1.

Chủ nghĩa duy vật: Đây là một trường phái triết học lớn, khẳng định rằng vật chất là thứ duy
nhất có thể được thực sự coi là tồn tại1. Theo quan niệm này, mọi sự vật đều có cấu tạo từ
vật chất và mọi hiện tượng đều là kết quả của các tương tác vật chất 12.
2. Chủ nghĩa duy tâm: Trường phái triết học này khẳng định rằng mọi thứ đều tồn tại bên
trong tinh thần và thuộc về ý thức3. Theo quan niệm này, ý thức, tinh thần và ý chí của con
người có vai trò quyết định trong việc hình thành và điều chỉnh thế giới xung quanh 4.
3. Chủ nghĩa duy tâm chủ quan: Thừa nhận tính thứ nhất của ý thức con người, tức là ý thức
con người là cái có trước và cho rằng sự vật hiện tượng chỉ tồn tại ở mức độ con người nhận
thức được vật thể đó1. Ví dụ, một nhà triết học Ireland từng cho ra quan niệm “Tồn tại nghĩa
là được cảm nhận” vì theo ông, sự vật, hiện tượng chỉ tồn tại khi chúng ta biết đến nó, cũng
như cách mà nó tồn tại phụ thuộc vào cách cảm nhận chúng ta 1.
4. Chủ nghĩa duy tâm khách quan: Thừa nhận tính thứ nhất của ý thức khách quan (“ý niệm”,
“ý niệm tuyệt đối”), đề xuất sự tồn tại của ý thức khách quan có trước và độc lập với ý thức
con người12. Ví dụ, Khổng tử có câu: “Sống chết có mệnh, giàu sang do trời”. Cụ thể, sống,
chết, giàu sang đều là những yếu tố thuộc về vật chất còn mệnh và trời là những thứ hư ảo,
thần bí, một thế lực siêu hình được cho là có thể định đoạt mọi thứ 1.
5. Chủ nghĩa duy vật biện chứng - tầm thường:
o Chủ nghĩa duy vật biện chứng là hình thức cơ bản thứ ba của chủ nghĩa duy vật, do
C.Mác và Ph.Ăngghen xây dựng6. Chủ nghĩa duy vật biện chứng không chỉ phản ánh
hiện thực đúng như chính bản thân nó tồn tại mà còn là một công cụ hữu hiệu giúp
những lực lượng tiến bộ trong xã hội cải tạo hiện thực ấy 6.
o Chủ nghĩa duy vật tầm thường là một khuynh hướng trong trào lưu triết học duy
vật máy móc, xuất hiện ở Đức vào giữa thế kỉ 197. Nó làm cho những nguyên lí cơ
bản của chủ nghĩa duy vật trở nên nghèo nàn và thô thiển 7.

PHÉP BIỆN CHỨNG-SIÊU HÌNH

Phép biện chứng và phép siêu hình là hai phương pháp nhận thức thế giới hiện thực đối lập nhau
trong triết học12.
1. Phép biện chứng: Phương pháp nhận thức thế giới với quan điểm cơ bản cho rằng, sự tồn
tại của mọi sự vật và hiện tượng của thế giới khách quan nói chung đều ở trong những mối
liên hệ, trong sự vận động và phát triển theo những quy luật khách quan vốn có của nó 1.
Biện chứng khách quan là bc của các toòn tại vật chất.
Bc chủ quan là bc của ý thức
2. Phép siêu hình: Phương pháp nhận thức thế giới với quan điểm cơ bản cho rằng, mọi sự vật
và hiện tượng của thế giới vật chất đều tồn tại cô lập lẫn nhau, cái này ở bên cạnh cái kia và
nó luôn ở trong trạng thái tĩnh không có sự vận động và phát triển 1. Nếu như có thừa nhận
sự phát triển thì chẳng qua chỉ là một quá trình tăng hoặc giảm về số lượng 1.

-Nguồn gốc tự nhiên của ý thức có nguồn gốc tự nhiên và xã hội

-Nguồn gốc xã hội bao đc tạo ra từ lao động và ngôn ngữ
-ý thức sáng tạo ra tg khách quan thông qua thực tiễn
Bc chủ quan phản ánh biện chứng khách quan.
Cơ sở hạ tầng: Đây là toàn bộ những quan hệ sản xuất hợp thành cơ cấu kinh tế của một xã
hội nhất định1. Quan hệ sản xuất là mối quan hệ giữa con người với con người trong quá
trình sản xuất2. Cơ sở hạ tầng được hình thành một cách khách quan trong quá trình sản
xuất vật chất của xã hội3.

Kiến trúc thượng tầng: Đây là các yếu tố phi vật chất của xã hội, bao gồm các giá trị, quan
niệm, tôn giáo, văn hóa, lối sống và hệ thống tư tưởng4. Kiến trúc thượng tầng là toàn bộ
những quan điểm, tư tưởng xã hội, những thiết chế tương ứng và những quan hệ nội tại của
chúng được hình thành trên một cơ sở hạ tầng nhất định1.

-Lực lượng sản xuất chỉ biểu hiện mối quan hệ người vs tn
Quan hệ sản xuất biểu hiện mối quan hệ :MQH giữa con người với con người trong sản xuất

Tư liệu sản xuất: Tư liệu sản xuất, công cụ lao động, người lao động, phương tiện lao
động và đối tượng lao động
thị tộc- bộ lạc – bộ tộc – dân tộc