Câu 1 (4đ).

Đọc ngữ liệu sau và trả lời câu hỏi

“Facebook lạc hậu rồi”
Nam, cậu hàng xóm 14 tuổi, vừa nói vừa cho tôi xem tài khoản Discord, một ứng dụng trò chuyện chuyên dành
cho việc chia sẻ những tiểu văn hóa không quá đại chúng (subculture) như nhạc Rap, game trinh thám, podcast văn
chương...
"Giờ chỉ người già như chú mới dùng Facebook. Quá hỗn tạp, khó tìm thấy người đặc sắc cùng sở thích độc lạ
với mình", Nam hào hứng chỉ tôi cách dùng Discord. Nhưng tôi nghĩ chắc mình sẽ bỏ cuộc, vì tôi già thật rồi, hoặc vì ứng
dụng này yêu cầu phải nhớ quá nhiều thao tác.
Trong đề tài nghiên cứu "Lối sống và định hướng giá trị của sinh viên hiện nay" (2023) do Ban Thư ký Trung
ương Hội Sinh viên Việt Nam khảo sát trên 26.300 sinh viên trên cả nước, với 85,1% lựa chọn "lên mạng xã hội" là việc
họ làm hàng ngày, trong đó với mục đích giải trí chiếm tỷ lệ cao nhất - 91,4%.
Sau mục đích giải trí, 89,8% sinh viên coi mạng xã hội là kênh để "liên lạc với bạn bè, người thân". Tiếp đó mạng
xã hội mới là nơi để thể hiện quan điểm (68%) và xây dựng hình ảnh cá nhân (52,5%)....
[…] Giới trẻ liệu có thực sự mong muốn "khẳng định giá trị bản thân" trên nền tảng mà chính họ không thấy tin
tưởng, coi như một hỗn tạp các tin tức thật - giả.
Các dữ liệu trên cho thấy người trẻ đã ít đặt kỳ vọng vào mạng xã hội. Họ có thể dành nhiều thời gian để giải trí,
đăng một vài tấm hình, tiếp nhận một số loại thông tin, nhưng không chắc sẽ chọn mạng xã hội là phương tiện khẳng định
giá trị bản thân.
Ta dễ dàng thấy một vài người trẻ xây dựng hình ảnh bản thân trên truyền thông: họ được học bổng bao nhiêu tỷ,
họ dính vào scandal ái tình, họ sử dụng hàng xa xỉ từ khi chưa tự tay làm ra đồng tiền... nhưng đó chỉ là ảo ảnh bề nổi để
thu hút những ai hiếu kỳ. Số đó chiếm một phần quá nhỏ so với người trẻ đang phải vật lộn với các kỳ thi đầu vào ngày
càng khó khăn, phải đấu tranh với các triệu chứng tâm lý của xã hội hậu công nghiệp, phải giằng xé khi quyết định đi học
hay đi làm trong bối cảnh đầu tư công cho giáo dục giảm sút... Họ đang buộc phải khẳng định giá trị bản thân một cách
khắc nghiệt tại một nơi cụ thể nào đó, chứ không phải tại một nền tảng hàng đầu cho việc giải trí.
Áp lực của cuộc sống ngày càng cao hơn, kỳ vọng của xã hội ngày càng lớn hơn, dẫn đến việc người trẻ có thể
chia sẻ nhiều điều thường nhật trên mạng xã hội nhưng trọng tâm cuộc sống của họ vẫn là vươn lên trong bối cảnh kinh
tế vĩ mô liên tục biến động.
Thêm nữa, đã có nhiều bằng chứng cho thấy mạng xã hội tiềm ẩn quá nhiều rủi ro với những người chập chững
vào đời: thao túng quan điểm người dùng (vụ bê bối Cambridge Analytica của Facebook); không kiểm soát các nội dung
lạm dụng tình dục, tự tử, nhục mạ thân thể; thu thập trái phép dữ liệu cá nhân... dẫn đến thái độ dần quay lưng của người
dùng.
[…] Thế nên, với câu hỏi của đề thi Học sinh giỏi Quốc gia, tôi trông đợi hai điều:
Một là, với các học sinh có khả năng nghị luận vững vàng, cần cung cấp bối cảnh xã hội xác đáng thay vì một
mệnh đề quá trừu tượng, chung chung. Có thêm dữ liệu thống kê giúp các bạn tiếp cận trực tiếp những vấn đề khúc mắc
và nan giải nhất của cuộc sống, làm tiền đề giúp các bạn bộc lộ rõ nét tư duy phản biện và giải quyết vấn đề từ góc nhìn
người trẻ.
Hai là, đề bài (và đáp án) không nên chỉ dừng lại ở việc yêu cầu học sinh bộc lộ quan điểm về mặt đạo đức (nên
làm gì, sáng suốt tỉnh táo hay không) mà cần khuyến khích người trẻ nêu ra kỳ vọng của bản thân vào xã hội: Thế hệ đi
trước cần có trách nhiệm gì và chung tay như thế nào với thế hệ tương lai xây dựng một xã hội bền vững trong bối cảnh
có quá nhiều thách thức không hồi kết cả về vật chất lẫn tinh thần.
Là người thầy, tôi muốn được lắng nghe giải pháp từ chính ngòi bút của các em, chứ không chỉ là những lập
trường mơ hồ về một vài hiện tượng bề nổi.
(Trích “Lên mạng thể hiện bản thân”, Lang Minh, dẫn theo vnexpress.net)
a. Theo văn bản, vì sao người dùng có thái độ quay lưng với các trang mạng xã hội? (0.5đ)
b. Tìm một thành phần biệt lập được sử dụng trong văn bản và gọi tên thành phần ấy? (0.5đ)
c. Theo em, việc đưa ra số liệu về các đề tài nghiên cứu có ý nghĩa gì trong bài viết? (0.5đ)
d. Em hãy cho biết nội dung chính của văn bản (0.5đ)
e. Em có đồng ý với quan điểm người trẻ hiện nay thường dùng mạng xã hội để khẳng định bản thân hay không? Vì sao?
(1đ)
f. Em hãy nêu một số công dụng của mạng xã hội và phương hướng sử dụng mạng xã hội lành mạnh, hiệu quả. (1đ)
Câu 2 (6đ).
[…] Tôi hãy còn nhớ buổi chiều hôm đó – buổi chiều sau một ngày mưa rừng, giọt mưa còn đọng trên lá, rừng
sáng lấp lánh. Đang ngồi làm việc dưới tấm ni lông nóc, tôi bỗng nghe tiếng kêu.
Từ con đường mòn chạy lẫn trong rừng sâu, anh hớt hải chạy về, tay cầm khúc ngà đưa lên khoe với tôi. Mặt anh
hớn hở như một đưa trẻ được quà. Sau đó anh lấy vỏ đạn hai mươi li của Mĩ, đập mỏng làm thành một cây cưa nhỏ, cưa
khúc ngà thành từng miếng nhỏ. Những lúc rỗi, anh cưa từng chiếc răng lược, thận trọng, tỉ mỉ và cố công như người thợ
bạc. Chẳng hiểu sao tôi thích ngồi nhìn anh làm và cảm thấy vui vui khi thấy bụi ngà rơi mỗi lúc một nhiều. Một ngày,
anh cưa được một vài răng. Không bao lâu sau, cây lược được hoàn thành. Cây lược dài độ hơn một tấc[14], bề ngang
độ ba phân rưỡi, cây lược cho con gái, cây lược dùng để chải mái tóc dài, cây lược chỉ có một hàng răng thưa. Trên sóng
lưng lược có khắc một hàng chữ nhỏ mà anh đã gò lưng, tẩn mẩn khắc từng nét: “Yêu nhớ tặng Thu con của ba”. Cây
lược ngà ấy chưa chải được mái tóc của con, nhưng nó như gỡ rối được phần nào tâm trạng của anh. Những đêm nhớ
con, anh ít nhớ đến nỗi hối hận đánh con, nhớ con, anh lấy cây lược ra ngắm nghía rồi mài lên tóc cho cây lược thêm
bóng, thêm mượt. Có cây lược, anh càng mong gặp lại con. Nhưng rồi một chuyện không may xảy ra. Một ngày cuối năm
năm mươi tám – năm đó ta chưa võ trang – trong một trận càn lớn của quân Mĩ – nguỵ, anh Sáu bị hi sinh. Anh bị viên
đạn của máy bay Mĩ bắn vào ngực. Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăn trối lại điều gì, hình như chỉ có tình
cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu. Tôi không đủ lời
lẽ để tả lại cái nhìn ấy, chỉ biết rằng, cho đến bây giờ, thỉnh thoảng tôi cứ nhớ lại đôi mắt của anh.
– Tôi sẽ mang về trao tận tay cho cháu.
Tôi cúi xuống gần anh và khẽ nói. Đến lúc ấy, anh mới nhắm mắt đi xuôi.
(Tóm tắt đoạn cuối: Bác Ba – nhân vật kể chuyện, trong một chuyến đi công tác đã tình cờ gặp Thu tại một trạm
giao liên ở vùng Đồng Tháp Mười. Thu đã thành một cô giao liên dũng cảm, dẫn đoàn cán bộ vượt qua đoạn đường nguy
hiểm. Bác Ba đã thực hiện được nguyện vọng cuối cùng của người đồng đội cũ (ông Sáu), trao tận tay cho Thu chiếc lược
ngà. Một tình cảm giống như tình cha con nảy nở giữa bác Ba với Thu).
(Trích “Chiếc lược ngà”, Nguyễn Quang Sáng, SGK Ngữ văn 9 Tập 1)
Phân tích nội dung đoạn trích trên, từ đó nhận xét về ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh biểu chiếc lược ngà xuất
hiện trong tác phẩm.