TEORIA ROZWOJU DOJRZAŁOŚCI

INTERPERSONALNEJ

C.E. Sullivan i M.Q. Grant (1957)

(za: L. Pytka „Pedagogika resocjalizacyjna”)
 Podstawowe założenie

Rozwój człowieka jest osiąganiem przez

niego coraz wyższych poziomów dojrzałości
w stosunkach interpersonalnych

Rozwój ten wiąże się ze wzrostem poczucia

tożsamości Ja w miarę nabywania
doświadczeń społecznych
 1. Człowiek od chwili narodzin wchodzi w
nieustanny kontakt z otoczeniem – fizycznym i
społecznym.

2. W wyniku tych kontaktów człowiek różnicuje

dochodzące do niego bodźce i reaguje na nie.
 3. Bodźce i reakcje są porządkowane i
selekcjonowane w procesie ich integracji.
4. W następstwie pojawiają się u jednostki
elementarne struktury poznawcze,
emocjonalne oraz behawioralne, a dalej spójny
obraz świata, samej siebie oraz innych
ludzi.
5. Wyróżnia się 7 stadiów rozwojowych, a na
każdym występuje centralny problem
adaptacyjny (trudność do pokonania).

6. Jednostka, która zatrzymała się w rozwoju

we wczesnym stadium (1-4), jest nieuchronnie
skazana na różne trudności adaptacyjne.
 7. Źródłem zaburzeń w przystosowaniu jest
niedostateczne różnicowanie bodźców
(doświadczeń życiowych) oraz ich wadliwa
integracja, tj. zafałszowanie w obrazie świata,
samego siebie oraz innych ludzi i - w
konsekwencji - wadliwe ustosunkowanie
wobec nich.
 Poziom 1

Jednostka uczy się różnicować bodźce płynące z

zewnątrz i wewnątrz, poznaje siebie i otoczenie
Fiksacja:
Jednostka nie potrafi odróżniać siebie od świata
zewnętrznego
 Poziom 2 – środków do celu, aspołeczność

1. Pełna świadomość różnic Ja-świat

2. Jednostka ma świadomość, że ludzie mogą zaspakajać jej
potrzeby, ale nie potrafi zrozumieć ich zachowania.
3. Jednostka traktuje ludzi jak środki do zaspokojenia swoich
potrzeb.
4. W sytuacjach frustracyjnych i porażki obwinia innych.
Fiksacja:
Przyczyny: dobór prymitywnych środków wywierania nacisku
na innych, co prowadzi do konfliktu z normami społecznymi
 Poziom 3 – kontroli, nacisku
1. Jednostka uczy się bardziej etycznych
sposobów wywierania wpływu na innych.
2. Dostrzega, że zachowaniem ludzi kierują
pewne reguły, a ich znajomość pomaga w
manipulacji nimi i sytuacjami celem
zaspakajania własnych potrzeb.
3. Chce poznać te reguły i jest przekonana, że nie
powinno być żadnych sankcji wobec niej.
4. Rodzaj środowiska wych.
 Fiksacja na 3 poziomie
Niezrozumienie reguł i wzorów zachowania
(widzi jest zbyt ostro) oraz ich związku z
własnym
→ chęć kontrolowania innych ludzi (zastraszanie,
konformizm, krętactwo) bez względu na konsekwencje
→ źródłem lęku jest to, że niektórzy są odporni
na jej zabiegi lub sprytniejsi od niej
→ motywacja pragmatyczna
→ słaba internalizacja norm
 Poziom 4 – ról społecznych
1. Jednostka akceptuje brak możliwości
kontrolowania innych.
2. Dostrzega, że inni i „świat” mogą kontrolować
ją (lęk, poczucie niższości, bezradność).
3. Zauważa, że reguły zachowania łączą się w
role społeczne.
4. Identyfikuje się ze swoimi rolami, ale zauważa,
że ich realizowanie ogranicza ją.
Fiksacja na 4 poziomie - neurotyzm
Przeżywa konflikty wynikające z faktu rozbieżności
wymagań różnych ról i z własnymi preferencjami
→ lęk, poczucie niższości i niedomagania, reakcje
neurotyczne
Przyczyny: niewłaściwy sposób redukcji napięcia
wynikającego z tych uczuć
→ środowisko podkulturowe
→ przeżywa jednak dyskomfort, rozterki, bo
zinternalizowała już spory zakres norm
 Poziom 5
1. Jednostka potrafi wznieść się ponad role
społeczne i konwenanse, potrafi zrozumieć
uczucia i zachowania innych ludzi.
2. Jednak w dalszym ciągu sprzeczności
wynikające z pełnienia różnych ról budzą w niej
poczucie zagubienie i zdrady.
3. Jeśli staje się dewiantem, to z powodu
czynników przypadkowych, łatwo poddaje się
resocjalizacji.
 Poziom 6

Jednostka czerpie zadowolenie z bycia sobą, a

także potrafi funkcjonować w rolach społecznych
przy poczuciu niezależności i autonomii, czyli
tożsamości.
Jest elastyczna w odniesieniu do innych.
Niepokoje i napięcia wynikają jedynie z sytuacji
ekonomicznej i prestiżu społecznego
 Poziom 7

Ponadprzeciętny poziom dojrzałości.

Jednostka potrafi realizować własne cele i
potrzeby bez naruszanie praw innych.
Potrafi ustosunkować się do każdej sytuacji i
osoby bez utraty równowagi wew.
SYSTEM DIAGNOSTYCZNO-RESO.
„I-LEVEL CLASSIFICATION"
 W ramach 3 poziomów dojrzałości
interpersonalnej wyodrębniono 9 podtypów
różniących się przejawami i formami
dewiantywnego zachowania oraz motywacją
takiego postępowania.
 Poziom 2:
- aspołeczny agresywny
- aspołeczny pasywny
Poziom 3:
- niedojrzały konformista
- podkulturowy konformista
- manipulator
 Poziom 4:
- neurotyk aktywny
- neurotyk lękowy
- osobnik wyczulony na sytuacje krytyczne
- demonstracyjnie zidentyfikowany z podkulturą
 Plan oddziaływań reso.

1. Cele kierunkowe
2. Środowisko wychowawcze
3. Wskazania resocjalizacyjne
4. Pożądane cechy wychowawcy
5. Typ kontroli wychowawczej
 Typologia Sullivana i Granta
• Aspołeczni
• Konformiści
• Neurotycy