HAFTA 4

Ölçme ve Değerlendirme
Ölçme Araçlarında Bulunması
İstenen Nitelikler
 Ölçme Araçlarında Bulunması
İstenen Nitelikler
• Güvenirlik
• Geçerlik
• Kullanışlılık
 Ölçme Hataları
• Ölçme sonuçlarına çeşitli nedenlerle hata
karışır:
– Ölçme aracı
– Ölçme yöntemi
– Ölçmeyi yapan kimse
– Ölçmenin yapıldığı ortam
– Üzerinde ölçme yapılan birey
 ?
• Toplam puanı 10 olan bir yazılı yoklamada iki
puanlık bir soru sürenin yetersizliğinden sınıfın
tümü tarafından cevapsız bırakılmış olsun.
Cevapları puanlarken bu soruya Ece öğretmen
sıfır verirse en yüksek toplam puan 10 değil, sekiz
olacaktır. Süre yeterli olsa bu soruyu doğru
cevaplandırabilecek öğrencilerin hepsi böylece iki
puan eksik puanlanmış olacaklar YA DA Ece
öğretmen bu soru doğru cevaplandırılmış gibi her
öğrencinin puanına iki puan ekleyecek olursa bu
sorunun doğru cevabını yazamayacak öğrenciler
hak etmeden ikişer puan kazanmış olacaklardır.
 Ölçme Hataları
• Sabit hata
– Bir ölçmeden diğerine miktarı değişmeyen
hatadır.
 ?
• Ali öğretmen, bir yazılı yoklamayı
puanlarken
– kız öğrencilere erkeklerden
– el yazısı güzel olanlara olmayanlardan
– sona kalan kâğıtlara başta okuduğu
kâğıtlardan
• daha fazla puan takdir etmektedir.
 Ölçme Hataları
• Sistematik hata = Yanlılık
– Ölçülen değişkene, ölçmeciye veya ölçme
koşullarına bağlı olarak miktarı değişen
hatadır.
 ?
• Ayşe öğretmen, yazılı yoklama cevaplarını
dikkatsizce okuyup puanlamıştır.
 Ölçme Hataları
• Tesadüfî hata
– Kaynakları iyi bilinmeyen, ölçme sonuçlarına
gelişigüzel karışan hatadır.
 Güvenirlik

Akın Bilge Cengiz

12.2 cm 12.5 cm 120.1 mm
12.1 cm 12.0 cm 120.2 mm
12.2 cm 12.3 cm 120.3 mm
12.3 cm 12.1 cm 120.2 mm
12.2 cm 12.6 cm 120.2 mm

Ölçümlerdeki değişkenlik, ölçme hatalarından kaynaklanmaktadır.

Güvenirlik
 Güvenirlik
• Ölçmelerin ortalamasının gerçek değere
yakın olması beklenir.
• Aritmetik
ortalama
– Akın’ın ölçmelerinde 12.2 cm
∓ 0.1 cm
– Bilge’nin ölçmelerinde 12.3 cm
∓ 0.3 cm Tesadüfî hata

– Cengiz’in
Hangisinin ölçmelerinde
ölçmesinin 12.02 güvenirliği
duyarlığı ve dolayısıyla cm daha
yüksektir?
∓ 0.01 cm
 Güvenirlik
• Ölçme sonuçlarının tesadüfî hatalardan
arınıklığıdır.
• Ölçmelerin duyarlık derecesidir.
 Güvenirlik
• Ölçme hatası, ölçmelerin tekrarı sonucu
kestirilebilir.

• Eğitimdeki ölçmelerde güvenirliğin

kestirilebilmesi için ölçmelerin tekrarına,
hiç değilse ölçmelerin tekrarı sayılabilecek
bazı yöntemlere ihtiyaç vardır.
Güvenirliği Kestirme Yöntemleri
• Bir test aynı öğrenci grubuna birkaç gün
arayla iki defa uygulansın. İki uygulama
arasında öğrencilerin o testle ölçülen
yeteneklerinde bir değişme olmamışsa, iki
uygulamanın da sonuçlarının birbirini
tutması beklenir. Ölçme sonuçlarında hiç
tesadüfî hata yoksa öğrenciler her iki
ölçmede aynı başarı sırasına yerleşir. Bu
hâlde test güvenilirdir.
 Güvenirliği Kestirme Yöntemleri
«Test-Tekrar Test»
• Güvenirlik; aynı ölçme aracıyla yapılan iki
ölçme arasındaki tutarlılıktır.
SAKINCALARI
• Ölçülen bireyler
– Birinci ölçmeden ikinci ölçmeye bazı soruların
cevaplarını hatırlayabilirler.
– İki ölçme arasındaki sürede bazı soruların
cevaplarını öğrenebilirler.
 Güvenirliği Kestirme Yöntemleri
«Eşdeğer Formlar»
• Test güvenirliğini kestirmek için bir değil,
birbiriyle eşdeğer, paralel iki test
hazırlanır. Biri ilk, diğeri ikinci ölçmede
uygulanır.
• Güvenirlik; bir testin iki eş değer formu
arasındaki tutarlılıktır.
SAKINCALARI
• Eş değer test hazırlamak ve eş değerliği
kanıtlamak zordur.
 Güvenirlik Katsayısı
• İki ölçmeden elde edilen ölçümler arasındaki
korelasyon katsayısı (güvenirlik katsayısı), iki
ölçmenin ne derece tutarlı olduğunu gösterir.

0 < Güvenirlik katsayısı < 1

• Ölçme sonuçları tesadüfî hatalardan ne kadar

arınık ise güvenirlik katsayısı o kadar 1’e yaklaşır.
 Güvenirlik Katsayısı
• Can öğretmen, öğrencilerinin matematik
dersine yönelik tutumlarını ölçmek için bir
ölçek uygular. Aradan altı ay geçtikten sonra
aynı ölçeği öğrencilerine tekrar uygular ve iki
ölçme sonucunu karşılaştırır. İki ölçme
sonucunun birbirini tuttuğunu, öğrencilerinin
tutumlarının altı ayda değişmediğini
gözlemler.

• Güvenirlik katsayısı, bu durumda, kararlılık

ölçüsüdür.
 Güvenirliği Kestirme Yöntemleri
«Eşdeğer Yarılar»
• Bir testin bir kez uygulanmasıyla da o
testin güvenirliği kestirilebilir.
NASIL?
• Testin maddeleri eşdeğer iki yarıya ayrılır.
• İki yarıdan elde edilen puanlar arasındaki
tutarlılığa bakılır.
Güvenirliği Kestirme Yöntemleri
«Eşdeğer Yarılar»
 ?
• İki yarısı arasındaki güvenirlik katsayısı
.75 olarak hesaplanan bir testin güvenirlik
katsayısı kaçtır?
 Güvenirliği Kestirme Yöntemleri
«Eşdeğer Yarılar»
• Güvenirlik kestirilirken iki yarının
– Sorularının sayısı
– Sorularının güçlüğü
– Sorularının kapsamı (ölçtüğü özellik) eşdeğer
olmalıdır.
 Seçilmiş Kaynaklar
• Atılgan, H. (Ed.). (2015). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (8. Baskı). Ankara: Anı
Yayıncılık.
• Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S., & Bıçak, B. (2014). Geleneksel-tamamlayıcı
ölçme ve değerlendirme teknikleri öğretmen el kitabı (6. Baskı). Ankara: Pegem
Akademi.
• Başol, G. (2015). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (3. Baskı). Ankara: Pegem
Akademi.
• Erkan, S., & Gömleksiz, M. (Ed.). (2014). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (3.
Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Güler, N. (2019). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (13. Baskı). Ankara: Pegem
Akademi.
• Tan, Ş. (2015). Öğretimde ölçme ve değerlendirme KPSS el kitabı (11. Baskı).
Ankara: Pegem Akademi.
• Tekindal, S. (Ed.). (2014). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (4. Baskı). Ankara:
Pegem Akademi.
• Turgut, M. F., & Baykul, Y. (2015). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (7. Baskı).
Ankara: Pegem Akademi.