Cô Đỗ Hường – GV Ngữ văn

SĐT: 0334163158

NGHỊ LUẬN XÃ HỘI

Nghị luận về hiện tượng đời sống
Là dạng đề cập tới các hiện tượng phổ biến trong cuộc sống, các hiện tượng đó có thể
là tích cực hoặc tiêu cực nhưng nó trực tiếp ảnh hưởng và thường xuyên xảy ra trong
cuộc sống hiện nay. Là mối quan hệ giữa con người với đời sống.

Đề tài thường hướng tới như: an toàn giao thông, tệ nạn xã hội, bạo lực học đường, ô
nhiễm môi trường, trung thực trong thi cử, nạn vứt rác bừa bãi, hiến máu nhân đạo,
nghiện game, nghiện internet, lối sống ảo, lối học hình thức đối phó…

Khi làm NLXH chúng ta sẽ được thể hiện ý kiến riêng của bản thân

MB: Gọi tên vấn đề cần bàn bạc (có thể dẫn dắt từ một câu hát, một đoạn thơ, một lời
nhận định)
TB:
1. Giải thích
2. Nêu thực trạng (biểu hiện của vấn đề: có hay không có? Có thwucj sự diễn ra
không? Có diễn ra liên tục hay không? Diễn ra ở đối tượng nào, đưa ra một vài ví
dụ)
3. Phân tích, chỉ rõ nguyên nhân
- chủ quan
- khách quan: Gia đinhg, nhà trường, xã hội
4. Phân tích chỉ rõ tác hại (hiện tượng tốt nêu lợi ích)
5. Đưa ra giải pháp khắc phục (nhân rộng hiện tượng tốt)
6. Bác bỏ
7. Rút ra bài học (nhận thức và hành động): Bài học cho chính bản thân, cho giới trẻ
và cho cộng đồng
KB: - Khẳng định lại vấn đề, đưa ra lời kêu gọi

Nghị luận tư tưởng, đạo lí

 Tư tưởng đạo lý: suy nghĩ, phẩm chất, nhân cách, lối sống => tạo ra con người bên
trong
Nghị luận về vấn đề tư tưởng đạo lý rất đa dạng, có thể là vấn đề mang tính tích cực
(lòng dũng cảm, tình yêu thương, tình mẫu tử, tình thầy trò, tình đồng bào...) hoặc tiêu
cực (bệnh vô cảm, sự dối trá, vụ lợi...).
MB:
Có thể làm theo những cách sau:
- Trực tiếp: Trong cuộc sống hiện nay vấn đề … được nhiều người quan tâm
- Gián tiếp: Có thể dẫn dắt bằng một bài hát, một câu thơ, lời văn, danh ngôn, tục
ngữ, bộ phin (nhân vật trong phim, lời thoai trong phim)…
- Phản đề
- Đi từ cái chung đến cái riêng (chỉ dùng cho ca dao, tục ngữ)
Sau đó nêu vấn đề, ý nghĩa, vai trò của tư tưởng đạo lý cần bàn luận
TB:
1. Giải thích nội dung vấn đề (nếu là ca dao, tục ngữ thì nêu nghĩa đen, nghĩa bóng)
2. Bàn luận:
- Vì sao
- Thể hiện
3. Tác động tới bản thân, gia đình, cộng đồng, xã hội
4. Bác bỏ (Phản đề)
5. Rút ra bài học (nhận thức và hành động): Quan trọng hay không quan trọng? Bài
học cho chính bản thân, cho giới trẻ và cho cộng đồng
KB:- Khẳng định vấn đề (có thể dùng câu hát, đoạn thơ, nhận định… để kết)
- Lời kêu gọi

Nghị luận về vấn đề đặt ra trong đoạn trích, tác phẩm văn học
1. Hình thức:
- Đủ cả 3 yếu tố: Lùi đầu dòng + viết hoa chữ cái đầu + kết thúc dấu chấm
(0,25đ)
- Thiếu 1 trong 3 bị trừ (0,25đ)
2. Nội dung:

MB: MỞ ẤN TƯỢNG
 TB: Gồm các bước
B1: Giải thích
B2: Phân tích các khía cạnh để làm rõ vấn đề.
Chú ý phải nêu dẫn chứng: (tiêu biểu/phổ thông)
B3: Bàn luận vđề
- Tích cực
- Tiêu cực

B4: Bài học/liên hệ bản thân

- Bài học nhận thức
- Bài học hành động (liên hệ)

KB: KẾT NGỌT

Chú ý: Các dẫn chứng hay giúp tăng giá trị cho bài văn nghị luận xã hội, một số
dẫn chứng dễ nhớ, dễ áp dụng cho bất kỳ dạng đề văn nghị luận xã hội nào.
1. Về thành công
Jack Ma – vị tỷ phú người Trung Quốc, sinh ra trong một gia đình nghèo khó thế nhưng
với tinh thần vượt khó, thời niên thiếu bất kể trời nắng mưa ông đều đạp xe đạp đi hơn 40
phút đến khách sạn Hàng Châu để được giao tiếp với khách nước ngoài. Mặc dù sự
nghiệp gặp vô vàn khó khăn nhưng ông không từ bỏ. Tinh thần bền bỉ ấy đã giúp ông trở
thành vị tỷ phú thành đạt nhất hiện nay tại Trung Quốc.
Bill Gates hiện đang là một trong những người giàu nhất thế giới, là ông chủ của tập đoàn
Microsoft, nổi tiếng với những thành tích đáng ngưỡng mộ thế nhưng ông là người bỏ
học Đại học để theo đuổi niềm đam mê của mình. Với tinh thần quyết tâm hơn người ông
đã có thành công của ngày hôm nay.
2. Nghị lực sống
Kito Aya – cô bé người Nhật Bản mang trong mình căn bệnh thoái dây sống tiểu não thế
nhưng Aya luôn lạc quan, yêu đời. Với niềm khao khát được sống, trong quá trình chiến
đấu với căn bệnh quái ác của mình cô viết nhật ký hằng ngày, sau khi qua đời cuốn nhật
ký của Aya đã được xuất bản thành sách, nó đã lấy đi nước mắt của hàng triệu độc giả.
Cuốn sách ấy đã giúp nhiều người có thêm động lực để sống.
Nick Vujicic, diễn giả nổi tiếng thế giới. Ngay từ ngày còn bé khi sinh ra ông đã thiếu
mất hai tay, hai chân thế nhưng với tinh thần thép, biết tìm năng lượng tích cực trong
những bất hạnh thì ông đã vươn lên trở thành diễn giả truyền cảm hứng sống đến mọi
người, bên cạnh đó Nick Vujicic đã xuất bản rất nhiều sách.
3. Trung thực và thiếu trung thực
Chu Văn An là nhà nho, hiền triết, nhà sư phạm mẫu mực vào cuối thời Trần. Ông nổi
tiếng trung thực và không hám danh lợi. Không vì học trò là quan to mà ông dựa dẫm,
trong mọi trường hợp ông đều thẳng thắn phê bình cái sai không kể đó là ai.
Chàng trai Lê Doãn Ý (sinh viên trường Đại học Mở Hà Nội tại Đà Nẵng) đã nhặt được
1,3 tỷ đồng và sau đó anh đã gửi trả lại người bị mất. Nhận được vô vàng lời khen nhưng
Ý vẫn khiêm tốn tâm sự: “Nhặt được tài sản thì trả lại người đánh mất chứ có chi mô.
Nhưng được nhiều người khen, em rất vui và lấy đó làm động lực để sống tốt hơn”
Hàng trăm phụ huynh ở Ấn Độ bất chấp quy chế thi mà vứt tài liệu vào phòng thi cho con
em mình khiến các nhà chức trách phải đau đầu.
Rất nhiều bạn học sinh trong giờ kiểm tra vì muốn điểm cao mà sử dụng tài liệu, quay
cóp.
4. Lòng nhân ái
Có thể kể đến trận bão lũ vừa qua của miền Trung, khi người dân miền Trung đang đối
diện với tổn thất về tinh thần, vật chất rất lớn thì có không ít nhà hảo tâm đã quyên góp
vật tư và đồ ăn đến nơi lũ lụt. Không kể già trẻ hay gái trai mọi người đều hướng về miền
Trung thân yêu bằng nhiều chương trình từ thiện khác nhau.
Tỷ phú Bill Gates không chỉ nổi tiếng thế giới với khối tài sản khổng lồ mà ông còn được
cả thế giới nể phục vì ông dành hết 95% số tài sản của mình để đi làm từ thiện giúp đỡ
những người dân nghèo trên thế giới.
5. Sự dũng cảm
Nguyễn Văn Nam (học sinh lớp 12T7, trường THPT Đô Lương 2, Nghệ An). Khi đi
ngang qua sông Lam thấy một nhóm học sinh đang chới với giữa dòng nước, không một
chút đắn đo em đã nhảy xuống để cứu người. Không may sau đó vì kiệt sức nên Nam đã
bị dòng nước cuốn đi.
6. Lòng khiêm tốn, tính kiêm nhường
Vị thiên tài vĩ đại Anh - xtanh đã từng nói : “Tôi chỉ là người bình thường như bao người
khác thôi, cũng sống và làm công việc mình yêu thích, sao lại gọi tôi là người nổi tiếng?”.
Khi đứng trước vô số sự khen ngợi nhưng ông vẫn luôn khiêm tốn luôn xem mình là
người bình thường như bao người khác.
7. Tình yêu thương
Người thanh niên Nguyễn Tất Thành xuất phát từ lòng yêu nước thương dân trong tình
cảnh nô lệ nên đã rời Tổ quốc ra đi tìm đường cứu nước, cứu dân. Bác luôn lấy tình yêu
thương con người làm mục đích và hạnh phúc cao nhất của cuộc đời mình: “Tôi có một
ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước ta tự do, độc lập, dân ta ai cũng có
cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”
8. Dũng cảm theo đuổi ước mơ
Chàng ca sỹ Sơn Tùng MTP chính là một điển hình, mặc dù con đường sự nghiệp của
anh gặp rất nhiều khó khăn nhưng anh vẫn không từ bỏ đam mê ca hát. Bằng sự kiên trì
và tài năng của mình Sơn Tùng đã dần dần chinh phục được những khán giả khó tính và
là một trong những ca sĩ nổi tiếng nhất ở Việt Nam hiện nay.
9. Lòng hiếu thảo
Câu chuyện về chàng Chử Đồng Tử nhà nghèo, sống cùng cha mà hai cha con chỉ có một
chiếc khố chia nhau dùng chung. Đến khi cha mất, trước khi đi ông có nói với Chử Đồng
Tử rằng: “Cha chết đi, con giữ lại cái khố mà che thân, cho thiên hạ khỏi chê cười. Con
cứ tang trần cho cha là được.” Ấy vậy nhưng chàng không nỡ tang trần cho cha nên đã
dùng chiếc khố duy nhất để an táng cha yên nghỉ, còn mình thì ở trần, tiếp tục cuộc sống
hàng ngày trước đây.

Năm 2022 các đề NLXH cần lưu ý:

- “Việt Nam quyết thắng đại dịch”
- “Chống dịch như chống giặc” nhưng kiên quyết để “Không ai bị bỏ lại phía sau”
- Học sinh và ý thức tự học trong thời kỳ giãn cách xã hội
- Thái độ với người nằm trong vùng dịch
- Tăng giá khẩu trang trong mùa dịch
- Trách nhiệm của mỗi công dân trong mùa dịch COVID -19
- Trào lưu tự tử ở thanh thiếu niên