You are on page 1of 9

Tpp chi Khoa hpc DHQGHN: Lugt hoc. T§p 30.

So 3 (2014) 4 M 9

TRAO DOI
7 Nhung diem mai tien bp ve quyen con nguai, quyen cong dan
trong Hien phap 2013 va viec thuc thi

Vu Cong Giao*, Nguyin Sofn Dong


Khoa Lugl. Dgi hgc Qudc gia Hd Ndi, 144 Xudn Thuy, Cdu Gidy, Hd Ndi, ViitNam

Nhdn ngay 25 thang 6 nam 2014


Chinh sua ngay 22 ihang 8 nam 2014; Oiapnhan dang ngay 16 thang 9 nim 2014

Tom t i t : Bai viet tap trung phan tich nhihig thay doi trong cac quy djnh ve quyen con ngudi,
quyen vd nghia vy ciia cdng dan irong Hien phap n3m 2013 tren co so so sanh vdi cac quy dinh
lifin quan cua Hiln phap nam 1992 vd luat nhin quyln qu6c te, dac biet \k Cong udc quflc tl vl cac
quyen dan su, chinh tri nam 1966 ma Viet Nam da la thanh vien. Thong qua sir phan tich so sdnh,
cac tac gia dd danh gia su tien bo ciia che djnh quyen con ngudi, quyen vd nghta vu cua cdng ddn
trong Hien phap 2013, dflng thdi chi ra nhung thuan Igi, thach thiic trong viec thyc hien che dinh
niy trong ihyc te.
Tir khda: Hiln phap, quyln con ngudi. quyln va nghTa vy ciia cflng dan, luat nhan quyen quoc tl,
nguyen tdc gidi han quyen.

Hien phap 2013 gom 11 chuong, 120 dieu tti Ihu 5 ttong H i l n phdp 1992). Thay ddi nay
(so vdi Hien phdp 1992 giam 01 chuong, 27 da k h i c phuc linh trgng tin ggi cu "quyen vd
difu, chi giii nguyin 7 dieu, bd sung 12 dieu nghia vy cflng dan" khflng bao quat hit ngi
mdi va siia ddi 101 dieu). Miic dd sira dfli nhu dung cua chuong, vd vi tri cii ciia chuong (thii
v^y Id r i t Idn, ttong do c h l djnh v l quyln con 5) ttong Hien phdp 1992 t h i hifn su quan tdm
ngudi, q u y l n cdng dan chira dung nhifu dilra chua dung miic vdi van d l quyln con ngudi,
mdi nhdt. q u y l n cdng dan.

Thif hai, H i l n phap 2013 khdng cdn ddng


nhat quyen con ngudi vd quyfn cdng dan (nhu
1. Nhirng npi d u n g mdi ve quyen con ngirdi,
q u y e n cflng d a n cua Hien p b a p 2013 Dieu 50 Hien phdp 1992), ma dd sii dyng tuong
ddi hgp \-y hai thuat ngii nay cho cac quyen/tg
TVjii- nhdl, Idn siia ddi ndy ^ dfli ten chuong do hiln dinh. Vi du, neu nhu cac q u y l n binh
la "Quyln con ngudi, quyen vd nghTa vy ciia dang trudc phdp li4t; quyfn tu do kinh doanh;
cdng ddn" vd chuyin Ifn vj tri thii 2 (so vdi vj quyen sd hiiu t u nhdn ve tdi sdn vd t u lieu sdn
xuat; quyen nghiin cuu khoa hpc vd cdng nghe,
Tie gia hen h?. DT: 84-4-37547913 sang igo vdn hpc, nghf thugt vd Ihy hudng Igi
Email: giaochr^ gmail. com
V.C Giao. N S Ddng' Tgp chi Khoa hgc DHQGHN: Ludt hgc. Tgp 30. Sd 3 (2014) 41-49

ich III cdc hogt dpng dd; quyln dugc bdo vl, phap (Dilu 22); Quyin hudng an sinh xd hpi
chdm sdc sue khde; quyln tu do lin ngudng, tdn (Difu 34)... Nhung quyln mdi nay da md rpng
gido; quyln bat kha xam phgra ve than Ihl, phgm vi bao vf ciia hien phap vdi cac quyln
dugc phap luat bdo hd ve siic khoe, danh dy va con ngudi, quyln cdng ddn tren cd hai Iinh vgc
nhdn phdm... ttong Hien phdp 1992 chi quy dan su, chinh trj (Dilu 21, 17,42) vd kmh tl, xd
djnh cho cdng dan, nhung ttong Hiln phdp hfli, van hda (Diiu 41, 42, 43,22,34). Chiing
2013 quy djnh chii thf quyen la tdt ed mgi dap ling nhung nhu cau mdi vl quyln con
ngudi. Nhu vgy, vdi nhung quyln nay, khflng ngudi nay sinh ttong boi canh cdng nghiip hda,
chi cdng dan Vift Nam rad tit cd nhihig ngudi hifn dai hda (Diiu 43, 22, 34) va hpi nhap qudc
nudc ngodi cd radt hgp phap tren lanh thd Viet tl (Diiu 17.41,42,22) ctia nudc ta.
Nam cung dugc bdo vf. Thu sdu, Hiln phdp 2013 dd ciing cfl hiu
Thir ba. ttong khi Hiln phdp 1992 chi dl hll cdc quyln dd dugc ghi nhan trong Hiln
cap dfn nghia vu tdn trpng d Dilu 50, Hien phdp 1992 (quy dinh rd hon ho§c tdch thdnh
phdp 2013 da ghi nhdn ca ba nghia vy ciia nha diiu rifng), bao gdra: Binh ding trudc phdp lu^l
nudc (tuong iing vdi cdc quy djnh ve nghTa vy (Dilu 16); cim tra tan, bgo lgc, truy biic, nhyc
qudc gia Iheo ludt nhan quyen qudc te), do la hinh (Dieu 20 khodn 1); Bdo vl ddi tu va noi d
tdn trpng, bdo vf vd bdo ddm quyln con ngudi (Dilu 21, 22); Tifp can thdng lin (Dilu 25);
(ttong cdc Dilu 3 va 14). Sg thay dfli ndy rit Thara gia qudn Iy nha nudc vd xd hdi (Dilu 28);
quan trpng, vi nd khdng chi bdo dam su hdi hda Binh ddng gidi (Dilu 26); Bd philu trong trung
vdi ludt nhan quyln qudc te, ma cdn tgo co sd ciu y ddn (Dieu 29); Tfl tung cdng bdng (Dilu
hien dinh rdng bupc cdc co quan nha nudc phdi 31); Sd hihi tu nhdn (Dilu 32); Lao dgng, vifc
thuc hifn ddy dti vd nghifm tiic nhihig nghia vu lam (Dilu 35).Tuy khdng phdi Id nhiing quyln
vf quyln con ngudi, quyln cdng ddn ttong thuc mdi, song nhilusiia ddi, bfl sung nay cd y nghTa
tl, ddc bift Id hai nghTa vy bdo vl va bdo dam. rat quan trgng, cy the nhu sau:
Thu lit, Hien phdp 2013 lan dau tiln quy - Binh ding trudc phap lu^t (Dilu 16):
dinh nguyin tdc vf gidi hgn quyen (Khodn 2 Trong Hifn phdp 2013. chii thi ciia quyln ndy
Difu 16). Ddy la nguyin tic dd dugc neu ttong da dugc md rdng lir "cdng ddn" (trong Hien
lugl nhan quyfn quflc le vd trong hien phdp ciia phdp 1992) sang "tit ca mpi ngudi", ddng Ihdi
mpt so quflc gia. Vifc hien djnh nguyen tic nay tinh chit vd phgra vi cCia sg binh ding dugc xac
cd y nghTa quan trgng ma sl dugc phdn lich djnh rd rang, dd Id khong bi phdn biit ddi xir
rilng d mye 2 dudi day. Irang ddi song chinh tri, ddn sy, kinh ti, vdn
Thu nam. Hiln phdp 2013 ghi nhgn mpt sd hoa, xd hgi. Vdi quy djnh siia dfli nay, quyln
quyln mdi md Hien phap 1992 va cdc hiln binh ddng truo€ phdp lual se dugc bdo ddm d
phdp trudc dd cua Vift Nam deu chua dl cap, miic dp r$ng, chat chl vd phii hgp han vdi ludt
bao gdm: bao gdra: Quyen sdng (Dilu 21); Cac nhdn quyln qudc tl.
quyen ve vdn hda (Dieu 41); Quyen xdc dinh - Cdm tta lin, bgo Iuc, truy biic, nhyc hinh
ddn tpc, su dyng ngdn ngO' rae de, Iga chpn (Dieu 20 khoan I): Hien p h ^ 2013 lin ddu tiln
ngdn ngur giao tiep (Dieu 42); Quyen sdng ttong de cgp din cim "tra tin", ddng thdi nhin manh
rafli trudng trong Idnh (Dilu 43); Quyln ciia cam bdt ky hinh thdc bgo lyc, ddi xir ndg khdc
cdng dan khdng bj tryc xuat, giao nop cho nudc xdm phgm than thi. sue khoe, xuc phgm danh
khdc (Dilu 17 khoan 2); Quyfn cd noi d hgp dy, nhdn phdm ciia tit cd mpi ngudi. Quy djnh
KC. Giao. N S- Dong / Tgp chi Khoa hgc DHQGHN: Lugt hgc. Tdp 30. S6 3 (20)4) 41-49

nay cy thf, rd rang va rdng hon rat nhilu (cd vl dam cho viec thuc thi dan chii (thflng tin Id oxy
hanh vi bj cam va chu thi dugc bao ve) so vdi ciia dan chu) ma cdn Id mdt "vu khi quan trpng
quy djnh cu d Difu 71 Hiin phap 1992 (chi cim nhat df phdng, chdng tham nhung".
truy biic, nhyc hinh, xiic phara danh du. nhdn - Tham gia qudn Iy nha nudc vd x3 hdi
pham ciia cdng dan). Nd tgo co sd hiln djnh de (Diiu 28): Dilra mdi do Id Hiln phap 2013
ndi lugt hda va thyc thi hifu qua Cdng udc cua khdng chi tai khdng dinh quyln ndy nhu trong
Lien hgp qudc ve chdng tta tdn vd nhiing sg ddi Hien phap 1992, ma cdn nlu rd: Nhd nirdc tgo
xu, triing phat tdn dc, vd nhdn dao hay ha nhyc diiu kiin di cdng ddn tham gia qudn ly nhd
raa Vift Nam vira ky kft cudi ndm 2013. nirdc vd xa hoi; cdng khai, minh bgch trong
- Bao vf ddituvanoi d(Dilu 21, 22): Hiin viec tiip nhgn, phdn hoi y kien, kiin nghf cua
phdp 2013 md rdng chu Ihl dugc bao vf quyln cong ddn. Quy djnh bd sung da rang huge nghTa
nay tir cong dan sang mpi ngudi, ddng thdi quy vy cy the cua cdc co quan nhd nudc Irong viec
djnh trong hai dieu rieng (Dilu 21 bdo ve quyln bao ddm quyln tham gia qudn Iy nha nudc va
ve noi d, Dilu 22 bao vl quyin vl ddi tu). xa hdi cua nhan dan, qua do bao ddm quyen nay
Quyen vl ddi tu lin diu lien dugc quy dinh rd, sl dugc thuc thi ttong Ihgc tl chu khflng phai Id
bao gdm dai song rieng tu, bi mgt ed nhdn, bi mpt quyln hinh thiic, "khau hieu" nhu trudc
mat gia dinh, danh du, uy tin cua cd nhdn. So ddy.
vdi quy dinh cu d Dieu 73 Hien phdp 1992 (chi
- Binh ding gidi (Dieu 26): Bang quy djnh
ndi den quyln bi mat thu tin, difn thoai, diln
nghiim edm sy phdn bi$t doi xir vi gidi thay
tin), Difu 22 Hien phap 2013 cdn bao vl quyln
cho quy djnh nghiim cdm mgi hdnh viphdn biit
bi mat vl cde hinh thuc trao ddi thdng tin riing
doi xir vdi phy nir, xue phgm nhdn phdm phy nu
tu khdc. Tat cd nhimg dilra mdi nay cho Ihay
nhu nlu d Hiln phap 1992, Hien phdp 2013 da
phgm vi bao vf quyen ve ddi tu ciia Hiln phap
thay ddi quan niem vd cdch tilp can cii vf binh
2013 rdng hon ddng kl so vdi Hien phdp 1992.
ding gidi (nhan mgnh su phan biet ddi xu vdi
Tilp cin thdng tin (Dieu 25): Su dilu
rilng mpt gidi la phy nii") sang quan diem mdi,
chinh d ddy chi la ddi thudt ngfl dugc (quyen
do Id binh ding vdi ca gidi nam va gidi nd. Ddy
dugc thdng lin trong Hiln phdp 1992) sang tiip
la each tilp can phii hgp vdi thge te vd vdi nhgn
can (quyln tiip cgn Ihdng tin trong Hien phap
thdc chung cua cdng ddng qudc tl. Nd tgo dilu
2013). Tuy nhien, chuyen dfli nay cd;? nghTa rat
kiln dl thiic day binh ddng gidi d nudc ta len
Idn, bdi quyen tiep can thdng lin theo Iuat qudc
mpt budc mdi, cd linh can bdng, Ihgc chdt vd
tl khdng chi bao gflm quyen dugc [Hip nhgn]
hifu qud han.
ihdng tin nhu trong Hiln phap 1992 ma cdn bao
gdm hai quyen khdc dd id quyen duac lim - Bd philu ttong trung cdu y dan (Dilu 29):
kiim/yiu cdu cung cdp thong tin. va qir)'en dugc Quyln bilu quylt khi Nhd nudc td chiic trung
chia se, pho biin thong tin. Vdi sy chuyin ddi cau y dan (quy dinh chung vdi mdt sd quyln
ngan gpn dd, quyln tiep can thflng tin ttong khdc ttong Difu 55 Hien phdp 1992) dugc tdch
Hien phdp 2013 da tuong thich vdi ndi ham cua thdnh mpt dilu rilng (Dilu 29) Hiln phdp 2013.
quyln ndy theo tuat quflc If. Dieu ndy cd y Mac dii npi dung ciia quyln nay khong thay dfli
nghia rat ldn ttong thuc tl d nudc ta, bdi le theo ldn (Hien phdp 2013 chi bd sung quy djnh ve
nhan thirc chung cua cpng ddng quflc tl, quyen do tudi (tir 18 trd Ifn) cua chu thi quyln), song
tiep c$n thdng tin khflng chi la dilu kiln bdo vifc tach thdnh mgt quyen rilng khiln cho vj
tri, tdm quan trgng ciia nd dugc tdng thira.
f.CGiao .\-S.Ddng Tig) chi Khoa hgc DHQGHN: Lugt hgc. Tgp 30. Sd 312014) 41-49

- To tyng cdng bdng (Dilu 31): Npi dung ve Hiln phdp 2013 dl cap den ngirdi bi bdt, igm
quyln dugc Id tyng cdng bang ttong Dieu 72 giit, tgm giam, khdi to, diiu tra, truy to, xel xir,
Hiln phap 1992 dugc md rdng dang kf so ttong thi hdnh dn trdi phdp lugt. Ve ndi hdm cua
Dieu 31 Hiln phdp 2013. Neu nhu ttong Hien quyln dugc bdi thudng, niu nhu Hifn phdp
phdp 1992, quyin nay chi bao gdm cdc yfu id: 1992 chi dk cap den nhihig thiit hgi vi vgt chdt
suy doan vd tfli; b^i thuong thilt hgi vdt chat va thi Hiln phap 2013 quy djnh cd thiit hgi vi tinh
phyc hoi danh du cho ngudi bj oan sai ttong td than. Tuong iing, cdc hdnh vi bj coi Id ttdi phap
tung; xii ly nghiim minh ngudi thi hdnh id tyng lugl trong tfl tyng hinh su theo Hiln phap 1992
gdy oan sai thi ttong Hien phdp 2013, ngoai bao gflm bdt, giam giu-, truy to, xit xit thi trong
nhQng yfu td da nfu, cdn bao gdm nhihig yeu Hiln phdp 2013 bao gflm bdi, giam, giir, khdi
lo khdc nhu: xet xd kip thdi, cdng bdng, cong id, diiu tra, truy td, xet xu, thi hdnh dn gdy thift
khai; khflng bj kft dn hai Idn cho ciing rapt tfli hai cho ngudi khdc.
phgm; quyen tu bao chua hoac nhd lual su bdo Nhimg yeu lfl md rdng neu trdn ldm tang
chi^a. Ihim ddng ke su tuong thich ciia phap ludi Viel
Khdng chi vdy, npi hdra ciia rapt sd ylu tfl Nam vdi quy djnh vl quyln dugc tfl tung cong
cung dugc sira doi df quy dinh rd rdng hon. Cy bdng ttong ludt nhdn quyln quoc tl. Nd phii
thi, quy djnh vl nguyin tic suy doan vd tdi hgp vdi thuc te to lyng hinh su cua nudc la va
trong Hiln phdp 1992 (Khdng ai bj coi Id eo tgi nhiing yfu cdu, mye tilu vl bdo vf quyfn con
vd phdi chiu hinh phgl khi ehra eg bdn dn kit ngudi ttong chiln luge cdi each tu phap.
tdi cua Tod dn da eo hiiu lyc phdp lugt) dugc - Sd hiiu tu nhdn (Diiu 32): Chii Ihl ciia
diln dgt Iai thdnh (Nguai bi budc ldi dugc coi Id quyen nay da dugc md rdng tir cdng ddn ttong
khdng cd lgi chg din khi dugc ehung minh theo Hiln phdp 1992 sang mpi ngudi ttong Dilu 32
trinh ty lugt dinh vd co bdn dn kit tdi cita Tda Hien phdp 2013. Su md rflng ndy phii hgp vdi
dn da cd hiiu lyc phdp lugt). Vdi quy djnh mdi, thuc tl vd ddp ling yeu cau ciia vifc hdi nhdp
cdc CO quan tiln hdnh Id lyng se phdi can bing quflc tl, khi md cdc the nhdn. phdp nhdn nuflfc
vd khdeh quan trong vifc tim chung cir. Hg se ngoai cd mgt Iam dn, sinh sdng ngdy cang nhilu
phdi tim kilm vd coi ttpng cd chiing cii bupc tfli d nudc ta. Nhihig chii the nay cung phdi dugc
vd gd ldi. thay vdo vifc chi tap ttung tim chiing bdo vf quyln tu hihi tdi sdn va tu lifu san xuit
cd df chiing minh bj can Id cd tpi, neu khdng - vi day la tiln dl ca bdn nhit di hp cd thi Idm
tim dugc chiing cii nhu vdy thi bi can dugc coi dn, sinh sdng d Vilt Nam.
Id vd lpi. Hudng tilp cgn theo kieu lgp trung tira
chung Cli bupc tpi Id nguyen nhdn ddn din Ben canh sg md rgng quan ttpng vl chii thi,
nhilu oan sai ttong to tyng hmh sy, vi khi tiep Hiln phdp 2013 nlu rfl: Trudng hgp thdt cdn
can theo hudng nay. ca quan tien hdnh td tyng thift vi Iy do qu6c phdng, an ninh hodc vi lgi
se cd xu hudng djnh kiln, bd qua, coi nhe ich quflc gia, tinh trgng khin cap, phdng chdng
nhihig chiing cii gd lpi cho hi can. Hodc quy thifn tai, Nhd nudc trung mua hodc trung dyng
djnh ve viec bdi thudng oan sai ttong to lyng cd bfli thudng tdi sdn ciia td chiic, cd nhdn theo
hinh sy cung dugc md rOng va cu the hda. v i gid thj trudng. Quy dinh bd sung ndy mdt lin
chu Ihl cua quyen ddi bdi thudng, nlu nhu ne'e nhan manh cam kit ldn trpng quyin sd huu
trong Hiln phdp 1992 de cap din ngudi bf bdt, tu nhdn ciia nhd nudc, dflng thdi xdc lap khudn
bi giam giir. bj truy lg. xet xd trdi phdp lugt thi khd hien dinh cho su can thifp cua nha nudc
vdo quyin nay, qua dd ngdn ngfra nhung hanh
V.C. Giao. N. S Dong/ Tgp chi Khoa hgc DHQGHN: Lugl hgc. Tap 30. So 3 (2014) 41-49

dpng tiiy lien xdra phgm quyln sd hiiu tu nhan ban hien phdp nhu la mdt dgo ludt gdc don
cua cac co quan, quan chiic nhd nudc. thuan do nha nudc xay dgng sang mdt bdn khf
I - Lao ddng, vifc ldm (Dilu 35): Hifn phdp udc xa hdi, ttong do ngudi ddn Id chii the xdc
i da thay thi nhung quy dinh dai ddng, lap, trao quyln vd dl ra nhihig co chl de kifm
^tinh hd hdo, "khiu hifu" ve Iao ddng, soat hoat ddng ciia chinh quyln do minh lap ra
flam ttong Dilu 55,56 Hiln phdp 1992 bdng [3]. Nhirng quy djnh nay chua timg dugc dl cap
[hiing quy djnh ham xiic, thuc chat hon, dac hodc chua dugc quy djnh rd ttong cac hien phap
I la bam sal cdc dieu khodn lien quan ttong trudc, vi viy, chiing chuyin tai mdt thdng diep
pdc qudc tl vl cac quyln kinh tl, xd hdi, mdi, mdt ddng lgc mdi cho vifc bdo dam va
|hda ndm 1966. Cy thi, theo Diiu 35 Hiln phdt huy quyen Idm chii ciia nhdn dan, thiic day
I2OI3, quyln ve lao dpng, viec Idm bao dan chii XHCN d nudc ta phdt ttien them radi
budc mdi ve chat ttong nhihig ndm tdi.
I quyen lam vile, lua chpn nghi nghifp,
"vifc ram vd noi Iam vifc; quyen dugc bao ddm - Cac quy djnh ve ca che bdo dam cdc
cdc dilu kiln Idm viec cdng bing, an loan; dugc quyen hien djnh. Hiln phap 2013 lan ddu tien
hudng luong, che dp nghi ngoi. Thim vao dd, nhae den cum tir "co che bdo vf hien phap" vd
Dieu nay ciing quy djnh nghifm cdm phdn bifl xdc djnh Nhdn ddn Id rapt ttong cac chii the bdo
dfli xii, cudng biic Iao dpng, sii dyng nhdn cflng ve hien phdp (Dilu 119). Ddy la lien dk dl bdo
dudi dp tudi lao dpng tdi thieu [1], [2]. vf nhdn quyfn d cip cao nhdt, bdi xet den cung,
Ngoai nhiing dilm mdi mang tinh chat true bao hiln chinh Id bdo vf cdc quyen hiln djnh.
tilp neu tren, Hien phap 2013 cdn chua dyng Ngoai ra, mfll logt dieu khoan sira dfli khac
nhihig quy djnh mdi d mdt sd chuong khdc ma ttong Hien phdp 2013 cung cd y nghTa tang
cfl y nghia quan trpng den vifc bdo vf, Ihiic day cudng ca chl bao ve nhan quyln, Irong dd tieu
quyln con ngudi, quyln cdng dan, tilu bilu Id: biiu Id cdc Dilu 94, 96 (dn djnh nhifm vu moi
cua Chinh phii la bao vf quyen con ngudi,
- Cac quy djnh ciing cfl quyln lam chu cua quyin cdng dan); Dilu 102 (dn djnh nhilm vu
nhdn dan, thi hiln qua Ldi ndi ddu (nfu rd chii mdi ciia TAND bdo ve cdng ly, bdo vf quyfn
Ihl xay dgng, thi hdnh va bao vf hiln phap la con ngudi); Diiu 107 (dn djnh nhiem vy mdi
nhan dan); Dilu 2 (khing dinh nhdn dan Id chii ciia VKSND la bdo vf quyfn con ngudi, quyfn
nhdn ciia dit nudc, tdt cd quyfn luc nha nudc cdng ddn). Nhung quy djnh nay gan liln ttdch
thupc vl nhan ddn); Dilu 4 (xac djnh Ddng nhifm cua cac co quan hanh phdp va tu phdp
Cong sdn nara dudi su gidra sdt ciia nhdn ddn ttong vifc bdo vf vd thiic diy nhan quyln. Dilu
va phdi chju ttdch nhifm trudc nhan dan ve ndy cd y nghia rat quan ttpng vi trudc dd d Viet
nhiing quylt djnh ciia minh); Dieu 6 (xdc dinh Nam, trdch nhilra va bao ve, thiic ddy nhdn
cdch thiic nhan dan thyc hifn quyln luc nhd quyen thudng chi dugc gin vdi co quan lap
nudc Id bdng ddn chii true tilp vd ddn chii dgi phdp-Qudc Hpi.
difn); Dilu 70 (bd quy dinh Quflc hpi la co
quan duy nhdl cd quyln lap hien); Dieu 120
(quy djnh vile trung cau y dan vf hiln phap va 2. Vl nguyen tac hgn che quyen
rang bupc nghia vy ciia Uy ban dg thao Hiln
phdp phdi td chiic lay y kiln Nhan dan vd Irinh Gidi han quyfn {limitation of rights) Id quy
Quflc hpi ban du thao). Ciing vdi vifc vilt hoa djnh dugc ghi nhan ttong Iuat nhan quyen quflc
tir "Nhdn ddn". nhflng quy dinh mdi ndy cho tl, qua dd cho phep cac qudc gia thanh vien dp
thay sg thay dfli quan nilm ve vj tri, vai tro ciia
dgt mpt sd dilu kien vdi vile thuc hifn/thy
V.C. Giao. -\- S Ddng. Tap chi Khoa hgc DHQGHN: Ludt ligc. Tgp 30. So 3 (2014) 41-49

hudng mpt sd quyen con ngudi nhdt djnh. Cy bd gin day ttong hiln p h ^ cua rapt sd qudc
the, Tuyln ngdn todn the gidi vl nhan quyen gia.
(Dieu 29 khoan 2), neu ring, khi thuc hiin cde Ddi vdi nhihig qudc gia dang phat ttiln nhu
quyin vd ly do cita minh, mgi ngirdi ehi chiu Viet Nam, viec hiln djnh nguyin tic han chl
nhirng hgn che dg lugl dinh. nhdm mye dieh duy quyen cd y nghTa rat quan ttpng. bdi Ie: (i) Nd
nhdt Id ddm bdo sy cdng nhdn vd tdn trong Iam rd tinh thin cua Iu?il nhan quyin qudc tl la
thieh ddng doi vdi cdc quyin vd ty do cua cdc nhd nudc phai ton trgng. bao vl vd bdo dam
ngudi khdc cdng nhu ddp dng nhirng yeu cdu cac quyln con ngudi nhimg ciing dirge ddt ra vd
chinh ddng vi dgo dire, trgt ty xd hdi vd phuc dp dung nhung gioi han cho mdi sd quyen,
lai chung trong mgt xa hgi ddn ehii. nhdm thuc hifn chiic ndng cua nha nude Id
Theo lual nhdn quyln quflc tl, phdn Idn cdc qudn Iy xd hdi, bdo ddm cdc quyln, lgi ich
quyfn con ngudi deu cd the bi gioi han bang chung ciia cdng ddng vd cac quyln, Igi ich hgp
ludt, ttong nhihig dilu kifn nhdl dinh, ngoai tru phap ciia cdc cd nhdn khdc; (ii) Nd ngdn chdn
mpt s6 quyfn khdng bao gid cd the bi gidi han khd ndng lam dyng quyen lgc nhd nudc df vi
md dugc gpi Id cdc quyln tuyft ddi (absolute phgra nhan quyln, Ihdng qua vile in djnh
rights), vi dy nhu: qir)'in song; quyin khdng bf nhung difu kifn chdt che vdi vifc gidi han
tra tdn, ddi xir ldn bao, vo nhdn dgo hay ha quyln; (iii) Nd phdng ngira nhihig suy nghT va
nhyc; quyin khong bf bdt giu ldm no li hay nd hanh dpng cgc doan ttong vifc hudng thy, Ihyc
djch; quyin khdng bj bd lit ehi vi ly do khong hien cdc quyln.
hodn thdnh nghia vy iheo hgp ddng; quyin Xel d nhihig khia cgnh chu chdt, quy djnh d
khdng bi dp dyng hdi to trong td lyng hinh su; khoan 2 Diiu 14 Hiln phap 2013 dd tuong thich
quyin dugc cong nhgn la thi nhdn trudc phdp vdi quy dinh ciia phap lugt quoc ll vl nguyen
lugt; quyin ty do lu ludng, tin ngudng vd ton tic han chl quyln. Khia cgnh quan trpng nhdt
gido [4]. dd la viec hgn che quyln phdi dugc quy dinh
Lan dau tiln trong ljch sii lgp hiin, Hiln ttong ludt - tiic Id phdi do Qudc hpi quylt dinh.
phdp Vift Nam quy djnh vl nguyin lie han che Diiu nay cd tac dyng phdng ngira khd ndng cdc
quyin. C\^ thi. khodn 2 Difu 14 Hien phdp siia vien chiic va co quan nha nude khdc tiiy tifn
ddi 2013 khdng djnh: "Quyin con ngudi, quyin dat ra nhihig hgn chi vi quyln. Khia cgnh thir
cdng ddn chi cd thi bf gidi hgn theo quy dinh hai do Id viec gidi hgn chi dugc ddt ra trong
cua ludt trong inrdng hgp cdn thiit vt ly do trudng hgp cdn thilt. Quy djnh nay nhim bdo
qudc phong. an ninh qude gia. trdt ly, cm todn ddm ring vile hgn chi quyln chi dugc ddt ra
xd hgi, dao dire xa hgi, sire khde eua cgng khi cd ly do khach quan, hgp phdp va hgp 1;?,
ddng". tten CO sd cd su nghiin ciiu, can nhic can thgn
Quy djnh ttln cho thiy rd quyet tam cua cua Qudc hgi. Khia cgnh thii ba dd Id mye dich
Vift Nam khdng chi trong viec thira nhdn, ma ciia vifc hgn chl quyen la dl bdo vf rapt so Igi
cdn bao ddm thuc hiln cdc quyen con ngudi ich chinh dang, bao gdm qudc phdng, an ninh
trong thyc tl. Nd ciing cho thay vifc hiin djnh qudc gia, trgt tu, an loan, dao dure xd hpi, siic
cac quyfn con ngudi, quyen cdng ddn ttong khde ciia cpng ddng - ddy cung la nhthig mye
Hiln phap 2013 dd bdm sat cac quy djnh ciia dich dugc thira nhgn trong lugt nhdn quyln
lugl nhdn quyen qudc te vd tiep thu nhimg tiln qudc te.
i .C Giao. N. S. Ddng/ Tgp chi Khoa hgc DHQGHN: Lugt hgc. Tgp 30. So 3 (2014) 41-49

Trong thge le, quy djnh ve gidi hgn quyln - So vdi Hien phap 1992, cac quy djnh
cua Hien phap 2013 cdn cd Ihl md rpng den ttong chl dinh vl quyen con ngudi, quyen cflng
radt sd rayc dich khdc ma dugc nlu ttong lugl dan ttong Hien phdp 2013 dugc viet rd rdng,
nhdn quyen qudc tl, dd la de tdn trgng cdc ngdn gpn, cy the hon rat nhilu. Diiu do tao
quyln vd tu do chinh ddng, hgp phdp ciia ngudi thuan Igi cho viec dp dyng trong thuc tl.
khdc, hay de bdo dam phiic Igi cua cpng ddng - Nh^n thiic, y thuc tfln ttpng, bdo vf va bao
vd Igi ich cua cdng 1;^ (ttong bdi canh td tung). ddra cdc quyen con ngudi, quyln cdng dan cua
Tuy nhien, vifc ddng thdi xac djnh rd nhiing cac CO quan, vien chirc nhd nudc d nudc ta
quyln tuylt ddi cung rat quan trpng, dl ttdnh ttong nhihig nam qua dd tdng Iln dang kl. Dieu
nhdm lan ring nguyin tac han chl cd thi dp nay tao dieu kiln cho viec thge thi cdc quyln
dyng cho tat cd mpi quyfn. con ngucri, quyen cdng ddn ndi chung, cac
quyln hiln djnh noi rilng.
- Hoat ddng giao dye, tuyen ttuyin vl
3. NhOmg thuan lgi vd thach thu'c trong vifc quyln con ngudi, quyln cflng ddn da va dang
thuc thi che djnh quyen con ngmri, quyen dugc thuc hifn bdi nhieu co quan, lfl chirc (nhu
cong dan trong Hien phap 2013 cdc Inrdng dgi hpc, vifn nghiin ciiu, co quan
nha nudc, td chiic xa hgi...) dudi nhilu hinh
Xet chung, nhihig quy dinh raoi va sua ddi thirc khdc nhau. Vile ndy gdp phan thuc ddy
neu d cdc phdn tten da tdng cuimg ddng ke mirc vifc thge thi vd gidm sdt thge thi cdc quyln
dp tuong thich cua chl dinh quyln con ngudi, hien djnh.
quyen cdng dan trong hien phap nudc la vdi nfli - Co chl bao vf vd gidm sat thuc hifn cac
dung ciia cdc dilu udc qudc te vl nhdn quyln quyln con ngudi, quyen cdng ddn dd hinh
rad Vift Nam la thdnh vien vd vdi chf djnh vl thanh, cd su tham gia ciia ca he thdng chinh tri
quyen con ngudi, quyln cdng dan ttong hien (Quflc hpi, Chinh phii, TAND, VKSND, MTTQ
phap cdc nudc dan chii. Vift Nara) vd cdc td chiic, dodn the xa hoi. Dieu
Che dinh quyen con ngudi, quyen cdng dan nay giup phdt hifn, ngdn ngira va xu Iy nhung
cd Ihl coi la mdt tiln bd Idn ciia Hien phdp vi phgm cdc quyen hien djnh mpt cdch kjp thdi.
2013. Viec thuc hifn che djnh nay d nudc ta Tuy nhiin, cung cd khdng it thdch thiic
hifn cd nhiing thudn lgi co bdn nhu sau: ttong vifc Ihgc hifn chl dinh quyen con ngudi
- Nhd nudc thf hifn cam kit chinh trj mgnh quyin cdng ddn d nudc ta. Trd nggi diu lien
ml voi vile thuc hien cdc nghTa vy qudc tl ve ttong vdn dl nay la Hiln phdp 2013 vdn khdng
quyin con ngudi (qua vile k;? kit rapt logl difu quy dinh hieu lgc true lilp ciia cdc quyln hien
udc vl nhdn quyln tir nhung ndm 1980, qua djnh. Dilu nay khien cho nhieu quyen quan
nhung ldi hiia khi iing cii vao Hpi ddng Nhdn trpng, d§c bift Id cdc quyln ddn sg, chinh trj
quyln Liln hgp quflc (ndm 2013) vd ttong Bao nhu tg do lap hdi, hpi hpp, bieu tinh, quyen bd
cdo kilm diem djnh ky phfl quat vl nhan quyln philu ttong cdc cude tnmg ciu dan y... sl phai
lin m$l (ndm 2009) va Idn hai (ndm 2014). dgi Quoc hfli ban hanh ludt de cu the hda, vd cd
Dilu nay tdc ddng dfn y thirc va rang bu^c Ihl phai dgi cd Chinh phii ban hdnh Nghj djnh
trdch nhifm cua cdc co quan nhd nudc ttong dk hudng dan thi hanh, thi mdi cd thi thyc hiln
vifc tudn thii cac quyln hien djnh rad qua dd dugc. Trd ngai thii hai Id chua cd co che phap
chinh Id dl gdp phdn thge thi cac cam kft quflc Iy hilu qua cho vifc bao vf cdc quyln hien
te ciia nha nudc trong ITnh vgc ndy. djnh, ddc bift la ttong vifc giai quylt nh&ng t6
cao vd bdi thudng nhiing quyen bi vi phgra. Trd
re. Gtao. N- S. Ddng Tap chi Khoa hgc DHQGHN: Lugl hoc. Tgp 30. Sd 3 (2014) 41-49

ngai Ihii ba lien quan din nhdn thiic, y thtic ve khdng cd nhimg nd Iuc lap phap va giam sat
nhdn quyen ciia cdc co quan, viln chiic nhd thuc thi phdp Iuat quylt lilt
nudc. Mdc du dd dugc ndng Ien. song mdt sd co D I vugt qua thdch thiic nlu trfn, giai phap
quan, vifn chiic nhd nudc vdn cdn ndng tam Iy tnrdc mdt vd cung Id lau ddi Id khin truong liln
"dung ttln" nhan dan (la "quan cdch mgng" hdnh nghiin ciiu, cy the hda nguyin tic hiln
nhu Idi Chu lich Hd Chi Minh). Trong khi dd, dinh vl gidi ban quyen trong phdp ludt, ddng
kiln thiic, kinh nghiim thuc ti ttong viec thuc thdi cd nhflng hudng ddn cu the df thdng nhdt
thi quyln con ngudi ciia cdc co quan, viln chiic nhan thiic va thge hiln cdc quy djnh phdp lugt
nhd nudc d nudc ta cdn han che. Trong hfli vl vin di ndy ttong thge tl. Cin liin hanh cdc
canh do, nhflng vi phgm quyen con ngudi, hogl dgng tuyen truyin, giao dye de ndng cao
quyen cdng dan la khd tranh khdi neu khflng cd nhdn thiic cho cdc cdn bd true tilp liln quan
nhQng gidi phdp khic phuc. din vifc thuc thi phap luat vl quyen con ngudi.
Dl khdc phyc nhimg trd nggi neu tten, can Bin canh dd, cung can phd biln kiln thiic, ndng
lien hdnh ddng thdi cac hoat ddng nhu sau: cao nhdn thiic cho ngudi ddn dl hp bilt dugc
ndi dung vd nhihig gidi hgn trong cdc quyfn vd
- Khan truong nghiin cihi hoan thien khudn
lgi ich ciia minh, lir dd thuc thi diing ddn, trdnh
khfl phdp ludt dl thuc thi cdc quyln hiln dinh,
vi phgm quyen va lgi ich cua ngudi khdc vd ciia
trong dd uu tien cho vifc xdy dgng cdc dgo luat
cdng ddng, ciing nhu cd khd nang gidm sdt cdc
cy thi hda cac quyen quan trpng md hien nay
CO quan nha nudc trong cdc hogt ddng lien quan
van chua thyc hiln dugc hodc chua thuc hien
den quyln con ngudi, quyen cdng dan.
dugc ddy du do thilu ludt, cy thi nhu quyln lap
hpi. quyfn bieu linh, quyen bd phifu ttong cdc Nguyin tic han che quyln ddt ra ylu cau
cupc trung cau dan y, quyen tiep can thong siia dfli, bd sung mpt togl vdn bdn phdp lu§t cd
tin... liln quan din quyln con ngudi, quyln cflng
- Ra soat, ciing cd cac co che phap ly ve bao ddn. Trong khi vifc sira ddi, bd sung nhiing quy
vl quyln. ddc bift Id quy trinh, thu tyc tiep dinh nao can cd nhihig nghiin ciiu chi tilt, cd
nh§n, gidi quyet to cdo va bdi Ihudng cho ngn thi xac djnh mdt sfl ylu cdu, mye dich chung dd
nhan bi vi pham nhan quyln. id: nhirng sua dfli, bfl sung can thilt I|.p dugc
danh mye cu thi nhihig quyin cd thi bi gidi
- Rd sodt, ciing cd cdc co che phdp ly ve
han, hodn cdnh, dieu kiln, mye di'ch cua vifc
giam sat thuc hien quyln, ddc bill la cdc quy
gidi han, chu the cd quyin ddt ra vd dp dyng
djnh vl vai trd cua cdc td chiic xa hdi, ca quan
nhimg gidi hgn, chii thi phai tudn thii nhihig
iruyf n thdng, ca quan ddn cd ttong van de nay.
gidi hgn ve quyin... Chi khi cd nhihig lilu chuin
- Khuyin khich, thiic ddy cdc hogt ddng rd rang nhu vdy thi mdi ngan ngia dugc linh
hiyfn truyfn. gido due, tap huan ve quyln con trgng tiiy lien dat ra va dp dung cac gidi hgn
ngudi, quyln cdng dan cho rapi ddi tugng ttong quyen ciia cdc co quan, viln chiic nhd nude.
xd hdi. ddc bill Id cho cdc ca quan vd vien chiic
nhd nudc thge thi phdp Iuat trong nhung ITnh Trong qua trinh sua ddi, bd sung nhu tten,
vuc liln qu£ui raat thilt den nhan quyen. dl xdc dinh, danh gia mpt hgn chl quyln cd
hgp Iy, cdn thiet, phii hgp vdi cac quy djnh cua
Doi vdi viec bdo dam thuc thi nguyen tdc
Hiln phap 2013 va lugt nhan quyln qudc tl hay
hgn chl quyin, do day Id vdn de mdi, trong khi
khdng, can dgt ra nhihig cdu hdi nhu: Lifu vifc
hieu biet, nhgn thiic vd kinh nghifm thuc tl
thuc thi quyen con ngudi ciia ddi ngu can bp thi hgn chl quyen tten thuc tl cd tdc dyng gidm
hdnh phap lugt d nudc ta cdn hgn che nen vile thieu muc dp nguy hgi ciia vdn dk khdng? Cd
tiiy tifn gidi ban quyln la khd trdnh khdi niu gidi phap nao khac bdt nghiem khic hon
t y.C. Giao. .\. S. Dong ' Tgp chi Khoa hgc DHQGHN Ludt hgc. Tap 30. So 3 (2014) 41-49

Dd thir cdc bien phdp dd chua? Dd Id


1 bao triira, hay cd dp linh hogt hgp ly de
ic Irudng hgp cy thi theo cdch thiic khdc
jihau? Dd chu y tdi cac quyen va lgi ich ciia
hihig ngudi hi dnh huong bdi vile gidi hgn
Pchua? Cd biln phdp gi ddm bdo han che
llam va vifc Igm dung gidi hgn quyln? Viec
t hgn cd huy hoai bdn chat cdt ldi ciia quyln
lifn quan din vin de do hay khdng? Ngoai ra,
H danh gid rapt hgn che quyln cd phu hgp vdi
mye lieu/ muc dich hop phap/ chinh ddng hay
khdng cd nghia la luc ndo cung cd mye tilu hgp
ly/chinh ddng; (iii) Cdc gidi hgn dugc xem Id
hgp ly/chinh ddng trong mpt xd hpi ddn chu
phdi gan vdi cac gia trj nhu khoan dung, chdp
nhdn y kien da chilu.

Tai lifu tham khao:

[1] Hien phap nam 1992 (sua doi, bl sung nam 2001),
t£ii
(http. //vanban. chinhphu. vn/portal/page/portal/c h inhp
khdng, can ddt nhiing cau hfli nhu: Vdn de dang
hu/he [h ong vanban?c I ass_id= 1 &mode=detail& docum
dugc gidi quyet bdng vile ddt ra cdc gidi hgn ent_id=167l)
quyln la gi? Vin dl dd cd dii lim quan ttpng [2] Hiln phap nam 2013 (t^i
hgp ly df ly gidi cho vifc hgn che quyfn trong http ://w w w. chi nhpb u. vn/portal/page/portal/chi nhph
mdt xd hdi ddn chii hay khdng? Trong khi trd u/NuocCHXHCNVielNam/ThongTinTongHop/hie
ldi hai cdu hdi trin, cdn ludn chii y Id: (i) Cdc nphapnam2013)
[3] Nguyen ST Dung. Hien phdp nidi, hy vgng mai,
rayc tieu hgp phdp/chinh dang khflng chi dan tham lu^in tai Tpa dam "Hiln phap va vdn dl cat
thuan Id dk phdng ngira nhiing he qud khdng each the ch^" do M^ng lirdi hpc gia Viet Nam to
mong raudn, gay khd chju, hodc khdng thudn chiJct^iHaNpi ngay 23/01/2013.
tiln cho cdc ca quan, vien chiic nha nudc; (ii) [4] Cong udc quoc te ve cac quyen dan sir. chinh Irj
Mpt vin de dugc hau hit mpi ngudi ddng y (ICCPR) (cac Dilu 6. 7. 8.11, 15. 16,18)

New Progressive Points Regarding Human Rights and Civil


Rights in the 2013 Constitution and its Implementation
Vu Cong Giao, Nguydn Scm Dong
VNU School of Law, 144 Xudn Thiiy. CduGidy, Hanoi. Vietnam
Abstract: This article analyses changes of provisions on human rights, the rights and obligations
of citizens in the 2013 Constitution on the basis of comparing to relevant provisions of the 1992
Constitution and international human rights law, particularly the Intemational Covenant on Civil and
Political Rights 1966 to which Vietnam is a member. Based on a comparative analysis, the authors
have assessed the progress of the legal institution on human rights, rights and obligations of citizens
in the 2013 Constitution, and at the sarae tirae, pointing out advantages and challenges in
implementing this legal institution in fact.
Keywords: Constitution, human rights, the rights and obligations of citizens, international human
rights law, the principle of limited rights.

You might also like