebliğine karar verildi.
Temmuz 335. 6 imza.
Sahife: 3
Numara 7. Kır bekçiliği vazifesiyle muvazzaf

olarak köylerde yapılan çapulculuğu men'etmek ve
jandarmanın emr ü kumandasında bulunmak üzere
istihdam edilecek otuz neferin aile ve hayvanlarının
iaşelerine ve bütün ihtiyacat-ı lazımelerine karşı
şehri otuz beşer lira maaş itası takarrür etti. Tem-
muz 335. 6 imza.

72 Mim. Mücadele'de Balıkesir
Numara 8. Teşkilat heyetince vuku' bulacak

mesarifata azadan Hacı Bahaeddin Bey'in mutemed
intihabı ve heyet-i milliyed~p alınacak mebaliğin
mumaileyh tarafından kabzlve ahzı takarrür etti.
Sene 4 Temmuz 335. 7 imza.
- Numara 9. Bergamalılardan gönüllü olarak teş
kil edilen altmış kişilik müfrezenin her bir masrafı
kendilerine aid ve idare ve saire kendilerine raci'
ve harekat-ı harbiyelerinin tarz-ı sevki kolordu ku-
mandanlığına muhavvel olmak üzere, tevdi etdik-
leri defterde muharrer aileleri efradının seksen iki
neferin beherine yevmi onar kuruşdan her on günde
birer lira heyetin seı"mutemedi vasıtasıyla ve Ber-
gama hey·etinin huzuriyle itası ekseriyetle takarrür
etti. Sene 4 Temmuz 335. 7 imza.
tŞehri bir liradan fazlasına muhalifim.)
Reis Mehmed Vehbi.
Numara 10. Burhaniye'ye Bandırma'dan celb
edilip sevk edilecek ikinci posta silahların da Ban-
dırma'dan Balıkesir'e kadar olan nakliye ücretleri-
nin heyetimizce tesviyesi ve buradan Burhaniye'ye
kadar olan nakliye ücretinin de oraca itasının ce-
vaben yazılması takarrür etti. 4 Temmuz 335. 6 imza.
Sahife: 4
Numara ı ı. Sıhhiye müdüriyeti namına Hilal-ı

Ahmer'in Bandırma tarikıyle gönderdiği yirmi par-
ça ecza-y! tıbbiye için şimendifer kumpanyasına beş
yüz kuruşun tesviyesi ekseriyetle takarrür etmiştir.
5 Temmuz 335. 8 imza.

Karar Defteri 73
Numara 12. Ayvalık'daki kuvvetlerin Muradeli

ve Tıfıllı istikametine çekilmesi ve Bergama'da mü-
sademenin başlaması üzerine vaziyet kesb-i ciddi-
yet etmiş olduğundan kuradan toplanacak <para)
300-310 senesine kadar efradın celb ü cem'i ve bütün
bu mesail ile iştigal ederek bu işleri salahiyetle ted-
vir etmek üzere Muhiddin, Şükrü, Osman Beylerle
ihtiyat zabitanından Hamamcı-zade Mustafa Efen-
di'den mürekkeb bir komisyon teşkili ve yine neva-
hiye memur izam ve teşkilat icra ve efrad ve iane
dere ve celb etmek üzere Müfti Efendi Hazretleri'yle
Belediye reisi Hafız Bey'le Kocabıyık-zade Mehmed
Efendi ve ihtiyat zabitanından Sami Efendi'den mü-
rekkeb bir komisyon teşkili ve kazalarla ve Soma.
Akhisar:, Aydın ve havalisiyle irtibatı temin ve ka-
zalarda teşkilatı ta'kib ve faaliyeti tertib etmek ve
lede'l-hace me'mür-ı mahsus izam ve beşyüz lira ka-
dar sarfiyat icra etmek üzere Maarif Müdürü Sabri
ve Vehbi Beylerden mürekkeb bir komisyon teşkili.
Ve badema teşkilat heyeti riyasetinin ve bütün
faaliyetin idaresinin Hacim Bey tarafından icrası ve
ba'dehu cepheye sevk edilmek ve şimdilik merkezde
jandarma ile tevhid-i mesai ederek asayişi temine
çalışmak üzere yirmi beş kişilik süvarinin istihdamı
ve bunlardan çavuşlarına yirmibeş ve efradına yir-
mişer lira itası takarrür etti. 9 Temmuz 335. 6 imza.
Sahife: 5
Numara 13. Nevahi hey'et-i millisinin teşkili ve

gidecek memurun süret-i hareketlerine dair muh-
tasar muhtıra.

1 - Yunan'ın, namus-ı milli ve dinimize vaki

olan tecavüzatına karşı malen bedenen çalışmak üze-
re nahiye merkezlerinde de belediye heyetiyle İslaıp
eşraf ve münasib zevatdan mürekkeb olarak «heyet-i
milliye» teşkil edilecekdir.
2 - Heyet-i milliyenin vazifesi: Düşmana karşı
muharebe etmek üzere, efract ve efradın iaşesi için
para dere ve cem'etmekden ibaretdir.
3 - Heyet-i milliye: Gerek merk.ez-i nahiyede
ve gerek kura ahalisinden 300 ila 314 tevellüdJü ef-
radı hemen silah altına celb ile 310 ila 314 tevel-
lüdlüleri cihet-i nizamiyeye ve 300 ila 310 tevellüd-
lüleri hemen merkez livaya CKuva-yi Milliye'ye be-
ray-ı iltihak) izam etmekle beraber pusulada mu-
harrer maliye heyetince ten~ib edilen mebaliğ mik-
darını bi't-tahsil irsal edecektir.
4 - Bu suretle teşkil edilen milli kuvvetler çe-

te mahiyetinde olmayıp muntazam asker tarzında
olacağından her yüz kişinin başında bölük kuman-
danı sıfatıyla ashab-ı hamiyyet ve eşrafdan bir zat
bulunacakdır.
5 - Kumandan olacak zat bölüğüyle beraber

hareket edeceği gibi her yerde bölüğünün munta-
z.aman idare ve inzibatından mes'üldür.
6 - Her bölüğe sivil olarak bir muvazzaf zabit
verilecek ve nevahide bulunan ihtiyat ve küçük za-
bitandan da istifade edilecektir.
7 -Efrada şehri onbeş lira maaş verilmek mu-
karrer olub nevahiden celb edilecek efrada ailelerine
bırakmak üzere merkez-i m'ıhiyede ale'l-hesab yedi-
,şer lira verilecektir.
8 - Tahsil olunacak mebaligden koylere gide-

Karar Defteri 75
cek zevata münasib ücret verildikten sonra müte-

baki mikdan merkez livaya gönderilecektir. 10
Temmuz 335.
Numara 14. Giresun Kuva-yi Milliye iaşe me-
muru refakatine levazım zabiti ve hesab memuru
olmak üzere Müfti·zade Abdulgafur Efendi'ye ma-
hiyyen ikibinbeşyüz kuruş maaş tahsisi ekseriyetle
takarrür etti. 10 Temmuz 335. 6 imza.
Reis: Hacim Muhiddin.
Sahife: 6
Numara 15. Redd-i işgal heyeti maliye kitabe-

tine Hacı Hüseyin Efendi-zade Şahabeddin Efendi'-
nin beşyüz kuruş maaşla ta'yin edildiği evvelce ta-
karrür ettiği halde sehven kararın yazılmadığı ci-
hetle bu kerre kararın yeniden yazıldığı ve tanzim
edildiği tasdik olunur. 12 Temmuz 335. 8 imza.
Numara 16. 1) Merkezde bir ihtiyat taburu-

nun teşkili ve teşkiline lüzum görülen bu taburun
behemehal cephelere sevkleri iktiza eden bölükle-
rin cem ve sevkinden sonra mübaşeret edilmesi,
2) Merkezdeki inzibatın temini ve sair umıir-ı
dahiliye işlerinde istihdam edilmek üzere otuz kişi
den mürekkeb bir süvari takımının teşkili ve bu
takımın kumandasına memur edilen Aziz Ağa'ya
kırk, neferata otuz beşer lira verilmesi ve bu su-
retle istihdam edilecek, efrada dahi hükumet tara-
fından musaddak birer vesika verilmesi,
3) Kuva-yi Milliye'ye süvari olarak kayd olu-

nacak efradın Hulüsi ve Talat Beylerin bölüklerine

ilhak ettirilecektir.
4) Sırf inzibat ve asayiş-i dahilinin temini için
bir de yirmi kişiden mürekkeb karargah süvari ta-
kımı teşkil kılınacak ve takım zabiti ünvanı altında
istihdam edilecek Fehmi Efendi'ye kırk ve maiyyeti
efradına otuz beşer lira verilecektir.
5) Bombacı He şad ve rüf ekasına verilen on yedi

liranın Kuva-yi Milliye heyeti maliye sandığından
tesviyesi,
6) Giresun'da teşekkül edecek bölüklere veril-
mesi lazım gelen eslihanın evvelemirde mahall-i
mezkurde bulunan otuz silah tevzi' edilerek müte-
baki silahsız efrad Hulüsi Bey'e gönderilen yüz silah
ile teslih edilecektir.
7) Cephelerde müstakıllen icra-yı harekat et-
mek istiyen Çepni'lerin müstakıllen bulunmaları ca-
iz olmadığından muhtelit olarak bulundurulmaları
ve kayd olunanların peyder-pey bölüklere iltihak
ettirilmesi,
8) Cephelerde bulunan zabitana bir hediye ol-
mak üzere ikişer aded don ve gömlek ve ikişer çift
çorap gönderilecektir.
9) Efrad için de aynı vechile birer adet don
ve gömlek verilmesi ve burada bulunan dikilmiş
olanların nizamiye anbarına teslimiyle lüzümunda
cradan aldırılması,
10) İhtiyat zabiti Abdullah Efendi'nin hasbe'l·
icab burada bulundurulması ve merkezdeki bölük·
lerin teşkili ve bunlara aid neva.kısın ikmali ve sair
işlerde istihdamı.

Karar Defteri 77
Sahife: 7
11} Cephelerde vuku'bulan harekat hakkında

hergün alınacak malumatdan neşri muzır olmayan-
ların her sah.ah münasib bir vasıta ile neşri ve muh-
telif cephelerdeki bölükler harekatının tevhidi,
12} Heyet her gün ale's-sabah alaturka saat bir-
de ictima'ederek dörde kadar vazifeye devam ede-
cektir.
İşbu on iki maddenin icrasına ekseriyetle ka-
rar verildi. 16 Temmuz 335. 4 imza. Kuva-yi Milliye
Reisi Hacim Muhiddin.
Numara 16. l - 300-309 tevellüdlülerin bün-
yece sağlam ve ilel-i emrazdan salim ve sefere ·mü-
tehammil olanlları alınacaktır.
2 - Bu tevellüdlülerden olup da muavenet-i
nakdiye ita etmek isteyenden muaver.et kabul edil-
meyecektir.
3 - Bir hanede tevellüdat-ı mezkureden birden
fazlasının sevkleri tehir edilerek yalnız birisi celb
ve sevk olunacaktır.
4 - Cemiyet ve salahiyetdar makamlarla ve
itilaf· mümessilleriyle temasda bulunmak ve mem-
leket ahvali hakkında tenvir ve. teşebbüsat-ı lazıme
de bulunmak üzere teşkilat heyetinin münasib gö-
receği iki zat hemen Dersaadet'e izam kılınacaktır
5 - Temmuz'un otuzuncu günü merkezde is-

bat-ı vücut ve teşkilatı tevhid etmek üzere her ka-
zadan eşraf ve müteberandan ikişer zatın buraya
ceibleri temin olı,macaktır.
6 - Aynı vechile merkeze mülhak nahiyeler-
den dahi ikişer zat bulundurulacaktır.

78 Müli Mücadele'de Balıkesir
7 - Kaza ve nevahiden gelecek zevat ictima·

günleri merkez teşkilat heyeti reisi ve azalarıyla le-
vazım heyetinden bir ve maliye heyetinden iki zat
maan bulunmak suretiyle heyet-i umumiye teşekkül
1::;decektir.
Balada muharrer yedi maddelik kararın icrası
na ekseriyetle karar verildi. 19 Temmuz 335. 4 imza.
Aza Mehım~d Vehbi
(İkinci maddesine
muhalifim)
Kuva-yı Milliye Reisi
Hacim Muhiddin
Sahife: 8
Numara 17. Bugün ictima' eden heyet brl-mü-

zakere teşkilat heyeti reisi Hacim Bey'in yerine çıza
dan Vehbi Bey'i ve az8,dan Osman Bey'in yerine
de Yağcılarlı-zade Halil Efendi'yi intihab eylemiş
tir. ı Ağustos 335. 4 imza. Reis: Mehmed Vehbi.
Numara 18. Laz Haci Mustafa Efendi'nin ye-·
rine de İmam-zade Hacı Rıf'at Efendi intihab edil-
miştir. ı Ağustos 335. 6 imza.
Numara 19. Ahali yedinde bulunan silahlar-

dan istifade etmek üzere toplandınlması teemmül
olunmuş ve bu usülün Burhaniye ve Akhisar mın
tıkalannca tatbikine müba,şeret edilmiş olduğundan
buraca tatbik ve istifade edilmek üzere mahallat
hey'et-i ihtiyariyyelerinin hemen celbiyle mevcud
silahların toplandınlma.sma ve bilahare iade edil-

Karar Defteri 79
mek üzere isimlerinin ve silahlarının cins ve numa-

ralarının tesbitine dair olan Balıkesir heyet-i mer-
keziye riyasetinin 1/8/35 tarih ve . . . . . . numaralı
muzekkeresi okunarak bu babda icra edilen mü-
zakere neticesinde: Ahaliden kendi silahlarıyla ge-
lecek olanların merkez bölüğüne kayıdlarının ic-
rasıyle bilahare yine kendi silahlarının iadesi ek-
seriyetle takarrür etti. 4 Ağustos 335. 6 imza. Reis:
Mehm2d Vehbi
Numara 20. Kendi silahlarıyla geleceklerin

msrkez bölüğüne kayd edilmesi suretinde halledil-
mesi takarrür etti. 4 Ağustos 335. 4 imza.
Numara 21. 21 Temmuz 335 tarihli ve ...... nu-

maralı heyet-i merkeziye riyasetinin tahriratında
kongre mukarreratı vechile mesarifatın bildirilme-
~ine dair 105 bin lira temin olunacağına ve Tem-
nıuz gayesine kadar olan mesarifin bildirildiğine
dıhr ceva b yazılması tezekkür kılındı. 4 Ağustos
335. 5 imza
Sahife: 9
Numara 22. 2 Ağustos 335 tarihli ve 14 nu-

maralı heyet-i merkeziye riyasetinin İzmir ve Ban-
dırma'ya zahire ihracatının men'i hakkındaki tah-
riratı.
Bi't-tecrübe kaabiliyet-i tatbikası olmadığı an-

laşıldığı ve mehazir-i siyasiye tevlid eylediği cihetle
heyetimizce bu işe müdahale edilmemesi takarrür
etmiştir. 4 Ağustos 335. 5 imza.

80 , Milli Mücadele'de Balıkesir
,Numara 23. Kuva-yi Milliye süvari efradın

dan <Müsteşar) oğlu Hızır Çavuş mahdumu İbra
:t>im'5.n hayvanının mürd olduğundan bedelinin te-
diyesine dair istidası.
İfa-yı muktezası zımnında Soma'da Kuva-yi
Milliye kumandanlığına irsali takarrür etti. 10 Ağus
tos 335. 6 imza.
Numara 24. Müfreze kumandanı Hüseyin Ha-
let Efendi'nin mürd olan hayvanının bedelinin tes-
viyesine dair istidası: İfa-yı muktezası zımnında So-
ma'da Kuva-yi Milliye kumandanlığına irsali takar-
rür etti. 10 Ağustos 335. 5 imza.
Numara 25. 31 Temmuz 335 tarih ve 2 numa-

rali Heyet-i merkeziye riyasetinin kongrece mesa-
rif-i umümiyenin taksimiyle iaşe muamelesinin tev-
hidin1& dair olan tahriratlannın münderecatına ıttı
la' hasıl olmak üzere maliye heyetine tevdii takar-
xür etti. 10 Ağustos 335. 6 imza.
Numara 26. Makineli tüfek mülazım-ı evveli ve

Giresun müfrezeleri kumandam Asım Efendi'nin is-
tidası:
Doktor İzzeddin Bey tarafından muayenesinden
sonra kaç günde tedavi edilmesi mümkün ve ne gibi
mesarife mütevakkıf ise anlaşıldıktan sonra ifö-yı
muktezası tezekkür kılındı. 10 Ağustos 335. 5 imza.
Numara 27. Hareket-i milliye muhasebe katib

muavinliğinde istihdam edilmiş Hilmi Efendi'ye
şimdiye kadar fahriyyen ifa-yı hizmet eylemiş ve
kendisine maaş tahsis kılınmamış olmağla mezkur
hizmetine binaen şehr-i Ağustos 335 tarihinden iti-

Karar Defteri 81
baren şehri bin kuruş maaş itasına karar verildi. 4

imza.
Sahife: ıo
Numara 28. 3 Ağustos 335 tarih ve 21 numa-

ralı hareket-i milliyye heyet-i merkeziyesi riyaseti-
nin tahriratına:
1) Muvafık görülememiştir.
2) Deli İbrahim oğlu Mehmed buraya gelmiş
ise de avdet etmiş olduğundan el-yevm Soma'da-
dır.
3) Muvafık görülememiştir.
Kurucu heyetine
4) yazılması tensib edildi.
10 Ağustos 335. 7 imza.
Numara 29. Burada olduğu gibi Denizli'den

itibaren bütün cepheler harekatının tevhidi mak-
sadıyla 15 Ağustos 335'de Alaşehir'de daha umümi
bir kongre akdi hususu mahallerine yazıldığı ve Ak-
hisar'dan alınan cevabda da ol vechile ve tarih-i
mezkürde in'ikadına muvafakat edildiği ve hey'et-i
· merkeziye azasından Hacim, Vasıf ve Gönenli Os-
man Beylerin intihab edilmiş olduğu ve merkez he-
yetinden üç aza intihabıyla ve Alaşehir'e kadar olan
harcırahileriyle orada bulundukları müddet ihtiyar
edecekleri mesarif-i zarüriyenin takdir ve itası hak-
kındaki: heyet-i merkeziye redd-.i ilhak heyetinin
10-11 Ağustos 335 tarihli kararı dür-i diniz müzake-
reden sonra merkezden iki murahhasın izamı ve
bunların da Hacim Bey'le Müfti-zade Abdülgafur
Efendi'nin olması ve mesarif-i zarüriyelerinin itası
ve ileride hesab-ı kat'isi görülmek üzere şimdilik

üç yüz lira avans olarak itası takarrür etti. 11 Ağus

tos 335. 6 imza.
Numara 30. Yüzbaşı Kemal Bey'in İzmir'de bu-
lunduğu müddetçe ettiği mesarife dair Heyet-i mer-
keziye reisi Hacim Bey' e ita ettiği listeye tevfikan
ve evvelce Balıkesir heyetince verilen ikiyüz liraya
ilaveten bu defa da üç yüz lira daha itası bir rey-i
mustenkife karşı bi'l-ittifak kabülü takarrür etti. 11
Ağustos 335. 6 imza. Reis Mehmed Vehbi (muha-
lifim).
Numara 31. Hastahane ser-tabibi ve operatörü
tarafından gönderilmiş Kuva-yi Milliye mecruh ef-
radın mevadd-ı iaşesi cedvelinde muharrer iaşenin
bedele tahviliyle mumai'leyh ser-tababete itası te-
zekkür kılındı. 14 Ağustos 335. 6 imza.
Sahife: 11
Numara 32. Heyet-i merkeziye şimdiye kadar

merkezden beşbin liraya karib para aldığı halde
mıilhakatdan bir para celb edilmediği ve kongre mi-
adı geldiği halde teşkiline teşebbüs olunmadığı ci-
hetle kongrenin akdine ve mülhakatdan nisbet dai-
resinde para celbinin tahakkukuna kadar merkez-
den para· verilmesi.
Kurban derilerini toplamak ve fürüht etmek ve
bedelini istifa eylemek üzere üç heyet miyanında
Hoca Halil Efendi'nin riyasetinde Koca bıyık-zade
Mehmed ve Yırcalı-zade Şükrü ve Kunduracı Nuri
ve Beypazari Mehmed Efendilerden mürekkeb bir
komisyon teşkil ve bu işin hitamına kadar ücretle

Karar Defteri 83
ıstihdam olunacak bir katib tedariki takarrür etti.

Merkezde müstahdem sekiz piyade neferinin
harekat-ı milliyenin neticesine kadar istihdamı ve
maaşlarının kema-fi's-sabık otuzar liradan itası ta-
karrür etti. 20 Ağustos 335. 7 imza.
Numara 33. Soma Kuva-yi Milliye tabur ku-
mandanı Hulusi Bey tarafından igtinam olunan yir-
mi dört sığır ,bir deve, onbeş damızlık keçinin ale'l-
uSU.l müzayede suretiyle ve heyet-i milliye'den Ba-
rutçu-zade Süleyman ve Kunduracı Nuri Efendiler
huzuruyla füruhtuna ve bedel-i müterakimenin ha-
röket-i milliye redd,-i ilhak maliye veznesine irad
kaydına karar verildi. 3 Eylül 335. 9 imza.
)ahife: 12
Numara 34. Vehbi Bey, Hulusi Bey, Kocabıyık

zade Mehmed Efendi, Arabacı-zade Hacı Hafız Efen-
di, Beypazari-zade Hafız Mehmed Efendi, Kundura-
cı Nuri Efendi, Yırcalı-zade Şükrü Efendi, İmam-za
de Hacı Rıf'at Efendi, Müderris Halil Efendi, Müfti-
zade Abdulgafur Efendi, Tireli-zacte Sabri Bey.
Temmuz kongresinin ondördüncü ve yirmi do-
kuzuncu maddelerine tevfikan merkezden intihabı
ve icab eden yirmibir zatın birer tane merkeze mer-
but nevahiden gelmek üzere. balada esamisi muhar-
rer onbir zat merkezden intihab edilmiş olmağla
nevahiden de birer zatın izamı hususunun mahalle- ·
rine telefonla tebliği takarrür etti. 12 Eylül 335. 5
imza.

Numara 35; Soma cephesinde mecrüh, olan

makineli tüfek kumandanı mUlazim-ı evvel Hüseyin
Halet Efendi'nin 21 Eylül 335 tarihli mektubunun
mutalaası nazar-ı itibara alınarak mumaileyh Halet
Efendi'ye yüz lira itası takarrür etti. Sene 3 Teşrin-i
evvel 335. 4 imza.
Evvelce verilen mebaliğe zamimeten ve son de-
fa olmak üzere yüz lira.
Numara 36. Devam edemeyeceklerini beyan ve
ifade eden Hacı Bahaeddin Bey ile Şevki Bey'in yer-
lerine levazım azasından Yırcalı-zade Şükrü Efendi
ile Tüfekçi Şevki Efendiler ve onların yerine de Ha-
cı Cafer Ağa-zade Mehmed ve Çivici Mehmed Efen-
dilerin intihab ve ta'yjnleri takarrür etti. 3 Teşrin-i
evvel 335. 8 imza.
Sahife: 13
Numara 37. Milli İkinci Balıkesir Kongresi

mukarreratının hareket-i milliye redd-i ilhak heyeti
talimnamesinin beşinci maddesi· mucibince Soma
cephesinde bulunmak ve matlub gayeyi temin et-
mek üzere Balıkesir taburunun teşkili için merkez
ve merkeze merbut nevahi, kura ve mahallat efra-
dının birer ay münavebe ile sevkleri ve kurbiyyet
gfaedilmek şartıyla da evvel emirde Giresun,, Ko-
rucu, İvrindi nahiyelerinden sevk edilmiş ve sevkı
yatın teshili için Kemal Bey'e ve mezkur nahiyeler
redd-i ilhak heyetlerine tebligat ifası ve bu sevk olu-
nacak efradın vakit ziyaına mahal kalmamak üze-
re doğrudan doğruya sevk olunmalan ve nöbetleri

, Karar Defteri 85
hitamında diğer nahiyelerle merkezden sevkıyata

başlanmış ve ma'haza vaziyetin her ihtimaline kar-
şı merkez ve diğer nevahide kongre mukarreratına
tevfıkan bir an evvel teşkilat ifası ve bu teşkilatın
icrası ve defatirini tanzim ve takib etmek üzere
merkez emrindeki süvarilerin yalnız bu işle meşgul
tutulması ve bu teşkilatın defatirinin Hilıni Efendi
tarafından tanzimi velhasıl bu işin talimat-namesi-
nin mevadd-i mahsusasının temamen tatbiki ve
ehemmiyetli suretde ta'kibi takarrür etmiştir. 4 Teş
rin-i evvel 335. 4 imza
Numara 38. Soma cephesinde bulunan Milli
Alay kumandan muavinliğinin 20 Teşrin-i evvel 335
tarihli muhavvel evrakı merbutundaki Giresun ta-
buru Birinci bölük kumandanlığın:in nahiye-i mez-
küre ahalisinden Hacı Abdullah, Demirci İbrahim,
Curacı-oğlu İsmail Efendiler hakkında vermiş oldu-
ğu şikayet-namesi mütalaa kılındı. Lede'l-müzakere
mücib'i şikayet ahvalin tahkiki ile mezahire ihracı
meselenin ehemmiyetine göre halli hususunda Laz
Hacı Mustafa Efendi'nin Giresun'a izamına karar
varildi. Teşrin-i evvel 335. 6 imza.
Sahife: 14
Numara 39. Milli teşkilatda istihdam kılınınak

üzere Soma cephesinde bulunan Milli Alay kuman-
mandan muavini Kemal Bey tarafından izam kılı
nan ve ol vechile Korucu nahiyesi teşkilatına memur
edilmiş Yüzbaşı Hasan Rıza Bey'in Balıkesir'den İv
rindi nahiyesine kadar irkabı:r:ıa mahsus araba üc-

retinin merkez heyeti maliye veznesinden itası ve

İvrindi nahiyesi de Korucu nahiyesine kadar bir
hayvan tedarikiyle izamı ve mezkur Korucu nahi-
yesi tarafından da ücret-i maktua olarak mumail-
eyhe yirmi lira itası, Korucu'da teşkilat esnasında
köylerde edeceği seyahatde vasıta-i nakliye tedariki
vtı Milli Redd-i İlhak Hey' eti tarafından tedariki ve
her iki nahiye redd-i ilhak heyetine de tebligat ifa-
sı takarrür etti. 24 Teşrin-i evvel 335. 6 imza.
Numara 40. Giresun nahiyesi redd-i ilhak he-

yetiyle Giresun tabur ve bölük kumandanlarından
yekdiğeri aleyhine olarak mevrud müzekkere ve şi
kayet~nameleriyle nahiye müdür ve nahiyede icra-
yı ,ticaret eden Balıkesirli Ahmed Naci Efen diler
hakkındaki mazbatalar kıraat edildi. Heyetle tabur
ve bölük kumandanları arasındaki münaferetin il-
gası için ahali tarafından yeniden intihabat icra
ederek redd-i ilhak heyetinin teşkiline ve eski he-
yetin hesabatının tedkik ve redd-i teslim muamele-
sine delalet eylemek nahiye-i mezkure müdürüyle
Ahmed Naci Efendiler haklarındaki şikayetin mer-
kez heyetine taalluku olmadığı cihetle makamffıt-ı
aidesine müracaatlarını kendilerine izah eylemek
üzere sabık Karesi meb'usu Ali Galib Efendi'nin ma-
hall-i mezküre izamı ve azimet ve avd2t harcırahı
ve mesarif-i zaruriye olarak da mumaileyh Ali Ga-
lib Efendi'ye on lira itası müttefikan karar-gir oldu.
6 Teşrin-i sani 335. 8 imza
Numara 4i. Giresun iaşe memurluğu tarafın

dan muti mesarif senedatının muamele-i mahsubiy-
yesinin icrası müttefikan takarrür eyledi. 6 Teşrin-i
sani 335. 8 imza

Karar Defteri 87
Sahife: 15
Numara 42. Korucu nahiyesi teşkilatına me-

mur yüzbaşı Hüseyin Rıza Bey'in teşkilat hakkin-
da verdiği rapor ve müzekkereleri ve ifade-i şifa
hiyeleri mütalaa ve istima' kılınarak heyet-i mer-
keziyeden alınacak yedi süvari ile merkezin on üç
süvarisinin nahiye-i mezküre teşkilatının ikmaliy-
le mültezem sükunetin temini zımnında mumail-
eyhin emrine olarak muvakkaten terlikleri ve tah-
silatına bakmak üzere otuz lira ücretle münasib
bir memurun izamı takarrür etmiştir. 6 Teşrin-i
:.;?mi 335. 6 imza.
Numara 43. Kuva-yi Milliye heyet-i merkeziye
emrinne bulunan ihtiyat mülazimlerinden Ha:7ım
Efendi'nin üç ayda mukassetan tediye edilmek üze-
re bir hayvanın kendisine itası hakkında merkez-i
heyete vermiş olduğu 27 Teşrin-i evvel 335 tarihli
istidası heyet-i umumiye muvacehesinde kıraat
edildi. Lede'l-müzakere taleb eylediği hayvanın he-
yet azasından Barudcu-zade Süleyman ve Hacı Ca-
fer Ağa-zade Mehmed Efendilerin huzuriyle fiyat
takdir edildikten sonra takdir edilen fiyat üzerin-
den kendisine hayvanın itası ve esmanının üç tak-
sıdde istifa kılınması takarrür etti. 6 Teşrin-i sani
3:35. 10 imza.
Numara 44. Teşkilat merkez hey'eti katibi Ke-
mal Efendi'nin Balat <Dursunbey) ve Sarnıç nahi-.
yeleri teşkilatının hal-i ibtidaide bulunmuş ve para
tahsili hususunda görülen takayyütsüzlükleri ve bu
teşkilatın haH mükemmeliyete ifrağıyla para tah-
siline dair 2 Teşrin-i sani 335 tarihli raporu kıraat

.88 Milli, Mücadele'de Balıkesir
edilerek nahiyeteyn-i mezkureye yine mumaileyhin

memuren izamı ve kendisine itası ve maiyyetine
merkez heyeti piyade ve süvarilerinden altı neferin
tefriki takarrür etti. 6 Teşrin-i sani 335. 10 imza.
Numara 45. Soma cephesinde mukaddema

hizmetleri sebk eden Balıkesir ahz-ı asker-i seferi
~abitandan yüzbaşı Ahmed Hamdi Efendi'nin cep-
hede bulunduğu esnada kendisine birşey verilme-
diği ve şubeden verilen erzakdan dahi istifade ede-
mediğinden duçar olduğu zarar ve ziyanı hakkın
daki verdiği müzekkeresi kıraat olundu. Tabur ku-
mandanı Hulüsi Bey'den bi'l-isti'lam maaşlarının
e:rnsali misillü tesviyesi ve şubeden almadığı er-
zakın yine şubeden aranılması lazım geleceğinin
kendisine tefhimi takarrür etti. 6 Teşrin-i sani 335.
10 imza.
Sahife: 16
Numara 46. Merkez kazaya merbut nevahiden

bu def'a icrası mukarrer olan hey'et-i umumiye ic-
timaında bulunmak üzere birer murahhasın Çar-
şamba günü her halde bulunmak üzere izamları
hakkında nahiyelere telgraf keşidesi takarrür etti.
6 Teşrin-i sani. 11 imza.
Numara 47. 12 Teşrin-i sani 35 Çarşamba gün-
kü aylık heyet-i umumiye ictimaında bulunmak üze-
re merkezden gönderilecek iki murahhas için rey-i
hafi ile intihabat icra edilmiş ve zirde müfredatı
gosterildiği vechile Maarif Müdürü Sabri ve Yırca
lı-zade Şükrü Beyler ekseriyet ihraz ederek murah-

Karar Defteri Bl'J
has intihab edilmişlerdir. 6 Teşrin-i sani 35. 11 imza.

Rey
8 Şükrü Efendi
6 Maarif Müdürü Murahhas
3 Halil Efendi
Numara 48. Zirde esamileri muharrer kura aha-
lisinden 300'den 309 tevellüdüne kadar olan efradın
hemen celbleriyle küll-i mürettepleri olan İvrindi
cephesine sevkleri müttefikan karar-gir olundu. 10
Teşrin-j sahi 335. 11 imza.
Halalca, Ya'kub, Atanas, Karaman, Kösel~r.
Çayırhisar, Kesirven, Tepecik, Çitl1ehor, Küplü,
Mendure, Çandır.
Numara 49. İvrindi cephesi kumandanı Ham-
di Bey'in bineğine mahsus olmak üzere Ocaki-zade
Talat Bey'in rakib olduğu hayvanın mübayaası ka-
rargir oldu. ıo Teşrin-i sani 335. 9 imza.
Sahife: 17
Numara 50. Korucu cephesinde teşekkül ede-
cek Balıkesir müfrezesi kumandanlığına süvari kı -
demli yüzbaşılarından mütekaid Balıkesir'li Cemil
Efendi'nin intihab ve ta'yini takarrür etti. 11 Teş
rin-i sani 335. 8 imza.
Numara 51. 1 - Atanas ve Kesirven karyele-
rinden alınan ilmühaberler heyet muvacehesinde
okundu. Bu def'a ilan edilen milli seferberlikde da'
vete icabet etmeyen mezkur karyeler efradıyla em-
salinin kuvve-i cebriyye istimali suretiyle celbleri.
2 - Münavebe suretiyle ve birer ay hizmet et-
mek üzere celblerine lüzum görülen efrad meyanin-

da ehl-i servet olup bir ay hizmete mukabil bedel-i

nakdi ita etmek isteyenlerden heyetin kararıyla yüz
lira bedel-i nakdi ahzı.
3 -Esna-yı da'vetde da'vetden evvel kır bekçi-
si intihab edilmiş ve jandarmaca ismi mukayyed bu-
lunmuş olanlarla bi'l-umüm eimme ve huteba ve mu-
allimin ve memürin-i hükumet, posta sürücüleri, em-
raz-ı zahire eshabiyle bi'l-muayene hasta ve ma'lü-
liyetleri tahakkuk ve tezahür edenlerin istisnaları.
4 - Evvelce cephede bulunub mesbuk hizmet-
h:ıri cephe kumandanlarının tasdikine iktiran eden
efrad, muhtaran, ve redd-i ilhak heyetleri reis ve
azaları dahi müstesnadırlar.
Balada muharrer mevad üç heyetçe ekseriyetle
karar-gir oldu. Teşrin-i sani 335. 9 imza.
Numara 52. 1) Giresun nahiyesi redd-i ilhak
heyetinin 20 Teşrin-i sani 335 tarih ve 3 numaralı tah-
riratı okundu. Mezkur nahiye ahalisinden olup cep-
heye sevk olunan tabur efnidı meyanında bulunan
295 tevellüdünden 309 tevellüdüne kadar olanların
ol-babda karan mucibince vazifelerinde ibkalarıyla
bu tevellüdlülerden nevftkısın ikmali, bu tevellüdat
haricinde sevk olunmuşlar varsa terhisleri,
2} Küva-yi Milliye efradının iaşe ve mesarif-i
sairelerine sarf edilmek üzere şimdilik merkez teş
kilatı hey'eti maliye veznesinden dörtyüz lira irsaliy-
le mukabilinde mazbata ahzı,
3) 01-babdaki kararı mucibince Bigadiç ve Ko-
nakpmarı nahiyeleri 295 ile 309 efradının Soma cep-
he . . . indeki alayın Balıkesri taburunun münhal kad-
rosunun ikmali için mezkur kumandanlığın iş'arına
tevfikan sabıkı vechile doğrudan doğruya sevkiyat

Karar Defteri 91
icrası ve icab edenlere tebligat-ı lazıme ifası karar-

gir olundu. 23 Teşrin-i sani 335. 2 imza.
Sahüe: 18
Numara 53. Giresun redd-i ilhak heyetinin 19.

Teşrin-i sani 35 tarih ve 4 numaralı takib-i eşkiyaya
me'mur Karaçelebi Hacı Mahmed Efendi'nin mez-
kur eşkiya takibinde ve Kuva-yi Milliye'ye aid olub
uhdesine tevdi edilen hıdematı hüsn-i ifa eyledigin-
den naşi mükafat takdir olunarak mumaileyhe otuz
lira itası hakkındaki tahriratı okundu. Heyet-i mez-
kurenin iş'ar ve mütalaası vechile bir defaya mah-
sus olmak üzere meblağ-ı mezbur otuz liranın itası
takarrür etmiştir. 23 Teşrin-i sani 35. 5 imza.
Numara 54. Giresun Kuva-yi Milliye taburun-
da istihdam edilmek üzere intihab ve ta'yin edilmiş
olan ondört kişiden mürekkep tabur, bölük, takım
kumandan ve muavinlerinin ta'yin ve istihdamları
na müsaade buyurulması hakkındaki Giresun nahi-
yesi hareket-i milliye redd-i ilhak hey'etinden mev-
rud 20 Teşrin-i sani 35 tarih ve ı numaralı listesi
tedkik ve zabıtan-ı mumaileyhimenin ol vechile is-
tihdamları tasvib edilerek kongre mukarreratının ol-
babdaki madde-i mahsusuna tevfikan memuriyetleri
tasdik edilmek üzere heyet-i merkeziyeye havalesi
karar-gir oldu. 23 Teşrin-i sani 35. 5 imza.
Numara 55.. Giresun redd-i ilhak heyeti tabu-
nmun ve mahall-i nıezkurde icra-yı ticaret eden
Ahmed Naci Efendi'nin mevrud evrakları kıraat edi-
lerek icabları lede't-teemmül her nereye mensub
olursa olsun hiçbir ferdin hükumet işlerine müda-

hale eylememesi ve müdahale edenlerin şiddetle tec-

ziyelerinin tebliği mukarrerdir. 23 Teşrin-i sani 335.
5 ımz'a.
Numara 56. Merkez heyeti emrinde müstah-
dem bulunan süvarilerin artık ba'dema istihdam-
larına mahal kalmamış olduğundan 21 Teşrin-i sani
35 tarihine kadar olan hesablarının rüyetiyle kat'ı
ve tarih-i, mezkürden itibaren vazifelerine hitam
verilmesi ve Kuva-yi Milliye'den verilmiş silah ve
cephanelerin evvelce toplandırılması için hey'et-i
merkeziye iş'arı takarrür etti. 23 Teşrin-i sani 335.
5 imza.
Sahife: 19
Numara 57. Balıkesir ahz-ıasker şubesi za-

bitanından yüzbaşı Ahmed Hamdi Efendi'nin cep-
hede bulunduğu esnada emsali misillü maaş veri-
lip verilmediği hakkında sabık Soma cephesinde bu-
lunan Balıkesir taburu kumandanı Hulusi Bey'den
lede'l-istima' alınan 7 Teşrin-i sani 335 tarihli cevabi
der-kenarda mumaileyhin dördüncü bölük kuman-
da'1 ve muavinliği vazifesini ifa edip taburca ken-
disine maaş ita edilmediği anlaşılmış olmakla mu-
maileyhin cephedeki mesbü.k hizmetine mukabil em-
sali misillü maaşının itası takarrür etmiştir. 12 Ka-
nun-i evvel 335. 5 imza.
Numara 58. Konakpınarı nahiyesi müdafaa-i
hukuk heyetinin yeniden teşekkülü reis ve azalarıy
la heyet emrinde müstahdem katip, veznedar, mer-
kez zabitliğinin ol-vechile hüsn-i istihdamları tas-

Karar Defteri 93
v ib edilmiş ve mezkur heyete ciddiyetle çalışma

ları ve muvaffakiyetleri bit't-takrir bildirilmesi ka-
rar-gir oldu. 12 Kanun-i evvel 35.
Numara 59 •. İvrindi ve Korucu menzil anbar
memurluğunun ba'zı esbab-ı hususiyeden dolayı va-
zifeden afvı hakkındaki 10 Kanun-i evvel 35 tarihli
i~tirhamnamesi kıraat edilerek kabul edildi. Yerine
diğer bir münasibinin ta'yin ve izamı takarrür et-
miştir. 12 Kanun-i evvel 335. 5 imza,.
Numara 60. Fırt (Susurluk) nahiyesi Müdafa-

a-i Hukuk Hey'eti Riyaseti'nin 5 Kanun-i evvel 35
tarih ve 10 numaralı müzekkeresi kıraat edildi. Ak-
demce mezkllr heyet kasasında mevcud bin liranın
irsalı hakkındaki mükerrer iş'arata rağmen gönde~
rilmediğindtın meblağ-ı mezburdan istifade edileme-
miş ve bi'n-netice hain-i vatan eline düşürülmüş ol-
duğu ve hal-i hazırda paraya olan eşedd lüzuma
mebni bila-ifate-i va~t tahsilata germi verilerek faz-
la mikdarda para tedarik ve irsali ve mezkur bin li-
ranın ziyanına sebebiyet verenforin kimlerden iba-
ret ise isimlerinin .muvazzahan iş'' arı hususund.a he-
yet-i mezkureye bildirilmesi mukarrerdir. 12 Ka-
Sahüe: 20
· Numara 61. Şamlı nahiyesi müdüriyetinin 30

Teşrin-i sani 35 tarihli mevrud müzekkeresi meali-
ne ve daha bazı istihbarat-ı hususiyeye nazaran na-
hiye-i mezkure müdafaa-i hukuk hey'etinin para
tevzi' ve tahsiliyle sarfiyatlarının bir kayd ve mua-
meleye tabi olmadığından dai-i şüphe bir çok halat

mevcud bulunduğu anlaşılmış olduğundan ariz u

amik tahkikat icrasıyla zahire ihracı zımnında mü-
nasip bir memurun izamı takarrür etmiştir. 13 Ka-
nun-ı evvel 35. 5 imza.
Numara 62. Bigadiç nahiyesi müdafaa-i hukuk

heyetinin 29 Teşrin-i Sani 35 tarih ve 5 numarali
mevrud tezkeresi kıraat edildi. Lede'l-müzakere:
ı - Cephede istihdam kılınacak efrad miktarı
c~phenin vaziyet-i hazırasına göre süvari ve piyade
olmak üzere. sevk olunacak efrad mıkdarı 360'1 te-
cavüz etmemek şartıyla temd~d edilmiş ve olvechile
c~phe kumandanlığına tebliğ edilmiştir.
2 - Bu matlub efradın nısfı Konakpınarı, nısf-ı
diğerinahiyeniz efradından olmak üzere 309 tevellü-
dünden bed' ile bir nisbet dahilinde celb ve sevk olu-
narak birer ay hizmetini ifa edenler terhis oluna-
cakdır.
3 - İşbu iki maddenin münderecatına nazaran
nahiyeniz mükelleflerinden kısm-ı küllisinin müna-
vebe sıraları gelmemiş olanları mevcud bulunacağı
cihetle inzibat-ı dahili için bu kalan efraddan inti-
habıyla istihdamları,
4 - Cephe efradının iaşeleri müstahdem bulun-
duğu taburu tarafından temin ve tütünden başka
bir şey verilmeyeceği ve sevk olunan efradın mıkda
rını müş'ir nüshateyn defteri tanzim kılınarak bir
nüshasının buraya irsaliyle diğerinin orada hıfzı.
Balada muharrer dört maddelik kararın nahi-
ye-i mezkılre heyetine iblağı takarrür etti. 13 Ka-
Numara 63. İvrindi ve Korucu menzil anbar
memuru Mehmed Muzaffer Efendi'nin vuku-u isti-

Karar Defteri 95
fa.sınamebni yerine Soma cephesi tabur kumandan'

muavini Ahmed Ekrem Efendi'nin ve yeniden tesi-
sine lüzum görülen ilen anbar memurluğuna da ih-
tiyat zabitanından mülılzım Nazım Efendi'nin bi'l-
intihab ta'yinleri takarrür etti. 19 Kanun-i evvel 335.
6 imza.
Sahife: 21
Numara 64. Hedaya-yı şitaiye için müracaat

eden hanımefendiler tarafından ihda edilecek ço-
rab ve sair levazımatı cem' ve kabul etmek üzere
Hacı Kamile Hanım reis olarak ve Zeyneb Hanım'ın
intihabıyla münasib hanımların azalığa intihabları
tensib kılınmış ve ol vechile kendisine tahriri bi'l-
mlizakere takarrür etmiştir. 19 Kanun-i evvel 335.
7 imza.
Numara 62. İvrindi ve Korucu cephesinde da-

hi bir akıncı müfrezesi teşekkül ettirilmek üzere
hoyet-i merkeziyece Salahaddin Bey ve rüfekası ten-
sib edilmiş elbise, ayakkabı ve sair levazımata sarf
edilmek üzere heyet-i ınerkeziyeden muhavvel tah-
riratda gösterilen 4450 kuruşun itası takarrür et-
miştir. 24 Kanurı-i evvel 335. 5 imza.
Numara 63. İvrindi nahiyesi müdafaa-i hukuk

heyetinin 28 Kanun-i evvel 335 tarih ve 17 numaralı
tezkiresi kıraat ve merkeze gelen mezkur heyet rei-
sLnin ifade-i şifahiye ve mütalaası istima' edildi. Na-
hiye-i mezküre namına dere edilip merkeze gönderi-
ı
len ve deri komisyonu tarafından fürüht edilip vez-

neye yatırılan kurban derileri bedelatından nahiye

dahilinde bulunan askerin müruru ubüruna ve nak-

liyatın icrasıhususunda büyük bir kıymet-i askeri-
yeyi haiz olan köprünün inşaatına sarf edilmek üze-
re yirmibeş bin kuruşun def'aten tesviyesi takarrür
etti. ı Kanun-i sani 336. 5 imza. ,
Numara 64. Susurluk nahiyesi müdafaa-i hu-
kuk heyetinin 31 Kanun-i evvel 35 tarih ve 23 nu-
maralı telgrafnamesi okundu. Mezkür telgraf-name
münderecatına nazaran alındığı anlaşılan beş ... (si-
linmiş) hayvanı ile üç adet eğer takımının istirda-
dıyla Susurluk'a irsali hakkında Kirmastı müdafaa-i
hukuk heyetine telgrafname iş'arı takarrür etti. ı
Ka.nun-i sani 336.
Sahife: 22
Numara 65. 1} 309 tevellüdünden bed ile 302

tevellüdüne kadar olan efradın defter-i mahsusun-
dan kaydlarrnın ihracıyla merkeze tabi muamelat
ve kuraya künyelerinin irsali suretiyle celb ve cem'i.
2) Bu teşekkül edecek tabura Keçeci-zade Ha-
fız Emin Bey'in şeref tabur kumandanı olarak inti-
hab ve mumaileyh tarafından kabul edilmiş olmağla
teşkilatın ikmali ve maiyyetine lüzumu olan zabita-
nın intihabı için kendisine tebligat ifası takarrür
etmiştir. 11 Kanun-i sani 336. 4 imza.
Numara 66. Susurluk müclafaa-i hukuk heye-

tinin 1 ·Kanun-i sani 36 tarih ve 15 numaralı intihab-
namesinde yeniden teşekkül ettiği anlaşılan heyetin
müntehab reis ve azalarının ol-vecihle istihdamları
Lensib kılınmış olub her vecihle faaliyet ibrazı sair

Karar Defteri 97
nahiyelerde olduğu gibi. Susurluk nahiyesi dahilin-

deki kurada dahi üçer kişilik birer müdafaa-i hukuk
heyetinin teşkili ve bu heyetleri teşkil eden reis ve
azaların defter isimlerinin iş'arı hususunun nahiye-i
mezkü.reye yazılması takarrür etmiştir. 11 Kanun-i
sani 336. 4 imza.
Numara 66. ı - Din-i mübin-i Ahmedi işreti

men'ettiği cihetle meyhanelerde, düğünlerde ve sair
µıahallerde ve sü.ret-i aleniyyede müslümanların iş
ret etmeleri kat'iyyen men' edilmiştir.
2 - Püğünlerde badema cıhaz (çeyiz) serilme-
yeceği gibi açıkdan nakl edilmeyecek ve bir günden
fazla çalgı çalınmayacaktır.
3 - Düğünlerde dallı ve pullu elbise iksa et-

mek memnü'dur.
4 .,.--- Düğünlerde davet memnu' olub arzu eden-
ler yalmz Perşembe günleri akşamı zifaf daveti ya-
pacaktır.
Bervech-i bala dört maddenin fırka kumandan-

lığı tarafından ilanının icrası takarrür etmiştir. 11
Kanun-i sani 336. 5 imza.
Numara 67. Cepheye sevk olunacak efradın ne-

reden sevk olunacağı hakkında milli alay kuman-
danlığından alınan 18 Kanun-i evvel 36 tarihli tel-
graf-name okundu. Münavebe sıraları hitam bulan
efraddan terhis edilenlerin yerlerine cephenin ihti-
yacına göre lüzum olan efradın Kepsud, Sarnıç ve
Balat (Dursunbey) nahiyelerinden celb ve sevki ta-
karrür etmiştir. 26 Kanun-i sani 36. 5 imza.

Şahife: 23
Numara 68.
Beher
Gramı-kilosu Eyyam Neferat Cins-i Erzak nefere
360 24 500 Zeytinyağı 30

3000 24 500 Et. 250
180 12 500 Tereyağı 30
900 60 500 Sabun 30
2400 60 500 Dakik 600
1440 24 500 Fasulye 120
3600 24 500 Patates 300
960 60 500 Tuz (yemeklik
ve ekmeklik) 32
Dört numaralı menzil müfettişliğinin pusulasın

da ber-vech-i bala gösterilen erzakdan sabun, nısf
derecede fasulye, patates, pirinç bulunduğu mikdar-
da alınmak üzere Levazım Hey'etine tevdii tezekkür
· kılındı. 26 Kanun-i sani 36. 6 imza.
Numara 69 Kepsud'd~n vürüd ve cepheye
s2vkleri iktiza eden milli tabur efradının şimendi
fere irkablarına sarf edilmek üzere ba-mazbata fi
1912136 tarihli müzekkere ile heyet-i merkezden ta-
leb edilen mebaliğ-i mezbürun maliye veznesinden
itası tezekkür ve takarrür etmiştir. 19 Şubat 336. 6
imza.
Numara 7C. Korucu Müdafaa-i Hukuk Hey'e-
tinden alınan fi 18 Şubat 336 tarih ve 5 numaralı
tahriratı okundu. Menzil heyetine tayin edilen Ra-
mazan-oğlu Mehmed Efendi Korucu nahiyesi namı
na ve İsmail Efendi'nin de İvrindi namına olarak

Karar Defteri 911
azalıkları tensib edilmiş ve keyfiyetin menzil mü-

fettişliğine, İvrindi ve Korucu nahiyeleri müdafaa-i
hukuk heyetlerine inbası takarrür etmiştir. 20 Şu
bat 336. 6 imza.
Numara 71. İvrindi ve Korucu'dan fi 17 ve
1812/36 tarihli şikayetnameler kıraat olundu. Bu hu-
susun tahkik ve teqkikine heyetimiz azasından Şük
rü ve Halil Efendiler memur olarak izamları ve ik-
tiza eden harc-ırahlarının tediyesi takarrür etmiştir.
20 Şubat 336. 6 imza.
Sahife: 24
Numara 72. Konakpınarı nahiyesi müdafaa-i

hukuk reisliğinin 19 Şubat 336 tarih ve 39 numaralı
tahriratımütalaa olundu. Taleb edilen on kıyye ba-
rut ve yirmibeş kıyye kurşun, on kutu kapsülün bu-
radan alınması tezekkür kılındı. 22 Şubat 336. 6 im-
za.
Numara 73. Kepsud nahiyesinde vukü'bulan şi
kayet hakkında tahkikat icrasını ve keyfiyet!ni ba-
rapor heyetimiz iş'ar eylemek üzere teşkilat. katibi
Hilmi Efendi'nin memuren izamı ve harcırah olarak
kendisine on lira itası takarrür etmiştir. 22 Şubat
.36. 7 imza.
Numara 74. Mes'arifat-ı ahire dolayısıyla mer-
kez fazla masraf ihtiyarına mecbur kalmış ve mü-
nasebetle paraya eşedd ihtiyaç görülmüş olduğun'
aan Konakpınar nahiyesi halkının. fukara ve zua-
fasına dokunulmamak ve ehl-i servet kısmından alız
edilmek üzere ınezkür nahiyeden iki bin lira tevzi
ve tahsili mezkur nahiye müdafaa-i hukuk reisinin

beyanı vechiyle tensib ve muktezasının ifası takar-

rür etti. 4 Mart 36.
Numara 75. Kongre mukarreratı mucibince,
merkez heyeti katiplerinin ı Mart 336 tarihinden iti-
baren maaşlarının yirmi liraya iblağı takarrür etti.
ı Nisan 336. 7 imza.
Numara 76. 1) Merkez hey'et-i riyasetine Veh-

bi Bey, reis vekaletine Kocabıyık-zade Mehmed Efen-
di'nin takarrür etmiştir.
intihabı
2) Cephelerdeki birinci, ikinci Balıkesir tabur-
larının tebdil edilecek efradın şu birkaç gün zarfın
da cem' ve tertib ve sevkına nezaret etmek üzere
Kccabıyık-zade Mehmed Efendi ile Ali Şuuri Bey'in
tayini takarrür etmiştir.
3) 314 tevellüdlü efradın nevahiden ve kuradan
cem'ü celbine nezaret etmek hususu maarif müdürü
Sabri Beyefendi'ye havalesi takarrür etmiştir.
Sahüe: 25
4) Birinci tabur kumandanlığına Seyfi ve ikin-

cı tabur kumandanlığına Bigadiçli Erdekli Hafız
Efendi-zade ihtiyat zabiti Osman Bey ve Efendile-
rin tayini takarrür etmiştir.
5) İhtiyat zabitlerinden dört bölüğe dört ih-
tiyat zabiti efendinin üçyüzdokuzdan itibaren alın
mış ve cephelerde hizmet etmeyenlerden tefriki ta-
karrür etmiştir.
6) Pazar günleri alaturka saat beşte heyetin
bila-davet ictima'ı takarrür etmiştir.
7) Üçyüzondört tevellüdlülerden, esaretden av-

Karar Defteri 101
det edenlerle ihrac tezkeresine hamil olanların hiz-

.net-i askeriyeden istisnaları takarrür etmiştir. 4/ 4/
36. 8 imza.
Numara 77. Vehbi Bey'in hey'et-i merkeziye ile
merkez heyetinin aynı zamanda, riyasetini haiz ol-
ması iki heyetin vezaifini halıt mahlüt bir şekle kalb
etmiş ve bunun devamı içinden çıkılmaz tezebzübü
intac edeceği bedihi bulunmuş olduğurıclan heyetler
vezaifinin intizam dairesine cereyanını temin için
Vehl:i Bey'in mukarreratı kabul edilerek yerine Ma-
arif Müdürü Sabri Bey'in riyaseti tasvib edilmiş ve
reis vekaletinde Mehmet Efendi ibka olunmuştur.
28 Nisan 336. 8 imza.
Numara 78. ı - Soma cephesinde ve livanın

temin-i asayiş ve tathir-i şekaveti hususatında istih-
dam edilmek üzere merkez livanın 300'den 309'a ka-
dar olan efradının temmet silaha alınması takarrür
etmiştir.
2 - Bu esn8.n dahilinde tercihan gayr-i müslim-
lerin menzile ve karargaha alınması tensib edilmiş
tir.
3 - Silühı ve hayvanı bulunanların karargah
süvarisi olarak alıkonması muvafıktır.
4 - Bir veya iki biraderi taht-ı silahda bulu-
nan bir nefer, menzil veya karargahda hizmete lü-
zum yoha, bilahare istihdam olunmak üzere terk
olunabilir. 26 Nisan 336. 7 imza.
Sahife: 23
Numara 79. Medar-ı maişeti olmayan bikes ve

sa'ysizler için mahalle hey'et-i ihtiyariyesinin maz-

. 102 Milli Mücadele'de Balıkesir
batası ve hey'etin kararıyla neferi başına onkuruş

yevmiye tahsisi ka.rargir olunmuştur. 28 Nisan 336.
7 imza.
Numara 80. Soma cephe ve mıntıka kuman-
danlığının 6/7 Mayıs tarihli iş'ar-ı telgrafisi vechile
vaziyet-i hazıranın nezaket ve ehemmiyetine mebni
cephenin kıymet-i harbiyesini fenne muvafık bir su-
retde ikmal etmek üzere üçyüzondört tevellüdlü ef-
rad bakayasıyla ale'l-umum üçyüzonbeş tevellüdlü 1
efraddan milli muvazzaf daimi kıta teşkiline ve mez-

kür esnan erbabının bir ay ta'lim ve terbiyesi ve
hemen celblerine müttefikan karar verildi. 7 Mayıs
336. 6 imza. -~
Numara 81. Susurluk mıntıkasının üçyüzden
üçyüzdokuza kadar olan efradının taht-ı silaha celbi
ve ıhtiyac-ı hakiki mahalli için icab eden mıkdardan
maadasınm Soma cephesine izamı taht-ı karara alın
dı. 7 Mayıs 336. 5 imza.
Numara 82. Bigadiç müdafaa-i hukuk heyeti

aleyhinde varid olan evrak-ı iştikaiye lede'l-kırae
hadis olan münakaşanın vahdet-i milliyeyi ıdlal ede-
cek derecede tec;;eddüdü kat'iyen tecviz edilemeye•::e-
ğinden meselenin tahkikıne ve ıslah-ı beyn mümkün
olmadığı takdirde netayic-i hasılaya göre yeni inti-
hab icrasına Rıza ve Ali Şuüri Beyler ta'yin ve mesa-
rif-i zarıiriyeleri bade't-ta.hakkuk itası tensib edil-
miştir.
Sahife: 27
Numara 83. Heyet-i merkeziye ile beraber mer-

kez teşkilatı
ve maliye hey'etleri müştereken ittihaz

Karar Defteri 103
ettikleri karar üzerine ahaliden istikraz edilen 14.000

küsur liradan şimdiye kadar mukrizlere red ve jade
olunan 3.000 liradan bakiyesinin def'aten ashab-ı
ikrazata te'p.iyesi merkez teşkilat ve maliye hey'et-
lerince müttefikan karar-gir olundu. 16 Mayıs 336.
11 imza.
Numara 84. Müdafaa-i hukuk hey'etinin bida-
yet teşkilatında heyet tarafına ... (okunamadı) ola-
rak tezvi olunan mebaliği henüz tamamen tesviye
etmeyen ashab-ı matlubun ... <okunamadı) borçları
bi't-tenzil bakiyyesinin te'diyesine karar verilmiştir.
16 Mayıs 336. 11 imza.
Numara 85. Giresun müdafaa-i hukuk hey'eti-
niri. 19 Mayıs 336 tarih ve 50 numaralı tahriratında
iş'ar edilen Göğem Karakeçiler karyesinden Hacı
Hüseyin Ağa'nın malı olduğu beyan edilen kısrağın
belediye reisi Hafız Bey'in maiyetinde' iken Muradlı
Karyesinde mutasarrıf olduğu cihetle bedeli olan ·
yüz liranın sahibi merkum Hacı Hüseyin Ağa'ya
sened mukabili tediye edilmesi karar-gir .oldu. 20
Mayıs 336. 6 imza.
Numara 86. Kirmastı, Gönen ve Biga hareka-

tına iştirak eden Balıkesir süvari müfrezesi kuman-
danı belediye reisi Hafız Mehmed Emin Bey hare-
kat-ı mezkure esnasında sarf ettiği <l;ört yüz küsur
liranın kendisine tediyesine müttefikan karar veril-
di. 22 Mayıs 336. 8 imza.
Sahife: 28
Numara 87. İvrindi Müdafaa-i Hukuk Hey'eti

Reisi Hacı Hafız-zade Mehmed Efendi bidayet-i teş-

104 Milli Mücadele'cle Balıkesir
kilatından beri vazife-i vataniyesini şayan-ı takdir

suretde ifa ettiği ve ahval-i hususiyesi itibariyle mua-
" enete lüzum görüldüğü cihetle kongre mukarre-
ratı mucibince bir def'aya mahsus olmak üzere ik-
ramiye olarak kendisine altmış lira verilmesine ka-
rar verildi. 22 Mayıs 336. 8 imza.
Numara 88. Hey'etimiz kitabetinde bulunan
ŞA.hab Bey'in Sular İdaresi ınuhasebeciliğine nakl
etmesi üzerine gerek muhaberat ve gerek vesika
muamelatı yalnız Kemal Bey'in başına kalmış oldu-
ğundan münhal olan mezkur kitabete bu def'a esa-
retden avdet eden Halil İbrahim Ef endi'nin iki bin
kuruş maaşla ta'yini ve Kemal Bey'in maaşının da
üç bin kuruşa iblağı ve ramazan-ı şerife mahsus ol-
mak üzere de her ikisine nısıf maaş ikramiye itası
takarrür etti. 27 Mayıs 336. 5 imza.
Numara 39. Yerli hıristiyanların Der-Saadet'e
ve İzmir'e azimetlerinde mutasavver olan bazı mu-
hazire binaen bir müddeH muvakkate için zükür.ve
inas kendilerinden hiç birinin azimetlerine müsaade
edilmemesi karar-gir olmuştur. 2 Haziran 336 6 imza.
Numara 90. Kongre mukarreratına tevfikan
Balıkesir'e merbut nevahi ve kurada ber-vech-i ati
müdafaa-i hukuk teşkilatı vücuda getirilecektir.
1) Nev~thide el-haletü-hazihi mevcüd olan mu-
dafaı:ı.-i hukuk hey'.etleri köylere memurin-i mahsusa
gönderilmesi karye teşkila.tı ikmal edildikten sonra
karye hey'etleri merkez-i nahiyeye bi'l-celb nevahi
merkezlerine üid intihübatın icrası lüzumunun ken-
rlilerine tebliğine.
2) Merkez livaya mülhak yetmiş üç adet karye
altı daireye bi't-taksim Naibli, Ayşebacı, Yakub köy,

Karar Defteri 105
Çağış, Eftelle, Küpeliler karyeleri merkez ittihaz

edilerek münasib karyeler rabt edilmesine ve bü
teşkilatın icrası için zirde esamisi muharrer zevatın
memur edilmesine ve beherine masraf karşılığı ol-
mak üzere 1500 kuruş itasına karar verildi.
Sahit'e: 29
Yakub köy dairesine numune Müdürü İbrahim

Efendi.
Ayşebacı dairesine numune muavini Mithat
"Efendi.
Eftelle köy dairesine numune muallimlerinden
Mehmed Rıfat Efendi.
Naibli dairesine numune muallimlerinden Hafız
Ferid Efendi.
Çağış köy dairesine Kayabey mektebi baş mual-
limi Raif Efendi.
Küpeler köy dairesine Ağabeyczade Seyid
·Efendi.
7 imza.
Numara 91. Hey'et-i merkeziyenin tebligatı
üzerine 395 ila 309 esnanı dahilinde celb edilecek
olan efraddan l;:ıedel-i nakdi makamında iki silah ile
2 yüz fişek verenlerin emsali terhis edilmelidir,
terk ve tecilleri takarrür etmiştir. 14 Haziran 336.
6 imza.
Numara 92. Anzavur harekatında Balıkesir

belediye reisi ve kuvva-yi takibiye kumandanı Keçe-
Li Hafız Mehmed Emin Bey'in maiyyetindeki efrad_-
dan Arnavutl Arslan, Nuri Çavuş, Nazif, Hasan Ça-

1.06 Milli Mücadele'de Balıkesir
vuş, İbrahim Çavuş, Kamil, Abdullah, Bayram oğlu

Mehmed, Eyüb Çavuş, Keçeci· İbrahim ve Laz Kara
Hüseyin-zade İbrahim nam kimselerin fevkalade ya-
rarlılıkları görüldüğü mumaileyh Hafız Bey'in hey'
etimize ita ettiği 13 Haziran 336 tarihli müzekkere-
de ifade edilmiş olduğundan merkuminin bu hiz-
met-i. fevkaladelerine mükafaten kendilerine 15'er.
lira ve birer takdirname ile taltifleri müttefikan ka-
rar-gir olmuştur. 16 Haziran 336. 6 imza.
Numara 93. Geçenlerde cepheye gönderilmek

üzere köylerden mekkare olarak celb edilen 11 re's
beygir ile bu kerre cepheden gelen 8 beygirin bu ker-
re cepheye teşkil edeceği alayla beraber gidecek olan
Keçeci Hafız emrine makbuz mukabilinde itasına 6
aded su fıçısının, 34 aded yeni çuvalın, 22 işaret bay-
rağının ve bir adet borunun bi't-tedarik mumaileyha
teslim edilmek üzere keyfiyetin levazım heyetine
havalesine karar verildi. 16 Haziran 336. 6 imza.
Sahife: 30
Numara 94. Bu kere Soma cephesine gönderil-

mek üzere Balıkesiri nevahi ve kurasınca teşkil kı
lınacak taburların milli alay kumandanlığına Balık
esirli Yörükzade İbrahim Bey'in intihab ve tayini
mtınasib görülmüştür. 21 Haziran 336. 5 imza.
Numara 95. 336 senesi ibtidasından şimdiye

kadar geçen müddet zarfında esaretten avdet eden-
lerin cebheye azimet ederek bir mah kaldıklarına
dair, yedlerinde vesikası olanların veya bedel-inak-
6.i ita edenlerin şimdilik mezun addedilmeleri ve

Karar Defteri 107
\
menzilde bulunanların ve karargah emrinde isph-

dam olunanların istisna edilmeleri takarrür etmiş
tir. 22 Haziran 336. 5 imza.
Numara 96. Bir hanede ikamet ettikleri halde
tevellüdleri itibariyle silah altına alınan 2-3 veya 4
'biraderin hanelerinde umuruna bakacak peder, ka~
yınpeder veya kendilerine muin olacak akrabadan
mahrum olanlardan birinin şimdilik te'cili tensib
edilmiştir. 22 Haziran 336. 7 imza.
Numara 97. Balıkesir'de ekinlerin harman edil-

mesi için kurulan makinelerde makinist ve ateşçi
olarak istihdam edilmek üzere ziraat müdürünlin 23
Haziran 336 tarihli müzekkeresi üzerine Şeyh Lüt-
fullah mahallesinde 305. tevellüdlü Salihoğlu Hasan,
mahalle-i mezkureden ... (okunamadı> Mustafa oğ
lu İbrahim, Vicdaniye mahallesinden 99 tevellüdlü
Eminoğlu Ahmed, Martlı mahallesinden Eğinli Ali
Efendi oğlu Ahmed, Paşa karyesinden Osman oğlu
Ahmed namında 5 neferle muahharan makine umu-
:ı.una vakıf olduğu hepimizce malum olan Umurbey
mahallesinden Horos-oğlu Hacı İsmailoğlu Hafız
Mustafa Efendi'nin hizmetlerinin hitamına kadar
terk ve tecilleri takarrür etmiştir. 23 Haziran 336.
2 imza.
Sahife: 31
Numara 98. 336 senesi zarfında cebheye gidip

gelenlerle, bedel-i nakdi verenlerin ahvalin kasbet-
tiği nezakete binaen silah altına celbleri karar-gir-
olmuştur. 25 Haziran 336. 5 imza.

Numara 99 . ... cebheden firar edenlerin takibi

içm 45 kişilik piyade, efrad teslim ve teşkili ve bun-
ların 3 kola taksimen hemen sevki takarrür etti. 25
Haziran 336. 7 imza.
Numara ıco. Gayr-i müslim efradın şimdilik
terk ve te'cilleri ile yedlerine vesika verilmesi takar-
rür etmiştir. 3 imza.
Numara 101. Levazım reisi Fahri Efendi'nin 27
Haziran 336 tarihli tezkeresi üzerine Kasaplar ma-
hallesinden Ali oğlu Ali Osman'ın arabası ile bera-
ber menzil emrinde istihdamı muvüfık görülmüştür.
3 imza.

&.33 İstirdCid edilen eslihıilarm kaydına mahsustur
Silah numa .İsmi Tevellüdü Hangi bjjlükden alındığı Teslim alanın imzası
rası
7118 Serezli Ahmed oğlu İsmail 303 Birinci bölükden Üç adet silahı teslim aldım. 21 Tem-
muz 335
4316/1476 Beşpınarlardan Hacı Ahmed Ali Oğlu Hüseyin 303 İkinci bölükden Teslim aldım 21 Temmuz .335 Tekrar
Nuri Çavuş'dan alınmıştır. 21 Temmuz
335.
4366 Manastır muMcirleriden Hüseyin oğlu Süleyman 303 Birinci bölükden Teslim aldım 28 Temmuz 335 Boğaz
köyden Ali Çavuş.
9790 Matbaacı Cemil efendi mahdümu Mehmed 303 Fiş. 84 Birinci bölükden
9272 Dibekciler Mahallesinden Süleyman oğlu Ahmed 315 Fiş 104 Birinci bölükden
6266 Hacım Bey tarafından bırakılan
8356 Hacım Bey tarafından bırakıl an
8356 Hacım Bey tarafından bırakıl an
1476 Hacım Bey tarafından bırakılan
4110 Ali oğlu Mehmed 309 Fiş. 33 Birinci bölükden
5795 Dibekçiler mahallesinden Ahmed oğlu Cemil
1794 Fiş. 195 Birinci bölükden
5352 F.lik 4 Birinci bölükden
2462 Kırbekçileri tarafından işhas-ı meçhüleden der- Fiş.82 Mata- Teslim aldım
4407 dest olunan ve Hacı Raşid oğlu Hafız yediyle ra 1
teslim olunan F.lik 20 İngi
Hz
8356 Yenice-i Vardar Kazası muhacirlerinden Mustafa Jandarma takım kumandanlığı Teslim aldım. 30 Temmuz 335
6065 oğlu Sabri nın 348 numaralı ve 27 Tem-
muz 335 tarihli cüz berabyla
5260 Şanlı müdürü vasttasıyla KurddereU Kel İsman 29 Temmuz 335. Tekau.d mira-
lay Rıza Beye Karayalı lsa oğ
lu imiş.

1325 Hacı Abdurrahman oğlu Mehmed'in damadı Ah- Fişek 72 5 Ağustos 335
med
2444 Vicdaniye mahallesinden İlyas oğlı,ı Hüseyin Fişek ma' Fişeklik 55 7 Ağustos 335
3853 Selimiye mahallesinden Halil oğlu lsmail Fişek ma Fişeklik 50 7 Ağustos 335 Kocabıyık zade
4267 Bigadiç nahiyesi Vicdaniye Mahallesinden Koca- " " " 55 7 Ağustos 335
bıyık Mustafa oğlu Ahmed
2101 Soma'dan firar eden Hasan oğlu Ali 7 Ağustos 335
9991 Bigadiç nahiyesi Kasaplar mahallesinden Nuri Fişek ma' Fişeklik 28 9 Ağustos 335
oğlu Ali
9072 Soma'dan firar eden Ahmed oğlu Ali " 95 Fişeklik 2 11 Ağustos 335
9760 Yakub karyesinden Oedeci-oğlu Ali b.Hacı Arif .. 95 .. 2
9760 Yakub karyesinden Oedeci-oğlu Ali b. Hacı Arif .. 95 .. 2
Matara 1 8 Ağustos 335
44678 Kırbekçileri
süvarileri tarafından gönderilen ber
8895 mucib-i emr Halil ustaya verilmiştir.
5520
2635
İngmz süvari mavzeri. Numarası yoktur 20 Ağustos 335. Halil Usta'ya
verilmiştir.
s.35 Çanakkale sancağının Lapseki kazasının Yapıdak karyesinden Hali oğlu Mustafa TeveUüdü 307 Gönen kazası
Mehmed efendiye verilmiştir. 11 Teşrin-i evvel 335. Teslim aldım. Kocabıyık-zade Mehmed.
Lüzumunda Giresin _Kuvva-iy Milliye kumandanı Yüz aded fişekle beraber Hacı Sarı'ya teslim edilmiştir. 22 Haziran 336
Merkumun kaydının terkini üzerine yedindeki tüfeği teslim alınarak be tekrar Kamil'e verilmiştir.
Teslim aldım. 20 Ağustos 335. Nuri.
Karaoğlu mahallesinden Hasan oğlu İsma!l'e verilen Teslim aldım. Fişek: 130. 20 Ağustos 335. Nuri.
Emir Zeybek mahallesinden Nu'man oğlu lbrahim Fişek: 100 teslim aldım. 20 Ağustos 335. Nuri
Martlı mahallesinden Erkek oğlu Ahmed'e Nuri Çavuş'un yediyle. Fişek 100, Fişeklik 4,
Teslim aldı. 20 Ağustos 335. Nuri.
Kocabıyık-zade Metımed Efendi huzurunda tüfek Hacı Burhaniyeli Vehbi Efendi-zade Süleyman Efendi'ye teslim edilmiştir. 29 Ağustos 335.

S-36
İstirddd Olunan Eslihd
Silah numarası
2064 Martlı mahallesinden İmam-oğlu Ahnıed'defualınma Nuri Çavuş'un yediyle Fişenk ma' Fişeklik: ztAğustos 335
Bigadiç nahiyesi
3249 Martlı mahallesinden Helvacı Halil oğlu Abdullah Çavuş'un yediyle Fişenk ma' 1 16 Ağustos 335 Bigadiç nahiyesi
231 Tctikcilcr mahallesinden Talan Süleyman çavuş oğlu Mustafa " " " 1
Köstebekçi Ahmed'in oğlu Hulusi " 1
5510 Kır bekçiler süvan reisi Beğ oğlu Aziz Ağa yediyle 4 Tcşrin-i evvel 335.
6443
6253
6365
3617
6577 ~?vakbaşı ~~ıyesin.~en M~hmed Bey yediyle 18 K1lnun-i ewel 335
3900 18 K1lnun-i ewel 335
22045 İngiliz mavzeri olub merkez heyeti emrinde müstahdem Değirmenci oğlu Kamil yediyle Fişeklik: 1, Fişek: 65
9072 Nuri Çavuş'dan teslim alınan esliha: 18 Mart 336

2101
4150
661
s.37
~igadiÇ n~~iyes!. Bef?diye re1$!, Bey Y~?iyle s~yfeddin Bey maiyyetine 26 Nisan 336
26 Nisan 336
12 Nisan 336 İngiliz mavzeri Seyfeddin Bey'e verilir. Belediye reisi Hafız Bey'e verilmiştir. 26 Nisan 336

s.38
İhtiyat zAbitamndan heyetin kararı vechiyle iltihAk edilip müracaat edenlerin listesidir
Çakrıkcı-zade Hüseyin Efendi mahdumu Ahmed.

1)Ahmed Vehbi Efendi Hüseyin Efendi Balıkesir İhtiya,t, zabiti Mülazım-ı sari Telgraf
2)Ahmed Ekrem Efendi Nuri Efendi " " " Piyade
3) Hayreddin Efendi Hakkı Efendi Hesap memuru Birinci Bölük
4) Hasan Efena Veli Efendi Üsküdar Sarı Baytar
5) Nazırıi Efendi Derviş Mehmed " Mülazin-i sani Piy~de
6)Ahmed Fuad Efendi Davud Bey
?)Mustafa Cemil Efendi ~akkı Bey Topçu
8) Haydar Efendi izzet Efendi Bombacı
9)Şükri Efendi Osman Efendi Tersane Zabiti
1O)Necmeddin Efendi Fuad Efendi Zabit Vekili Ağır tabur
11 )Abdullah Fevzi Efendi Yahya Efendi Mülazım-ı ewel Pi)'ade
12)Mehmed Kazım
Efendi Ramazan Efendi
13)Mehmed Tahir Efendi Ömer Efendi
s.39 ~alıkesir'in Yörükcüler mahallesinden Ispartalı Hacı Aiiz mahdumu Kuvay-i Milliye seyyar batarya muhafızı Kumandanı İsmail Hakkı 309
işe mübaşereti 20 Haziran 335. Maaşı lira/15
Buraca ilişiği kat edilerek Kuvay-i milliye tabur kumandanlığı emrine verilmiştir. 3 Ağustos 335
1 Ağustos tariıinden libarendir. ·
( 1500 Fi 20 Haziran fi 20 Temmuz'a kadar bir aylık maaş verilmiştir. 5 Ağustos 335 Numara 38
1500 Fi 20 Temmuz 335 tarihinden fi 20 Ağustos 335 tarihine kadar bir aylık maaş verilmiştir. Numara 50 23 Ağustos 335.
500 On günlük yevmiye Ağustos 335 kati yevmi olarak verDmiştir. 3 Eylül 335

s.40
Dahilde istihdılm olunan süvılrilerin işe mübaşeretleri ve künyeleri:
Hane Meneme.n'in Gaybi mahallesinden Hacı Baki-zilde Fehmi Tevellüdü 95 İşe mübaşereti 1 Temmuz 335
Maaş-ı Mahsusu lira/40
Hane Dikili Meşrutiyet mahallesinden İbrahim oğlu Mehmed Tevellüdü 97 İşe mübaşereti l Temmuz 335.
Maaş-ı mahsusu lira/35
Hane Bergama'nın Selimiye mahallesinden Şerif oğlu Mehmed Tevellüdü 93 İşe mübaşereti 1 Temmuz 335.
Hane Bergama'nın cami mahallesinden Fethullah oğlu Hassan Tevellüdü 309 İşe mübaşereti 1 Temmuz 335.
Maaş-ı mahsusu Iira/20
Hane Menemen'in Gaybi mahallesinden Mehmed oğlu Hüseyin Tevellüdü 302 İşe mübaşereti 1 Temmuz 335.
Hane Bergama'nın Doğancı mahallesinden Ahmed oğlu Tevellüdü 84 İşe mübaşereti 1 Temmuz 335. lira/35
Abdurrahman Çavuş
Hane Menemen'in Gaybi.mahallesinden Mustafa bin Yahya Tevellüdü 99 !şe mübaşereti 1 Temmuz 335. lira/35.
Hane Bergama'nın Hacı Ilyas mahallesinden Ali b. Ali Tevellüdü 308 !şe mübaşereti 1 Temmuz 335 lira/35.
Hane Menemen'in Gaybi mahallesinden Bölükemeni Mustafa Tevellüdü 80 işe mübllşereti 1 Temmuz 335 lira/35
Efendi b.Mehmed
Hane Balıkesir'in Oruçgazi mahallesinden Yağcı Hakkı oğlu Mustafa Tevellüdü 303 !şe mübaşereti 21 Temmuz 335 lira/35
Hane Balıkesir'in Hacı ishak mahallesinden Mahmud ağa oğlu Tevellüdü 307 işe mübaşereti 21 Temmuz 335 lira/35
Mehmed mahdumu Ali
Hane Balıkesir'in Martlı mahallesinden Abdurrahman oğlu Ali. Tevellüdü 303 İşe niübflşereti 21 Temmuz· 335 lira/35
Balada künyeleri tamamiyle heyet-i merkeziye riyaset emrine verildiğinden künyeleri çıkarılacak sehdi Fahri Efendiye verilmiştir. 1 Ağustos 335

s.41
Üç heye~ emrine müstahdem neferat
Altı. neferiı 15 Temmuz 335 tarihinden 5 Ağustos 335' tarihine kadar yirmi günlük istihhakları ....verilmiştir
Hane · Balıkesir'in Yenici mahallesinden flizır oğlu Nuri Çavuş 99, lira/30 15 Temmuz 335.
Hane Balıkesir'in Umurbey mahallesinden irfan oğlu Mus.tafa 96, lira/30 15 Temmuz 335.
Hane Balıkesir'in Salahaddin mahallesinden Mehmed oğlu Ismail 303, lira/30 15 Temmuz 335.
Hane Balıkesir'in Hacı Gani mahallesinden Değirmenci oğlu K§mil 98,.lira/30 15 Temmuz 335.
Hane Balıkesir'in Değirmenciler mahallesinde.!1 Tepeciklioğlu Olfer Hüseyin 97, Iiran30 15 Temmuz 335.
Kayd olundu.
Beş neferin 15.Temmuz 335 tarihinden gayesine kadar onbeş günlük istihkakları verilmiştir.
Hane Hacı Jsmail mahallesinden Hacı Şeyh oğlu Yusuf 301, 15 Temmuz 335. lira/30
Hane Hacı Ismail mahallesinden Arif oğlu Adil, 301, 15 Temmuz 335. lira/30
Hane Mirza Bey mahallesinden Lokman oğll} Ibrahim 305, 15 Temmuz 335. lira/30
Hane Kara oğlan mahallesinden Hasan oğlu Ismail 304, 15 Temmuz 335. lira/30
Hane Selahaddin mahallesinden Hacı Süleyman oğlu Seıvet · 303, 15 Temmuz 335. lira/30
Altı. nefere fi 5 Ağustos 335 tarihiİıden 15 Ağustos tarihine kadar ücretleri verilmiştir.
Hane Martlı mahallesinıfun Erkek oğlu Ahmed, İşe mübaşereti 1 Teşrin-; ewel
335
Beş nefere 1 Ağustos 335 tarihinden 15 Ağustos tarihine kadar ücreUeri verilmiştir.
Balilde isimeri muharrer sel<iz nefer birer lira yevmiye ile istihdam ediecekler ve yevmiyeleri işlemden para verilmiyecekdir. 16 Ağustos 335.
Hane Kasıiblar mahallesinden mukim İdris oğlu Mestan, 303, İşe mübareti, 1 Teşrin-i sant, 335
Hane Şeyh Lutfullah mahallesinden Şükri oğlu Nazif, 306, 1 Kanun-i ewel 335.

Şevket Bey Müfre:ıesi
Beş numaralı KuvvAy-i Milliye SüvAri Mevcudu ber-vech-ı zirdir•
.ı '
Kaza ve n§lyesi · --- Kaiye .ve mafüı'ffe§nsmi Şoöreff Pederi adı İsmi Tevellüdü
Manyas nahiyesi. Mürüvvetler karyesi Fevzi Bekir 1

Manyas natiyesl Hacı YiıkuTi kaıyesi İshiı'k Mustafa 2
Manyas nahiyesi Hacı Yakub karyesi İshak ~üseyin 3
• Tahir İbrahim Izmirli 4
Manyas nahiyesi Mürüvvetler karyesi İbrahim Hasan s Çavuş
Gönen Kazası Keçidere Hasan Ahmed 6
·Gönen Kazası Pomak Ş_üleynıan İsmail 7
Gönen Kazası Keçidere Omer Osman 8
Gönen Kazası Keçidere Mehmed Bahaddin 9
Gönen t<iızası Keçidere Aziz Tahsin 10
Gönen· Kazası Sebzi Talis Musa 11
Edirne Vilayeti KırkaQaç'da meskun Salim Adil 12 Telefoncu çavuş
Manyas nahiyesi Mürüvvet karyesi İlyas Hakkı 13
Manyas nahiyesi Mürüvvetler karyesi Hüseyin çavuş Cemal 14 Çavuş
Manyas n;ıtiyesi MQrüwetler karyesi Mehmed TuvfJk... ıs
Man)'.llS'iiatııyesi Mürüvvetler karyesi İsmail Rıfat 16
Manvas naliyesi Domya karyesi Soğan Kadir . 17.
,.Sönen Kazası Bayramiç karyesi Hacı Müstafa israil 18
Manyas Kazası Hacı Yakub karyesi Reşid Nazım 19
Manyas Kazası t.fürüvvetler karyesi KAmil Faik 20
Manyas Kazasf Mürüvvetler karyesi Osman Murad 21
Manyas Kaz~ı Rumiye ka~esi Mustafa Ateş Mehmed' 22
Manyas Kazası Mürüvvetler karyesi Mehmed Emin Kazım 23
Manyas Kazası MürOvvetler karyesi İzzet Ferit 24
Bandırma Kazası · Benlbası mahallesi Miralay Hüsameddin Bey, .Mehmed Rıfat Efendi 25 Baytar Mül. sani

ası RunUye karyesı · Osman Hakkı 2b
Işıklar Kazası Hacı Selim idris 27
acirlerinden Balıkesir Saray mahallerinden Süleyman Efendi Rıza 28
iyesi Mürüwetler Karyesi Cafer Cemil 29
iyesi Mürüwetler Karyesi Hüseyin Damadı Nuri 30
iyesi Mürüwetler Karyesi Ahmed Ağa Kerim 31
iyesi Mürüwetler Karyesi Hüseyin Davud 32
Si . Mürüwetler Karyesi Hayreddin Çavuş Şevket 33
ıiyesi Yerköy Karyesi MuS.a Şaban 34
ıiyesi Ahmed Must.afa 35
ıiyesi BoQaz karyesinden·. Taslı Ramazan 36

esi BoQaz karyesinden Hacı Habrak flüseyin 37
esi BoQaz karyesinden Nuri Ismail 38
iyesi Mürüwetler karyesi Murad Bey Şevket.Bey 1
39

s.44
Numara 1) Karavana Kargan gece... kantar
15 1 1 1
yalnız onbeş aded yalnız bir aded yalnız bir aded yalnız bir adde
Beıvech-i bala onbeş karavana, bir aded kargan, bir aded gece .... bir aded kantardan ibarest dört kısım techizfil-ı askeriye üçüncü tabur anba-
rından alındığın mübeyyin mazbatadır. 26 Haziran 335
Numara 2) Silah (Alman tüfeği) · Cephane Silah kayışı

100 15.000 . 88
Merbüt cetvelde numaraları muharrer yalnız yüz aded tüfef ile yalnız onbeşbin aded cephaneyi ondördüncü kolordu levazm techizat anbarın
dan aldığımızı mübeyyiı mazbatamızdır. 26 Haziran 335.

Alman mavzeri
8522 8285 3607 9705 7940 1851
1338 1845 6460 5366 2376 2840
6921 9355 8406 1172 16{)2 8040
7418 8204 1670 2641 3900 6658
5390 7585 495 9224 343 5092
9562 330 4728 278 8678 1138
3826 2170 3468 8.192 6515 5371
9672 709 3204 1525 .4069 6841
4319 9182 7105 9583 8331 9621
9000 5889 5392 8331 8111 4453
9681 6063 3637 4439 4918
4491 3530 852 9229 6847
2765 7118 Vl69 1768 4822
53'46 4267 3 511 o 5785
6411 9938 8804 332 9308
2754 9230 8737 8359 5069
140 5532 7351 9793 8429
2174 7794 1314 412 1131

ALAŞEHİR KONGRESİ'NİN
166 NCI YILDÖNÜMÜ VESİLESİYLE
MİLLİ MÜCADELEDE BALIKESİR
KONGRELERİ İLE İLGİLİ KISA TEBLİG
Ahmed Aydın ROLAK ·
Tarih, dünü ciddiyetle araştırıp insanların doğru

veya eğri dauamşlannı tespit ederek yarın için ders
ve ibret alma ilmidir. ·Tarih ne hikaye, ne destan, ne
de hadiselerin artlarda sıralanması değildir Tarih, in-
sanlığın zafer veya mağlubiyet olarak tecelli eden kuv-
vet veya zaafiyetinin tahlili ilmidir.
Muhterem Kaymakamımız, Türkiye Cumhuriyeti
Devleti'nin kuruluşunu hazırlayan Milli Mücadele'mi-
zin mühim bir vakıasını 66 sene sonra tekrar hatırlıya
rak görüşmemizi sağlamıştır.
Şimdi o kongreyi tertipleyenlerin, o kongreye ka-
tılanların, o kongrenin milli heyecanını yaşayanların
veya az da olsa o kongreyi yanlış bulanların hemen
hbmen hepsi, Allah'ın rahmetine· ulaşmıştır.
Gaziler de şehitlere katılmıştır. Tarih ilmi, o mu-
bı1rek insanlara rahmet dilememizin yanında, o insan-
Jann millete ve vatana hangi şartlarda ve nasil hizmet
ettiklerini öğrenip bugünkü ve yarınki nesillere iyi ve
kötü örn~kleri nakletmemizi sağlıyan ilimdir. Aziz Kay-

makamımız bize bu yolda örnek olmuştur. Kendisint,

minnet ve şükran borçluyuz.
Yunan kuvvetleri, 15 Mayıs 1919 günü İzmir'e çık
mıştır. Karşısında Türk Ordusu yoktur. İlk kurşunu
atan bir gazeteci şehidimizdir. «Zito Venizelos» demi-
yen Süleyman Fethi Bey diger şehidimizdir. Türkiye
·Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920'de Ankara'da ilk
toplantısını yapabilmiştir. ·Bu aradaki oi1bir ay yedi
gün zarfında, Yunan Ordulan Uşak ve Salihli'yi ge-
çememiştir.
Yunan ordularını İzmir çevresinde tutan ve Anka-

ra'da Milli Hükumetin kuruluşuna imkan hazırlıyan
Kuva-yi Milliyedir.
Elimde; Türkiye Birinci Büyük Millet Meclisi'nin
sem hizmet senesi 1923 başında (1338-1339) yayımladığı
·"Yirmi üç Nisan Takvimi" var. Sanırım mevcudu ya hiç
yoh. veya çok çok nadir ... Bufonabilenlerin zerresinın
üzerine titrendiği o yokluk günlerinde mini-mini eb'adı
içinde ancak 48 sahifelik takvimin gayesi şöyle anlatı-
1ıyor:
"Cihan Harbi'nin senelerce devam eden ıztırapların

dan sonra hakiki bir sulhün temini maksadıyla imza-
lanan Mondros Mütarekesi'nin fiilen ihlali ve anava-
tanımıza vukıi bulan yeni ve feci tecavüzler karşısın
da bütün hayat ve mevcudiyetinin kat'i bir tehlikeye
maruz kaldığını gören milletimiz, vatanın istiklal ve
lıurtuluşunu temin için yeni bir cidale atılmaktan
başka çare olmadığını gördü ve milli namusu muha-
faza için keyfiyet ve kemiyetine asla bakmıyarak bü-
tün düşmanlarına karşı la-yezal bir azim Vf! iman
ile kıyam eyledi.
Bu mukaddes davanın müdafaası fikr-i kafiyesiyle
müteharrik bulunan kitle-i milleti, sahib-kudret-i sa-

ldhiyet, bir uzviyyet-i hukukıye ile gaye-i mukaddese

etrafında sevk ve idare etmek üzere, salahiyet-i fevka-
lcideyi haiz olarak intihap edilen Türkiye Büyül'~ Mil-
let Meclisi 23 Nisan 13.36 günü· Ankara' da toplanmış
tır."
lşte bu küçük takvim, yeni ve ulvi bir tarihe baş

langıç olan o şerefli günün hatırasını tebcil ve milli da-
vanın tahakkuku uğrunda. fedakarlıklarını esirgeme-
yen bütün kahramanları takdis maksadıyla neşr olu-
nnyor.
Bu kadar yüksek bir maksada hizmet için vücude
getirilen şu küçük ve naçiz Şeyin, aynı, zamanda ameli
bir faydayı da ihtiva etmesini teminen baş tarafına
...'milli misak" ile 23 Nisan gününün mill_i bayram addi ·
"hakkındaki kanun ve Teşkilat-ı Esasiye' Kanunu'nun
birinci maddesi metinleri ilave edilmiş ve Mondros Mü-
tarekenamesinin imzasından bugüne kadar mücahede-i
milliye sahasında vuku bulan şayan-ı ehemmiyet belli-
başlı hadisat, tarihleri hizasında işaret olunmuştur.
Takv.im sahifelerine ayrıca, milli mücadelenin kud-
si heyecanlarını terennüm eden İstiklal Marşı ile bu
mevzüda kıymetli birkaç parça şiir ilave olunmuştur.
23 Nisan 1338 (1922) Türkiye Büyük Millet· MHlisi'nin

Üçüncü Sene-i Devriye-i Kü~adı
"Mücahede-i Milliye Sahasında Vuku Bulan Başlı

ca Hadisat" arasında Kongre'ler başta yer almış ... Gö"'
rülüycr ki Millet Meclisi de himmetlerin şükran vef!'lsı
içindedir, çünkü kendisini mümkün kılmış Kongre'lerin

124 Milli Mücadele'de Bal.ıkesir
rehber şahsiyetleri, hizmetlerine~ beldelerini temsil

eden Milletvekilleri olarak devam etmektedir.
Şimdi yüksek müsaadenizle, yeri böylesine doldu-
rulmaz olan Kongre'lerin toplanış ve kapanış tarihle-
rini Milli Mücadele Takvimi'nin · 10-ll'nci sahifelerin-
den topluca görelim:
··Birinci Balıkesir Kongresi CAçılışı 28 Haziran 1919-
Kapanışı 13 Temmuz 1919)
Erzurum Kongresi (Açılışı 23 Temmuz 1919 - Ka-

panışı 17 Ağustos 1919)
Ala.~ehir Kongresi fAçılışı 18 Ağustos 1919 - Kapa-

nışı 30 Ağustos 1919)
•.
Sivas Kongresi (Açılışı 4 Eylül 1919 - Kapanışı 12
Eylül 1919)
İkinci Balıkesir Kongresi CAçılışı 13 Eylül 1919 -
Kapanışı 27 Eylül 1919)
Üçüncü Balıkesir Kongresi (Açılışı 19 Kasım 1919 -

Kapanışı 29 Kasım 1919)
Dördüncü Balıkasir Kongresi (Açılışı 10 Mart 1920
- Kapanışı 23· Mart 1920)
Lüleburgaz Kongresi .(Açılışı 31 Mart 1920 - Kapac.
nışı 2 Nisan 1920)
Edirne Kongresi' (Açılışı 9 Mayıs 1920 - Kapanışı
16 Mayıs J 920)
Takvimde Kongreler. bölümünün sonunda şu açıklı:(
ma var:
"1335 (1919) senesinde İzmir'in işgalini müteakip
Nazilli' de dahi bir kongre toplanmış ise de tarihi bu-
1unamamıştır."
Görülüyor ki, kıdem Birinci Balıkesir Kongresi'n-
dedir. Daha sonra Erzurum Kongresi ve üçüncü ola-

A!imed Aydın Bolak 125
rak da bugün 66'ncı yıldönümünü şükranla andığı

mız Alaşehir Kongresi...
Birinci Balıkesir K.ongr-esi ile Sivas Kongresi ara-

srııda 67 gün fark var. Bu sürenin ülkeye getirdikleri
hatırlanırsa Kıdem'in maddede ve manada değeri be-
lirlenir. Daha sonra birbirini takiben İkinci, Üçüncü,
Dördüncü Balıkesir Kongre'leri. ..
Bu birbiri ardına toplanmanın ortaya koyduğu
düşündp.rücü hakikat şudur:
Kongreler, boşlukta olan Devlet'e sahip çıkmışlar
dır ve değişen şartlara göre alınması lüzumlu kararla-
rı, birer mahalli Millet Meclisi hüviyetleri içinde ce-
saretle kucaklamışlardır.
· Şimdi size Balıkesir Kongreleri ile alakalı bazı bil-
gileri arz etmek istiyorum:
Birincisi, 28 Haziran 1335 tarihinde teşekkül etmiş
tir. 13 Temmuz 1335'de kapanmıştır.
İkinci Kongre ise 13 Eylül tarihinde açılıp, 27 Ey.-
lül'de kapanmıştır.
Birinci Kongrenin basılı kararlarına göre:
~Kongre millidir,
-- Kongre hiçbir siyasi partiye veya zümreye veya

meslek· gurubuna dayanmamaktadır. Vatanperver-
lerden müteşekkildir.
-'Kongrenin maksat ve gayesi: Vatanı .kurtarmak-
tn. Her ne suretle ohırsa olsun siyasetle (fırkacılık
la) iştigali nefretle ı:'~d eder.
- Kongre Türkiye'nin işgalini red etmek yerine ha-
rekat-ı milliyeyi başlatıp
., ilan etmiştir.
- Kongre umumi · sef erberl~k ilan edip askere celp
kararını almıştır.

- Kongre, Devlet teşkilatınamuvazi teşkilatın kurul~.

masını kararlaştırdığı için merkez Balıkesir'de de
bu devleti idare edecek bir Hey'et-i Merkeziye teş
kil ve vazifelerini tespit ederek ve bu hey'etin inti-
habım yaparak milli meclis vazifesi görmüştür.
- Kongre milli mücadelenin bir bütçe ile yürütülme-

sini ve merkez hes~bat ve muamelatının zapt ü
raptını esasa bağlamıştır.
- Kongre harp kararı vermiş ve cepheler teşkil edip.

kumandanlar, zabitan .ısubaylar> ve efrad (erler>
in maaşatı (ücretler) ve ikramiyelerin miktarını
tespit salahiyetini Hey'et-i Merkeziye'ye tevdi et-
miştir.
- Kongre Yunan işgalindeki İzmir' e zahire ihracını

men etmiştir.
- Rongre şehit olanlara, mecruhlara (yaralananla-
ra) verilecek hediyenin miktar. ve derecesini ma-
hallerinin takdirine bırakmıştır.
- Kongre milli kuvvetlere hüviyet verilmesini ve bu
vesikada alınan eşya ve ·paranın kaydedilmesini
şart koşmuştur.
-.,.- Kongre ahali yedinde (elinde) bulunan silahların

toplanmasına karar vermiştir.
- Kongre, Yunanhlar'la hiçbir surette müzakere edil-

memesini münasip görmüş ve ilan etmiştir.
- Kongre Yunan'a harp ilan etmiş ve Yunanlılar'ı
memleketimizin her tarafından tard edinceye ka- ·
dar harbe devam etmek kararını verip ilan etmiş
tir.
•
- Kongre vatan vazifesine davet ettiklerinden ica-
bet etmeyenlerin anayurttan ihraç edilip mümkün

Ahmed Aydın Bolak 12.7
olursa Yunan tarafına gönderilmesine karar vere-

rek bu kararını ilan etmiştir.
- Kongre Eylül 1335'de ikinci toplantısını 100 kişi
yapmaya karar verip dağılmıştır.
- Kongre İngiltere, Amerika, Fransa, İtalya siyasi
mümessillerine de tebligat ifasına karar vermiştir.
CEk: ll
Bu telgraf tebligatında:
* Ahadolu'nun hiçbir yeri ecnebilere teslim edilemez,
* Anadolu Türkleri, Wilson prensiplerinin yalandan
ibaret olmadığına kanidir.
* Anadolu Türkleri, Türkiye ufuklarını Yunan'ın mü-
levves Cpis) bayrağından kurtarıncaya kadar milli
muharebeye kat'iyen azmetmişlerdir. Bu gayeye
ulaşmak için her türlü müşkülat ve maniaları yıka
caklar ve hiçbir tavsiye ve ihtarı kabul etmiyecek-
lerdir.
* Milli mücadelenin maksadı, vatanın kurtarılması
dır.
* Türkler, Yunan işgali devam ettikçe şarkta asayiş
clrnıyacağına kanidirler. Büyük devletler Türk'ün
açık hakkını kabul etmelidirler.
* Aksi takdirde Türk, son hayat zerresini de sarf ede-
cek ve fakat hiçbir kuvvet ve tehdit karşısında hiç-
bir işgali kabul etmiyecektir.
Bu fevkalade açık, veciz ve cesur beyanların sahip-
lerinden hiç birisi şimdi hayatta değildirler·. Ben,
"Babam Mehmet Vehbi'yi,
"AII).ca dediğim Hacim Muhiddin Çarıklı'yı,
"Amca dediğim Yırcalızade Şükrü Bey'i,
"Reis vekili Sabri Hocamızı,

128 Milli Mücadele'de Balıkesir.
"Gönenli Osman Bey'i,

''Barutçu-zade Süleyma"ii.·Bey'i,
"Balya murahhası Mustafa Çavuş'u,
"Erdek murahhası Said Bey'i,
"Erdek murahhası Sabri Bey'i,
"Sındırgı murahhası Şatır-zade Emin Bey'i;
"Fırt CSusurlukl nahiyesinden İbrahim Efendi'yi,
"Amc~ dediğim, Hasan Basri Çantay'ı,
"Amca dediğim, Abdülgafur Hoca'yı,
"Giresun (Savaştepe) murahhası Hatip Mustafa
Efen.di'yi,
'Bigadiç murahhası Emirz9.de Ali Bey'i,
tanıdım, sohbetlerinde bulundum. Hepsinin müşterek
.vasfı: Türk-İslam Kültürü ile yoğrulmuş, yaptıklarını
Allah'ın rızası ile yaptıklarına inanan halis müslüman-
lar olmaları idi. Devlet idaresine, para namusuna, va-
zife ahlakına sEthip kimselerdi. ·
Birinci Balıkesir Kongresini 2'nci, ·3'ncü ve 4'ncü
Kongreler takip etmiştir. 3'ncü Kongre 19 Kasım 1919
günü açılmıştır. Kongrenin bir hususiyeti: Yabancı
Devlet mümessillerinin kongreyi takip etmeleri,. hatta
kongrede konuşmalarıdır.
- Kongre 19.9.1335 günü alay kumandanlıkları ve
menzil müfettişlikleri için tayin yapmıştır.
- Ayvalık cephesi kumandanlığına Pelitköylü Meh-
med Bey,
- Soma cephesi milli alay kumandanlığına: Kırkağaç
iı Hacı Salih-zade Emin Bey,
- A~hisar cephesi kumandanlığına: Celal Bey CBa-
yar),
- Burhaniye menzil müfettişliğine: Havran'lı Mehmed
Fevzi Bey,

- Soma menzil müfettişliğine: Abdulgafur Hoca Uş-

tın)
seçilmiştir.Kongre, vazifelerini kabul etmiyenler hak-

kında kamu haklarından mahrumiyet ve tel'in cezası
tatbikine de karar vermiştir.
Kongre, Hey'et-i Merkeziye'nin çalışma usullerini
yazılı olarak 21.9.1335 günü tespit etmiştir. CEk: 2)
Bu kongrenin bir hususiyeti de mahalli askeri ku-
mandanların Kongre ile işbirliği ve Kongrenin Hare-
kat-ı Milliye namına iltihak ve iştirak ve temsil ka-
rarlan almamaya karar vermesidir.
Bu Kongrede Cami, İsmail Suphi ve İstanbul'dan
gelen bazı kimseler işe karışmak .hevesindedirler.
Kongre 27.9.1335'de nihayete ermiş ve İngiltere, Fran-
sa, Amerika, İtaly~ siyasi mümessillerine ve dev !etle-
rine bir tebligat CEk: 3) yapılarak çalışma tamamlan-
mıştır.
İkinci Kongre vesilesiyle arzettiğim gibi üçüncü

Kongrenin de gösterdiği temel hususiyet, devlet cid-
diyeti ile teşkilatlanıp müesseseleşmek ve müessese-
leşmeyi tehlikeye düşürecek her türlü zafiyetten ka-
çınmaktır. Maliye Bakanlığı'nın Ellinci Yıl Yayınlan
arasında yer alan "Kurtuluş Savaşı'nın Mali Kaynak-
ları" isimli, Alptekin Müderrisoğlu'na ait bir eserde
bu devl8t ciddiyetine yegane sahip teşkilat iyice ince-
lenmiştir.
Rahmetli Kazım Özalp Paşa'nın notlarından hazır

.lanan "Milli Mücadele (1919-1922) isimli kitapta 2'nci
Kongre şöyle anlatılıyor: "13 Eylül'de Balıkesir'de bir
Kongre daha toplandı. Bundan evvel 4 Eylül'de Sivas
Kongresi toplanmış idi. Sivas Kongresine Karesi adına
İbrahim Süreyya Bey memur edilmişti ... "

diyerek Kongrenin açıldığı tarihte teşekkül etmiş ve

Balıkesir Hey'et-i Merkeziyesi'nce ikmali yapılan cep-
heler hakkında malüriıat veriliyor.
3'ncü Kongre hakkında yazılı bilgiyi de yalnız Ka-
zım. Özalp Paşa'nın adını ettiğim eserinden bulabil-
dim. Adı geçen eserin 75'nci sahifesinden itibaren al-
dığım kısım aşağıdadır:
"Ayda bir kere, İzmir'in. şimal mıntıkası cephelerin-

den. ve bu cepheye yakın kazalardan gelen temsilciler
Balıkesir'de toplanırlardı. Bu toplantılarda muhtelif
milli meseleler görüşülür ve mühim kararlar alınırdı.
Anzavur çarpışmasından şonra 19.11.1919'da toplanan
kongre, Anzavur'a karşı yapılan hareketi tasvip ile bu
hareket sırasında gayret ve fedakarlık gösterenleri
takdir etmişti. Aynı zamanda bu kongre heyeti Gene-
ral Milne hattının kabul edilmiyeceğini ilan ile, cep-
helerde büyük çapta faaliyete geçilmesine ve bunun
için de çok büyük bir miting yapılmasına karar almış
tı. Üç gün devam eden bu kongrenin aldığı en mühim
karar, Anadolu'daki Heyet-i Temsiliye ile muhabere
edilerek "Redd-i İlhak" unvanının bundan sonra "Mü-
dafaa-i Hukuk" olarak değiştirilmesinin kabul edil-
mesidir. Bu suretle. bütün Anadolu'nun müşterek bir
gaye uğrunda tek bir kitle halinde harehet ettiği ve
bu mulwddes gayeye erişebilmek için Eı·zurum'dan İz
nıir'e kadar bütün ınemlelıet halkının aynı heyecan~a
mücad2leye atıldığı ilan edilmiş oluyordu. Bu yülısek
işbirliğinin, memle/,et içerisinde ve dışarısında bizim
için ne lwdar önemli olduğu ve kuvvetimizin değerini
ne kadar çalı arttırdığı açıktır. Bu zamana kadar mil-
li hare/zatın lwrşısında olanlar, Anadolu'nun ilüye ay-
rılmış bulımduğu görüşünde idiler. Biz. bu kafada
olanları büyül<- bir hayal 1urı1Glığına uğrattık.
19 F.asım Kongresinin sonucunda, Heyet-i MerkeziyE:.

azalan seçildi. Bu seçime göre, Osman Bey (Gönen

Belediye Reisi), Vehbi Bey (sonradan Karesi mebusu),
Köprülülü Hamdi Bey, Vasıf Bey (sonradan Moskova
Sefiri), Hulusi Bey (sonradan Karesi mebusu), Hey'
et-i Merkeziye'yi teşkil ediyorlardı. Kongrede alınan
karara göre bütün İzmir'in kuzey bölgesinde yapılmış
olan mitinglerin kararları, aynen Düvel-i İtilafiye mü-
messillerine tebliğ ve memleketin her tarafına tamim
edildi.
25.ll.1919'da Miralay Refet Bey (General Refet Bele)
Balıkesir'e gelerek, Heyet-i Temsiliye'nin, İzmir etra-
fındaki milli cephelerin idareleri hakkında bazı dü-
şünceleri olduğunu beyan etti. Ben de bu konudakı
görüşlerimi kendisine anlattım. Zaten bir karar veril-
mesi gerekmiyordu. Refet Bey, iki gün Balıkesir'de
kaldıktan sonra Bandırma'ya gitti. Orada Fransız hü-
kumetinin büyük memurlarından bir zatla görüşme
yapacaktı. Bu görüşmenin yapılabilmesi imkanını Re-
fet Bey'in Fransız dostlarından M. Deuran temin et-.
mişti. Refet Bey'in görüştüğü kimse bir general idi.
Bu görüşmelerden sonra Refet Bey Balıkesir'e uğra
madan Bursa yolu ile dönerek, İzmir güney cephesin-
de Demirci Efe'nin yanına gitti. Ancak Fransız gene-
rali ile yapılan görüşmelerde önemli bir fayda temin
edilemedi.
Bugünlerde İzmir etrafındaki cephelerde cereyan. eden
hadiseler ve harb vaziyeti hakkında bir fikir verebil-
mek için 25.11.1919 tarihinde neşredilen bir resmi
tebliği aşağıda yazmayı uygun görüyorum:
"Soma cephesi: 23.ll.35'te sağ cenahımızda yaptığımız

baskın harekatı muvaffakiyetle neticelenerek düşma
nı Alibeyli köyünün gerisindeki sırtlara attılı ve biz-
ce matlup nukatı tuttuk.
Merkezde hafif piyade ateşi teati edilmiştir. Düşma-.
nın yaptığı geçen taarruzda, büyük bir kumandam

maktul düşerek defnolunmuştur. 25.11.35'te piyade ve

mitralyöz ateşi teati edilmiştir. Düşman bütün mitral-
yözlerinin iştirakiyle umumı bir taarruz yapılmış ve
sağ cenahımızı süvari kuvvetiyle çevirmek istemiş ise
de teldfat-ı külliye verdirerek tardolunmuştur. Mer-
kezde şedid piyade ve mitralyöz ateşi teati edilmiş
tir. 25/26 gecesi düşman piyade ve mitralyöz ateşiyle
baskın yapmıştır. Ayvalık, İvrindi, Akhisar, Salihli
cephelerinde ehemmiyetli hadiseler olmamıştır.
Aydın Ceph~sinde: 21.11.35 sabahı üç yol garbında ala-
turka saat ikibuçukta bomba, piyade ve mitralyöz
ateşleriyle evvela merkeze ve bilahare sol cenaha hü-
cum ve düşman topçusu da bu harekete iştirak eyle-
miştir. Taarruz mukabil ateşimizle def ve tardolun-
muştur. Düşmanın telefatı çoktur.
Ödemiş Cephesinde: 24.11.35'te Kale, Ayasluk ve Çer-
Jıezköy kariyelerine vuku bulan taarruzlarında düş
man hiç bir şey elde edemeyerek eski mevzilerine çe-
kilmiştir. Yunanlıların zayiatı pek çoktur. Muharebe
el'an devam etmektedir. 25.11.35'te düşmana zayiat-ı
külliye verdirilerek taarruz tamamen tevkif edilmiş
tir. Düşman birçok mevtıkide rica't etmiş ve milli sü-
vari mücahidimiz tarafından takip edilmekte bulun-
muştu.Düşmandan alınan esirlerin ifadesine nazaran
Yunanlılar üç günden beri Ödemiş ile İzmir arasında
yolcu nakliyatını kesmişlerdir. Trenler yalnız mecruh-
ları taşımaktadır. Düşmanın zayiatı her türlü tahmi-
nin fevkindedir."
Bu resmi tebliğden anlaşılacağı üzere Kuva-yı Milliye'
nin faaliyetleri Yunanlıların ümidini l<esecel< ve ne-
reye saldırılırsa saldırılsın, nıuhahkak bir mııvaffaki
yetsizliğe düşülecek hale gelmiş bulunuyordu.
Ödemiş bölgesindelii. çarpışmalarla ilgili olaral< 12.
Kolordu Kumandanı Miralay Fahreddin Bey 22.11.1919
tarihinde bir şifre yolladı: "General Milne'nin göster-
diği hattı işgal için Yunanlılar Ödemiş mıntılwsında

Ahmed Aydın.Balak 133
Milas istikametinde şiddetli topçu ateşiyle taarruza

başladılar. Kuva-yı
Milliye tarafından mevziler şid
detle müdafaa edilmektedir. Bu taarruzda Yunanlıla
rın hatt-ı muayyeni de tecavüz ederek Keles ve civar
kariyelerini işgal etmeleri muhtemeldir. Dünkü mu-
harebede en meşhur zeybeklerden Gökçen Efe pek bü-
yük kahramanlık gösterdikten sonra şehit düştüğü
maateessüf maruzdur. İşbu rapor nezaret ve kolordu-
lara yazılmıştır." (Belge: 84)
Yunanlıların yaptıkları zulümleri belirten şikayetler
üzerine İtilaf Devletleri tarafından bir tahkilı heyeti
gönderilmişti. Bu heyet yapılan cinayetleri tespit et-
miş, fakat facialara nihayet verilmemiştir. İtilaf Dev-
letleri Meclis'ince verilen karara dayan_arak, General
Milne tarafından bildirilen tebliğe göre Yunan işgali
nin devam edeceği ve Yunan vaziyetinin tespit ve
takviyesine çalışıldığı anlaşıldığından, 28 Kasım'da
Balıkesir'de büyük bir miting yapıldı. Bu mitingde alı
nan kararlar şunlardır:
"Bugün Balıkesir'de Belediye önünde en amik bir he-
yecan-ı milli ile toplanan on bini mütecaviz Türk ve
Müslüman namına zirde vazilülimza miting heyeti
berveçhizir mukarreratı bütün cihan-ı medeniyete ib-
lağa rnüsaraat eyler:
ı - İzmir; kahir bir ekseriyet-i nüfus, hakiki bir ma-
likiyet-i emlak ve arazi, gayr-i kabil-i inkar hu-
kuk-ı tarihiye ve milliye itibariyle tamamen Türk'
tür. Milletlerin hak ve saaqeti namına vuku bu-
lan ve milyonlarca insanın helakini . mucip olan
Harb-i Umumi'den sonra İzmir, Yunan işgali al-
tında bırakılarak en feci bir rrüsal-i itisaf gösteri-
. lemez.
·2 -Türk, Yunan idaresi altında yaşayamaz. Türk bu
hakikati Harb-i Umumi'nin fela~etlerinden bitab
çıkmasına rağmen altı aydan beri döktüğü kan-

larla yaptığı fedakarlıklarla katiyen ispat etmiş

tir.
3- Seksen bin İslam muhacirinin manzara-i sefaleti,
namuslarına tecavüz edilen binlerce kadının sa-
da-yı matemi karşısında Avrupa alem-i medeni-
yeti hala lakayt kalacaksa Türk için silahı başın
da her neye mal olursa olsun ölmekten başka çare
yoktur.
4- Müttefikin meclis-i alisinin Yunan işgal-i muvak-
katinin devamını taht-ı karara alması, hakka kar-
şı gösterilen en büyü/?- bir zulümdür. Türk mille-
ti bunu cebr ü tahakkümün bir neticesi olarak te-
lakki eder ve kani olmağa mecburdur ki Harb-i
Umumi'nin bidayetinden beri Düvel-i Fahime-i
İtilcifiye'nin ilan ettikleri bütün desatir-i ulviyeye
rağmen, dünyada milletlerin mevcudiyeti ancak
kuvvet ve silah ile temin edilebilecektir.
· 5 -Türk milleti Anadolu'nun kalbi olan İzmir'ini kur-
tarmalı için her türlü fedakarlığı ihtiyar edecek
ve Yunanlıların saha-i işgalinin tehdit edilip edil-
memesi bıı karar-ı milli üzerine tesir ika edemiye-
ceğinden, gayesine doğru daha ateşin bir azm ile
yürüyecektir. 28.11.35 Miting Heyeti.
Hey'et-i Merkeziye azasından Mehmed Vehbi, Hey'et-i

Merkeziye azasından Vasıf, Hey'et-i Merkeziye aza-
sından Hamdi, Belediye Reisi Keçecizade Hafız Emin,
eşraftan Arabacızade Hafız Mehmed, eşraftan Tireli-
zade Sabri."
Aynı maksatla Karesi mutasarrıflığının bütün 1?-azala-
rında mitingler yapılmış ve lwrarlar alınmıştır.
Kuva-yi Milliye bir taraftan Yunanlıların baskısına,
diğer taraftan iç bünyedelıi fesat ve faötülüklere lıarşı
mukavemet ediyordu. Bu günlerde Kuva-yi Milliye'niıı
gösterdiği faaliyet, İtilaf Devletlerinin önemle dik-

katini çekmişti.Hatta keooilerini Kuvd-yi Milliye'ye

karşı düşman bir vaziyete koymamak düşüncesiyle,
Düvel-{ İtildfiye yüksek memurları bazı beyanlarda
bulunuyorlardı. Meselci İtalya ve Fransa fevkalade ko-
miserleri: "Anadolu'da bazı mevkilerin işgal altına
alınmış olmasının İtalya'nııro iktisadi menfaatlerinin
sarsılmasına mani olmak maksadıyla yapıldığını ve
bu işgalin mevzii mahiyette bulunduğunu, Maraş, Ur-
fa ve Antep' e Fransız askeri yollanmasının' yeni alın
mış bir karar neticesi olmayıp, evvelce görülen lüzu-
ma göre mezkur mahallere sevke.dilmiş olan İngiliz
askerinin yerine bu kere, bu devletler arasında hdsıl
olan anlaşma üzerine gönderildiği ve bu halin kara-
kol değiştii-mesi şeklinde olarak İngiliz askeri tarafın
dan kısa süreli yapılmış olan işgalin esas sebebinin de-
ğiştirıilmemiş bulunduğunu" ilan ve tebliğ etmek su-
retiyle açıklamak lüzumunu hissettiler.
Bundan anlaşılacağı üzere, İtilaf Devletleri İzmir'in
ilk ,işgali ·günlerinde bize karşı aldıkları kibirli du- ·
rumlarını çok değiştirdiler."
Rahmetli Özalp Paşa'nın kitabının 79 ve 80'nci sa·

hifelerindeki bölümleri de daha sonraki değerlendir
melerim için aşağıya alıyorum:
"15 Aralık'ta İstanbul'dan Anadolu'ya tetkikata gön-

derilen Hurşit Paşa heyeti Balıkesir'e geldi. Hurşit Pa-
şa, vatanperver bir asker idi. Balkan Harbi sonuooa
Edirne istirdadında onun karargahında erkan-ı harb
yüzbaşısı idim. Bu bakımdan kendisiyle iyi tanışıyor
duk. Durumu tafsilatlı olarak Hurşit Paşa'ya anlat-
tım. "Böyle olduğunutam olarak bilmiyordum" dedi.
Çalışmalarımızda bize hak verdi. Balıkesir beledıye
sinde bir beyannatta bulunarak, Anzavur tahrikatı
aleyhinde konuştu. Kuva-yi Milliye'nin vatanperver-
liğini övdü. ''Bu konuşmanızdan dolayı İstanbul'a dön-

136 Milli, Mücadele'de Balıkesir
düğünüzde fena muamele görmekten çekinmiyor

musunuz?" diye sordum. "Hayır, hiç çekinmiyorum,
bana bir şey yapamazlar" diyerek cevap verdi. Hurşit
Paşa heyeti, Soma'dan cepheye de giderek Kuva-yi
Milliye'nin Yımanlılar'a karşı aldığı tartibatı görmüş
ve oradan Akhisar'a geçerek millt hareketin lehinde
konıışnıaiar yapmıştır. Hurşit Paşa aynca bana, İs
tanbul'dan Kuva-yi Milliye için silah gönderilmesini
temine çalışacağını da söyledi. Ocak ayının birinci gü-
nii Balıl?esir'de Osmanlı İstiklali merasimi parlak bir
surette yapılıyordu. Söylenen nutuklarda milletin is-
ti/,/ali için hiçbir fedakarlıktan çekinilmeyeceği ha-
tipler tarafından tekrar ediliyordu. Balıkesir Lisesi
Müdü~ Refet Bey (sonradan Urfa mebusu) kuman-
danlı/~ dairesi önünde söylediği nutukta milletin mü-
cadeleye !Jağlılığını ifade ediyordu:
'"Ark:adaşlar, halplerimizde büyük bir hürmet ve sa-
mimiyetle yaşayan Fırka Kumandanı Kazım Beyefendi
hazretlerinin huzurunda bütün cihana ilan etmek iste-
riz l<i Tür/< camiası sarsılmaz bir kuvvettir. Bu mübec-
cel lwvveti yıkmak istiyenler ergeç ezilecek, imha olu-
nacaf;;tı r. Memleketimizin istila edilen bazı tarafların
da düşmanların kardeşlerimize km·şı çok şeni tecavüz-
leri vahi olmuştur. Kulalılarımıza gelen bu haberler
vatçını lwrtarmak hususunda/Ü cesaretimizi artırıyor.
Muhterem lwmandanınıız sevgili Kazım Beyefendi
ha::retleri, şıı gördüğünüz binlerce halk zat-ıalilerini,
başlarında çok muhterem ve çok kıymettar bir kuman-
darı. bir rehber bilir. Size saf ve samimi hürmet ve
tazimlerimizi tal<dim ederhen ruhumuzdan kopan bu
cluygııyu müsaadenizle huzurunuzda tekrar etmekle
bir lıcızz-ı vicdani duyacağız. Türkler vatanını sefil
·ciüşman. işgalinden belıemahal lıurtarmaya karar ver-
miştir. Azmimize engel olan her kuvveti imha en şe
refli vazifemiz olacaktır. Ezeli olan Türk İstiklali ebe-
di ve daimi kalacaktır. Bu kararı bu azm ü imanı ·bü- ·

tün cihana ilan ederken "Yaşasın Türk İstiklali" di-

' yere1ı sözlerime nihayet veriyorum."
Bu, istiklal merasimine bütün civar kaza ve köyler de
iştirak etmişti. Osmanlı istiklalinin böyle samimi ve
heyecanlı tezahürat ile kutlanması mukaddes dava-
mızın etrafındaki cereyanları bir kat daha kuvvetlen-
dirdi. Bu münasebetle Mustafa Kemal Paşa da şu
telgrafı gönderdi:
"Bugün yevm-i istiklcil-i Osmani olmak münasebetiy-
le arz-ı tebrikat eyler, bu vesile ile vatanımızın tema-
di-i halasını ve devlet ve milletimizi altı asırlık şanlı
istiklal ve mazhar-ı saadet etmesini Cenab-ı Haktan
diler ve bu yevm-i mübeccelin saadetini idrak eden
bilumum millettaşların yekdiğerini tebrike şitap eyle-
melerini temenni eyleriz. Hey'et-i Temsiliye namına
Mustafa Kemal."
Mustafa Kemal Paşa'nın Yunan harel?-atı ve Türk İs
tiklali ile ilgili 13.1.1920 tarihli uzun bir mel<tubu da
bilahare elimize geldi.
(Belge: 100) ."
Balıkesir Hey'et-i Merkeziyesi tam bir harp hüku-

meti olarak çalıştığı için o günlerde şayi olan İzmir'in
Yunanlılar tarafından ilhakı mevzuuna da şiddetle
karşı çıkmıştır.
7 Ocak 1336'da İtilaf mümessillerine Balıkesir Hey'
eH Merkeziyesi'nce yollanan muhtıra metni şudur:
"Zirde vazıülimza Bursa, Bilecik, Biga, Karesi, Saru-

han livaları murahhasla.rından mürekkf'p İzmir şimal
mıntıkası Müdafaa-i Hukuk Hey'et-i Merkeziyesi; dü-
vel-i fahıme-i muazzamanın mıılıterem fevlwlade ko-
miserlerine bervechiati maruzat ile kesb-i şeref eyler:
"Şimdiye kadar, her türlü hukuk-ı düvel ve mileli ta-
nımamağı bir esas-ı siyaset ve harehet kabul eden Yu-

nanlıların bu defa da İzmir'deki sahayı işgallerinde 14

Kanunısani'ye tesadüf eden günde miUs teşkilatı ya-
parak ve bir hükümeH muvakkata ilan ederek bu su-
retle Yunanistan'a ilhakı temin edecekleri ve bu esna-
da yine bermutat bir takım fecayi ve katliamlar yapı
lacağı müstahberat-ı husüsiye ve ·mevsükamız cümle-
sindendir. Alem-i beşeriyetin nimet~i sulha mazhar
edilmesini temin i<;in uğraşıldığı bir zamanda Yunan-
lıların bu tarz-ı hareketi birtakım feci aksülameller
tevlid edecek ve yine birçok masum kanların dökül-
mesine sebep olacaktır. Türk milleti, mükerreren ve ke-
mal-i kat'iyetle ilan ettiği vechile Wilson prensipleri-
nin 12. maddesi mucibince her türlü hukuk-ı hayatiye
ve milliyesini ve istiklalini temin etmek ve son yurdu
kalan Anadolu'nun ·kalbi demek olan İzmir'i bir düş
manın pençesinden kurtarmak için her türlü mehali-
ke katlanarak sonuna kadar mücadeleye ahd ü pey-
man etmiştir. Düvel-i muazzama-i fahime en çok ih-
mal edildiği zamanlarda bile zindegisini ve kudret.-i
maddiye ve maneviyesini fiilen ispat eden Türk Mille-
tini şarkta bir unsur-ı şüriş ve ihtilal vaziyetinde bı
rakmakla medeniyete ve esasat-ı insaniyeye mugayir
ahvale meydan vermek istemiyorlarsa, bir an evvel
Yunanlıları İzmir'den çıkmaya icbar etmelidirler. Dü-
vel-i muazzama namına asayişi muhafaza için İz
mir'e ihraç edilen Yunan Kuva-yı işgaliyesinin bu va-
ziveleri hilafına ne kadar mezalim ve cinayetler ika. et-
tikleri heyet-i muhtelite-i tahkikiyenin Müttefikin
Meclis-i Alisi'ne tevdi ettiği raporlardan da müsteban
olmuştur. Düvel-i muazzamanın mukarreratı ve emir-
leri ile kendilerini mukayyet görmeyen Yunanlılar. bu
kere de sulh konferansının netice-i kararını bekleme-
den hodbehod bir emr-i vaki ihdas etmek istiyorlar.
Bunun karşısında milletimizin artık sabr ü tahammü-
lü ·kalmadığından icabeden teddbir-i mütekaabile itti-
haz edilmiştir. Binaenaleyh, milletin ruhundan doğ-

muş olan Kuva-yi Milliye, böyle bir vaziyet karşısın
da her türlü ak.sülamellerden hiç bir mes'uliyet kabul
etmediğini ve böyle bir halin tahakki.ıku takdirinde
İzmir'le olan bütün muvasalat ve münasebatın tama-
miyle kesileceğini ve vatanımızın en kıymetli bir par-
çasını zalim bir işgalden kurtarmak için her türlü ha-
reketlerde bulunmakta artık kendisini muhtar gördü-
ğünü düvel-i muazzamanın daima tekrar ettikleri
hakk-ı hayat ve adalet düsturlarına istinaden im'an
eyler."
Erzurum ve Sivas Kongreleri henüz düşmanı gör-

meyen ve silahlı çatışmaya girmeyen mıntıkalarda is-
tikbale doğru bakışların yarattığı kuruluşlar olduğu
için, bu kongreler ne asker almış ne vergi tahsil etmiş
ne de ordulara maaş ödemiştir.
Erzurum ve Sivas Kongrelerinin umumi yapısın
dan farklı teşekkül eden ve devam eden Balıkesir
Kongreleri ise nihayet, "İzmir Şimal Mıntıkaları, Ku-
va-yi Milliye Hey'et-i Umumiyesi" ismine dönüştürü
lerek, Türk istiklal tarihinin mühim bir adımı daha
atılmış; Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin teşekkülün
den evvel ayni ve nakdi teberrular dışında, vasıtalı ve
vasıtasız vergiler ihdas edilmiş, mahalli idare gelirle-
rinden pay alınmış, Oktruva resmi bütçe gelirleri ara-
sına alınmıştır. Maaşlar, ücretler, ikramiyeler, tahsil
edilecek resimler ve harçlar tespit ve ilan edilmiştir.
Kısacası Balıkesir Kongreleri, milli mücadele tarihi-
mizde, Kuva-yi Milliye'nin muntazam ordular haline
gelmesini, halkın münferit/çete hareketlari içinde mil·
li kurtuluş için çalışması yerine milis kuvvetler ola-
rak başlarında milis kumandanlarla tirlikta nizami
ordu emrinde çalışmasını esasa bağlamış ve fiilen is·
tiklal harbini ?aşlatıp bir sene yürütmüştür. Henüz
millet meclisimiz ve orduları yoktur. Bir noktaya ka-

dar İstanbul hükumeti ile tep:ıasını muhafaza eden

Hey'et-i Merkeziye, nihayet İstanbul tarafından tayin
edilen .mutasarrıf Fatin Bey'i trenle ve mevcuden İs
tanbul'a iade ederek bu alakayı kesmiştir. Bu hüviyet-
ieri sebebiyle Balıkesir Kongreleri ve Merkez Hey'eti
ve orduları o derece alaka çekmiştir ki muzaffer İtilaf
Devletleri mümessilleri yanında Bolşevik ihtilalinin
mümessillerinin bile Balıkesir'i ziyaret !')ttiğini Kazım
Özalp Paşa'mn notlarından öğreniyoruz. Hey'et-i Mer-
keziye'nin bir taraftan harbi idare ederken, diğer yan-
dan çok taraflı siyasi münasebetleİ'ini de yürüttüğu
görülmektedir. Nitekim Fransız askeri ve sivil mümes-
silleri ile sivil giyinmiş Kazım Özalp, Vasıf Bey, Ba-
bam Mehmed Vehbi Bolak ve Framızlann hanımları
nın o tarihte evimizin bahçesinde dut yerlerken çekil-
miş resimlerini Balıkesir'deki evimizde bul1dum.
3'ncü Kongreden sonra Hey'et-i Merkeziye'nin ida-
resi de değişmiştir. O tarihe kadar Balıkesir Merkez
Kuva-yi Milliye Hey'eti reisliğini yapan Mehmed Veh-
bi CBolakl, 3'ncü Kongreden itibaren Hey'et-i Merkezi-
ye Reisliğine seçilmiş ve o güne kadar bu vazifeyi yü-
rüten Hacim Muhiddin CÇanklıl, vazifeden ve 1.1.1336
(1920) tarihinde de Hey'et-i Merkeziye muhasebesin-
den ıoo TL'sı harc-ı rah ve 47 numaralı seyahat vesi-
kasını alıp Balıkesir'den ayrılmıştır.
4'ncü Kongre 10 Mart 1336'da açılıp 23 Mart 1336'
da kapanmıştır. Kongre zaptı eklidir. Bu kongre 23 Ni-
san 1920'den 43 gün evvel_ yani 10 Mart'ta başlayıp 23
Nisan 1920'den tam bir ay evvel bitmiştir.
Kongre azaları aşağıdadır:
1) Akhisar - Müfti Alim Efendi, Rıza Bey, Yahya·
köy nahiyesi - Hacı Mustafa Efendi, Marmara na-
hiyesi - Reşad Bey,

2) Edremid - Hacı Ahmed Bey, Sami Bey, Ağuniye

nahiyesi - Rif'at Efendi,
3) Erdek - Ahmed Efendi, Rauf Bey, Marmara na-
hiyesi - Hüsnü Bey,
4) İnegöl - İdris Bey,
5) Balıkesir - Arabacı-zade Hafız Mehmed Efendi,
Keçeci-zade Hafız Emin Efendi, İvrindi nahiyesi
Hacıhafız-zade Osman Efendi, Balat nahiyesi-
Osman Efendi-zade Mehmed Efendi, Bigadiç İıa·
hiyesi - Ağa-zade Mustafa Efendi, Fırt nahiyesi -
Hafız Numan Efendi, Şamlı nahiyesi - Hafız Meh-
med Efendi, Sarnıç nahiyesi - Kocabıyık-zade
Mehmed Efendi, Giresun nahiyesi - Yırcalı-zade
Şükrü Bey, Kepsud nahiyesi - Basri Bey, Konak-
pınar nahiyesi - Hacı Ali Onbaşı, Korucu nahiye-
si - Hacı Osman Efendi.
6) Balya kazası - Mustafa Çavuş, Hacı Hatib Efendi,
Orhanlar nahiyesi - Eyüb Efendi,
7) Bandırma kazası - Hafız Mustafa Efendi, Hasan
Tahsin Efendi, Manyas nahiyesi - Hafız İsmail
Efendi.
8) Bursa - vekaleten Bilecik murahhasları,
9) Burhaniye kazası - Hakkı Bey, Hafız. Rifat Efen-
di, Hacı Mehmed Ağa,
10) Bilecik - Ali Rıza Efendi, Salim Efendi,
11) Havran - Muharrem Bey, Hasan Bey,
12) Söğüd - Halil Bey, Nuri Efendi,
13) Sındırgı kazası - İbrahim Efendi, Azmi Bey, Ço-
rum nahiyesi - Ali Bey, Gölcük nahiyesi - Ömer
Efendi,
14) Soma kazası - Ali Rıza Bey, Belediye Reisi Osman
Efendi, Dava Vekili Bergamalı Hasan Bey,

15) Kırkağaç - Hacı Halil Efendi, Hadimi Ahmed Faik

Efendi, Gelenbe nahiyesi - Hakkı Bey, Ahmed Bey,
16) Karacabey - Şerafeddin Bey,
17} Kirmastı kazası - Mustafa Efendi,
18} Gördes kazası - Hacı Edhem Bey, Hamdi Bey,

19) Gönen - Hacı Ali Efendi, Mehmet Efendi.
Kongre, İzmir Şimal mıntıkası Hey'et-i Merkeziye-

si olarak "Hiçbir hak ve sebebe istinad etmeyen Yunan
işgal zulmünün devamına bütün mevcudiyet-i milliye-
mizle ve şiddetle karşıkonulup Yunanlıların herhalde
Anadolu'dan tard edileceğini" kabul ve ilan etmektedir._
Kongre, "Sivas Kongresinin vahdet-i milliye ve is-
tikl§Jimizin muhafazası uğrunda kabul ettiği mekasıd
ve amaH esasiyeye tamamen iştirak eder" diyerek 4
Eylül 1919'da başlıyan Sivas Kongresi kararlarına işti
rakini ilan eder.
Kongre, teşkilat ile· alakalı olarak yeniden esasla-
rını tespit etmiş ve bu meyanda "İzmir Şimal Mıntıka
sı Hey'et-i Merkeziyesi Salahiyet Talimatnamesi"ni
13 madde olarak yeniden kabul etmiştir.
Keıngre,
cephelerin harp kadrolarını da yeniden
düzenlemiştir. Bu tesbite göre:
AYVALIK: 3 Milli Tabur, ı Nizamiye Taburu, ı

Mak. Tüf. Bl. 1 Top,
BERGAMA: ·2 Milli Tabur, 2 Okçu Müfrezesi, 1 Bö-
lük Piyade, 1 Mak. Tüf. Bl.,
SOMA: 4 Milli Tabur, 2 Hücum Müfrezesi, 2 Okçu
Müfrezesi, ı Tabur Nizamiye Piyadesi, 1 Mak. Tüf. Bl.,
2 Top,

AKHİSAR: 5 Milli Tabur, 2 Hücum Müfrezesi, 2

Akıncı Müfrezesi, 1 Nizamiye Taburu, 2 Top, 1 Mak.
Tüf. Bl., 1 Alay Suvari, 1 İstihkam Müfrezesi,
İCMAL: 14 Milli Tabur, 3 Nizamiye Taburu, 5 Top,
4 Mak. Tüf. Bl., 1 Alay Süvari, ıı Hücum - İstihkam -
Akmcı - Okçu Müfrezesi, 1 Bölük Piyade.
Kongre bu birliklerin ikmal ve iaşeleriyle mükellef

kazalarıda tespit etmiştir.
Kongrenin fevkalade dikkat ve ciddiyetle tesbit
ettiği esasları, zabıtlardan okumak mümkündür.
İzmir ve Şimal mıntıkaları Hey'et-i Merkeziyesi'

nin çalışmaları ile, milli mücadelede Balıkesir ve hava-
lisindeki çalışmalar hakkında bir bilgi edinebilmek
için diğer bir vesikaya daha göz atmak lazımdır. Bu
vesika Balıkesir Hey'et-i Merkeziyesinin karar defteri-
dir. Bu defterin aslı merhum babam Mehmed Vehbi
Balak tarafından 'muhafaza edilmiştir ve halen ben
saklıyorum. Defter karar numarası. ve tarih esası ile
düzenlenmiştir. 1 numaradan 101 numaraya kadar 101
karar alınmış görünüyorsa da, 16, 62, 63, 64 ve 65 nu-
maralar sehven mükerrer olarak verildiğinden, aslın
da 106 karar alınmıştır.
1 numaralı karar tarihi 24/25 Haziran 1335 (1919)'
dur. Yani Birinci Balıkesir Kongresi'nin in'ikadından 2
gün evveline aittir.
101 num~ralı karar ise Balıkesir'in düşn:rnn işga
linden 3 gün evveline ait olup 27 /6/1336 günlüdür. Bu
karar defterinin 1., 5. ve 13. maddeforinde görüldüğü
gibi, hlaredler, Savaş İdare Etmekte, Savaşa asker
::;ı.lma1üa, Savaşta şehit olabileceklere ikramiye verece·
ğini ilfı n etmektedir.

Milli Mücadeleyi yürütenler, zaferden, · vatanın

kurtuluşundan o kadar emindiler ki, şehid ailelerine
milli hükfunet nezdinde teşebbüste bulunacaklarını
•
ilan etmektedirler.
Bu karar defterindeki 29 numaralı karar da Ala-
şehir Kongresi'yle alakalıdır. Balıkesir Hey'et-i Merke-
ziyesi'nin harp halini devam ettirdiği Soma, Akhisar,
Aydın, Salihli, Uşak, Savaştepe, Sındırgı, Bigadiç, Ko-
nakpınar, İvrindi cephelerinde yapılan savaşların iki
kumandanı bugün hayattadır. Bunlardan birisi sivil
olarak Akhisar cephesi kumandanlığına, Balıkesir
Kongresi'nce tayin edilen Sayın Celal Bayar, diğeri de
Sorna cephesinden itibaren çarpışmaların içinde bu-
lurıan ve o tarihte Kurmay Yüzbaşı olan Emekli Tüm-
ger.eral Balıkesir'li Kemal Bal:ıkesir'dir. Maalesef diğer
tanıdıklarım birer birer Allah'larına dönmüşlerdir.
Onların hepsini hatırlamam mümkün değildir. Ancak
şimdi hayatta çocukları olan Yırcalı-zade Şükrü Bey'i,
oğlu Bursa hakimlerinden olan Ahmed Vehbi Bey'i,
oğlu Kütahya'da tüccar olan, M:ustafa Nazım Bey"i,
oğlu Profesör olan Hayreddin Karan Bey'i, oğulları ha-
yatta olan Arnavut Rasim Bey'i, çok yakın bir günün
içinde sanki bitişik odaya geçmişler gibi hatırlıyorum.
Balıkesir'de, kongrelere takaddüm eden Kuva-yi
Milliye'nin kuruluş devresine aiei ve M. Vehbi Bolak
tarafından 1950 senesinde yayımlanan kısa bir notu
ek 4'de bilgi için arz ediyorum.
NETİCE
Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kuruluş tarıhi

içinde milletleririe, vatanlarına, dinlerine karşı vazife-

lerini yapmı;ı namusu içinde şerefli sahifeler işgal ede-

rek hepsi d.hmete ulaşmış, sayısını söylemekten aciz
olduğum g'nç, ihtiyar; zengin, fakir; çiftçi, tüccar;
asker, sivil; ;imam. müftü; kadın, erkek büyüklerimizin
Alaşehir, Balıkesir ve civarındaki hamaset ve cesaret
dolu bir butuk yıllık vat~n müdafaalarına ait kısa bil-
gileri arz ettim ..
1
Görülüyor ki imparatorluğun çöküşünün acısını

yaşayan si~il. asker, memur, sade vatandaş yüzlerce
kişi, devletih parçalanıp düşman eline düşmesiı:ı.e biga-
ne kalamamış ve kanının son damlasına kadar din ü
devlet ve millet için çalışmayı ve savaşmayı kararlaş
tırmıştır.
Kazım Özalp Paşa'yı 61. fırka CTümen) kumandan-

lığına tayin eden Çanakkale Müdafaası Kumandanı
Cevat Çobanoğlu Paşa ile Kazım Paşa'nın milli namus
ve gayretleri farksızdır; Eşref Kuşçubaşı, Rauf Orbay
Bey, "İzmire Doğru" gazetesini Balıkesir'de neşreden
Necati Bey o günlerin ıztıraplı vatanperverlerinden
isimlerini şimdi söyliyebildiklerimdir. Bu vatanperver-
lerin bir bölümü İzmir'in işgali ile birlikte harbi ilan
edip silaha sarılan ve "Kurtuluş namlunun ucunda"
diyenlerdir. Bunlar muntazam cephelerden, teşkilat
tan yanadır. İşte Balıkesir Kongreleri, Milli Kurtuluş
ve İstiklal Harbinin teşkilatsız, silahsız, disiplinsiz ve
imansız yapılamıyacağını dikkatle_ tespit eden vatan-
severlerin ilk toplanışlarıdır. Cumhuriyet olmak için
bayrağı eksiktir. Sanki meclisi vardır, askeri bütçesi,
silahı~ memuru ve çetin müzakerelerin yapıldığı kong-
relerle harp idare etmek gibi halk idare ve iradesine
saygısı vardır. Devlet ciddiyeti ve sivil, asker işbirliği
ve topyekun millet seferberliği ile yurütülen bu harp,
milli meclisin kurulup toplanmasına, muntazam ordu-

ların kurulmasına, kısaca 30 Ağustos Meydan Muha-

rebesi'ne zemin ve imkan hazırlamıştır.
Milli mücadele tarihimiz, "Kuva-yi Milliye Ruhu"
dediğimiz ve Batı Anadolu'dan Doğuya, Güneyden Ku-
zeye Anavatanı çepeçevre kuşatan ruhun yarattığı mu-
cizeleri anlatır.
Bu mucizeleri, Türk Milleti'nin Allah ve Devlet'i
birbirinden ayırmayan ve asırların içinde gelişip pe-
kişmiş inancı ve imanı yaratmıştır.

İNGİLTERE, AMERİKA, FRANSA, İTALYA
MÜMESSİL-İ SİYASİLERİNE
EK: 1
On asırdan beri Türklerin en mukaddes ve asil bir
vurdu olan Anadolu'nun bakir .topraklarına, seci"}e-i
esasiyeieri zulm ve cinayetten başka bir şey olmayan
Yunanlılar'ın her türlü hukuk-ı tarihiye ve milliye hi-
lafına olarak ayak bastıkları günden beri bütün Türk-
lük ve Müslümanlık aleminde şedid bir galeyan hu-
sule geldi. Milletlerin hayat ve saadeti namına har-
bettiklerini dermeyan eden düvel-i fahime-i medeni-
yenin hissiyat-ı adaletkarilerine itimad gösteren Türk-
ler, dört senelik bir. mücadele-i mütemadiyeden son-
ra Cemiyet-i Akvam gibi beşeriyetin kdfil-i halası olan
desatir-i ulviye namına teslim-i silah etmişlerdir. Hey-
hat lü. düvel-i medeni:ve. bu suretle silahları alınan
Türkleri bugün zümrüdin ve yeşil ovalarımızı zulüm-
leriyle, gadrlariyle bir harabezar-ı mateme çeviren,
kadın ve çocuklarımızı gaddar süngüleri altında par-
çalayan, hemşirelerimizin enkaz-ı bikr ve ismeti üstün-
de medeniyet teraneleri yükselten, mukaddes mabed-
lerimizi meyhanelere tebdil eden bir vahşi milletin
cinayetkar hücum ve savletlerine maruz bıraktılar.
Bu itibar ile, muhterem düvel-i muazzamanın mümes-
sillerinin hak ve hakikat namına tanzim ettikleri ra-
porlarda da mezkur olan ve kalb-i medeniyeti ebedi-
yen cerihadar edecek kadar caniyane olan Yunan
zulm ve fecayii karş~sında biz Türkler, sırf istihfaz-ı

hayatımız için milli silahlarımıza sarılmak mecburi-

yetinde kaldık. Ebedi ve tarihi düşmanımız olan Yu-
nanlılardan topraklarımızı tathir edinceye kadar mü-
cadeleye karar verdik. Karesi, Saruhan ve ciyarı ha-
valisi ahalisi, amal-i milliyelerini daha müsbet ve
müsmir bir şekilde tayin ve izhar için, 26 Temmuz se-
ne 335 tarihinde büyük bir Milli Kongre akdini takrir
ettiler. İşte bu Kongrede ahali ve Kuva-yi Milliye mü-
messilleri sıfatiyle isbat-ı vücut eden bizler, düvel-i
muazzamanın sımah-ı ıttıla ve hakkaniyetine ber-
vech-i zir mukarreratı iblağ eyler:
ı - Anadolu, 'ekseriyet-i kahire-i nüfus, an'anat-ı ta-
rihiyye, temayülat-ı milliye, umran ve medeniyet-i ma-
ziyye itibariyle tamamiyle Türk ve İslamdır. Sulh-ı
cihana esas ittihaz edilen Wilson prensipleri mucibin-
ce de Aiıadolu'nun hiçbir yeri ecnebilere teslim edile-
mez.
2 - Anadolu Türkleri, Wilson prensiplerinin 12'nci
maddesinin derhal tatbik edileceğine ve Amerika gibi
muazzam bir devlet-i medeniyenin muhterem Reis-i
Cumhuru tarafından Amerika milleti namına irad edi-
len sözlerin yalanlardan ibaret olamıyacağına kani-
dirler.
3 - Ana<iolu Türkleri, yıırdları afakını Yıınan'ın mü-
levves bayrağından kıırtarıncaya kadar milli muhare-
beye lwtiyyen azm etmişlerdir. Bu gayeye vüsul için
her türlü müşlüilat ve mevanii zir ü zeber edecekler
ve hiç bir tavsiye ve ihtarı kabul etmiyeceklerd.ir.
4 -- Harekat ve· mücadelat-ı milliyenin istihdaf ettiği
nıafasat, sırf istih!<is-ı vatandır. Bu ulvi gaye fiilen te-
min edildil<ten sonra bütün lıarekat-ı milliyeye niha-
yet verileceğini taafflıüd ederiz .
.5 - Asri medeniyetin bütün esasatından düvel-i mu-
azzamanın irşadat-ı nıedeniyeleri sayesinde istifade
etmek ve bu suretle şarlıda amil-i sulh ve müscilemet
olacalG olan Osmanlı Devletini kavi ve zinde yaşat-

mak isteyen Türkler, tarihen, milliyeten, nüfusen ta-

mamiyle haksız olan Yunan işgali devam ettikçe Şark'
ın unsur-ı şuriş ve ihtilali olacakıanndan dolayı mü-
teessirdirler.
6 --'- Binaenaleyh, cihanı ebedi bir sulha mazhar etmek
gibi bir emel-i mübeccel ile kılıçlarını çektiğini ilan
eden düvel-i fahima-i medeniyenin maksad-ı esasiye-
leri temin-i müsalemet ise, Anadolu'yu hemen ecnebi
işgallerinden halas etmeli ve Türk'ün hukuk-ı sariha-
sını kabul etmelidir.
7 - Aksi takdirde, Türk, son zerre-i hayatını da sarf
edecek ve fakat hiçbir kuvvet ve tehdit karşısında hiç-
bir zaman işgalleri kabul etmiyecektir.
Hareket-i Milliye Kongresi Reis Vekili

Reisi ve Balıkesir Murahhası Eşrafdan
Hacim Vehbi
Balıkesir Murahhası Reis Vekili

Keçeci-zade Eşrafdan
Hafız Metımed Emin Sabri
Balıkesir Murahhası Balıkesir Murahhası

Eşrafdan Kocabıyıh,-zcide Eşrafdan Yırcaiı-zade
Mehmed Şükrü

Basribey-zadb Bşrafdan Beypazari-zdde
Şevki Hatız Mehmed

Eşrafdan Barutçu-zade Gönen Eşrahndan
Süleyman Osman
Bandırma Kazası Balıkesir Murahhası

Murahhası, Eşraftan Eşrafdan Arabacı-zade
Yahya Sezai Hacı Hafız Mehmed

Balıkesir Murahhası İvrindi Murahhası

Eırafdan Kunduracı-zade Eşrafdan
Nuri Mehmed
Bal(kesir Murahhası Konakpınar Nahiyesi

Eşraftan Keşkek-zade Murahhası
Hacı Bahaeddin Eşrafdan Lütfü
Bandırnıft Murahhası Edremit Murahhası

Eş'raftan Eşrafdan Horasanlı
Rıza Hasan Kamil
Burhaniye Kuva-yi Gönen Murahhası

Milli ye Kumandanı Eşrafdan Hasan
Hamdi
Burhaniye Murahhası Balya ı'vlurahlıası

Eşrafdan, Müftü Eşrafdan
Hoca Melımed İsmail
Edremit Murahhası Erdek Murahhası

Eşrafdan Mustafa Eşraftan Seydietendi·ziıde
Saib
Balya Murahhası Akhisar Kuva-yi

Eşraf dan Milliye Kumandanı
Mustafa Hüsnü
Erdek Murahhası ·Akhisar Murahhası

F:şrcJdan Hacı Eminbey-zcide Eşrafdan Reşad
Sa,id
Sındırgı Murahhası Fart Nahiyesi Murahhası

Eşrc:Jdan Şatır-z<ide Müderris İbrahim
Emin
Akhisar Murahhası Kepsud Murahhası

Eşrafdan Kamil Eşrafdan Basri

Kırkağaç Murahhası Soma Mı.ırahhası

Müderris Hüseyin Müfti-i Sabık
Osman
Kebsud Murahhası Sındırgı Murahhası

Eşraftan Hafız Arif Eşraftan Zuhtübeyzade
Mustafa
Giresun M.urahhası Kırkağaç Murahhası

Eşrafdan Eşrafdan Ahmet Faik
Hatib Mustafa
Bigadiç Murahhası Fart Nahiyesi Murahhası

Eşrafdan Emir-zade Eşrafdan Daniş
Ali
Şamlı Murahhası Giresun Murahhası

Eşrafdan EşraftanMüfti-zade
Hafız Mehmed Abdulgafur
Burhaniye Murahhası İvrindi Murahhası

Eşrafdan Katip-zade Eşrafdan
Osnwn Hafız Hamid
Edremit Murahhası Bigadiç Murahhası

Eşraf dan Eşrafdan Aza-zade
Vasıf Mustafa
Gönen Murahhası Soma Murahhası

Eşrafdaıı İbrahim Müfti
İsmail Hakkı

HEY'ET-İ MERKEZİYE TALİMATNAMEjSi
Ek: 2
ı - Karesi ve Saruhan livaları Hey'et-i Merkeziyesi

umumi kongre tarcıhndan rey-i hafi ile ve eiweriyet-i
ara ile intihap edilen yedi zattan mürekkeptir.
2 - Hey'et-i Merkeziye, Hareket-i Milliye gaye ve
mal~sadının temini için düşmanın hareket-i askeriye-
sine karşı her türlü tedabir-i ihtiyatiye ve teşkilat bu
bapta mukarrerat ittihaz etmek hakkına maliktir.
3 - İfa-yı vazifede tekasül eden hey'et-i mahalliyeye
ihtarat icra, icabında tebdilini temin, milli alay, tabur
ve bölük ve salı· kumandanların indelicab mahalli he-
yetlerinin rey-i istişarisi alınarak işten el çektirmek
selahiyetine maliktir.
4 - Hey'et-i Merkeziye; hükumet-i merkeziye ve ma-
halliye ile ve ecanib ile temas etmek ve icap eden
tarz-ı hareketi tayin eylemek gibi maksat ve gayenin
teminine matuf hususatta selahiyet-i tammeyi haiz
olmakla beraber bu maksadın husulü için lüzumu
olan sarfiyat icrasına da mezundur.
5 - Hey'et-i merkeziye, teşkilat-ı milliyenin dimağ-ı
mütefekkiridir. Binaenaleyh gaye-i muayyene dahilin-
de mukarrerat, beyanat ve iş'aratı muta' olacaktır.
6 - Hey'et-i Merkeziye hesabat ve sair muamelat için
ancak şehri kongreye hesap vermekle mükelleftir.
ı· --- Hey'et-i Merkeziye karargahı için kırk süvari ve
otuz piyade efradı olmak üzere yetmiş kişilik bir kuv-
ve-i muhafaza kadrosu kabul edilir. Bunların reis ve
efradına Redd-i. İlhak heyetleri reis ve efradından be-
şer lira fazla maaş verilir.

Ahmed Ayd~n Bolak 153
8 - Hey'et-i Merkeziye, karargahını icabında kendisi

için muvafık göreceği mahalle nakledebilir.
9 - Hey'et-i merkeziye mesarif-i umumiyesinin temi-
ni için ayrı bir veznesi olacaktır. Vasati onbin lira iti-
bariyle her kaza nisbeti iştiraki dairesinde heman ir-
salatta bıllunacaktır. Hey'et-i Merkeziye kasasında pa-
ra bulunmadığı.veyahut mevcuttan ziyade para sarfı
~a ihtiyaç görüldüğü halde, badehu hisse-i iştirakten
fazlası tediye edilmek üzer.e Hey'et-i Merkeziyenin
mahalli Hareket-i Milliye Redd-i İlhak heyetinden is-
tediği kadar avans alabilir ve bu baptaki müracaatı
gayrı kabil-i reddir.
10 - Hey'et-i Merkeziye bütün harek<it-ı milliyenin
vaziyet-i umumiye_sini ve icap eden hutut-ı esasiyesini
tayin etmek salahiyetine maliktir. Bu husustaki teb-
ligat dairesinde mahalli heyetlerinin hareketi mecbu-
ridir.
11 - Hey'et-i Merkeziye azalarına şehri kırkar lira
maaş verilecektir.
Levent
LeventŞahverdi
ŞahverdiArşivi
Arşivi
BALIKESİR İKİNCİ KONGRESİNDE ALINAN
KARAR GERECİ, İNGİLTERE, FRANSA,
AMERİKA, İTALYA SİYASI
MÜMESSİLLERİNE VE DEVLETLERİNE
YAPILAN TEBLİGAT
Ek: 3
"Karesi ve Saruhan livaları ve civarı Hareket-i Mil-

liye I~ongresini teşkil eden Balıhesir, Bundırma, F;r-
dek, Gönen, Burhaniye, Edremit, Balya, Sındırgı, So-
ma, Kırkağaç, Akhisar, Gördes, Bergama kazaları
ahali ve mümessilleri ve murahhaslarının biliçtima,
22 Eylül tarihinde akdettikleri son celsede ahval-i da-
hiliye ve mevziiyeyi tetkik eyledikten sonra devletin
beynelmilel vaziyetini ariz ü amik mutalaa ve neta-
yici atiyeyi tesbit ederek, işbu nıkat-ı nazarın, Kongre
tarafından selahiyeti kamile ile müntehab ve atide
vaziülimza Heyet-i Merkeziye tarafından merkezi sal-
tanatta bulunan İngiltere, Fransa, Ameri/:ıa, İtalya
muhterem Mümessil-i Siyasilerine iblıiğa ve müşarü
nileyhuma tarafından hükümet-i metbualarzna tefhi-
mi hususunu ricaya karar vermiştir:
1) Wilson prensiplerinin 12. maddesinde musaddak
hukuk ve mevcudiyet-i milliyemize rağmen Türhlerle
sakin vilayatta mütareke mukavelenamesinin me-
vadd-i mahsusası vesile ittihaz olara/G bilasebep vü-
cuda getirilen işgallerin ref'i ve Türk Milletine ele bir
an evvel nimeti sulhun temin edilmesine müsait bir
zeminin izharı,
2) İçtimai, iktisadi, harsi inkişcifatını temin edecek
meharic ve sevahilile beraber Türklerin ekseriyetle sa-

kin oldukları memalikin temamiyeti mülkiye ve istik-

lalinin tanınması ve doğrudan doğruya Türk hakimi-
yeti altında milli hakimiyetimizin mahfuziyeti,
3) Türkiye' de bütün ekseriyet ve ekalliyetlere müsa-
vi şerait, serbesti-ı inkişaf, cümle hakkında sıyan, adil
ve asil bir idare-i müstakbele esasatını temin suretiy-
le istiklal-i millimizin tahkimi,
4~ Şark-ı Karibte müşterek müdahalat ve mütemadi
emr-i vakiler ve işgaller ihdasiyle, kanlı ihtilaf ve ih-
tilaller vücuda getiren ve mali ve iktisadi ve hukuki
imtiyazat ile esaretler tesis edecek harici rekabet ve
ihtirasatın ref'i ve bu usulden mütevellid teşevvüşata
nihayet vererek milletimizin serbesti-i inkişcifını ve
mesai-i muslihanesini temin eyleyecek mali ve idari
bir müzaheret-i hariciyeye mazhariyetimiz için sul-
hun süretle akdini taleb eyleriz. 25 Eylül 335"
Levent
LeventŞahverdi
ŞahverdiArşivi
Arşivi
MİLLİ MÜCADELE'DE BALIKESİR
Kuva-yi Milliye Hareketi Nasıl Doğdu? Nasıl Büyüdü ve
Kuva-yi Milliyyeciler Nasıl Çalıştı?
M. Vehbi BOLAK*
. Ek: 4
Sevgili Hemşehrilerime;
En so~ safhasından otuz sene geçtikten sonra Mil-/

li Hareket hakkında çeşitli görüş ve yazışlar oldu.
Her ferd kendi zekası, duygusu, mesleği ve kanaatine
göre incelemeler yaptı, yapmaktadır, yazmaktadır. Ben
hiçbir ferdin ne yazdıklarına, ne de şahıslarına balr-
mıyarak, reyimin takdiriyle birinci gününden sonuncu
günune kadar içinde yuvarlanmış ve sevk-ı kaderle
başında bulunmuş ol4uğum Kuva-yi Milliye'nin beşiği
bulunan Balıkesir'deki Milli Hareket'in nasıl olduğu
nu kısaca ve bu meyanda alınan kararların suretleri-
ni ve bunların saiklerini hatırımda kaldığı kadar an-
latacağım. İleride tarih yazanlara vesika o.lsun. Bugün
ancak ellibeş-altmış yaşında olanlar hatırlayabilirler
ki, Birinci Cihan Harbi'nde:
ı- İdari bozukluk
* 1.4-23 Nisan 1950 ·tarihlerinde Balıkesir Postası gazetesinde

yayımlanan hatıratından.

158 MUli Mücadele'de Balıkesir
2 - Suistimal
3 - Vasıtasızlık Cyol, şimendifer, vapur, harp alet-
leri)
neticesinde ittifak devletleri <Türkiye, Almanya, Avus-
turya, Bulgarya) dört sene uğraştıktan sonra itilaf
devletlerine Cbaşta İngiltere, Fransa, İtalya olmak üze-
re 60'tan fazla devlet) mağlup olmuş ve hepsi ayrı ayrı
birer mütareke imzalamıştı. Bizim hükumetimiz de
Mondros'ta bir mütareke-name imzaladı.
Avrupalıların Türklere karşı verdikleri söze, geç-
mişte ne derece riayetkar oldukları tarihimizin tetki-
kinden de anlaşılacağı vechile, Türk Saltanatı'nın ve
İslam HilRfeti'nin o gün için düşmanları fırsatı gani-
met bilerek Türk yurdunu parçalarriağa yeltendiler.
Daha harp sırasında İstanbul'u Rus çarıni ve İzmir'i
İtalyan kralına hediye etmişlerdi. Harbi müteakip bo-
zulan ordumuz ve İtilaf ve Hürriyet Fırkası'nın bece-
riksiz hükumetlerine ~arşı hakimı:i.ne bir vaziyet aıa·n
itilaf devletlerinin gayr-i medeni hareketleri karşısın
da memleketin vafansever evladı ıztıraba düşmüştü.
Bu arada gidişi iyi görmeyen Aydın Vilayeti ~alisi ve
Ordu Kumandanı rahmetli Nureddin Paşa, o zamanlar
Aydın Vilayeti sancakları, Menteşe CMuğla), Denizli,
Aydın, Saruhan (J'v1anisal sancak merkezleriyle kaza-
larından ve Karesi tBalıkesirl. müstakil sancağı mer- ,
kezi ile kazalardan_ belediye reisleri. müftüler, eşraftan
iki kışiden mürekkep dörder kişilik bir heyeti İzmir'e
davet etmişti. Balıkesir'den n:ihmetli Hacı Ahmed Efen-
di, Kodanaz Belediye Reisi rahmetli Keçeci Hafız Meh-
med Efendi, rahmetli mütekaid miralay Rıza Bey, el-
yevm berhayat Hasan Basri Çantay'dan mürekkep bir
heyet bu kongreye iştirak etmişti.
Ben o sırada Çatalca müstakil mutasarrıflığında

M. Vehbi Bolak 159
.[
bulunduğumdan kazalarımızın heyet-i azası isimlerini
bilemiyorum, Merhum Nureddin Paşa bu kongre aza-
sına vaziyktin iyi gitmediğini, İzmir'in Yunanlılara iş
gal ettirilıhesi muhtemel olacağını, mütareke muci-
bince depolara tcplanmakta olan silahlardan gizlıce
teşkilatı Yf pıp hazır bulunmasını teklif eder.
Bunu baber alan ve kurtuluşta merhum Paşa'nın
İzmir' e gitdiği sırada linç edilen metropolit Hristos-
tcmos itilaf devletlerine jurnal eder. Babıali üzerinde
tazyik yapılarak Nureddin Paşa hem valilikten, hem de
kumandanlıktan azledilir. Vilayete Kambur İzzet vali,
orrtuya adz Nadir Paşa kumandan tayin olunur.
Zemini hazırlayan itilaf devletleri o sırada İtalya'
nın dahili şurişinden ve mütarekenamenin elastıki ke-
limelerinden istifade ile İzmir'in işgalini kararlaştıra
rak Babıa~i'den muvafakat alırlar. Yunanlıların 15
Mayıs 191~ günü İzmir'e asker çıkarma şekli ve sureti
ve yapıla~ zulümlerini, tarih yapanlara bırakarak biz
Balıkesir' el dönelim:
16 Mayıs 1335/1919 sabahleyin "Redd-i .İlhak Hey'
eti" imzasıyla Balıkesir Belediyesi'ne gelen bir telg-
rafta:
"Vatanseverlerin vatan ordusuna iltihakı, mütte-
fikler, büyük d~vletlere protestolar yapılması" yazılı
yordu. O sıra Balıkesir'de mütareke ahkamını tatbika
nezaret eden· İngiliz memur ve askerleri, şimendifer
hattı boyunda ve istasyonda Fransız mümessil. ve as:
kederi vardı.
Belediye'de toplanan belediye azası ve memleket
eşrafı meydanda miting yapmağa taraftar olmadılar.
"Şayet kasabamızda bulunan Rum ve Ermeniler itilaf
devletlerine hayatlarının tehlikede olduğu bahanesini

ileri sürerek büsbütün işgale sebebiyet verilmesi» ih-

timalini hatırlattılar. Kapalı bir yerde toplanmağa ka-
rar verildi. Memleketin bütün ilerigelenlerine, itilafçı,
ittihatçı, müstakil demiyerek haber gönderildi. Şimdi
Belediye Nikah Salonu olan o zamanki Okuma Yur-
du'nda toplanıldı. Bu içtimaa Rum ve Ermeni cemaat-
leri ruhani reisleri ve ilerigelenleri davet edilmişti. Ta
ki bu hareketin kendi aleyhlerinde olmayıp vatandaş
unvanı taşıyan her ferdi içine aldığını göstermek ve şi
kayetleri önleme~ti. Toplantının başına beni münasip
gördüler. Uzun münakaşalar, heyecanlı hitabeler olu-
yordu. Salon dolmuştu. Kapıda dikilmekte olan Leble-
bici Raşid Efendi yarı keyif bir vaziyette protesto ha-
tiplerine bağırarak "bu iş protesto ile olmaz, bunun
cevabı namlının ucunda" diye bağırdı.. Ve en doğru
sözü söyledi.
Çünkü Avrupa siyasilerinin hakka, adalete değil
ancak kuvvete taptıkları bütün tarihimiz boyunca gö-
rülmüş, hele Balkan Harbi'nde Türklere yapılan cana-
varca zulümler lakaydane seyredilmiş, çiğnenen çoluk-
çocuğun a~şa varan feryadına kulak tıkanmış, harp
başlamadan bizim galebemiz ümidiyle statükonun
mahfuz olduğunu ilan eden -itila.f devlet adamları
mağlubiyetimiz üzerine galiplerin galibiyetlerini itti-
saf hakları bulunduğunu ilan etmişlerdi. Bu acı haki-
kat milletin en vazi' ferdine kadar anlaşılmış olduğun
dan Raşid de bu hakikatı feryad etmişti. Nitekim öyle
oldu.
O gün işgal vaziyeti ve hükumetin tutacağı yol ka-
ranlık olduğundan evvelernirde protestoyu yapmak ve
lazımgelen tedbirleri almak üzere yedisi müslim, dör-
dü gayr-i müslim olmak üzere aşağıdaki zatlar inti-
hap edilmişti:

M. Vehbi Bolak 161
ı - Müftü Abdullah Efendi CNennicD

2 - Belediye Reisi Keçeci Hafız Mehmed Efendi
3 - Mehmed Vehbi CBolak)
4 - Hulusi Zarbalı Bey
5 - Maarif Müdürü Sabri Bey
6 - Hoca Abdülgafur Efendi Clştın>
7 - Ahmed Vehbi CÇıkrıkçıoğlu)
8" - Rum papası Yani ~ostantin
9 - Ermeni papası Deragont
10 - Osmanlı Bankası Müdürü Papadaki
11 - Avukat Peron
Bu hey'etten yalnız müslim kısmı yedi kişi beledi-
yede toplandı. Bu arada Papadaki Efendi geldi. "Bu
mesele bir Türklük-Yunanlık davası olduğundan Hı
ristiyanların imza koyması muvafık-ı maslahat değil
dir" dedi. Ben de kendisine, "bir Rum gözüyle doğru
olmıyacağını, ancak bizim hareketimizin kendilerine
karşı değil, Yunan Hükumetine karşı kabul edilmesi-
ni" söyledim.
Protestonun sureti:
Makam-ı Sadaret-i Uzma'ya, İngiliz, Amerikan, Fran-

sa, İtalya Mümessil-i Siyasilerine
İzmir şehrinin kendisiyle muharip olmadığımız Yunan

asfaerleri tarafından işgal edildiği haberi üzerine bü-
tün halkı derin bir teessür ve hüzün kapladı. Ahali
bunun neticesi olarak toplanan anasır ve tebaa-i muh-
telife hak ve adaletin hakiki manasından bütün alem-i
insaniyeti hissedar e.tmek isteyen düvel-i muazzama
've aliyveden, yüzde sefasen Türk müslüman ol:ın ve
anasır-ı muhtelife ile bu ana kadar kardeş gibi ge-
çinen İzmir havalisinin Yunan hükumetince işgali de-

162 Milli Mücadele'de Balık(ısir
ğil; huküki, tarihi, ırki metbu-ı alisi olan Osmanlı

Hükümeti tabiyyetinde ibkasını niyaz ve saye-i me-
deniye'tle terakki ve tealisi bilcümle cihana· pişüva
olan alicenap ve müterakki milel-i aliyyeden niyaz ve
intizar eyleriz.
Aksi hal, milyonlarca nüfüsun gayr-i medeni. bir sü-
rette izmihlal ve hicret ve sefaletini mücip olacaktır.
Bu maruzcitımızın sıhhatı ale'l-umum hakşinas ve hu-
kük-i beşer müdafii bulunan düvel ve milel-i mu-
azzamanın nazarında taayyün ve ekseriyeti tetkik et-
mek üzere bir hey' etin izamını istirham ve tebşirat-ı
asilcinelerine intizar eyleriz.
Mehmed Emin Mehmed Vehbi
Abdülgafut Ahmed Vehbi
Abdullah Hulüsi
Sabri
Bu telgraf 16 Mayıs 1919 tarihinde tıkşam Dersa-

adet'e Cİstanbul'a) çekilmiştir. Siyasette mürüvvet ve
morh:::ımet. hele gali,RleI"in o gi_i_n.k_ü halet-i ruhiyelerin-
ae yumuşaklık beklemek hamakat olacağından, rie gi-
bi bir yol tutulacağı görüşülmek üzere Hulusi Bey'in
evinde toplanmayı düşündük. Fakat ilk toplantıdan
pirelenen gayr-i müslimler, bizim harekatımızı taras-
sut ettikleri gibi, hükumetin ne vaziyet alacağı malum
değildi. Esasen bizi çok düşündüren, bir tarafı Adalar
De~izi, bir tarafı Marmara, bir tarafı İzmir, diğer tara-
fı dağlar ve--
Bursa
~
ile çevrili
- . ·-· - --
vilayetin ufak bir sebeple
itilaf devletleri tarafından-işgali ihtimali idi. Buna ve-
sile vermemek ve teşekkül edip kuvvetieninceye ka-
dar işi gizli idare etmek istiyorduk. Bunun için bu ye-
di kişi herbiri ayrı sokaktan, fasıla ile akşamdan son-
ra Hulusi Bey'in evinde toplandık.
Orada uzun boylu görüştük İşgal hakkında İzmir'
den gelen haberler birbirini tutmuyor, "işgal kuvvet-
lerinin halka birşey yapmadığı, yalnız ittihatçı ve z:::ı-

M. Vehbi Bolak 163
bit gibi kimseleri takip ettiği" yolunda, harı)ten b<ız

miş olan halk'a propaganda zehiri olarak şırınga edi-
liyordu. Halbuki düşmanın hedefi Türk milletinin can-
gahı idi. Bütün dedikoduları bırakarak yerinde tetki-
kat ve tahkikat yapmak, vaziyeti olduğu gibi anlamak
üzere Hulusi Bey'in mümkün olursa İzmir'e kadar git-
mesi, gidemezse gidebildiği yerlerde müdafaanın, hal-
kın, hükumetin vaziyetini görüp gelmesi kararlaştırıl
dı. Manisa Redd-i İlhak Hey'eti'ne şu tezkere yazıldı.
Manisa İlhakı Red Hey'etine

Belediye Riyaset-i V alasına
Sevgili İzmir hakkında sahih ve kat'i nıalümat ile bu

hususdaki hidamat-ı vataniyyeye dair tahriri ve şi
fahi talimat almak üzere hey' etimiz azasından ve eş
rdf-ı rnenıleketten Zarbalı-zade Hulüsi Bey oraya ha-
reket etmiş olduğundan kendisine muavenet ve mü-
zaheret buyıırulmasını rica ederiz. ·
17 Mayıs 1335
İlhakı Red, Hey' et-i Milltyyesi namına
Belediye Reisi
Hulusi Bey ertesi günü doğruca İzmir'e gitmek

üzere trenle hareket etti, ertesi günü avdet etti. 18-i9
Mayıs gecesi yine evvelki şekilde Keçeci Hafız Efendi'
nin evinde toplandık. Hulusi Bey'den alınan maluma-
ta göre, İzmir'e girmek mümkün olmadığı, Menemen
İstasyonu'ndan geri döndüğü anlaşıldı. Manisa'ya ge-
lince o zaman orada adliye müddeiumumisi olan hem-
şehrimiz rahmetli Emin Vedat Bey'i bulup onunla yine
vaktiyle Balıkesir'de adliye müddeiumumiliği yapmış
olan ve kurtuluştan sonra Yüzellilikler'e dahil bulunan
Giritli mutasarrıf Hüsnü Bey'i görmekle İzmir'e yakın
olan o havalide teşkilat yapıldığı takdirde Balıkesir'

164 Milli Mücad~le'de Balıkesir
den kendilerine her suretle yardım edileceğini söyle-

meğe, vaziyetin neolduğunu anlamağa giderler. Onlar
mutasarr.ıfın yanında iken, Manisa mutasarrıfı ziyare-
te gelir, şu mealde beyanatta bulunur: "İstediğiniz
kuvveti şimdilik İzmir'den gönderemiyorlar. Bir hafta
içinde yeni Efzun kuvvetleri gelecektir. Onlar geldi-
ğinde gönderecekler "
Bu vaziyet karşısında ümidi kırılan Hulüsi Bey,
Belediye Reisi ve diğer zevat ile temastan me'yüsen
istasyona gelir. Kendisinin de Manisa İstasyonu'nda
ki Fransız kuvvetleri tarafından tevkif edileceğini öğ
renerek gizlice Balıkesir'e döner.
Bunu mütalaa ve münakaşa eden hey'etimiz Ay-
valığın da işgali varid olduğunu ve bunun karşısında
ya rnilli silahlı bir müdafaa, yahut hükümet'in bu yol-
da tedabirine müzaheret şıklarından bü"inin iltizamı
zaruri olduğunu, Balıkesir'in de işgali varid olduğunu
tespit etti.
Hulüsi Zarbalı, Balıkesir'e dönünce, gel'.şindan ar-
kadaşlarını haberdar ederek, evine gelmelerini rica
etti.
Bu suretle ikinci gizli toplantı Hulusi Zarbalı Bey'
in evinde yapılmış oldu. Hulusi Bey arkadaşlarına mü-
şahedatını uzun uz.c..dıya anlattı ve Kazım Bey'le ko-
nuşmasını da tafsiien bildirdi. Zarbalı'nın evinde iç
odalardan birinde hemen sabaha kadar devafrı edem bu
toplantının en mühim_ karan şu oldu:
Böyle mahdut arkada07larla toplanıp verilen karar-
ların kitle tarafından kabul olunması veya kitleye ka-
bul ettirilmesi hayli güçtür. Bu itibarla büyük ölçüde
memleketin ilerigelenlerinden mürekkep ve hatta bü-
tün halkı içine alabilecek bir toplantının yapılması
zaruridir. Bu suretle verilecek kararların halka mal-
edilmesi, geniş ölçüde müzaheret temin olunma-sı ve

M. Vehbi Bolak 165
aynı zamanda bu suretle hareket edildiği takdirde tat-

bikatta başarı sağlanacağından, yarın, ikindi nama-
zından sonra Alaca Mescid'de umumi bir toplantı ya-
pılmasına ve keyfiyetin el altından bütün halka ilan
olunmasına ittifakla karar verildi.
1
,Aynı zamanda bu toplantıda Mevlid-i şerif de oku-

nacaktı.
Alaca Mesdd'deki Toplantı
Daha ikindi n.amazından evvel Alaca Me.scid ta-

mamr.ın dolmuş bulunuyordu. Konuşulacak mevzuun
ehemmiyeti, o günkü durumun ağırlığı, toplantı ma-
hallinin bir mescid oluşu, cemaat üzerinde mılnavi bir
tesir yaratıyordu.
Namazdan sonra Malmüdürü-zade Mehmed Efen-
di'nin okumaya başladığı Mevlid-i Şerif'i cemaat derin
bir.vecd içinde dinledi. Akşam olmaya baf?lamıştı. Mev-
lid-i müt~akip, "ey cemaat-i müslimin" diyerek söze
başladım ve durumu hülasa ederek yurttaşları müta-
lealarının beyanına davet ettim. Uzun konuşmalardan
sonra kırk kişilik bir hey'etin seçilmesine karar verile-
rek bu hey' et seçildi.
Cemaat dağıldı Bu kırk kişiden yedisi İstanbul'a,
dördü Edremit, Ayvalık mıntıkasına giderek vaziyeti
incelediler ve avdet ederek yapılan umumi toplantıda
düşmana karşı sfüıhla müdafaaya kanır verdikır. Bu
karar herkes tarafından kabul olundu.
Silahlı kuvvetlerin toplanmasına başlandı. Bu su-
retle, Balıkesir' de Kuva-yi Milliye teşekkül etmiş oldu.
Seçilen kırk kişi şunlardır:
ı - Mehmed Vehbi <Bolak)
2 - Keçeci Hafız Mehmed Efendi

- 166 Milli Mücadele'de Balıkesır
3 - Hulusi Zarbalı Bey

4 - Hasan Basri Bey
5 - Kodanaz-zade Hacı Ahmed Efendi
6 - Melek-zade Hoca Efendı
7 -- Nennici-zade Lütfü Abdullah Efendi
8 - Maarif Müdürü Sabri Bey
9 - Abdulgafur Hoca <Iştın 1
10 - Naci Efendi
11-
12 -
13 - İbrahim Bakır Efendi
14 - Kuyumcu-zade Ali Efendi
15 - Abdülaziz-zade Mecdi Efendi mahdumu Ah-
med Nur Efendi
16 - Davavekili Said Bey
ı7 - Occ:'ı.ki-zade Talat Bey
18 - Nüfus müdir-i sabıkı Hakkı Bey
19 - Marmarc, Nahiyesi Müdürü İsmail Hakkı Efendi
20 -- Ciridi-zade Muhittin Bey
21 -- Ahmed Vehbi Bey (Çıkrıkçıoğlu)
22 - Gönenli Osman Bey
23 - Kunduracı Nuri Usta
24 - DF.ıvavekili Süleyman Sadi Bey
25,·- L:'ız Ha::ı Mustafa Efendi (Kangall
26. - Hoca Asım Efendi
27 - Budak-zt~d2 Hdız İsmail Efendi (Melek-zade
Hacı Hafız Mehmed Efendi)
28 - Hafız Eminüddin Efendi <Çeliköz-)

29 - Hafız Haydar Efendi
38 - Muzaffer Efendi
31 - Binba~ı mütekaidi Ahmed Bey
32 - Mütekaid Alcıybcyi Rıza Bey

'
M. Vehbi Bolak 167
33 - Kadı-zade
Mustafa Efendi <Hoca Süleyman Veh-
bi Efendi)
34 - Yürük İbrahim Efendi
35 - Keşkek-zade Hacı Eşref Efendi
36 _::_ Yırcalı-zade Şükrü Efendi
37 - Basribey-zade Şevki Bey
38 - Somalı Hacı Hafız Efendi
39 - Arnavut Rasim Bey
40 - Hacı Kamil Efendi
Bu kırk kişinin hepsi o gün için iyi adam olmakla

beraber müdafaanın aleyhtarları vardı. Bunlar ha-
riçte bulunup tezvirat yapmamaları için de Hey'ete
alınmışlardı. Nitekim bunlardan bir kısmı devam et-
mediğinden yerlerine isimleri hizasındaki zatlar ge-
tirildi. Hatta içlerinde sonradan Yüzellilikler'e katılan
lar da vardır.
Ben bu zatların hal tercümelerini pek kısa da
olsa yazmanın uzun süreceğini gözönünde tutarak
hemşE:hrilerimin malumatına brraktım.
20 Mayıs 1919'da .bu kırk kişilik heyet toplanarak

müdtkerede bulundu. Hükü~et-i merkeziye'den mua-
venet ve müzaheret istemek üzere bir hey'etin İstan
bul'a, Ayvalık vaziyeti karışıklığına binaen sahil ka-
zalar ile birlik hareketi temin etmek üzere bir hey'etin
Edremit ve havalisi:tıe gönderilmesi ve merkezde de
bi.c hey'etin teşkilat ve istihzarata devam etmesi ta-
karrür etti.
Bu hey'etler intihap edildi. Fakat intihap edilen
zevat ya icabet etmediği, yahut mazur olduğu anlaşı
larak İstanbul'a:
ı ·- Müftü Abdullah Efendi

::68 Milli Mücadele'de Balıkesir
2 - Belediye Reisi Keçeci Hafız Mehmed Emin

Efendi
3 - Müddeiumumi Mahmud ve Celalettin Bey
4 - Ahmed Nur Bey'lerle isimlerini şimdi hatır
lıya madığım bir-iki kişi daha ayrıldı. Onlar
İstanbul'a hareket ettiler, Sadrazam Ferit Pa-
şa ve Dahiliye Nazırı Ali Kemal Bey ile gö-
rüşeceklerdi.
Edremit havalisine:
Mebus Mehmed Vehbi Bey
Abdulgafur Efendi Hocamız
Abdüsselam-ziı.de Cemil Bey
Bigadiç nahiye müdürlüğünden mütekaid Müm-
taz Bey ayrıldı. Elimizde Balıkesir mutasarrıfı Hilmi
Bey'ln belediye d~iresinde kırmızı mürekkeple yazıl
mış heyannamesi okunacaktı.
Merkezdeki hey'et de şu zevattan ibaret idi.

Reis Mehmed Vehbi Bey
Reis Vekili Koca bıyık-zade Mehmed Efendi
Aza Siverek mebusu, Vehbi Bey
Aza Ahmed Vehbi Bey CÇıkrıkçıoğlul
Aza Davavekili Bakır Efendi
Aza Ahmed Nur Bey
Aza Cemil Efendi
Aza Gönenli Osman Bey
21 Mayıs 1919 günü Hey'et-i Merkeziyye içtimam-
da «intihap edilen hey'etlerin bir an evvel hareketi,
sahilden muhaceretin men'inin temini, her ihtimale
karşı Cemaat-i İslamiyye teşkilatının yapılması, rü.h-ı
mes'eleden yalnız Müftü Efendi malumattar olarak
Ramazan münasebetiyle köylere giden vaizlere za-

M. Vehbi Balak 169
man-ı saadette ve hulefa-i raşidin devrindeki hayat-ı

içtimaiyye telkin edilecek,.,müslümanların müttehit ol-
dukları zaman en büyük mevkilere çıktıkları, anasır-ı.
saire ile iyi geçinmek lazimeden olduğu anlatılacak,
bu suretle Cemaat-i İslamiyye teşkilatı mevzuu temin
edilerek icabında hemen milli bir ordu teşkilinin esas-
ları il}zar edilmiş olacağı,, görüşülmüştü.
HEy'et-i Merkeziyye rehberliğine Ahmed Vehbi ve
Ahmed Nur, Bey'ler seçilerek, telgrafhane ve jandar-
malarla temas edip lazımgelen malumatı Hey'et-i Mer-
keziyye Reisi'ne bildirmeleri ve Hükü.met'le temasın
da Hey'et-i Merkeziyye Reisi Vehbi Bey'le, Siverek Me-
busu Vehbi Bey tarafından yapılmasına karar veril-
miştir.
Şu kararlar gözden geçirilincz bugün için belki

gülünç görülecek noktalar bulunabilir. Düşünülmeli
ki, memleketin hemen her tarafı düşman devlet mü-
messilleriyle dolmuş, ordu inhilal etmiş, beceri~siz iti-
laf cemiyeti hükumeti harici düşmanı düşüneceğine
dahilde «sen ittihatçı ve itilafçı, ihtikarcı,, diye düş
manlar tarafına köru klenen ihtilafı artırmaktan baş
ka bir iş görmemiş, halk da müttehit bir vaziyette
ahvalin inkişafına itizar etmekte bulunmuştu.
Hey'etimiz içinde bu kabil zatlar bulunmamakla
beraber umumi ahvali mütalaa ile alınabilec8k ted-
birleri düşünüyorduk. Bugün kız güzeli Türk Sanca-
ğı'nın serbestçe sallandığı müstakil bir vatanda yaşa
yanlar, o günü ·ne tasavvur, ne de ihata edebilirl3r.
Hatta, küçümseyen küçük ruhlu insanlar bile bulu-
nabilir.
İntihap edilen hey'etlerin faaliyetlerinden ve
neticelerinden bahsetmeyi biraz sonraya bırakalım da,
burada biraz da hey' et harici cereyan eden hadiseler-

den bahsedelim. Mütareke üzerine işbaşına gelen muh-

telif itilaf hükumetleri her tarafta idare memurları
arasında büyük ve şümullü tebdiller, aziller, tahviller
meydana getirdi.
Meşrutiyet'in ikinci defa 1908'de ilanındanberi
Türk Vatanı'nın büyük dertlerinden biri de, memle-
ketin münevver fakat ekseriyetle maişeti maaşına
münhasır memurin sınıfı ile uğraşılması idi.
İdareyi tanzim, geniş salahiyet, sıkı ve hatır-gönül
tanımaz bir teftiş ile makinenin işlemesini temin ede-
cek yerde; vazifesindeki muvaffakıyyeti yahut muvaf-
fakıyyetsizliğini aramadan şu veya bu partiye, yahut
şu veya bu zata mensup olma bir meziyet veya ka-
bahat sayılarak nice ehil ve muktedir memurlar kapı
dışah edilmiş; nice cimin karnında bir nokta kud-
retsizler de yükseklere çıkarılmış, birçok aileler pe-
rişan edilmiş, sonra da adl ü ihsan politikası namıyla
yine vazifeye alınmıştır. Cumhuriyet'de bunun acı mi-
salleri vardır.
Bugün de memurlarımızın kalbi ıztırablarının bu
yolda olması inkara sığmıyacak kadar belirlidir deni-
lebilir.
İşte bu kabilden itilaf hükumetinin icraatı ile Ed-
remit Kaymakamı Köprülülü Hamdi, Burhaniye Kay-
makamı Salim Özdemir, Balıkesir Müstakil Sancağı
Mutasarrıfı Hacim Muhiddin vazifeden ayrılmışlardı.
Hey'eti Vükela'da İtilaf .Hürriyet Fırkası ricalin-
den Edincikli Vasfi Bey evkaf nazırı bulunuyordu.
Edremit'ten Burhaniye'ye vardık. Burhaniye'de
mutasarrıfın beyannamesini okuduktan sonra gece
hemen sabaha kadar Hamdi ve Salim Bey'lerle müna-
kaşa yaptık. Genç ve ateşli vatanperverler bir kişi ile
de olsa müdafaanın lüzumuna kaani bulunuyorlardı.

M. Vehbi Bolak 171
Biz de mutasarrıfın beyannamesindeki elbirlik bir ha-

reketi iltizam ediyorduk. O sırada Burhaniye. kayın~~ •
kam vekili olan Kadı Efendi ise müdafaanın aleyhinf-
de idi. Fikrine taraftar bulduğu, hey'etimizden Cemil
Efendi ile epey fiskos ettiler. Balıkesir'e avdette d~
Cemil Efendi'nin mutasarrıfa o yolda ayrıca izahat
verdiğini hatırlıyorum. 26 Mayıs 1919'da biz Edremit
havalisinden Balıkesir'e geldik, kırkbir kişilik hey'eti
toplayarak izahat verdik.
Biz Edremit havalisinde iken İstanbul'a giden
hey'etimizin faaliyetine geçelim: İstanbul'a gidenler
not defterine göre;
Belediye Reisi Keçeci-zade Hafız Mehmed Emin
Bey,
Abdülaziz Mecdi Efendi mahdumu Nur Bey,
Zarbalı Hulusi- Bey, .
Sındırgılı Kadı-zade Mustafa Bey,
Muhiddin Bey,
Müddeiumumi Mehmed ve Celalettin Bey iQ.iler.
Bu hey'et Sadrazam Damad Ferid Paşa tarafından
kabul edilirler.
Sadrazam, «Hükümet'in mütareke ahkamı ve mü-
messillerin kontrolü dolayısıyla birşey yapmağa ve
yardım etmeğe kudreti olmadığını,, söyler. Dahiliye
Nazın Ali Kemal Bey ise aynı ifadeyi tekrar etmekle
beraber, «millet dilediğini yapabileceğini, buna Hükü-
met'in birşey diyemiyeceğini» de ilave eder.
· Bunun üzerine heyet, Müddeiumumi Mahmud Ce-
laleddin Bey'in kalemiyle bir mektup yazarlar. «Mil-
letin kendi başına bırakıldığını, kararında serbest ol-
duğunu,, bildirirler. Biz de Edremit havalisinden av-
det etmiştik. Alaca Mescid'in cemaat odasına kırkbir

kişilik. hey' etten mevcud olanları topladık. Bu toplan-

tıda Kolordu Kumandanı Yusuf İzzet Paşa da hazır
bulundu, 3 Haziran 1919 Pazartesi gecesi.
Evvelce mutasarrıfın tensibi veçhile jandarmayı
takviye etmek ve sahilleri jandarma vasıtasıyla mu-
hafaza etmek takarrür etmişti. Doğrudan doğruya mü-
dafaaya ve Ayvalık ve Bergama havalisine, milis kuv-
vetleriyle yardıma kara.r verildi.
Bu kararda hazır bulunanlar şu zatlardır, notu ay-
nen yazıyorum:
1 - İsmail Efendi (sözcü),

2 - Kunduracı Nuri Usta,
3 - Beypazarlı HafızMehmed Efendi,
4 - Davavekili Saadeddin Efendi,
5 - İbrahim Bakır Efendi,
6 - Yırcalıczade Şükrü Bey,
7 - Kocabıjık-zade Mehmed Efendi,
8 - Siverek Mebusu Vehbi Bey,
9 - Vehbi Bey (Karesi Mebusu),
10 -- Nüfus Müdir-i sabıkı Hakkı Bey,
11 - Abdulgafur Efendi Clştın),
12 -- Sabri Bey CMaarif Müdürü),
13 --- Kazım Bey CÖzalp Paşa),
14 - Abdüsselam-zade Cemil Efendi,
15 - Hoca Asım Efendi,
16 - Davavekili Sait Bey,
17 - Osman· Bey (Gönenli),
ıs - Dava.vekili Sadi Bey,
19 - Arnavut-zade Rasim Bey,
20 - Ahmed Vehbi Efendi,
21 - Reji Müdürü Nazmi Bey,
~~2 - Muzaffer Bey.

M. Vehbi Bolak 173
,Bu hey'et mıntıkai teşkilatın hemen yapılmasına

karar verdi.
Yukarıda bilmünasebe Ayvalık'ta vaziyetin karı
şık, · Rumların şımarık olduğunu yazmıştık. Ayvalık
önühde Yunan zırhlılarının dolaşmağa başlaması,
türlü şayiaların ortalığı doldurması dolayısiyle Muta-
sarrıf Hilmi Bey Ayvalığa kadar gidip gelmiş, oradaki
zayıf ruhlu kaymakama talimat vermiş ve ı 73'ncü Al-
ay Kumandanı Ali Bey'le görüşmüştü. 27 Mayıs'ta Ba-
lıkesir'de Babıali ile makine başında görüşmüştü. O
zaman Dahiliye Nazırı bulunan Ali Kemal Bey'e et-
raflı izahat veren Mutasarrıf Hilmi Bey halkın gale-
yanını ve müdafaa edeceklerini ileri sürerek müdafaa
cihetini iltizam etmişti. Ali Kemal Bey'in resmen ver-
diği cevap şudur:
Karesi Mutasarrıflığına
Merkezden bir emr-i sarih ve İngilizlerden konferan-

sın mııkarreratına dayanan bir tebliği kat'i olmadık
ça asla Yunanlılar tarafından asker ihracına ve işga
le müsaade edilmemesi ve iktiza ederse her türlü kuv-
vetlerle mukavemet olunması lazımdır.
27 Mayıs 1335
Dahiliye Nazırı
Ali Kemal
f'.'1utasarrıf Hilmi Bey'in Kırkkilise'ye tayin edilip

Balı~esi:ı;:'den ayrıldıktan sonra Babıali'ye verdiği ra-
porda bu hadiselerin tafsilatı ve emrin sureti mev-
cuttur. Hatta Ali Kemal Bey'in itilaf devletleri gözün-
den, ve nazarından düşmesine bu emir sebep olduğu
tahrp.: iun edilebilir.
~ emri alan mutasarrıf Ayvalık'ta makine ba-

şında görüşüyor, o da kendisinin bir asker olduğunu,

mafevkten emre tabi bulunduğu yolundaki cevabına
tahriri müdafaa emri veriyor. 29 Mayıs 1919 (1335)
sabahı da Ayvalık' ta silah patladı!. 173'ncü alay ile
milis kuvvetleri ve civardaki köylerden gelen vatan-
perverler müdafaaya başladı. Bu vaziyet karşısında
Balikesir'de henüz mütereddit veya gizli hiyanet eme-
linde olanlar sükut etmiş, teşekkül eden cephelere yar-
dıma ~oşıJlmuştu. Bu arada meydanı boş bulan Yu-
nanlılar da mütemadiyen ilerlemiş, hatta Manisa ve
Akhisar ve Bergama'yı (15 Haziran 1919) işgal etmiş
lerdi.
Manisa'nın işgalinden evvel birgün makina ba-
şına mutasarrıfın gelmesini rica etmiştim. Tahrirat
müdürü geldi. Kendisinden «mütareke hükümlerince
Manisa'da 45 bin silahın, birçok topların ve hayvan-
ların depo edilmekte olduğunu işitiyoruz. Düşman da
bir taraftan ilerliyor. Bunlar düşman elind2 kalmak-
tan ise hayvan ve silahları r. ·31 altından halkımızın eli-
ne geçmesine çalışılmasını veya yapacağımız müda-
faada halkın elinde bulunmasını,, rica ettim. Hiçbir
cevap vermeden bıraktı gitti.
Sırası gelmişken, ikidebir ve belki ogünlerde he
men hergü~ makine başında istanbul, Bursa sair yer
lerle görüşmemizin nasıl mümkün o!duğunu anlata·
yım:
O zaman Balıkesir'de telgrafhanede dört-beş mu-

habere memuru ile bir posta memuru, bir de Posta ve
Telgraf Müdürü Yusuf Bey vardı.
Zaif vücutlu, kavi imanlı, mücessem bir hamiyyet
timsali olan Yusuf Bey adeta telgrafhaneyi Kuva-yi
:t.Iilliye emrine amade kılmıştı. Bunun için icabettikçc.::
makine başına gider, mülhakatla makine başında ve
Levent
LeventŞahverdi
ŞahverdiArşivi
Arşivi
M. Vehbi Bolak · 175
icabederse gizli bir odaya koyduğu telefonla görüşür

dük. Hatta Anzavur harekatında Anzavur'un Bandır
ma'dan Karacabey, Kemal Paşa ile telefonla görüş
tüklerini Çerkesce bilen bir çocuk vasıt~sıyla gizlice
dinletir ve bizi haberdar ederdi. Merhum, Balıkesir'in
sukutu üzerine bizzat silahı omuza alarak İnegöl Cep-
hesi'nde aylarca bizim Hey'et-i Merkeziyye efradına
uç müfreze kumandanlığı ve hudut bekçiliği yapmış
tı. O zamanki memurlardan hamdolsun berhayat olan
muhabere memuru mütekait Hilmi Bey vardır.
Bu arada Bursa Valisi meşhur itilafçı Gümülci-
neli İsmail Hakkı Bey'le görüştük, o da yardım vaad-
etmişti.
Ancak Türk milletinin harekete geçmesi üzerine

itilaf hükumetleri de harekete geçmiş olacak ki, Ba-
bıali bir şifre ile bütün vilayetlere, «işgale mukavemet
edilmemesi, yalnız işgal edilen mmtakalarm bildiril-
mesi» mealinde utandırıcı bir emir verince, hamiyyeti
henüz mutasallib olm~yan., yahut zayıflamış olan me-
murlar, Kuva-yi Milliye'den yüz çevirmiş, hatta elin-
den gelenler muhalefete kalkışmıştır. İşte İsmail Hakkı
Bey de bunlardandır. Bu sırada bizim Mutasarrıf Hilmi
Bey'in Balıkesir'den başka yere tahvili de bir mesele
oldu.
Ayvalık'ta fiilen müsademe başlaması üzerine iti-
laf hükumetlerinin tazyikıyle olacak ki Hilmi Bey baş
ka bir mahalle tahvil edilmişti.
Bunu haber alan Kuva-yi Milliyeci halk başların
da merhum Zürra Mehmed Efendi ve Okçukara Ma-
hallesi İmamı merhum Hafız Edhem Efendi olduğu
halde bana müracaat ettiler. «Makine başında Dahi-
liye Nazırı ile görüşmemizi ve Mutasarrıf Hilmi Bey'i
halkın bırakmıyacağını anlatmamı» söylediler. ~üyük

bir halk topluluğu ile makine başına gittik. İstanbul'-

.. dan Dahiliye Nazırını istedik, Hey'et-i Vükela içtimi
halinde bulunduğundan, o zaman hangi nezarette ola-
cağını şimdi hatırlıyamadığım meşhur Ferid Bey gel-
di.
Bu zat Birinci Büyük Millet Meclisi Hey'et-i Ve-
kilesi'nde ilk maliye vekili ve kendi tarafından verilen
<<bahtiyar bütçe» namiyle yadedilen bütçenin nazımı
dır. Kendisine vaziyeti anlattım. Memleketin böyle f e-
laketli a.nında bütün memleketin sevdiği ve etrafında
toplandığı muvaffak bir idare amirinin tahvili doğru
olmadığını, bırakılmasını rica ettik. Hey'et-i Vükela'ya
gidip geldi, muvafakat etti, ifa olundu. Mahaza beş-on
gün sonra yine Kırkkilise mutasarrıflığına tahvil et-
tiler. O vakit gerek Hilmi Bey, gerek refikası hanım
gitmekte ısrar ettiklerinden biz de müracaattan vaz-
geçtik. Bu arada teşkilata başlanılmış ve Parti Pehli-
van ile otuz kişi, aylık otuzar lira maaşla birinci müf-
reze Of arak Bergama üzerine gönderilmişti.
Parti Pehlivan deyince, bir-iki sene evvel Mani-
s?.'da rahmet-i Rahman'a kavuşan Battal Gazi Desta-
nı'nm canlı timsali hatıra gelir.
Hey'et 1'.tzüsından Avukat Süleyman Sadi Bey'in
dcblctiyle bir Ramazan gecesi, yıkılan Belediye Dai-
resi'nde Hey'etimize takdim edilen merhum, şeklen
Kurtdercli Mehmed Pehlivan büyüklüğünde ve cesa-
meti nisbetinde imanlı ve Rumeli'de Bulgar ve Yunan
çctele~iyle pekçok müsademede bulunmuş, bu uğurda
bir gözünü kaybetmiş hamiyyetli, kahraman bir Türk
idi. İşgül sırasında Demirci Kaymakamı İbrahim Ed-
hem Bey'in idaresinde Dursunbey, Sındırgı, Bigadiç
havalisinde diğer müfrezelerle beraber iki sene üç ay
Yunanlıların bir fırka askerini meşgul etmiş ve ceve-

M. Vehbi Bolak 177
lan ettikleri mıntıkanın işgaline baskınlarla mani ol-

muşlardır.
Bu harekat İbrahim Edhem Bey'in hatıratında taf-
silatiyle yazılıdır. Büyük Millet Meclisi kütüphanesine
vasıtamla tevdi edilmiştir.
7 Haziran'da Erkan-ı Harbiye Mektebi'nde tahsil-
de bulunan Yüzbaşı Kemal Bey mektebi bırakıp mü-
dafaa için memleketine koşmuş, Belediye'de Hey'etle
mülakatımda Soma Cephesi kumandasını. kabul et~
mişti. Biz ise askeri ·teşkilat işinde müşkülata uğra
makta idik. Hey'etimiz meyanında bulunan bir emekli
binbaşıya teşkilata delalet etmesini rica ettiğim za-
man, «başıbozukla iş görülemiyeceğini» söyliyerek bir
daha da göze görünmemişti.

BALIKESİR KONGRELERİNİN
MİLLİ .MÜCADELE'DEKİ HİZMETLERİ*
Prof. Dr. Mücteba İLGÜREL
Balıkesir her devirde önemli merkez olmuş bir şe

hirdir. Merkez ve eyalet olarak her iki denize ve Ça-
nakkale Boğazı'na da ,hakim olduğundan askeri öne-
mini de her devirde muhafaza etmiştir. Diğer taraf"
tan özellikle Batı Anwolu:ya giden yollar üzerinde
olmasından dolayı da ticari elwmmiyet kazanmıştır.
Anadolu Selçuklu Devleti'nden son:rn. burada güçle-
nen Karesi Beyliği, Orhan Bey .zamanında Osmanlı
Beyliğine katılınca, beyliğin temelleri bir kat. daha
güçlenmiştir. Hatte., henüz denizle yeni yeni temasa
gelen Osmanlı Beyliği, Karesi Beyliği'nin donanmasın
dan da istifade .etme imkanını bulabilmiştir.
Balıkesir, Osmanlı Devleti güçlenip İstanbul'un
fethınd<:n sonra kurulan Anadolu Eyaleti'nin Karesi
Sancağı'na merkezlik yapmıştır. Şehir 1818'de tesis edi-
len Hüd~ive!"ıdig[ır Eyaleti'ne bağlanmış, İkinci Meş
rutiyet'ten soıı··a müstakil san~ak veya mutasamflık
olmuştur.
BE,lıkesir Humeli'nin fethi yıllarında karşılıklı göç-
lere sahne olmuştur. Osmanlı Devleti zamanında ge-
'' Bu tebliğ daha geniş. bir çalışmanın özetidir.

nel olarak sakin bir devir geçirmiş olmakla beraber

bazı isyan hareketlerine maruz kalmıştır. Bunlardan
Cennet-oğlu İsyanı'nı zikredebiliriz. Bui asi isyanını
Manisa ve Aydın'a kadar yayabilmiş ve mahalli kuv-
vetleri mağlup etmiştir. Fakat Cennet-oğlu sonra mağ
lüp edilerek cezalandırılmıştır. İlyas Paşa ise 1632 yı
lında isyan etmiştir. Aslen Balıkesirli olan İlyas Pa-
şa, Anadolu Beylerbeyiliği'nde bulunmuş bir vali idi.
Görevinden azledildiği için hükumeti dinlemez olmuş,
bu hal üzerine Şam valiliğine tayin edilmiştir. Ancak
İlyas Paşa Şam'a gitmeyince, bu hareketi isyan kabul
edilmiştir. Üzerine gönderiien orduya mağlup olmuş,
Bergama Kalesine sığınmış, af vaadedilince teslim ol-
muş, İstanbul'a götürülüp IV. Murad'ın huzurunda
idam edHmiştir. Balıkesir bir de «ayanlık» iddiasiyle
ortaya çıkan Kanlı-oğlu Halil'in çıkardığı hadiselere
sahne olmuştur. Devlet otoritesinin azaldığı 1785-89
yılları arasında zaman zaman halkı taciz eden Halil,
ocak mensuplarından idi. Tabii Kanlı-oğlu Halil de
devlet gücü sayesinde eriyip gitmiştir.
Milli Mücadele yıllarına gelince: Bu yıllarda Ba-
lıkesir faal bir devir yaşamıştır. Nitekim bu faaliyet-
ler Atatürk'ün de dikkatini çekmiştir. Mondros Mü-
tarekesi (30 Ekim 1918) 'nden takriben altı buçuk ay
sonra 15 Mayıs 1919'da İzmir Yunanlıların işgaline uğ
ramıştır. Bu hadiseden birkaç gün sonra Mustafa Ke-
mal Samsun'a çıktı. İzmir'in işgali vatanın her tara-
fında mitinglerle protesto edildiği gibi, birçok yerde
do «Redd-i İlhak" cemiyetleri kuruldu. İşte bu sırada
Balıkesir'de de «Redd-i İlhak» <Sonra Hareket-i Mil-
liye Redd-i İlhak) cemiyeti kurulmuş ve Yunan ordu-
suna karşı ilk mukavemet hareketi başlamıştır. Bi-
rinci ve ikinci Balıkesir kongrelerine eski Bursa Mu-

Mücteba İlgüreı 181
tasa::rıfı Hacim Muhiddin Bey başkanlık etmiştir. Ba-

lıkes~r Redd-i İlhak Cemiyeti sür'atle civar kazalara
da yayılarak gelişti. Bu toplantılarda reis vekilleri eş
raftan Vehbi ve Sabri Bey'ler idi. Keçeci Hafız Meh-
med Emin Bey, Yırcalı-zade Şükrü Bey ve Balıkesir
eşrafından daha birçok kimseler bulunmakta idi.
Kongre katibi Abdülgafur Efendi idi. Bunlardan 48
kişi tesbit edilmiştir.
Kongrenin en Önemli faaliyeti, düzenli ·r1üşman or-
dusuna mevzii .baskınlar yapmaktı. Hatta zaman za-
man bazı mevki, köy ve kasabaları Yunanlılardan ge-
ri almışlardır. Kongre üyesi Keçeci Hafız bu hususta
büyük fedakarlıklarda bulunmuştur. Mesela; 'Berga-
ma'yı işgal eden Yunanlıların üzerine yapılan baskın
da bir çok Yunan askeri öldürülmüştür.
Kongre ilk toplantısını 28 Haziran 1919'da yap-
mıştır. Celseler 12 Temmuz'a kadar devam etmiştir.
Neticede bir «Hey'et-i Merkeziye» teşekkül etmiş, Yu-
nan ordusu üzerine g~nderilen müfrezelerin takviye-
si, iaşesi ve silah temini görüşülmüştür.
Balıkesir Kongresi 26-31 Temmuz 1919~da ikinci
safha toplantılarına başladı. Bu kongrede müdafaa ve
mücadeleyi birleştirici kararlar alındı. Tamamı 29
maddeden ibaret olan bu kararlardan bazıları şun
lardır:
Madde 3, " teşkilat-ı muntazama dahilinde yunan-

lıları Anadolu'dan tard etmeğe azmetmiştir".
Madde 4, "Kongrenin maksad ve gayesi istihlas-ı va-

tandır. Her ne süretle olursa olsun siyasetle iştigali
nefretle. reddeder".
Madde 6, "Redd-i ilhak tabiri, vaziyet-i hazıraya göre
nakıs olduğundan bu tabirin 'Hareket-i Milliye Redd-i

İlhale Hey'et-i suretine ifrağı münasib görülmü'Ştii.r".

Madde 18, Kongrenin hitamında, kongrenin ne mak-
satı'a · teşekkül ettiği hakkında Hakipay-i Şahane' ye,
Makam-ı Saçf,aret'e ve itilaf mümessil-i siyasilerine bi-
rer ariza-i telgraf iye yazılması takarrür etti".
Madde 25, "Ahali yedinde bulunan silahların toplan-
ması esas olarak kabul edilmiştir".
Madde 27, "Yunanlıları memleketimizin her tarafın
dan tard edinceye kadar harbe devam etmek, vezdifin
en birincisi olmak üzere kabul edilmiştir.
18. maddede ifade edildiği gibi padişaha, ihaneti

tevsik edilmiş Sadrıazam Ferid Paşa'ya ve İngiltere,
Amerika, Fransa ve İtalya siyasi mümessillerine tel-
graflar gönderildi. Bu telgraflarda şu dikkat çekici
ifadeler bulunmaktadır: «Ün asırdan beri Türk'ün za-
fer teranelerine bir ma'kes olan sevgili Anadolu'mu··
zun aziz kalbgahına saldıran sefil bir düşmanın· vah·
şiyane sı;ı,v!etleri», diğer telgrafta «Anadolu'muza ta·-
arruz eden Yunanlıların vahşiyane savlet ve cinayet-
leri», ve yabancl devlet mümessillerine çekilen telgra-
fın ilk cümlesi şöyledir: «Ün asırdanberi Türklerin .en
mukaddes ve asil bir yurdu olan Anadolu'nun bakir
topraklarına, seciye-i esasiyeleri zulm ve cinayetten
başka birşey olmayan Yunanlılarin». Telgraf şu cüm-
le ile son bulmaktadır: «Aksi takdirde Türk, son zer-
re-i hayatını da sarfedecek ve fakat hiçbir kuvvet ve
tehdid karşısında hiçbir zaman işgalleri kabül etme-
yecektir».
Bundan sonra teşkilatı genişletme çarelerini araş
tıran Kongre, Alaşehir'de de bir kongre toplanmasına
kamr verdi. Kongrenin başkanı Hacim MuhiC1C1in tley
ve katibi Abdülgafur Efendi başta olmak üzere Ala-
şehir'e giderek, 16-25 Ağustos 1919 tarihleri arasında

Mücteba İlgürel 183
toplandılar. Burada da kararlar alarak dağıldılar.
Balıkesir'de kongre faaliyetleri devam ederken,·

Erzurum'da büyük önder Mustafa Kemal Paşa'nın baş
kanlığında daha şümullü, daha güçlü ve mahalli de-
ğil bütün vatana ait bir kongre akdediliyordu (23 Tem-
muz - 7 Ağustos}. Bir müddet sonra, Şarki Anadolu
Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Hey'et-i Temsiliyesi'nden
Balıkesir' e bir telgraf geldi. Telgrafın bir cümlesinde
«Esasen kalbi kan ağlayan bura halkı bu teşebbüse
bütün ruh ve mevcudiyeti ile zahirdir.» ifadesi bulun-
maktadır. Hacim Muhiddin Bey cevabi telgrafında
«Şarktan garba doğru tevessü' eden teşkilat-ı vatan-
perveraneleriyle, garbdan şarka tevessü' edecek teş
kilat-ı naçizanemizin birleştiği gün, istihlas-ı vatana
ma'tüf teşebbüsat-ı v~tanperveranemizin en büyük bir
bayramı olacaktır.» dikkat çekici ifadesi bulunmak-
tadır.
İstanbul'da ise Sadrıazam Ferid Paşa Anadolu'-

daki bu milli faaliyetleri hoş karşılamıyor ve engelle-
meğe çalışıyordu. Bunun için de Dahiliye Nazırı Adil
imzasıyla Karesi Mutasarrıflığı'na bir telgraf gönde-
rilerek "' ... Teşkilat-ı Milliye namı altında toplanan
kuvvetlerin bila-tehir dağıtılması..·" istenmiştir. Ferid
Paşa başarılı olamayınca zabtiye neferliğinden yetiş
me bir hain olan Anzavur'u Anadolu'~un başına mu-
sallat etmiştir.
Balıkesir Kongresi 13-17 Eylül 1919 tarihlerinde
tekrar toplanarak İngilizlerin Batı Anadolu' da· yeni
menfi faaliyetleriyle uğraşmağa başladı. Bu arada
Mustafa Kemal'den bir Umumi Kongre akdi için yeni
bir telgraf alınmış bulunuyordu. Mustafa Kemal bu
telgrafını Nutuk'da yayınlamıştır. Bir müddet sonra

184 Millı Mücadele'de Balıkesir
Sivas'da akdedilecek kongre ile de irtibat kurulmuş ve

bir temsilci gönderilmiştir.
İşte bu günlerde İstanbul Hükumeti'nin Dahiliye
Nazın Adil Bey Kuva-yi Milliye'yi avlamak için teşeb
büse geçmişti. «İngiliz Muhibleri Cemiyeti» ile Anza-
vur'u bu işe alet etmişti. Fakat Kongre, Yunan müf-
rezeleriyle uğraşırken, Anzavur üzerine de kuvvetler
göndermiş ve onun ordusunu perişan etmiştir. Bu An-
zavur'a ilk darbedir (21 Ekim 1919).
Vatanın kurtuluşu için mücadele veren Kongre'-
nin faaliyetlerini halka duyurmak, halkı teşvik etmek
ve bu faaliyetleri bütün yurda yaymak için bir gazete
çıkarılmasına karar verildi. Gazeteye manidar bir ad
olan «İzmir'e Doğru» adı verildi. Gazete 16 Ekim 1919
tarihinden itibaren yayın hayatına girmiştir. Gazete-
nin yayınında emeği geçenler Mustafa Necati, Vasıf
Çınar ve Esat Çınar'dır. Artık bu tarihten itibaren
Kongre'nin bir yayın organı da bulunmaktadır. Bu sa-
yede Balıkesir'deki faaliyetleri daha iyi takip etmek
mümkün olmaktadır. «İzmir'e Doğru», bölgeye büyük
hizmetlerde bulunmuştur. Çıkan yazılarla halk heye-
cana sevkedilmiş ve hatta 3 Ocak 1920 tarihli nüsha-
sında Atatürk'ün bir telgrafı" da yayınlanmıştır. Gaze-
tenin yayın hayatı 27 Haziran 1920 tarihinde son bul~
muştur. Zira 30 Haziran'da Balıkesir, Yunan işgaline
uğramıştır.
Balıkesir
Kongresi'nin 19 Kasım 1919'da tekrar
toplandığına oluyoruz. Bu toplantıda Mustafa
şahit
Kemal ile daha sıkı bir işbirliğine karar verildi. Ayn-
ca Yunan ordusunun ilerleyişini bir miting ile protes-
to etmeğe karar verdiler. 28 Kasım 1919'da şehir mer-
kezinde İzmir için bir miting yapıldı.
Balıkesir Kongresi'nin çok başarılı faaliyetlerin-

Mücteba İlgürel 185
den biri de, Milli Kuvvetler'e silah temini için yaptığı

Akbaş Cephaneliği baskınıdır. Bilindiği gibi Mondros
Mütarekesi ile ordular terhis edilmiş ve silah ve cepha-
neler müttefik kuvvetleri muhafazasına verilmişti. Ge-
libolu Yarımadası'nda Akbaş müstahkem mevkiinde
Osmanlı Devleti'nin bol mikdarda silah ve cephanesi
bulunuyordu. Burası Fransızların kontrolü altında idi.
Buraya baskın yapılıp silah ve cephanenin Anadolu
yakasına geçirilmesi işi Hey'et-i Merkeziye tarafından
Köprülülü Hamdi Bey'e ve Dramalı Rıza Bey'e veril-
miştir. Bu iki cesur, fedakar ve vatanperver kuman-
dan ve erleri 26-27 Ocak 1920 gecesi Fransızlara ani
baskın yaparak cephane ve silahların önemli kısmını
Anadolu yakasına geçirdiler. Bu baskın hemen Mus-
tafa Kemal Paşa'.ya duyurulmuş, o da şu telgrafı gön-
dermiştir:
··Balıkesir'de Fırka 61 Kumandanı Kazım ]3eyefendi'-

ye, Köprülülü Hamdi Bey'in fedakarane ve cesiırane
hareketle elde eylediği şayan-ı gıpta muvaffakiyetten
mütelıassıl teşekküratımızın mumaileyhe tebliğine de-
lalet buyurulmasını rica eder, böyle azim bir muvaf-
fakiyete saik olan zat-ı biraderlerini tebrilıe şitab ey-
leriz".
Hey'et-i Temsiliye namına
Mustafa Kemal
Bu baskından dolayı itilaf devletlerinin tepkisi çok

şiddetli olmuştur. İngilizler silah ve cephaneyi geri
almak üzere Bandırma'ya asker çıkarmışlar, Yunan
ordusunu takviye etme çarelerini araştırmışlardır.
Ancak en iyi çareyi Anzavur'u Kuva-yi Milliye'nin
başına musallat etmekte buldular. Anzavur silahların

peşine düşmüş, ele geçirememiş ise de yok olmasına

sebep olmuştur.
Anzavur günden güne kuvvetleniyordu. Bandır
ma.'yı işgal etmiş, Balıkesir üzerine yürümeyi, kongre-
yj dağıtmayı planlamıştı. Ancak Susurluk cıvarında
Miralay Kazım Bey (Özalp> kuvvetlerine mağlup ve
perişan oldu. Anzavur'un ·bütün kuvvetleri yokedil-
mişti (15 Nisan 19~0). Anzavur artık burada tutuna-
mıyacağını anlayıp selameti Kocaeli bölgesine kaç-
makta bulmuştur. Bütün bunlar olurken 23 Nisan
l920'de Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmış, artık
Türk'ün kaderine, en mu~tedir ve en salahiyetli ku-
mandan hükmetmeye başlamıştı.
Sözlerime son verirken şunu ifade etmek isterim
ki, Balıkesir Kongresi şarkta teşekkül.. eden kongrele-
rin büyüklüğünü kabul ve tasvib etmiş bulunuyordu.
Nitekim Hacim Muhiddin Bey, 27 Ağustos 1919 ta-
rfüli telgrafında Balıkesir teşkilatını «Şarkın Rüçük
kardeşi» diye nitelendirmiştir. Balıkesir kongreleri
Kurtuluş Savaşımızın tarihinde parlak bir sahife aç-
mıştır. Kongre mensupları vatanperverlik ve yurd sev-
gibi nin örneğini vermişlerdir. Onları şükran ve rah-
metle anıyoruz.

BALIKESİR HAREKAT-I MİLLİYE REDD-İ İLHAK
HEY'ETİNCE TERTİP EDİLEN KONGRELERDE
ALINAN KARARLARIN YENİ TÜRK
DEVLETİNİN KURULUŞUNDAKİ ETKİLERİ
Turgut ÇARIKLI
Degerli Dinleyenlerim,
Konuşmama başlarken hepinizi saygıyla selam~ar,

bu toplantıyı tertipleyenlere teşekkür ve saygılarımı
sunarım.
Konuşmamda, Balıkesir Harekat-ı Milliye Redd-i

İlhak Heyeti'nce tertiplenen Kongreierde alınan ka-
rarlarm Yeni Türk Devletinin kuruluşundaki etkile-
rini açıklamaya çalışacağım. -
Bilindiği gibi, Balıkesir Harekat-ı Milliye Redd-i
İlhak Hey'eti Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılı
şından önce Batı Anadolu'da kurulmuş bir teşekkül
dür.
Bu kuruluş tarafından milli hareketi halka malet-
mek, düzene sokmak ve Türk ve Dünya kamu oyuna
duyurmak için bir dizi kongre tertip edilmiştir.
Bu kongrelerin ilki Balıkesir'de, ikincisi Alaşehir'
de. daha sonrakileri de yine Balıkesir'de toplanmıştır.
Kongrelerin Kurtuluş Savaşı ve Yeni Türk Devle-

tinin kuruluşu üzerindeki etkilerini anlamak ve değer

lendirebilmek için, toplanma nedenlerini, aşama ve
sonuçlarını kısaca gözden geçirmemizde yarar vardır.
1. KONGRELERİN TOPLANMASINI
HAZIRLAYAN NEDENLER
Bu Kongrelerin toplanma nedenleri Yunanlıların

İzmir'i işgalinden sonra hızla gelişen olaylarda aran-
malıdır.
Bilindiği üzere, 15 Mayıs 1919'da İzmir'e çıkan Yu-
nan kuvvetleri derhal Güney, Kuzey, Doğu ve Batı
yönlerine doğru yayılmaya ve ilerlemeye başlamış
lar, önemli stratejik noktaları ele geçirmek istemiş
lerdi.
Türk Ulusu bu ilerlemeye seyirci kalmamış, resmi
rnakamlanı:: çekimserliğine karşın ya kendi inslyatH-
ierini kull<tnan subay1a!·m komutasınJaki düzenli bir-
]ikler, ya da mahalli kuvvetler vasıtasıyla düşman iler-
lemesine silahla karşı koymaya başlamıştı. İzmir'de
ilk kurşunun atılmasından sonra Ödemiş'te, Ayva-
lık'ta, Bergama'da, Aydın'da ciddi savaşlar yapılmış,
Aydın ve Bergama Yunan ve Türk birlikleri arasında
bir kaç kez el değiştirmiştir.
Yunan işgal ve ilerlemesi işgal ve ilhakı protesto
eden cemiyetlerin kurulmasını da hızlandırmıştır.
İzmir' in. işgalinden önce kurulan:
- İzmir Müdafaa-i Hukuku Osmanlı Cemiyeti ile
- Muğla Menteşeliler Müdafaa-i Hukuk Cemiye-
ti'ni, işgalden sonra
- Aydın Vilayeti Muavenet-i Hayriye Cemiyeti
- İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti

Turgut Çarıklı 189
- Denizli Redd-i İlhak Cemiyeti

- Balıkesir Redd-i İlhak Hey'eti
izlemiştir. Balıkesir Redd-i İlhak Hey'eti daha sonra
Harekat-ı Milliye Redd-i İlhak Hey'eti adını almıştır.
Bu cemiyetlerden başkalarının da kurulmuş ol-
duğu kesin olmakla beraber, konumuzun dışında kal-
dığı için bunlar üzerinde durmak istemiyorum.
Yukarıda bahsettiklerimizden Aydın Vilayeti Mu-
avenet-i Hayriye Cemiyeti hiç faaliyet göstermemiştir.
Balıkesir Harekat-ı Milliye Redd-i İlhak Hey'eti
ise hem Soma, Kırkağaç, Ayvalık ve Akhisar cephe-
lerinin kurulması ve birleşmesi yönünde faaliyet gös-
termiş, hem de Balıkesir ve Alaşehir Kongrelerini ter-
tiplemiştir.
Bu Teşkilatın yöneticileri arasında Vehbi Bey, Va-
sıf Bey, Necati Bey, Hoca Abdülgafur Efendi, Maarif
Müdürü Sabri Bey, Kocabıyıkzade. Mehmet Beyle Pa-
zarlı Mehmet, Hacı Rıfat, Arabacızade Hacı Hafız,
Kunduracı Nuri, Hoca Halil, Yırcalızade Şükrü, Keş
kekzade Hacı Baha, Şila hçı Şev ki, Keçecizade Mehmet
Emin Bey· ve Efendiler bulunmaktadır.
Bu Hey'et Haziran 1919'da Hacim Muhiddin Bey'i
başkanlığına getirmiştir. Hacim Bey, ölümünden çok
kısa süre önce bana naklettiği kısa anılarında ve bazı
özel mektuplarında o günlerdeki durumunu ve Baş
kanlığa getfrilişini şöyle anlatmıştır:
"Akhisar'dan Suriye'nin Havran Mutasarrıflığına ta-

yin edildim. Ric' ata kadar orada kaldım. Ric' attan son-
ra Balıkesir Mutasarrıflığında bulundum. İttihad ü
Terakki'nin sukutu üzerine beni de "ittihatçı" diye
azlettiler. Bunun üzerine İstanbul'a gittim. Ve işte o
gühlerde İzmir'in işgali vuku buldu. Sizin de bulun-
duğımuzu söylediğiniz "Cezair-i Bahr-i Sefid Oteli"n-

deki toplantı o günlerde yapıldı. Bir kaç gün sonra

ben de seyyar tacir sıfatıyla İstanbul'dan aynldım.
~andırma'ya çıktım. Niyet ve kararım doğru Burhani-
ye tarafına gitmek ve orada silahlı teşkilatın baş.ına
geçmekti. Fakat Balıkesir'e gelince merhum Vehbi
Beyın riyasetinde (Vehbi BolakJ bir hey' eti faaliyet
halinde buldum. Bu hey' ette çok vatanperver ve fe-
dakar bir şahsiyet olan Maarif Müdürü Sabri Bey de
vardı. Sabri Bey benim başkan olarak Balıkesir'de
kalmaklığımı söylemiş, hey' et azaları da bunu çok
büyük bir hüsnüniyetle kabul etmişler. Bana gelip
anlattılar. Ben de başkanlılz vazifesini kabul ettim.
Ancak, yalnız şahsi otoriteyle bu işin yürütülmesinin

doğru olmayacağını düşünerelı birbiri ardınca iki
kongre yaptım. Kongre başkanlıklarım da ifa ettim.
Maksadım bu mühim ve büyülı vatan işinin millete
ve memlekete maledilmesiydi."'
Bu açıklamamızdan sonra,· Kongrelerin sırasıyla

incelenmesine geçebiliriz:
11. . BİRİNCİ BALIKESİR KONGRESİ
Balıkesir Hareküt-ı Milliye Redd-i İlhak Hey'eti

bir yandan cepheleri tevhid etmek, cephe ve cephe
gerisi hizmetlerini ayırmak suretiyle Kuv8<y·i Milliye
Harekatını düzen içine almaya çalışırken, bir yandan
da Balıkesir'de bir Kongre toplayarak bu hareketi hal-
ka maletmek ve Türk ve· Dünya kamu oyuna duyur-
mak istemiştir.
Kongre, Erzurum Kongresinden üç gün sonra, ya·
ni 26.7.1919 tarihinde ba~lamış ve 30.7.1919 tarihinde
bitmiştir.

Kongreye bugünkü Balıkesir ve Manisa illeri sı

nırlan içinde kalan ve aşağıda gösterilen on ilçe ve
yedi bucağın temsilcileri katılmıştır.
İlçeler Bucaklar
Balıkesir<Merkez) Soma Giresun Bigadiç
Bandırma Erdek Fırt Karapınar
Burhaniye Akhisar Kepsut
Edremit Kırkağaç Şamlı
Balya Sındırgı İvrindi
-Kongre Başkanlığına Hacim Muhiddin Bey,

Başkan Vekilliklerine Vehbi ve Sabri Beyler, Katip-
liklere de Abdülgafur ve Hasan Efendiler seçilmişler
dir.
- Kongrede alınan kararlar yirmi dokuz madde
halinde toplanmıştır.
- Bu kararları teşkilatla ve dış ilişkiler ve tanıt
ma ile ilgili olmak üzere iki kısımda mütalaa etmemiz
mümkündür:
1l Teşkila.tla ilgili kararlar askeri ve mali konu-
lara da değinmektedir. Bunların en önemlileri şun
lardır:
Takip edilen gayeye vasıl olmak ve bütün hare-
katı tevhid ve tesbit etmek üzere bir Hey'et-i Merke-
ziye teşkil ve vezaifi tesbit olunmuştur.
Hey'et-i Merkeziye için yapılan seçim sonunda,
Balıkesir namın~ Hacim Muhiddin, Yörükzade İb
rahim, Bandırma namına Gönenli Osman, Ayvalık
namına Vasıf, Akhisar namına Kamil, Soma namına
Hafız Osman Bey ve Efendiler azalığa, Balıkesir na-
mına Şükrü, Hacı Baha, Bandırma namına Ömer, Ay-
valık namına Hoca Mehmed, Akhisar namına Sındır-

gılıAzmi, Soma namına Niyazizade Hüseyin Bey ve

Efendiler de mülazimliğe seçilmişlerdir.
Hey'et-i Merkeziyenin vazifeleri şunlardır:
Bölgeler ve Mahalli Hey'etler Hey'eti Merkeziye-

nin denetimine tabidir.
Bölgeler ve kazalar halledemedikleri hususlarda
Hey'et-i Merkeziye'nin aracılığına başvururlar.
Hey'et-i Merkeziye o andaki bölgeler dışında ka-
lan yerlerin Harekat-ı Milliye'ye katılmasına çalışa
caktır.
Hey'et-i Merkeziye, istihbarat işleriyle vuku bu-

lan facialarm medeniyetin görüşlerine arzını da ida-
re edecektir.
Liva Merkezinde olduğu gibi kazalarda da Teşki
lat, Maliye ve Levazım Hey'etleri kurulması kabul edil-
miştir
Kaza ve nahiyelerden gönderilecek efradın mas-

rafları bu kaza ve nahiyeler tarafından karşılanarak,
bilahare genel giderlerden mahsup edilecektir.
Ayvalık, Soma ve Akhisar cephe karargahlarının
gerilerinde birer «M~nzil Müfettişliği» kurulmuştur.
Bu müfettişlikler ey,skeri birliklerin ikmal ve iaşelerini
sağlamakla görevlendirilmiştir.
Genel giderlerin bölgeler arasında büyüklük ve
zenginliğe göre bölünmesi kabul edilmiş ve bölünme
oranla. ı saptanmıştır.
Milli seferberlik ilan edilmiş ve 300-309 (1884-1893)
doğumlularla gerektiğinde diğer doğumluların silah
altına alınması kararlaştırılmıştır.
Çağırıldıkları halde askere gelmeyenlerle cephe-

lerden firar edenlerin memleket dışına çıkarılmak ve

mümkünse Yunan tarafına gönderilmek suretiyle ce-
zalandırılması kabul edilmiştir. Ancak, ailelerine do-
kunulmamak kaydı konarak cezanın şahsi olmasına
özen gösterilmiştir.
2) Dış ilişkiler ve tanıtma ile ilgili kararlarla,
Kongrenin ve genel olarak Harekat-ı Milliye'nin amacı
açıklanmış, Türk ve hatta dünya kamu oyuna duyu-
rulmak istenmiştir.
Kongrenin maksat ve gayesi dördüncü maddede
açıklıkla gösterilmiştir. Bu «istihlas-ı vatan», yani yur-
dun kurtarılmasıdır. Bu maddede kurtarılacak yerle-
rin Yunanlıların işgali altındaki bölgelerle kısıtlan
maması, yurdun bütününden bahsedilmesi dikkati
çekmektedir.
Aynı maddede Kongrenin her ne suretle olursa
olsun siyasetle iştigalden nefret ettiğinin vurgulanma-
sı, aslında siyasi nitelik taşımasıyla çelişir görünmek-
tedir.
Ancak bu çelişkinin bir önceki madde metni ile
açıklanabilmesi mümkündür.
Gerçekten üçüncü maddede «Teşekkül eden Kon-
gremiz hiç bir Fırka-i Siyasiye ile alakadar olmamak-
la beraber çetecilikten nefret ve teşkilat-ı muntaza-
ma dahilinde Yunanlıları Anadolu'dan tard etmeğe
azmetmiştir.» denmiştir.
Bu iki maddenin bir arada mütalaasından, o gün-

lerde çok kötü örnekleri görülmüş olan particilikle
çağrışım yapan bazı siyasi davranışlardan nefret edil-
diği anlaşılmaktadır.
Yukarıda değinildiği üzere Kongre bazı makam-
lara muhtıralar. göndermiş, bunlar aracılığıyla Türk

194 Milli Mücadele'de Balıkesi.r
ve hatta Dünya kamu oyuna seslenerek yurdu kur-

tarmak hususundaki iradesini ve Yunan işgalini hiç
bir suretle kabul etmeyeceğini açıklamıştır.
Bir de beyanname yayınlanması kararlaştırılmış-
sa da bu beyanname metnine rastlanamamıştır.
Kongreden sonra, .
- Hilafet Makamına
- Makam-ı Sadaret-i Uzma'ya Cyani Başbakan-
lığa)
- İngiltere, Amerika, Fransa, İtalya siyasi mü-
messillerine birer muhtıra gönderilmiştir.
Sonuncu muhtırada, İtilaf Devletleri siyasi mü-
messillerine, her bakımdan Türk olan An.adolu'nun
ecnebilere teslim edilemiyeceği, Wilson prensiplerinin
yalanlardan· ibaret olamıyacağı, amacın istihlas-ı va-
tan olduğu, yurdun pis Yunan bayrağından kurtarıl
masına kadar ulusal savaşa devam edileceği, bu ama-
ca varmak için her türlü güçlük ve engelin yıkılacağı
ve hiç bir tavsiye ve ihtarın kabul edilmeyeceği hatır
latıldıktan sonra şöyle denmektedir:
«Osmanlı Devletini kavi ve zinde yaşatmak iste-
yen Türkler, tarihen, milliyet~n. nüfusen tamamiyle
haksız olan Yunan işgali devam ettikçe Şark'ın un-
sur-ı şuriş ve ihtilali olacaklarından dolayı müteessir-
dirler."
Sayın Sabahattin Selek «Milli Mücadele» Dergi-
sinin 3 Şubat 1970 tarihli 14. sayısında bu muhtırayı
değerlendirirken, «Birinci Balıkesir Kongresi İtilaf
Devletlerine karşı Erzurum Kongresine kıyasla daha
sert ve daha· kesin bir tavır takınmıştır.» demiştir. Bu
görüşe aynen katıldığımı söylemeliyim.
Hilafet Makamı ile Sadrazamlığa gönderdiği muh-
tıralarda Kongre, Padişaha sadakat ve Hükumete ya-r-

Turgut ÇankZı 195
dımdan bahsetmekte ise de aldığı kararlar ve bupların

uygulanması Merkezi Otoriteye baş kaldırmanın ve
ondan bağımsız hareket etmenin göstergelerinden
başka bir şey değildir.
Gerçekten Kongre,
- Savaş ve seferberlik ilan etmiş,
- Askeri ve mali yükümlülükler koymuş, vergi
tahsil etmiş, asker almış,
- Koyduğu yükümlülükleri yerine getirmeyenle-
re verilecek cezaları saptamıştır.
- Bu kararları uygulayacak teşkilatı kurmuştur.
- Bir anlamda merkezden bağımsız bir hükümet
kurmaya yönelmiştir.
III. ALAŞEHİR KONGRESİ
Birinci Balıkesir Kongresinde alınan kararların

daha geniş bir çevreye kabul ettirilmesi ve Batı Ana-
dolu'daki Milli Kuvvetlerle, bağlı oldukları teşkilatın
tevhit ve tensik edilmesi amacıyla toplanan Alaşehir
Kongresi 1919 yılı Ağustosunun ,16'sında başlamış ve
25'ine kadar sürmüştür. Aynı yılın yine 4'üyle ll'i ara-
sında toplanan Sıvas Kongresinden çok kısa bir süre
önce toplanmış ve çalışmaların! tamamlamış bulun-
maktadır.
Kongrenin niçin Alaşehir' de toplandığı, Başkanı
Hacim Muhiddin Bey tarafından açılış konuşmasında
şöyle izah edilmiştir:
«Dikili'den Bandırma'ya kadar vasat merkez ol-
mak üzere buranın <Alaşehir) tayinini düşündük.»
Yani Alaşehir savaş harekatının merkezinde bulun-
duğu için Kongre yeri olarak seçilmiştir.

Balıkesir Kongresine on ilçe ve yedi bucağın tem-

silcileri katıldığı halde, Alaşehir Kongresi yirmi üç .
ilçe ve üç bucağın delegelerinin katılmasıyla toplan-
mıştır. Bir çok yerlerin cephe murahhasları da diğer
temsilcilerle birlikte hazır bulunmuştur. Kongreye
temsilci gönderen ilçe ve bucaklar şunlardır:
İlçeler
Balıkesir Sındırgı Ödemiş Kasaba (Turgutlu)

Akhisar Uşak Ayvalık Kula
Buldan Alaşehir Aydın Karahisansahip
Sarayköy Eşme Denizli (Afyon -Karahisar)
Soma İnegöl Nazilli Gördes
Manisa
Bucaklar
Birgi
Bozdağ
Kaymakçı
Görüldüğü gibi Birinci Balıkesir Kongresi yalnız

Balıkesir ve Manisa illerini kapsamına aldığı halde,
Alaşehir Kongresi Denizli, Aydın, Bursa, Afyon -Kara-
hi~r ve lJşak'a kadar uzanmıştır.
İstanbul Hükumeti Kongreye karşı olumsuz bir
tavır takınmıştır. Dahiliye nazırı Adil Bey Karesi Mu-
tasarrıflığına gönderdiği bir talimatla toplantıyı önle-
meye teşebbüs etmişse de, bu teşebbüs başarılı ola-
mamış, Kongre toplanarak çalışmalarını tamamlamış
tır.
Kongre başkanlığına Hacim Muhiddin Bey CÇa-

Turgut Çanklı 197
rıklı), başkan vekilliklerine Alaşehir Delegesi Hüse-

yin Paşazade Mustafa Bey ve Uşak Delegesi İbrahim
Bey CTahtakılıç), katipliklere Alaşehir Delegesi Ethem
Beyzade Ömer Bey ile Balıkesir Delegesi Abdülgafur
Efendi seçilmişlerdir.
Toplantılar sonunda alınan kararlar yirmi altı
madde halinde toplanmıştır. Beşinci maddede ifade
edildiğine göre Kongrenin amacı Yunanlıların yurt-
tan kovulmasıdır. Aynı maddede her t1:irlü fırka ihti-
rasatiyle mesalik-i saire efkar ve hissiyatının suret-i
kat'iyede merdud addecUldiğinin beiirtilmesine özen
gösterildiği gibi, altıncı maddede Harekat-ı Milliye'nin
muntazam teşkilat ile yapılacağı ve şekavete müncer
çeteciliğin nefretle reddedildiği ilave edilmiştir.
Alaşehir Kongresinde de kötü particiliğin o güne
kadar zihinlerde uyandırdıığ nefret ve tepki gözönüne
alınarak particilik reddedilmiş, bunun yanında Yu-
nan istilası karşısında ne derecede tek vücut olundu-
ğunu göstermek için mesalik-i saire efkar ve hissiyatı,
yani ideolojik fikir ve hislerden de uzak durulduğu
anlatılmak istenmiştir.
- Balıkesir'de olduğu gibi ulusal savaş sürdüğü
sürece Yunanlılarla hiç bir suretle müzakere edilme-
mesi ve
- Yunanlılar yurttan kovuluncaya kadar savaşa
devam edilmesi kabul edilmiştir.
Genel olarak Kongre kararlarının, Balıkesir'de ol-
duğu gibi iki kısımda mütalaa edilmesi mümkündür.
ı - Teşkilatla ilgili kararlar, -
2 - Dış ilişkiler ve tanıtma ile ilgili kararlar.
ı - Teşkilatla
ilgili kararlar
Bu kararlar askeri ve mali konulan da kapsamı
içine almaktadır. Bu çerçeve içinde kongre milli mu-

kavemet hareketlerini birleştirmek ve düzene sokmak

amacına yönelik aşağıdaki yönetmelikleri kabul et-
miştir.
Hey'et-i Merkeziye Talimatnamesi,
Harekat-ı Milliye Redd-i İlhak Hey'eti Talimatna-
mesi,
Harekat-ı Milliye Redd-i İlhak Encümeni Müdiran
Talimatnamesi,
Menzil Müfettişliği hakkında talimat,
Bunlardan başka Kongrede cephelerin teşkilat
kadrosu da kabul edilmiştir.
- Hey'et-i Merkeziye Talimatn.amesine göre
Hey'et-i Merkeziye yedi kişiden ibaret olup, Teş
kilatın beyni durumundadır.
• Hey'et-i Merkeziye Hareket-i Milliye gaye ve

maksadının temini için düşmanın hareketi askeriye-
sine karşı tedabir-i ihtiya.tiye ve teşkilat ve bu bapta
mukarrerat ittihaz etmek hakkına maliktir.
• Görevinde ihmali görülen Mahalli Hey'etlere
ihtarda bulunmaya, icabında bunları değiştirmeye,
milli alay, tabur kumandanlarıyla diğer kumandanla-
r~ işten el çektirmeye <Mahalli Hey'etlerin de görü-
şünü alarak) yetkilidir.
• Merkezi ve Mahalli Hükumetle ve yabancı

larla temas etmek ve icap eden hareket tarzını tayin
etmek gibi amacın sağlanmasına yönelik hususlarda
tam yetkiye sahiptir. Bunun için gerekli masrafları
yapmaya da yetkilidir.
O Hey'et-i Merkeziye bütün Hareket-i Milliye'nin
genel durumunu ve ana çizgilerini Chutut-ı esasiye)

tayin etmek yetkisine de sahiptir. Kongrede Balıkesir

ve Saruhan <Manisa) livaları ile Denizli-Nazilli ve Ala-
şehir birer çalışma alanı Csaha-i mesai) olarak kabul
edilmiş ve buralarda birer Hey'et-i Merkeziye kurul-
ması kararlaştırılmıştır.
- Hareket-i Milliye Redd·i İlhak Talimatname-

siyle
Her ilçede Levazım, Maliye ve Teşkilat kısımla~
rından ve her kısım dörder üyeden ibaret olmak üzere
on ikişer kişilik birer Hareket-i Milliye Redd-i İlhak
Hey'et-i kurulması öngörülmüştür. Bu Hey'etin baş
kanı Teşkilat kısmından seçilecektir.
- Hareket-i Milliye Menzil Müfettişliği
Bu konudaki talimatın birinci maddesinde belir-

tildiğinegöre Kuva-yi Milliye kıtalarının iaşe ve geri
hizmetlerinin temini için kurulmuştur.
Birinci Menzil Müfettişliği Ayvalık Cephesinde
İkinci Menzil Müfettişliği Soma Cephesinde
Üçüncü Menzil Müfettişliği de Akhisar Cephe-
sinde
görev yapacaktır. Bunlara ilave olarak gerektiğinde
diğer cephelerde de bu Teşkilat kurulabilecektir.
Talimatta, Menzil Müfettişliği hizmetinin nasıl gö-
rüleceği ayrıntılarıyla gösterilmiş ve askerlere verile-
cek erzak, eşya· ve mühimmatın miktarı tesbit edil-
miştir.
Kcngre tarafından kabul edilen teşkilat kadrosu-

na göre her cephede bir milli alay bulunacak, bu ala-
yın iskelet halindeki kadrosu savaş başlayınca tabur-
lar ve bölükler doldurulmak suretiyle tamamlanacakr

. tır. Cephe gerileri:tJ.de umumi bir ihtiyat teşkilatı ola-

caktır.
Teşkilat kadrosunda asker ve sivil görevlilerin
ödenekleri ayrıntılarıyla gösterilmiştir.
KongrecE! Müd.ürler Encümeni adı altında Hey'et-i
Merkeziyelerin üzerinde bir üst merci kurulması ön-
görülmüşse de, bu Encümenin kurulup faaliyete ge-
çiri.lmesi mümkün olamamıştır.
Yukarıdaki açıklamalarımızdan kolayca çıkarıla
bileceği gibi, Alaşehir Kongresi sonunda milli cephe-
lerin ve cephe gerisi hizmetlerinin bütün ayrıntılarıy
la tesbit edilip belirli esas ve kurallara bağlanmasına
büyük çaba ve özen gösterilmiş, bu suretle keyfi hare-
ketler önlenmek, Kuva-yi Milliye'ye bir disiplin geti-
rilmek istenmiştir. Burada da adeta muntazam bir hü-
kumete ait yetkiler kullanılmış, tasarruflarda bulu-
nulmuştur.
2 - Dış ilişkiler ve tanıtma ile ilgili kararlar

Bu başlık altında Kongrenin ve genellikle milli
hareketin, Kuva-yi Milliye'nin anlam ve amacını, Yu-
nan işgalinin haksızlığını yurt ve dünya kamu oyuna
duyurmak, Yun.an zulümlerini incelemek üzere oluş
turulan Tahkikat Komisyonuna bilgi vermek için alı
nan kararları ve bu kararlar doğrultusunda çeşitli
Makam ve Mercilere gönderilen muhtıraları sayabi-
liriz.
Kongre sonunda bu amaçla,
Muhtelit Tahkikat Komisyonu: Başkanı General
Milne'e
Halifelik ve Padişahlık Makamlarına,
Başbakanlığa CMakam-ı Sadaret-i Uzma)

. Turgut Çarıklı 201
İstanbul'daki İngiltere, Amerika, Fransa, İtalya

siyasi .mümessillerine,
İzmir'deki Küçük Asya Ordusu Kumandanı sıfa
tıyla General Milne'e,
İzmir'deki Tahkikat Komisyonu üyeleri Fransız.
İngiliz, Amerikan, İtalyan Generallerine muhtıralar
gönderildiği gibi,
.İzmir-Kasaba Temadi-i Osmanlı Demir Yolları Ge-
nel Müdürlüğüne bir mektup gönderilmiştir.
Bunlardan başka bir de Kongre Beyannamesi ya-
yınlanmıştır.
Bu muhtıra ve mektupların ayrıntılarına girme-
den, dikkati çeken bazı noktaları üzerinde durmak is-
terim.
Halifelik ve Padişahlık Makamlarına gönderilen
_muhtıralarda çok yumuşak bir dil kullanılmış, bu Ma-
kamlara Kuva-yi Milliye'nin ve Kongrenin amacı an-
latılırken sadakat ve bağlılığın arzedilmesi de ihmal
edilmemiştir.
Ancak, yukarıda da arzedildiği üzere bir taraf tan
da merkezden) bağımsız bir otoriteye ait olabilecek
yetkileri kullanmaktan ve tasarruflarda bulunmaktan
da geri kalınmamıştır.
Filhakika, Kongre adeta bağımsız bir hükumet
kurmaya yönelmiştir. Yunanlılara karşı savaş ve se-
ferberlik ilanını kabul etmiş, askeri ve mali yükümlü-
lükler koyarak vergi tahsil etmiş, asker toplamıştır.
Koyduğu yükümlülükleri yerine gteirmeyenlere veri-
lecek cezaları saptamıştır.
Kongre beyannamesinde amacın Hareket-i Milli-
ye'nin tevhid ve tensiki, zalim düşmanın memleketi-
mizden kovulması ve işgalden bugüne kadar Yunan-
lılar tarafından işlenen cinayetlerle yapılan kötülük-

lerin medeniyet ve insaniyet alemine du:y-urulmasın

dan ibaret· olduğu bildirilmiştir.
İstanbul'daki İtilaf Devletleri siyasi mümessiileri-
ne gönderilen muhtıra Birinci Balıkesir Kongresinden
sonra gönderilenin aynı olup bunda yurdun düşman
dan kurtarılmasına kadar. savaşa devam edileceği
açık bir dille anlatılmış ve bir yerinde şöyle denmiş
tir: «Osmanlı Devletini kavi ve zinde yaşatmak isteyen
Türklertarihen, milliyeten ve nüfusen tamamiyle hak-
sız olan Yunan işgali devam ettikçe Şarkın unsur-ı
.şüriş ü ihtilali olacaklarından dolayı müteessirdirler."
<yani Doğunun karışıklık unsuru olacağı ve bu böl-
geye barış ve huzurun yerleşemiyeceği anlatılmakta
dır>.
Küçük Asya Ordusu. Komutanı sıfatıyla İzmir' de
bulunan General Milne'e gönderilen muhtırayla ise,
Generalin «Milne Hattı» diye anılan hattın milli kuv-
vetlerce tecavüz edilmemesi hakkındaki ultimatomu
nazik fakat kesin bir dille reddedilmiştir.
Kongre belgeleri arasında yer alan İzmir-Kasaba
ve Temadi-i Osmanlı Demir Yolları Müdiriyeti Umu-
miyesine gönderilen mektup da ibretle okunması ge-
r·eken bir belgetj.ir. Bu mektupta, Demir Yolları İdare
.sinin Yunanlılarla Türkler arasında eşit davranmadı
ğı belirtilerek bunun muhtemel amaçları üzerine· Ge-
nel Müdürün dikkati çekilmekte, sert ve kesin bir dil-
le bu halin önlenmesi istenmektedir.
IV. İKİNCİ BALIKESİR KONGRESİ
Bu Kongre 16.9.1919 - 22.9.1919 tarihleri arasında

Balıkesir'de toplanmıştır. Elimde Kongrenin tutanak-

Turgut Çanklı 203
lan yoktur. Saf.haları ve sonuçları Hacim Muhiddin

Bıeyiiı anılarından anlaşılmaktadır.
Kongreye aşağıda gösterilen ilçeler katılmışlar
dır:
Karesi CBalıkesir) Balya

Saruhan <Manisa) Sındırgı
Bandırma Soma
Gönen Kırkağaç
Erdek Akhisar
Burhaniye Gördes
Edr~mit Bergama
Kongre Başkanlığına Hacim Muhiddin Bey, Baş

kan vekilliklerine Vehbi ve Hoca Mehmed Beyler, ka-
tipliklere Ulvi ve Vasıf Beyler seçilmişlerdir.
Bu Kongrede, Alaşehir Kongresinde alınan ka-
rarlar ve kabul edilen yönetmelikler kabul ve tasdik
edilmiş, Alay Kumandanlıkları ve Menzil Müfettiş
liklerine tayinler yapılmıştır.
V. BÜYÜK ANADOLU KONGRESİ
Mustafa Kemal Paşanın 19 Eylül 1919 tarihli bir

telgrafı üzerine Büyük Anadolu Kongresi adıyla daha
geniş kapsamlı bir Kongrenin toplanması için hazır
lıklara başlanmışsa da, daha sonra bu Kongrenin top-
lanmasından sarf-ı nazar edilmiş ve Sıv'as Hey'et-i tem-
siliyesi'yle Balıkesir Hey'et-i Merkeziyesi Meclis-i Me-
b'usan seçimleriyle meşgul olmuşlardır.
Ancak Balıkesir'de Kongreler 1920 yılı başlarına
kadar sürmüştür.

VI. ÜÇÜNCÜ BALIKESİR KONGRESİ
19.H.1919 - 21.11.1919 tarihleri arasrnda toplanan

bu Kongre hakkında bildiklerimiz rahmetli Orgeneral
Kazım Özalp'ın Milli Mücadele anılarında naklettik-
lerinden ibarettir. Elimizde Kongrenin müzakere ve
karar zabıtları yoktur. Yukarıda bahsettiğimiz anılar
dan anlaşıldığına göre bu Kongrede;
1 - Anzavur'a karşı yapılan hareket tasvip ve
hareket sırasında gayret ve fedakarlıkgösterenler tak-
dir edilmiştir.
2 - General Milne Hattı'nın kabul edilmeyeceği
tekrı:ır ilan edilmiş, cephelerde büyük çapta faaliyete
geçilmesi ve bunun için de çok büyük bir miting ya-
pılması kararlaştırılmıştır.
3 - Sıvas'taki Hey'et-i Temsiliye'yle muhabere
edilerek «Redd-i İlhak» unvanının bundan sonra «Mü-
ctafaa-i Hukuk» olarak değiştirilmesi kabul edilmiştir.
4. - Yapılan seçim sonunda Hey'et-i Merkeziye
üyeliklerine Gönen Belediye Başkanı Osman Bey, Veh-
bi Bey, Köprülülü Hamdi Bey, Vasıf Bey ve Hulusi Bey
seçilmişlerdir.
Kongrede alınan karara uyularak İzmir'in kuzey
bölgesinde yapılmış olan mitinglerin kararları aynen
İtilaf Devletleri mümessillerine tebliğ edilmiş ve ülke-
nin her tarafına da duyurulmuştur.
VII. DÖRDÜNCÜ BALIKESİR KONGRESİ
Bu Kongre 12 Mart 1920 tarihinde aşağıdaki ilçe-

lerin temsilcileri ve Menzil Müfettişlerinin katılma
sıyla toplanmıştır:

Turgut Çanklı 205
Akhisar, Edremit, Erdek, İnegöl, Balıkesir ve Ba-

lıkesir merkezine bağlı bucaklar, Balya, Bursa, Bile-
cik, Havran, Söğüt, Sındırgı, Soma, Kırkağaç, Kirmastı
CMustafa Kemal Paşa), Gönen Murahhasları ve Ay-
valık, Soma, Akhisar, İvrindi Menzil Müfettişleri.
Kongreye bunlardan başka Hey'et-i Merkeziye
aza2J Vehbi Bey, Osman Bey; Vasıf Bey, Hullısi Bey ve
Havranlı Hakkı Bey katılmışlardır.
Kongrenin sonunda,
1 - Yunan işgal zulmünün devamına bütün
mevcudiyet-i milliyemizle karşı konulacağı ve Yunan-
lıların herhalde Anadolu'dan tard olunacağı,
2 - İzmir'deki Tahkikat Hey'etinin raporundan

da Yunan zulümleri ve faciaları ve Yunan işgalinin
kaldırılması gerektiği anlaşıldığına göre, Müslümanla-
rın vatanlarının kurtarılması için hareket serbestiye-
sine malik oldukları,
3 - He1' türlü işgal ve müdahalenin ve özellikle
Rumluk ve Ermenilik teşkili amacına yönelik hare-
ketlerin reddi hususunda birleşik savunma ve karşı
koyma esasının kabul edildiği,
4 - Öteden beri vatanımızda birlikte yaşadığı~
mız gayrimüslimlerin hukukuna tamamen riayet edi-
leceği,
5 -- Sıvas Kongresinin amaç ve esaslarına tama-

miyle iştirak edildiği ilan edildikten 5onra, teşkilat
ve kadro konularında ayrıntılı kararlar alınmıştır.
Teşkilatla ilgili kararlar idari, askeri ve mali ko-
nulan içermektedir. Kadro konusunda ise cepheler,
buralara tahsis edilecek askeri birlikler \'.e cephe ge-
rileri düzenlenmiştir.

VIII. · BALIKESİR. HEY'ET ·İ MERKEZİYESJl

İLE SIV AS HEY'ET·İ TEMSİLİYESİ
ARASINDAKİ İLİŞKİLER
1 - Yukarıda bahsedildiği üzere, Erzurum ve Sı

vas Kongreleriyle Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri bir-
birinden bağımsız fakat· haberli olarak toplanmışlar
ve çalışmalarını sürdürmüşlerdir. Birbirlerinin faali-
yetlerini o günün imkanları içinde yakından izlemiş
lerdir. Hatta, Alaşehir Kongresi adına İbrahim Sürey-
ya Bey Sıvas Kongresine delege olarak gönderilmiştir.
Balıkesir ve Alaşehir'de birer J<.ongre toplanması
nın Sıvas Hey'et-i Temsiliyesi üzerinde çok olumlu bir
etki yaptığı, 27 Ağustos 1919 tarihli telgraftan anlaşıl
maktadır.
Hey'et-i Temsiliye'nin bu telgrafında, «Garbi Ana-

dolu'nun hissiyat-ı vatanperverane ve fedakaranele-
rinden doğan Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri bütün
Vilayat-ı Şarkiye halkı üzerinde pek samimi bir tesir
uyandırmıştır. Esasen kalbi kan aglayan bura halkı
bu teşel'Jbüse· bütün ruh ve mevcudiyeti ile zahirdir.
Hissiyatımızm mezkur hey'et-i muhteremeye iblağma.
tavassut-ı alilerini rica ederim.» denmiştir.
Bu telgrafa, bu Kongrelerin ve Balıkesir Hare-

ket-i Milliye Redd-i İlhak Hey'eti'nin Başkanı sıfatıy
la Hacim Muhiddin Bey tarafından gönderilen cevap-
ta ise şöyle denmiştir:
«Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Hey'
et-i Temsiliye'sine,
Balıkesir ve Alaşehir Kongrelerine gösterilen sa-
mimi teveccü.hten dolayı, her iki Kongrenin aciz reisi
bulunmaklığım hasebiyle bilvekale arz-ı şükran ede-
rim. Şarktan Garba doğru tevessü' ede11 teşkilat-ı va-

tanperveranelerile, Garptan Şarka tevessü' edecek

teşkilat-ı na,çizanemizin birleştiği gün, gayesi istihlas-ı
vatana ma'tuf teşebbüsat-i vatanperveranemizin en
büyük bir bayramı olacaktır. Balıkesir Kongresi hu-
lasa-i mukarreratını Eskişehir'de Atıf Bey'e gönderdi-
ğim gibi, Alaşehir Kongresi hulasa-ı mukarreratiyle
kongreden yazılan mektup ve telgraf süretlerini ihti-
va edecek risalet-i matbuayı da yakınen mumaileyhe
takdim edeceğim. Oradan aldırılmasını rica ederim.
Balıkesir, Alaşehir, Nazilli Hey'et-i Merkeziyelerinin
muhassalası olarak Kongre karariyle teşkil edilen.
«Hareket-i Milliye Reddi İlhak Encümeni Müdiranı»
Garbi AnadoJu'nun bir merkez-i mühimmi olacaktır.
Şark ve Garbın maksad ü gayesi, istihlas-ı vatan
ve te'min-i istiklaldir. Şarkın küçük kardeşi Garb'ın
ihtiramatının kabulünü istirham ederim efendim.»
Balıkesir Hareket-i Milliye Redd-i

İlhak Hey'et-i Merkeziyesi ve Ba-
lıkesir, Alaşehir Milli Kongreleri
Reisi
Hacim Muhiddin
Alaşehir Kongresi'nirı toplantıları sırasında Sıvaş

Kongresine ne suretle ve kaç delegeyle katılınacağı
konusu hayli tartışılmış, sonunda bu Kongreye kala-
balık bir hey'etle değil, tek bir temsilciyle iştirak edil-
mesi kabul edilmiştir. Bu görüşmelerin ayrıntılarını
hem Kongre za~ıtlarından, hem de Hacim Muhiddin·
Bey'in anılarından izlemek mümkündür.
Alaşehir Kongresinin sona ermesinden sonra da
Sıvas'la lllşkiler devam etmiştir.
2 ~ Balıkesir ve Sıvas'ta kurulan teşkilat ara-
sındaki ilişkilerin açıklanmasından sonra, çok kısa

2.08 Milli Mücadele'de Balıkesir
olarak Balıkesir ve Alaşehir Kongreleriyle Erzunım ve

Sıvas Kongrelerinin kararlarının karşılaştırılması ye-
rinde olacaktır.
Bi.rinci ve Dördüncü Balıkesir ve Alaşehir Kon-
grelerinde alınan kararlar daha önce bahsettiğimiz gi-
bi bir tutanakla tesbit edilmiş olup, elimizde mevcut
bulunmaktadır.
Öte yandan Erzurum Kongresinin sonuçları 7
Ağustos 1919, Sıvas Kongresinin sonuçlan da 11 Eylül
1919 tarihli beyannamelerde toplanmıştır. Her iki be-
yanname de onar maddeden oluşmaktadır.
Bunların tetkiki suretiyle görüleceği gibi, Erzurum
Kongresinin Doğu ve Karadeniz bölgelerini içine alan
kararları Sıvas Kongresiyle bütün yurdu kapsayacak
şekilde genişletilmiştir.
Bu Kongrelerde teşkilat ve istilacı güçlere karşı
gösterilecek mukavemette ayrıntıya girilmemiş, ülke-
nin kurtuluşunun genel esaslarını belirleyen kararlar
alınmıştır.
ve Alaşehir Kongrelerinde ise, Batı Ana-
Balıkesir
dolu' daki Yunan işgal ve istilasına karşı konulması
ve işgalci güçlerin bir an önce yurttan kovulması için
somut önlemler alınması ve teşkilat kurulması ön
planda tutulmuştur.
IX. BALIKESİR VE ALAŞEHİR

KONGRELERİNDE ALINAN KARARLARIN
YENİ TÜRK DEVLETİNİN
KURULUŞUNDAKİ ETKİLERİ
Bu kararların Yeni Türk Devleti'nin kuruluşunda

ki etkilerini daha iyi anlayabilmek bakımından Kon-

Turgut Çanklı 209
grelerin ve sonuçlarının kısa bir değerlendirmesini

yapmamızda yarar vardır.
Bu değerlendirmeye değerli tarihçi Sabahattin Se-
lek'in Milli Mücadele CKurtuluş Savaşı) kitabından
küçük bir alıntı yaparak başlayacağım.
Sayın Selek bu kitabının «Batı Anadolu'da Kon-
greler» bölümünde şöyle yazmakjadır:
«Gerek o günlerde, giarekse daha sonraki zaman-
larda Erzurum Kongresiniri büyük ölçüde dikkati çek-
mesi, aldığı kararlardan ;~iyade Mustafa Kemal Paşa
nın kişiliğinden ileri gelmiştir. Sıvas Kongresi bütün
Anadolu'yu temsil eden görünüşü ile haklı olarak bü-
yük ilgi çekmiştir. Yalnız kabul etmek gerekir ki Pa-
dişah ve Hükumet ile İtilaf Devletleri üzerinde, Ana-
dolu'da bir milli hareket etkisini yaratan olaylar yal-
nız Erzurum ve Sıvas Kongreleri değildir. Aynı za-
mana rastlamaları ve seslerini aynı şekilde duyura-
bilmeleri bakımından bu etkide, Bi.iyük Anadolu Kon-
grelerinin büyük rolü olmuştur."
Gerçekten Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri Yu-
nan işgaline karşı Batı Anadolu'da başlayan milli ha-
reketin niteli.k ve amacını Türk ve Dünya kamu oyu-
na, bu arada resmi makamlara duyurmuşlardır.
Başarmaya çalıştıkları ve büyük ölçüde başardık
ları diğer önemli bir görev de, Yunanlıların İzmir'i iş
galinden ve Batı Anadolu'da ilerlemeye başlamaların
dan sonra harekete geçen Kuva-yi Milliye'yi birleşti
rip düzene sokmak, teşkilata bağlamak ve çeteciliğe
son verµıektir.
Öyle ki, Balıkesir Kongrelerinde, Erzurum' ve Sı- ·
vas Kongrelerinde olduğu gibi Yeni Türk Devleti'nin
temelini oluşturacak esasların pek çoğu hakk~da
önemli kararlar alınmıştır.

Hernekadar Padişahlık ve Halifelik makamlarına

gönderilen muhtıralarda bu makamlara bağlılıktan
devamlı olarak bahsedilmişse de, gerçekte alınan ka-
rarlar ve bunların uygulanması Merkezi Otoriteye baş
kaldırmanın ve ondan bağımsız hareket etmenin gös-
tergelerinden başka bir şey değildir. Şöyle ki;
- Bu Kongreler askeri ve mali yükümlülükler
koymuş, vergi tahsil etmiş, asker toplamış,
- Savaş ve seferberlik ilan etmiş, ,
- Koyduğu yükümlülükleri yerine getirmeyen-
lere verilecek cezaları saptamıştır.
- Bu kararlan uygulayacak teşkilatı kurmuştur.
Kabul edilen yönetmelikler teşkilat, askerlik ve
maliye konularında o günün ihtiyaçlarına cevap ve-
rebilecek nitelik ve düzeydedir.
Öte yandan, Kongrelerin düzen kurup teşkilat ya-
parken kendi toplantılarını da düzenli ve demokra-
tik esaslara göre yapmaya özeµ gösterdikleri yayım
lanan beyanname ve muhtıralarla müzakere zabıtla
rından anlaşılmaktadı~.
Bu zabıtlar incelendiğinde bütün delegelerin gö-
rüşlerini serbestçe ifade ettikleri, görüşmelerin hiç bir
zaman kısır çekişmelere dönüşmediği, daima somut
sonuçlara varıldığı görülmektedir.
Bundan başka, Türkiye Büyük Millet Meclisinin
açılmasıyla Yeni Türk Devletinin temelini oluşturan
bazı ilkeler de bu Kongrelerde kabul edilmiş ve bu
yönde önemli kararlar alınmıştır.
ı - Yukarıda değinildiği gibi Merkezden bağım
sız bir Hükumetin kurulmasına. yönelinirken İşgal
Kuvvetleri Komutanlarına ve İtilaf Devletleri Temsil-
cilerine gönderilen muhtıralarda tam bağımsızlık fikri
ısrarla savunulmuştur.

Turgut Çarıklı, 211
2 - Daha sonra İstanbul Meclis-i Meb'usanı'nda

kabul edilen «Misak-i Milli hudutları içindeki Anado-
lu'nun Türk'lerin tabii ve ebedi yurdu olduğu» açıkça
vurgulaı1mış, Yunan işgalinin hiç bir suretle kabul ed-
ilmeyeceği belirtilmiştir.
3 - Kuva-yi Milliye Harekatı belirli bir teşkilatın
çerçevesinden çıkarılıp Kongrelerle halka maledilmek
istenmiş, bu suretle daha sonra Devletimizin en önem-
li ve temel ilkelerindn biri olacak olan halkçılık ve
demokrasi k,onusunda somut adımfar atılmıştır.
4 - Nihayet her Devletin temelinde bulunması
lazım ge1en yasal dayanaklar hazırlanarak Kuva-yi
Milliye teşkilatına meşruluk verilmiştir. Ve meşruluk
dışına çıkılması hiç bir suretle tasvip edilmemiştir.
Bu kuvvetli esaslar sayesindedir ki Balıkesir Ha-

rekat-ı Milliye Redd-i İlhak Hey'et-i Batı Anadolu'da
1919 yılı Haziranında Türkiye Büyük Millet Meclisi-
nin açılışına ve muntazam ordunun kuruluşuna kadar
Yunanlılara karşı teşkilatlı ve muntazam bir mukave-
met hareketini başarıyla yürütmüştür.
Balıkesir Harekat-ı Milliye Redd-i İlhak Hey'et-i
mensupları, Balıkesir ve Alaşehir Kongrelerini tertip
edenler, bu Kongrelere katılanlar, Kurtuluş Savaşının
Türkiye Büyük Mmet Meclisinin açılışını izleyen dö-
nemde d6 Mustafa Kemal Paşanın önderliğinde yur-
dun tamamen düşmandan kurtarılmasına kadar mü-
cadelelerini sürdürmüşlerdir..
Varsa hayatta olanlarına sağlık ve mutluluk, son-
suzluğa göçenlerine de Tanrıdan rahmet diler, beni
dinlediğiniz için hepinize teşekkürlerimi ve saygıla
rımı sunarım.

BİBLİYOGRAFYA
1- Türk İnkılap Tarihi En:stitüsü - Balıkesir ve Alaşehir

Kongrf'leri \'e Hacim Muhiddin Çankh'mn Kuva-yi Mil-
liye Hatıraları - Anlrnra Üniversitesi Basımevi - Anka-
ra 1967.
2 - Genelkurmay Harp Dairesi - Türk İstiklal Harbi il. Cilt,
ı. Kısım - Ger..elkurmay Basımevi - Ankara 1963.
3 - Sabahattin Selek - Milli Mücadele (Ulusal Kurtuluş Sa-
vaşı) Örgün Yayınları - İstanbul 1982.
4 - Alptekin Müderrisoğlu - Kurtuluş Savaşının Mali Kay-

nakl:ırı, Maiiye Bakanlığı Ellinci Yıl Yayınları - Ankara
1974.
5 - Orgeneral Kazım Özalp - Milli Mücadele - Türk Tarih
Kurumu Basımc:vi - Ankara 1985.
6 - Sayın Aydın Bolak'dan alınan Dördüncü Balıkesir Kon-
gresi Karar Zaı>tı.


Milli Mücadelede Balıkesir

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Milli Mücadelede Balıkesir

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Sadece Okumak ve İncelemek içindir

Levent Şahverdi Arşivi

Levent Şahverdi Arşivi

İSBN - 975 - 498 - 027 - 6

Her hakkı mahfuzdur.

TÜRK. DÜNYASI ARAŞTIRMALARI VAKFI

Haberleşme Adresi : P.K.94

Levent Şahverdi Arşivi

Levent Şahverdi Arşivi

Galatasaray, Yeniçarşı Cad.

Levent Şahverdi Arşivi

Mehmed Vehbi BOLA.K CEk: 4)

Prnf. Dr. Müctel:a İLGÜREL

Levent Şahverdi Arşivi

Hayat ve kalemini tarih'e vakfetmiş bir emektarı

Levent Şahverdi Arşivi

Yunan eline geçmesini tarihin de tasdikindeki' hakkın

OLMAYANLARIN GEÇİT RESMİ. ..

Türk için. olmayanlar ümidsizlik tablosu idi:

Levent Şahverdi Arşivi

dövüştüren Birinci Dünya Savaşı, askerlik çağındaki

• Milli ekonomi perişandı. Ekmek dahil herşey dı­

1.1 Hazine bomboş, devlet borçlu idi. Vergiler ağır,

Levent Şahverdi Arşivi

• Bu görünürdeki yoksulluklar içinde en acısı ve

Levent Şahverdi Arşivi

kim yegane kuvvet olmuştu. Demokrasi, hümanizma;

BİR MÜCİZE ŞARTTI...

Ve, kurtuluş için bir m ü c iz e şarttı. ..

Bu tek ümid. devlet-hükümetten çıkmayınca kim-

Mü c iz e'yi onlar temsil edeceklerdi: Hiçbir fani

Levent Şahverdi Arşivi

KUVA-Yİ MİLLİYE DEVRİ NEDİR?

İşte bizlerin bugün, terkibine girmeden, sadece

• Devlet fiilen tarih sahnesinden çekilmiş,

• Nizam Ordusu, bu sert hakikatler içinde siyasi

TARİH NE ZAMAN İBRETTİR?

Bilir ve hatırlarız: Anadolu Selçuklu Hakanlığı

Levent Şahverdi Arşivi

Latin İmparatorluğuna ve öteki Haçlı güçlerine karşı

BİR TÜRK PINARI...

Planlı, olduğunca hızlı bir iskanla, Orta-Asya'dan

Levent Şahverdi Arşivi

Balıkesir'de çıkan gündelik Rezm Gazetesi'nin 22

Burada, bugünkü Balıkesirlilerin cedleri üzerinde

Levent Şahverdi Arşivi

oynatmış,kervan yolları üzerindeki meskun beldelere

Levent Şahverdi Arşivi

varlığı,milliyetçilik duygularını, ırkının dayanışma

" - Burada, Ege sahillerinde Türk mevcudiyeti üze-

Diğer iki asker, Balkan Harbi sonunda ve Birinci

ı. Kumandanların Hatıraları, Selahaddin Güngör, Kanaat Kü-

Levent Şahverdi Arşivi

" - Mülki taksimat olarak Karesi sancağının sahil

Bu ırki terkibin yazılmamış ve konuşulmamış ni-

Levent Şahverdi Arşivi

takdir ettiği değerleriyle yanına aldı, Karesi valiliğine

Hammer ve Yorga gibi yabancı tarihçiler, Osman'

Levent Şahverdi Arşivi

gemileriyle gerçekleştirildiğini kaydederler. Hammer

" - Osmanlı'nın donanması henüz yoktu. İlk donan-

Karesi'nin yedigöbek Türk yiğitlerini, Osmanlı

Gösterip halka keramet suya seccade salmışsın,

manevi inancı ile takdis edilen Rumeliye Geçiş'ten

• Milli ekonomi perişandı. Ekmek dahil herşey dı

mütereddid, ürkek, hakikatlere bigane hali bana şah

Ege üzerinde toplanmış Rum-Yunan Megalo-İde

Bütün kalbimle niyaz ediyorum ki, bu toplantı

lüklülü Davut çetesi. Bunlar toplam 432 kişi teslim olmuşlar

İttihatçı, İtilafçı fırka farkı gözetilmeden toplanılma

Toplantıyı idare edecek birinin gerektiğ·i anlaşılın

döndürecek kuvvet namlunun ucundadır!" diye bağı 21