CHƯƠNG 2

SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN

 MỤC TIÊU CỦA CHƯƠNG

Nắm vững quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về GCCN và sứ
1 mệnh lịch sử GCCN, nội dung biểu hiện và ý nghĩa của sứ mệnh đó
trong bối cảnh hiện nay

Biết vận dụng phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu
2 chuyên ngành CNXHKH vào việc phân tích SMLS của GCCN trong
tiến trình cách mạng Việt Nam, và trong sự nghiệp đổi mới.

Góp phần xây dựng và củng cố niềm tin khoa học, lập trường GCCN
3 đối với sự nghiệp xây dựng CNXH trên phạm vi thế giới cũng như ở
Việt Nam
 NỘI DUNG CHƯƠNG

Quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về

I GCCN và sứ mệnh lịch sử của GCCN

GCCN và việc thực hiện sứ mệnh lịch sử

II
của GCCN hiện nay

III Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam
I. QUAN ĐIỂM CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN
VỀ GCCN VÀ SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GCCN

1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân

2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

3. Những điều kiện quy định và thực hiện sứ mệnh

lịch sử của giai cấp công nhân
1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân
a. Khái niệm giai cấp công nhân

5
1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân
a. Khái niệm giai cấp công nhân

- Công nhân là ai?

- Ai là công nhân?

6
a. Khái niệm giai cấp công nhân

Giai cấp
Giai cấp những
vô sản người làm
thuê - Phương diện
kinh tế - xã hội
- Phương diện
Giai cấp chính trị - xã hội
Giai cấp
công nhân
công nhân
đại công
hiện đại
nghiệp
 a. Khái niệm giai cấp công nhân

Về phương diện kinh tế - xã hội:

CN lao động bằng phương thức công
nghiệp ngày càng hiện đại với những đặc
điểm nổi bật:
- Sản xuất bằng máy móc,
- Lao động có tính chất XHH.
- Năng suất lao động cao và tạo ra tiền đề
của cải vật chất cho XH mới.

8
 a. Khái niệm giai cấp công nhân

Về phương diện chính trị - xã hội:

Trong chủ nghĩa tư bản: Công nhân
không sở hữu TLSX chủ yếu, phải bán
sức lao động cho nhà tư bản và bị bóc
lột giá trị thặng dư
Lao động trẻ em trong hầm mỏ ở Anh

9
 a. Khái niệm giai cấp công nhân
Giai cấp công nhân là một tập đoàn xã hội,
hình thành và phát triển cùng với quá trình phát
triển của nền công nghiệp hiện đại; họ lao động
bằng phương thức công nghiệp ngày càng hiện đại
và gắn liền với quá trình sản xuất vật chất hiện đại,
là đại biểu cho phương thức sản xuất mang tính xã
hội hóa ngày càng cao. Họ là người làm thuê do
không có tư liệu sản xuất, buộc phải bán sức lao
động để kiếm sống và bị giai cấp tư sản bóc lột giá
trị thặng dư; vì vậy lợi ích cơ bản của họ đối lập
với lợi ích cơ bản của giai cấp tư sản. Đó là giai Công nhân dây chuyền lắp ráp tại nhà máy của
hãng Ford Motor Company ở Michigan (Mỹ),
cấp có sứ mệnh lịch sử phủ định chế độ tư bản chủ năm 1928 - Ảnh: Getty Images
nghĩa, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và
chủ nghĩa cộng sản trên toàn thế giới. 10
 Là một tập đoàn xã hội

GIAI CẤP CÔNG NHÂN

Hình thành và phát triển cùng với sự phát triển của nền
công nghiệp hiện đại

Đại biểu cho phương thức sản xuất mang tính XHH ngày
càng cao

Vị trí của GCCN trong quan hệ sản xuất TBCN và trong

quan hệ sản xuất XHCN

Có sứ mệnh lịch sử phủ định chế độ TBCN, xây dựng thành

công CNXH, CNCS

11
 b. Đặc điểm của giai cấp công nhân

Lao động bằng Có tinh thần Có tính tổ

Có bản chất
phương thức cách mạng chức và ý thức
quốc tế
công nghiệp triệt để kỷ luật cao

12
 2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

*Nội dung tổng quát:

Thông qua chính đảng tiền phong,

GCCN tổ chức, lãnh đạo nhân dân lao
động đấu tranh xóa bỏ các chế độ người
bóc lột người, xóa bỏ CNTB, giải
phóng GCCN, nhân dân lao động khỏi
mọi sự áp bức, bóc lột, nghèo nàn, lạc
Lãnh tụ Lênin đọc diễn văn tại Quảng trường Đỏ ở
hậu, xây dựng xã hội CSCN văn minh. Moskva trong Lễ kỷ niệm 1 năm ngày Cách mạng tháng
Mười Nga thành công, ngày 7/11/1918. (Ảnh tư liệu)

13
 2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

* Nội dung cụ thể

Nội dung chính trị - Nội dung văn hóa - tư

Nội dung kinh tế
xã hội tưởng

14
 2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

Tạo tiền đề vật chất -

kỹ thuật cho sự ra đời
của XH mới

Thiết lập QHSX dựa trên

Nội dung
chế độ công hữu về
kinh tế TLSX chủ yếu
Thiết lập kiểu tổ chức mới
về lao động

Giải phóng, thúc đẩy LLSX

- Ở các nước XHCN:
phát triển

Thiết lập QHSX phù hợp với

tính chất và trình độ của LLSX
15
 2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

Nội dung chính trị - xã hội

Tiến hành cách

Xây dựng Nhà nước
mạng chính trị giành Xây dựng nền dân
kiểu mới mang bản
quyền lực về tay chủ xã hội chủ nghĩa
chất của GCCN
GCCN và NDLĐ

16
 2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

Nội dung văn hóa, tư tưởng

Xây dựng hệ giá trị Đấu tranh khắc phục Phát triển con người
mới: lao động, công ý thức hệ tư sản, xác mới XHCN, đạo đức
bằng, dân chủ, bình lập và củng cố ý và lối sống mới
đẳng và tự do thức hệ của GCCN XHCN

17
3. Những điều kiện quy định và thực hiện sứ mệnh lịch của GCCN

a. Điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của

giai cấp công nhân

b. Điều kiện chủ quan để giai cấp công nhân thực hiện
sứ mệnh lịch sử của mình

18
a. Điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

Do địa vị KT - XH của GCCN: Đại diện

cho LLSX và PTSX tiên tiến

Có vai trò quyết định xu hướng phát triển

của XH hiện đại

Là lực lượng phá vỡ QHSX TBCN, thiết lập

QHSX mới

Là giai cấp duy nhất có điều kiện và năng lực tổ

chức và lãnh đạo xây dựng XH mới
19
a. Điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

Địa vị chính trị - xã hội của GCCN

Trong CNTB lợi ích của GCCN đối lập với lợi ích của
GCTS => GCCN có tinh thần cách mạng triệt để

GCCN có những phẩm chất của 1 giai cấp tiên tiến, cách
mạng: ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần tự giác…

Được trang bị lý luận tiên tiến là chủ nghĩa Mác - Lênin

20
b. Điều kiện chủ quan để GCCN thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình

- Sự phát triển của bản thân GCCN về số lượng và chất

lượng

- Đảng cộng sản là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để

GCCN thực hiện thắng lợi SMLS của mình

- Phải có sự liên minh giữa GCCN với GCND và các

tầng lớp lao động khác

21
* Sự phát triển của bản thân GCCN về số lượng và chất lượng

Trình độ trưởng thành về ý

Phát triển về số lượng
thức chính trị
GCCN
Năng lực và trình độ làm chủ
Phát triển về chất lượng về khoa học, công nghệ

Trình độ học vấn, tay nghề,

chuyên môn, nghiệp vụ
- Phát triển công nghiệp
- Xây dựng Đảng Cộng sản

22
* Đảng cộng sản là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để GCCN thực hiện thắng lợi
SMLS của mình

- Sự ra đời của Đảng là dấu hiệu trưởng thành vượt bậc của GCCN với tư
cách là GC cách mạng
- Quy luật ra đời của Đảng cộng sản:
Chủ nghĩa Mác - Lênin + PT công nhân

+
23
* Đảng cộng sản là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để GCCN thực hiện thắng lợi
SMLS của mình

- Mối quan hệ giữa ĐCS với GCCN

- GCCN là cơ sở XH, - ĐCS là nhân tố đảm bảo cho GCCN

là nguồn bổ sung cho Đảng thực hiện thắng lợi SMLS của mình

ĐCS là lãnh tụ chính trị của GCCN

Đảng cộng sản là bộ tham mưu chiến

đấu của GCCN
Đảng cộng sản là đội tiền phong của
GCCN
24
II. GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ VIỆC THỰC HIỆN
SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN HIỆN NAY

1. Giai cấp công nhân hiện nay

2. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công

nhân công nhân trên thế giới hiện nay

25
 a. Những điểm tương đối ổn
định của GCCN hiện nay so
với thế kỷ XIX
1. Giai cấp công nhân hiện
nay
b. Những biến đổi khác biệt
của GCCN hiện nay

26
a. Những điểm tương đối ổn định của GCCN hiện nay so với thế kỷ XIX

- Công nghiệp hóa vẫn là

cơ sở khách quan để phát
triển mạnh mẽ GCCN về
số lượng và chất lượng

PwC (Pricewaterhouse Coopers - một trong 4 công ty kiểm toán hàng đầu thế giới) dự
báo trong vòng 20 năm (2017-2037) sẽ có khoảng 7 triệu việc làm hiện tại được thay
thế bởi trí tuệ nhân tạo, nhưng sẽ có khoảng 7,2 triệu việc làm mới xuất hiện thay thế
(Nguồn: https://diendandoanhnghiep.vn/ai-co-the-tao-ra-hon-7-trieu-viec-lam-moi-thay-the-132773.html)
27
 a. Những điểm tương đối ổn định của GCCN hiện nay so với thế kỷ XIX
- Ở các nước TBCN hiện nay, GCCN vẫn bị GCTS bóc lột giá trị thặng dư.

Theo báo Năm 2010:

cáo mới - Ở Mỹ: 1% người giàu có nhất chiếm trên 30% tổng số tài sản
10% người giàu có chiếm hơn 75% số tài sản quốc gia.
nhất của tổ và
- Ở Pháp: 1% người giàu có chiếm khoảng 25% tổng số tài sản
chức Oxfam và 10% người giàu có chiếm hơn 60% số tài sản quốc gia.
International - Ở Anh: 1% người giàu có chiếm gần 30% tổng số tài sản và
(Nguồn: 1 10% người giàu có chiếm 70% số tài sản quốc gia.
https://vnexpress.net/8-
(Tư bản thế kỷ XXI, trang 419-430)
nguoi-giau-nhat-the-gioi-
co-tai-san-bang-3-6-ty-
nguoi-3528844.html)

8 người giàu nhất thế giới đang nắm một nửa tài sản
thế giới và tương đương 3,6 tỷ người nghèo nhất.
- Phong trào CS và CN ở nhiều nước vẫn là lực lượng đi đầu trong các cuộc đấu
tranh vì hòa bình, hợp tác và phát triển, vì dân sinh, dân chủ, tiến bộ XH và CNXH.

Ngày 18/10/2022, 107.000 người trên toàn nước Pháp Hành khách ra khỏi ga Waterloo tại London vào ngày đầu tiên
hưởng ứng lời kêu gọi đình công của các công đoàn của đợt đình công (REUTERS)
và một số đảng cánh tả đòi tăng lương Đình công lớn nhất 30 năm khiến đường sắt Anh tê liệt,
(Nguồn: https://vnexpress.net/hon- diễn ra vào các ngày 21, 23 và 25 năm 2022
100-000-nguoi-phap-dinh-cong-doi-tang-luong- 29
 Từ những điểm tương đồng
giữa GCCN hiện nay so với
thế kỷ XIX có thể khẳng định:
Lý luận về SMLS của GCCN
trong chủ nghĩa Mác - Lênin
vẫn mang giá trị khoa học và
cách mạng, có ý nghĩa thực tiễn
to lớn, chỉ đạo cuộc đấu tranh
cách mạng của GCCN, và quần
chúng lao động, chống CNTB
và lựa chọn con đường XHCN
trong sự phát triển của thế giới
ngày nay
30
b. Những biến đổi khác biệt của GCCN hiện nay

- Tăng nhanh về số lượng, thay đổi mạnh về cơ cấu.

- Có xu hướng trí tuệ hóa (tri thức hóa và trí thức hóa)

- Xu hướng trung lưu hóa

- Ở các nước XHCN, GCCN đã trở thành giai cấp lãnh đạo và
Đảng cộng sản trở thành Đảng cầm quyền.

31
2. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của GCCN trên thế giới hiện nay

Sự tham gia trực tiếp của GCCN và các lực lao động - dịch vụ
a. Về nội dung kinh tế trình độ cao trong nền sản xuất TBCN hiện nay chính là nhân
tố kinh tế - xã hội thúc đẩy sự chín muồi các tiền đề của
CNXH trong lòng CNTB

Đấu tranh chống chế độ bóc lột giá trị thặng dư trên phạm vi
toàn thế giới, tạo tiền đề cho việc xác lập một trật tự thế giới
mới công bằng và bình đẳng.

32
2. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của GCCN trên thế giới hiện nay

b. Về nội dung chính trị xã hội

Ở các nước TBCN Ở các nước XHCN

Mục tiêu đấu tranh trực tiếp của

Lãnh đạo thành công sự nghiệp đổi
GCCN và NDLĐ là: chống bất
mới.
công, bất bình đẳng XH

Xây dựng Đảng cầm quyền vững

Mục tiêu lâu dài là: giành chính
mạnh, thực hiện thành công sự nghiệp
quyền về tay GCCN và NDLĐ
CNH, HĐH
33
 2. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của GCCN trên thế giới hiện nay
c. Về nội dung văn hóa, tư tưởng

- Thực hiện cuộc đấu tranh ý thức hệ giữa CNXH với CNTB.

- Đấu tranh hướng tới các giá trị cao đẹp của CNXH như: lao động, sáng
tạo, công bằng, dân chủ, bình đẳng và tự do.

- Đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của của Đảng CS, giáo dục nhận thức,
củng cố niềm tin khoa học đối với lý tưởng, mục tiêu của CNXH cho GCCN
và NDLĐ.

- Giáo dục và thực hiện chủ nghĩa quốc tế của GCCN trên cơ sở phát huy chủ
nghĩa yêu nước và tinh thần dân tộc chân chính.
34
III. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam
1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
a. Khái niệm
b. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay
a. Về kinh tế
b. Về chính trị
c. Về văn hóa, tư tưởng
3. Phương hướng và một số giải pháp chủ yếu để xây dựng giai cấp công
nhân Việt Nam hiện nay
a. Phương hướng
b. Một số giải pháp chủ yếu
35
 1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam

a. Khái niệm

“Giai cấp công nhân Việt Nam là một lực

lượng xã hội to lớn, đang phát triển bao
gồm những người lao động chân tay và trí
óc, làm công hưởng lương trong các loại
hình sản xuất kinh doanh và dịch vụ
công nghiệp hoặc sản xuất, kinh doanh,
dịch vụ có tính chất công nghiệp”.

36
b. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam

- Ra đời trước GCTS và phát triển chậm

- Sớm thể hiện là lực lượng chính trị tiên phong lãnh đạo cuộc
đấu tranh GPDT, GPGC

- Gắn bó mật thiết với các GC, tầng lớp khác trong xã hội

37
- Biến đổi của GCCN Việt Nam hiện nay

Tăng nhanh về số lượng, chất lượng, là GC đi đầu trong sự

nghiệp đẩy mạnh CNH, HĐH.

Đa dạng về cơ cấu nghề nghiệp, có mặt trong mọi thành phần

kinh tế

CN tri thức là lực lượng lao động chủ đạo

38
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của GCCN Việt Nam hiện nay
* Sứ mệnh lịch sử tổng quát của GCCN Việt Nam hiện nay

- Lãnh đạo cách mạng thông qua đội tiên phong là Đảng cộng sản
Việt Nam

- Đi đầu trong sự nghiệp CNH, HĐH đất nước vì mục tiêu dân
giàu, nước mạnh, XH công bằng, dân chủ, văn minh

- Lực lượng nòng cốt trong liên minh GCCN với GCND và đội
ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng
39
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của GCCN Việt Nam hiện nay

* Sứ mệnh lịch sử của GCCN Việt Nam trên

từng lĩnh vực cụ thể Xây dựng nước ta trở thành
nước công nghiệp hiện đại
theo định hướng XHCN
Là lực lượng đi đầu trong sự
nghiệp đẩy mạnh CNH, HĐH
Phát triển kinh tế, bảo vệ tài
nguyên, môi tường.
a. Về kinh tế
Phát huy vai trò của GCCN trong khối liên minh
CN - ND - TT để tạo động lực phát triển nông
nghiệp - nông thôn và nông dân nước ta theo
hướng bền vững, hiện đại
40
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của GCCN Việt Nam hiện nay
b. Về chính trị

Giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng

Giữ vững bản chất GCCN của Đảng, vai trò tiên phong, gương
mẫu của cán bộ, đảng viên

Chủ động, tích cực tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng, làm cho
Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh.

41
 2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của GCCN Việt Nam hiện nay
c. Về văn hóa, tư tưởng
- Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân
tộc, cốt lõi là xây dựng con người mới XHCN.
- Bảo vệ sự trong sáng của Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh,
chống lại quan điểm sai trái của các thế lực thù địch.
- Kiên định mục tiêu lý tưởng và con đường cách mạng: độc lập dân tộc gắn
liền với CNXH.
- Giáo dục ý thức GC, bản lĩnh chính trị, chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa quốc
tế, củng cố mối liên hệ mật thiết giữa GCCN với dân tộc, đoàn kết giai cấp
gắn liền với đoàn kết dân tộc và đoàn kết quốc tế.
42
3. Phương hướng và một số giải pháp chủ yếu để xây dựng giai cấp công nhân
Việt Nam hiện nay

Phát triển về chất lượng, số lượng và tổ chức; nâng

cao giác ngộ và bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn
nghề nghiệp, xứng đáng là lực lượng đi đầu trong sự
nghiệp CNH, HĐH đất nước
a. Phương hướng

Thực hiện tốt các chính sách xã hội đối với CN, qua
đó nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho GCCN

43
3. Phương hướng và một số giải pháp chủ yếu để xây dựng giai cấp công nhân
Việt Nam hiện nay
b. Một số giải pháp chủ yếu
- Nâng cao nhận thức, kiên định quan điểm GCCN là giai cấp lãnh đạo cách mạng
thông qua đội tiền phong là Đảng cộng sản Việt Nam.
- Xây dựng và phát huy sức mạnh của liên minh CN - ND - TT - doanh nhân dưới
sự lãnh đạo của Đảng. Tăng cường quan hệ hợp tác quốc tế với GCCN thế giới.
- Thực hiện chiến lược xây dựng GCCN lớn mạnh, gắn kết chặt chẽ với chiến lược
phát triển KT - XH.
- Đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ mọi mặt cho CN, không ngừng trí thức hóa
GCCN.
- Xây dựng GCCN lớn mạnh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của toàn xã
hội và sự nỗ lực vươn lên của bản thân mỗi người CN.
44
 Tóm tắt nội dung cơ bản chương 2:

1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân

2. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân; những điều kiện quy định và thực hiện sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
3. Điểm tương đối ổn định và những biến đổi của giai cấp công nhân thế giới hiện nay
4. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân thế giới hiện nay
5. Giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam: Khái
niệm, đặc điểm, sự biến đổi của giai cấp công nhân Việt Nam; nội dung sứ mệnh
lịch sử của giai cấp công nhân; phương hướng, giải pháp xây dựng giai cấp công
nhân Việt Nam hiện nay
45