PAGSULAT SA FILIPINO SA PILING LARANGAN (AKADEMIK)
KAHULUGAN NG PAGSULAT
● Artikulasyon ng mga ideya, konsepto,
paniniwala at nararamdaman na
ipinahahayag sa paraang pasulat,
○ Limbag o
○ Elektroniko.
● Isang anyo ng komunikasyon kung saan
ang kaalamn o ideya ng tao ay isinasalin sa
pamamagitan ng mga titik at simbolo.
● Nagbibigay-daan para maihayag ng mga
tao ang kanilang mga saloobin sa
pamamagitan ng tekstuwal na pamamaraan.
● Isang mental at pisikal na aktibidad na
isinasakatuparan para sa iba’t ibang
layunin.
● Mental na aktibidad
○ Pinapairal dito ang kakayahan ng
isang tao na mailabas ang kanyang
ideya sa pamamagitan ng pagsasatitik
sa mga ito.
● Pisikal na aktibidad
○ Ginagamitan ng paggalaw ng kamay.
PAGSULAT AYON SA MGA DALUBHASA
● Sauco et. al., (1998)
○ Paglilipat ng mga nabuong salita sa
mga bagay o kasangkapan tulad ng
papel.
○ Naglalayong mailahad ang kaisipan ng
mga tao.
● Badayos (1999)
○ Isang sistema ng interpersonal na
komunikasyon na gumagamit ng mga
simbolo.
○ Maaring ito ay maukit o masulat sa
makinis na bagay tulad ng papel, tela,
maging sa malapad at makapal na
tipak ng bato.
● Rivers (1975)
○ Isang proseso na mahirap unawain
(complex).
○ Ang prosesong ito ay nag-uumpisa
sa pagkuha ng kasanayan, hanggang sa
ang kasanayan na ito ay aktuwal nang
nagagamit.
DALAWANG YUGTO NG PAGSULAT
1. YUGTONG PANGKOGNITIBO
● Nasa isip lahat natin ang mga isusulat
● Nagkakaroon ng artikulasyon ang mga
ideya, paniniwala at iba pa sa dahilang
masusing dumaraan ito sa isipan ng tao na
pag-isipan, naisapuso o naunawaan bago
naisulat.
2. PROSESO NG PAGSULAT
● Nagkakaroon ng hulma at tiyak na hugis
ang mga ideya at konseptong nasa isipan
ng tao habang unti-unting naisusulat sa
papel.
URI NG PAGSULAT
PORMAL
● Mga sulating may malinaw na daloy at
ugnayan ng pangunahing paksa at
detalyadong pagtalakay ng balangkas ng
paksa.
● May sinusunod na proseso ang pagsulat at
laging ginagamit dito ang ikatlong
panauhan sa pagsulat ng teksto.
DI-PORMAL
● Mga sulatin na malaya ang pagtalakay sa
paksa, magaan ang pananalita, masaya at
may pagkapersonal na parang nakikipag-
usap lamang sa mga mambabasa.
KUMBINASYON
● Hanay ng mga kabataang manunulat:
nagsasagawa ng eksperimento ng estilo,
nilalaman at pormal na pagsulat.
● May mga iskolarling papel na gumagamit
ng tala o istilo na pagsulat ng jornal, liham
at iba pang personal na sulatin kaya
posibleng magkaroon ng kumbinasyon ng
pormal at di-pormal na uri ng pagsulat.
IBA’T IBANG URI NG PAGSULAT
AKADEMIK
● Isang intelektwal na pagsulat dahil sa
layunin nitong pataasin ang antas at
kalidad ng kaalaman ng mga estudyante sa
paaralan
● Halimbawa:
○ Kritikal na sanaysay
○ Lab report
○ Eksperimento
○ Konseptong paper
○ Term paper
○ Pamanahong papel
○ Thesis o disertasyon
TEKNIKAL ● Pokus:
● Isang espesyalisadong uri ng pagsulat na ○ Imahinasyon ng manunulat
tumutugon sa mga kognitiv at sikolohikal ● Layunin:
na pangangailangan ng mga mambabasa at ○ Paganahin ang imahinasyon ng
manunulat. manunulat at pukawin ang damdamin
● Nagsasaad ito ng mga impormasyong ng mga mambabasa.
maaaring makatulong sa pagbibigay ● Halibawa:
solusyon sa isang komplikadong suliran. ○ Tula
● Halimbawa: ○ Nobela
○ Feasibility study ○ Maikling katha
○ Korespondensyang pampangangalakal ○ Dula
○ Gumagamit ng mga teknikal na ○ Sanaysay
terminolihiya sa isang particular na
paksa tulad ng science at teknolohiya. KATANGIAN NG AKADEMIKONG SULATIN
○ Nakatuon sa isang tiyak na audience o
pangkat ng mga mambabasa. ABSTRAK
● Layon/gamit
JOURNALISTIC ● Katangian
● Pampamamahayag ○ Hindi gaanong mahaba, organisado
● Kadalasang ginagawa ng mga ayon sa pagkakasunud-sunod ng
mamamahayag o journalist. nilalaman.
● Halimbawa:
○ Pagsulat ng balita SINTESIS
○ Editorial ● Layon/gamit
○ Kolum ○ Ang kalimitang ginagamit sa mga
○ Lathalain tekstong naratibo para mabigyan ng
○ At iba pang akdang mababasa sa mga buod, tulad ng maikling kwento.
pahayagan at magazin. ● Katangian
○ Kinapapalooban ng overview ng akda.
REFERENSYAL ○ Organisado ayon sa sunud-sunod na
● Naglalayong magrekomenda ng iba pang pangyayari sa kwento.
sanggunian o source hinggil sa isang paksa.
● Binubuod ng isang manunulat ang ideya ng BIONOTE
ibang manunulat at tinutukoy ang ● Layon/gamit
pinaghanguan niyon na maaaring sa ○ Ginagamit para sa personal profile ng
paraang parentetikal, footnotes o endnotes. isang tao, tulad ng kanyang academic
● Maihahanay din dito ang paggawa ng career at iba pang impormasyon ukol
bibliyografi, indeks at notecards. sa kanya.
● Halimbawa: ● Katangian
○ Teksbuk ○ May makatotohanang paglalahad sa
○ Pamanahong papel isang tao.
○ Thesis o disertasyon
PANUKALANG PROYEKTO
PROFESYONAL ● Layon/gamit
● Nakatuon sa isang tiyak na profesyon. ○ Makapaglatag ng proposal sa
● Saklaw nito ang mga sumusunod: proyektong nais ipatupad.
○ Police report - pulis ○ Naglalayong mabigyan ng resolba ang
○ Investigative report - imbestigador mga problema at suliranin.
○ Legal forms, briefs at pleadings – ● Katangian
abogado ○ Pormal, nakabatay sa uri ng mga
○ Patient’s journal – doctor at nurse tagapakinig at may malinaw ang ayos
ng ideya.
MALIKHAIN
● Masining na uri ng pagsulat sa larangan ng TALUMPATI
panitikan o literature. ● Layon/gamit
 ○ Isang sulating nagpapaliwanag ng
isang paksang naglalayong
manghikayat, lumugod, mangatwiran
at magbigay ng kabatiran o kaalaman.
● Katangian
○ Pormal, nakabatay sa uri ng mga
tagapakinig at may malinaw ang ayos
ng ideya.
KATITIKAN NG PULONG
● Layon/gamit
○ Tala o rekord o pagdodokumento ng
mga mahahalagang puntong nailahad
sa isang pagpupulong.
● Katangian
○ Dapat na organisado ayon sa
pagkakasunud-sunod ng mga puntong
napag-usapan at makatotohanan.
AGENDA
● Layon/gamit
○ Layuning nitong ipakita o ipabatid ang
paksang tatalakayin sa pulong na
magaganap para sa kaayusan ng
organisadong pagpupulong.
● Katangian
○ Pormal at organisado para sa kaayusan
ng daloy ng pagpupulong.
LARAWANG SANAYSAY (PICTORIAL ESSAY)
● Layon/gamit
○ Kakikitaan ng mas maraming larawan
o litrato kaysa sa mga salita.
● Katangian
○ Organisado at may makabuluhang
pagpapahayag sa litrato na may 3-5 na
pangungusap.
LAKBAY SANAYSAY (TRAVELOGUE)
● Layon/gamit
○ Isang uri ng sanaysay na
makakapagbalik tanaw sa paglalakbay
na ginawa ng manunulat.
● Katangian
○ Mas madami ang teksto kaysa sa mga
larawan.
REPLEKTIBONG SANAYSAY
● Layon/gamit
○ Akademikong sulatin na
nagsasalaysay ng mga personal na
karanasan at sinusuri ang naging
epekto nito sa manunulat.
● Katangian
○ Naglalaman ng kahinaan
(pagtagumpayan) at kalakasan
(paunlarin) ng manunulat .
MGA GAWAING PAMPAG-IISIP SA
AKADEMYA
AKADEMIYA
● Pranses:
○ Academie
● Latin:
○ Academia
● Griyego:
○ Academeia – mula sa academos, ang
bayaning Griyego, kung saan
ipinangalan ni Plato ang hardin.
● Itinuturing na isang institusyon ng
kinikilala at respetadong mga iskolar,
artista at siyentista na ang layunin ay
isulong, paunlarin, palalimin at palawakin
ang kaalaman at kasanayan ng
pangkaisipan upang mapanatili ang mataas
na pamantayan ng particular na larangan.
● Isang komunidad ng mga iskolar.
● Sa mga mag-aaral sa kolehiyo, malaki ang
maitutulong ng kaalaman at kasanayan sa
malikhain at mapanuring pag-iisip upang
masiguro ang tagumpay sa buhay-
akademiya.
MALIKHAIN AT MAPANURING PAG-IISIP
● Hindi nagsasagkaan ng pagiging mapanuri
ang pagkamalikhain ng tao. Nagtutulungan
at nagtatalaban (impluwensya) ang
dalawang kakayahang ito upang makabuo
ng mga paniniwala sa buhay at
pagdedesisyon tulad ng:
○ Pagpili ng kurso, karera, o negosyo
○ Pagsasagawa ng mga gawain
○ Pakikipag-ugnayan sa kapwa
○ Pagkakaroon ng makabuluhan at
makahulugang pamumuhay sa
komplikadong mundong ating
ginagalawan
MAPANURING PAG-IISIP
● Ang paggamit ng kaalaman, kakayahan,
pagpapahalaga, at talino upang epektibong
harapin ang mga sitwasyon at hamon sa
buhay-akademiko at maging sa mga
gawaing di-akademiko.
AKADEMIKO VS. DI-AKADEMIKO
AKADEMIKO
● o akademik
● Mula sa wikang Europeo:
○ Pranses: academique
○ Medieval Latin: academicus
● Tumutukoy o may kaugnayan sa
edukasyon, iskolarsyip, institusyon, o
larangan ng pag-aaral na nagbibigay-tuon
sa pagbabasa, pagsusulat, at pag-aaral,
kakaiba sa praktikal o teknikal na Gawain.
● Tumutukoy sa mataas na edukasyon sa
○ Kolehiyo; tao (akademik, team);
○ Gawain (akademikong aktibidad); at
○ Bagay (akademikong usapan o
institusyon).
● Halos katumbas rin ng ng akademiya.
● Pinagtutuunan ng pansin sa akademiya ang
mga gawain pang akademiko at ang mga
gawaing labas naman dito ay tinatawag na
di-akademiko.
● Tinatawag na mga larangan, akademik,
akademiko, akademiks o akademikong ESTRUKTURA NG TEKSTONG AKADEMIKO
pagpipilian ng mga mag-aaral. ● Elemento
● Sa akademiya nililinang ang mga ○ Deskripsyon ng Paksa
kasanayan at natutuhan ang mga ○ Problema at Solusyon
kaalamang kaugnay ng larangang ○ Pagkakasunod sunod o Sekwensiya ng
pinagkakadalubhasaan. mga ideya
○ Nakapaloob dito ang: kasanayan sa ○ Sanhi at Bunga
pagbabasa, pakikinig, pagsasalita, ○ Pagkokompara
panonood, at pagsulat ang ○ Aplikasyon
napapaunlad sa pagsasagawa ng mga
gawain sa larangan. PROSESO NG METAKOGNITIBONG
● Analisis, panunuring kritikal, pananaliksik, PAGBASA
eksperimentasyon ang mga isinasagawa 1. Estratehiya
rito. 2. Hanapin o Tukuyin ang paksang
● Ginagabayan ito ng etika, pagpapahalaga, pangungusap
katotohanan, ebidensya, at balanseng 3. Linawin o bigyang-tuon at balik balikan
pagsusuri. ang layunin ng may-akda habang binabasa
● Cognitive Academic Language Proficiency ang teksto
(CALP) 4. Piliin,busisiin at basahing mabuti ang
● Pormal at Intellektwal detalye o ebidensya
5. Suriin ang paraan ng pagkakasulat
DI-AKADEMIKO 6. Alamin ang gamit ng wika
● Ginagabayan ng karanasan, kasanayan at 7. Gumawa ng tuloy tuloy na mga prediksyon
common sense. sa mga susunod na pangyayari
● Ordinaryo, pang-araw-araw 8. Pagsikapin gawan ng buod
● Basic Interpersonal Communication Skills 9. Gumawa ng ebalwasyon o konklusyon
(BICS)
PAGSULAT NG ABSTRAK
● 100-300 salita
● Isang uri ng pagpapaikli na ginagamit sa
mga akdemikong sulatin tulad ng;
○ Pananaliksik
○ Tesis
○ Artikulo
 ○ Rebyu, at proceedings.
● Kadalasan mong maririnig sa gawaing
pananaliksik at makikita sa unahan ng
pananaliksik pagkatapos ng pahina ng
pamagat.
● Naglalaman ng pinakabuod ng buong
akdang akademiko o ulat.
● Ayon kay Philip Koopman (1997)
○ Bagamat ang abstrak ay maikli lamang,
tinataglay ang mahalagang elemento o
MGA HAKBANG SA PAGSULAT NG
bahagi ng sulating akademiko tulad ng
ABSTRAK:
introduksyon, mga kaugnay na
1. Basahing muli ang buong papel.
literatura, metodolohiya, resulta at
● Habang nagbabasa, isaalang-alang ang
konklusyon.
gagawing abstrak. Hanapin ang bahaging;
● Kahulugan mula sa Latin
○ layunin,
○ Abstracum
○ pamamaraan,
○ Maikling buod ng artikulo o ulat na
○ sakop,
inilalagay bago ang introduksiyon.
○ resulta,
● Ito ang siksik na bersiyon ng mismong
○ konklusyon,
papel.
○ rekomendasyon o iba pang bahaging
● Karaniwang unang tinitingnan ng
kailangan sa uri ng abstrak na isusulat.
mambabasa, kaya maituturing itong mukha
ng akademikong papel.
2. Isulat ang unang draft ng papel.
● Huwag kopyahin ang mga pangungusap.
LAYUNIN NG ABSTRAK
Ilahad ang mga impormasyon gamit ang
● Ipinapaalam nito sa mga mambabasa ang
sariling salita.
paksa at kung ano ang inaasahan nila sa
pagbabasa ng isinulat na artikulo o ulat.
3. Irebisa ang unang draft
● Upang maiwasto ang anumang kahinaan sa
DALAWANG URI NG ABSTRAK
organisasyon at ugnayan ng mga salita o
● Deskriptibong Abstrak
pangungusap
● Impormatibong Abstrak
● Tanggalin ang mga hindi na kailangang
impormasyon
● Magdagdagan ng mahalagang
impormasyon
● Tiyakin ang ekonomiya ng mga salita, at
iwasto ang mga maling grammar at
mekaniks.

4. I-proofread ang pinal na kopya.

TANDAAN
● Siguraduhing lahat ng detalye o kaisipang
ilalagay ay makikita sa kabuoan ng papel.
○ Ang paglagay ng sarili o ibang
kaisipan na hindi kasama sa papel ay
hindi maaari.
● Iwasan ang paglalagay ng statistical figures
o table.
○ Ang abstrak ay kailangang maging
detalyado.
● Gumamit ng mga simple, malinaw at
direktang pangungusap.
 ● Gawing maikli ngunit komprehensibo
upang maunawaan ang pangkalahatang
nilalaman at nilalayon ng pag-aaral.
● Kung hindi naintindihan ang tekstong
binasa ay huwag agad magsulat ng abstrak
bagkus basahing muli.
● Isulat ang unang draft ng papel. Ilahad ang
impormasyon gamit ang sariling salita.
● Ugaliing mag rebisa upang maiwasto ang
kahinaan sa organisasyon at ugnayan ng
mga salita.
MGA BAHAGI NG ABSTRAK
● PAMAGAT
● PAKSANG PANGUNGUSAP
● LAYUNIN
● METODOLOHIYA
● MGA DATOS
● RESULTA NG PAG-AARAL
● KRITIKAL NA DISKUSYON
_______ 1. Ilista ang mahahalagang detalye na
ayon sa hinihingi ng isang mahusay na abstrak.
_______2. Basahin ang buong papel na nais gawan
ng abstrak.
_______ 3. Basahing muli upang siguradong
nailista at nakuha ang lahat ng mahahalagang punto
ng papel.
_______4. Muling isulat para sa pinal na kopya.
_______ 5. Irebisa ang unang burador upang iwasto
ang mga kamalian.
_______6. Isulat ang unang burador ng papel gamit
ang sariling salita.
PAGSULAT NG BUOD/SINTESIS
● Siksik at pinaikling bersyon ito ng teksto.
● Pinipili rito ang pinakamahalagang ideya at
sumusuportang ideya o datos.
● Mahalaga ang pagtutok sa lohikal at
kronolohikal na daloy ng mga ideya ng
binuod na teksto.
● Nakatutulong sa paglilinaw sa lohikal at
kronolohiya ng mga ideya lalo sa mga
hindi organisado o komplikadong paraan
ng pagsulat sa teksto.
● Mahalaga sa pagpapaunlad ng argumento.
● Pansuporta sa isang proposisyon o tesis.
● Batayan kung paano binasa ng sumulat ang
naturang akda at kung paano niya
naiiugnay sa kanyang paksa.
KATANGIAN NG PAGBUBUOD
● Tinutukoy agad ang pangunahing ideya o
punto kaugnay sa paksa.
● Hindi inuuulit ang mga salita ng may akda
○ gumagamit ng sariling pananalita.
● Isa itong “muling pagsulat“ ng binasang
akda sa maikling salita. Inihahalili sa mga
salita ng may-akda ang mas
pangkahalatang termino.
● Mga 1/3 ng teksto o mas maikli pa dito ang
buod.
MGA HAKBANG SA PAGBUO NG BUOD
1. Basahin, panoorin, o pakinggan muna nang
pahapyaw ang teksto.
2. Sa mga nakasulat o episodyo ng isang
pinanood o pinakinggan, tukuyin ang paksang
pangungusap o pinakatema. Tukuyin din ang
mga susing salita (key words).
3. Pag-ugnay-ugnayin ang mga ideyang ito upang
mabuo ang pinakapunto o tesis.
4. Sulatin ang buod. Tiyakin ang organisasyon ng
teksto. Huwag gumamit ng mga salita o
pangungusap mula sa teksto.
5. Huwag maglagay ng mga detalye, halimbawa,
at ebidensya.
6. Makatutulong ang paggamit ng mga signal
word o mga salitang nagbibigay-transisyon sa
mga ideya gaya ng gayunpaman, kung gayon,
samakatuwid, gayundin, sa kabilang dako,
bilang konklusyon, bilang pagwawakas, at iba
pa.
7. Huwag magsingit ng opinion.
8. Sundin:
SINTESIS
● Isang anyo ng pagsusulat ng mga
impormasyon sa maikling pamamaraan
upang ang sari-saring ideya o datos mula
sa iba’t ibang pinanggalingan (tao, libro,
pananaliksik, at iba pa) ay
mapagsamasama at mapag-isa tungo sa
isang malinaw na kabuuan o identidad.
● Mula sa prosesong ito, kung saan
tumutungo sa sentralisasyon ng mga ideya,
makabubuo ng bagong ideya.
● Pagsama-sama ng mga ideya tungo sa
isang pangkalahatang kabuuan na
nangangailangan ng analisis sa simula
(kabuuang datos, ideya at paksa).
ANALISIS VS SINTESIS
Magkaugnay at bahagi ng isa ang isa pa sa proseso
ng mapanuring pag-aaral at pagsulat. Mula sa
paghihimay ng mga ideya (analisis) tutungo sa
isang pagbubuo (sintesis). Mahalaga ang sintesis sa
organisasyon ng mga ideya dahil nanggagaling ang
mga ito sa iba’t ibang batis ng impormasyon.
PAGSULAT NG BIONOTE, TALAMBUHAY AT
KATHAMBUHAY
BIOGRAPHY (TALAMBUHAY)
● BIO
○ “buhay” (salitang Griyego)
● GRAPHIA
○ “tala” (salitang Griyego)
● Ang dalawang salita ay pinagsama dahilan
ng pagkabuo ng salitang biography o “tala
ng buhay” o talambuhay.
● Nagsasaad ng kasaysayan ng buhay ng
isang tao.
BIONOTE
● Mula dito nabubuo ang bionote.
○ bio – “buhay”
○ note – “tandaan”
● Nagsusulat tayo ng bionote upang
magbigay impormasyon hindi lamang ang
karakter kundi maging ang kredebilidad ng
isang tao sa larangang kinabibilangan.
MGA KATANGIAN NG MAHUSAY NA
BIONOTE
1. Maikli ang Nilalaman
● Sikaping paikliin at isulat lamang ang
mahahalagang impormasyon. Binubuo
lamang ng 2 hanggang 3 talata.
2. Gumagamit ng pangatlong panauhang pananaw
kahit ito pa ay tungkol sa sarili.
3. Isaalang-alang ang mambabasa.
● Kailangan hulmahin ang bionote ayon sa
kung ano ang hinahanap ng mambabasa.
4. Gumamit ng baligtad na tatsulok. Unahin ang
pinakamahalagang impormasyon. Sa simula pa
lamang ay isulat ang pinakamahalagang
impormasyon.
● Pinakamahalagang irmasyon
● Mahalagang impormasyon
● Ibang impormasyon
5. Mamili lamang ng mga katangian o kasanayan
na angkop sa layunin ng gagawing bionote.
6. Binabanggit ang degree kung kinakailangan.
7. Maging matapat sa pagbabahagi ng
impormasyon. Huwag mag-iimbento ng
impormasyon para lamang bumango ang
pangalan at makaungos sa kompetisyon.
KATHAMBUHAY
● Tinatawag ding “NOBELA”.
● Isang uri ng piksyon na binubuo ng iba’t
ibang kabanata.
● Maaaring isalig sa totoong pangyayari sa
buhay ng tao at maaari namang hindi.
● Ang manunulat ang may kalayaan sa
pagpili ng tauhan, kaganapan at takbo ng
kanyang kuwento.
● Hinahango sa mga pangyayaring tunay na
naganap sa buhay, maaaring nasaliksik,
nasaksihan, naobserbahan, napanayam at
naranasan.
● Halimbawa:
○ Noli Me Tangere at El Filibusterismo
ni Jose Rizal
- takbo ng kuwento: mga naging
karanasan ng mga Pilipino sa
panahon ng mga Espanyol.
PAGSULAT NG TALUMPATI
● Isang pormal na pagpapahayag na
binibigkas sa harap ng manonood o
tagapakinig.
● Pormal
○ Gumagamit ng piling wika, may tiyak
na layunin at pinaghahandaan
● Isang sining ng pagsasalita,
nangangatwiran, o tumatalakay ng isang
paksa para sa mga tagapakinig.
● Masusukat sa sining na ito ang katatasan,
husay at dunong ng mananalumpati sa
paggamit ng wika at katatagan ng kanyang
paninindigan.
URI NG TALUMPATI AYON SA KATANGIAN
● Paglalahad
○ Pagpapaliwanag-sumasagot sa tanong
na
- Sino,
- Ano,
- Bakit,
- Saan,
- Kailan, at
- Paano
○ Pagbibigay ng enumerasyon ng mga
bagay na inilahad.
○ Pagsusuri sa bahagi o uriin ayon sa
kategorya.
 ○ Pagpapaliwanag ng kahulugan at
kahalagahan ng isang konsepto o salita.
● Pangangatwiran
○ Panghihikayat na pumanig sa opinyon
ng tagapagsalita.
○ Binubuo ng mga matitibay na
argumento.
○ Sinusuportahan ng mga ebidensya ang
mga argumento upang mapatibay at
makumbinsi ang mga tagapakinig.
● Paglalawaran
○ Pagpapakita ng katangian batay sa
limang pandama:
- paningin,
- pandinig,
- pang-amoy,
- panlasa, at
- panalat.
● Pagsasalaysay
○ Pagkukuwento ng pangyayaring
ugnay-ugnay at may karakterisasyon o
pag-unlad ng tauhan.
PROSESO NG PAGSULAT NG TALUMPATI
1. PAGHAHANDA
● Layunin ng Okasyon
○ Alamin ang layunin ng okasyon
○ Magbigay inspirasyon,
○ Magpaliwanag tungkol sa isyu,
magkwento at iba pa.
○ Alamin kung may itinakdang paksa o
tema upang maiayon sa pagsusulat ng
talumpati.
● Layunin ng Tagapagtalumpati
○ Isaalang-alang kung ano ang layunin
ng talumpati upang iayon ang
nilalaman, haba at tono nito.
● Manonood
○ Alamin kung gaano karami ang
manonood at tagapakinig.
○ Kung mas maliit ang grupo ng
manonood, maaaring maging mas
malaman at malalim ang nilalaman ng
talumpati dahil magkakaroon ang
tagapagtalumpati ng malapitang
ugnayan sa tagapanood.
○ Kung marami kailangang masigurong
di mababagot ang mga tagapakinig.
○ Tandaan din sa manonood ang
kanilang kaligiran at katangian gaya
ng kanilang pinag-aralan,
ekonomikong estado, edad, kasarian o
kulturang kinabibilangan
● Tagpuan ng Talumpati
○ Ang lugar, kagamitan, oras at daloy ng
programang kapalolooban ng
talumpati.
2. PANANALIKSIK
● Pagbuo ng Plano
○ Pagplaplano ang napakaepektibong
paraan sa pagsusulat ng talumpati.
○ Pag-aralang mabuti ang paksa o tema
upang makapag-isip ng iba’t ibang
paraan at estratihiya na siyang
gagamitin upang madebelop nang
mahusay ang isusulat na talumpati.
● Pagtitipon ng materyal
○ Tipunin ang mga materyal na
kakailanganin sa pagbuo ng talumpati.
○ Mga materyal: makukuha sa mga
nakalimbag na aklat, artikulo,
panitikan o pananaliksik; mga
kuwento, musika at larawan.
● Pagsulat ng Balangkas
○ Upang maipapangkat ang mga
natipong materyal.
○ Magiging gabay sa pagsulat ng
talumpati.
○ Makikita kung mayroong datos na
kailangang tanggalin, ayusin o idagdag
3. PAGSUSULAT NG TALUMPATI
a. PANGKALAHATANG GABAY SA
PAGSULAT
● Sumulat gamit ang wikang pabigkas.
○ Ang talumpati ay sinusulat hindi para
basahin kundi para bigkasin.
● Sumulat sa simpleng estilo.
○ Iwasan ang mahahabang salita
○ Iwasan ang komplikadong
pangungusap
○ Bumuo ng pangungusap na may iisang
paksa at komentaryo lamang
● Gumagamit ng iba’t ibang estratehiya at
kumbensiyon ng pagpapahayag na
pagbigkas. Ilan sa mga ito ay ang
sumusunod:
○ Paggamit ng matalinhagang pahayag o
tayutay
○ Paggamit ng kuwento;
○ Pagbibiro;
○ Paggamit ng konkretong halimbawa;
○ Paggamit ng parelelismo;
○ Paggamit ng mga salitang
pantransisyon sa mga talata; at
○ Pagbibigay ng tatlong halimbawa para
maipaliwanag ang isang ideya.
 ● Gumamit ng angkop na mga salitang
pantransisyon gaya ng:
○ una, ikalawa, ikatlo, sa simula, sa
katapusan, pagkatapos, kasunod nito
● Huwag piliting isulat agad ang simula at
katapusan ng talumpati.
○ Karaniwan, mas madali kung
magsimula sa katawan ng talumpati.
○ Pagkasulat ng katawan, mas madali
nang isulat ang introduksiyon at
kongklusyon.
MAAARING LAMAN NG INTRODUKSYON
● Sipi mula sa isang akdang pampanitikan;
● Anekdota;
● Pagbanggit ng paksa o tema at
pagpapaliwanag ng mga susing konsepto
nito;
● Pag-iisa-isa sa mga layunin; at
● Pagtatanong sa mga tagapakinig.
MAAARING LAMAN NG KONGKLUSYON
● Sipi mula sa isang akdang pampanitikan o
anekdota na magbibigay diin sa nilinang na
ideya;
● Paglalagom sa mga pangunahing ideyang
dinebelop;
● Pangrerebyu sa mga layunin at kung paano
ito natamo; at
● Panawagan sa tagapakinig na gumawa ng
pagkilos.
● ○ pagtanggi, pagkabahala at
4. PAGREREBISA NG TALUMPATI
● Paulit-ulit na pagbasa.
○ Ugalihing rebisahin ang isinusulat na
talumpati bago ito bigkasin.
○ Tiyaking ang mga nabuong
pangungusap ay madaling
maintindihan, madaling bigkasin at
madulas bigkasin ang mga salitang
napili.
○ Iwasang gumamit ng mga letrang
nahihirapan kang bigkasin ang tunog
tulad ng:
- /s/ /o/ /r/
● Pag-ayon ng estilo ng nakasulat na
talumpati sa paraang pagbigkas.
● Pag-aangkop ng haba ng talumpati sa
ibinigay na oras.
KUMPAS
● Ang kumpas ay nakatutulong sa
pagbibigay-diin sa ideang nais ipahatid ng
isang mananalumpati.
URI NG KUMPAS
● Palad na itinataas habang nakalahad
○ dakilang damdamin.
● Nakataob na palad at biglang ibababa
○ marahas na damdamin
● Palad na bukas at marahang ibinababa
○ mababang uri ng kaisipan o damdamin.
● Kumpas na pasuntok o kuyom ang palad
○ pagkapoot o galit at pakikipaglaban.
● Paturong kumpas
○ panduduro, pagkagalit at
panghahamak.
● Nakabukas na palad na magkalayo ang
mga daliri at unti-unting ikinukuyom
○ matimping damdamin.
● Ang palad ay bukas, paharap sa nagsasalita
○ pagtawag ng pansin sa alinmang
bahagi ng katawan ng nagsasalita.
● Nakaharap sa madla, nakabukas ang palad
● Kumpas na pahawi o pasaklaw
○ pagsaklaw ng isang diwa, tao o pook
● Marahang pagbababa ng dalawang kamay
○ pagpapahiwatig ng kabiguan o
kawalan ng lakas.
PAKATANDAAN
● Ang pagbigkas ng talumpati ay isang
pormal na konteksto.
○ kailangang masiguro na ang
binabahagi sa
harap ng madla ay makabuluhan sa
buhay
● Tuwing magtatalumpati kailangang
napapanahon ang paksa at may kaugnayan
sa lipunan.
● Ang nilalaman ng talumpati ay dapat
napupulutan ng bagong ideya at
impormasyon na siyang magagamit sa
buhay.
POSISYONG PAPEL
● Isang sulatin na nagpapahayag ng tiyak na
paninindigan ng isang indibidwal o grupo
tungkol sa isang makabuluhan at
napapanahong isyu PANININDIGAN
● Naglalaman din ito ng mga katuwiran o
ebidensya para suportahan ang
paninindigan
● mahalagang bahagi rin ng manunulat ang
posisyon at mga katuwiran ng kataliwas o MGA MUNGKAHING HAKBANG SA
katunggaling panig PAGSULAT NG POSISYONG PAPEL
● Karaniwang maikli lamang, isa o dalawang - Constantino at Zafra (2017, 218-220)
pahina lamang, upang mas madali itong
mabasa at maintindihan ng mga 1.
mambabasa at mahikayat silang pumanig
sa paninindigan ng sumulat ng posisyong
papel.
● Ayon kila (Constantino at Zafra 2017, 217)
○ Ay isang sulating nagpapahayag ng
tiyak na paninindigan ng isang
indibiduwal o grupo tungkol sa isang
makabuluhan at napapanahong isyu.
○ Naglalaman ng nasabing uri ng 2.
pagsulat ng mga katuwiran o
ebidensiya para suportahan ang 3.
paninindigan.
● Mahalagang bahagi rin nito ang posisyon
at mga katuwiran ng kataliwas o
katunggaling panig.
● Karaniwang maikli lamang ang posisyong
papel, isa o dalawang pahina lamang.
4.
SA PANIG NG MAY AKDA
● Nakatutulong ang pagsulat ng posisyong
papel upang mapalalim ang pagkakaunawa 5.
niya sa isang tiyak na isyu.
● Pagkakataon ito para sa may akda na
magtipon ng datos, organisahin ang mga
ito,
● At bumuo ng isang malinaw na INTRODUKSIYON
paninindigan tungkol sa isang usapin.
PARA SA LIPUNAN
● Ang posisyong papel ay tumutulong para
maging malay ang mga tao sa
magkakaibang pananaw tungkol sa
usaping panlipunan.
● Mahalagang pagtuonan ang dalawang
salitang paulit-ulit na gagamitin sa araling
ito- ang katuwiran at paninindigan.
KATUWIRAN
● Mas magandang gamitin ang katuwiran
kaysa sa argumento at paninindigan kaysa
sa posisyon.
● “Tuwid”
○ Tama, maayos, may direksiyon at
layon.
● “Tindig”
○ Pagtayo, pagtatanggol, at paglaban, at
maari ding pagiging tama.
TIYAKIN ANG PAKSA
● Posibleng paraan kung paano nabubuo ang
paksa ng posisyong papel.
○ Puwedeng reaksiyon ito sa isang
mainit na usaping kasalukuyang
pinagtatalunan.
○ Puwedeng tugon lamang ito sa isang
suliraning panlipunan.
GUMAWA NG PANIMULANG SALIKSIK
BUMUO NG POSISYON O
● Paninindigan batay sa inihanay na mga
katuwiran.
● Maglista ng mga argumento o katuwiran
ng magkabilang panig upang matimbang
ang dalawang posisyon.
GUMAWA NG MAS MALALIM NA
SALIKSIK
BUMUO NG BALANGKAS
● Para matiyak ang direkyon ng pagsulat ng
posisyong papel.
● Maaaring gamiting gabay:
● Ipakilala ang paksa
○ Dito ipaliwanag ang konteksto ng
usapin.
○ Maari na ring banggitin dito ang
pangkalahatang paninindigan sa
usapin.
● Mga katuwiran ng kabilang panig
○ Ipaliwanag nang bahagya ang
bawat katuwiran.
○ Banggitin din ang sanggunian o
pinagkuhanan ng katuwirang ito;
- dokumento
- memorandum
- interbyu at iba pa.

● Mga sariling katuwiran
○ Isa-isa namang ihanay rito ang sariling
katuwiran.
● Mga pansuporta sa sariling katuwiran
○ Dito maaaring palawigin ang
paliwanag sa sariling mga katuwiran.
● Huling paliwanag kung bakit ang napiling
paninindigan ang dapat lagumin dito ang
mga katuwiran.
○ Ipaliwanag kung bakit ang sariling
paninindigan ang pinakamabuti at
karapat-dapat.
● Muling Pagpapahayag ng paninindigan
at/o mungkahing pagkilos.
6. Sulatin ang Posisyong Papel
● Ipakita ang kaalaman at awtoridad sa
usapin.
● Patunayan na ang sariling paninindigan
ang siyang tama at nararapat.
7. Ibahagi ang posisyong papel
BALANGKAS NG POSISYONG PAPEL
I. Panimula
a.
II. Paglalahad ng Counterargument o mga
Argumentong Tumututol o Kumukontra sa
Iyong Tesis
a. F
III. Paglalahad ng Iyong Posisyon o
Pangangatwiran Tungkol sa Isyu
a.
b.
c.
IV. Kongklusyon
REPLEKTIBONG SANAYSAY
● isang anyo ng sulating pasalaysay na hindi
Iamang nakatuon sa husay ng paggamit ng
estilo sa pagsulat bagkus ay sa pagsusuri
ng salaysay na inilatag ng manunulat para
sa mambabasa
● isang akademikong paraan ng pagbuo ng
bagong kaalaman patungkol sa pagkatao,
lipunan, at mga isyu o paksa sa pagitan
● inaasahan na ang mambabasa ay nagsusuri
din at humuhusga sa halaga, bigat, at
katotohanan ng paksang inilalatag ng
manunulat sa piyesa
● kinakailangan ang tibay ng kalooban,
maging matalino sa pagpili ng mga salita,
at piliing maging obhetibo sa
pagsasalaysay
● REPLEKSYON
○ nangangahulugan ng pagbabalik tanaw
● isang uri ng panitikan na nakapasailalim sa
isang anyong tuluyan o prosa
● nagangailangan ng sariling perspektibo,
opinyon, at pananaliksik sa paksa
● Isang masining na pagsulat na may
kaugnayan sa pansariling pananaw at
damdamin sa isang partikular na
pangyayari
● Ayon kay Garcia 2016, 48
○ Ay isang anyo ng sulating pasalaysay
na hindi Iamang nakatuon sa husay ng
paggamit ng estilo sa pagsulat bagkus
ay sa pagsusuri ng salaysay na inilatag
ng manunulat para sa mambabasa.
● Ariola et. al (2016)
○ “Ang replektibong pagsulat ay
tumutulong sa atin na mag-isip nang
higit pa hinggil sa ating sarili, kung
sino tayo at paano ba tayo nagbabago;
kung paano natin nasusuri ang ating
sariling mga karanasan sa buhay; kung
paano tayo binabago at pinauunlad ng
mga karanasan at mga pananaliksik sa
buhay dulot ng mga pagbabagong
nagaganap sa sarili” (118).
● Baello, Garcia, Valmonte (1997)
○ Na binanggit ni Garcia (2016) sa
kaniyang libro na “ang replektibong
sanaysay ay pumapaksa sa mga
pangkaraniwang isyu, pangyayari, o
karanasan na hindi na
nangangailangan pa ng mahabang
pag-aaral. May kalayaan ang
pagtalakay sa mga puntong nilalaman
nito na karaniwan ay mula sa
karanasan ng manunulat o
pangyayaring nasaksihan” (48)
LAYUNIN NG REPLEKTIBONG SANAYSAY
● Nais iparating ng replektibong sanaysay
ang pansariling karanasan at natuklasan sa
pananaliksik.
● Naglalayon din itong maipabatid ang mga
nakalap na mga impormasyon at mailahad
ang mga pilosopiya at karanasan ukol dito
at kung maaari ay ilalagay ang mga
batayan o talasanggunian.

MGA KONSIDERASYON SA PAGSULAT NG
REPLEKTIBONG SANAYSAY
1. Naglalahad ng interpretasyon.
2. Ikonsidera ang pagkalap ng mga datos
at mga bagay na kailangang gamitin.
3. Pagandahin ang panimulang bahagi.
4. Nagtatalakay ng iba’t ibang aspekto ng
karanasan.
5. Ang kongklusyon ay dapat magkaroon
ng repleksyon sa lahat ng tinalakay.
6. Ang malinaw at direktang punto de
vista ay mabisa upang makuha agad ng
mambabasa ang kaniyang idea.
7. Rebyuhin nang ilang ulit ang
repleksyon.
8. Mga halimbawa ng literaturang
replektibong sanaysay:
● Proposal
● Konseptong Papel
● Editorial
● Sanaysay
● Talumpati
MGA BAHAGI NG REPLEKTIBONG
SANAYSAY
- Garcia (2016)
1. Panimula
○ Sinisimulan sa pagpapakilala o
pagpapaliwanag ng paksa o gawain.
2. Katawan
○ Binibigyang-halaga ang maigting na
damdamin sa pangyayari.
3. Konklusyon
○ Dapat mag-iwan ng isang kakakintalan
sa mambabasa.
MAHALAGANG MAGKAROON NG:
1. Pananaliksik
2. Pamamaraan
● Upang makuha ang atensyon ng
mambabasa gaya ng mga sumusunod
○ Anekdota
○ Flashback
○ Sipi
3. Makabuluhan
● Tiyak at konkretong bokabularyo
MGA PARAAN SA PAGSULAT NG
REPLEKTIBONG SANAYSAY
1. Magbulay-bulay at balikan ang mga pangyayari
sa buhay na humubog sa iyong pagkatao.
2. Alamin ang mga karanasan na nakaapekto o
nagkaroon ng kabuluhan sa buhay.
3. Ipaliwanag kung paano nakaapekto ang iyong
sariling karanasan at pilosopiya upang
mahubog ang sarili sa positibong aspeto.
4. Talakayin sa kongklusyon ang kinahinatnan ng
repleksyon.
LAKBAY-SANAYSAY
● Ay nangangailangan ng galing
pamamaraan at kaalaman ng isang
manlalakbay at manunulat.
● Kinakailangan na kukuha ang manlalakbay
ng punto-de-vista o pananaw ng lokal na
mamamayan upang hindi maging gasgas at
dekahon ang impormasyong binabahagi
niya.
ANO ANG LAKBAY-SANAYSAY
● "Travel Essay o Travelogue"
● Ito ay isang uri sanaysay na kung saan ang
ideyang ito ay pinanggalingan mula sa mga
pinuntahan or "nilakbayang" mga lugar.
● Ay ang paglikha ng kapangyarihang dalhin
ang mga mambabasa sa lugar na
napuntahan rin ng awtor gamit ang ilang
sangkap sa pagsulat ng nasabing artikulo.
● Sa pamamagitan ng mga tayutay, idyoma,
imagery, at iba pang mga elemento,
metodolohiya at estratehiya sa pagsulat ay
makapagbibigay din ng halos kaparehas na
lebel ng kasiyahan na naranasan ng
manunulat sa kaniyang mga mambabasa
habang tinatahak ang inilathalang lugar
gamit lamang ang kaniyang sulatin.
● Ayon kay Nonon Carandang
○ Ato ay tinatawag niyang sanaylakbay,
kung saan ang terminolohiyang ito
○ Ay bunubuo ng tatlong konsepto;
- sanaysay
- sanay
- lakbay
● Ay maaaring pumaksa sa tao mamamayan
ng lugar.
● Binibigyang-pansin dito ang gawi,
katangian, ugali, o tradisyon ng mga
mamamayan sa isang partikular na
komunidad.
AYON KAY PATTI MARXSEN
● “The art of the travel essay”
● Ang isang mapanghikayat na
lakbaysanaysay ay dapat makapagdulot
hindi lamang ng mga impormasyon kundi
ng matinding pagnanais na maglakbay.
● Pagpapakahulugan sa lakbay-sanaysay
ayon kay marxsen
 ○ Sinusuportahan ng mga larawan;
○ Ito ay pumapaksa sa tao o
mamamayan ng lugar
○ Binibigyang diin ang gawi, katangian,
mugali, o tradisyon
○ Binibigyang halaga ang arhitektura,
eskultura, kasaysayan, anyo, atbp
○ Makapagdulot ng matinding
pagnanais na maglakbay (The Art of
the Travel Essay).
AYON SA BLOG POST NG ELCOMBLUS
● Na inilathala noong ika-22 ng
Pebrero,2020, ang lakbay-sanaysay ay
maaaring pumaksa sa tao o mamamayan
ng lugar.
● Binibigyang-pansin dito ang gawi,
katangian, ugali, o tradisyon ng mga
mamamayan sa isang partikular na
komunidad.
LAYUNIN NG LAKBAY-SANAYSAY
1. Maitaguyod ang isang lugar na karaniwang
ang lugar na pinuntahan ng manlalakbay.
2. Gumawa ng gabay para sa mga maaring
manlalakbay.
3. Pagtatala ng sariling kasaysayan sa
paglalakbay na kabilang dito ang
espiritwalidad, pagpapahilom, o pagtuklas
sa sarili:
4. Pagdodokumento ng kasaysayan, kultura,
at heograpiya ng isang lugar sa malikhaing
pamamaraan
MGA MUNGKAHING GABAY SA PAGSULAT
NG LAKBAY-SANAYSAY
● Magsaliksik o magbasa tungkol sa
kasaysayan ng lugar na balak mong
puntahan. Pag-aralan ang kanilang kultura,
tradisyon, at relihiyon. Bigyang-pansin din
ang sistemang politikal at ekonomikal ng
lugar. Pag-aralan din ang Iengguwahe na
ginagamit sa lugar na iyon.
● Buksan ang isip at damdamin sa
paglalakbay, lawakan ang naaabot ng
paningin, talasan ang isip, palakasin ang
internal at external na pandama at pang-
amoy, sensitibong lasahan ang pagkain.
● Magdala ng talaan at ilista ang
mahahalagang datos na dapat isulat.
● Kung susulat na ng lakbay-sanaysay,
huwag gumamit ng mga kathang-isip na
ideya. Isulat ang katotohanan sapagkat
higit na madali itong bigyang-paliwanag
gamit ang mga malikhaing elemento.
● Gamitin ang unang panauhang punto de
bista at isaalang-alang ang organisasyon ng
sanaysay sa pagsulat. Magkaroon ng
kritikal na pananaw sa pagsulat sa
pamamagitan ng malinaw at malalim na
pag-unawa sa mga ideyang isusulat.
● Tiyakin na mapupukaw ang kawilihan ng
mambabasa sa susulating lakbay-sanaysay.
● Basahin ang isang lakbay-sanaysay na
naranasan ng isang manlalakbay
METODOLOHIYA AT ESTRATEHIYA
● Maraming mga metodolohiya at
estratehiya ang maaaring gamitin o
iimplementa sa lakbay-sanaysay upang
mas higit na maipahayag ang mga kapana-
panabik na karanasan sa isang partikular na
lugar na iyong napuntahan.
● Ang mga metodolohiya at estratehiya ay
magsisilbi rin bilang pormula o pattern
upang makamit at masapol ang damdamin,
imahinasyon, at maging ang attitude o
perspektibo ng mga manunulat sa
inilathalang paksa
● Ito ang:
○ Gumagamit ng lapit na analitikal,
kritikal, at ispekulatibo ang
Humanidades.
○ Nabibigyan ng pagkakataong suriin
ang isang teksto sa paraang
sistematiko at organisado.
● Analitikal na lapit
○ Ang gumagamit sa pagoorganisa ng
mga impormasyon sa mga kategorya,
bahagi, grupo, uri, at mga pag-uugnay-
ugnay ng mga ito sa isa’t isa.
● Kritikal na lapit
○ Kung ginagawan ng interpretasyon,
argumento, ebalwasyon, at pagbibigay
ng sariling opinyon sa ideya.
● Espekulatibong lapit
○ Ang pagkilala ng mga senaryo, mga
estratehiya o pamaraan ng pagsusuri,
pag-iisip, at pagsulat.
MGA PAMAMARAAN AT ESTRATEHIYANG
GINAGAMIT SA MGA LAPIT
● Deskripsiyon o paglalarawan
● Paglilista
● Krolonohiya o pagkakasunod-sunod ng
pangyayari
● Sanhi at bunga
● Pagkokompara
● Epekto
ELEMENTO
● Lead/pamatnubay
○ A ng kapana-panabik na panimula o
introduksiyon ng artikulo upang
mahagip ang atensyon ng mga
mambabasa
○ Maaari itong isulat bilang tanong,
impormasyon o pigura, depinisyon,
sipi, at iba pang pormat.
● Saan/lugar
○ Mga kapana-panabik na lokasyon o
lugar na inilalathala sa lakbay-
sanaysay na isinusulat.
○ Maaaring simulan ang pagpapakilala
sa isang deskripsiyon o paglalarawan
sa heograpikal na lokasyon nito, mga
dahilan kung bakit ito ang napili mong
ilathala, o ang impormatibo diskusyon
at moralistikong dulot ng nasabing
lokasyon.
● Kailan/panahon
○ Mahalaga ring malaman ng mga
mambabasa kung kailan ang
pinakamagandang panahon, season o
maging ang ispisikong oras para
puntahan ang isang lugar na
inilalathala.
● Sino/awtor
○ Mabibigyan din ng pokus ang
personalidad, pagpapahalaga o values,
kasanayan sa paglalakbay ang
mismong awtor.
○ Maaaring maisulat sa unang panauhan
at impormal na estruktura ang isang
lakbaysanaysay, mas mapapalapit at
maiintindihan ng mambabasa ang
tunay na layunin ng tagapagsulat.
● Paano/proseso
○ Malaking tulong ang mga
impormasyong ibibigay ng awtor sa
mga mambabasang mayroong mataas
na interes sa inilalathalang lugar.
○ Maipapakita ang estruktura, balangkas
o framework, ang unti-unting
pagpapakilala sa lugar, tao, kultura at
iba pa
● Ano/mga detalye
○ Mababasa na rito ang mga detalye o
datos ng paglalakbay.
○ Ang mga interbyu sa mga taong
nakakakilala sa lugar, mga restaurant o
coffee shop, mga tagong lugar, at iba
pang mga impormasyong hindi
nababasa o matatagpuan sa internet o
mga babasahin
● Katapusan/konklusyon
○ Ang pinakalayunin ng pagsulat ng
lakbay-sanaysay ay ang pagkakaroon
ng kasiyahan at kakintalan sa mga
mambabasa.
○ Nagbibigay ng impresyon sa mga
mambabasa na tatatak sa kanilang mga
isipan upang higit itong matandaan.
BAHAGI NG LAKBAY-SANAYSAY
1. Simula/panimula
a. Ito ang pinakamahalaga na bahagi
b. Dito ang inaasahan kung ipagpatuloy
ng mambabasa sa kanyang binabasang
sulatin.
c. Dapat makuha ng akda ang atensyon at
damdamin ng mambabasa.
2. Gitna/katawan
a. Dito naman sa bahaging ito mababasa ang
mga mahalagang puntos o idea ukol sa
paksang pinili at sinulat ng mayakda
b. Dito rin natin malalaman ang buong puntos
dahil ipinapaliwanag ng maayos at mabuti
ang paksang pinaguusapan o binibigyang
pansin
3. Wakas
a. Sa bahaging ito isinasara ng akda ang
paksang nagaganap sa gitna o katawan ng
isinulat niya.
HAKBANG SA PAGSULAT NG LAKBAY-
SANAYSAY
● Kaisipang manunulat
● Unang panauhan
● Pokus
● Pangunahing detalye at kumuha ng
larawan
● Realisasyon
● Magsaliksik o magbasa
● Buksan ang isip at damdamin sa
paglalakbay,
● Huwag gumamit ng mga kathangisip na
ideya
● Tiyakin na mapupukaw ang
kawilihan ng mambabasa sa
susuirting lakbay-sanysay
LARAWANG SANAYSAY
● Ayon kay AMIT KALANTRI, isang
nobelistang Indian:
○ Ang litrato ay isang larawan sa pisikal
na anyo, subalt mayroon itong
katumbas na sanlibong salita na
 maaaring magpahayag ng mga
natatagong kaisipan, opinyon o
perspektibo.
● Kaya karaniwang kamangha-mangha ang
resulta kapag pinagsama-sama at inayos
ang mga larawan. Ang pag-aayos na ito ng
mga larawan upang maglahad ng mga
ideya ay tinatawag na larawang-sanaysay
(tinatawag ding nakalarawang sanaysay) o
pictorial essay.
● isang uri ng artikulong pang-edukasyon na
naglalayong makapagbigay ng babasahin
at larawang magpapakita ng isang isyung
maaaring mapag-usapan
● ang mga inihahanay at sunod-sunod na
larawang naglalayong magbigay ng
kwento o di kaya ay magpakita ng
emosyon
● Maaring larawan lamang, larawang
mayroong kapsyon, o larawang mayroong
maikling sanaysay.
● Kombinasyon ito ng potograpiya at wika.
● Kaiba ito sa picture story na nakaayos
ayon sa pagkakasunod-sunod ng mga
pangyayari at ang layunin ay magsalaysay
o magkwento.
● Kamangha-manghang anyo ng sining na
nagpapahayag ng kahulugan sa
pamamagitan ng paghahanay ng mga
larawang sinusundan ng maiikling
deskripsyon / kapsyon kada larawan.
DALAWANG SANGKAP NG LARAWANG-
SANAYSAY
1. TEKSTO
● Madalas na may "journalistic feel“
● Kailangan maikli lamang ang sanaysay
para sa larawan, maaaring 1,000 hanggang
2,000 na salita lamang ang haba, at
mayroong nilalamang mapakikinabangang
mensahe mula sa larawan.
2. LARAWAN
● Ito ay kaiba sa picture story sapagkat ito ay
may iisang ideya o isyung nais matalakay.
● Ang mga larawan ay inaayos ayon sa
pagkasunod-sunod ng mga pangyayari at
ang layunin nito ay magsalaysay o
magkwento
ELEMENTO NG LARAWANG SANAYSAY
(Ayon kay Collective Lens I Photography for Social
Change)
1. KUWENTO
● dapat makapagsalaysay ang piyesa kahit
walang nakasulat na artikulo. Hayaang
magsalaysay o magbigay ng komentaryo
ang mga larawan.
2. URI NG LARAWAN
● tumutukoy sa barayti ng mga retrato gaya
ng wide angle, close up at portrait na
mahalagang mailahok sa isang piyesa.
3. Mahalagang pag-isipan ang PAGKAKAAYOS
NG MGA LARAWAN upang mabisa itong
makapagkuwento sa paraang kaakit-akit at
lohikal.
4. Mahalagang maglahok ng mga larawang
nagtataglay ng IMPORMASYON at ng
EMOSYON.
5. PAGLALARAWAN O CAPTION
● mahalaga upang masigurong maiintindihan
ng mambabasa ang kanilang tinutuhangyan.
URI NG LARAWAN
● Ang pangunahing larawan (lead photo) ay
maihahalintulad sa mga unang
pangungusap ng isang balita na
tumatalakay sa mahahalagang
impormasyon na sino, saan, kailan, at bakit.
● Ang eksena (scene) ang pangalawang
litratong naglalarawan ng eksena ng isang
larawang sanaysay
● Ang isang larawang sanaysay ay kailangan
may larawang ng tao (portrait). Ipinapakita
nito ang tauhan sa kwento.
● Ang mga detalyeng larawan (detail photo)
ay nakatutok sa isang elemento gaya ng
gusali, tahahan, mukha, o mahalagang
bagay.
● Gaya ng detalyeng larawan, pagkakataon
ng mga larawang close-up na tumuon sa
ilang bagay.
● Ang signature photo ay ang larawang
magbubuod sa sitwasyong inihapag sa
larawang sanaysay.
● Ang panghuling larawan (clincher photo)
ay ang huling larawan sa serye ng mga
litrato. Mahalagang piliin ang huling
larawan na magbibigay sa mga mambabasa
ng emosyong nais mong iparating tulad ng
pakiramdam ng pag-asa, inspirasyon,
pagkilos o paglahok, at kaligayahan.
MGA DAPAT ISAALANG-ALANGSA pamantayan para sa uri ng
PAGSULAT NG LARAWANG-SANAYSAY publikasyong ilalathala. Binibigyang-
- ayon kay Garcia (2006) pansin ng proofreader ang wastong
● Pumili ng paksa ayon sa iyong interes. gamit ng malaking titik at maliit na
● Magsagawa ng pananaliksik sa iyong titik at kung italiko o hindi ang mga
paksang gagawin. hiram na salita. Sinisiyasat din niya
● Isaalang-alang ang kawilihan at uri ng ang pahina at tumatakbong pang-ulo
iyong mambabasa. (running head) na dapat ay sunod-
● Tandaan na ang isang istoryang nakatuon sunod ang mga pahina ng teksto at
sa mga pagpapahalaga o emosyon ay nailalapat nang wasto.
madaling nakapupukaw sa damdamin ng
mambabasa. MGA GAWAIN NG EDITOR SA
● Kung nahihirapan ka sa pagsusunod-sunod PAGWAWASTO NG KOPYA
ng pangyayari gamit ang larawan, 1. Tiyaking tumpak ang mga datos sa artikulo.
mabuting sumulat ka muna ng kuwento at Magsaliksik kung kinakailangan.
ibatay rito ang mga larawan. 2. Ang akdang ililimbag ay may wastong
● Planuhing mabuti ang gagawing sanaysay gramatika at pagbabaybay ng mga salita.
gamit ang mga Iarawan. Tandaan na higit 3. Magwasto ng kamalian ng mga datos batay sa
na dapat mangibabaw ang larawan kaysa kahalagahan nito.
sa mga salita. 4. Pumutol o magkaltas ng mga hindi
● Siguraduhin ang kaisahan ng mga larawan mahahalagang datos.
ayon sa framing, komposisyon, kulay, at 5. Mag-alis ng mga salitang nagsasaad ng
pag-iilaw. Kung minsan, mas matingkad opinyon kung ang winawasto ay balita.
ang kulay at matindi ang contrast ng ilang 6. Magpalit ng mga salitang mahirap maunawaan
larawan kompara sa iba dahil sa pagbabago ng karamihang mambabasa.
ng damdamin na isinasaad nito. 7. Sinusunod nito ang istilo ng pahayagan kung
tumutukoy sa dyurnalismo.
MGA DAPAT ISAALANG-ALANG NG MGA 8. Tinitiyak nitong malaya sa anumang libelong
PROOFREADER SA PAGWAWASTO SA pamamahayag ang akda.
TEKSTO
● ISPELING
○ kapag ang teksto ay nakasulat sa
wikang Filipino, ay nago-autocorrect
ang function sa kompyuter kung kayat
binabago ng word processor ang
ispeling ng mga salita
○ Maari din namang sa paraan ng
pagsulat ng may-akda kung minsan,
lalo na kung unang pagtatangka pa
lamang ang isinumeting manuskrito ay
may makikitang pagkakamali sa
ispeling
● DIWA NG AKDA
○ Kinakailangang ang proofreader ay
nagtataglay ng matalas na paningin sa
pagbasa ng teksto kapag nagmamarka
at kinakailangang kaunti na lamang o
mangilan-ngilang pagwawasto na
lamang ang dapat gawin matapos itong
dumaan sa editing.
● ANYO NG ANYO NG AKDA O
TEKSTO
○ Ang pisikal na anyo ng teksto ay
nakikita sa uri ng tipo o font.
Kailangang masunod ang wastong