रॉबी िडिस हा शोध

आिण बोध :३:

रं जन रघव
ु ीर इंदम
ु ती जोशी
रॉबी िडिस हानी जे हा यांना िमळालेले
अॅरीझोना िव यािप ची स माननीय
डॉक्टरे टचे मानपत्र दाखवले ते हा अ या
ग्रािफक्स या क्षेत्रात भारतातील ते पिहलेच
असावेत कारण मा या मािहतीत दस ु रे
कुणीही नाही. “द माकर् ऑफ आयडेनटीटी”
हणन ू यां या पाच दशकातील कामाचा
तो गौरव आहे असे कळले. याचवेळेस
मला मा या सर जे.जे. मधील प्रा.
एस.एस. सा येसरानची आठवण झाली.
औषधे कोण यावेळी िकती घ्यावीत हे
अनेकदा डॉक्टरांनी सांगन ू लक्षात राहत
नाही. अिशिक्षतांचा िकवा खे यातील
क टकरी लोकांनातर हे समजणे व लक्षात
राहणे कठीणच यावर सरांनी किवचार
प धतीने मागर् शोधला तो िच ह
िवकिसत क न. कसाक्षरतेच उ म
उदाहरण हणन
ू इ.स. १९८१ला “
इंटरनॅशनल कॉनसील ऑफ ग्रािफक
िडझाईनसर् असोिशयेशन हणजेच
आयकोग्राडा-िफिल स अवाडर् ” हे .
४०,००० हजाराचा जागितक स मान
िमळवणारे पिहलेच भारतीय ठरले. रॉबीनची
अ या प धतीची िवकिसत केलेलेली िच हे
आहे त का तो शोध घेतला कारण ते जगात
औषधे िनिमर्ती या जािहरात व मािहती
ग्रािफक्स िवषयीचे तज्ञ हणन ू ओळखले
जातात. परं तु याप्रकारचे काम शोधावे
लागेल. उपयोिजत कलाशाखेतील हा िवभाग
खप ू मह वाच समजला जातो. सोबत प्रा.
एस.एस. सा येसरानची कलाकृती आिण
जगात ऑिलंिपक खेळाची िच हे िह नवी
जागितक िचत्रभाषा हणन ू मा यता
पावलेली असे सवर् समांतर पािह यावर रॉबी
िडिस हा एक कलाकार समज यास सोपे
जाईल.
रॉबीनचा नेटवर शोध घेताना बोजेरी सौ. वीणा गवाणकरानी घेतले या प्रदीघर्
टूयडीओ-इटली चे हे पु तक व मािहती मल
ु ाखती या िनिम ाने मी काही प्रमाणात
िमळाली. रॉबी िडिस हा हे नाव जगातील येथे मांडत आहे . हे करीत असताना या
प्रिस ध ग्रािफक िडझाईनरान या बरोबरीने समांतर घटना जाणव या यादे खील
न दलेले पिहले आिण अिभमान वाटला. अ यासाचा एक भाग हणन
ू याबरोबरीने
पु तक जगातील एक मह वाचे अस याने आ यात.
उपल ध नाही. हा बोजेरी टूयडीओ-इटली
जागितक ग्रािफक िडझाईन या उ क्रांतीतला
मह वाच मानला गेला आहे . खालील पीटर
िव बगर् आिण ट्रे डमाक्सर् हे पु तक तर मी
१९७० पासन
ू जे.जे.त अ यासात आलो.
प्र यक्ष रॉबीन या भेटीतन
ू यांचे या
पु तकातील काम तसेच सौ. वीणा
गवाणकरानी घेतले या प्रदीघर् मल
ु ाखतीतून
पीटर िव बगर् व रॉबीनचे इंग्लंडम ये
सौहादर् व मागर्दशर्काचे नाते उलघडले. मी
अचंिबत झालो. पुढील सवर् द तऐवज

रॉबी िडिस हान या

ग्रािफक्स या िव वात
िशरताना जगातील या
िवषयी या संधभर्जगाचा
शोधात गेलो आिण
नवापट उलघडत गेला.
काही प्र न िश लक
आहे त. तरी आज इ.स.
२०१५ पयर्ंत वया या
न वदीत( ८५ पूण)र्
रॉबीनची मरणशक्ती
आिण वतःचे सवर्
द तऐवज प्र यक्ष पाहून
अनेक गो टींची खात्री
क न घेऊ शकतो.
 ग्रािफकला मराठी श द “ व प” हा घेतला
तर याचे इंग्रजीतील अथर्: FORM,
APPEARANCE, LOOKS, NATURE, VERSION
AND FORMAT. दशर्क: THAT EXHIBITS,
SHOWS OR POINTS OUT, IN ALGIBRA)
INDEX OR EXPONENT GRAPHIC a.grafik
(Greek: GRPHO: I WRITE) व प
दशर्क, हुबेहूब वरणा मक, सिचत्र,
िह सवर् जगातील काही प्रमाणात कळू लेखनाचा, आकृितयुक्त..इ यादी. िह झाली
ग्रािफक्स या शकेल. येथे ‘ए’ इंग्रजी िडक्शनरीची याख्या. आता आपण
यकलेची ि थ यंतरे अक्षर आिण बाजस
ू प्र यक्षात यवसायात वापरली जाणारी
आहे त. यातील काही ग्रािफक यालाच याख्या पाहू.
आजपयर्ंत िटकून “टे क् ट आिण इमेज” The term GRAPHIC ART is used to denote
आहे त. जी िटकून पिरभाषेत हणतात ते all activities connected with the technique
आहे त यांचा थोडासा कसकसे बदलत जाते of writing; yet this term seems too generic
िवचार करता असे आिण यातून िविवध to represent such specific research area as
िदसेल िक िवज्ञान इझ स यकलेत येत the design and creation of an image. The
व तंत्रज्ञान जसे गेले ते कळते. term moreover causes confusion by
मानवी जीवनाचा अिभजातता ब दल खूप implying an association between activities
भाग यापू लागले बोलले गेले आहे पण that actually have no interaction with
तसे ग्रािफक्सची भाषा ग्रािफक्स अजून िततकी each other. (The language of
प्रभावी ठ लागली. चिचर्ली जात नाही. Graphics by Edward Booth‐Clibborn and
सोबत या वा तिवक िह उपयोिजत Daniele Baroni‐Thames and Huddson‐
पु तकातून िह मला कला िन या या 1980) या पु तकाचे लेखक रॉबी
िमळालीत याचा वापरातील असून अनेक िडिस हांचे सहकारी,िमत्र आहे त.
तपशील िदला आहे . िठकाणी आपणास जग DESIGN in French is to draw that leads to
रॉबी िडिस हा समज यास मदत something. (DESIGN by Paul Clark & Julian
ग्रािफक्स या कोण या करते. Freeman‐2003‐Silverdale Books‐jvy press
ट याव न गेले ते ltd.2000)
 १८२० ते १९८० पयर्ंत ग्रािफक आटर् ची उ क्रांती अितशय

सो या प धतीने मांडली आहे .

यानुसार ि हक्टोिरयन आटर् १८३० ते १९००, आटर् अॅ ड क्राफटस १८५० ते

१९००, आटर् नो हा १८९० ते १९२०, ग्लासगो १८९० ते १९२०, जज

ु ड टील

१८९० ते १९००, दादा १८९० ते १९३०, आटर् डेको १९२० ते १९४०, ि वस

इंटरनॅशनल १९४० ते १९८०आजपयर्ंत चालूच आहे , वहोटीर्सझम १९१०पयर्ंत

काहीकाळच, बाहौस १९२० ते १९३० परं तु ितचा प्रभाव अनेक शैलीत

आजपयर्ंत िदसून येतो, री हायटीिलझम आिण इलेसटीिसिझम १९५० ते

१९८० आजपयर्ंत चालच

ू आहे , का त्रटीिवझम १९२० ते १९३०, पोिलश

ताियल १९५० ते आजपयर्ंत, यू टायपोग्राफी १९२० ते १९३०, लेट मॉडरन

१९४० ते आजपयर्ंत चालूच आहे , डी टीजल १९२० ते १९३०, िब्रटीश

मॉडरन १९३० ते १९४०, जापनीज मॉडरन १९६० ते आजपयर्ंत चालूच आहे ,

ही णार हक्र्क ताती १९०० ते १९२०, बाझल १९७० ते आजपयर्ंत चालूच

आहे , एक्सप्रेिनझम १९०० ते १९२०, ट्रीमलाईन १९३० ते १९४०,

सायक्दे िलया १९६० ते १९७०, पो ट-मॉडनर् १९७० पासून आज पयर्ंत,

लाक्त टील १९०० ते १९३० पयर्ंत, पंक १९७० ते १९८०, युयचारीझम

१९१० ते १९४०, मेि फस १९८० जेमतेम एक वषर्.

या प धतीने पुढील सवर् थोडक्यात िदले या “इझ स” अ यास मांडता येईल.
ि हक्टोिरयन आटर् १८३० ते १९००,

यू वे ह ि हक्टोिरयन-िब्रटीश ि हक्टोिरयन-अमेिरकन

आटर् अॅ ड क्राफटस १८५० ते १९००

ि हक्टोिरयन-फ्रच

आ र्स अॅ ड क्रा स-अमेिरकन

आटर् नो हां-िवए नआसेकेशन आटर् नो हां-अमेिरकन आटर् नो हां-इटािलयन

अलीर् मॉडनर्- लकाट टील अलीर् मॉडनर्-िव नार े क् ता े एक प्रेिसिनझम-जमर्न

मॉडनर्- यच
ु िरझम मॉडनर्- टोिसझम मॉडनर्-डी टीिजल

मॉडनर्-बाहाऊस मॉडनर्- यू टाईपोग्राफी आटर् डक

े ो-फ्रच

आटर् डक
े ो-जमर्न आटर् डक
े ो-ि वस आटर् डक
े ो-इ टनर् युरोिपयन

आटर् डक
े ो-इंिग्लश आटर् डक
े ो-इटािलयन आटर् डक
े ो-अमेिरकन
आटर् डक
े ो- ट्रीमलाईन आटर् डक
े ो-डच दादा

लेट मॉडनर्-ि वस लेट मॉडनर्-इंिग्लश लेट मॉडनर्-अमेिरकन

लेट मॉडनर्-ि वस इंटरनॅशनल ताईल लेट मॉडनर्-कॉप रे ट ताईल लेट मॉडनर्-िरवायवल

लेट मॉडनर्-पॉिलश लेट मॉडनर्-सायकडिलक लेट मॉडनर्-जपनीज

पो ट मॉडनर्-मे फीज-बाझेल-झुरीच पो ट मॉडनर्-अमेिरकन यू वे ह पो ट मॉडनर्-अमेिरकनपंक

पो ट मॉडनर्-अमेिरकन पो ट मॉडनर् पो ट मॉडनर्-युरोिपयन यू वे ह ि हक्टोिरयन-िब्रटीश

 ि हक्टोिरयन-अमेिरकन ि हक्टोिरयन-फ्रच आ र्स अॅ ड क्रा स-अमेिरकन

आटर् नो हा-फ्रच/बेि जयन आटर् नो हा- युजे तील आटर् नो हा-ग् या गो टाईल
इ.स. १८५६ म ये (सर जे.जे. कूलची
थापना इ.स. १८५७) ओवेन जो सने
द तेवज केलेले भारतीय अलंकािरक
नक्षीकाम यास भारतीय आ स
र् अॅ ड
क्रा सचे क याकरण हं टले होते. वे टनर्
पिरभाषेत मळ
ू भारतीय गरिफक्स. पढ
ु े
यावर ि हक्टोिरयन सं कार झाले. याचे
व प सर जे.जे.आटर् कूल या कामातन
ू
इ.स.१९३५ पयर्ंत िदसते. रॉबी िडिस हाची
घडण अ या इंटरक चरवर झाली. वरील
युरोप/अमेिरका ग्रािफक्स अ यासताना
अ या भारतीय ग्रािफक्सचा िवचार घ्यावा
लागतो. अिजंठा िचत्र शैली अ यासताना
भारतीय अलंकािरक नक्षीकाम सवर्त्रच
िदसेल.

इ.स. १८५० ते इ.स. १९५० हा मुख्य

काळ ग्रािफक ि थ यंतर हो याचा व
पुढे संगणक युग,मािहती युग, ज्ञान
युग आिण आता अवकाश युग
ग्रािफक्सचे प बदलत नेणारे ठरे ल.
ग्रािफक आटर् मुळातच मानवी िलखाणा या अनेक प्रकारांशी संबंिधत आहे अथार्त ती ए ह याच अथार्ने न

घेता संक पना व सजर्नशील प्रितमांची िनिमर्तीसाठीची संशोधप्रिक्रया आहे हे िवस न चालत नाही. अनेकदा

पर परिवरोधी मानवी क्रीयांशी ती जोडली जाते व ग धळाची पिरि थती तयार होते. अिभजात कला व

उपयोिजत कला या दोघांना जोडणारी िह व प दशर्क हणजेच “ग्रािफक आटर् ” आहे . आिदमानवा या

गुफांमधून िह िचत्रभाषा प्रथम िवकिसत झाली परं तु मानवी िवकासा या उ क्रांतीत ती िवरघळून जात आज

पु हा िवज्ञान व तंत्रज्ञान यग
ु ात नवी जागितकिच हं भाषा हणन
ू अवतरली. जागितकीकरणा या

आिथर्क,सामािजक,सां कृितक थरातून संगणकाने ितला न या पािरभािषक पात अधोरे िखत केले. हे होत

असताना तीचे मूळ अिभजात व उपयोिजत या दोह ना जोडणारीचे प मात्र कायम रािहले. “फॉमर् फॉलोज

फंक्शन” हणजे जगातील प्र येक आकाराला काहीतरी हे तू आहे यावर सतत जगातील अ यासक िवचार

करीत आले आहे त. मानवी जीवनाव यक व तच

ू ी उपयक्
ु तता आिण यास परू क उपयोिज वा या टीने

सजर्नशील िनिमर्ती... ग्रिफकचे जग येथेच अवतरते. “फॉमर् दॅ ट डझ नॉट फॉलोज फंक्शन” हणजे जगातील

प्र येक आकार जे हा हे तूिवरिहत होतो ते हा अमूतर् अिभजात कला िनिमर्तीची सुरवात होत असते. िनसगर् हा

खरं तर हे तूिवरिहत आहे पण मानव यासं आपला अथर् दे त नवं िव वं तयार करत आहे . हे अथर् देण दे िखल

ग्रािफक आहे . मानवीिवकासा या क पना िनसगार्चे िनयम सांभाळतच िवकिसत करणे मा यता पावलेले आहे .

ग्रिफकचे जग येथेच भरीव योगदान दे त आहे यामुळे कला व जीवन दो ही सम ृ ध करीत आहे .

आपला समाज ि हक्टोिरयन आटर् या काळातून अजून पूणप

र् णे बाहे र पडलेला नाही.

वरील िवचारांसाठी संधभर् हणन

ू मा या संग्रहातील या पु तकाचा उपयोग झाला. “GRAPHIC STYLES” from

Victorian to post‐modern by Steven Heller & Seymour Chwast‐THAMES & HUDSON‐1988.

 या शोधा किरता
मी “िवक्यास वांग” या शोध
प धतीचा उपयोग केला आहे .
इ.स.२००० या
जागितकीकरणा या प्रिक्रयेतील
क्यानडा दे शातील ग्रािफक
I have applied िडझाईन अ यासक्रमाची
“Theory of भारतात(मुंबई) मी माडणी
Wucius Wong” करताना िह प धती मला
to get the अ यासावी लागली. प धतीचा

insight of फायदाच झाला कारण यात

Visual‐Signs by िनि चत व वैज्ञािनक िवचार

Dr.Roby D'silva असून िचत्रकलेतील

अिनि चतता नाही.
या प धतीचा कुणीही वापर क
शकतो, माझे सवार्ंस आ हान आहे
िक आपण िह प धत मा या
प्रमाणेच वाप न पहावी जामुळे
नवे संधभर् िमळतील.
 या प धतीचा कुणीही वापर मनातील िवचार यक्त क लागतो.
करताना मळ
ू इग्रंजीतील बाजस
ू याकिरता रे षेला पोत, रं ग, िदशा असे
िदले या सत्र
ू ांचा उपयोग समजन
ू च मनातील िवचारानस
ु ार अथवा
करावा. कोणतेही िचत्र जे हा समोरील डो यांनी िदसणार्या
संकि पले जाते ते हा िचत्रकरा या जगानुसार दे त असतो, उदा. रे षा
मनात: १)संक पन २) क िवचार कोण या साधनाने रे खाटली,
३)बु िधप्राम याचा ४)कृतीचा अशी क यावर व कशी हे सवर् मह वाचे
मल
ु भत
ू िवचार बैठक सवर्साधारण असते. याप्रमाणे इतर य घटक
असते. हे जागितक सवक्षणातून तपासता येतात. ३)बु िधप्राम याचा:
िस ध झाला आहे . आपण यथे येथे िचत्रकाराची बौ िधक उं ची
याचा तपशीलवार अ यास क . िचत्रकार मल
ु भत
ू घटकां या
१)संक पन: िचत्रांत हे प्र यक्षात मांडणीतून नवे संधभर् कसे तयार
िदसत नाही. िबंद,ू रे षा, आकार, करीत असतो ते कळते. या या
घनता, रं ग यां या क पनेतील संक पन पाहणायार्स
एकमेकां या मांडणीतून ते िविवध तसेच पोहोचवणे हे मह वाचे असे
प्रकारे यक्त होत असतात. उदा. यास वाटत असते. या किरता
िबंद ू व रे षा आकारा या अ या िदशा, अवकाश, गु वाकषर्ण
कोनात असतात िक यातन
ू िनयमांना समतोल/असमोतल
घनतेचा आभास होताना जाणवतो. मांडणीतून यक्त करीत असतो.
िबंद ू फक्त ि थती/जागा दशर्िवतो, ४)कृतीचा: यथे िचत्रकाराची मत
ू ,र्
िबंद ू जे हा ि थती/जागा बदलतो अमत
ू र् कृतीची कला मकता व
ते हा रे षेचे अि त व जाणवते. कारािगरी चे दशर्न पाहणायार्स होत
रे षेतन
ू आकार, आकारातून घनता असते. हे सवर् िचत्र सु मपणे तपासत
असे िव तािरत ि थ यातनुसार यातील अितंम शा क्ता व सौदयर्
संक पन िचत्रकार िनिमर्तच
े े वतंत्र िनि चत व वैज्ञािनक िवचारानुसार
िव व तयार करीत असतो. २) क पाहता येते. मळ
ू ईग्रजीतील िवचारांचे
िवचार: िचत्रकार ‘रे षा रे खाटणे’ हे ढोबळ मराठीकरण. कृपया डा या
करतो यावेळेस ते या मक बाजक
ू डील मळ
ू मािहती पहावी.
होते व यातून तो काहीतरी
हे “िचत्रसार” शेजारील साठ िच हाचे
असन ू याकिरता खालील प धतीचा
उपयोग केले आहे .
I have applied
“Theory of Wucius Wong” to get
the insight of Visual‐Signs by
Dr.Roby D'silva

हे कर याचे कारण
रॉबी िडिस हानी िस बॉल
संक पन करताना काय
िवचार केला असेल. तसेच
या प धतीतन ू याचा
ग्रािफक्स आकृितबंध दे खील
समजू शकतो. मी यांना
सेट तपास यास िदला
कारण मला यां या व
मा या क िवचारातील
तफावत जाणवन ू घ्यावयाची
होती. प्र यक्ष भेटीत ते
हणाले मला िह प धती
मािहत न हती. यां या
वयानस ु ार अथार्त या साठ
िच हाचा अथर्बोध इतक्या
तपिशलात अशक्यच!
यानंतर मी दस ु रा प्रयोग
कर याचे ठरवले याकिरता
प्रा. प्रशांत आचायर् माझे
माजी सहकारी व
िस बोयिससचे जे ठ
प्रा यापक या या
िव य यार्ला साठातील
िकमान पाच िचंह यास
आवडलेली काढ यास
सांिगतले. यातन ू आज या
िपढीला ते संधभर्हीन
वाटतात का? ते तपासन ू
घ्यायचे होते. तसेच दस ु री
माजी सहकारी िमसेस
जिमला वारावाला यांनी
इकोल इं यत ु तु लॅ ब या
भारतातील फ्रच आटर्
कूलमधील
िव य यार् यीर्नीस याच
प धतीने पाच िनवड यास
सांिगतले. पढ ु ील
पानावर...पाहू कोणते
िनवडले आहे त.
िह “िविशयास वॉगं िथयरी” काय आहे ?

आिण ितचे येथे रॉबी िडिस हान या

कामाशी काय संबंध ? असे प्र न पडू

शकतात. हयािवषयी मागील पानावर

थोडक्यात मािहती िदलीच आहे . प्रथम

माझे काही नमन

ु े मांडतो. यानंतर दोन

जागितक थरावरील ग्रािफक िडझाईन

िशकवणार्या सं थेतील भारतातील

िव य यार्ंनी िनवडून िदलेली रॉबी

Max Spine Waterproof
िडिस हान या साठ िच हातील नमन
ु े.
Sails: Italy Beautiful
मा या िन कषार्नुसार िह खर्या अथार्ने
composition of triangles
टाईमलेस हणजेच कालातीत आहे त.
that depicts the sailing
यामळ
ु े यां या कामाचे मू यमापन

करताना क िवचारांचा गण
ु ा मक अ यास
boat. ित्रकोणाचे पांतर
होतो. िह सवर् इ.स.१९५८ त इ.स.१९६७ सुंदर िच हात:
या काळातील यांची िच हे आहे त... जल यापारासाठी होडीतून
पढ
ु ील पानावर... सरु िक्षत प्रवास दशर्िवते
Humphries Oil Industries:
U.K. A black circle and a
white drop that depicts oil
industry.
काळे वतुळ
र् आिण यातील
पांढरािबंद ू तेलं उ योगाचे
पक हणून संक पन.
ICI Plastic Division: U.K.

Vestella Clothes for Girls: Italy.

Warli Art form image, which is
primitive art form depicting a girl
enjoying the moment.
भारतातील वारली िचत्रकलेतील
आिदमानव कालीन प्रितमेचा
वापर. लहान मुलगी दोरी या
उ या मार याचा खेळ करतांना
झग्या या कपडया या आनंदात.
प्रा. प्रशांत आचायर् माझे माजी सहकारी व िस बोयिससचे जे ठ प्रा यापक या या िव य यार्ला
रॉबी या साठातील िकमान पाच िच हे यास आवडलेली काढ यास सांिगतले. यातून आज या िपढीला
ते संधभर्हीन वाटतात का? ते तपासून घ्यायचे होते. तसेच दस
ु री माजी सहकारी िमसेस जिमला
वारावाला यांनी इकोल इं युतुत लॅ ब या भारतातील फ्रच आटर् कूलमधील िव य यार् यीर्नीस याच
प धतीने पाच िनवड यास सांिगतले. पढ
ु ील पानावर पहा....
माजी सहकारी िमसेस जिमला वारावाला यांनी इकोल इं युतुत लॅ ब या भारतातील फ्रच आटर्
कूलमधील िव य यार् यीर्नीस याच प धतीने पाच िनवड यास सांिगतले. यातील िह वर मांडली आहे त.

हा प्रयोग या प धतीनुसार कुणीही क शकतो कारण यात िनि चत व वैज्ञािनक िवचार असून

िचत्रकलेतील गूढता आिण अिनि चतता नाहीशी हो यास मदतच करते. या प धतीचा कुणीही वापर क

शकतो, माझे सवार्ंस आ हान आहे िक आपण िह प धत मा या प्रमाणेच वाप न पहावी जामळ
ु े नवे

संधभर् िमळतील. अथार्त यां या िचत्रावर हा प्रयोग करायचं यात प्र यक्ष िचत्रकार सहभागी असेल तर

िचत्रकार काय िवचार करीत असेलते या याशी पडताळावे यातून प टीकरण होऊन कलाकाराची प्रितभा

समज यास सोपी होईल. जर कलाकार भेटू शकत नसेल अथवा िजवंत नसेल तरी कलारस वाद होईल.

मला या प धतीने कलेची पा वर्भूमी नसले यांनाही कलारस वाद करीत िवचारप्रसारण करणे सोप गेले.

रॉबी िडिस हा यांचे तीन दे शांतील
आिण यशवंत चौधरी यांचे भात्रातील
ग्रािफक िडझाईनची कामे.
१९८३म ये वरील लेख मािहती साठी वाचून याचा गोषवारा दे त
आहे . प्रथमच नमूद केले आहे लंडनम ये जे हडे रॉबी िडझाईनर
हणून प्रिस ध आहे त ते हडे अजून येथे मब
ुं ईत पिरिचत
नाहीत. यांची उठबस कॉिलन फो सर्, एडवडर् बथ
ू -क्लीबबोनर्
या या सारख्या जगातील प्रिस ध िडझाईनसर् बरोबर होती.
यां या वे टनर् ट्रे िनंगचा फायदा भारताला होणार का ? भारतात
वे टनर् सं कृती प्रमाणे अजून िडझाईन सं कृती जलेली नाही.
रॉबी याची िवशेष न द घेत नाहीत. यांना यांचा िडझाईन
यवसाय मयार्िदत संवेदनशील ग्राहका या वतुळ
र् ातच असावा
अ या मताचे आहे त. लेख यापेक्षा नवा िवचार दे त नाही.
रॉबी भारतात १९६७म ये दहा वषार्ंनी परतले व १९७२ म ये
िडिस हा असोिसएटची थापना केली. मल
ु ाखत १९८३म ये
घेतलेली हणजे यांना भारतात येऊन दशक झालं होत.
थोडक्यात रॉबी काळा या पढ
ु े होते व जम बसलेला न हता. आज
१९९० या भारतात सरकारने मक्
ु तं अथर् यव था हे धोरण
वीकारलं आिण १९७० म ये रॉबीना अपेिक्षत वे टनर् सं कृती
प्रमाणे येथ िडझाईन सं कृती जली व २०१५ म ये ब्रॅ डेड
ग्राहकव तू नवजीवना या सं कृतीचा भाग बन या. याचं काळात
यांचे िमत्रं यशवंत चौधरी मुंबई या बाजार पेठेत ग्रािफक
िडझाईनर हणून ि थर झाले होते. यशवंत चौधरी यांचे
जे.जे. कूल व लंडनम ये कालािशक्षणात समकालीन. िह तल
ु ना
नाही पण रॉबीन या भारतातील बोधिच हांचा अ यास करताना
यां या वरील वे टनर् ट्रे िनंगचा प्रभाव कायम िदसतो. रॉबीनची
भारतीय िडझाईन संक पना जरी यांचे मूळ वसई आिण संशोधन
सखोल होते तरी यघटकाचा सज
ृ नशील आयोजन तल
ु नेने कमी
पडले असे हणावे लागेल. या नमन
ु ा उदाहरणाव न याचा
अदाज येऊ शकेल.
 या मांडणीतन
ू रॉबी िडिस हा मख्ु य कोण या कप्रभावातन
ू गेले ते यां याच
बोल यातनू मला यानस ु ार िदसले.

रॉबी िडिस हा भारतात

आ यावर मुख्य जािहरात
यवसायातील प्रवाहात
असताना केलेली िह
जािहरात यां या मनातील
भारतीय वाचा शोध अ या
संक पनेतून घेताना
िदसतात.
“रॉबी िडिस हा” हे
यिक्तम व खालीलप्रमाणे
कसं बदलत गेलं ते
यानुसार मांडता येईल...
वसई िठकाण>मळ
ू सु वात
वाडवळ>(आिदमानव ककला
...लोककला)>इ ट इंिडय स
िख्र चन>येशू या िविवध
प्रितमां या पारं पािरक
कलाकृती> सर जे. जे.
प्रवेश>िद साउथ
केि संग टोन>ि हक्टोिरयन
आटर् >आ र्स अॅ ड
क्रा स>नव िब्रटीश
कला>इटली>बाहाऊस>ि वस
िडझाईन>अमेिरकन>भारत>
महारा ट्र>वसई आटर्
कूल>शांितिनकेतन>
यारी बेकर>