Iba’t ibang Uri ng Akademikong Sulatin
ABSTRAK
➔ Ang abstrak ay tinatawag na screening device na
naglalaman ng kabuuan ng tesis, disertasyon o pag-aaral.
Isinusulat ito upang mapaikli o maibuod ang laman ng
isang pag-aaral. (Acosta,J. et.al, 2016)
➔ Ito ay tinatawag ding maikling lagom ng isang artikulo
tungkol sa tiyak na larangan.
Layunin at Gamit
Ito ay karaniwang ginagamit sa pagsulat ng akademikong
papel para sa tesis, papel siyentipiko at teknikal, lektyur at
report. Layunin nitong mapaikli o mabigyan ng buod ang
mga akademikong papel.
Katangian
Hindi gaanong mahaba, organisado ayon sa pagkakasunod
sunod ng nilalaman.
Bahagi ng abstrak
SINTESIS O BUOD
➔ Mula sa prosesong ito , kung saan tumutungo sa
sentralisasyon ng mga ideya upang makabuo ng bagong
ideya. (Acosta,J. et.al, 2016)
Layunin at Gamit
Ang kalimitang ginagamit sa mga tekstong naratibo para
mabigyan ng buod, tulad ng maikling kwento
Katangian
Kinapapalooban ng overview ng akda. Organisado ayon sa
sunod sunod na pangyayari sa kwento.
Hakbang sa Pagbubuod
● pahapyaw na basahin, panoorin at pakinggan muna
ang teksto
● paksang pangungusap at mga susing salita
● ang mga ideya ay pag-ugnayugnayin
● basahin ang kabuuan
● huwag kumuha ng pangungusap mula sa teksto at
siguraduhin ang maayos na pagkakabuo ng buod
BIONOTE
➔ Ang bionote ay makatotohanang pagpapahayag ng
personal na propayl ng isang tao. Halimbawa ay ukol sa
kanyang Academic Career at iba pang impormasyon .
➔ Ang pansarili at paiba (Uri ng Bionote)
➔ Ang palinya at patalata (Anyo ng Bionote)
➔ Isang maikling impormatibong sulatin (karaniwang
isang talata lamang) na naglalahad ng mga
kwalipikasyon ng isang indibidwal at ng kaniyang
kredibilidad bilang propesyunal.
Bakit nagsusulat ng bionote?
• Upang ipaalam sa iba ang ating kredibilidad sa larangang
kinabibilangan
• Upang ipakilala ang sarili sa mga mambabasa
• Upang magsilbing marketing tool
MGA KATANGIAN NG MAHUSAY NA BIONOTE
• maikli ang nilalaman
• gumagamit ng ikatlong panauhan
• kinikilala ang mga mambabasa
• gumagamit ng baligtad na tatsulok sa paraan ng
paglalahad
• Binabanggit ang educational background at mga
gantimpala (award) na natanggap ng isang indibidwal
• maging matapat sa pagbabahagi ng mga impormasyon
• nakatuon sa mga angkop na kasanayan o katangian
Paraan ng pagsulat ng bionote (PALINYA)
● Sa unang linya dapat na nasusulat ay pangalan
● ikalawang linya 2 hanggang 4 na pang-uri na
naglalarawan sa taong inilalahad
● ikatlong linya ay nasusulat ang mga magulang
● ikaapat na linya ay mga kapatid
● ikalimang linya ang mga hilig at gusto
● ikaanim na linya ang mga kinatatakutan
● ikapitong linya ang mga pangarap o ambisyon
● ikawalong linya ay ang pook ng tirahan
● ikasiyam na linya ay ang apelyido.
Paraan ng pagsulat ng bionote (PATALATA)
● Unang Talata – pangalan, araw ng kapanganakan,
lugar ng kapanganakan, tirahan, magulang at kapatid
● Ikalawang Talata – mga katangian, mga hilig,
paborito, libangan, mga bagay na natuklasan sa sarili.
● Ikatlong Talata – mga pananaw sa mga bagay-bagay,
pangarap, ambisyon, inaasahan sa darating na
panahon, mga gawain upang makamit ang tagumpay.
Iba’t ibang sitwasyon ng pagpapakilala na
nangangailangan ng bionote
1. Pagpapakilala sa may akda ng isang aklat.
 2. Pagpapakilala sa isang tagapagsalita sa isang
kumperensya
3. Pagpapakilala sa panauhing pangdangal.
4. Pagpapakilala sa natatanging indibidwal.
5. Pagpapakilala sa isang paring magmimisa.
PANUKALANG PROYEKTO
➔ Isang paraan ng paglalatag ng proposal sa proyektong
nais ipatupad
➔ Layuning maghain ng solusyon sa umiiral na suliranin/
problema
➔ Pormal at malinaw ang mga impormasyong nakatala
Pormularyo ng PP (Project proposal form)
PORMAT
1. Proponent ng proyekto - pangalan at impormasyon ng mga
mayakda ng panukala
2. Pamagat ng Proyekto - maikli at makabuluhang pamagat
3. Kategorya ng Proyekto - isaad kung ito ba ay pananaliksik,
palihan (seminar), patimpalak, produkto, aktibidad/ gawain, at
iba pa.
4. Kabuuang Pondong Kailangan (Total Budget Needed) -
maiksing deskripsyon ng pangkalahatang pondong kailangan sa
proyekto
5. Rasyunal ng Proyekto - isaad ang background, kahalagahan
at dahilan kung bakit ito ang napiling proyekto
6. Deskripsyon ng Proyekto - dito inilalahad ang pangkalahatan
at tiyak na talatakdaan ng mga gawain at proseso kung paano
isasakatuparan ang proyekto
7. Mga Benepisyong Dulot ng Proyekto - ilahad sa bahaging ito
kung sino ang target na makikinabang sa proyekto at kung ano
ang mga dulot at adbentahe nito
8. Gastusin ng Proyekto - dito isinasaad ang detalyadong
budget at mga kailangan (materyales, lakas-paggawa atbp.)
Ulat Pantermino (TERMINAL REPORT)
• Ito ay presentasyong inuulat pagkatapos maisagawa ang
isang proyekto
• Dito inilalahad ang mga naging outcome o resulta ng
naisakatuparang proyekto
PORMAT
1. Introduksyon
2. Aktwal na implementasyon
3. Mga kalakip
1. Introduksyon (bahagi ng panukalang proyekto)
1. Rasyonal ng proyekto
2. Layunin ng proyekto
3. Deskripsyon ng proyekto
2. Aktwal na implementasyon
1. Deskripsyon ng mga gawain/aktibidades
2. Deskripsyon ng lugar na pinagdausan
3. Propayl ng mga kalahok
4. Propayl ng trainors/facilitators/speakers
5. Benepisyaryo: audience/kalahok
3. Mga kalakip
1. Mga larawan na may deskripsyon
2. Talaan ng mga kalahok
3. Talaan ng mga facilitators at resume
4. Kinalabasan ng Workshop
5. Kopya ng programa/ dahong pang-alaala
6. Kopya ng nodyul/panayam
7. Kopya ng talumpati/paper
8. Kopya ng press release, write-ups, atbp.
● Isulat sa Pabalat ang pamagat ng proyekto, petsa
ng implementasyon, at venue at pinagkalooban
POSISYONG PAPEL (Position Paper)
● Isang salaysay na naglalahad ng kuro-kuro hinggil
sa isang paksa.
● Ginagamit ito ng isang organisasyon upang
isapubliko ang kanilang opisyal na pananaw at
mungkahi
● Ang balangkas ng isang posisyong papel ay mula
sa na pagtalakay. pinakapayak hanggang sa
pinakamagusot (simple-komplikado)
Gamit ng Posisyong Papel sa Akademya
- Nagbibigay-daan upang pag-usapan ang mga
paksang umiiral sa lipunan nang hindi
nangangailangan ng pananaliksik at
eksperimentasyon
- Inilalahad sa posisyong papel ang mga dokumento/
kaugnay na literatura nilang ebidensya sa
pagtalakay
-
 Gamit ng Posisyong Papel sa Pulitika
- Ginagamit ito ng mga politiko upang ilahad ang
kanilang pananaw sa partikular na isyu
- Ginagamit sa branding ng organisasyon o partido
Gamit ng Posisyong Papel sa Batas
- Sa batas, aide-Memoire ang terminolohiyang
ginagamit para sa posisyong papel
- Ang aide-Memoire ay isang memorandum
naglalahad ng mga maiiksing punto ng isang
iminumungkahing talakayan
KATITIKAN NG PULONG
APAT NA ELEMENTO SA PAG – OORGANISA NG PULONG
1. PAGPLAPLANO
• Ano ang dapat makuha o maabot ng grupo pagkatapos ng
pulong?
• Ano ang magiging epekto sa grupo kapag hindi nagpulong?
● Magkaroon ng malinaw ng layunin kung bakit may
pagpupulong.
• Pagpaplano para sa organisasyon (Planning)
• Pagbibigay impormasyon (May mga dapat ipaalam sa mga
kasapi)
• Konsultasyon (May dapat isangguni na hindi kayang sagutin
ng ilang miyembro lamang)
• Paglutas ng Problema (May suliranin na dapat magkaisa ang
lahat.
• Pagtatasa (Ebalwasyon sa mga nakaraang gawain o proyekto)
2. PAGHAHANDA
Kailan, petsa, oras, at lugar. Kasama ang agenda o tatalakayin.
● Tagapangulo (Chairman/Presiding Officer) Kailangan alam
niya ang agenda kung paano patatakbuhin ang pulong at
kung paano hawakan ang mga mahihirap at
kontrobersiyal na mga isyu.
• Pagbubukas ng Pulong (Petsa, Araw, Oras, at Lugar na
pagdausan ng Pulong)
• Pagbasa at Pagsang-ayon sa katitikan ng nakaraang pulong
(Reading the minutes of the previous meeting)
• Pagtalakay ng ibang paksa na may kinalaman sa nakaraang
pulong (Pending Matters)
• Pinakamahalagang Pag-uusapan (Business of the Day)
• Ibang Paksa (Other Matters)
• Pagtatapos ng Pulong (Adjourment)
3. PAGPROPROSESO
Rules, procedures, or standing orders kung paano ito
patatakbuhin
● Quorum Ito ang bilang ng mga kasapi ng kasama sa
pulong na dapat dumalo para maging opisyal ang pulong.
Madalas ay 50% + 1 ng bilang ng inaasahang dadalo sa
pulong.
● Consensus Isang proseso ng pagdedesisyon kung saan
kinukuha ang nagkakaisang desisyon ng lahat ng mga
kasapi sa pulong.
● Simpleng Mayorya Isang proseso ng pagdedesisyon kung
saan kinakailangan ang 50% + 1 (simple majority) ng
pagsang-ayon o di pagsang-ayon ng mga nakadalo ng
opisyal na pulong.
● 2/3 Majority Isang proseso ng pagdedesisyon na kung
saan kinakailangan ang 2/3 o 66% ng pagsang-ayon o di-
pagsang-ayon na dumalo sa isang opisyal na pulong.
4. PAGTATALA
Ang tala ng pulong ay tinatawag na katitikan (minutes). Ito ang
opisyal na record ng mga desisyon at pinaguusapan sa pulong.
Maaari itong balikan ng organisasyon. Dapat hindi lamang
kalihim ang nagtatala.
➔ Ang tala ng pulong ay tinatawag na katitikan (minutes/
minuta scriptura - small notes). Ito ang opisyal na record
ng mga desisyon at pinag-uusapan sa pulong.
● Tagapangulo (Chairperson)
Facilitator / meeting leader
Sinisigurong maayos ang pulong
Nangunguna at nag-aambag sa usapan.
Kumukuha ng impormasyon at paglilinaw.
Nagbibigay ng karagdagang impormasyon, naglilinaw at
nagpapatawa.
Nag-aayos ng sistema sa pulong.
Namamagitan sa alitan ng mga kasama.
● Kalihim tinatawag ding rekorder, minutes-taker o tagatala.
Responsibilidad ang sistematikong pagtatala. Tungkuling
ipaalala ang dapat pag-usapan.
● Mga Kasapi sa Pulong (Members of the Meeting)
ang aktibong kalahok sa pulong. Maaring magbigay ng
mungkahi. Sila ang nagbabahagi, nagpapaliwanag,
nagtatanong, pumupuna at gumagawa ng desisyon.
MGA DAPAT IWASAN SA PULONG
➢ Malabong layunin sa pulong
➢ Magtala ng mga layuning dapat sundin
➢ Bara-bara na pulong
➢ Ipairal ang “house rules”
➢ Kawalan ng tiwala sa isa’t isa
➢ Maging bukas ang isipan sa mga suhestyon
➢ Hindi magandang kapaligiran ng pulong
➢ Isaalang-alang ang lugar na pagpupulungan
➢ Hindi tamang oras ng pagpupulong
➢ Isaalang-alang ang oras
➢ MR. HULI - “otw na ako, sa banyo.”
➢ MR. UMALI - Di pa ba tapos? May gagawin pa ako
eh
➢ MR. SIRA – paulit-ulit parang sirang plaka
 ➢ MR. DUDA - palaging pinagdududahan o
pinagsususpetsahan ang tinatalakay sa
pagpupulong
➢ MR. ILING – hindi tumatanggap ng suhestyon
➢ MISS GANA – lutang, walang gana
➢ MR. WHISPER - maintriga, bulong nang bulong
habang may nagsasalita
➢ MR. APENG DALDAL– daldalero, halos buong
pulong, siya na lang ang nagsalita
➢ MISS TSISMOSA – nagdadala ng chismis na wala
namang kinalaman sa pulong
➢ MR. HENYO – masyadong marunong, ayaw
magpatalo
SANAYSAY
PAHAPYAW NA KASANAYAN NG SANAYSAY
● Sa Panitikang Filipino, ang kaibahan ng makata at
ng mananaysay ay nasa antas ng kanilang
komunikasyon. Ang makata ay nakikipag-usap sa
pamamagitan ng talinhaga. Samantala ang
mananaysay ay nakikipagtalastasan sa
pinakamaayos na anyo ng prosa. ( Salanga,
1990,1)
● Lumitaw lamang noong 1938 sa bokabularyong
Tagalog ang terminong “Sanaysay”. Ang salitang ito
ay nilikha ni Alejandro G. Abadilla. Ayon sa kanya,
ito ay ang pagsasalaysay ng nakasulat na
karanasan ng isang pagsasalaysay.
*Sanaysay: pagsasanib ng salitang
“Sanay” at “Salaysay”*
● Naging pamantayan ni Abadilla sa pagsasanaysay
ang mga kanluraning modelo. Nagsimula ito kay
Michael Eyguem de Montaigne noong 1580 sa
kanyang Essais na “naglalaman ng kanyang mga
pagpapalagay at damdamin, at noo’y
nangangahulugan ng mga pagtatangka, mga
pagsubok at pagsisikap.” (Matute, 1984,1)
KATANGIAN NG SANAYSAY
- May estruktura
- Organisado ang mga ideya
- Makatotohanan at kapani-paniwala
- May estilo o paraan
DALAWANG URI NG SANAYSAY BATAY SA ANYO
1. PORMAL O MAANYO – masining ang pag- oorganisa ng
datos, malinaw, lohikal, at kapani-paniwala ang mga
pagpapaliwanag.
2. IMPORMAL O MALIKHAIN – nagpapaliwanag sa mga
gawi, kostumbre at estilo ng pamumuhay ng mga katutubo
(Quindosa- Santiago,2006)
BAHAGI NG SANAYSAY
- Panimula
- Katawan
- Pangwakas
LAKBAY-SANAYSAY (TRAVEL ESSAY, TRAVEL
LITERATURE O TRAVELOGUE)
- Isa sa pinakapopular na anyo ng sanaysay.
- Isang sanaysay na hindi lamang tungkol sa isang
lugar o paglalakbay. Ito rin ay tungkol sa kung ano
ang madidiskubre ng isang manunulat tungkol sa
pamumuhay ng mga taong naninirahan sa lugar na
iyon.
- Anyo ng pagsulat na maaaring maging propesyon o
hanap-buhay
- Ukol sa madidiskubre ng manunulat sa mga taong
namumuhay sa isang tiyak na lugar
- Mas marami ang teksto kaysa larawan
Iba’t ibang Pokus ng Lakbay-Sanaysay:
● Pilgrimage - paglalakbay sa isang banal na lugar.
● Heritage - paglalakbay upang makakilala ang ibang
tradisyon
● Historical Conquest - paglalakbay para sa
layuning tuklasin ang kasaysayan.
● Shopping, Kulturang Popular, Ancestry, Masining,
hobby, literary, whale watching, culinary,
ecotourism, volunteer, walking tour, at marami pang
iba.
➔ Manlalakbay may kaalaman sa paglalakbay bilang
pagkilala sa lugar at pagtuklas ng bagong daigdig.
➔ Turista naglalakbay sa mga piling lugar at layuning
aliwin ang sarili sa limitadong bilang ng araw.
Nilalaman ng Lakbay-Sanaysay
1. Karanasan ng awtor sa paglalakbay
2. Pagtuklas ng isang lugar, tao at sarili
3. Isang paraan ng pagkilala sa sarili
4. Malinaw na pagkaunawa at perspektibo ukol sa
nararanasan
Halimbawa ng Lakbay-Sanaysay:
● BAGUIO TRIP
Bilang isang kabataan, nais kong pumunta
sa iba’t ibang lugar na may iba’t ibang tanawin.
Lalong lalo na ang mga lugar na talaga namang
tinatangkilik ng mga turista, mapadayuhan man na
galing ibang bansa o yung mga taong doon na
mismo sa lugar na yon lumaki at nagkaisip. Hindi ko
ginagawa ito upang magbakasyon lamang at
magmuni – muni kundi para malaman ko kung saan
 at paano nga ba ganoon ang tawag sa lugar na
iyon.
At ang huli naming pinuntahan sa Baguio,
at ang huling araw na rin namin doon ay ang
Strawberry Farm. Dito mo matitikman ang
masasarap na strawberry na tinatawag din na
Preyas. Sa loob ng tatlong araw namin sa Baguio
ay marami akong nalaman sa lugar na iyon dito ko
rin nalaman kung bakit nga ito tinatangkilik ng mga
turista.
MGA DAHILAN SA PAGSULAT NG LAKBAY-
SANAYSAY
1. Itaguyod ang isang lugar at kumita sa pagsulat
2. Makalikha ng patnubay para sa mga posibleng
manlalakbay
3. Itala ang pansariling kasaysayan sa paglalakbay
tulad ng pag-unlad ng ispiritwalidad, pagpapahilom,
o kaya’t pagtuklas sa sarili
4. Isadokumento ang kasaysayan, kultura, at
heograpiya ng lugar sa malikhaing paraan.
PICTORIAL ESSAY
● Ang pictorial essay ay isang koleksyon ng mga
imahe na inilagay sa isang partikular na
pagkakasunod-sunod upang ipahayag ang mga
pangyayari, damdamin at mga konsepto sa
pinakapayak na paraan.
PARAAN PAGBUO NG PICTORIAL ESSAY
1. Siguraduhing pamilyar sa paksa
2. Kilalanin kung sino ang mambabasa
3. Malinaw ang layunin
4. May kaisahan ang mga larawan
MGA DAPAT TANDAAN SA PAGGAWA NG PICTORIAL
ESSAY
➔ Maghanap ng paksa ayon sa interes
➔ Magsagawa ng pananaliksik bago isagawa ang pictorial
essay
➔ Hanapin ang tunay na kwento
➔ Ang kwento ay binuo upang gisingin ang damdamin ng
mambabasa
➔ Pagpasyahan ang mga kukunang larawan
➔ Bigyang-diin ang iba’t ibang konsepto o emosyon
maaring pinagtagpo kasama ang iba pang mga larawan
REPLEKTIBONG SANAYSAY
● Isang sanaysay na hindi lamang upang matalakay
ang natutunan,bagkus iparating ang pansariling
karanasan at natuklasang resulta sa espisipikong
paksa.
● Naglalayon din ito na maipabatid ang mga nakalap
na impormasyon at mailalahad ang mga pilosopiya
at karanasan
● Isang akademikong sanaysay
● Natutuklasan ang sariling pag-iisip tungkol sa isang
paksa
● Hindi kailangan ng sanggunian
● Personal at subhektibo
● pansariling karanasan + natuklasang resulta
Paraan ng Pagkakasulat
➔ Huwag limitahan ang mga tanong at sagot
➔ Gamitin bilang pangunahing ideya o tesis ang:
* argumento / ideyang susuporta
* ebidensya o makakatotohanang pahayag
* kongklusyon: ibuod lahat
 TALUMPATI
Iba’tibang Uri ng Talumpati
➢ Impromtu
➢ Ekstemporaryo
➢ May Paghahanda o Prepare

MGA KASANGKAPAN NG TAGAPAGSALITA

➢ TINIG
➢ TINDIG
➢ GALAW
➢ KUMPAS NG KAMAY

MGA KATANGIAN NG ISANG MAHUSAY NA

TAGAPAGSALI TA
➢ KAHANDAAN
➢ KAALAMAN SA PAKSA
➢ KAHUSAYAN SA PAGSASALITA
➢ TIWALA SA SARILI