amO{f© N>ÌnVremhÿ ‘hmamO ’$s à{VnyVu ¶moOZm 2016-17

A.H«$. amO{f© N>ÌnVremhÿ ‘hmamO ’$s à{VnyVu ¶moOZm 2016-17

1 emgZ {ZU©¶ Q>rB©E‘-2015/à.H«$.219/Vm§{e-4 {XZm§H$ … 31 ‘mM© 2016- e¡j{UH$ df©

2015-16 nmgyZ nwT>o gwê$ R>odÊ`m~m~V.
2 emgZ {ZU©¶ Q>rB©E‘-2016/à.H«$.501/Vm§{e-4 {XZm§H$ … 13 Am°³Q>mo~a 2016-A{W©H$ÑîQ>`m
Xþ~©b KQ>H$mVrb {dX²`mÏ`mªZm amÁ` {ejUewëH$ `moOZ|VJ©V bm^ XoÊ`mH$[aVm nmÌVogmR>r Hw$Qw>§~m§Mr
dm{f©H$ Am{W©H$ _`m©Xm ê$.6 bmI H$aUo d àM{bV `moOZoMr ì`már qdmT>[dUo~m~V.
3 emgZ {ZU©¶ Q>rB©E‘-2016/à.H«$.559/Vm§{e-4 {XZm§H$ … 15 E{àb 2017- ImË`mV WoQ
>aŠH$_ O_m H$aUo~m~V.
4 emgZ {ZU©¶ Q>rB©E‘-2016/à.H«$.559/Vm§{e-4 {XZm§H$ … 21 OyZ 2017-ì`dgm{`H$
Aä`mgH«$_m§Mm g_mdoe H$aUo d nmÌVoÀ`m AQ>rV gwYmaUm H$aUo~m~V.
5 emgZ {ZU©¶ Q>rB©E‘-2016/à.H«$.559/Vm§{e-4 {XZm§H$ … 11Am°JñQ> 2017-{H$_mZ JwUdËVoMr
AQ> {e{Wb H$aÊ`m~m~V.
6 emgZ {ZU©¶ Q>rB©E‘-2017/à.H«$.13/{ejU, {XZm§H$ … 21Am°JñQ> 2017 --Aä`mgH«$_ {dhrV
H$aÊ`m~m~V.
7 emgZ {ZU©¶ Q>rB©E‘-2017/à.H«$.13/{ejU, {XZm§H$ … 21Am°JñQ> 2017 gmo~VMo n[a{eîQ> - A
8 emgZ {ZU©¶ H«$.… g§H$sU© - 2017/à.H«$.332/Vm§{e-4 {XZm§H$ … 07Am°ŠQm|~a> 2017-
Am{W©H$ÑîQ>`m Xþ~©b KQ>H$mVrbnmÌ {dÚmÏ`mªgmR>r bm^mMr ì`már dmT>{dUo d Z{dZ Aä`mgH«$_m§Mm
g_mdoe H$aÊ`m~m~V.
 राज्यातील शासन मान्यताप्राप्त खाजगी
विनाअनुदावनत ि कायम विनाअनुदावनत वशक्षण
संस्ांमधील व्यािसावयक अभ्यासक्रमांसाठी
प्रिेश घेणाऱ्या अनुसूवित जाती, विमुक्त जाती,
भटक्या जमाती, इतर मागास िगग ि विशेष मागास
प्रिगातील विद्यार्थ्यांच्या शैक्षवणक शुल्काच्या
प्रवतपूतीिी योजना शैक्षवणक िषग 2015-16
पासून पुढे सुरु ठे िण्याबाबत...

महाराष्ट्र शासन
सामावजक न्याय ि विशेष सहाय्य विभाग,
शासन वनणगय क्र. इबीसी -2016/प्र.क्र. 221 /वशक्षण-1,
मंत्रालय विसतार भिन, मुंबई 400 032,
वदनांक : 31 मािग, 2016.

िािा : 1) शासन वनणगय, उच्ि ि तंत्र वशक्षण विभाग, क्र.टीईएम -2015/

प्र. क्र. 219/तांवश-4, वदनांक 31 मािग, 2016.
प्रसतािना :
शासनाच्या उच्ि ि तंत्र वशक्षण विभाग, िैद्यकीय वशक्षण ि औषधी द्रव्ये विभाग, कृवष विभाग,
पशुसंिधगन, दु ग्धव्यिसाय आवण मत्ससयव्यिसाय विभाग या विभागांच्या अवधपत्सयाखालील मान्यता प्राप्त
खाजगी विनाअनुदावनत ि कायम विनाअनुदावनत संस्ांमध्ये प्रिेश घेणाऱ्या विद्यार्थ्याना शैक्षवणक शुल्क
प्रवतपूती करण्याबाबतिा धोरणात्समक वनणगय शैक्षवणक िषग 2006-07 पासून घेतलेला आहे . सदरहू
वनणगय शैक्षवणक िषग 2007-08, 2008-09, 2009-10, 2010-11, 2011-12, 2012-13, 2013-14
ि 2014-15 मध्ये कायम ठे िण्यात आलेला आहे . सदरहू योजना शैक्षवणक िषग 2015-16 पासून सुरु
ठे िण्याबाबतच्या उच्ि ि तंत्र वशक्षण विभागाच्या प्रसतािास मा.मंवत्रमंडळाच्या बैठकीत मान्यता घेण्यात
आली असून त्सयासंदभातील उच्ि ि तंत्रवशक्षण विभागाच्या वदनांक 31 मािग, 2016 च्या शासन
वनणगयाच्या अनुषंगाने अनुसूवित जाती, विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागास िगग ि विशेष
मागास प्रिगातील विद्यार्थ्यांना शैक्षवणक शुल्क प्रवतपूती करण्यािा प्रसताि शासनाच्या वििाराधीन
होता. त्सयानुसार शासनाने पुढीलप्रमाणे वनणगय घेतला आहे .

शासन वनणगय :
राज्यातील शासवकय, अशासवकय अनुदावनत ि विनाअनुदावनत महाविद्यालये /तंत्रवनकेतने
आवण शासवकय विद्यापीठात विनाअनुदावनत तत्सिािर सुरु असलेल्या वनिडक व्यािसावयक
अभ्यासक्रमांसाठी प्रिेश घेतलेल्या अनुसूवित जाती, विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, विशेष मागास
प्रिगग ि इतर मागास प्रिगातील विद्यार्थ्यांसाठी शैक्षवणक शुल्क प्रवतपूती योजना शैक्षवणक िषग 2015-
16 पासून पुढे सुरु ठे िण्यास खालीलप्रमाणे शासनािी मान्यता दे ण्यात येत आहे :-
1. प्रिवलत वशक्षण शुल्क प्रवतपूती योजना शैक्षवणक िषग 2015-16 पासून पुढे अंमलबजािणी
करण्यात यािी.
2. सदर योजनेच्या अंमलबजािणीस दरिषी मंवत्रमंडळािी मान्यता न घेता धोरण म्हणून सदर
योजनेस मान्यता दे ण्यात यािी.
शासन वनणगय क्रमांकः इबीसी -2016/प्र.क्र. 221 /वशक्षण-1,

3.सदर योजनेच्या अंमलबजािणी संदभातील सुधारीत पद्धतीिा पुढील शैक्षवणक िषग संपण्यापूिी
विभागाने सविसतर आढािा घ्यािा.
4. तसेि सदर योजनेच्या अंमलबजािणीकवरता आिश्यक असलेला वनधी प्रत्सयेक वित्तीय िषी
अ्गसंकल्पीत करुन उपलब्ध करण्यात यािा.
5. सदर योजनेिे मूळ वनकष न बदलता अंमलबजािणीत सुधारणा करण्यािे अवधकार
प्रशासकीय विभागांस वित्त विभागाच्या सल्ल्याने प्रदान करण्यात आले आहे त.
त्सयानुसार सदरहू योजना शैक्षवणक िषग 2015-16 पासून पुढे सुरु ठे िण्यास खालील सुधावरत अटी ि
शतीनुसार मान्यता दे ण्यात येत आहे -
अ) आरोग्य विज्ञान पदिी अभ्यासक्रम (िैद्यकीय, दं त, होवमओपॅ्ी, युनानी, आयुिद
े ,
भौवतकोपिार, व्यिसायोपिार ि नवसिंग) :- असोवशएशन ऑफ मॅनेजमेंट्स ऑफ अनएडे ड प्रायव्हे ट
मेडीकल अँड डें टल कॉलेजस
े ऑफ महाराष्ट्र, मुंबई यांनी आरोग्य विज्ञान अभ्यासक्रमाच्या प्र्म
िषास राबविलेल्या प्रिेश प्रवक्रयेतून अ्िा शासनाच्या सामाईक प्रिेश परीक्षाद्वारे प्रिेश घेतलेल्या
विद्यार्थ्यांना ते त्सयांिा अभ्यासक्रम पूणग करे पयगन्तच्या कालािधीसाठी लागू राहील. मात्र सदर प्रिेश
प्रवक्रया पूणग झाल्यानंतर वरक्त रावहलेल्या जागांिर संस्ा सतरािर प्रिेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांना जरी
अशा प्रिेशांना प्रिेश वनयंत्रण सवमतीने मान्यता वदली असली तरी या योजनेिा लाभ होणार नाही.
ब) उच्ि ि तंत्रवशक्षण विभागांतगगत- राज्यातील विनाअनुदावनत महाविद्यालये
/तंत्रवनकेतनांसमिेत शासकीय ि अनुदावनत महाविद्यालये /तंत्रवनकेतने आवण शासकीय
विद्यापीठातील विनाअनुदावनत तत्सिािर िालविली जाणारी व्यािसावयक अभ्यासक्रमांना लागू रावहल.
या योजनेमध्ये खालील अभ्यासक्रमांिा समािेश राहील :-
पदविका पदिी पदव्युत्तर पदिी
अवभयांवत्रकी अवभयांवत्रकी एम.बी.ए./एम.एम.एस.
औषधवनमाणशास्त्र औषधवनमाणशास्त्र एम.सी.ए.
एिएमसीटी एिएमसीटी --
-- िासतुशास्त्र --

क) कृषी, पशुसंिधगन ि दु ग्धव्यिसाय विकास ि मत्ससयव्यिसाय विभाग :- राज्यातील िारही कृषी

विद्यापीठांतगगत कायगरत असलेल्या मान्यता प्राप्त खाजगी विनाअनुदावनत ि कायम विनाअनुदावनत
विद्यालये/महाविद्यालयांमधील शासकीय कोट्यातून प्रिेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांना महाराष्ट्र कृषी
वशक्षण ि संशोधन पवरषदे ने वनधावरत केलेल्या दराप्रमाणे वशक्षण शुल्कािी प्रवतपूती पुढील
अभ्यासक्रमांसाठी ही प्रवतपूती योजना लागू राहील.
कृषी विद्यालये (पदविका)
दु ग्ध व्यिसाय विकास (पदविका)
कृषी ि संलग्न विषयांिी महाविद्यालये (पदिी ि पदव्युत्तर)
कृषी जैि तंत्रज्ञान महाविद्यालये (पदिी ि पदव्युत्तर)
कृषी अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालये (पदिी ि पदव्युत्तर)
पृष्ट्ठ 8 पैकी 2
शासन वनणगय क्रमांकः इबीसी -2016/प्र.क्र. 221 /वशक्षण-1,

ड) महाराष्ट्र शासनाच्या बी.एड ि डी.एड. अभ्यासक्रमाच्या प्रवतपूतीसाठी पूिीिे आदे श लागू राहतील.
सदर अभ्यासक्रमांिी प्रवतपूती राज्य शासनाच्या अनुक्रमे उच्ि ि तंत्रवशक्षण विभाग ि शालेय वशक्षण
विभागाने वनवित केलेल्या दराप्रमाणे अनुज्ञेय राहील.
2) सदरहू योजना सन 2015-16 पासून पुढे खालील अटी ि शतीनुसार लागू राहतील :-
(1) राज्यातील मान्यता प्राप्त खाजगी विनाअनुदावनत ि कायम विनाअनुदावनत वशक्षण संस्ांमध्ये
व्यिसावयक अभ्यासक्रमासाठी सन 2015-16 या शैक्षवणक िषापासून प्र्म िषात प्रिेश घेतलेल्या
अनुसूवित जाती, विमुक्त जाती ि भटक्या जमाती, ि विशेष मागास प्रिगातील विद्यार्थ्याना वशक्षण
शुल्क ि परीक्षा शुल्कािी 100 टक्के प्रवतपूती ि इतर मागास प्रिगाच्या विद्यार्थ्यांना वशक्षण शुल्क ि
परीक्षा शुल्कािी 50 टक्के प्रवतपूती त्सयांिा अभ्यासक्रम पूणग होईपयगन्त अनुज्ञेय राहील.
(2) विमुक्त जाती ि भटक्या जमाती, इतर मागास प्रिगग ि विशेष मागास प्रिगातील विद्यार्थ्याच्या
पालकांिे िार्षषक उत्सपन्न रुपये 4.50 लाखाच्या मयादे त असािे. या योजनेिा लाभ प्र्म िषाकवरता
वमळाल्यानंतर ही सिलत त्सयांिा अभ्यासक्रम पुणग होईपयगन्त अनुज्ञेय राहील. अशा विद्यार्थ्याना दु स-
या िषापासून दरिषी उत्सपन्नािा दाखला सादर करण्यािी आिश्यकता राहणार नाही.
(3) आरक्षणािा लाभ न घेता गुणित्तेनुसार खुल्या गटातील जागांिर प्रिेश घेतलेल्या अनुसूवित
जाती, विमुक्त जाती ि भटक्या जमाती, इतर मागास प्रिगग ि विशेष मागास प्रिगातील विद्यार्थ्यांसाठी
सुध्दा सदर योजना लागू राहील.
(4) उपरोक्त योजना फक्त शासकीय कोट्यातून प्रिेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांनाि लागू राहील.
(5) तंत्रवशक्षणाशी वनगडीत पदविका, पदिी, पदव्युत्तर अभ्यासक्रमांसाठी या योजनेिा लाभ ज्या
विद्यार्थ्यांनी शासनाच्या केंद्रीभुत प्रिेश प्रवक्रयेद्वारे (CAP) प्रिेश घेतला आहे , अशाि विद्यार्थ्याना लागू
राहील. मात्र सदर प्रिेश पवक्रया पूणग झाल्यानंतर वरक्त रावहलेल्या जागांिर संस्ासतरािर प्रिेश
घेतलेल्या विद्यार्थ्यांना जरी अशा प्रिेशांना प्रिेश वनयंत्रण सवमतीने मान्यता वदली असली तरी या
योजनेिा लाभ होणार नाही.
(6) ्ेट वद्वतीय िषग अवभयांवत्रकी तसेि औषध वनमाण शास्त्र तसेि पदिी अभ्यासक्रमांसाठी प्रिेश
घेणा-या विद्यार्थ्यांनी जर शासनाच्या केंद्रीभुत प्रिेश प्रवक्रयेद्वारे (CAP) प्रिेश घेतला असेल तरि
त्सयांना प्रवतपूती योजनेिा लाभ होईल. मात्र सदर प्रिेश पवक्रया पूणग झाल्यानंतर वरक्त रावहलेल्या
जागांिर संस्ासतरािर प्रिेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांना जरी अशा प्रिेशांना प्रिेश वनयंत्रण सवमतीने
मान्यता वदली असली तरी या योजनेिा लाभ होणार नाही.
(7) सदरहू योजनेिा लाभ एआयईईई कोट्यातून प्रिेश घेणाऱ्या महाराष्ट्र राज्यातील अनुसूवित जाती,
विमुक्त जाती ि भटक्या जमाती, इतर मागास प्रिगग ि विशेष मागास प्रिगातील विद्यार्थ्यांना लागू
राहील.
(8) सदर योजना ही खाजगी अवभमत विद्यापीठ अ्िा खाजगी सियंअ्गसहाय्यीत विद्यापीठातील
अभ्यासक्रमांसाठी प्रिेश घेणा-या विद्यार्थ्यांना लागू राहणार नाही.
(9)सदर योजनेंतगगत दे ण्यात येणारा लाभ हा शासनाने वनवित केलेल्या वनिडक व्यािसावयक
अभ्यासक्रमांसाठी केिळ महाराष्ट्र राज्यातील अवधिास प्रमाणपत्र असणा-या विदयार्थ्यांसाठीि
मयावदत रावहल.

पृष्ट्ठ 8 पैकी 3
शासन वनणगय क्रमांकः इबीसी -2016/प्र.क्र. 221 /वशक्षण-1,

(10)शासनाच्या विविध वशष्ट्यिृत्ती योजनांपैकी केिळ कोणत्सयाही एकाि योजनेंतगगत लाभ वमळण्यास
संबवं धत विद्या्ी पात्र असेल. म्हणजेि अन्य योजनेच्या माध्यमातुन विद्या्ी कोणत्सयाही वशष्ट्यिृत्ती /
शुल्क प्रवतपुतीिा लाभ घेत असल्यास तो विद्या्ी या योजनेंतगगत लाभ वमळण्यास पात्र असणार
नाही.
(11)आरोग्य विज्ञान पदिी अभ्यासक्रम, उच्ि ि तंत्रवशक्षण विभागातंगगत येणारे अभ्याक्रम ि कृषी,
पशुसंिधगन ि दु ग्धव्यिसाय विकास ि मत्ससयव्यिसाय विभागांतगगत येणारे अभ्यासक्रमामध्ये प्रिेश
घेतलेल्या लाभा्ी विद्यार्थ्याने वनयवमतपणे महाविद्यालया / तंत्रवनकेतनामध्ये वशक्षणासाठी िगात
उपस्स्त राहणे आिश्यक रावहल ि प्रत्सयेक सत्र अ्िा िषािी परीक्षा दे णे आिश्यक रावहल. केिळ
विवशष्ट्ट पवरस्स्तीत विशेषत: आजारपणाच्या कारणासति परीक्षा दे णे शक्य झाले नसल्यास संबवं धत
विदया्ी ि शैक्षवणक संस्ेने तशी वशफारस केल्यानंतर संबध
ं ीत सक्षम अवधकारी यांनी तसे प्रमावणत
करणे आिश्यक रावहल.
(12)पात्र लाभा्ी विद्या्ी व्यािसावयक अभ्यासक्रमाकवरता प्रिेश घेतल्यानंतर एखादया सत्रािी
(सेवमसटरिी) परीक्षा वदली नसल्यास अ्िा एखादया शैक्षवणक िषात अनुत्तीणग झाल्याने त्सया िषासाठी
प्रिेश वमळाला नसल्यास पुढील िषाकवरता सदर योजनेंतगगत सदर विद्या्ी लाभ वमळण्यास अपात्र
रावहल.
त्ावप, तदनंतर पुनि: त्सया सत्र/िषात परीक्षा उत्तीणग झाल्यानंतर अ्िा अंशत: पास (ATKT)
झाल्याने त्सया अभ्यासक्रमाच्या पुढील शैक्षवणक िषासाठी प्रिेश वमळाल्यास सदर योजनेतील लाभासाठी
पुन्हा पात्र ठरेल.
(13)परंतु असे पात्र लाभा्ी विदया्ी अभ्यासक्रमास प्रिेश घेतल्यानंतर संपण
ू ग अभ्यासक्रमाच्या एकूण
कालािधीत दोन ककिा त्सयापेक्षा अवधक िेळी पूणगत: अनुत्तीणग झाल्यामुळे त्सया अभ्यासक्रमाच्या पुढील
शैक्षवणक िषासाठी प्रिेश वमळाला नसेल तर संबवं धत विद्या्ी प्रिेश घेतलेल्या अभ्यासक्रमाच्या उिगवरत
कालािधीसाठी सदर योजनेंतगगत लाभाकवरता कायमसिरुपी अपात्र ठरेल.
(14) लाभा्ी विदया्ी ि संबवं धत वशक्षण संस्ा यांनी सदर योजनेंतगगत लाभ घेण्यासाठी सादर
केलेल्या अजात िूकीिी अ्िा वदशाभूल करणारी मावहती सादर केल्यास त्सयास उिगवरत
अभ्यासक्रमाच्या कालािधीसाठी लाभ दे ण्यात येणार नाही. तसेि, त्सया विदयार्थ्याला/संस्ेला त्सयांनी
सादर केलेल्या िूकीच्या मावहतीच्या आधारे त्सयापूिी वमळालेल्या लाभाच्या संपण
ू ग रकमेिी व्याजासह
िसूली करण्यात येईल ि कोणत्सयाही योजनेंतगगत संबवं धत विद्यार्थ्यास वशष्ट्यिृत्ती/शुल्क प्रवतपूती
वमळण्यास प्रवतबंवधत केले जाईल. या संदभातील सिगसिी जबाबदारी ही योजनेिी अंमलबजािणी
करणा-या सक्षम प्रावधकाऱ्यािी असेल.
(1५) संबवं धत विद्या्ी सित:च्या िुकीच्या ितगनामुळे समाधानकारक शैक्षवणक प्रगती करीत
नसल्याबाबत ककिा संबवं धत प्रावधकाऱ्याच्या पूिप
ग रिानगीवशिाय अवनयवमतपणे गैरहजर राहणे
इत्सयादी सिरुपािे गैरितगन करत असल्याबाबत संबवं धत शैक्षवणक संस्ेच्या प्रमुखाने वनदशगनास
आणले तर अशा विद्यार्थ्यािी शुल्क प्रवतपूती ्ांबविण्यात ककिा रद्द करण्यात येईल.

पृष्ट्ठ 8 पैकी 4
शासन वनणगय क्रमांकः इबीसी -2016/प्र.क्र. 221 /वशक्षण-1,

(16) ज्या अभ्यासक्रमाकवरता पात्र लाभा्ी विद्यार्थ्यास प्रवतपूती प्रदान करण्यात आली आहे तो
अभ्यासक्रम संबवं धत विद्यार्थ्याने मध्येि सोडला तर अशा विद्यार्थ्यास प्रदान केलेल्या प्रवतपूतीिी रक्कम
राज्य शासनास योग्य िाटल्यास त्सयाच्या/वतच्याकडू न िसुल केली जाईल.
(17) सदर योजनेच्या अंमलबजािणीबाबतच्या कोणत्सयाही पूिस
ग ूिना न दे ता बदल अ्िा सुधारणा
करण्यािे अवधकार शासनास राहतील ि असे बदल केल्यामुळे कोणत्सयाही प्रकारिे नुकसान
झाल्याबाबतिा दािा कोणत्सयाही विद्यार्थ्यास ककिा शैक्षवणक संस्ेस अ्िा विद्यार्थ्याच्या पालकांना
शासनाच्या विरुध्द करता येणार नाही.
(18) सदर योजनेच्या लाभाकवरता शासकीय अ्िा शासन अनुदावनत शैक्षवणक संस्ा ककिा शासकीय
विदयापीठ िगळू न अन्य सिग खाजगी विनाअनुदावनत शैक्षवणक संस्ांमधील पात्र विदयार्थ्यांिे प्रिेश
ि विद्यार्थ्यांकडू न आकाराियािे असलेले वशक्षण शुल्क हे महाराष्ट्र विनाअनुदावनत खाजगी
व्यािसावयक शैक्षवणक (प्रिेश ि वशक्षण शुल्क यांिे विवनयमन ) अवधवनयम 2015 ,मधील तरतूदीनुसार
शुल्क वनयामक प्रावधकरणाकडू न प्रत्सयेक िषी वनवित करुन अंवतम करणे आिश्यक राहील.
(19) सदर योजनेंतगगत पात्र असणारे व्यािसावयक अभ्यासक्रम राबविणाऱ्या संबवं धत शैक्षवणक संस्ांनी
पुढील 3 िषाच्या आत म्हणजेि शैक्षवणक िषग 2018-19 पयिंत सक्षम वशखर संस्ेकडू न मूल्यांकन
ि दजािा मानांकन प्राप्त करणे (Assesment and Accreditation) आिश्यक राहील. तदनंतर
शैक्षवणक िषग 2019-20 पासून संबवं धत वशखर संस्ांकडू न मूल्यांकन ि दजा वनविती करुन मूल्यांकन
प्राप्त न केल्यास अशा संस्ांना मुल्यांकन ि दजा मानांकन प्राप्त होईपयिंत या योजनेतून िगळण्यात
येईल ि त्सया िषापासून केिळ मानांकन प्राप्त करणाऱ्या शैक्षवणक संस्ेमध्ये प्र्म िषासाठी प्रिेश
घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांकवरताि सदर योजना लागू राहील.

शुल्क प्रवतपूतीच्या वितरणािी कायगपद्धती:-

(01) सदर योजनेतंगगत शैक्षवणक संस्ांमधील सिग व्यािसावयक अभ्यासक्रमांना प्रिेश घेणा-या पात्र
लाभा्ींिे अजग संगणकीय ऑनलाईन प्रणालीद्वारे स्सिकारण्यात यािे.
(02) विमुक्त जाती ि भटक्या जमाती, इतर मागास प्रिगग ि विशेष मागास प्रिगातील विद्यार्थ्यांकवरता
वनवित केलेल्या त्सयाच्या कुटु ं बािी (दोन्ही पालकांिी एकत्र) उत्सपन्न मयादा ही सक्षम अवधकाऱ्याने
प्रमावणत केल्यािी खातरजमा करणे आिश्यक असून उत्सपन्न प्रमाणपत्र हे वकमान संबवं धत तहवसलदार
यांिे असािे.
(03) प्रत्सयेक लाभा्ी विदयार्थ्यािा आधार क्रमांक ककिा विवशष्ट्ट संगणकीय क्रमांक नमूद करुन
संबवं धत विद्या्ी प्रत्सयेक िषाच्या प्र्म सत्राच्या / िषाच्या परीक्षेस बसला असल्याबाबत
संगणकीय प्रणालीव्दारे खातरजमा करुन त्सया विदयार्थ्यािी सिग मावहती शैक्षवणक संस्ेने
ऑनलाईन सिरुपात प्रमावणत करुन ऑनलाईन अजग सक्षम अवधका-याकडे सादर करणे आिश्यक
रावहल.
(04) प्रत्सयेक लाभा्ी विद्या्ी हा संबवं धत शैक्षवणक संस्ेत प्रिेश घेतल्यािी अ्िा वशक्षण घेत
असल्यािी ि शैक्षवणक संस्ेत बनािट विद्यार्थ्यांिी नोंद नसल्यािी संगणकीय प्रणालीद्वारे पडताळणी
करणे आिश्यक असेल.

पृष्ट्ठ 8 पैकी 5
शासन वनणगय क्रमांकः इबीसी -2016/प्र.क्र. 221 /वशक्षण-1,

(05) सक्षम प्रावधका-यास ऑनलाईन अजग प्राप्त झाल्यानंतर त्सयामधील विदयार्थ्यािी सिग मावहती ि
त्सयास वदलेला प्रिेश हा प्रिेश वनयमन प्रावधकरणाद्वारे िैध ठरविण्यात आल्यािी पडताळणी करािी.
(06) पात्र विद्यार्थ्यांिी मावहती आधार क्रमांक ककिा विवशष्ट्ट संगणकीय क्रमांकाशी संबवं धत शैक्षवणक
संस्ा/विद्यापीठ यांिक
े डील अ्िा अन्य उपलब्ध व्यस्क्तगत मावहतीशी संलग्नीत झाल्यानंतर
संबवं धत विद्या्ी प्रत्सयक्षात शैक्षवणक संस्ेत वशकत असल्यािी आवण शैक्षवणक िषाच्या प्र्म सत्राच्या
परीक्षेस बसला असेल अशा ि केिळ उपरोक्त नमूद सिग अटी/शतीिी पूतगता करत असलेल्या पात्र
विद्यार्थ्यांनाि सदर योजनेतील लाभासाठी पात्र समजण्यात येईल.
(07) ज्या अभ्यासक्रमांना सत्र परीक्षा पध्दती लागू नाही, अशा अभ्यासक्रमाकरीता संबवं धत विद्यार्थ्यािा
प्रिेश हा प्रिेश वनयमन प्रावधकरण ि संबवं धत विद्यापीठाने वनवित केल्यानंतर विद्यापीठाच्या पटािर
नोंदविण्यात आलेला नोंदणी क्रमांक तपासून संबवं धत अभ्यासक्रमास प्रिेश घेणा-या पात्र विदयार्थ्यांला
ि सहा मवहन्यािे पट पडताळू न त्सयाला प्रमाणपत्र वदल्यािर लाभासाठी वनवित करण्यात येईल.
संस्ेने खोटे प्रमाणपत्र वदल्यास संस्ेिर कायदे शीर कायगिाही करण्यात येईल.
(08) अशा पात्र विदयार्थ्यांिी विवहत मयादे तील प्रवतपूती सक्षम प्रावधकाऱ्याकडू न ही ्ेट सिरुपात
संबवं धत वशक्षण संस्ेला त्सयांच्या बँक खात्सयात ECS द्वारे प्रवतपूती करणे आिश्यक असेल.
(09) िरीलप्रमाणे पात्र लाभा्ी विद्यार्थ्यांसाठी वशक्षण शुल्कािी प्रवतपूती केल्यानंतर दरिषी अशा
लाभा्ी विद्यार्थ्यांिी अभ्यासक्रम ि शैक्षवणक संस्ावनहाय सविसतर यादी ही समाजकल्याण
आयुक्तालय ि विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागास प्रिगग ि विशेष मागास िगग कल्याण
संिालनालयाच्या सक्षम प्रावधकाऱ्यांनी त्सयांच्या संकेतस्ळािर न िुकता प्रवसध्द करणे बंधनकारक
असेल.
(10) तसेि सदर योजनेंतगगत पात्र लाभार्थ्यांपोटी शासनाकडू न संबवं धत शैक्षवणक संस्ांना अदा
करण्यात येणाऱ्या शुल्क प्रवतपूतीबाबत विविध विभागांच्या अखत्सयारीतील सिग सक्षम प्रावधकारी ककिा
नेमून वदलेल्या त्सयांच्या प्रवतवनधीद्वारे िेळोिेळी दरिषी लाभार्थ्यांिी शैक्षवणक प्रगती ि उपस्स्ती बाबत
खात्री करािी. त्सयासाठी आिश्यक त्सया सूिना िेळापत्रकासह सक्षम प्रावधकारी ि संवनयंत्रण
अवधकाऱ्यांनी वनगगवमत करािीत. तसेि या योजनेतील त्रुटी संदभातील वनरीक्षण ि फलवनष्ट्पत्तीिा
अहिाल सक्षम प्रावधकाऱ्यांमाफगत शासनास न िुकता िेळोिेळी सादर करणे अवनिायग असेल.
यािर होणारा खिग खालील लेखाशीषाखाली मंजूर करण्यात आलेल्या तरतूदीतून
भागविण्यात यािा :-
अ) मागणी क्रमांक एन-3, 2225 अनुसूवित जाती, अनुसूवित जमाती ि इतर मागासिगीयांिे
कल्याण, 01-अनुसूवित जातीिे कल्याण, 277-वशक्षण, पंििार्षषक योजनांतगगत योजना-राज्य
योजनांतगगत योजना, (04)(20) मागासिगीय विद्यार्थ्यांना मॅरीकोत्तर वशक्षणासाठी वशक्षण फी ि परीक्षा
फी प्रदाने (विघयो) (2225 3805) (योजनांतगगत), 34-वशष्ट्यिृत्त्या/विद्यािेतने
ब) मागणी क्रमांक एन-3, 2225 अनुसूवित जाती, अनुसूवित जमाती ि इतर मागासिगीयांिे कल्याण,
01-अनुसूवित जातीिे कल्याण, 277-वशक्षण, पंििार्षषक योजनांतगगत योजना- (02)
वशष्ट्यिृत्त्या/विद्यािेतने, (02)(17) राज्यातील इतर मागासिगग विद्यार्थ्यांसाठी वशक्षण फी, परीक्षा फी
प्रदाने (2225 3233) (योजनांतगगत), 34-वशष्ट्यिृत्त्या/विद्यािेतने

पृष्ट्ठ 8 पैकी 6
शासन वनणगय क्रमांकः इबीसी -2016/प्र.क्र. 221 /वशक्षण-1,

क) मागणी क्रमांक एन-3, 2225 अनुसूवित जाती, अनुसूवित जमाती ि इतर मागासिगीयांिे
कल्याण, 01-अनुसूवित जातीिे कल्याण, 277-वशक्षण, पंििार्षषक योजनांतगगत योजना- (02)
वशष्ट्यिृत्त्या/विद्यािेतने, (02)(04) वशक्षण फी, परीक्षा फी प्रदाने (2225 0806) (योजनेतर), 34-
वशष्ट्यिृत्त्या/विद्यािेतने
ड) मागणी क्रमांक एन-3, 2225 अनुसूवित जाती, अनुसूवित जमाती ि इतर मागासिगीयांिे कल्याण,
01-अनुसूवित जातीिे कल्याण, 277-वशक्षण, पंििार्षषक योजनांतगगत योजना- (02)
वशष्ट्यिृत्त्या/विद्यािेतने, (02)(14) विशेष मागासप्रिगग विद्यार्थ्यांना मॅरीकोत्तर वशष्ट्यिृती/वशक्षण फी,
परीक्षा फी प्रदाने (2225 2596) (योजनेतर), 34-वशष्ट्यिृत्त्या/विद्यािेतने

3. सदर शासन वनणगय महाराष्ट्र शासनाच्या www.maharashtra.gov.in या संकेतस्ळािर

उपलब्ध करण्यात आला असून त्सयािा संकेताक 201603311629175222
असा आहे . हा आदे श वडजीटल सिाक्षरीने सिाक्षांवकत करुन काढण्यात येत आहे .
महाराष्ट्रािे राज्यपाल यांच्या आदे शानुसार ि नािाने.

( उ.वश.लोणारे )
सह सविि, महाराष्ट्र शासन
प्रवत,
1)मा. राज्यपालांिे सविि, राजभिन, मलबार वहल, मुंबई.
2)मा. मुख्यमंत्रयांिे प्रधान सविि, मंत्रालय, मुंबई.
3)मा.मंत्री, सामावजक न्याय ि विशेष सहाय्य विभाग, मंत्रालय, मुंबई यांिे खाजगी सविि
4) मा.मंत्री, िैद्यकीय वशक्षण ि औषधी द्रव्ये विभाग, मंत्रालय, मुंबई यांिे खाजगी सविि
5) मा.मंत्री, उच्ि ि तंत्र वशक्षण विभाग, मंत्रालय, मुंबई यांिे खाजगी सविि
6) मा.मंत्री, कृषी ि पदु म विभाग, मंत्रालय, मुंबई यांिे खाजगी सविि
7) मा.राज्यमंत्री, सामावजक न्याय ि विशेष सहाय्य विभाग, मंत्रालय, मुंबई यांिे खाजगी सविि
8)मा.मुख्य सविि, महाराष्ट्र राज्य, मुंबई
9)अपर मुख्य सविि, कृवष ि प.दु .म. विभाग, मंत्रालय, मुंबई.
10)अपर मुख्य सविि, वित्त विभाग, मंत्रालय, मुंबई.
11)अपर मुख्य सविि, िैद्यकीय वशक्षण ि औषधी द्रव्ये विभाग, मंत्रालय, मुंबई.
12)अपर मुख्य सविि, वनयोजन विभाग, मंत्रालय, मुंबई.
13)प्रधान सविि (पदु म), कृवष ि प.दु .म. विभाग, मंत्रालय, मुंबई.
14) आयुक्त, समाजकल्याण आयुक्तालय, महाराष्ट्र राज्य, पुणे
15) संिालक, वि.जा.भ.ज., इ.मा.ि विशेष मागास िगग संिालनालय, महाराष्ट्र राज्य, पुणे.
16)संिालक, तंत्र वशक्षण संिालनालय, महाराष्ट्र राज्य, मुंबई.
17)संिालक, िैद्यकीय वशक्षण ि संशोधन संिालनालय, महाराष्ट्र राज्य, मुंबई.

पृष्ट्ठ 8 पैकी 7
शासन वनणगय क्रमांकः इबीसी -2016/प्र.क्र. 221 /वशक्षण-1,

18)महासंिालक, मावहती ि जनसंपकग महासंिालनालय, महाराष्ट्र राज्य, मंत्रालय, मुंबई

(प्रवसद्धीसाठी )
19)महालेखापाल (लेखा ि अनुज्ञेयता), महाराष्ट्र-1/2, मुंबई/नागपूर.
20)महालेखापाल (लेखा परीक्षा), महाराष्ट्र-1/2, मुंबई/नागपूर.
21)अवधदान ि लेखा अवधकारी, मुंबई.
22)सिग प्रादे वशक उपायुक्त/सहायक आयुक्त, समाजकल्याण विभाग,
22)वनिासी लेखा परीक्षा अवधकारी, मुंबई.
23)सिग वजल्हा कोषागार अवधकारी.
24) कक्ष अवधकारी, वित्त विभाग (व्यय-14/अ्ग-5), मंत्रालय, मुंबई.
25) कक्ष अवधकारी, विधानमंडळ अनुसूवित जाती कल्याण सवमती, विधानभिन, मुंबई
26) कक्ष अवधकारी, विधानमंडळ इतर मागासिगग कल्याण सवमती, विधानभिन, मुंबई
27)वनिड नसती ( कायासन वशक्षण-1).

पृष्ट्ठ 8 पैकी 8
 मान्यता प्राप्त व्यावसाययक व उच्च यिक्षण
अभ्यासक्रमात यिकणाऱ्या आर्थिकदृष्टयादु र्बल
घटकातील यवद्यार्थ्यांना राज्य यिक्षण िुल्क
योजनेंतर्बत लाभ दे ण्याकयरता पात्रतेसाठी
कुटु ुं र्ाुंची वार्थिक आर्थिक मयादा रु. 6 लाख
करणे व प्रचयलत योजनेची व्याप्ती
वाढयवणेर्ार्त...

महाराष्र िासन
उच्च व तुंत्र यिक्षण यवभार्,
िासन यनणबय क्रमाुंक : टीईएम-2016/प्र.क्र.501/ताुंयि-4
मुंत्रालय यवस्तार भवन, मादाम कामा मार्ब,
हु तात्मा राजर्ुरु चौक, मुुंर्ई 400032.
यदनाुंक: 13 ऑक्टोर्र, 201६

सुंदभब : १) उच्च व तुंत्र यिक्षण यवभार्, िासन यनणबय क्रमाुंक यटईएम-2006/

(353/06)/ताुंयि-1, यदनाुंक 21/03/2007
2) उच्च व तुंत्र यिक्षण यवभार्, िासन यनणबय क्रमाुंक ईर्ीसी-2008/
(236/08)/ताुंयि-4, यदनाुंक 26/02/2010
3) उच्च व तुंत्र यिक्षण यवभार्, िासन यनणबय क्रमाुंक ईर्ीसी-2011/
प्र.क्र.74/मयि-2, यदनाुंक 25/05/2012
४) उच्च व तुंत्र यिक्षण यवभार्, िासन यनणबय क्रमाुंक टीईएम-2015/
प्र.क्र.२१९/ताुंयि-४, यदनाुंक 31/03/2016
५) उच्च व तुंत्र यिक्षण यवभार्, िासन यनणबय क्रमाुंक टीईएम-201६/
प्र.क्र.३२५/ताुंयि-४, यदनाुंक 20/07/2016

प्रस्तावना:
सध्या राज्यात ज्या यवदयार्थ्यांच्या कुटु ुं र्ाचे (दोन्ही पालकाुंचे एकयत्रत) वार्थिक उत्पन्न रु. 1
लाख ककवा त्यापेक्षा कमी आहे अिा आर्थिकदृष्टया दूर्बल घटकातील यवदयार्थ्यांसाठी िासनामार्बत
यवयवध योजना रार्यवण्यात येत आहेत. त्यापैकी “राज्य यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजना” अुंतर्बत खाजर्ी
यवनाअनुदायनत महायवद्यालये / तुंत्रयनकेतने मध्ये खालील यनवडक व्यावसाययक अभ्यासक्रमाुंसाठी
केंयिभूत प्रवेि प्रयक्रयेद्वारे प्रवेि घेणा-या सदरच्या दू र्बल घटकातील यवदयार्थ्यांकडू न आकारण्यात
येणा-या यिक्षण िुल्काच्या 50 टक्के मयादे पयबन्तच्या यिक्षण िुल्काची प्रयतपूती िासनाकडू न करण्यात
येते. सदर योजनेंतर्बत ज्या यवनाअनुदायनत व्यावसाययक अभ्यासक्रमाुंना सुंर्ुंयधत प्रिासकीय
यवभार्ाकडू न आर्थिकदृष्टया दु र्बल घटकातील यवद्यार्थ्यांना प्रयतपूती करण्यात येते ते अभ्यासक्रम
खालीलप्रमाणे आहे त.
िासन यनणबय क्रमाुंकः टीईएम-2016/प्र.क्र.501/ताुंयि-4

अ.क्र. यवभार्ाचे नाुंव अभ्यासक्रम

1 उच्च व तुंत्र यिक्षण
यवभार्
2 वैद्यकीय यिक्षण व औिधी
िव्ये यवभार्
3 कृयि यवभार्
4 पिुसुंवधबन, दु ग्धयवकास व
मत्स्यव्यवसाय यवभार्
पदयवका: अयभयाुंयत्रकी, औिधयनमाणिास्त्र, हॉटे ल मॅनेजमेंट अँड कॅटकरर्
टे क्नॉलॉजी
पदवी: अयभयाुंयत्रकी,औिधयनमाणिास्त्र, हॉटे ल मॅनेजमेंट अँड कॅटकरर्
टे क्नॉलॉजी, वास्तुिास्त्र.
पदव्युत्तर पदवी: मास्टर ऑर् यर्यिनेस मॅनेजमेंट / मास्टर ऑर्
मॅनेजमेंट स्टडीज, मास्टर ऑर् कुंम्पप्युटर अप्प्लकेिन
पदवी:एम.र्ी.र्ी.एस., र्ी.डी.एस., र्ी.ए.एम.एस., र्ी.एच.एम.एस.,
र्ी.यु.एम.एस., र्ी.पी.टी.एच., र्ी.ओ.टी.एच. व नयसिंर्
पदयवका :कृयि
पदवी : र्लोत्पादन, जैव तुंत्रज्ञान, अन्न तुंत्रज्ञान, िेती व्यवस्िापन
पदयवका : दु ग्धव्यवसाय व्यवस्िापन, पिुसुंवधबन व्यवस्िापन.
पदवी: प्रायणिास्त्र व पिुसुंवधबन, दु ग्धतुंत्रज्ञान, मत्स्ययवज्ञान
पदव्युत्तर पदवी: प्रायणिास्त्र

2. तसेच िासकीय व अनुदायनत महायवदयालयाुंमध्ये िैक्षयणक अभ्यासक्रमाुंकयरता प्रवेि घेणा-या

ज्या यवदयार्थ्यांच्या कुटु ुं र्ाचे (दोन्ही पालकाुंचे एकयत्रत) वार्थिक उत्पन्न रु. 1 लाख ककवा त्यापेक्षा कमी
आहे अिा आर्थिकदृष्टया दू र्बल घटकातील यवदयार्थ्यांसाठी दे यखल स्वतुंत्रपणे यिष्यवृत्ती योजना
रार्यवण्यात येत आहे.

3. आर्थिकदृष्टया दू र्बल घटकातील यवदयार्थ्यांकयरता वरील नमूद आर्थिक यनकि यवचारात घेऊन
सदय:प्स्ितीत या घटकातील यविेित: र्ुणवुंत यवदयािी व्यावसाययक अभ्यासक्रमाुंच्या यिक्षणापासून
वुंयचत राहू नयेत यासाठी यविेि उपाय योजना करणे िासनाच्या यवचारायधन होते.

4. उपरोक्त वस्तुप्स्िती यवचारात घेऊन राज्यातील सवब खाजर्ी यवनाअनुदायनत व्यावसाययक

अभ्यासक्रमाुंची महायवद्यालये / तुंत्रयनकेतने (खाजर्ी अयभमत/स्वयुं अिब सहाय्य यवदयायपठे वर्ळु न)
आयण िासकीय, िासन अनुदायनत व िासकीय यवनाअनुदायनत महायवद्यालये/तुंत्रयनकेतनाुंमधील
(िासकीय अयभमत यवदयायपठाुंसह) यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजनेंतर्बत यनधायरत केलेल्या व्यावसाययक
अभ्यासक्रमाुंसाठी सक्षम प्रायधका-यामार्बत केंिीभूत प्रवेि प्रयक्रयेव्दारे प्रवेि घेणारे ईर्ीसी धारक
यवद्यार्थ्यांकरीता (व्यवस्िापन कोटयातील/सुंस्िास्तरावरील प्रवेि वर्ळु न) त्याुंच्या कुटू ुं र्ाची वार्थिक
उत्पन्न मयादा ही रुपये 1.00 लाख वरुन 6.00 लाखपयबन्त वाढयवण्याची व प्रचयलत यिक्षण िुल्क
प्रयतपूती योजनेची व्याप्ती यवस्तायरत करण्याची र्ार् िासनाच्या यवचाराधीन होती.

5. तसेच सध्या तुंत्र यिक्षण सुंचालनालयाच्या अखत्यायरतील यवयवध व्यावसाययक अभ्यासक्रमाुंना

प्रवेि घेताना यवद्यािी िासकीय व अनुदायनत महायवद्यालय/तुंत्रयनकेतने/िासकीय अयभमत यवद्यापीठ
याुंना प्रािम्पय/पसुंती दे ऊन प्रवेिासाठी उत्सुक असतात. त्यानुंतर सदरहू यवद्यार्थ्यांचा खाजर्ी
यवनाअनुदायनत िैक्षयणक सुंस्िाुंमध्ये प्रवेि घेण्याकडे कल असल्याचे यदसते. म्पहणजेच जास्तीत जास्त

पष्ृ ठ 11 पैकी 2
िासन यनणबय क्रमाुंकः टीईएम-2016/प्र.क्र.501/ताुंयि-4

र्ुणवत्ताप्राप्त यवद्यािी हे िासकीय/अनुदायनत महायवद्यालय/तुंत्रयनकेतनात प्रवेि घेऊनही यविेित:

आर्थिक दु र्बल घटकातील यवद्यार्थ्यांकरीता प्रचयलत यनकिानुसार अयभयाुंयत्रकी महायवद्यालये/
तुंत्रिास्त्र, वास्तुिास्त्र, औिधयनमाणिास्त्र महायवद्यालयाुंना अनुक्रमे रुपये 360/-, रुपये 500/- व
रुपये 400/- इतक्या मयादे पयिंत यिक्षण िुल्काची प्रयतपूती करण्यातयेते. परुंतु प्रचलीत राज्य यिक्षण
िुल्क प्रयतपूती योजनेंतर्बत खाजर्ी यवनाअनुदायनत िैक्षयणक सुंस्िाुंमध्ये प्रवेि घेणा-या आर्थिक
मार्ास प्रवर्ातील यवद्यार्थ्यांसाठी सुंर्ुंयधत महायवद्यालय/तुंत्रयनकेतने याुंना त्याुंच्या यिक्षण िुल्काच्या
50 टक्के मयादे पयिंत प्रयतपूती करण्यात येते.
यामुळे यवयवध यवभार्ाुंच्या अखत्यायरतील िासकीय व अनुदायनत िैक्षयणक सुंस्िाुंमध्ये
(िासकीय अयभमत यवद्यापीठ याुंचेसह) यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजनेंतर्बत यनवडक व्यावसाययक
अभ्यासक्रमाुंसाठी प्रवेि घेणाऱ्या ज्या यवद्यार्थ्यांच्या कुटु ुं र्ाचे वार्थिक उत्पन्न हे रुपये 2.50 लाख ककवा
त्यापेक्षा कमी आहे अिा प्रवेयित यवद्यार्थ्यांना यिक्षणिुल्काच्या 50 टक्के पयिंतची प्रयतपूती िासनाकडू न
सुंर्ुंयधत महायवद्यालये/तुंत्रयनकेतने याुंना करण्याची र्ार् िासनाच्या यवचाराधीन होती.

6. तसेच प्रचयलत यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजनेअुंतर्बत यनयित करण्यात आलेल्या यनवडक
व्यावसाययक अभ्यासक्रमाुंसाठी िैक्षयणक विब 2016-17 पासून िासकीय, िासन अनुदायनत (िासकीय
अयभमत यवद्यापीठाुंसह), यवनाअनुदायनत (खाजर्ी अयभमत यवद्यापीठे व स्वयुं अिबसहाप्य्यत यवद्यापीठे
वर्ळू न) महायवद्यालये/तुंत्रयनकेतनाुंमध्ये सक्षम प्रायधकाऱ्यामार्बत केंिीभूत प्रवेि प्रक्रीयेव्दारे
(व्यवस्िापन कोटयातील/सुंस्िा स्तरावरील प्रवेि वर्ळू न) प्रवेि घेणाऱ्या आर्थिकदृष्टया मार्ास
प्रवर्ातील ज्या यवद्यार्थ्यांच्या पालकाुंचे वार्थिक उत्पन्न रुपये 2.50 लाख ते रुपये 6.00 लाख ककवा
त्यापेक्षा कमी आहे, अिा यवद्यार्थ्यांपैकी जे यवदयािी पदवी/पदव्युत्तर पदवी/इयत्ता 12 वी नुंतरच्या
पदयवका या व्यावसाययक अभ्यासक्रमाुंकयरता प्रवेि घेऊ इप्च्िणा-याुंसाठी इयत्ता 12वी च्या परीक्षेमध्ये
व इयत्ता 10 नुंतरच्या पदयवका अभ्यासक्रमाकयरता प्रवेि घेऊ इप्च्िणा-याुंसाठी इयत्ता 10 वी च्या
पयरक्षेमध्ये एकयत्रत यकमान 60 टक्के ककवा त्यापेक्षा जास्त र्ुण प्राप्त केले आहेत अिा र्ुणवुंत
यवद्यार्थ्यांना दे खील िैक्षयणक विब 2016-17 पासून यिक्षण िुल्काच्या 50 टक्के इतकी प्रयतपूती
करण्याचा प्रस्ताव यवचारायधन होता.

7. यायिवाय वैद्यकीय यिक्षण यवभार्ाच्या अखत्यायरतील एम.र्ी.र्ी.एस.(र्ॅचलर ऑर् मेयडयसन

अॅण्ड र्ॅचलर ऑर् सजबरी) व र्ी.डी.एस.(र्ॅचलर ऑर् डें टल सजबरी) या पदवी अभ्यासक्रमाुंसाठीचे
यिक्षण हे आर्थिकदृष्टया यवद्यार्थ्यांच्या आवाक्यार्ाहे रील असल्यामुळे र्ुणवान यवद्यािी यापासून वुंयचत
राहू नयेत म्पहणून केवळ या अभ्यासक्रमाुंसाठी खाजर्ी यवनाअनुदायनत (खाजर्ी अयभमत यवद्यापीठे व
स्वयुं अिबसहाप्य्यत यवद्यापीठे वर्ळू न) महायवद्यालयाुंमध्ये िासनाच्या सक्षम प्रायधकाऱ्याुंमार्बत केंिीभूत
प्रवेि प्रक्रीयेव्दारे प्रवेि घेणाऱ्या (व्यवस्िापन कोटयातील/सुंस्िा स्तरावरील प्रवेि वर्ळू न)
यवद्यार्थ्यांपैकी ज्या यवद्यार्थ्यांच्या कुटु ुं र्ाचे वार्थिक उत्पन्न रुपये 2.50 लाख पेक्षा जास्त व रुपये 6 लाख
ककवा त्यापेक्षा कमी आहे, अिा यवद्यार्थ्यांपैकी ज्या यवद्यार्थ्यांनी इयत्ता 12वी च्या परीक्षेमध्ये एकयत्रत

पष्ृ ठ 11 पैकी 3
िासन यनणबय क्रमाुंकः टीईएम-2016/प्र.क्र.501/ताुंयि-4

यकमान 60 टक्के ककवा त्यापेक्षा जास्त र्ुण प्राप्त केले आहेत अिा र्ुणवुंत यवद्यार्थ्यांना त्याुंच्या प्रवेयित
अभ्यासक्रमाुंसाठी यिक्षण िुल्क यनयामक प्रायधकरणाव्दारे यनयित केलेले िैक्षयणक िुल्क
महायवद्यालयास दे ण्यासाठी राष्रीयकृत अिवा अनुसूयचत र्ँकेकडू न िैक्षयणक कजब घेतले असल्यास
त्या कजावरील व्याजाची रक्कम ही राष्रीयकृत र्ँकेकडू न दे ण्यात येणा-या िैक्षयणक कजावरील
व्याजाच्या मयादे पयबन्तची रक्कम ही अनुदान स्वरुपात िासनाकडू न सुंर्ुंधीत र्ँकेस अदा
करण्यार्ार्तचा यनणबय िासनाच्या यवचारायधन होता.

8. तसेच सध्या िासनाकडू न रार्यवण्यात येत असलेल्या "राज्य यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजना" या
ऐवजी " राजिी ित्रपती िाहू महाराज यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजना" या नावाने सुंर्ोधण्याचे
प्रस्तायवत होते.

9. यायिवाय िासनाने यनधारीत केलेल्या व्यावसाययक अभ्यासक्रमाुंना िासकीय, िासन अनुदानीत व

यवनाअनुदानीत अयभयाुंयत्रकी महायवद्यालये/तुंत्रयनकेतन मध्ये प्रवेि घेणा-या यवद्यार्थ्यांपैकी ज्या
यवद्यार्थ्यांचे पालक अल्पभूधारक िेतकरी आहेत ककवा ज्याुंचे पालक नोंदणीकृ त मजूर आहेत अिा
यवदयार्थ्यांकयरता “डॉ. पुंजार्राव दे िमुख वसयतर्ृह यनवाह भत्ता योजना ” सुरु करण्याचे प्रस्तायवत
होते. सदर योजनेंतर्बत वरील प्रवर्ातील यवद्यार्थ्यांना त्याुंचा वस्तीर्ृहातील खचब भार्यवण्यास सहाय्य
व्हावे याकयरता या प्रवर्ातील यवद्यार्थ्यांपैकी जे यवद्यािी राज्यातील महानर्राुंतील (मुुंर्ई व पुणे
महानर्र प्रादे यिक यवकास प्रायधकरण क्षेत्रातील सवब िहरे, औरुंर्ार्ाद, नार्पूर, इत्यादी)
वस्तीर्ृहाुंमध्ये प्रवेयित आहेत त्या यवद्यार्थ्यांसाठी प्रयत यवद्यािी प्रयतमहा रुपये 3000/- व अन्य यठकाणी
असलेल्या वस्तीर्ृहाुंमधील प्रवेयित यवद्यार्थ्यांसाठी प्रयत यवद्यािी प्रयतमहा रुपये 2000/- इतका यनवाह
भत्ता (Hostel Maintenance Allowance) दे ण्याचे प्रस्तायवत होते.

10. उपरोक्त र्ार्ी यवचारात घेऊन यवभार्ाने मुंयत्रमुंडळाच्या मान्यतेसाठी सादर केलेल्या
प्रस्तावानुसार मुंयत्रमुंडळाने यदनाुंक 13/10/2016 रोजीच्या र्ैठकीत यदलेल्या मान्यतेच्या अनुिुंर्ाने
सदरचा िासन यनणबय पुढीलप्रमाणे यनर्बयमत करण्यात येत आहे .

िासन यनणबय:

(1) प्रचयलत यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजनेंतर्बत यनयित करण्यात आलेल्या यनवडक व्यावसाययक
अभ्यासक्रमाुंपैकी एम.र्ी.र्ी.एस. व र्ी.डी.एस. या अभ्यासक्रमाुंसाठी खालील अनुक्रमाुंक "(2)" येिे
प्रस्तायवत केल्याप्रमाणे व उवबरीत व्यावसाययक अभ्यासक्रमाुंसाठी िासकीय व िासन अनुदायनत
(िासकीय अयभमत यवदयायपठाुंसह) व खाजर्ी यवनाअनुदायनत (खाजर्ी अयभमत/स्वयुं अिब सहाय्य
यवदयायपठे वर्ळु न ) व्यावसाययक अभ्यासक्रमाुंची महायवद्यालये/तुंत्रयनकेतनामध्ये िासनाच्या सक्षम
प्रायधका-यामार्बत िैक्षयणक विब 2016-17 पासून केंयिभूत प्रवेि प्रयक्रयेद्वारे प्रवेि घेणा-या व चालू

पष्ृ ठ 11 पैकी 4
िासन यनणबय क्रमाुंकः टीईएम-2016/प्र.क्र.501/ताुंयि-4

िैक्षयणक विामध्ये यवयवध िैक्षयणक विात यिकत असलेल्या आर्थिकदृष्टया मार्ास प्रवर्ातील ज्या
यवदयार्थ्यांच्या कुटु ुं र्ाचे (दोन्ही पालकाुंचे एकयत्रत) वार्थिक उत्पन्न रु. 2.50 लाख ते रु. 6 लाख ककवा
त्यापेक्षा कमी आहे, अिा यवदयार्थ्यांपैकी जे यवदयािी पदवी/पदव्युत्तर पदवी/इयत्ता 12 वी नुंतरच्या
पदयवका या व्यावसाययक अभ्यासक्रमाुंकयरता प्रवेि घेऊ इप्च्िणा-याुंसाठी इयत्ता 12वी च्या परीक्षेमध्ये
व इयत्ता 10 नुंतरच्या पदयवका अभ्यासक्रमाकयरता प्रवेि घेऊ इप्च्िणा-याुंसाठी इयत्ता 10 वी च्या
पयरक्षेमध्ये एकयत्रतपणे यकमान 60 टक्के ककवा त्यापेक्षा जास्त र्ुण प्राप्त केले आहेत अिा र्ुणवुंत
यवदयार्थ्यांना (व्यवस्िापन कोटयातील /सुंस्िा स्तरावरील प्रवेयित यवदयािी वर्ळु न ) त्याुंच्या प्रवेयित
अभ्यासक्रमासाठी यिक्षण िुल्क यनयमन प्रायधकरणाद्वारे यनयित केलेल्या यिक्षण िुल्काच्या 50 टक्के
इतकी प्रयतपूती करण्यास मान्यता दे ण्यात येत आहे.

(2) वैदयकीय यिक्षण यवभार्ाच्या अखत्यायरतील एम.र्ी.र्ी.एस. (र्ॅचलर ऑर् मेयडयसन अँड र्ॅचलर
ऑर् सजबरी) व र्ी.डी.एस. ( र्ॅचलर ऑर् डें टल सजबरी ) या अभ्यासक्रमाुंसाठी िासकीय, अनुदायनत
आयण खाजर्ी यवनाअनुदायनत (खाजर्ी अयभमत यवदयापीठे व स्वयुंअिब सहाय्य यवदयापीठे वर्ळु न )
महायवदयालयाुंमध्ये िासनाच्या सक्षम प्रायधका-यामार्बत केंयिभूत प्रवेि प्रयक्रयेद्वारे प्रवेि घेणा-या व
चालू िैक्षयणक विामध्ये यवयवध िैक्षयणक विात यिकत असलेल्या यवदयार्थ्यांपैकी ज्या यवदयार्थ्यांच्या
कुटु ुं र्ाचे (दोन्ही पालकाुंचे एकयत्रत) वार्थिक उत्पन्न रु. 2.50 लाखपेक्षा जास्त व रु. 6 लाख ककवा
त्यापेक्षा कमी आहे, अिा यवदयार्थ्यांपैकी ज्या यवदयार्थ्यांना इयत्ता 12 वी च्या परीक्षेमध्ये एकयत्रतपणे
यकमान 60 टक्के ककवा त्यापेक्षा जास्त र्ुण प्राप्त केले आहेत अिा र्ुणवुंत यवदयार्थ्यांना (व्यवस्िापन
कोटयातील/सुंस्िा स्तरावरील प्रवेयित यवदयािी वर्ळु न) त्याुंच्या प्रवेयित अभ्यासक्रमासाठी यिक्षण
िुल्क यनयमन प्रायधकरणाद्वारे यनयित केलेले िैक्षयणक िुल्क महायवदयालयास दे ण्यासाठी राष्रीयकृत
अिवा अनुसूयचत र्ँकेकडू न िैक्षयणक कजब घेतले असल्यास त्या कजावरील व्याजाची रक्कम ही
राष्रीयकृत र्ँकेकडू न दे ण्यात येणा-या िैक्षयणक कजावरील व्याजाच्या मयादे पयबन्तची रक्कम ही
अनुदान स्वरुपात िासनाकडू न सुंर्ुंयधत र्ँकेस अदा करण्यास ही िासनाची मान्यता दे ण्यात येत आहे.

(3) प्रचयलत राज्य यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजनेंतर्बत राज्यातील सवब खाजर्ी यवनाअनुदायनत
व्यावसाययक अभ्यासक्रमाुंची महायवद्यालये / तुंत्रयनकेतने (खाजर्ी अयभमत / स्वयुं अिब सहाय्य
यवदयायपठे वर्ळु न) आयण िासकीय, िासन अनुदायनत व िासकीय यवनाअनुदायनत महायवद्यालये /
तुंत्रयनकेतनाुंमध्ये (िासकीय अयभमत यवदयायपठाुंसह) िासनाने यनधायरत केलेल्या व्यावसाययक
अभ्यासक्रमाुंसाठी सक्षम प्रायधका-यामार्बत केंिीभूत प्रवेि प्रयक्रयेव्दारे प्रवेि घेणारे ईर्ीसी धारक
यवद्यार्थ्यांकरीता (व्यवस्िापन कोटयातील /सुंस्िा स्तरावरील प्रवेि वर्ळु न) त्याुंच्या कुटू ुं र्ाची (दोन्ही

पष्ृ ठ 11 पैकी 5
िासन यनणबय क्रमाुंकः टीईएम-2016/प्र.क्र.501/ताुंयि-4

पालकाुंचे एकयत्रत) वार्थिक उत्पन्न मयादा ही रुपये 1.00 लाख वरुन 2.50 लाख करण्याचा िासनाने
यनणबय घेतला आहे .

(4) तसेच प्रचयलत राज्य यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजनेंतर्बत िासकीय व िासन अनुदायनत सुंस्िाुंमध्ये
(िासकीय अयभमत यवदयायपठाुंसह) िासनाने यनधायरत केलेल्या यनवडक व्यावसाययक
अभ्यासक्रमाुंकयरता प्रवेि घेणाऱ्या ईर्ीसी धारक यवद्यार्थ्यांना दे खील, सध्या अल्पदराने दे ण्यात येणाऱ्या
यिष्यवृत्ती ऐवजी यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजनेंतर्बत खाजर्ी कायम यवनाअनुदानीत िैक्षयणक
सुंस्िेतील यवद्यार्थ्यांप्रमाणे यिक्षण िुल्काच्या 50 टक्के इतकी प्रयतपूती करण्यात येईल. या अनुिुंर्ाने
तुंत्रयिक्षण सुंचालनालयाच्या अखत्यायरतील व्यावसाययक अभ्यासक्रमाुंसाठी सदर योजनेची
अुंमलर्जावणी ही तुंत्रयिक्षण सुंचालनालयामार्बत करण्यात येईल.

(5) उच्च यिक्षण उपयवभार्ाुंतर्बत व उच्च यिक्षण सुंचालनालयाच्या अखत्यारीतील िासकीय, िासन
अनुदायनत व यवनाअनुदायनत (टप्पा अनुदानावरील) महायवद्यालयाुंमधील ईर्ीसी धारक यवद्यार्थ्यांकरीता
यिष्यवृत्तीच्या प्रचयलत योजनेअुंतर्बत दे ण्यात येणाऱ्या यिष्यवृत्तीसाठी यवदयार्थ्यांच्या कुटू ुं र्ाची (दोन्ही
पालकाुंचे एकयत्रत) वार्थिक उत्पन्न मयादा ही रुपये 1 लाख वरुन रुपये 2.50 लाख इतकी करण्यात
येत आहे.

(6) सध्या िासनाकडू न रार्यवण्यात येत असलेल्या "राज्य यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजना" या ऐवजी "
राजिी ित्रपती िाहू महाराज यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजना" या नावाने सुंर्ोधण्यात येईल.

(7) िासनाने यनधारीत केलेल्या व्यावसाययक अभ्यासक्रमाुंना िासकीय, िासन अनुदानीत व

यवनाअनुदानीत अयभयाुंयत्रकी महायवद्यालये/तुंत्रयनकेतन मध्ये प्रवेि घेणा-या यवद्यार्थ्यांपैकी ज्या
यवद्यार्थ्यांचे पालक सक्षम प्रायधका-याने प्रमायणत केल्याप्रमाणे अल्पभूधारक िेतकरी आहेत ककवा ज्याुंचे
पालक नोंदणीकृत मजूर आहेत अिा यवद्यार्थ्यांकयरता “डॉ. पुंजार्राव दे िमुख वसयतर्ृह यनवाह भत्ता
योजना ” या नावाने योजना सुरु करण्यास मान्यता दे ण्यात येत आहे. वरील यनकिाुंची पूतबता करणा-
या यवदयार्थ्यांपैकी जे यवद्यािी राज्यातील महानर्राुंतील (मुुंर्ई व पुणे महानर्र प्रादे यिक यवकास
प्रायधकरण क्षेत्रातील सवब िहरे , औरुंर्ार्ाद, नार्पूर) प्रवेयित आहेत, त्या यवद्यार्थ्यांसाठी प्रयत यवद्यािी
प्रयतमहा रुपये 3000/- व राज्यातील अन्य यठकाणी असलेल्या प्रवेयित यवद्यार्थ्यांसाठी प्रयत यवद्यािी
प्रयतमहा रुपये 2000/- इतका वसयतर्ृह यनवाह भत्ता (Hostel Maintenance Allowance) दे ण्यास
मान्यता दे ण्यात येत आहे . सदर यनवाहभत्ता हा िैक्षयणक विातील सुट्टीचा कालावधी वर्ळू न उवबयरत
10 मयहन्याुंच्या कालावधीकयरता अनुज्ञय
े असेल.

पष्ृ ठ 11 पैकी 6
िासन यनणबय क्रमाुंकः टीईएम-2016/प्र.क्र.501/ताुंयि-4

(8) वरील नमूद राजिी ित्रपती िाहू महाराज यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजनेचा लाभ हा िैक्षयणक विब
2016-17 व त्यापूवी ज्या यवदयार्थ्यांनी प्रवेि घेतला आहे व चालू िैक्षयणक विामध्ये यवयवध िैक्षयणक
सत्रात यिकत आहेत अिा महाराष्रातील अयधवासधारक व वादग्रस्त महाराष्र-कनाटक सीमा
क्षेत्रातील यवदयार्थ्यांसह जे यवदयािी वरील अटींची पूतबता करतील अिा सवब यवदयािांना िैक्षयणक विब
2016-17 पासून पुढे लाभ अनुज्ञय
े असेल.

(9) या योजनेंतर्बत पात्र असणा-या लाभािी यवदयार्थ्यांकडू न प्रवेिाच्या वेळी महायवदयालयाच्या

सुंर्ुंयधत अभ्यासक्रमाकयरता यिक्षण िुल्क यनयमन प्रायधकरणाने (िासकीय सुंस्िाुंकरीता िासनाने)
यनधायरत केलेले यिक्षण िुल्काच्या केवळ 50 टक्केच्या मयादे पयबन्तचे िुल्क आकारण्यात यावे व
उवबयरत 50 टक्के िुल्काची िासनाकडू न या योजनेंतर्बत प्रयतपूती सुंर्ुंयधत िैक्षयणक सुंस्िेस करण्यात
येईल.

(10) वरील सुधारीत यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजनेअुंतर्बत लाभ घेणा-या आर्थिकदृष्टया दु र्बल
घटकातील यवद्यार्थ्यांपैकी यकमान 50 टक्के इतक्या प्रवेयित लाभािी यवद्यार्थ्यांना नोकरीची सुंधी
(Placements) यमळवून दे ण्यास सुंर्ुंयधत महायवद्यालय/तुंत्रयनकेतने प्रयत्निील राहतील व या
अनुिुंर्ाने केलेल्या कायबवाहीर्ार्तची मायहती दरविी एकयत्रतपणे योजनेची अुंमलर्जावणी करणा-या
सक्षम प्रायधका-यास सादर करतील.

(11) तसेच यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजनेअुंतर्बत मुंत्रीमुंडळाने या पूवी यदलेल्या मान्यतेनुसार
यवभार्ाने यदनाुंक 31.3.2016 रोजी यनर्बयमत केलेल्या िासन यनणबयामधील तरतूदीनुसार सुंर्ुंयधत सवब
िैक्षयणक सुंस्िाुंनी त्याुंचे यवहीत मूल्याुंकन/दजा यनयितीकरण सुंस्िाुंमार्बत (NAAC, NBA,
इ.सारख्या) मूल्याुंकन करून घेणे आवश्यक असेल. तसेच वरील िासन यनणबयामध्ये नमूद केलेल्या
अन्य अटी व िती पात्र लाभािी, िैक्षयणक सुंस्िा आयण योजनेची अुंमलर्जावणी करणा-या सक्षम
सुंयनयुंत्रण अयधकारी/युंत्रणा कयरता लार्ू असतील.

(12) या योजनाुंची तात्काळ अुंमलर्जावणी करण्यासाठी चालू यवत्तीय विाकयरता येणारा अयतयरक्त
खचब भार्यवण्यासाठी सुंर्ुंयधत प्रिासकीय यवभार्ाुंना आकप्स्मक यनधीतून सुंर्ुंयधत यवभार्ाुंच्या
आवश्यकतेनुसार यनधी उपलब्ध करून दे ण्यात येईल. यानुसार सदर प्रयोजनािब येणारा अयतयरक्त खचब
भार्यवण्यासाठी सुंर्ुंयधत प्रिासकीय यवभार्ाुंनी आवश्यक असणारा यनधी उपलब्ध करुन घेण्यासाठी
उयचत कायबवाही करावी .

पष्ृ ठ 11 पैकी 7
िासन यनणबय क्रमाुंकः टीईएम-2016/प्र.क्र.501/ताुंयि-4

(13) िासनाकडू न रार्यवल्या जाणाऱ्या यवयवध यिष्यवृत्ती / प्रयतपूती योजनाुंची प्रभायवपणे व पारदिबक
पध्दतीने अुंमलर्जावणी करण्यासाठी सुंर्ुंयधत प्रिासकीय यवभार्ाुंनी ऑनलाईन सुंर्णकीय प्रणाली
यवकयसत करावी. तसेच या अनुिुंर्ाने यापूवी यवभार्ाने सुंदभब क्र.५ अन्वये यदनाुंक 20/7/2016 रोजी
यनर्बयमत केलेल्या िासन यनणबयातील सूचनेनुसार योजनेच्या सुंर्ुंयधत सुंयनयुंत्रण अयधका-यानी
तात्काळ कायबवाही करावी.

(14) सदरच्या िासन यनणबयास अनुसरुन सवब सुंर्ुंयधत प्रिासकीय यवभार्ाुंनी त्याुंच्या यवभार्ाुंतर्बत
आर्थिकदृष्टया मार्ास प्रवर्ातील यवदयार्थ्यांकरीता रार्यवल्या जाणाऱ्या योजनाुंच्या सुंदभात आवश्यक
ते पूरक आदे ि तात्काळ यनर्बयमत करावेत.

(15) या िासन यनणबयातील नमूद योजनाुंकयरताचे यनकि, अटी व िती हे केवळ वरील नयवन राजिी
ित्रपती िाहू महाराज यिक्षण िुल्क प्रयतपूती योजनेकयरता लार्ू राहतील.

िुल्क प्रयतपूतीच्या यवतरणाची कायबपद्धती:-

(16) सदर योजनेची अुंमलर्जावणी करणा-या प्रत्येक प्रिासकीय यवभार्ाने त्याुंच्या अयधनस्त
असलेल्या िैक्षयणक सुंस्िाुंमधील व्यावसाययक अभ्यासक्रमाुंना प्रवेि घेणा-या पात्र लाभािींचे अजब
प्स्वकारण्यासाठी सुंर्णकीय ऑनलाईन प्रणाली यनमाण करुन आवश्यकतेनुरुप सुंर्ुंयधत यवद्यापीठािी
जोडू न त्याद्वारे यवदयािी व सुंस्िेिी सुंर्ुंयधत सवब र्ार्ींची वरील सुंदभब क्र. 5 येिील िासन यनणबयात
नमूद केल्याप्रमाणे पडताळणी करण्यासाठीची सोय करण्यात यावी. याकरीता सवब सुंर्ुंयधत
यवद्यापीठाकडू न सक्षम प्रायधकाऱ्याुंना त्याुंच्या सुंर्णक प्रणालीिी जोडण्यासाठी आवश्यक असलेले
सवब प्रकारचे सहकायब करणे अयनवायब असेल.

(17) प्रत्येक प्रवर्ातील अजबदार यवद्यार्थ्यांकयरता यनयित केलेल्या त्याच्या कुटु ुं र्ाची (दोन्ही पालकाुंची
एकत्र) उत्पन्न मयादा ही सक्षम अयधकाऱ्याने प्रमायणत केल्याची खातरजमा करणे आवश्यक असून
आर्थिक मार्ास प्रवर्ाचे प्रमाणपत्र हे यकमान सुंर्ुंयधत तहयसलदार याुंचे असावे.

(18) तसेच सक्षम प्रायधकरणाुंनी यदलेले अयधवास प्रमाणपत्र प्रत्येक इच्िु क लाभार्थ्याने सादर करणे
आवश्यक रायहल.

(19) प्रत्येक लाभािी यवदयार्थ्याचा आधार क्रमाुंक ककवा यवयिष्ट सुंर्णकीय क्रमाुंक नमूद करुन
सुंर्ुंयधत यवद्यािी प्रत्येक विाच्या प्रिम सत्राच्या / विाच्या परीक्षेस र्सला असल्यार्ार्त सुंर्णकीय
प्रणालीव्दारे खातरजमा करुन त्या यवदयार्थ्याची सवब मायहती िैक्षयणक सुंस्िेने ऑनलाईन स्वरुपात
प्रमायणत करुन ऑनलाईन अजब सक्षम अयधका-याकडे सादर करणे आवश्यक रायहल.

पष्ृ ठ 11 पैकी 8
िासन यनणबय क्रमाुंकः टीईएम-2016/प्र.क्र.501/ताुंयि-4

(20) प्रत्येक लाभािी यवद्यािी हा सुंर्ुंयधत िैक्षयणक सुंस्िेत प्रवेि घेतल्याची अिवा यिक्षण घेत
असल्याची व िैक्षयणक सुंस्िेत र्नावट यवद्यार्थ्यांची नोंद नसल्याची सुंर्णकीय प्रणालीद्वारे
पडताळणी करणे आवश्यक असेल.

(21) सक्षम प्रायधका-यास ऑनलाईन अजब प्राप्त िाल्यानुंतर त्यामधील यवदयार्थ्याची सवब मायहती व
त्यास यदलेला प्रवेि हा प्रवेि यनयमन प्रायधकरणाद्वारे वैध ठरयवण्यात आल्याची पडताळणी करावी.

(22) पात्र यवद्यार्थ्यांची मायहती आधार क्रमाुंक ककवा यवयिष्ट सुंर्णकीय क्रमाुंकािी सुंर्ुंयधत
सुंचालनालय/ िैक्षयणक सुंस्िा/यवद्यापीठ याुंचेकडील अिवा अन्य उपलब्ध व्यप्क्तर्त मायहतीिी
सुंलग्नीत िाल्यानुंतर सुंर्ुंयधत यवद्यािी प्रत्यक्षात िैक्षयणक सुंस्िेत यिकत असल्याची आयण िैक्षयणक
विाच्या प्रिम सत्राच्या परीक्षेस र्सला असेल अिा व केवळ उपरोक्त नमूद सवब अटी/ितीची पूतबता
करत असलेल्या पात्र यवद्यार्थ्यांनाच सदर योजनेतील लाभासाठी पात्र समजण्यात येईल.

(23) ज्या अभ्यासक्रमाुंना सत्र परीक्षा पध्दती लार्ू नाही, अिा अभ्यासक्रमाकरीता सुंर्ुंयधत यवद्यार्थ्याचा
प्रवेि हा प्रवेि यनयमन प्रायधकरण व सुंर्ुंयधत यवद्यापीठाने यनयित केल्यानुंतर यवद्यापीठाच्या पटावर
नोंदयवण्यात आलेला नोंदणी क्रमाुंक तपासून सुंर्ुंयधत अभ्यासक्रमास प्रवेि घेणा-या पात्र यवदयार्थ्यांला
व पट पडताळू न त्याला प्रमाणपत्र यदल्यावर लाभासाठी यनयित करण्यात येईल. सुंस्िेने खोटे
प्रमाणपत्र यदल्यास सुंस्िेवर कायदे िीर कायबवाही करण्यात येईल.

(24) अिा पात्र यवदयार्थ्यांची यवयहत मयादे तील प्रयतपूती सक्षम प्रायधकाऱ्याकडू न ही िेट स्वरुपात
सुंर्ुंयधत यिक्षण सुंस्िेला त्याुंच्या र्ँक खात्यात ECS द्वारे प्रयतपूती करणे आवश्यक असेल.

(25) वरीलप्रमाणे पात्र लाभािी यवद्यार्थ्यांसाठी यिक्षण िुल्काची प्रयतपूती केल्यानुंतर दरविी अिा
लाभािी यवद्यार्थ्यांची अभ्यासक्रम व िैक्षयणक सुंस्िायनहाय सयवस्तर यादी ही अुंमलर्जावणी करणा-
या यवभार्ाच्या अखत्यायरतील सुंचालनालयाच्या सक्षम प्रायधकाऱ्याुंनी त्याुंच्या सुंकेतस्िळावर न चुकता
प्रयसध्द करणे र्ुंधनकारक असेल.

(26) तसेच सदर योजनेंतर्बत पात्र लाभार्थ्यांपोटी िासनाकडू न सुंर्ुंयधत िैक्षयणक सुंस्िाुंना अदा
करण्यात येणाऱ्या िुल्क प्रयतपूतीर्ार्त यवयवध यवभार्ाुंच्या अखत्यारीतील सवब सक्षम प्रायधकारी ककवा
नेमून यदलेल्या त्याुंच्या प्रयतयनधीद्वारे वेळोवेळी दरविी लाभार्थ्यांची िैक्षयणक प्रर्ती व उपप्स्िती र्ार्त
खात्री करावी. त्यासाठी आवश्यक त्या सूचना वेळापत्रकासह सक्षम प्रायधकारी व सुंयनयुंत्रण
अयधकाऱ्याुंनी यनर्बयमत करावीत. तसेच या योजनेतील त्रुटी सुंदभातील यनरीक्षण व र्लयनष्पत्तीचा
अहवाल सक्षम प्रायधकाऱ्याुंमार्बत िासनास न चुकता वेळोवेळी सादर करणे अयनवायब असेल.

पष्ृ ठ 11 पैकी 9
िासन यनणबय क्रमाुंकः टीईएम-2016/प्र.क्र.501/ताुंयि-4

(27) सदर िासन यनणबय यवत्त यवभार्ाच्या सहमतीने त्या यवभार्ाचा अनौपचायरक सुंदभब क्रमाुंक,
487/2016/व्यय-5, यदनाुंक 17-09-2016 अनुसार यनर्बयमत करण्यात येत आहे.

(28) सदर िासन यनणबय महाराष्र िासनाच्या www.maharashtra.gov.in या सुंकेतस्िळावर

उपलब्धकरुन दे ण्यात आला असून त्याचा साुंकेताुंक क्रमाुंक 201610131601588408 असा आहे.
सदरचे आदे ि यडजीटल स्वाक्षरीने साक्षाुंयकत करुन काढण्यात येत आहे.
महाराष्राचे राज्यपाल याुंचे आदे िानुसार व नाुंवाने,

( डॉ. यकरण पाटील )

उपसयचव, महाराष्रिासन
प्रयत,
१. मा.राज्यपालाुंचे सयचव, राजभवन, मलर्ार यहल, मुुंर्ई
२. मा.मुख्यमुंत्रयाुंचे प्रधान सयचव, मुंत्रालय, मुुंर्ई
३. अपर मुख्य सयचव, वैद्यकीय यिक्षण व औिधी िव्ये यवभार्, मुंत्रालय, मुुंर्ई
४. अपर मुख्य सयचव (कृयि), कृयि व प.दु .म. यवभार्, मुंत्रालय, मुुंर्ई
५. अपर मुख्य सयचव, यनयोजन यवभार्, मुंत्रालय, मुुंर्ई
६. अपर मुख्य सयचव, यवत्त यवभार् , मुंत्रालय, मुुंर्ई
७. प्रधान सयचव (प.दु.म.), कृयि व प.दु .म. यवभार्, मुंत्रालय, मुुंर्ई
८. सयचव, सामायजक न्याय व यवकास यवभार्, मुंत्रालय, मुुंर्ई
९. सयचव, आयदवासी यवकास यवभार्, मुंत्रालय, मुुंर्ई
१०. सवब सन्मानीय यवधानपयरिद व यवधानसभा सदस्य
११. आयुक्त, समाजकल्याण आयुक्तालय, पुणे,
१२. आयुक्त, आयदवासी यवकास आयुक्तालय, नायिक
१३. आयुक्त, राज्य सामाईक प्रवेि परीक्षा कक्ष, महाराष्र राज्य, 305, िासकीय तुंत्रयनकेतन इमारत,
49,खेरवाडी,अयलयावर जुंर् मार्ब,वाुंिे (पूव)ब , मुुंर्ई-400051
१४. सयचव, प्रवेि यनयामक प्रायधकरण, महाराष्र राज्य, 305, िासकीय तुंत्रयनकेतन इमारत,
49,खेरवाडी,अयलयावर जुंर् मार्ब,वाुंिे (पूव)ब , मुुंर्ई-400051
15.सयचव, िुल्क यनयामक प्रायधकरण, महाराष्र राज्य, 305, िासकीय तुंत्रयनकेतन इमारत, 49,खेरवाडी,
अयलयावर जुंर् मार्ब,वाुंिे (पूव)ब , मुुंर्ई-400051
16. सुंचालक, तुंत्र यिक्षण, महाराष्र राज्य, मुुंर्ई
17. सुंचालक, उच्च यिक्षण, महाराष्र राज्य, पुणे
18. सुंचालक, वैद्यकीय यिक्षण व सुंिोधन, महाराष्र राज्य, मुुंर्ई
19. आयुक्त, कृयि, महाराष्र राज्य, पुणे

पष्ृ ठ 11 पैकी 10
िासन यनणबय क्रमाुंकः टीईएम-2016/प्र.क्र.501/ताुंयि-4

20. आयुक्त, दु ग्ध व्यवसाय यवकास, महाराष्र राज्य, मुुंर्ई

21. 21 आयुक्त, मत्स्य व्यवसाय, महाराष्र राज्य, मुुंर्ईृ
22. सुंचालक, पिु सुंवधबन, महाराष्र राज्य, पुणे
23. कुलर्ुरु, सवब यवद्यापीठे
24. कुलर्ुरु,महाराष्र राज्य आरोग्य यवज्ञान यवद्यापीठ, नायिक
25. सुंचालक, महाराष्र राज्य तुंत्र यिक्षण परीक्षा मुंडळ, िासकीय तुंत्रयनकेतन इमारत, 49,
26. खेरवाडी,अयलयावर जुंर् मार्ब,वाुंिे (पूव)ब , मुुंर्ई-400051
27. सहसुंचालक, तुंत्र यिक्षण यवभार्ीय कायालये (सवब), (सुंचालक, तुंत्र यिक्षण याुंच्यामार्बत)
28. सहसुंचालक, उच्च यिक्षण, यवभार्ीय कायालये (सवब)
29. महासुंचालक, मायहती व जनसुंपकब महासुंचालनालय, महाराष्र राज्य, मुंत्रालय, मुुंर्ई
30. (प्रयसध्दीसाठी)
31. सवब यजल्हायधकारी
32. महालेखापाल (लेखा व अनुज्ञेयता), महाराष्र - 1/2, मुुंर्ई / नार्पूर
33. महालेखापाल (लेखा परीक्षा), महाराष्र - 1/2, मुुंर्ई / नार्पूर
34. अयधदान व लेखा अयधकारी, मुुंर्ई
35. यनवासी लेखा परीक्षा अयधकारी, मुुंर्ई
36. सवब यजल्हा कोिार्ार अयधकारी
37. सवब सुंर्युं धत मा.मुंत्री/मा.राज्यमुंत्री याुंचे स्वीय सहायक
38. उप सयचव (मयि/यवयि), उच्च व तुंत्र यिक्षण यवभार्, मुंत्रालय, मुुंर्ई
39. अवर सयचव (ताुंयि-3/ताुंयि-5), उच्च व तुंत्र यिक्षण यवभार्, मुंत्रालय, मुुंर्ई
40. कक्ष अयधकारी (मयि-2/मयि-4), उच्च व तुंत्र यिक्षण यवभार्, मुंत्रालय, मुुंर्ई
41. मा.मुख्य सयचव याुंचे वयरष्ठ स्वीय सहायक
42. प्रधान सयचव, उच्च व तुंत्र यिक्षण याुंचे स्वीय सहायक
43. यनवडनस्ती/ताुंयि-4

पष्ृ ठ 11 पैकी 11
 राजषी छत्रपती शाहू महाराज राज्य शशक्षण
शुल्क प्रशतपूती व डॉ.पंजाबराव दे शमुख
वसशतगृह शनवाह भत्ता योजनेंतगगत पात्र
लाभार्थ्यांना तयांच्या अधार संलग्ननत बँक
खातयात थेट रक्कम जमा करणेबाबत...

महाराष्ट्र शासन
ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग,
शासन शनणगय क्रमांक : टीइएम-2016/प्र.क्र.559/तांशश-4
मंत्रालय शवस्तार भवन, मादाम कामा मागग,
हु तातमा राजगुरु चौक, मुंबइ 400032.
शदनांक: 15 एशप्रल, 2017

संदभग : 1) ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग, शासन शनणगय क्रमांक टीइएम-2015/

प्र.क्र.२१९/तांशश-४, शदनांक 31/03/2016
2) ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग, शासन शनणगय क्रमांक टीइएम-201६/
प्र.क्र.३२५/तांशश-४, शदनांक 20/07/2016
3) ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग, शासन शनणगय क्रमांक टीइएम-201६/
प्र.क्र.501/तांशश-४, शदनांक 13/10/2016
4) महाराष्ट्र अधार (शवत्तीय व आतर ऄथग सहाय्य, लाभ अशण सेवा यांचे
लशययत शवतरण) ऄशधशनयम,2016
5) ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग, शासन ऄशधसूचना क्रमांक टीइएम-201६/
प्र.क्र.559/तांशश-४, शदनांक 13/04/2017

प्रस्तावना :
सध्या राज्यात “ राजषी छत्रपती शाहू महाराज राज्य शशक्षण शुल्क प्रशतपूती योजना”
ऄंतगगत वरील संदभग क्रमांक 3 येथील शासन शनणगयान्वये शासकीय, शासन ऄनुदाशनत व खाजगी
शवनाऄनुदाशनत महाशवद्यालये / तंत्रशनकेतने मध्ये राबशवण्यात येत अहे. या योजनेंतगगत खालील
शनवडक व्यावसाशयक ऄभ्यासक्रमांसाठी केंशिभूत प्रवेश प्रशक्रयेद्वारे प्रवेश घेणा-या अर्थथकदृष्ट्टया
दु बगल घटकातील शवदयार्थ्यांकडू न अकारण्यात येणा-या शशक्षण शुल्काच्या 50 टक्के
मयादे पयगन्तच्या शशक्षण शुल्काची प्रशतपूती शवशवध ऄटी / शतींच्या ऄधीन राहू न शासनाकडू न
करण्यात येते.

ऄ.क्र शवभागाचे नांव ऄभ्यासक्रम

.
1 ईच्च व तंत्र शशक्षण पदशवका: ऄशभयांशत्रकी, औषधशनमाणशास्त्र, हॉटे ल मॅनेजमेंट
शवभाग ऄँड कॅटररग टे क्नॉलॉजी
पदवी: ऄशभयांशत्रकी,औषधशनमाणशास्त्र, हॉटे ल मॅनेजमेंट ऄँड
कॅटररग टे क्नॉलॉजी, वास्तुशास्त्र.
शासन शनणगय क्रमांकः टीइएम-2016/प्र.क्र.559/तांशश-4

पदव्युत्तर पदवी: मास्टर ऑफ शबशझनेस मॅनेजमेंट / मास्टर

ऑफ मॅनेजमेंट स्टडीज, मास्टर ऑफ कंम्प्युटर ऄग््लकेशन
2 वैद्यकीय शशक्षण व पदवी:एम.बी.बी.एस.,बी.डी.एस.,बी.ए.एम.एस.,
औषधी िव्ये शवभाग बी.एच.एम.एस.,बी.यु.एम.एस.,बी.पी.टी.एच.,
बी.ओ.टी.एच. व नशसिंग
3 कृषी शवभाग पदशवका :कृषी
पदवी : फलोतपादन, जैव तंत्रज्ञान, ऄन्न तंत्रज्ञान, शेती
व्यवस्थापन
4 पशुसंवधगन, पदशवका: दु नधव्यवसाय व्यवस्थापन, पशुसंवधगन व्यवस्थापन.
दु नधशवकास व पदवी: प्राशणशास्त्र व पशुसंवधगन, दु नधतंत्रज्ञान, मतस्यशवज्ञान
मतस्यव्यवसाय शवभाग पदव्युत्तर पदवी: प्राशणशास्त्र

2. तसेच वरील संदभग क्रमांक 3 येथील शासन शनणगयान्वये शासनाने शनधारीत केलेल्या
ईपरोक्त शनवडक व्यावसाशयक ऄभ्यासक्रमांना शासकीय, शासन ऄनुदानीत व शवनाऄनुदानीत
ऄशभयांशत्रकी महाशवद्यालये/तंत्रशनकेतन मध्ये प्रवेश घेणा-या शवद्यार्थ्यांपैकी ज्या शवद्यार्थ्यांचे पालक
ऄल्पभूधारक शेतकरी अहेत रकवा ज्यांचे पालक नोंदणीकृत मजूर अहेत ऄशा शवद्यार्थ्यांकशरता
“डॉ. पंजाबराव दे शमुख वसशतगृह शनवाह भत्ता योजना ” कायाग्न्वत केली अहे .

3. सध्या महाराष्ट्र अधार (शवत्तीय व आतर ऄथग सहाय्य, लाभ अशण सेवा यांचे लशययत
शवतरण) ऄशधशनयम,2016 ऄंतगगत संदभग क्रमांक 5 येथील ऄशधसूचनेतील तरतूदीनुसार
शासनाकडू न दे ण्यात येणारे कोणतेही ऄथगसहाय्य, शवत्तीय लाभ व सेवाच्या प्रयोजनाथग संबंशधत
लाभार्थ्यांचे ऄशधप्रमाणन करुन रकवा पुरावा म्पहणून अधार क्रमांक प्रा्त करुन तया अधारे
लाभार्थ्यांस शवशत्तय लाभाची रक्कम थेट शशष्ट्यवृत्ती स्वरुपात तयांच्या अधारसंलननीत बँक खातयात
जमा करण्याची बाब शासनाच्या शवचाराधीन होती.

4. तरी वरील योजनेंतगगत पात्र लाभाथी शवदयार्थ्यांना दे ण्यात येणारी लाभाची रक्कम ही थेट
लाभार्थ्यास तयांच्या अधारसंलननीत बँक खातयात शासनाकडू न जमा करण्यासाठी पुढीलप्रमाणे
शासन शनणगय शनगगशमत करण्यात येत अहे .

शासन शनणगय:
वरील संदभग क्रमांक 3 येथील शासन शनणगयान्वये प्रचशलत राजषी छत्रपती शाहू महाराज
राज्य शशक्षण शुल्क प्रशतपूती योजनेंतगगत शवशवध प्रशासकीय शवभागाच्या ऄखतयाशरतील शनवडक
ऄभ्यासक्रमांना शासकीय, शासन ऄनुदाशनत व खाजगी शवनाऄनुदाशनत महाशवद्यालयात (खाजगी
ऄशभमत शवद्यापीठे व खाजगी स्वयं ऄथगसहाय्यीत शवद्यापीठे वगळू न) सक्षम प्राशधकाऱ्यामाफगत
केंिीभूत प्रवेश प्रशक्रयेच्या माध्यमातून प्रवेश घेणाऱ्या अर्थथक दु बगल घटकातील शवद्यार्थ्यांना लाभ
दे ण्यात येतो. या योजनेंतगगत या प्रवगातील शवदयार्थ्यांना तयांच्या प्रवेशशत महाशवद्यालय /
तंत्रशनकेतनांकशरता शशक्षण शुल्क शनयामक प्राशधकरणाने / शासनाने शनशित केलेल्या शशक्षण
शुल्काच्या 50 टक्के मयादे पयिंतचे शुल्क हे सध्या संबंशधत शैक्षशणक संस्थेस शासनाकडू न
प्रशतपूती करण्यात येते. अता शैक्षशणक वषग 2017-18 पासून वरीलप्रमाणे करण्यात येणारी

पष्ृ ठ 7 पैकी 2
शासन शनणगय क्रमांकः टीइएम-2016/प्र.क्र.559/तांशश-4

शैक्षशणक शशक्षण शुल्काची प्रशतपूती ही संदभग क्र.5 येथील महाराष्ट्र अधार (शवत्तीय व आतर
ऄथगसहाय्य लाभ अशण सेवा यांचे लशययत शवतरण) ऄशधशनयम,2016 मधील तरतूदी व संदभग
क्रमांक ४ येथील ऄशधसूचना शवचारात घेउन संबंशधत महाशवद्यालय / तंत्रशनकेतने यांना
करण्याऐवजी पात्र लाभार्थ्यास शशष्ट्यवृत्ती स्वरुपात थेट तयांच्या अधारसंलननीत बँक खातयात
जमा करण्यात यावी. सबब प्रचशलत " राजषी छत्रपती शाहू महाराज शशक्षण शुल्क प्रशतपूती
योजना" या योजनेस " राजषी छत्रपती शाहू महाराज शशक्षण शुल्क शशष्ट्यवृत्ती योजना" ऄसे
संबोधण्यात येइल.
2. याचप्रमाणे वरील संदभग क्रमांक 3 येथील शासन शनणगयान्वये शासनाने ऄल्पभूधारक शेतकरी
/ नोंदणीकृत मजूर यांच्या पाल्यांकशरता कायाग्न्वत केलेल्या “डॉ. पंजाबराव दे शमुख वसशतगृह
शनवाह भत्ता योजना ” ऄंतगगत शैक्षशणक वषग 2017-18 पासून पात्र लाभार्थ्यांना दे ण्यात येणारी
लाभाची रक्कम ही थेट स्वरुपात लाभार्थ्याच्या अधारसंलननीत बँक खातयात संबंशधत प्रशासकीय
शवभागाकडू न जमा करण्यात यावी.

3. वरील दोन्ही योजनांसदभात संदभग क्रमांक 3 येथील शासन शनणगयामध्ये नमूद केलेल्या ऄन्य
सवग ऄटी, शती व शनकष हे दोन्ही योजनांकरीता कायम राहतील. तसेच शासकीय, शासन
ऄनुदाशनत अशण शवनाऄनुदाशनत महाशवदयालये / तंत्रशनकेतनांना सदर योजनेंतगगत समाशवष्ट्ट
होण्यासाठी संस्थेतील प्रवेशशत सवग शवदयार्थ्याची दै नंशदन ईपग्स्थती पारदशीपणे नोंदशवणे
अवश्यक ऄसेल. याकशरता महाशवदयालये/तंत्रशनकेतनांच्या पशरसरात संबंशधत शैक्षशणक संस्थांना
अधार संलननीत बायोमॅरीक ईपग्स्थती प्रणाली स्थापीत करणे बंधनकारक ऄसेल. ईपरोक्त
योजनांतगगत लाभ घेण्यासाठी संबंशधत शैक्षशणक वषात आच्छु क ऄजगदार शवद्यार्थ्यांची प्रवेशशत
ऄभ्यासक्रमासाठी शकमान 50 टक्के ईपग्स्थती अवश्यक ऄसुन सदरची ईपग्स्थती ही
अधारसंलननीत बायोमॅरीक ईपग्स्थती प्रणालीवर शवद्यार्थ्यांनी नोंदशवणे अवश्यक ऄसेल. तथाशप,
संबंशधत शवदयाशपठ/महाराष्ट्र राज्य तंत्रशशक्षण मंडळ यांच्या प्रचशलत शनयमानुसार तयांनी
पशरक्षांसारा या ऄन्य शवशवध प्रयोजनाथग शवशहत केलेल्या ईपग्स्थतीच्या प्रमाणाची स्वतंत्रपणे सवग
संबंशधत शवदयार्थ्यांना पूतगता करणे अवश्यक ऄसेल.

4. या प्रयोजनाथग सवग संबंशधत महाशवद्यालये / तंत्रशनकेतने यांनी पुढील 6 मशहन्यापयिंतच्या

कालावधीत म्पहणजेच ऑक्टोबर,2017 पयिंत स्वखचाने अधारसंलननीत बायोमॅरीक ईपग्स्थती
प्रणाली महाशवद्यालय / तंत्रशनकेतनांच्या पशरसरात स्थाशपत करणे बंधनकारक ऄसेल. तोपयिंत
दरम्पयानच्या कालावधीत संबंशधत महाशवद्यालये / तंत्रशनकेतने यांनी यापूवी स्थाशपत केलेल्या
प्रचशलत बायोमॅरीक ईपग्स्थती प्रणालीवर संबंशधत शवद्यार्थ्यांची नोंदशवलेली दै नंशदन शैक्षशणक
ईपग्स्थती शवचारात घेण्यात यावी. शैक्षशणक संस्थांमध्ये स्थाशपत करण्यात येणा-या अधारसंलननीत
बायोमॅरीक ईपग्स्थती प्रणालीमधील बायोमॅरीक ईपकरणे STQC (Standardization Testing
and Quality Certification) व UIDAI (Unique Identification Authority of India) प्रमाशणत
ऄसावीत.

5. याप्रमाणे शशक्षण शुल्क शशष्ट्यवृत्ती योजनेंतगगत शशष्ट्यवृत्तीची पात्र लाभार्थ्यांना संबंशधत

शैक्षशणक वषाकशरता मंजूर करण्यात येणारी 50 टक्के मयादे पयिंतची शशक्षण शुल्काची रक्कम ही
दोन ह्तयामध्ये लाभाथी शवद्यार्थ्यास दे ण्यात येइल. तयापैकी सक्षम प्राशधकाऱ्याकडू न पशहला ह्ता

पष्ृ ठ 7 पैकी 3
शासन शनणगय क्रमांकः टीइएम-2016/प्र.क्र.559/तांशश-4

हा संबंशधत शैक्षशणक वषातील 31 ऑगस्ट पयिंत व ईवगशरत दु सरा ह्ता 31 जानेवारी पयिंत
लाभार्थ्यांच्या अधारसंलननीत बँक खातयात जमा करण्यात येइल.

तथाशप, ईपरोक्त मुदतीपूवी महाशवद्यालय/ तंत्रशनकेतन यांनी संबंशधत शवद्यार्थ्याकडू न

प्रवेशाच्यावेळी शशक्षण शुल्काच्या 50 टक्के मयादे पयिंतची रक्कम घेउ नये व शवद्यार्थ्यांची शपळवणूक
होणार नाही याची योनय ती खात्री शैक्षशणक संस्था करेल. तसेच संबंशधत पात्र लाभाथी शवद्यार्थ्यांस
वरीलप्रमाणे DBT व्दारे प्रा्त होणारी 50% मयादे पयिंतची शशष्ट्यवृत्तीची रक्कम ही तयांनी तयांच्या
महाशवद्यालय/ तंत्रशनकेतनास शुल्कापोटी तातकाळ ऄदा करावी व याची सवगस्वी जबाबदारी ही
संबंशधत शवदयार्थ्याची ऄसेल.

6. महाशवद्यालये / तंत्रशनकेतन यांचेकडू न आच्छु क ऄजगदार शवद्यार्थ्यांच्या ऑन-लाइन ऄजाची

छाननी करतांना तया शवद्यार्थ्याच्या अधार क्रमांकासह सत्रशनहाय ईपग्स्थतीचा व परीक्षेबाबतचा
गोषवारा सादर करणे अवश्यक ऄसेल व याची जबाबदारी ही संबंशधत महाशवद्यालय/
तंत्रशनकेतनांच्या प्राचायांची ऄसेल. तथाशप, प्रथम सत्रामध्ये दे ण्यात येणाऱ्या शशष्ट्यवृत्तीच्या पशहल्या
ह्तयाच्या रकमेसाठी शवद्यार्थ्यांची शकमान ईपग्स्थती व परीक्षेबाबतची माशहती शवचारात घेण्यात येउ
नये. परंतु तयापुढील सवग सत्राकशरता ईवगशरत शशष्ट्यवृत्तीची रक्कम ऄदा करण्यापूवी तया
शवद्यार्थ्याची लगतपूवीच्या सत्रातील अधारसंलननीत बायोमॅरीक ईपग्स्थती प्रणालीव्दारे
नोंदशवलेली शकमान 50 टक्के आतकी ईपग्स्थती व लगतपूवीच्या सत्रपरीक्षेस बसत ऄसल्याची
खात्री करणे अवश्यक ऄसेल.

7. यापूवी संदभग क्रमांक 2 येथील शासन शनणगयात नमूद केल्याप्रमाणे सदर प्रयोजनाथग सवग
शवद्यापीठे / महाराष्ट्र राज्य तंत्रशशक्षण मंडळ / स्वायत्तता प्रा्त महाशवदयालये/तंत्रशनकेतन यांनी
प्रतयेक प्रवेशशत शवद्यार्थ्यांचा प्रवेश शनशित करताना तयांचा अधार क्रमांक हा संबंशधत
शवदयापीठ/मंडळाच्या संलननीत महाशवद्यालय / तंत्रशनकेतनाच्या unique सांकेशतक क्रमांकाशी
(AISHE Code ऄथवा शवदयाशपठ/मंडळाने शदलेला नोंदणीकृत क्रमांक ) जोडू न तया अधारे
शवकशसत केलेली शवद्यार्थ्यांची पशरपूणग माशहती (Data base) ही प्रस्ताशवत DBT पोटग लशी
जोडण्यासाठी ईपलब्ध करावी.

तसेच शवनाऄनुदाशनत महाशवद्यालये / तंत्रशनकेतन यांचे शशक्षण शुल्क देखील शुल्क शनयामक
प्राशधकरणाव्दारे प्रशसध्द करतांना महाशवद्यालये / तंत्रशनकेतन यांना संबंशधत शवद्यापीठाने / महाराष्ट्र
राज्य तंत्र शशक्षण मंडळाने / शशखर संथेने (AICTE/COA/PCI) शदलेला unique सांकेतांक क्रमांक
महाशवद्यालय / तंत्रशनकेतनाचे नाव व संलननीत शवद्यापीठाच्या नावासह सशवस्तर नमूद करावे.
तसेच शुल्क शनयामक प्राशधकरणाने संबंशधत शवनाऄनुदाशनत महाशवद्यालये / तंत्रशनकेतनांकशरता
शनधारीत केलेले शैक्षशणक शुल्क देखील थेट लाभ हस्तांतरण (DBT) पोटग लशी जोडणे अवश्यक
ऄसेल, जेणेकरुन याबाबतची ऄन्य माशहती दे खील DBT पोटग लवर अपोअप ईपलब्ध होउ शकेल.

याचबरोबर शासकीय / ऄनुदाशनत महाशवद्यालये / तंत्रशनकेतने संदभातील शैक्षशणक शुल्काची

माशहती ही तंत्र शशक्षण संचालनालयाने महाशवद्यालयाच्या युशनक कोडसह (AISHE ऄथवा
शवदयापीठ/मंडळाचा नोंदणीकृत क्रमांक ) ती DBT पोटग लला जोडण्याची कायगवाही करावी.

पष्ृ ठ 7 पैकी 4
शासन शनणगय क्रमांकः टीइएम-2016/प्र.क्र.559/तांशश-4

8. वरील पशरच्छे द -3 येथे नमूद केल्याप्रमाणे तंत्र शशक्षण संचालनालयाच्या ऄखतयाशरतील

शासकीय महाशवद्यालये / तंत्रशनकेतनांमध्ये स्थाशपत करावयाच्या अधारसंलननीत बायोमेरीक
ईपग्स्थती प्रणालीकशरता येणारा खचग हा तंत्र शशक्षण संचालनालयाच्या स्वीय प्रपंजी लेा यामधून
(पीएलए) करण्यास मान्यता दे ण्यात येत अहे.

9. सदर प्रयोजनाथग प्रतयेक योजनेकशरता संचालक (तंत्र शशक्षण) यांनी राष्ट्रीयकृत बँकेत एक
संयुक्त खाते ईघडू न तयाव्दारे लाभाथी शवद्यार्थ्यांना शशष्ट्यवृत्ती राज्यस्तरीय शडबीटी पोटग ल माफगत
ऄदा करण्याची कायगवाही करावी. वरील नमूद खातयाव्यशतशरक्त आतर कोणतेही खाते (शजल्हा/
तालुका/ शवभाग स्तरावर) ठे वण्यात येवू नये.

10. सदर प्रयोजनाथग माशहती तंत्रज्ञान संचालनालयाकडू न केंिीभूत थेट लाभ हस्तांतरण पोटग ल
शवकशसत करण्यात येत ऄसून यासंदभात वेळोवेळी मागगदशगक सूचना स्वतंत्रपणे शनगगशमत
करण्याची कायगवाही करण्यात येइल. या व्यशतशरक्त्त संदभग क्रमांक 1 येथील शासन शनणगयातील
19 वा पशरच्छे द वगळू न तयाऐवजी खालील तरतूद लागू राशहल.
“राज्यस्तरीय शडबीटी पोटग लचा वापर करुनच ऄजग करण्यापासून ते रक्कम खातयात जमा
करण्यापयिंतची सवग प्रशक्रया करणे ऄशनवायग राशहल.”

11. पात्र लाभार्थ्यांना ऄदा करण्यात येणाऱ्या लाभाच्या रक्कमेची शवतरण पध्दतीसंदभातील
वरील बदल वगळता संदभग क्रमांक 1 येथील शासन शनणगयान्वये शनधाशरत केलेली ऄंमलबजावणीची
ईवगशरत सवग कायगपध्दती कायम ऄसतील. तयानुसार पात्र लाभार्थ्यांनी तयांचा अधार क्रमांक हा
ऑन-लाइन ऄजासोबत दे णे अवश्यक ऄसेल. तसेच ज्या बँक खातयात पात्र लाभार्थ्यांना रक्कम
प्रा्त करुन घ्यावयाची अहे, ऄसे खाते ऑन लाइन ऄजासोबत शदलेल्या अधार क्रमांकाशी संलनन
ऄसल्याची खात्री करुन घ्यावी. ईपरोक्त संदभाशधन शासन शनणगयात नमूद केलेल्या शवशहत
पध्दतीनुसार संबंशधत शैक्षशणक संस्थेने व सक्षम प्राशधकाऱ्यांनी प्रा्त ऄजाच्या छाननीची प्रशक्रया
ऄवलंबणे अवश्यक ऄसेल.

12. या योजनेऄंतगगत सध्या लाभ घेत ऄसलेले व नवीन पात्र लाभाथी यांना यापुढे राज्यस्तरीय
शडबीटी पोटग लवर नव्याने ऄजग करणे ऄशनवायग राशहल. तसेच या योजनांतगगत पात्र लाभाथी
शवद्यार्थ्यांसाठी शशष्ट्यवृत्ती / शनवाह भत्ता ऄदा करतेवळ
े ी प्रतयेक ट्यावर ऄशा लाभाथी शवद्यार्थ्यांची
तयाचा ऄभ्यासक्रम व शैक्षशणक संस्थाशनहाय सशवस्तर यादी संबंशधत शैक्षशणक संस्थेस
(महाशवदयालय/तंत्रशनकेतन) ईपलब्ध करुन दे ण्यात यावी व ईपरोक्त पशरच्छे द 5 येथे नमूद
केल्याप्रमाणे या यादीतील नमूद पात्र लाभाथी शवदयार्थ्यांना महाशवदयालय/तंत्रशनकेतनात
प्रवेशाच्या वेळी कोणतीही ऄडचण येणार नाही याची खात्री संबंशधत महाशवदयालय/तंत्रशनकेतन
यांनी घ्यावी. सदरची यादी ईपलब्ध करुन दे ण्याची जबाबदारी ही ऄंमलबजावणी करणा-या
शवभागाच्या ऄखतयाशरतील संचालनालयाच्या सक्षम प्राशधकाऱ्याची ऄसेल. तसेच ऄभ्यासक्रम व
संस्थाशनहाय सदर पात्र लाभार्थ्यांची यादी ही संचालनालयाच्या संकेतस्थळावरदे खील न चुकता
प्रशसध्द करणे बंधनकारक ऄसेल.

13. सदर शासन शनणगयानुसार सवग संबंशधत प्रशासकीय शवभागांनी (वैद्यकीय शशक्षण, कृशष अशण
पशुसंवधगन व दु नध शवकास) तयांच्या ऄखतयाशरतील शनवडक ऄभ्यासक्रमांना प्रवेश घेणाऱ्या

पष्ृ ठ 7 पैकी 5
शासन शनणगय क्रमांकः टीइएम-2016/प्र.क्र.559/तांशश-4

अर्थथकदृष्ट्टया दु बगल घटकातील शवद्यार्थ्यांना प्रशतपूती ऐवजी शशष्ट्यवृत्ती स्वरुपात पात्र

शवदयार्थ्यांना थेट लाभ हस्तांतरण करण्यासाठी स्वतंत्रपणे शासन अदे श शनगगशमत करावेत.
तसेच सामाशजक न्याय व शवशेष सहाय्य अशण अशदवासी शवकास शवभाग दे खील
तयांच्या शवभागांतगगत येणाऱ्या सामाशजकदृष्ट्टया मागास प्रवगातील जे शवद्याथी या योजनांतगगत
शनवडक ऄभ्यासक्रमांना प्रवेश घेउन संबंशधत योजनेच्या ऄटी व शती पूणग करतील ऄशा पात्र
शवद्यार्थ्यांना या शासन शनणगयातील पध्दतीचा ऄवलंब करुन थेट लाभ दे ण्याबाबतचे स्वतंत्र शासन
अदे श शनगगशमत करतील .
14. सदर शासन शनणगय शवत्त शवभागाच्या सहमतीने तया शवभागाचा ऄनौपचाशरक संदभग क्रमांक
254/व्यय-5, शद.04.03.2017 ऄनुसार शनगगशमत करण्यात येत अहे.

15. सदर शासन शनणगय महाराष्ट्र शासनाच्या www.maharashtra.gov.in या संकेतस्थळावर

ईपलब्ध करुन दे ण्यात अला ऄसून तयाचा संकेतांक 201704151048417208 ऄसा अहे.
सदरचा अदे श शडजीटल स्वाक्षरीने साक्षांशकत करुन काढण्यात येत अहे.

महाराष्ट्राचे राज्यपाल यांचे अदे शानुसार व नांवाने,

( डॉ. शकरण पाटील )

ईप सशचव, महाराष्ट्र शासन

प्रशत,
1. मा.राज्यपालांचे सशचव, राजभवन, मलबार शहल, मुंबइ
2. मा.मुा यमंत्रयांचे प्रधान सशचव, मंत्रालय, मुंबइ
3. ऄपर मुा य सशचव, वैद्यकीय शशक्षण व औषधी िव्ये शवभाग, मंत्रालय, मुंबइ
4. ऄपर मुा य सशचव (कृशष), कृशष व प.दु .म. शवभाग, मंत्रालय, मुंबइ
5. ऄपर मुा य सशचव, शनयोजन शवभाग, मंत्रालय, मुंबइ
6. ऄपर मुा य सशचव, शवत्त शवभाग , मंत्रालय, मुंबइ
7. प्रधान सशचव (प.दु.म.), कृशष व प.दु .म. शवभाग, मंत्रालय, मुंबइ
8. सशचव, सामाशजक न्याय व शवकास शवभाग, मंत्रालय, मुंबइ
9. सशचव, अशदवासी शवकास शवभाग, मंत्रालय, मुंबइ
10. अयुक्त, समाजकल्याण अयुक्तालय, पुणे,
11. अयुक्त, अशदवासी शवकास अयुक्तालय, नाशशक
12. अयुक्त, राज्य सामाइक प्रवेश परीक्षा कक्ष, महाराष्ट्र राज्य, 305, शासकीय तंत्रशनकेतन आमारत,
49,खेरवाडी,ऄशलयावर जंग मागग,वांिे (पूव)ग , मुंबइ-400051
13. सशचव, प्रवेश शनयामक प्राशधकरण, महाराष्ट्र राज्य, 305, शासकीय तंत्रशनकेतन आमारत,
49,खेरवाडी,ऄशलयावर जंग मागग,वांिे (पूव)ग , मुंबइ-400051
14. सशचव, शुल्क शनयामक प्राशधकरण, महाराष्ट्र राज्य, 305, शासकीय तंत्रशनकेतन आमारत, 49,खेरवाडी,
ऄशलयावर जंग मागग,वांिे (पूव)ग , मुंबइ-400051
15. संचालक, तंत्र शशक्षण, महाराष्ट्र राज्य, मुंबइ
16. संचालक, ईच्च शशक्षण, महाराष्ट्र राज्य, पुणे
17. संचालक, वैद्यकीय शशक्षण व संशोधन, महाराष्ट्र राज्य, मुंबइ

पष्ृ ठ 7 पैकी 6
शासन शनणगय क्रमांकः टीइएम-2016/प्र.क्र.559/तांशश-4

18. अयुक्त, कृशष, महाराष्ट्र राज्य, पुणे

19. अयुक्त, दु नध व्यवसाय शवकास, महाराष्ट्र राज्य, मुंबइ
20. अयुक्त, मतस्य व्यवसाय, महाराष्ट्र राज्य, मुंबइृ
21. संचालक, पशु संवधगन, महाराष्ट्र राज्य, पुणे
22. कुलगुरु, सवग शवद्यापीठे
23. प्रबंधक, सवग शवदयाशपठे
24. कुलगुरु,महाराष्ट्र राज्य अरोनय शवज्ञान शवद्यापीठ, नाशशक
25. संचालक, महाराष्ट्र राज्य तंत्र शशक्षण परीक्षा मंडळ, शासकीय तंत्रशनकेतन आमारत,
49,खेरवाडी,ऄशलयावर जंग मागग,वांिे (पूव)ग , मुंबइ-400051
26. सहसंचालक, तंत्र शशक्षण शवभागीय कायालये (सवग), (संचालक, तंत्र शशक्षण यांच्यामाफगत)
27. महासंचालक, माशहती व जनसंपकग महासंचालनालय, महाराष्ट्र राज्य, मंत्रालय, मुंबइ
(प्रशसध्दीसाठी)
28. सवग शजल्हाशधकारी
29. महालेखापाल (लेखा व ऄनुज्ञेयता), महाराष्ट्र - 1/2, मुंबइ / नागपूर
30. महालेखापाल (लेखा परीक्षा), महाराष्ट्र - 1/2, मुंबइ / नागपूर
31. ऄशधदान व लेखा ऄशधकारी, मुंबइ
32. शनवासी लेखा परीक्षा ऄशधकारी, मुंबइ
33. सवग शजल्हा कोषागार ऄशधकारी
34. सवग संबशं धत मा.मंत्री/मा.राज्यमंत्री यांचे स्वीय सहायक
35. ईप सशचव (मशश/शवशश), ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग, मंत्रालय, मुंबइ
36. ऄवर सशचव (तांशश-3/तांशश-5), ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग, मंत्रालय, मुंबइ
37. कक्ष ऄशधकारी (मशश-2/मशश-4), ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग, मंत्रालय, मुंबइ
38. मा.मुा य सशचव यांचे वशरष्ट्ठ स्वीय सहायक
39. ऄपर मुा य सशचव, ईच्च व तंत्र शशक्षण यांचे स्वीय सहायक
40. शनवड नस्ती/तांशश-4

पष्ृ ठ 7 पैकी 7
 राजषी छत्रपती शाहू महाराज शशक्षण शुल्क
शशष्यवृत्ती योजनेंतगगत अशतशरक्त व्यावसाशयक
अभ्यासक्रमाांचा समावेश करणे व पात्रतेच्या
अटीत सुधारणा करणेबाबत...

महाराष्र शासन
उच्च व तांत्र शशक्षण शवभाग
शासन शनणगय क्रमाांक : टीईएम-2016/प्र.क्र.559/ताांशश-4
मांत्रालय शवस्तार भवन, मादाम कामा मागग,
हु तात्मा राजगुरु चौक, मुांबई 400 032.
शदनाांक: 21 जून, 2017

सांदभग: १) उच्च व तांत्र शशक्षण शवभाग, शासन शनणगय क्रमाांक टीईएम-2015/

प्र.क्र.२१९/ताांशश-४, शदनाांक 31/03/2016
2) सामाशजक न्याय व शवशेष सहाय्य शवभाग, शासन शनणगय क्रमाांक ईबीसी-
2016/ प्र.क्र.२21/शशक्षण-1, शदनाांक 31/03/2016
3) उच्च व तांत्र शशक्षण शवभाग, शासन शनणगय क्रमाांक टीईएम-201६/
प्र.क्र.३२५/ताांशश-४, शदनाांक 20/07/2016
4) उच्च व तांत्र शशक्षण शवभाग, शासन शनणगय क्रमाांक टीईएम-201६/
प्र.क्र.501/ताांशश-४, शदनाांक 13/10/2016
5) उच्च व तांत्र शशक्षण शवभाग, शासन शनणगय क्रमाांक टीईएम-201६/
प्र.क्र.559/ताांशश-४, शदनाांक 15/04/2017

प्रस्तावना :
सध्या राज्यात “राजषी छत्रपती शाहू महाराज शशक्षण शुल्क शशष्यवृत्ती योजना” अांतगगत
वरील सांदभग क्रमाांक ४येथील शासन शनणगयान्वये शासकीय, शासन अनुदाशनत व खाजगी
शवनाअनुदाशनत महाशवद्यालये / तांत्रशनकेतने मध्ये (खाजगी शवनाअनुदाशनत अशभमत शवद्यापीठे /स्वयां
अथगसहाय्यीत शवद्यापीठे वगळू न) खालील शनवडक व्यावसाशयक अभ्यासक्रमाांसाठी केंशिभूत प्रवेश
प्रशक्रयेद्वारे प्रवेश घेणा-या आर्थथकदृष्टया दु बगल घटकातील शवदयार्थ्यांकडू न आकारण्यात येणा-या
शशक्षण शुल्काच्या 50 टक्के मयादे पयगन्तचे शशक्षण शुल्क शासनाकडू न शशष्यवृत्ती स्वरुपात दे ण्यात
येते. सदर योजनेंतगगत ज्या शवनाअनुदाशनत व्यावसाशयक अभ्यासक्रमाांना सांबांशधत प्रशासकीय
शवभागाकडू न आर्थथकदृष्टया दु बगल घटकातील शवद्यार्थ्यांना शशष्यवृत्ती दे ण्यात येते ते अभ्यासक्रम
खालीलप्रमाणे आहे त.
शासन शनणगय क्रमाांकः टीईएम-2016/प्र.क्र.559/ताांशश-4

अ.क्र. शवभागाचे नाांव अभ्यासक्रम

1 उच्च व तांत्र शशक्षण पदशवका: अशभयाांशत्रकी, औषधशनमाणशास्त्र, हॉटे ल मॅनेजमेंट अँड
शवभाग कॅटररग टे क्नॉलॉजी
पदवी: अशभयाांशत्रकी,औषधशनमाणशास्त्र, हॉटे ल मॅनेजमेंट अँड
कॅटररग
टे क्नॉलॉजी, वास्तुशास्त्र.
पदव्युत्तर पदवी: मास्टर ऑफ शबशझनेस मॅनेजमेंट / मास्टर ऑफ
मॅनेजमेंट स्टडीज, मास्टर ऑफ कांम्प्युटर अप््लकेशन
2 वैद्यकीय शशक्षण व पदवी:एम.बी.बी.एस., बी.डी.एस., बी.ए.एम.एस.,
औषधी िव्ये शवभाग बी.एच.एम.एस., बी.यु.एम.एस., बी.पी.टी.एच., बी.ओ.टी.एच. व
नशसिंग
3 कृषी शवभाग पदशवका :कृषी
पदवी : फलोत्पादन, जैव तांत्रज्ञान, अन्न तांत्रज्ञान, शेती व्यवस्थापन
4 पशुसांवधगन, दु ग्धशवकास पदशवका : दु ग्धव्यवसाय व्यवस्थापन, पशुसांवधगन व्यवस्थापन.
व मत्स्यव्यवसाय शवभाग पदवी: प्राशणशास्त्र व पशुसांवधगन, दु ग्धतांत्रज्ञान, मत्स्यशवज्ञान
पदव्युत्तर पदवी: प्राशणशास्त्र

2. तसेच शासकीय व अनुदाशनत कला व वाशणज्य महाशवदयालयाांमध्ये शैक्षशणक

अभ्यासक्रमाांकशरता प्रवेश घेणा-या आर्थथकदृष्टया दु बगल घटकातील शवदयार्थ्यांसाठी दे शखल
स्वतांत्रपणे शशष्यवृत्ती योजना सांचालक, उच्च शशक्षण याांचेमाफगत राबशवण्यात येत आहे.

3. तसेच “राजषी छत्रपती शाहू महाराज शशक्षण शुल्क शशष्यवृत्ती” योजनेंतगगत आर्थथकदृष्टया
दु बगल घटकातील शवद्यार्थ्यांचे त्याांच्या प्रवेशशत महाशवद्यालय / तांत्रशनकेतनाांकशरता शशक्षण शुल्क
शनयमन प्राशधकरणाने / शासनाने शनशित केलेल्या शशक्षण शुल्काच्या 50 टक्के मयादे पयिंतचे शुल्क
हे सध्या सांबांशधत शैक्षशणक सांस्थेस शासनाकडू न शशष्यवृत्ती स्वरुपात दे ण्यात येते.

4. तसेच वरील सांदभग क्र. २ अन्वये सामाशजक न्याय व शवशेष सहाय्य शवभागाने राजषी छत्रपती
शाहू महाराज शशक्षण शुल्क शशष्यवृत्ती योजनेंतगगत शनवडक व्यावसाशयक अभ्यासक्रमाांव्यशतशरक्त
कृषी शवभागाच्या अखत्याशरतील कृषी व सांलग्न शवषयाच्या महाशवद्यालयातील पदवी व पदव्युत्तर
अभ्यासक्रमाांचा ज्याप्रमाणे शशक्षण शुल्क शशष्यवृत्तीकशरता समावेश केला आहे , त्याचधतीवर
आर्थथकदृष्टया दु बगल घटकातील शवद्याथी कृषी व सांलग्न महाशवद्यालयातील पदवी व पदव्युत्तर
अभ्यासक्रमाच्या शशक्षणापासून वांशचत राहू नयेत यासाठी उपरोक्त योजनेत कृषी व सांलग्न
शवषयातील पदवी व पदव्युत्तर पदवी अभ्यासक्रमाांचा समावेश करण्याचे शासनाच्या शवचाराधीन होते.

पृष्ठ 7 पैकी 2
शासन शनणगय क्रमाांकः टीईएम-2016/प्र.क्र.559/ताांशश-4

5. तसेच सध्या शासनाकडू न वरील सांदभग क्रमाांक 4 येथील शासन शनणगयान्वये राबशवण्यात
येत असलेल्या डॉ.पांजाबराव दे शमुख वसशतगृह शनवाह भत्ता योजनेंतगगत अांमलबजावणीच्या प्रशक्रयेत
येणाऱ्या अडचणी शवचारात घेऊन त्यासांदभात स्पष्टता येण्यासाठी अटी / शती नमूद करण्याचे
प्रस्ताशवत होते.

6. उपरोक्त बाबी शवचारात घेऊन शवभागाने मांशत्रमांडळाच्या मान्यतेसाठी सादर केलेल्या

प्रस्तावानुसार मांशत्रमांडळाने शदनाांक 20/6/2017 रोजीच्या बैठकीत शदलेल्या मान्यतेच्या अनुषांगाने
सदरचा शासन शनणगय पुढीलप्रमाणे शनगगशमत करण्यात येत आहे .

शासन शनणगय:

प्रचशलत राजषी छत्रपती शाहू महाराज शशक्षण शुल्क शशष्यवृत्ती योजनेंतगगत शनधाशरत
केलेल्या शनवडक अभ्यासक्रमाच्या यादीत कृषी शवभागाच्या अखत्याशरतील कृषी व सलग्न
शवषयाच्या पदवी, पदव्युत्तर पदवी अभ्यासक्रमाांचा समावेश करण्यास व या अभ्यासक्रमाांसाठी
शासकीय, शासन अनुदाशनत व खाजगी शवनाअनुदाशनत महाशवद्यालयात (खाजगी अशभमत शवद्यापीठ
/ स्वयांसहाप्य्यत शवद्यापीठ वगळू न) सक्षम प्राशधकाऱ्यामाफगत केंिीभूत प्रवेश प्रशक्रयेच्या माध्यमातून
प्रवेश घेणाऱ्या आर्थथक दु बगल घटकातील शवद्यार्थ्यांना शशक्षण शुल्काच्या 50 टक्के मयादे पयिंत
शशष्यवृत्ती दे ण्यात येईल.

2. याशशवाय राजषी छत्रपती शाहू महाराज शशक्षण शुल्क शशष्यवृत्ती योजनेंतगगत वरील सांदभग
क्रमाांक 4 येथील शासन शनणगयात नमूद केलेल्या अटीतील आर्थथकदृष्टया दु बगल घटकातील
“शदव्याांग” शवद्यार्थ्यांसाठी पात्रतेकरीता अनुक्रमे इयत्ता 10 वी / इयत्ता 12 वी मध्ये एकूण 60 टक्के
गुणाांची अट शशशथल करण्यास मान्यता दे ण्यात येत आहे.

3. तसेच वरील सांदभग क्र.४ येथील शासन शनणगयामध्ये “थेट प्व्दतीय वषात” शनवडक
व्यावसाशयक पदवी अभ्यासक्रमाांसाठी प्रवेश घेणाऱ्या आर्थथकदृष्या दु बगल घटकातील पदशवकाधारक
शवद्यार्थ्यांसाठी इयत्ता १० वी च्या परीक्षेला 60 टक्के गुणाांची अट नमूद केली आहे. त्या ऐवजी
सांबांशधत पदशवका अभ्यासक्रमाच्या शेवटच्या वषाच्या परीक्षेत एकूण 50 टक्के गुण रकवा त्यापेक्षा
जास्त गुण प्रा्त करणे आवश्यक असेल अशी सुधारणा प्रचशलत अटीमध्ये करण्यात येत आहे.

4. राजषी छत्रपती शाहू महाराज शशक्षण शुल्क शशष्यवृत्ती योजनेतील अटीप्रमाणे डॉ. पांजाबराव
दे शमुख वसशतगृह शनवाह भत्ता योजनेंतगगत लाभ शमळण्यासाठी शवद्यार्थ्यांस खालील अटींची पूतगता
करणे आवश्यक असेल :-

पृष्ठ 7 पैकी 3
शासन शनणगय क्रमाांकः टीईएम-2016/प्र.क्र.559/ताांशश-4

अ) लाभाथी शवद्यार्थ्यांनी शनयशमतपणे महाशवद्यालय / तांत्रशनकेतनामध्ये शशक्षणासाठी वगात

उपप्स्थत राहणे आवश्यक राशहल व प्रत्येक सत्रात अथवा वषाची परीक्षा दे णे आवश्यक
राशहल. केवळ शवशशष्ट पशरस्थतीत शवशेषत: आजारपणाच्या कारणास्तव परीक्षा दे णे शक्य
झाले नसल्यास तसे सांबांशधत शवद्याथी व शैक्षशणक सांस्थेने शशफारस केल्यानांतर सांबांशधत
उपसांचालक / सहसांचालक वा सक्षम अशधकारी याांनी प्रमाशणत करणे आवश्यक राशहल.

ब) पात्र लाभाथी शवद्याथी व्यावसाशयक अभ्यासक्रमाकशरता प्रवेश घेतल्यानांतर एखादया

सत्राची (सेशमस्टरची) परीक्षा शदली नसल्यास अथवा एखादया शैक्षशणक वषात अनुत्तीणग
झाल्याने त्या वषासाठी प्रवेश शमळाला नसल्यास पुढील वषाकशरता सदर शवद्याथी या
योजनेचा लाभ शमळण्यास अपात्र राशहल.

तथाशप, तद्नांतर पुनि: त्या सत्र / वषात परीक्षा उत्तीणग झाल्यानांतर अथवा अांशत: पास
(ATKT) झाल्याने त्या अभ्यासक्रमाच्या पुढील शैक्षशणक वषासाठी प्रवेश शमळाल्यास
सदर योजनेच्या लाभासाठी पुन्हा पात्र ठरेल.

क) परांतु असे पात्र लाभाथी शवद्याथी अभ्यासक्रमास प्रवेश घेतल्यानांतर सांपूणग अभ्यासक्रमाच्या
एकूण कालावधीत दोन रकवा त्या पेक्षा अशधक वेळी पूणगत: अनुत्तीणग झाल्यामुळे त्या
अभ्यासक्रमाच्या पुढील शैक्षशणक वषासाठी प्रवेश शमळाला नसेल तर सांबांशधत शवद्याथी
प्रवेश घेतलेल्या अभ्यासक्रमाच्या उवगशरत कालावधीसाठी सदर योजनेंतगगत लाभाकशरता
कायम स्वरुपी अपात्र ठरेल

ड) शासनाने वरील सांदभग क्र. ५ येथील शासन शनणगयान्वये शवशहत केल्याप्रमाणे

आधारसांलग्नीत बायोमॅरीक उपप्स्थती प्रणालीमध्ये शकमान 50 टक्के शैक्षशणक उपप्स्थती
आवश्यक असेल. तसेच सदर योजनेंतगगत जे शवद्याथी शासकीय / अशासकीय
वसशतगृहात अथवा भाडे तत्वावर शैक्षशणक प्रयोजनाथग वास्तव्य करीत असल्यास त्या पात्र
लाभाथींना या योजनेचा लाभ शमळण्यास पात्र असतील.

5. “राजषी छत्रपती शाहू महाराज शशक्षण शुल्क शशष्यवृत्ती योजना” व “डॉ.पांजाबराव

दे शमुख वसशतगृह शनवाह भत्ता योजना” या योजनेचा लाभ हा कुटु ां बातील केवळ दोन

अपत्याांपयिंत मयाशदत राशहल.

पृष्ठ 7 पैकी 4
शासन शनणगय क्रमाांकः टीईएम-2016/प्र.क्र.559/ताांशश-4

6. वरीलप्रमाणे पात्र शवद्यार्थ्यांना दे ण्यात येणारी शशष्यवृत्ती ही सुलभशरत्या व तात्काळ अदा

करुन योजनेची प्रभावीपणे अांमलबजावणी करण्याकशरता महाराष्र आधार (शवत्तीय व इतर
अथगसहाय्य लाभ आशण सेवा याांचे लशययत शवतरण) अशधशनयम,२०१६ मधील तरतुदीनुसार पात्र
लाभार्थ्यांना थेट त्याांच्या आधार सांलप्ग्नत बँक खात्यात जमा करण्यात येईल.

7. वरील बदल वगळता सांदभग क्रमाांक 4 येथील शासन शनणगयान्वये शनधाशरत केलेली
अांमलबजावणीची उवगशरत सवग कायग पध्दती कायम राहतील व त्यानुसार पात्र लाभार्थ्यांनी
त्याांच्या आधार क्रमाांकाबरोबरच आधार सांलप्ग्नत बचत खात्याचा तपशशल हा ऑन-लाईन
अजासोबत दे णे आवश्यक असेल व उपरोक्त सांदभाशधन शासन शनणगयात नमूद केलेल्या शवशहत
पध्दतीनुसार सांबांशधत शैक्षशणक सांस्थेने व सक्षम प्राशधकाऱ्याांनी प्रा्त अजाची छाननीची प्रशक्रया
अवलांबणे आवश्यक असेल. तसेच सांबांशधत शवद्यार्थ्यांची महाशवद्यालय / तांत्रशनकेतनामध्ये
आधार सांलप्ग्नत बायोमॅरीक प्रणालीवरील शकमान ५० टक्के इतकी उपप्स्थती नोंदशवल्याची व
सदर शवद्याथी सांबांशधत अभ्यासक्रमाच्या परीक्षेला बसल्याची खात्री करण्यात यावी.

8. उपरोक्त सवग अटी व शती शैक्षशणक वषग 2017-18 पासून प्रथम / थेट शद्वतीय वषात
प्रवेशशत शवद्यार्थ्यांना लागू राहतील.

9. या योजनाांतगगत पात्र लाभाथी शवद्यार्थ्यांसाठी शशष्यवृत्ती / शनवाह भत्ता अदा केल्यानांतर

दरवषी अशा लाभाथी शवद्यार्थ्यांची त्याचा अभ्यासक्रम व शैक्षशणक सांस्थाशनहाय सशवस्तर यादी
ही अांमलबजावणी करणा-या शवभागाच्या अखत्याशरतील सांचालनालयाच्या सक्षम प्राशधकाऱ्याांनी
त्याांच्या सांकेतस्थळावर न चुकता प्रशसध्द करणे बांधनकारक असेल.

10. राजषी छत्रपती शाहू महाराज शशक्षण शुल्क शशष्यवृत्ती योजनेची प्रभावीपणे पारदशी
पध्दतीने काटे कोरशरत्या अांमलबजावणी करण्यासाठी आवश्यक असणारी यांत्रसामग्री
(सांगणक/रप्रटर, फर्थनचर इत्यादी ) खाजगी सेवा पशररक्षण, स्टे शनरी, न्यायालयीन प्रकरणे
यासारख्या शवशवध बाबींकशरता येणारा प्रशासकीय खचग भागशवण्याकशरता तांत्र शशक्षण
सांचालनालयास प्रशतवषी शवद्यार्थ्यांना अदा करण्यात येणाऱ्या एकूण खचाच्या 0.५ टक्के इतका
शनधी खचग करण्यास मान्यता दे ण्यात येत आहे.

11. सदरचा शासन शनणगयास अनुसरुन कृषी, पशुसांवधगन, दु ग्ध शवकास व मत्स्य व्यवसाय
शवभागाने त्याांच्या शवभागाांतगगत आर्थथकदृष्टया मागास प्रवगातील शवद्यार्थ्यांकरीता आवश्यक ते
पूरक आदे श तात्काळ शनगगशमत करावेत.

पृष्ठ 7 पैकी 5
शासन शनणगय क्रमाांकः टीईएम-2016/प्र.क्र.559/ताांशश-4

12. सदर शासन शनणगय शवत्त शवभागाच्या सहमतीने त्या शवभागाचा अनौपचाशरक सांदभग
क्रमाांक, 269/17/व्यय-5, शदनाांक 08.03.2017 अनुसार शनगगशमत करण्यात येत आहे.

13. सदर शासन शनणगय महाराष्र शासनाच्या www.maharashtra.gov.in या सांकेतस्थळावर

उपलब्ध करुन दे ण्यात आला असून त्याचा सांकेताांक क्रमाांक 201706211405280708 असा
आहे. सदरचे आदे श शडजीटल स्वाक्षरीने साक्षाांशकत करुन काढण्यात येत आहे.

महाराष्राचे राज्यपाल याांच्या आदे शानुसार व नाांवाने,

( डॉ. शकरण पाटील )

उपसशचव, महाराष्र शासन
प्रशत,
1. मा.राज्यपालाांचे सशचव, राजभवन, मलबार शहल, मुांबई
2. मा.मुख्यमांत्रयाांचे अ्पर मुख्य सशचव, मांत्रालय, मुांबई
3. प्रधान सशचव, वैद्यकीय शशक्षण व औषधी िव्ये शवभाग, मांत्रालय, मुांबई
4. अपर मुख्य सशचव (कृशष), कृशष व प.दु .म. शवभाग, मांत्रालय, मुांबई
5. अपर मुख्य सशचव, शनयोजन शवभाग, मांत्रालय, मुांबई
6. अपर मुख्य सशचव, शवत्त शवभाग , मांत्रालय, मुांबई
7. सशचव (प.दु .म.), कृशष व प.दु.म. शवभाग, मांत्रालय, मुांबई
8. सशचव, सामाशजक न्याय व शवकास शवभाग, मांत्रालय, मुांबई
9. सशचव, आशदवासी शवकास शवभाग, मांत्रालय, मुांबई
10. सवग सन्मानीय शवधानपशरषद व शवधानसभा सदस्य
11. आयुक्त, समाजकल्याण आयुक्तालय, पुणे,
12. आयुक्त, आशदवासी शवकास आयुक्तालय, नाशशक
13. आयुक्त, राज्य सामाईक प्रवेश परीक्षा कक्ष, महाराष्र राज्य, 305, शासकीय तांत्रशनकेतन इमारत,
49,खेरवाडी,अशलयावर जांग मागग,वाांिे (पूव)ग , मुांबई-400051
14. सशचव, प्रवेश शनयामक प्राशधकरण, महाराष्र राज्य, 305, शासकीय तांत्रशनकेतन इमारत,
49,खेरवाडी,अशलयावर जांग मागग,वाांिे (पूव)ग , मुांबई-400051
15. सशचव, शुल्क शनयामक प्राशधकरण, महाराष्र राज्य, 305, शासकीय तांत्रशनकेतन इमारत, 49,खेरवाडी,
अशलयावर जांग मागग,वाांिे (पूव)ग , मुांबई-400051
16. सांचालक, तांत्र शशक्षण, महाराष्र राज्य, मुांबई
17. सांचालक, उच्च शशक्षण, महाराष्र राज्य, पुणे
18. सांचालक, वैद्यकीय शशक्षण व सांशोधन, महाराष्र राज्य, मुांबई

पृष्ठ 7 पैकी 6
शासन शनणगय क्रमाांकः टीईएम-2016/प्र.क्र.559/ताांशश-4

19. आयुक्त, कृशष, महाराष्र राज्य, पुणे

20. आयुक्त, दु ग्ध व्यवसाय शवकास, महाराष्र राज्य, मुांबई
21. आयुक्त, मत्स्य व्यवसाय, महाराष्र राज्य, मुांबईृ
22. सांचालक, पशु सांवधगन, महाराष्र राज्य, पुणे
23. कुलगुरु, सवग शवद्यापीठे
24. कुलगुरु,महाराष्र राज्य आरोग्य शवज्ञान शवद्यापीठ, नाशशक
25. सांचालक, महाराष्र राज्य तांत्र शशक्षण परीक्षा मांडळ, शासकीय तांत्रशनकेतन इमारत, 49,खेरवाडी,
अशलयावर जांग मागग,वाांिे (पूव)ग , मुांबई-400051
26. सहसांचालक, तांत्र शशक्षण शवभागीय कायालये (सवग), (सांचालक, तांत्र शशक्षण याांच्यामाफगत)
27. सहसांचालक, उच्च शशक्षण, शवभागीय कायालये (सवग)
28. महासांचालक, माशहती व जनसांपकग महासांचालनालय, महाराष्र राज्य, मांत्रालय, मुांबई (प्रशसध्दीसाठी)
29. सवग शजल्हाशधकारी
30. महालेखापाल (लेखा व अनुज्ञेयता), महाराष्र - 1/2, मुांबई / नागपूर
31. महालेखापाल (लेखा परीक्षा), महाराष्र - 1/2, मुांबई / नागपूर
32. अशधदान व लेखा अशधकारी, मुांबई
33. शनवासी लेखा परीक्षा अशधकारी, मुांबई
34. सवग शजल्हा कोषागार अशधकारी
35. मा. शवरोधी पक्ष नेता, ( शवधान पशरषद ), याांचे खाजगी सशचव, शवधान भवन, मुांबई
36. मा. शवरोधी पक्ष नेता, (शवधानसभा ), याांचे खाजगी सशचव, शवधान भवन, मुांबई,
37. सवग सांबशां धत मा.मांत्री/मा.राज्यमांत्री याांचे स्वीय सहायक
38. उप सशचव (मशश/शवशश), उच्च व तांत्र शशक्षण शवभाग, मांत्रालय, मुांबई
39. अवर सशचव (ताांशश-3), उच्च व तांत्र शशक्षण शवभाग, मांत्रालय, मुांबई
40. कक्ष अशधकारी (मशश-2/मशश-4/ ताांशश-5), उच्च व तांत्र शशक्षण शवभाग, मांत्रालय, मुांबई
41. मा.मुख्य सशचव याांचे वशरष्ठ स्वीय सहायक
42. अपर मुख्य सशचव, उच्च व तांत्र शशक्षण याांचे स्वीय सहायक
43. शनवडनस्ती/ताांशश-4.

पृष्ठ 7 पैकी 7
 राजषी छत्रपती शाहू महाराज शशक्षण शुल्क
शशष्यवृत्ती योजनेंतगगत अर्थथकद्टया दु र्गल
घटकातील शवद्यार्थ्यांकरीता शनशित करण्यात
अलेली शकमान गुणवत्तेची ऄट शशशथल
करण्यार्ार्त.

महाराष्र शासन
ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग,
शासन शनणगय क्रमांक : टीइएम-2016/प्र.क्र.559/तांशश-4
मंत्रालय शवस्तार भवन, मादाम कामा मागग,
हु तात्मा राजगुरु चौक, मुंर्इ 400032.
शदनांक: 11 ऑगस्ट, 2017

संदभग: १) ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग, शासन शनणगय क्रमांक टीइएम-2015/

प्र.क्र.२१९/ तांशश-४, शदनांक 31/03/2016
2) ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग, शासन शनणगय क्रमांक टीइएम-201६/
प्र.क्र.501/तांशश-४, शदनांक 13/10/2016
3) ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग, शासन शनणगय क्रमांक टीइएम-201६/
प्र.क्र.559/तांशश-४, शदनांक 15/04/2017
४) ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग, शासन शनणगय क्रमांक टीइएम-201६/
प्र.क्र.559/तांशश-४, शदनांक 21/06/2017

प्रस्तावना :

राज्यातील व्यावसाशयक ऄभ्यासक्रमांसाठी प्रवेश घेणाऱ्या अर्थथकदष्टया दु र्गल घटकातील

शवद्यार्थ्यांसाठी रार्शवण्यात येत ऄसलेल्या राजषी छत्रपती शाहू महाराज शशक्षण शुल्क शशष्यवृत्ती
योजनेंतगगत वरील संदभग क्र.२ येथील शासन शनणगयान्वये पदशवका व पदवी ऄभ्यासक्रमांसाठी
शवद्यार्थ्याकरीता पात्रतेसाठी ऄनुक्रमे आयत्ता १० वी / आयत्ता १२ वी मध्ये शकमान 60 टक्के गुणांची ऄट
घालण्यात अली होती. तथाशप, संदभग क्र.४ येथील शासन शनणगयान्वये या योजनेंतगगत अर्थथकदष्टया
दु र्गल घटकातील शदव्यांग शवद्यार्थ्यांसाठी पात्रतेकरीता 60 टक्के गुणांची ऄट शशशथल करण्यात अली
अहे.
तसेच पदशवकाधारक जे शवद्याथी थेट व्व्दतीय वषाच्या व्यावसाशयक पदवी ऄभ्यासक्रमासाठी प्रवेश
घेतात ऄशा अर्थथकदष्टया दु र्गल घटकातील शवद्यार्थ्यांसाठी पदशवका ऄभ्यासक्रमांच्या शेवटच्या वषाच्या
परीक्षेत शकमान 60 टक्के गुणांऐवजी 50 टक्के गुण प्राप्त करणे अवश्यक ऄसल्याची ऄट शनधारीत केली
अहे. या प्रवगातील ईवगशरत ऄन्य शवद्यार्थ्यांकरीता या योजनेंतगगत लाभाच्या पात्रतेसाठी शकमान 60 टक्के
गुणांची ऄट ऄद्यापही कायम अहे. अर्थथकदष्टया दु र्गल घटकातील सवग शवद्यार्थ्यांकरीता या योजनेंतगगत
शासन शनणगय क्रमांकः टीइएम-2016/प्र.क्र.559/तांशश-4

लाभाच्या पात्रतेसाठी सध्या शनधाशरत केलेली शकमान 60 टक्के गुणांची ऄट शैक्षशणक वषग 2017-18
पासून शशशथल करण्याची र्ार् शासनाच्या शवचाराधीन होती.

शासन शनणगय:

राजषी छत्रपती शाहू महाराज शशक्षण शुल्क शशष्यवृत्ती योजनेंतगगत अर्थथकदष्टया दु र्गल
घटकातील सवग शवद्यार्थ्यांसाठी योजनेच्या लाभाकरीता पात्रतेसाठी शनधारीत केलेली शकमान 60 टक्के
गुणांची ऄट ही शैक्षशणक वषग 2017-18 पासून शशशथल करण्यास शासनाची मान्यता दे ण्यात येत अहे .
यानुसार संचालक, तंत्र शशक्षण संचालनालय व संचालक, माशहती तंत्रज्ञान संचालनालय यांनी याची नोंद
घ्यावी. त्यानुसार शैक्षशणक वषग 2017-18 कशरता सदर शशष्यवृत्ती योजनेची ऄंमलर्जावणी करावी.

2. सदर योजनेंतगगत कृशष, पशुसंवधगन, दु ग्धव्यवसाय व म व्यवसाय अशण वैद्यकीय शशक्षण

औषधीद्रव्ये या शवभागांच्या ऄखत्याशरतील व्यावसाशयक ऄभ्यासक्रमांसाठी प्रवेश घेणाऱ्या अर्थथकदष्टया
दु र्गल घटकातील शवद्यार्थ्यांसाठी लाभाच्या पात्रतेसाठी शकमान 60 टक्के गुणांची शवशहत केलेली ऄट
शशशथल करण्यार्ार्तचे अदे श या शवभागांनी त्यांच्या स्तरावर तात्काळ शनगगशमत करावेत.

3. सदर शासन शनणगय शवत्त शवभागाच्या सहमतीने त्या शवभागाचा ऄनौपचाशरक संदभग क्रमांक, 821/
व्यय-5, शदनांक ९/8/2017 ऄनुसार शनगगशमत करण्यात येत अहे.

4. सदर शासन शनणगय महाराष्र शासनाच्या www.maharashtra.gov.in या संकेतस्थळावर

ईपलब्धकरुन दे ण्यात अला ऄसून त्याचा संकेतांक क्रमांक 201708111301370208 ऄसा अहे.
सदर अदे श शडजीटल स्वाक्षरीने साक्षांशकत करुन काढण्यात येत अहे .

महाराष्राचे राज्यपाल यांचे अदे शानुसार व नांवाने,

( डॉ. शकरण पाटील )

ईपसशचव, महाराष्र शासन
प्रशत,
१ मा.राज्यपालांचे सशचव, राजभवन, मलर्ार शहल, मुंर्इ
2. मा.मुख्यमंत्रयांचे ऄपर मुख्य सशचव, मंत्रालय, मुंर्इ
3. ऄपर मुख्य सशचव, शवत्त शवभाग , मंत्रालय, मुंर्इ
4. प्रधान सशचव (कृशष), कृशष व प.दु .म. शवभाग, मंत्रालय, मुंर्इ
5. प्रधान सशचव, शनयोजन शवभाग, मंत्रालय, मुंर्इ
6. सशचव, वैद्यकीय शशक्षण व औषधी द्रव्ये शवभाग, मंत्रालय, मुंर्इ
7. सशचव (प.दु .म.), कृशष व प.दु.म. शवभाग, मंत्रालय, मुंर्इ
8. सशचव, सामाशजक न्याय व शवकास शवभाग, मंत्रालय, मुंर्इ

पृष्ठ 3 पैकी 2
शासन शनणगय क्रमांकः टीइएम-2016/प्र.क्र.559/तांशश-4

9. सशचव, अशदवासी शवकास शवभाग, मंत्रालय, मुंर्इ

10. सवग सन्मानीय शवधानपशरषद व शवधानसभा सदस्य
11. अयुक्त, समाजकल्याण अयुक्तालय, पुणे,
12. अयुक्त, अशदवासी शवकास अयुक्तालय, नाशशक
13. अयुक्त, राज्य सामाइक प्रवेश परीक्षा कक्ष, महाराष्र राज्य, 305, शासकीय तंत्रशनकेतन आमारत,
49,खेरवाडी,ऄशलयावर जंग मागग,वांद्रे (पूव)ग , मुंर्इ-400051
14. सशचव, प्रवेश शनयामक प्राशधकरण, महाराष्र राज्य, 305, शासकीय तंत्रशनकेतन आमारत,
49,खेरवाडी,ऄशलयावर जंग मागग,वांद्रे (पूव)ग , मुंर्इ-400051
15. सशचव, शुल्क शनयामक प्राशधकरण, महाराष्र राज्य, 305, शासकीय तंत्रशनकेतन आमारत, 49,खेरवाडी,
ऄशलयावर जंग मागग,वांद्रे (पूव)ग , मुंर्इ-400051
16. संचालक, तंत्र शशक्षण, महाराष्र राज्य, मुंर्इ
17. संचालक, ईच्च शशक्षण, महाराष्र राज्य, पुणे
18. संचालक, वैद्यकीय शशक्षण व संशोधन, महाराष्र राज्य, मुंर्इ
19. अयुक्त, कृशष, महाराष्र राज्य, पुणे
20. अयुक्त, दु ग्ध व्यवसाय शवकास, महाराष्र राज्य, मुंर्इ
21. अयुक्त, मत्स्य व्यवसाय, महाराष्र राज्य, मुंर्इृ
22. संचालक, पशु संवधगन, महाराष्र राज्य, पुणे
23. कुलगुरु, सवग शवद्यापीठे
24. कुलगुरु,महाराष्र राज्य अरोग्य शवज्ञान शवद्यापीठ, नाशशक
25. संचालक, महाराष्र राज्य तंत्र शशक्षण परीक्षा मंडळ, शासकीय तंत्रशनकेतन आमारत, 49,खेरवाडी,
ऄशलयावर जंग मागग,वांद्रे (पूव)ग , मुंर्इ-400051
26. सहसंचालक, तंत्र शशक्षण शवभागीय कायालये (सवग), (संचालक, तंत्र शशक्षण यांच्यामार्गत)
27. सहसंचालक, ईच्च शशक्षण, शवभागीय कायालये (सवग)
28. महासंचालक, माशहती व जनसंपकग महासंचालनालय, महाराष्र राज्य, मंत्रालय, मुंर्इ (प्रशसध्दीसाठी)
29. सवग शजल्हाशधकारी
30. महालेखापाल (लेखा व ऄनुज्ञेयता), महाराष्र - 1/2, मुंर्इ / नागपूर
31. महालेखापाल (लेखा परीक्षा), महाराष्र - 1/2, मुंर्इ / नागपूर
32. ऄशधदान व लेखा ऄशधकारी, मुंर्इ
33. शनवासी लेखा परीक्षा ऄशधकारी, मुंर्इ
34. सवग शजल्हा कोषागार ऄशधकारी
35. सवग संर्शं धत मा.मंत्री/मा.राज्यमंत्री यांचे स्वीय सहायक
36. ईप सशचव (मशश/शवशश), ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग, मंत्रालय, मुंर्इ
37. ऄवर सशचव (तांशश-3), ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग, मंत्रालय, मुंर्इ
38. कक्ष ऄशधकारी (मशश-2/मशश-4/ तांशश-5), ईच्च व तंत्र शशक्षण शवभाग, मंत्रालय, मुंर्इ
39. मा.मुख्य सशचव यांचे वशरष्ठ स्वीय सहायक
40. ऄपर मुख्य सशचव, ईच्च व तंत्र शशक्षण यांचे स्वीय सहायक
41. शनवडनस्ती/तांशश-4

पृष्ठ 3 पैकी 3
 केंद्र शासन पुरस्कृत भारत सरकार शशष्यवृत्ती
योजने अंतर्गंत शव.जा.भ.ज., इ.मा.व. व
शव.मा.प्र. या प्रवर्गातील शवद्यार्थ्यांसाठी
अभ्यासक्रम शवहीत करण्याबाबत

महाराष्र शासन
शवमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मार्गास वर्गग व शवशेष मार्गास प्रवर्गग कल्याण शवभार्ग,
शासन शनणगय क्रमांक : इबीसी-2017/प्र.क्र.13/शशक्षण
मंत्रालय, शवस्तार भवन, मुंबई - 400 032.
शिनांक :- 21 ऑर्गस्ट, 2017.

वाचा:-
1. शासन शनणगय सा.न्या.सां.का.,शक्र.व शव.स.शवभार्ग क्रमांक : इबीसी 1068/83567/जे,
शिनांक 24.12.1970
2. केंद्रशासनाच्या सन 1998 च्या मार्गगिशगक सूचना
3. शासन शनणगय सा.न्या.सां.का.,शक्र.व शव.स.शवभार्ग क्रमांक : इबीसी 1091/46863/
प्र.क्र.572/मावक-2, शिनांक 10.5.1995
4. शासन शनणगय सा.न्या.सां.का.,शक्र.व शव.स.शवभार्ग क्रमांक : इबीसी 2003/ प्र.क्र.301/
मावक-2, शिनांक 1.11.2003
5. शासन पशरपत्रक सा.न्या.सां.का.,शक्र.व शव.स.शवभार्ग क्रमांक : शवजाक 2004/प्र.क्र.169/
मावक-3, शिनांक 29.9.2004
6. शासन पशरपत्रक सामाशजक न्याय, सांस्कृशतक कायग, क्रीडा व शवशेष सहाय्य
शवभार्ग क्रमांक : शवजाक 2004/प्र.क्र.181/मावक-2, शिनांक 6.10.2004
7. शासन शनणगय सामाशजक न्याय व शवशेष सहाय्य शवभार्ग क्रमांक : इबीसी 2011/ प्र.क्र.4/
मावक-2, शिनांक 2.8.2011
8. संचालक, शवजाभज, इमाव व शवमाप्र कल्याण संचालनालय, पुणे यांचे पत्र क्र.शवजाभज/
शशक्षण/मॅपपर्ग/16-17/44, शिनांक 5.1.2017
9. संचालक, शवजाभज, इमाव व शवमाप्र कल्याण संचालनालय, पुणे यांचे पत्र क्र.शवजाभज/
शशक्षण अभ्यासक्रम/601/1984, शिनांक 9.8.2017

प्रस्तावना :-

केंद्र शासनाच्या सन 1998 मधील मार्गगिशगक सूचनेनुसार शवमुक्त जाती, भटक्या जमाती,
इतर मार्गास वर्गग व शवशेष मार्गास प्रवर्गाच्या शवद्यार्थ्यांना शशष्यवृत्ती मंजूर करण्यात येते. केंद्र
शासनाच्या सिरहू पत्रकामध्ये "अ,ब,क,ड,इ" अशा अभ्यासक्रम र्गटांचा समावेश करण्यात आलेला
असून, अनुज्ञय
े अभ्यासक्रम तसेच शनवासी व अशनवासी लाभार्थ्यांच्या शनवाहभत्त्याचे िर नमूि
करण्यात आलेले आहेत. यायामधील "अ, ब, क, ड, इ" या अभ्यासर्गटातील अनुज्ञेय अभ्यासक्रमानुसार
शवद्यार्थ्यांना शशष्यवृत्ती मंजूर करण्यात येते. तथाशप, वरील अभ्यासर्गटा अंतर्गंत कोसेस शवहीत
करण्यात आलेले नसल्याने, आयुक्त, समाजकल्याण, पुणे यांनी वरील पत्रान्वये उच्च न्यायालय
खंडपीठ नार्गपूर, याशचका क्र. 2487/2016 च्या अनुरोधाने शवमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर
शासन शनणगय क्रमांकः इबीसी-2017/प्र.क्र.13/शशक्षण

मार्गास वर्गग व शवशेष मार्गास प्रवर्गाच्या शवद्यार्थ्यांसाठी केंद्र शासन पुरस्कृत भारत सरकार शशष्यवृत्ती
ही योजना कोणयाया अभ्यासक्रमासाठी लार्गू करावी, याबाबतचे स्पष्ट धोरण शासनाने शासनाने
जाहीर करणे आवश्यक असल्याने, इतर मार्गासवर्गग मॅरीकोत्तर शशष्यवृत्तीच्या योजनेमध्ये केंद्र
शासनाने सन 1998 च्या पत्रकान्वये शवहीत केलेल्या अभ्यासक्रमाच्या र्गटानुसार एकुण 605
अभ्यासक्रमांना मान्यता िे ण्याबाबत सािर केलेला प्रस्ताव शासनाच्या शवचाराधीन होता.

शासन शनणगय :-

उच्च न्यायालयाच्या नार्गपूर खंडपीठातील याशचका क्र. 2487/2016 च्या अनुरोधाने शवमुक्त
जाती, भटक्या जमाती, इतर मार्गास वर्गग व शवशेष मार्गास प्रवर्गाच्या शवद्यार्थ्यांसाठी केंद्र शासन
पुरस्कृत भारत सरकार शशष्यवृत्ती योजनेअंतर्गंत, केंद्र शासनाने सन 1998 च्या पत्रकान्वये शवहीत
केलेल्या अभ्यासक्रमाच्या र्गटानुसार सोबतच्या पशरशशष्ठ- “अ” मध्ये नमूि केलेले एकुण 605
अभ्यासक्रम शवहीत करण्यास या शासन शनणगयान्वये मान्यता िे ण्यात येत आहे.

2. सिर अभ्यासक्रमात यथास्स्थती वाढ पकवा बिल करण्याचे अशधकार शासन वा शासन
शनयुक्त सशमतीस राहतील.

3. सिर शासन शनणगय महाराष्र शासनाच्या www.maharashtra.gov.in या संकेतस्थळावर

उपलब्ध करण्यात आला असून यायाचा संकेताक 201708231613124622 असा आहे . हा आिे श
शडजीटल स्वाक्षरीने साक्षांशकत करुन काढण्यात येत आहे .

महाराष्राचे राज्यपाल यांच्या आिे शानुसार व नावाने,

(भा.र.र्गाशवत)
सह सशचव, महाराष्र शासन
प्रशत,
1) मा. राज्यपालांचे सशचव, राजभवन, मलबार शहल, मुंबई.
2) मा. मुख्यमंत्रयांचे अपर मुख्य सशचव, मंत्रालय, मुंबई.
3) मा.मंत्री, शवमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मार्गास वर्गग व शवशेष मार्गास प्रवर्गग कल्याण
शवभार्ग, मंत्रालय, मुंबई यांचे खाजर्गी सशचव.
4) मा.राज्यमंत्री, शवमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मार्गास वर्गग व शवशेष मार्गास प्रवर्गग
कल्याण शवभार्ग, मंत्रालय, मुंबई यांचे खाजर्गी सशचव.
5) मा.मंत्री, वैद्यकीय शशक्षण व औषधी द्रव्ये शवभार्ग, मंत्रालय, मुंबई यांचे खाजर्गी सशचव.
6) मा.मंत्री, उच्च व तंत्र शशक्षण शवभार्ग, मंत्रालय, मुंबई यांचे खाजर्गी सशचव.
7) मा.मंत्री, कृषी व पिु म शवभार्ग, मंत्रालय, मुंबई यांचे खाजर्गी सशचव.
8) मा.मुख्य सशचव, महाराष्र राज्य, मुंबई.

पृष्ठ 3 पैकी 2
शासन शनणगय क्रमांकः इबीसी-2017/प्र.क्र.13/शशक्षण

9) अपर मुख्य सशचव, कृशष व प.िु .म. शवभार्ग, मंत्रालय, मुंबई.

10) अपर मुख्य सशचव, शवत्त शवभार्ग, मंत्रालय, मुंबई.
11) अपर मुख्य सशचव, वैद्यकीय शशक्षण व औषधी द्रव्ये शवभार्ग, मंत्रालय, मुंबई.
12) अपर मुख्य सशचव, शनयोजन शवभार्ग, मंत्रालय, मुंबई.
13) प्रधान सशचव (पिु म), कृशष व प.िु .म. शवभार्ग, मंत्रालय, मुंबई.
14) सवग अपर मुख्य सशचव/प्रधान सशचव /सशचव मंत्रालयीन सवग शवभार्ग.
15) आयुक्त, समाज कल्याण आयुक्तालय, महाराष्र राज्य, पुणे.
16) संचालक, शवमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मार्गास वर्गग व शवशेष मार्गास प्रवर्गग
संचालनालय, महाराष्र राज्य, पुणे.
17) संचालक, तंत्र शशक्षण संचालनालय, महाराष्र राज्य, मुंबई.
18) संचालक, वैद्यकीय शशक्षण व संशोधन संचालनालय, महाराष्र राज्य, मुंबई.
19) महासंचालक, माशहती व जनसंपकग महासंचालनालय, महाराष्र राज्य, मंत्रालय, मुंबई
(प्रशसद्धीसाठी )
20) महालेखापाल (लेखा व अनुज्ञय
े ता), महाराष्र-1/2, मुंबई/नार्गपूर.
21) महालेखापाल (लेखा परीक्षा), महाराष्र-1/2, मुंबई/नार्गपूर.
22) अशधिान व लेखा अशधकारी, मुंबई.
23) सवग प्रािे शशक उपायुक्त/सहायक आयुक्त, समाजकल्याण शवभार्ग.
24) शनवासी लेखा परीक्षा अशधकारी, मुंबई.
25) सवग शजल्हा कोषार्गार अशधकारी.
26) कक्ष अशधकारी, शवधानमंडळ अनुसूशचत जाती कल्याण सशमती, शवधानभवन, मुंबई
27) कक्ष अशधकारी, शवधानमंडळ इतर मार्गासवर्गग कल्याण सशमती, शवधानभवन, मुंबई
28) शनवड नस्ती ( कायासन-शशक्षण).

पृष्ठ 3 पैकी 3
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
OBC/SBC/VJNT Remark
Whether
Sr.No Duration course is Is
Duration Is
Dir,VJ Sr.No Course Name Profession Course Scholarshi
(Year) Freeship As per Central Govt guidelines
NT (Manths) al? p
Group Eligible? 1998 It falls under Group "A"
(YES/NO) Eligible?
(YES/NO)
(YES/NO)

1 23 Bachelor of Engineering Civil 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

2 25 Bachelor of Engineering Electronic 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

3 26 Bachelor of Engineering Electronics & Communication Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

4 27 Bachelor of Engineering in Chemical Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

5 28 Bachelor of Engineering in Instumasation& Control Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

6 29 Bachelor of Engineering in Bio- Informatics 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

7 30 Bachelor of Engineering in Bio Technology 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

8 31 Bachelor of Engineering in Computer Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

9 32 Bachelor of Engineering in Computer Science & Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

10 36 Bachelor of Engineering in Information Technology 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

11 37 Bachelor of Engineering in Mechanical 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

12 38 Bachelor Of Engineering Industrial electrical Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

13 39 Bachelor of Engineering Mechanical Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

14 41 Bachelor of Engineering Production Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

15 65 Bachelor of Technology Agriculture Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

16 66 Bachelor of Technology Civil Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

17 68 Bachelor of Technology in Computer Science 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

18 69 Bachelor of Technology in Intumation & Control Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

19 71 Bachelor of Technology in Plastic & Polymer Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

Page 1
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ

20 72 Bachelor of Technology in Production Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

21 74 Bachlor Of Architecture 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

22 189 Bachelor of Technology,(Agriculture) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course
Degree Courses in
23 246 Bachelor of Science (BioTechnology) 4 48 YES A Yes Yes
Agriculture
Bachelor Of Science(Agriculture) and Bachelor Of Science(Garden Degree Courses in
24 247 4 48 YES A Yes Yes
Education) Agriculture
Degree Courses in
25 248 Bachelor Of Science(Forest Science) 4 48 YES A Yes Yes
Agriculture
26 249 Bachelor of Technology (Agricultural Engineering And Technology) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

27 276 Bachelor Of Engineering (Electrical) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

28 277 Bachelor Of Engineering (Electronics and Telecommunication) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

29 278 Bachelor Of Engineering (Environmental) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

30 279 Bachelor Of Engineering(Automobile) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

31 292 Bachelor Of Technology(Automobile) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

32 294 Bachelor Of Technology(Computer Science And Engineering) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

33 295 Bachelor Of Technology(Electrical) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

34 296 Bachelor Of Technology(Electronics and Telecommunication) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

35 297 Bachelor Of Technology(Electronics) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

36 298 Bachelor Of Technology(Information Technology) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

37 299 Bachelor Of Technology(Mechanical) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

38 300 Bachelor Of Textile (Fashion Technolgy) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

39 301 Bachelor Of Textile (Man-Made Textile Technolgy) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

40 302 Bachelor Of Textile (Textile Chemistry) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

Page 2
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ

41 303 Bachelor Of Textile (Textile Plant Engineering) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

42 304 Bachelor Of Textile (Textile Technolgy) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course
Medical Degree Level
43 376 Bachelor of medicine$Bachelor of surgery 4.6 55.2 YES A Yes Yes
Course in medicine
Medical Degree Level
44 377 Bachelor of physiotherapy 4 48 YES A Yes Yes
Course
45 432 Agriculture Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course
B.Sc Agriculture Degree
46 1394 Bachelor of Science(Animal Husbandry) 4 48 YES A Yes Yes
Level Course
B.Sc Agriculture Degree
47 1396 Bachelor of Science (AgriBioTechnology) 4 48 YES A Yes Yes
Level Course
B.Sc Agriculture Degree
48 1397 Bachelor of Science (Gardening) 4 48 YES A Yes Yes
Level Course
49 1398 Bachelor of technology (Food Technology) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

50 1410 Architecture and Design Studies 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

51 1471 Marine Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course
Medical Degree Level
52 1481 Bachelor of Ayurveda, Medicine & Surgery 4.6 55.2 YES A Yes Yes
Course in Ayurveda
53 1486 Bachelor of Engineering (Electronics & Communication 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course
Medical Degree Level
54 1494 Bachelor of Homoeopathic Medicine & Surgery 4 48 YES A Yes Yes
Course in Homeipathic
55 1496 Bachelor of Technology (Agricultural Engineering) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

56 1527 Bachelor Of Architecture in Interior Design 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

57 1550 Bachelor Of Engineering (Printing & Graphics) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

58 1559 Bachelor Of Industrial Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

59 1562 Bachelor Of Instrumentation Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

60 1566 Bachelor Of Petrochemical Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

61 1567 Bachelor Of Petroleum Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

Page 3
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ

62 1570 Bachelor Of Polymer Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

63 1572 Bachelor Of Production Sandwich 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

64 1720 Bachelor of Engineering and Technology 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

65 1833 Bachelor of Engineering (Biomedical Engg.) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

66 1838 Bachelor of Engineering Electrical (Electrical & Power) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

67 1839 Bachelor of Engineering Electrical (Electronics & Power) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course
Bachelor of Technology (Chemical)(Food, Pulp & Paper, Oil & Paint and
68 1852 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course
Petrochemical Technology)
69 1853 Bachelor of Technology (Cosmetics) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

70 1854 Bachelor of Technology (Polymer)(Plastic) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

71 1855 Bachelor of Textile Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

72 2083 Bachelor of Engineering Computer Technology 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

73 2102 Bachelor of Technology Civil (Water Management) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

74 2105 Bachelor of Technology Textile 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

75 2106 Bachelor of Technology Chemical Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

76 2108 Bachelor of Technology Instumentation 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course
Degree Courses in
77 2334 Bachelor of Science (Horticulture) 4 48 YES A Yes Yes
Agriculture
Degree Courses in B.Sc
78 Bachelor of Fisheries Science 5 60 YES A Yes Yes
Fisheries
79 2345 B.V..S.C. & A.H. (Graduate) 5 60 YES A Yes Yes Degree Courses in B.V.Sc

80 2346 B.F.S.C. (Graduate) 4 48 YES A Yes Yes Degree Courses in B.V.Sc

Medical Degree Level
81 Bachelor of Dental Surgery 4 48 YES A Yes Yes
Course in medicine
Medical Degree Level
82 Bachelor Of Unani Medicine and Surgery 4.6 54 YES A Yes Yes
Course in Unani

Page 4
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Degree Courses in
83 Bachelor of Science(Agriculture) 4 48 YES A Yes Yes
Agriculture
84 1 Bachelor Of mining Engineering 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

85 2 Bachelor of Technology ( Dairy Tech.) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

86 3 Bachelor of Technology ( Printing & Graphic Art ) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

87 7 Bachelor of Engineering ( Electrical & Electronics Engineering ) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

88 8 Bachelor of Engineering ( Electronic & Electrical Engineering ) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

89 Bachelor of Chemical Engineering ( B.Chem.Engg. ) 4 48 YES A YES YES Engg Degree Level Course

90 Bachelor of Technology (B.Tech.) in Fibers & Textiles Processing 4 48 YES A YES YES Engg Degree Level Course

91 Bachelor of Technology (B.Tech.) in Food Engineering & Technology 4 48 YES A YES YES Engg Degree Level Course
Bachelor of Technology (B.Tech.) in Oils,Oleochemicals & Surfactants
92 4 48 YES A YES YES Engg Degree Level Course
Technology
Bachelor of Technology (B.Tech.) in Pharmaceutical Sciences &
93 4 48 YES A YES YES Engg Degree Level Course
Technology
Bachelor of Technology (B.Tech.) in Polymer Engineering &
94 4 48 YES A YES YES Engg Degree Level Course
Technology
95 Bachelor of Technology (B.Tech.) in Surface Coating Technology 4 48 YES A YES YES Engg Degree Level Course

96 Bachelor of Electrical Electronics & Power Engineering 4 48 YES A YES YES Engg Degree Level Course

97 Bachelor of Engineering of Mechanical (Direct 2nd Year) 3 36 YES A YES YES Engg Degree Level Course

98 Bachelor of Engineering of Computer (Direct 2nd Year) 3 36 YES A YES YES Engg Degree Level Course
Bachelor of Engineering of Electronics & Telecommunication (Direct 2nd
99 3 36 YES A YES YES Engg Degree Level Course
Year)
100 1 Bachelor of engineering (Metallurgical & Materials) 4 48 Yes A Yes Yes Engg Degree Level Course

101 1 Bachelor of Engineering Civil (Second Shift) 4 48 YES A YES YES Engg Degree Level Course

102 2 Bachelor of Engineering Electronic (Second Shift) 4 48 YES A YES YES Engg Degree Level Course

103 3 Bachelor of Engineering Mechanical (Second Shift) 4 48 YES A YES YES Engg Degree Level Course

Page 5
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ

104 4 Bachelor of Engineering Electronic & Telecommunication(Second Shift) 4 48 YES A YES YES Engg Degree Level Course

105 5 Bachelor of Engineering in Computer Engineering (Second Shift) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course
Bachelor of Engineering in Computer Science & Engineering (Second
106 6 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course
Shift)
107 7 Bachelor of Engineering in Information Technology(Second Shift) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

108 8 Bachelor Of Engineering Electrical (Second Shift) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

109 9 Bachelor of Engineering Electronics & Communication (Second Shift) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

110 10 Bachelor of Engineering Electrical Electronics & Power (Second Shift) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course

111 Bachelor of Engineering (Aeronautical Engineering) 4 48 YES A Yes Yes Engg Degree Level Course
Degree Level Courses in
112 Bachelor of Business Administration (Agri) 4 48 YES A Yes Yes
Agriculture
113 Bachelor of Chemical Engineering ( B.Chem.Engg. ) 4 48 YES A YES YES Engg Degree Level Course

OBC/SBC/VJNT Remark
Whether
Duratio Is
Sr.No course is Is
Duration n Scholars As per Central Govt
Dir,VJ Sr.No Course Name Professio Course Freeship
(Year) (Manths hip guidelines 1998 It falls under
NT nal? Group Eligible?
) Eligible? Group "B"
(YES/NO) (YES/NO)
(YES/NO)

Post Graduate Courses in

114 129 Master of Pharmacy (Pharmaceuticals) 2 24 YES B Yes No
Pharmacy
Post Graduate Courses in
115 132 Master of Pharmacy Pharamaceuticals Chemistry 2 24 YES B Yes No
Pharmacy
Post Graduate Courses in
116 133 Master of Pharmacy Quality Ashoriyanc 2 24 YES B Yes No
Pharmacy
Post Graduate Courses in
117 136 Master of Science Zoology 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
118 138 Master of Science Artificial Intelligent & Embedded 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
119 139 Master of Science Boi - Chemistry 1 12 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
120 140 Master of Science Boi - Informatics 1 12 NO B Yes Yes
Science Subject

Page 6
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Post Graduate Courses in
121 144 Master of Science Environment 1 12 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
122 145 Master of Science Genetics 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
123 146 Master of Science Geology 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
124 147 Master of Science in Analytical Chemistry 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
125 148 Master of Science in Boi Processing 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
126 150 Master of Science in Electronic 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
127 152 Master of Science in Forensic Science 1 12 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
128 153 Master of Science in Industrial Chemistry 3 36 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
129 154 Master of Science in Math's 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
130 156 Master of Science Micro Biology 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
131 157 Master of Science Micro Zoology 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
132 158 Master of Science Physics 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
133 159 Master of Science Plant Building & Molycucher Genetics 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
134 160 Master of Scinece in Bhugarbhasatra 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
135 197 Master of Science (Agriculture) 2 24 YES B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
136 198 Master of Science (Forestry) 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
137 199 Master of Science (Horticulture) 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
138 212 Master of Science 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
139 251 Master of Science (AgriBioTechnology) 2 24 YES B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
140 252 Master of Science (Post Harvest Management) 2 24 YES B Yes Yes
Science Subject
Master Of Science(Agriculture) and Master Of Science(Garden Post Graduate Courses in
141 253 2 24 NO B Yes Yes
Education) Science Subject

Page 7
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Post Graduate Courses in
142 254 Master Of Science(Forest Science) 2 24 YES B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
143 312 Master Of Science(Geography) 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
144 333 Master Of Pharmacy (Technical Campus) 0 YES B Yes No
Pharmacy
Post Graduate Courses in
145 337 Master Of Science In Organic Chemistry 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
146 340 Master of Science(Botony) 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
147 341 Master of Science(Chemistry) 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
148 345 Master of Science(Statistics) 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
149 372 B.Sc.Nursing 4 48 YES B Yes Yes Degree Course in Nursing

150 392 P.B.B.Sc.Nursing 3 36 YES B Yes Yes Degree Course in Nursing

Post Graduate Courses in
151 1381 Master of Science Electronic Media 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Diploma Course in
152 1497 Diploma (Polytechnic) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
153 1498 Diploma in Engineering (Industrial Electronics) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
154 1502 Diploma in Electrical Engineering 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
155 1503 Diploma in Electronics&Telecommn. 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
156 1505 Diploma in Engineering (Automobile) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
157 1506 Diploma in Engineering (Chemical) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
158 1507 Diploma in Engineering (Civil) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
159 1508 Diploma in Engineering (Computer Technology) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
160 1509 Diploma in Engineering (Computer) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
161 1510 Diploma in Engineering (Electrical) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
162 1511 Diploma in Engineering (Electronics) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering

Page 8
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Diploma Course in
163 1512 Diploma in Engineering (ENTC) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
164 1513 Diploma in Engineering (IT) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
165 1514 Diploma in Engineering (Mechanical) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Post Graduate Courses in
166 1522 Master of Pharmacy 2 24 YES B Yes No
Pharmacy
Post Graduate Courses in
167 1523 Master of Pharmacy in Pharmaceutics 2 24 YES B Yes NO
Pharmacy
Post Graduate Courses in
168 1524 Master of Pharmacy in Quality Assurance 2 24 YES B Yes NO
Pharmacy
Post Graduate Courses in
169 1624 M.A.M.Sc - Geography 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
170 1625 M.A.M.Sc - Mathematics 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
171 1681 Master of Pharmaceutical Chemistry 2 24 YES B Yes No
Pharmacy
Post Graduate Courses in
172 1682 Master of Pharmacology 2 24 YES B Yes No
Pharmacy
Post Graduate Courses in
173 1686 Master Of Science Biodiveristy 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
174 1687 Master Of Science Biotechnology 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
175 1692 Master Of Science Electronic Science 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
176 1693 Master Of Science Environmental Science 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
177 1696 Master Of Science Inorganic Chemistry 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
178 1699 Master Of Science Organic Chemistry 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
179 1700 Master Of Science Petrolium Technology 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
180 1701 Master Of Science Physical Chemistry 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
181 1703 Master Of Science Polymer Science 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
182 1734 Master of Science Communication Media For Child 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
183 1735 Master of Science in Nutrition & Food Processing 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject

Page 9
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Post Graduate Courses in
184 1736 Master of Science In Nutrition & Health Communication 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Diploma Courses in
185 1770 Diploma In Food Technology 3 36 YES B Yes Yes
Technology
Post Graduate Courses in
186 1778 Master of Science Clinical Nutrition & Dietetics 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
187 1779 Master of Science Food Science and Nutrtion 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Wireless and television
operators/sound recording
and sound engineering
188 1845 Bachelor of Performing Arts 3 36 NO B Yes Yes
motion picture, photography,
film direction/acting.
Screenplay /writing
Post Graduate Courses in
189 1904 Master of Pharmacy in Industrial Chemistry 2 24 YES B Yes No
Pharmacy
Post Graduate Courses in
190 1905 Master of Pharmacy in Industrial Pharmacy 2 24 YES B Yes NO
Pharmacy
Post Graduate Courses in
191 1906 Master of Pharmacy in Pharmacognocy 2 24 YES B Yes NO
Pharmacy
Post Graduate Courses in
192 1922 Master of Science (Bioinformatics) 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
193 1923 Master of Science (Home Science) Food Science and Nutrition 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
194 1924 Master of Science (Home Science) Human Development 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
195 1925 Master of Science (Home Science) Textile and Clothing 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
196 1930 Master of Science in Geoinformatics 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
197 1931 Master of Science in Industrial Chemistry 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
198 1935 Master of Science in Electronics Instrumentation 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
199 2042 Master of Pharmacy in Pharmaceutical Chemistry 2 24 NO B Yes NO
Pharmacy
Post Graduate Courses in
200 2044 Master of Pharmacy in Pharmasutics 2 24 YES B Yes No
Pharmacy
Post Graduate Courses in
201 2051 Master of Science (A & P ) 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
202 2058 Master of Science in Genetic 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject

Page 10
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Post Graduate Courses in
203 2193 Master of Science Dairy Science 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
204 2194 Master of Science Drug Chemistry 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
205 2197 Master of Science Environmental Technology 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
206 2201 Master of Science Non Vocational Energy Source 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
207 2203 Master of Science Photonics 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
208 2322 Master of Science (Food Science) 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
209 2327 Master of Science(Industrial Engineering)2011 pattern 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
210 Master of Science (Fisharies) 2 24 YES B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
211 Master of Science (Food Technology ) 2 24 YES B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
212 Master of Science (Home Science ) 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Diploma & Comparable
213 Agriculture Technical Diploma 3 36 YES B Yes Yes Courses in Engineering /
Technology
Post Graduate Courses in
214 36 Master of Science(Agricultural Biotechnology) 2 24 Yes B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
215 37 Master of Science(Agriculture Engineering) 2 24 Yes B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
216 38 Bachelor of Science(Agriculture Engineering) 3 36 Yes B Yes Yes
Science Subject
Diploma Course in
217 117 Diploma in Engineering(Civil and Rural) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
218 122 Diploma in Engineering(Plastic and Polymer) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
219 124 Diploma in Engineering Dress Designing and Garment Manufacturing 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
220 125 Diploma in Engineering(Instrumentation) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
221 126 Diploma in Engineering(Mining and Mine Surveying) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
222 127 Diploma in Engineering(Computer Science) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
223 128 Diploma in Engineering(Printing Technology) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering

Page 11
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Diploma Course in
224 129 Diploma in Engineering(Medical Electronics) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
225 130 Diploma in Engineering(Producation) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
226 133 Diploma in Engineering(Agricultural) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
227 134 Diploma in Engineering(Metallurgical enginering) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
228 135 Diploma in Engineering(Sugar Manufacturing) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
229 136 Diploma in Engineering(plastic Technology) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
230 137 Diploma in Engineering(Textile Manufactures) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
231 138 Diploma in EngineeringTextile Technology 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
232 139 Diploma in EngineeringConstruction Technology 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
233 140 Diploma in Engineering(Automobile)(Second Shift) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
234 141 Diploma in Engineering(Architecture Assistantship) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
235 142 Diploma in Engineering(Medical Laboratory Technology) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
236 144 Diploma in Engineering(Leather Goods and Footwear Technology) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
237 145 Diploma in Engineering(Leather Technology) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
238 146 Diploma in Engineering(Instrumentation and Control ) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
239 147 Diploma in Engineering(Food Technology) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
240 152 Diploma in Engineering(Digital Electronics) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
241 154 Diploma in Engineering(Apperel Manufacturing and Design) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
242 156 Diploma in Engineering(Ophthalmic Technology) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
243 157 Diploma in Engineering(Petro Chemical) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
244 158 Diploma in Engineering(Electronics and Video) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering

Page 12
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Diploma Course in
245 159 Diploma in Engineering(Electrical Power System) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
246 160 Diploma in Engineering(Packaging Technology) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
247 161 Diploma in Engineering(Mining) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
248 163 Diploma in Engineering(Electronics)(Aided) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
249 164 Diploma in Engineering(Information Technology )(Second Shift) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
250 165 Diploma in Engineering(Man Made Textile Technology) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
251 166 Diploma in Engineering(Electronics and Communication) (Second Shift) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
252 168 Diploma in Engineering(Electrical and Electronics)(Power System) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
253 170 Diploma in Engineering(Plastics) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
254 171 Diploma in Engineering(Industrial Electronics) (Second Shift) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
255 3 Diploma in Medical Laboratory technology(DMLT) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Post Graduate Course in
256 4 M.Sc. Nursing 2 24 yes B Yes Yes
Nursing
Diploma Course in
257 11 Diploma in Engineering (Production Technology) 3 36 YES B Yes Yes
Technology
Diploma Course in
258 19 Diploma in Plastics Mould Technology ( DPMT ) 3 36 YES B Yes Yes
Technology
Diploma & Higher Courses
259 Bachelor of Hotel Management and Catering Technology ( BHMCT) 4 48 YES B Yes YES in Hotel Management and
Catering Technology
Post Graduate Courses in
260 M.Sc. (Biology) 2 24 No B YES YES
Science Subject
Post Graduate Courses in
261 M.Sc. ( Bio-Analytical Science) 2 24 No B YES YES
Science Subject
Post Graduate Courses in
262 M.Sc. ( Home Science ) Foods, Nutrition & Dietetics 2 24 No B YES YES
Science Subject
Post Graduate Courses in
263 M.Sc. ( Home Science ) Foods Processing & Preservation 2 24 No B YES YES
Science Subject
Post Graduate Courses in
264 M.Sc. ( Home Science ) Sports Nutrition 2 24 No B YES YES
Science Subject

Page 13
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Post Graduate Courses in
265 38 Master of Science in urban policy & Governance 2 24 No B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
266 39 Master of Science in water policy & Governance 2 24 No B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
267 40 Master of Science in regularity Governance 2 24 No B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
268 42 M.A/M.Sc in DISASTER MANAGEMENT (DM) 2 24 No B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
269 35 Master of Science in DISASTER MANAGEMENT (DM) 2 24 No B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
270 37 Master of Science in climate change & sustainability studies 2 24 No B Yes Yes
Science Subject
Diploma Course in
271 Agriculture Polytechnic 3 36 YES B Yes YES
Engineering
Diploma Course in
272 Agriculture Education Division Non Aided 3 36 No B YES YES
Engineering
Diploma & comparable
courses in Engineering,
273 Agriculture Technical Diploma 3 36 YES B YES YES
Technology, Architecture,
medicine
Post Graduate Courses In
Wireless and television
operators/sound recording
274 Post Graduate Diploma Courses in Film Direction 3 36 YES B YES YES and sound engineering
motion picture, photography,
film direction/acting.
Screenplay /writing

Post Graduate Courses In

Wireless and television
operators/sound recording
275 Post Graduate Diploma Course in Cinematography 3 36 YES B YES YES and sound engineering
motion picture, photography,
film direction/acting.
Screenplay /writing

Page 14
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ

Post Graduate Courses In

Wireless and television
operators/sound recording
276 Post Graduate Diploma Course in Film Editing 3 36 YES B YES YES and sound engineering
motion picture, photography,
film direction/acting.
Screenplay /writing

Post Graduate Courses In

Wireless and television
operators/sound recording
277 Post Graduate Diploma Course in Sound Recording & Sound Design. 3 36 YES B YES YES and sound engineering
motion picture, photography,
film direction/acting.
Screenplay /writing

Post Graduate Courses In

Wireless and television
operators/sound recording
278 Post Graduate Diploma Course in Acting 2 24 YES B YES YES and sound engineering
motion picture, photography,
film direction/acting.
Screenplay /writing

Post Graduate Courses In

Wireless and television
operators/sound recording
279 Post Graduate Diploma Course in Art Direction & Production Design 2 24 YES B YES YES and sound engineering
motion picture, photography,
film direction/acting.
Screenplay /writing
Post Graduate Courses in
280 2 Master of science (polymer chemistry ) 2 24 No B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
281 3 Master of science (Material science) 2 24 No B Yes Yes
Science Subject
Diploma Course in
282 14 Diploma In Engineering Surface coating Technology 3 36 YES B YES YES
Engineering
Diploma Course in
283 15 Diploma in Engineering Electronics & Telecommunication (Second Shift) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
284 16 Diploma in Engineering Civil (Second Shift) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering

Page 15
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Diploma Course in
285 17 Diploma in Engineering Computer Technology (Second Shift) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
286 18 Diploma in Engineering Computer (Second Shift) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
287 19 Diploma in Engineering Electrical (Second Shift) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
288 20 Diploma in Engineering Electronics (Second Shift) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
289 21 Diploma in Engineering Mechanical (Second Shift) 3 36 YES B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
290 22 Diploma in Engineering Information Technology (Second Shift) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
291 23 Diploma in Engineering Computer Science (Second Shift) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
292 24 Diploma in Engineering Automobile (Second Shift) 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
293 Diploma in Engineering (Fashion and Clothing) Technology 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Diploma Course in
294 26 Diploma in Engineering Interior Design 3 36 Yes B Yes Yes
Engineering
Post Graduate Diploma in
295 27 Post Graduate Diploma in Business Management 2 24 YES B YES YES
Business Management
Diploma and Higher
Courses in Hotel
296 18 Diploma in Hotel & Tourism Management 3 36 Yes B Yes Yes
Management Catering
Technology
Diploma and Higher
Courses in Hotel
297 19 Advance Diploma in Hotel & Tourism Management 3 36 Yes B Yes Yes
Management Catering
Technology
As per State Govt GR 2007
298 100 Master of Business Administration 2 24 YES B NO Yes It falls under Group "B" Post
Graduate level Courses

As per State Govt GR 2007

299 103 Master of Computer Application 3 36 YES B NO Yes It falls under Group "B" Post
Graduate level Courses

As per State Govt GR 2007

300 319 Master Of Business Administration(Technical Campus) 2 24 YES B No Yes It falls under Group "B" Post
Graduate level Courses

Page 16
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ

As per State Govt GR 2007

301 1519 Master of Business Administration 2 24 YES B No Yes It falls under Group "B" Post
Graduate level Courses

As per State Govt GR 2007

Master of Management Studies
302 18 2 24 YES B NO Yes It falls under Group "B" Post
( Only Mumbai University)
Graduate level Courses

As per State Govt GR 2007

303 11 Master of Business Administration (Agri) 2 24 YES B NO YES It falls under Group "B" Post
Graduate level Courses

As per State Govt GR 2007

304 12 Master of Business Administration (2nd Shift) 2 24 YES B NO YES It falls under Group "B" Post
Graduate level Courses

As per State Govt GR 2007

305 13 Master of Computer Application (2nd Shift ) 3 36 YES B NO YES It falls under Group "B" Post
Graduate level Courses
Degree Courses in
306 11 Bachelor of Pharmacy 4 48 YES B Yes Yes
Pharmacy

OBC/SBC/VJNT Remark
Whether
Duratio Is
Sr.No course is Is
Duration n Scholars As per Central Govt
Dir,VJ Sr.No Course Name Professio Course Freeship
(Year) (Manths hip guidelines 1998 It falls under
NT nal? Group Eligible?
) Eligible? Group "C"
(YES/NO) (YES/NO)
(YES/NO)

307 8 B.F.A. In Applied Arts 3 36 YES C Yes Yes Degree Courses in Fine Arts

308 9 B.F.A. In Draing & Penting 3 36 YES C Yes Yes Degree Courses in Fine Arts

309 10 B.F.A. In Textiles Designer 3 36 YES C Yes Yes Degree Courses in Fine Arts
Degree Courses In
310 21 Bachelor of Education 1 12 YES C Yes Yes
Teacher's Training
311 44 Bachelor of Law General 3 36 YES C Yes Yes Degree Courses In law
Degree Courses In Physical
312 46 Bachelor of Physical Education 1 12 YES C Yes Yes
Education
313 64 Bachelor of Social Legispecial 3 36 YES C Yes Yes Degree Courses In Low
314 81 Diploma In Pharmacy 2 24 YES C Yes Yes Diploma in Pharmacy
Page 17
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Post Graduate Course Fine
315 84 Master of Fine Arts 2 24 YES C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Course Arts
316 87 Master of Arts in Sociology 2 24 NO C Yes Yes
Subject
Post Graduate Course Arts
317 88 Master of Arts (Public Administration) 2 24 NO C Yes Yes
Subject
Post Graduate Course Arts
318 91 Master of Arts Human Science 2 24 NO C Yes Yes
Subject
Post Graduate Course Arts
319 92 Master of Arts In Arabic 2 24 NO C Yes Yes
Subject
Post Graduate Course Arts
320 93 Master of Arts In Geography 2 24 NO C Yes Yes
Subject
Post Graduate Course Arts
321 94 Master of Arts in HomeScience 2 24 NO C Yes Yes
Subject
Post Graduate Course Arts
322 95 Master of Arts in Music 2 24 NO C Yes Yes
Subject
Post Graduate Course Arts
323 96 Master of Arts Mass A communication & Jurnalist 3 36 NO C Yes Yes
Subject
Post Graduate Course Arts
324 98 Master of Arts Pali 2 24 NO C Yes Yes
Subject
Post Graduate Course Arts
325 99 Master of Arts Politics 2 24 NO C Yes Yes
Subject
Post Graduate Course
326 102 Master of Commerce 2 24 NO C Yes Yes
Commerce Subject
Post Graduate Courses in
327 124 Master of Library Science 2 24 NO C Yes Yes
Library Science
Post Graduate Course Arts
328 126 Master of Mass A communication 2 24 NO C Yes Yes
Subject
Post Graduate Courses in
329 134 Master of Physical Education 1 12 NO C Yes Yes
Physical Education
Post Graduate Course Arts
330 135 Master of Public Administration 2 24 NO C Yes Yes
Subject
Post Graduate Diploma in
331 167 Post Graduate Diploma Cyber in Law 3 36 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Diploma in
332 169 Post Graduate Diploma in Corporate Law 1 12 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Diploma in
333 171 Post Graduate Diploma in Intellectual Property Law 1 12 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Diploma in
334 172 Post Graduate Diploma in Medical Jurisprudents 1 12 NO C Yes Yes
Law
Post Graduate Diploma in
335 174 Post Graduate in Diploma in Digital& Cyber Forensic science Related law 1 12 YES C Yes Yes
Law

Page 18
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Post Graduate Diploma in
336 175 Post Graduate in Diploma in Forensic science Related law 1 12 YES C Yes Yes
Law
Diploma Courses in
337 193 Krushi Tantra Padvika 2 24 YES C Yes Yes
Agriculture
Diploma Courses in
338 194 Krushi Vidnyan Padvika 2 24 YES C Yes Yes
Agriculture
339 209 LL.B. 3 36 YES C Yes Yes Degree Courses in Law
Post Graduate Course Arts
340 210 Master of Arts 2 24 NO C Yes Yes
Subject
Post Graduate Course Arts
341 213 Master of Social Work 2 24 YES C Yes Yes
Subject
Degree Courses In
342 224 Bachelor of Education(Shikshashastri) 1 12 NO C Yes Yes
Teacher's Training
Digree level Course Fine
343 225 Bachelor of Fine Arts 4 48 NO C Yes Yes
Arts
Post Graduate Courses in
344 235 Master of Arts(Dance) 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
345 236 Master of Arts(Kirtanshastra) 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
346 237 Master of Arts(Sanskrit) 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
347 238 Master of Arts(Vedang Jyotish) 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
348 239 Master of Arts(Yogshashtra) 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
349 262 B.S.L.LL.B 5 60 YES C Yes Yes Degree Courses in Law
Degree Courses In
350 272 Bachelor Of Education (Hearing Empered) 1 12 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Degree Courses In
351 273 Bachelor Of Education (Special Education) 1 12 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Post Graduate Courses in
352 316 Master of Arts(Kala And Lalitkala) 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
353 332 Master of Laws(LL.M) 2 24 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Courses in
354 338 Master Of Science(AGPM) 2 24 NO B Yes Yes
Science Subject
Post Graduate Courses in
355 1369 Master of Arts (Computational Linguistics) 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
356 1370 Master of Arts Anthropology 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
357 1371 Master of Arts buddhist-Studies 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject

Page 19
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Post Graduate Courses in
358 1372 Master of Arts Dalit & Tribal Studies 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
359 1373 Master of Arts dramatics and Film Studies 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
360 1374 Master of Arts Hindi (Comparative Literature) 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
361 1375 Master of Arts Hindi(Language Technology) 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
362 1376 Master of Arts Hindi(Translation Technology) 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
363 1377 Master of Arts Mass Communication 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
364 1378 Master of Arts Non-violence and Peace Studies 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
365 1379 Master of Arts Women Studies 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Digree Courses in library
366 1424 Becholar of library & information Science 3 36 NO C Yes Yes
Science
367 1500 Diploma in Dairy Science 2 24 YES C Yes Yes Diploma in Dairy Science
Degree Courses In
368 1543 Bachelor Of Education(M.R.) 1 12 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Digree level Course Fine
369 1553 Bachelor of Fine Arts Bridge Course 3 36 NO C Yes Yes
Arts
Digree level Course Fine
370 1554 Bachelor of Fine Arts in Craft 3 36 NO C Yes Yes
Arts
Digree level Course Fine
371 1555 Bachelor of Fine Arts Painting 3 36 NO C Yes Yes
Arts
Digree level Course Fine
372 1556 Bachelor of Fine Arts Sculpture 3 36 NO C Yes Yes
Arts
Hotel Management &
373 1558 Bachelor of Hotel Management Travel & Tourism 3 36 YES C Yes Yes Passenger Transport
Management
374 1594 Bachler of Arts in Music 3 36 NO C Yes Yes Digree level Course Arts
Post Graduate Courses in
375 1636 Master of Arts in Economics 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
376 1637 Master of Arts in English 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
377 1639 Master of Arts in Hindi 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
378 1640 Master of Arts in History 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
379 1641 Master of Arts in Logic 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject

Page 20
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Post Graduate Courses in
380 1642 Master of Arts in Marathi 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
381 1643 Master of Arts in Philosophy 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
382 1644 Master of Arts in Politics 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
383 1645 Master of Arts in Psychology 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
384 1647 Master of Arts in Urdu 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses In
385 1658 Master of Education(Physical Education) 2 24 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Post Graduate Course Fine
386 1675 Master of Fine Arts Applied Art 2 24 YES C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
387 1676 Master of Labour Laws & Labour Welfare 2 24 YES C Yes Yes
Law
388 1768 BVA 4 48 YES C Yes Yes Degree Course Fine Arts
Post Graduate Courses in
389 1775 Master of Arts Clinical Psychology 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
390 1777 Master of Arts Industrial Psychology 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Diploma in
391 1786 Post Graduate Diploma in Nutrition & Dietetics 2 24 YES C Yes Yes
Applied Nutrition
Post Graduate Courses in
392 1865 L.L.M(Business Law) 2 24 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Courses in
393 1866 L.L.M(Constitution Law) 2 24 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Courses in
394 1867 L.L.M(Constitution And Administration Law) 2 24 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Courses in
395 1868 L.L.M(Corporate Law) 2 24 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Courses in
396 1869 L.L.M(Criminal Law) 2 24 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Courses in
397 1870 L.L.M(Criminology And Payaralogy Law) 2 24 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Courses in
398 1871 L.L.M(Human Rights) 2 24 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Courses in
399 1875 Master of Arts in Home Economics 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
400 1876 Master of Arts in Master of Journalism & Mass Communication 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Diploma in
401 1941 Post Graduate Diploma in Banking Laws 1 12 YES C Yes Yes
Law

Page 21
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Post Graduate Diploma in
402 1943 Post Graduate Diploma in Consumer Law 1 12 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Diploma in
403 1944 Post Graduate Diploma in Criminology & Forensic Law 1 12 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Diploma in
404 1946 Post Graduate Diploma in Dr. B.R. Ambedkar& Indian Legal System 1 12 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Diploma in
405 1947 Post Graduate Diploma in Environmental Law 1 12 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Diploma in
406 1949 Post Graduate Diploma in Intellectual & Property Law 1 12 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Diploma in
407 1950 Post Graduate Diploma in Labour Law 1 12 YES C Yes Yes
Law
Post Graduate Diploma in
408 1951 Post Graduate Diploma in Law, Medical Jurisprudence 1 12 YES C Yes Yes
Law
Degree Diploma Courses in
409 1961 ART Teacher Diploma 2 24 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Post Graduate Courses in
410 2008 Master of Arts in Political Science 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
411 2014 Master of Arts in Kannad 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
412 2018 Master of Commarce Accountancy 2 24 NO C Yes Yes
Commerce Subject
413 2068 B.S.L. 5 60 YES C Yes Yes Digree level Course in Law
Degree Courses In
414 2078 Bachelor of Education H.R. 1 12 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Degree Courses In
415 2080 Bachelor of Education( Urdu Medium ) 1 12 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Degree Courses In Libray
416 2090 Bachelor of Library Science 1 12 NO C Yes Yes
Science
Post Graduate Courses in
417 2129 Master of Art Human Right 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
418 2131 Master of Arts in Education 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
419 2137 Master of Arts in Public Administration 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
420 2138 Master of Arts In Sanskrit 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
421 2312 Master of Arts(Education Communication) 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
422 2314 Master of Arts(Public Services) 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject

Page 22
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Post Graduate Courses in
423 2315 Master of Arts(Subject Communication) 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
424 2317 Master of Commerce(Subject Communication) 2 24 NO C Yes Yes
Commerce Subject
Diploma Courses in Dairy
425 Diploma in live Stock Management & Dairy Producation (Dairy Diploma ) 3 36 NO C Yes Yes
Development
Digree level Course Fine
426 2 Bachelor of Fine Arts in Rekha & Rangkala 3 36 Yes C Yes Yes
Arts
Digree level Course Fine
427 3 Bachelor of Fine Arts in Upayojita Kala 3 36 Yes C Yes Yes
Arts
Digree level Course Fine
428 4 Bachelor of Fine Arts in Shilpakala & PratimanbAndh 3 36 Yes C Yes Yes
Arts
Digree level Course Fine
429 5 Bachelor of Fine Arts in Antargat Gruhsajavat 3 36 Yes C Yes Yes
Arts
Digree level Course Fine
430 6 Bachelor of Fine Arts in Matkam 3 36 Yes C Yes Yes
Arts
Digree level Course Fine
431 7 Bachelor of Fine Arts in Vastrakala 3 36 Yes C Yes Yes
Arts
Digree level Course Fine
432 8 Bachelor of Fine Arts in Dhatukam 3 36 Yes C Yes Yes
Arts
Degree Courses in
433 2 Bachelor Of Physical Education (B.P.E) 3 36 No C Yes Yes
Physical Education
Diploma Course in Library
434 5 Diploma in Library Science 1 12 YES C Yes Yes
Science
( Diploma in Fisharies) Diploma Course in
435 6 3 36 YES C Yes Yes
Mastya Abhiyabtriki Padvika Fisheries
Post Graduate Course in
436 7 Master of Education 1 12 YES C Yes Yes
Teachers Training
Post Graduate Courses in
437 1 Master of Arts ( Mass Media ) 2 24 No C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
438 10 Master of Arts ( Marathi Literature ) 2 24 NO C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
439 8 Master of Arts in social work in criminology & justice 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Diploma in
440 9 L.L.M.In accsess to justice 2 24 No c Yes Yes
Law
Post Graduate Courses in
441 10 Master of Arts in social work in children & family 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Master of Arts in social work in community organization & Development Post Graduate Courses in
442 11 2 24 No c Yes Yes
practice Arts Subject
Post Graduate Courses in
443 12 Master of Arts in social work in Dalit & tribal studies & action 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject

Page 23
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Post Graduate Courses in
444 13 Master of Arts in Applied Physiology-specialization in clinical physiology 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
445 14 Master of Arts in counselling 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
446 15 Master of Arts in development studies 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
447 16 Master of Arts in Disability studies and action 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
448 17 Master of Arts in Education Elementary 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
449 18 Master of Arts in Globalization and labour 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
450 19 Master of Arts in Habitat policy and practice 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
451 20 Master of Arts in human resources management and labour relation 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
452 21 Master of Arts in media and cultural studies 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
453 22 Master of Arts in social Enterpreneurship 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
454 23 Master of Arts in social work 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
455 24 Master of Arts in social work in lively hood & Enterpreneurship 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
456 25 Master of Arts in social work in mental health 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
457 26 Master of Arts in social work in public health 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
458 27 Master of Arts in social work in women centered practice 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
459 28 Master of Arts women studies 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
460 29 Master of library & information sceince 2 24 C Yes Yes
Library Science
Post Graduate Courses in
461 30 Master of Arts in DISASTER MANAGEMENT (DM) 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Master of Arts in management in policy analysys and Enterpreneurship Post Graduate Courses in
462 31 2 24 No c Yes Yes
in & mental health Arts Subject
Post Graduate Courses in
463 32 Master of Arts in regularity Governance 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
464 33 Master of Arts in climate change & sustainability studies 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject

Page 24
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
Post Graduate Courses in
465 Master of Arts in water policy & Governance 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
466 34 Master of Arts in urban policy & Governance 2 24 No c Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
467 4 Master of Arts (Rular Development) 2 24 No C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
468 5 Master of Arts (Applied Economic.) 2 24 No C Yes Yes
Arts Subject
Post Graduate Courses in
469 6 Master of Arts (A.I.H.C.& A.) 2 24 No C Yes Yes
Arts Subject
470 L.L.B. 5 60 YES C Yes YES Degree Courses in law
Post Graduate Course in
471 Master of Library and Information Science 2 24 YES C Yes YES
Library Science
Post Graduate Courses in
472 Master of Arts ( Defence Studies) 2 24 No C YES YES
Arts Subject
Degree Courses in
473 B.A.B.Ed. 4 48 YES C YES YES
Teacher's Training
Degree Courses in
474 B.Sc. B.Ed. 4 48 YES C YES YES
Teacher's Training
Diploma Courses In Libray
475 28 Diploma in Library and information science 1 12 YES C YES YES
Science
Degree Diploma in
476 1501 Diploma in Education 2 24 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Degree Diploma in
477 1518 Diploma in Teacher Education 2 24 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Degree Diploma in
478 12 D.T.Ed In English 2 24 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Degree Diploma in
479 13 D.T.Ed In Gujrathi 2 24 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Degree Diploma in
480 14 D.T.Ed In Hindi 2 24 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Degree Diploma in
481 15 D.T.Ed In Kannad 2 24 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Degree Diploma in
482 16 D.T.Ed In Marathi 2 24 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Degree Diploma in
483 17 D.T.Ed In Urdu 2 24 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Degree Diploma in
484 Diploma Education Special Education (M.R) 2 24 YES C Yes Yes
Teacher's Training
Degree Diploma in
485 Diploma in Special Education (Hearing Impaired) 2 24 YES C Yes Yes
Teacher's Training

Page 25
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
OBC/SBC/VJNT Remark
Whether
Duratio Is
Sr.No course is Is
Duration n Scholars As per Central Govt
Dir,VJ Sr.No Course Name Professio Course Freeship
(Year) (Manths hip guidelines 1998 It falls under
NT nal? Group Eligible?
) Eligible? Group "D"
(YES/NO) (YES/NO)
(YES/NO)

General Courses upto

486 1557 B.A(Fine Art) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
487 1594 Bachler of Arts in Music 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
488 16 Bachelor of Arts Maths 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
489 17 Bachelor of Arts Special 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
490 50 Bachelor of Science 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
491 52 Bachelor of Science in ( Artificial Informatics In Mobile Communication ) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
492 55 Bachelor of Science in Forensic Science 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
493 58 Bachelor of Science in Refrigeration & A/C 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
494 59 Bachelor of Science Informatics 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
495 61 Bachelor of Science Manufacturing 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
496 187 Bachelor of Science (Forestry) 4 48 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
497 218 Bachelor of Arts (Sanskrit) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
498 219 Bachelor of Arts(Dance) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
499 220 Bachelor of Arts(Kirtanshastra) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
500 221 Bachelor of Arts(Prashasakiya Seva) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
501 222 Bachelor of Arts(Vedang Jyotish) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
502 223 Bachelor of Arts(Yogshashtra) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
503 263 Bachelor of Arts In Education 3 36 YES D Yes Yes
Graduate level
Page 26
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
General Courses upto
504 266 Bachelor Of Commerece In Global Finance 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
505 267 Bachelor Of Commerece In Foreign Trade 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
506 282 Bachelor Of Science Bio-Tech.(Entire) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
507 285 Bachelor Of Science(Biochemistry) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
508 287 Bachelor Of Science(Food Science and Quality Control) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
509 288 Bachelor Of Science(Forensic Science Entire) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
510 290 Bachelor Of Science(Nano Science and Tech. Entire) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
511 291 Bachelor of Science(Sugar Technology) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
512 310 B.A.Lalit Kala and Natya Tantra Shikshan 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
513 705 B.A.Home Science 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
514 1411 BA(Atrs & Craft) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
515 1412 Bacholar of Commerce(A&F) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
516 1414 Bacholar of Commerce(B&I) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
517 1415 Bacholar of Commerce(F.M.) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
518 1416 Becholar of Arts (economics) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
519 1417 Becholar of Arts (Enviourmental Studies) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
520 1418 Becholar of Arts (Geology) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
521 1419 Becholar of Arts (Pali) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
522 1420 Becholar of Commerce 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
523 1421 Becholar of Commerce (A&C)(B&I) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
524 1426 Becholar of Mass Media 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level

Page 27
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
General Courses upto
525 1429 Becholar of of Social Work 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
526 1433 Becholar of Science (Botany) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
527 1434 Becholar of Science (C.S. with Maths&Statistics) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
528 1435 Becholar of Science (Chemistry) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
529 1436 Becholar of Science (With PCM/Microbiology) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
530 1437 Becholar of Science (Zoology) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
531 1438 Becholar of Science with P.C.M./B.Z. 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
532 1439 Becholar of Science(Aeronautics) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
533 1441 Becholar of Science(B.Tech.) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
534 1442 Becholar of Science(Bio chemistry) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
535 1449 Becholar of Science(Microbiology) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
536 1537 Bachelor of Commerce in Tax Procedure & Practices(Vocational Course) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
537 1538 Bachelor of Commerce( Language Arabic & Persian ) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
538 1574 Bachelor Of Science Applied Biotechnology 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
539 1575 Bachelor Of Science Biotechnology 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
540 1576 Bachelor Of Science Communication & Science 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
541 1579 Bachelor Of Science Electronic 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
542 1581 Bachelor Of Science Environmental Science 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
543 1583 Bachelor Of Science Home Science 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
544 1586 Bachelor Of Science Physics 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
545 1588 Bachelor Of Science Vocational Biotechnology 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level

Page 28
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
General Courses upto
546 1589 Bachelor Of Science Vocational Electronic Equipment Maintenance 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
547 1590 Bachelor Of Science Vocational Still, Photography & AudioVisual 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
548 1591 Bachelor Of Science Wine Technology 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
549 1724 Bachelor of Social Science 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
550 1727 Bachelor of Arts 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
551 1729 Bachelor of Science in Food Science Quality Cantrol 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
552 1730 Bachlor of Visual Arts 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
553 1741 Bachelor of Arts (Vocational) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
554 1742 Bachelor of Arts Social Science 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
555 1743 Bachelor of Commerce Vocational 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
Bachelor of Commerce Vocational Ancillary Advertising ,Tourism & General Courses upto
556 1744 3 36 NO D Yes Yes
Travel Graduate level
General Courses upto
557 1747 Bachelor of Home .Science ( F.S.N. Textile & Clothing ) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
558 1752 Bachelor of Science (Clinical Lab Science) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
559 1754 Bachelor of Science (Food Science & Quality Control) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
560 1756 Bachelor of Science Home.Science ( Composite H.Sc.FSN) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
561 1758 Bachelor of Science (Nutrition And Dietetics) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
562 1827 B.A. in Social Work 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
563 1843 Bachelor of Journalism & Mass Communication 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
564 1847 Bachelor of Science ( Bioinformatics) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
565 1992 Bachelor of Science (Biotech) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
566 1993 Bachelor of Science (ECS) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level

Page 29
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
General Courses upto
567 1996 Bachelor of Science (Entrepreneurship) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
568 2073 Bachelor of Arts ( M.C.J) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
569 2074 Bachelor of Arts Lalit Kala 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
570 2076 Bachelor of Commerce Banking 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
571 2092 Bachelor of Science Bio - Chemistry 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
572 2097 Bachelor of Science Food Science 2--3 24-36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
573 2098 Bachelor of Science Food Technology 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
574 2239 Bachalor of Arts(Police Administration) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
575 2240 Bachalor of Arts(Road Transportation) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
576 2248 Bachelor of Arts(Public Services) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
577 2249 Bachelor of Arts(Service Administration) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
578 2250 Bachelor of Arts(Textile) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
579 2266 Bachelor of Science Facility Service 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
580 2270 Bachelor of Science(Business Information Systems) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
581 2271 Bachelor of Science(Industrial Science) 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
582 2272 Bachelor of Science(Nautical Sci.)2010 pattern 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
583 8 Bachelor of Journalism 3 36 NO D Yes YES
Graduate level
General Courses upto
584 15 Bachelor of Arts in Journalism 3 36 NO D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
585 4 Bachelor of Arts ( Geography ) 3 36 No D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
586 5 Bachelor of Arts. ( Psychology ) 3 36 No D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
587 6 Bachelor of Science (Biology) 3 36 No D Yes Yes
Graduate level

Page 30
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
General Courses upto
588 9 Bachelor of Science (Mathematics) 3 36 No D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
589 20 Bachelor of Arts ( Home Economics ) 3 36 No D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
590 Bachelor of Science ( Actuarial Science ) 3 36 No D YES YES
Graduate level
General Courses upto
591 Bachelor of Science(CBZ) 3 36 No D YES YES
Graduate level
General Courses upto
592 41 Bachelor of Art in Rural services 3 36 No D Yes Yes
Graduate level
General Courses upto
593 29 Bachelor of Arts in Performing Art.(Dance) 4 48 YES D YES YES
Graduate level
General Courses upto
594 30 Bachelor of Arts in Performing Art.(Music) 4 48 YES D YES YES
Graduate level
General Courses upto
595 31 Bachelor of Arts in Performing Art.(Drama) 4 48 YES D YES YES
Graduate level
General Courses upto
596 32 Bachelor of Arts in Performing Art 4 48 YES D YES YES
Graduate level

Page 31
 विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागासिगग ि विशेष मागास प्रिगग कल्याण विभाग, शासन ननणगय क्रमाांक : इबीसी 2017/ प्र.क्र.13/शिक्षण, शिन ांक : 21 ऑगस्ट,2017 सोबतचे पशिशिष्ट-अ
OBC/SBC/VJNT Remark
Whether
Duratio Is
Sr.No course is Is
Duration n Scholars As per Central Govt
Dir,VJ Sr.No Course Name Professio Course Freeship
(Year) (Manths hip guidelines 1998 It falls under
NT nal? Group Eligible?
) Eligible? Group "E"
(YES/NO) (YES/NO)
(YES/NO)

597 1725 11th H.S.V.C 1 12 NO E Yes Yes Classes 11 th & 12

598 11th Arts 1 12 NO E Yes Yes Classes 11 th & 12
599 11th Commerce 1 12 NO E Yes Yes Classes 11 th & 12
600 11th Science 1 12 NO E Yes Yes Classes 11 th & 12
601 12th Arts 1 12 NO E Yes Yes Classes 11 th & 12
602 12th Commerce 1 12 NO E Yes Yes Classes 11 th & 12
603 12th Science 1 12 NO E Yes Yes Classes 11 th & 12
604 11th MCVC 1 12 NO E Yes Yes Classes 11 th & 12
605 12th MCVC 1 12 NO E Yes Yes Classes 11 th & 12

Page 32