Anatomi’ye Giriş ve Terminoloji

Öğr. Gör. Beyza ÇELİKGÜN

İstanbul Sağlık ve Teknoloji Üniversitesi
Tıp Fakültesi
Anatomi Anabilim Dalı
ANATOMİ ?
 Anatomi

• Vücudun normal şekil ve yapısı ile vücudu oluşturan

organları ve bu organlar arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim
dalı

• Ana + Tome (Yunanca)

‘‘Parçalara bölme, kesip ayırma’’

• Ana eğitim materyali kadavra

• İki esas öğretim yöntemi var:
Sistematik ve topografik (bölgesel)

Sistematik Anatomi
Vücut bölümlerini ve organları
fonksiyonel yönden sistematik olarak
tarif eder.

İskelet sistemi; kemikleri

Artiküler sistem; eklemleri
Musküler sistem; kasları
Dolaşım sistemi; kalp ve damarları
inceler gibi…
Topografik (Bölgesel) Anatomi

Bir bölgedeki yapıları ve aralarındaki ilişkileri

yüzeyelden derine doğru inceler.

Regiones capitis: Baş bölgesi

Regiones cervicales: Boyun bölgesi
Regiones thoracicae: Göğüs bölgesi
Regiones abdominales: Karın bölgesi
Regiones dorsales: Sırt bölgesi gibi…
Terminoloji

• Bir bilim, sanat, meslek ya da

teknik dalına özgü terimlerin
tümü
• Anatomide kullanılan terimler
genellikle Latince ve Grekçe
(eski Yunanca) kökenli
• Terminologia Anatomica insan
anatomik terminolojisi için
kullanılan uluslararası bir
standart
Latince ile ilgili temel bilgiler
• Türkçe'deki Ç, I, Ğ, Ö, Ü, Ş harflerini içermez.
• Türkçe'de olmayan Q, W, X harflerini içerir.

• a,e,o,u,i harfleri; Türkçe’deki gibi okunur (inferior: inferior -- alttaki).

Ancak "i" harfi ünlü harflerden önce geldiğinde "y" olarak okunur (ovarium:
ovaryum -- yumurtalık).

• c harfi; a, o, u ünlü harfleri ile y dışındaki ünsüz harflerden önce geldiğinde "k"
sesiyle okunur (corpus: korpus – gövde).
e, i, y harfleri ve ae, oe ünlü çiftlerinin önüne geldiğinde "s" sesiyle okunur
(cisterna: sisterna – sarnıç).
Latince ile ilgili temel bilgiler
• j harfi; genellikle ünlü harflerin önüne gelir ve "y" sesiyle okunur (major:
mayor -- daha büyük).

• q harfi; "ku" sesiyle okunur. Bu harfi daima "u" harfi takip eder (quadratus:
kuadratus -- kare biçimli, dörtgen).

• s harfi; Türkçe’deki gibi okunur. Ancak, iki ünlü arasında yer aldığında "z" olarak
okunur (dyskinesia: diskinezi -- hareket bozukluğu).

• t harfi; Türkçe’deki gibi okunur. Ancak ia, ie, io, iu ünlü çiftlerinin önüne gelirse
"s" sesiyle okunur (spatium: spasyum -- aralık, boşluk).
Latince ile ilgili temel bilgiler
• x harfi; "ks" olarak okunur (axis: aksis -- eksen).

• ae ünlü çifti; "e" şeklinde okunur (caecum: sekum -- kör, kör bağırsak).

• au ünlü çifti; yazıldığı gibi okunur (auricula: aurikula -- kulak kepçesi).

Ancak bazı sözcüklerde "av" olarak, bazılarında "o" olarak okunur (trauma:
travma, autopsia: otopsi).

• eu ünlü çifti; "ö" benzeri okunur (neuron: nöron -- sinir hücresi).

Latince ile ilgili temel bilgiler
• oe ünlü çifti; "ö" olarak okunur (oesophagus: özofagus -- yemek borusu).

• ch ünsüz çifti; "k" olarak okunur (chorda: korda -- kordon).

• ph ünsüz çifti; "f" olarak okunur (pharynx: farinks -- yutak).

• rh ünsüz çifti; "r" olarak okunur (rhomboideus: romboideus -- eşkenar dörtgen

şeklinde).

• th sessiz çifti; "t" olarak okunur (thorax: toraks -- göğüs kafesi).

Anatomide Düzlemler ve Eksenler

• Vücuttaki yapıları incelemek ve yerlerini

tanımlayabilmek için bazı düzlemler kullanılır.
• Bu düzlemler anatomik duruş pozisyonundaki
bireyde üst, alt, ön, arka, sağ ve sol gibi
tanımlamaları yapabilmek için kullanılır.
• Anatomik duruş; ayakta duran ve baş ile gövdesi
dik, kolları yanlarda aşağı sarkık, ayakları bitişik,
avuç içleri, yüzü ve gözleri karşıya bakan bir kişinin
duruşudur.
Bütün anatomik tarifler, bu pozisyondaki bir insanın
vücudundan geçen hayali düzlemlerle ilişkisine göre
yapılır.
Düzlemler (Planum'lar)

Anatomik pozisyondaki bir vücuttan geçen 3 hayali

düzlem (plana) vardır.

1- Plana sagittalia; vücudu sağ ve sol olarak ayıran

düzlemlerdir.
Vücudun tam ortasından geçerek sağ ve sol iki eşit yarıma
ayıran düzleme planum medianum, buna paralel diğer
düzlemlere ise plana paramediana denir.
(para: yanında, yakınında)
 Düzlemler (Planum'lar)

Anatomik pozisyondaki bir vücuttan geçen 3 hayali düzlem

(plana) vardır.

2- Plana frontalia (coronalia); vücudu ön ve arka olarak

ayıran düzlemlerdir.
Frontal kemiğe paralel oldukları için bu isimle tanımlanırlar.
Bu düzlemde elde edilen radyolojik kesitlere frontal (koronal)
kesit denir.
 Düzlemler (Planum'lar)

Anatomik pozisyondaki bir vücuttan geçen 3 hayali düzlem

(plana) vardır.

3- Plana horizontalia (transversa); vücudu üst ve alt

parçalara ayıran düzlemlerdir.
Bu düzlemden geçen radyolojik kesitlere aksiyel kesit denir.
 Düzlemler
(Planum'lar)
Eksenler (Axis’ler)
1- Axis verticalis (Vertikal eksen): Baştan
ayaklara doğru düşey inen, yere dik eksendir.
(Yukarı-aşağı veya tam tersi yönde uzanan)

2- Axis sagittalis (Sagittal eksen): Önden arkaya

veya arkadan öne doğru geçen, yere paralel olan
eksendir.

3- Axis transversalis (Horizontal eksen): Yere

paralel, sağdan sola veya soldan sağa geçen
eksendir.
 Sık Kullanılan Anatomik Terimler
Vücuttaki bir yapının diğer yapılarla ilişkisini tarif ederken
Anatomi terminolojisinden yararlanılır.
Komşuluk terimleri
• Anterior (Ventral, ön): Vücudun ön tarafında bulunan
oluşumlar
• Posterior (Dorsal, arka): Vücudun arka tarafında bulunan
oluşumlar
• Superior (Cranial, üst taraf): Vücudun üst bölümü veya başa
yakın olan oluşumlar
• Inferior (Caudal, aşağı taraf): Vücudun alt bölümü veya
ayaklara yakın olan oluşumlar
• Medial (iç, iç taraf): Vücutta planum medianum'a yakın olan
oluşumlar
• Lateral (Dış, dış taraf): Vücutta planum medianum'dan uzak
olan oluşumlar
Komşuluk terimleri

• Elin anterior yüzü (avuç içi) için genellikle palmar (volar)

• Ayağın alt yüzü (ayak tabanı) için plantar
• Median; tam ortada olan
Karşılaştırma terimleri

İki yapının birbirleri ile olan pozisyonel ilişkilerini belirtmek için kullanılır.

• Proximal (bitişik, yakın): Gövdeye yakın olan oluşumlar

• Distal (uzak): Gövdeden uzak olan oluşumlar
• Superficial (yüzeysel): Vücutta deri yüzeyine yakın oluşumlar
• Profundus (derin): Vücutta deri yüzeyinden daha uzakta, derinde bulunan
oluşumlar
• Internal (iç, içeride): Bir boşluk veya bir organın merkezine yakın olan
oluşumlar
• External (dış, dışarıda): Bir boşluk veya bir organın merkezine uzak olan
oluşumlar
Karşılaştırma terimleri

• Ipsilateral: Vücudun aynı tarafında olan (Sağ el ve sağ ayak gibi)

• Contralateral: Vücudun karşı tarafında olan (Sağ ayak ve sol ayak gibi)
• Central: Merkezde olan
• Peripheric (peripheral): Merkezden uzakta olan
• Dexter: Sağ
• Sinister: Sol
 Hareket Terimleri
• Flexio (bükme) - Fleksiyon: Sagittal düzlemde yapılan,
vücut bölümleri veya kemikler arasındaki açıyı azaltan
hareket.
Plantar fleksiyon; ayağın plantar (alt) yüzünün aşağı
doğru bükülmesi
Hiperfleksiyon; normalden fazla yapılan fleksiyon

• Extensio (germe) - Ekstensiyon: Sagittal düzlemde

yapılan, vücut bölümleri veya kemikler arasındaki
açıyı arttıran hareket.
Dorsal fleksiyon (dorsifleksiyon); ayağın dorsal
yüzünün yukarı doğru bükülmesi
Hiperekstensiyon; normalden fazla yapılan
ekstensiyon hareketi
• Flexio (bükme) - Fleksiyon: Sagittal düzlemde
yapılan, vücut bölümleri veya kemikler arasındaki
açıyı azaltan hareket.
Plantar fleksiyon; ayağın plantar (alt) yüzünün
aşağı doğru bükülmesi
Hiperfleksiyon; normalden fazla yapılan fleksiyon

• Extensio (germe) - Ekstensiyon: Sagittal düzlemde

yapılan, vücut bölümleri veya kemikler arasındaki
açıyı arttıran hareket.
Dorsal fleksiyon (dorsifleksiyon); ayağın dorsal
yüzünün yukarı doğru bükülmesi
Hiperekstensiyon; normalden fazla yapılan
ekstensiyon hareketi
Hareket Terimleri

• Lateral flexio - Lateral Fleksiyon: Koronal (frontal)

düzlemde yapılan, baş ve gövdenin yana eğilme
hareketi

• Abductio - Abduksiyon: Koronal düzlemde yapılan

median düzlemden uzaklaşma hareketi, orta hattan
uzaklaşmak
• Adductio - Adduksiyon: Koronal düzlemde yapılan
median düzleme doğru olan hareket, orta hatta
yaklaşmak
 Hareket Terimleri
• Protractio - Protraksiyon: Alt çene veya omzun
öne hareketi
• Retractio - Retraksiyon: Alt çene veya omzun
arkaya hareketi
• Elevatio - Elevasyon: Yukarı doğru olan hareket
(kaldırma)
• Depressio - Depresyon: Aşağı doğru olan hareket
(indirme)
 Hareket Terimleri
• Circumductio - Sirkumduksiyon: Sırayla yapılan;
fleksiyon, abduksiyon, ekstensiyon, adduksiyon
hareketlerinin bütünü olan dairesel hareket

• Rotatio - Rotasyon : Vücudun bir parçasının

uzun ekseni (vertikal eksen) çevresinde yaptığı
dönme hareketi
Medial - internal rotasyon (iç rotasyon);
median düzleme doğru olan dönme
Lateral - external rotasyon (dış rotasyon);
median düzlemden uzaklaştıran dönme
Hareket Terimleri
• Evertio - Eversiyon: Ayak tabanının median düzlemden uzaklaşıp
dışa baktığı hareket

Eversiyon güçlü yapıldığında ayak ucu median düzlemden uzaklaşır

(abduksiyon).
Zorlu eversiyon + abduksiyon = pronatio - pronasyon (iç rotasyon)

• Invertio - İnversiyon: Ayak tabanının median düzleme yaklaşıp içe

baktığı hareket

İnversiyon güçlü yapıldığında ayak ucu median düzleme yaklaşır

(adduksiyon).
Zorlu inversiyon + adduksiyon = supinatio - supinasyon (dış
rotasyon)
Membrum Superius
(Üst Ekstremite) Caput: Baş

Brachium: Kol Collum: Boyun

Antebrachium: Ön kol
Truncus (Gövde)
Manus: El
Thorax: Göğüs
Membrum Inferius
(Alt Ekstremite) Abdomen: Karın

Femur: Uyluk Pelvis: Leğen

Crus: Bacak

Pes: Ayak
 Kaynaklar
• Standring S, editor. Gray’s Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice. 41st ed.
London, UK: Elsevier; 2016.
• Schuenke M, Schulte E, Schumacher U, Ross LM. Thieme Atlas of Anatomy: General
Anatomy and Musculoskeletal System. 2nd ed. New York, NY: Thieme Medical Publishers;
2014.
• Paulsen F, Waschke J, editors. Sobotta Atlas of Human Anatomy General Anatomy and
Musculoskeletal System. 15th ed. London, UK: Elsevier, Urban & Fischer; 2013.
• Arıncı K, Elhan A. Anatomi 2. Cilt. 2. Baskı. Ankara, TR; 1997.
• Ozan H. Ozan Anatomi. 3. Baskı. Ankara, TR: Klinisyen Tıp Kitabevleri; 2014.
• Folkens PA, White TD. The Human Bone Manual. 1st ed. Boston, MA: Elsevier Academic;
2005.
• Kenhub. [web page on the Internet]. Erişim 02.10.2022, Erişim site adı:
https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/the-frontal-bone
• TeachMeAnatomy. [web page on the Internet]. Erişim 02.10.2022, Erişim site adı:
https://teachmeanatomy.info/the-basics/anatomical-terminology/
• Terminologia Anatomica. [web page on the Internet]. Erişim 02.10.2022, Erişim site adı:
http://terminologia-anatomica.org/en/Terms