Temat: BUDOWA I FUNKCJE KWASÓW NUKLEINOWYCH

1. BUDOWA DNA - kwas deoksyrybonukleinowy - jest nośnikiem informacji genetycznej.

Jego struktura odkryta została w 1954 r. przez dwóch uczonych: Watsona i Cricka.
Cała cząsteczka zbudowana jest z dwóch nici spiralnie okręconych wokół siebie tworzących podwójną
helisę. Każda nić zbudowana jest z pojedynczych nukleotydów. (jest polinukleotydowa)
Struktura przestrzenna DNA to podwójna helisa.
Jednostką budującą każdą nić jest nukleotyd.
DNA jest polimerem ( dużą cząsteczką) zbudowanym z monomerów którymi są nukleotydy.
Budowa nukleotydu DNA:

Wiązanie
estrowe
Wiązanie
glikozydowe

Nukleozyd to część nukleotydu zbudowana z cukru i zasady.

Poszczególne nukleotydy łączą się ze sobą w ten sposób, że reszta kwasu fosforowego jednego nukleotydu
łączy się z deoksyrybozą następnego silnym wiązaniem 3,5 fosfodiestowym

Zasady azotowe cechuje zdolność do łączenia się w pary, przy czym obowiązuje tu ściśle określona reguła:
adenina zawsze łączy się z tyminą, a guanina z cytozyną. Cecha ta nazywana jest komplementarnością
zasad azotowych. Ponieważ zasady azotowe są jedynym elementem różniącym poszczególne nukleotydy,
można mówić o komplementarności nukleotydów.
Reguła Chargaffa - zgodnie z tą regułą zawsze w prawidłowej cząsteczce DNA całkowita liczba
cząsteczek puryn jest równa całkowitej liczbie cząsteczek pirymidyn (A + G = T + C) oraz jednocześnie
liczba cząsteczek adeniny jest równa liczbie cząsteczek tyminy (A = T), natomiast liczba cząsteczek guaniny
jest równa liczbie cząsteczek cytozyny (G=C)

Zasady purynowe: A i G (dwa pierścienie)

Zasady pirymidynowe C i T oraz uracyl (tylko w RNA) - jeden pierścień

Całość składa się przeciętnie z kilku - kilkudziesięciu milionów par nukleotydów.

Obydwie nici okręcają się wokół siebie w prawą stronę, na jeden skręt przypada 10 p.z

Nici są antyrównoległe: na końcu 5” znajduje się reszta kwasu fosforowego, na końcu 3” znajduje się grupa
-OH deoksyrybozy. Tak więc naprzeciwko końca 5” znajduje się koniec 3” drugiej nici. Patrz str. 7.

1. Budowa kwasu rybonukleinowego

- jest nicią polinykleotydową, pojedynczą
- budowa pojedynczego nukleotydu:
a) ryboza
b) reszta kwasu fosforowego
c) jedna z 4 zasad azotowych : A, C, G, oraz Uracyl zamiast T

2. Rodzaje i funkcje RNA (powstają w jąderku)

a) mRNA – informacyjny Biorą udział w procesie biosyntezy białka
b) tRNA – transportowy
c) rRNA – rybosomowy – buduje rybosomy

Wymienione rodzaje występują u wszystkich organizmów. U eukariotów występują dodatkowo:

-snRNA – bierze udział w powstawaniu mRNA
-siRNA, miRNA – biorą udział w degradacji mRNA