CZASOWNIK - wyraz określający czynność (jeździć - CO ROBI?

) lub stan (choruje - CO

SIĘ Z NIM DZIEJE?).

FORMY OSOBOWE CZASOWNIKA

- osoby (koniugacja)
- liczby
- rodzaje: liczba pojedyncza - męski, żeński, nijaki;
liczba mnoga: męskoosobowy (ONI przyszli), niemęskoosobowy (ONE
przyszły)
- czasy (terażn., przyszły, przeszł.) - w czasie teraźniejszym nie da się określić
rodzaju.
- tryby OZNAJMUJĄCY - zrobiłaś : informuje o wykonanej czynności, występuje w
trzech czasach.
ROZKAZUJĄCY - zrób!: służy do do wydawania poleceń, udzielania
wskazówek, do formułowania próśb, do zakazów, nie istnieje w 1 os liczby pojedynczej .
PRZYPUSZCZAJĄCY - zrobiłbyś, kupiłbym, nauczyłabym się: do wyrażania
próśb, do wyrażenia przypuszczeń (Poświęciłbym temu więcej czasu, gdybym chciał), nie
występuje tutaj czas.
- strony: CZYNNA Ja czeszę psa
BIERNA Pies jest czesany przeze mnie.
ZWROTNA Ja czeszę się.
- ASPEKT c
- zasownik dokonany PRZECZYTAŁEM i niedokonany CZYTAM
czasownik w aspekcie dokonanym / czasownik dokonany wyraża czynność już
zrobioną, zakończoną, (zaśpiewałam, zaśpiewam)
czasownik w aspekcie niedokonanym / niedokonany wyraża czynność jeszcze
niezakończoną (śpiewam, będę śpiewała, śpiewałam)

miałbym - 1. os. l. poj., rodzaj męski, przypuszczający, strona czynna, czasownik

niedokonany.
Widziałbym się - tryb przypuszczający, str. zwrotna

Wyczyść - 2. os. l. poj., teraźniejszy, tryb rozkazujący, strona czynna, czasownik

dokonany.

nazywam się - 1. os. l. poj., czas teraźniejszy, tryb oznajmujący, strona zwrotna,
czasownik niedokonany.

CZASOWNIK FORMY NIEOSOBOWE

- bezokolicznik (widzieć, śpiewać)
- formy czasu przeszłego z końcówkami -NO, -TO (widziaNO, słyszaNO, śpiewaNO,
umyTO)
- imiesłów
 Idąc do domu, zgubiłam parasolkę. (ja szłam, ja zgubiłam - ten sam podmiot w
obu zdaniach!!!)
Czytając książkę, rozlałam herbatę. (ja czytałam, ja rozlałam - ten sam
podmiot!!!)

Idąc do domu, zginęła mi parasolka. FORMA NIEPOPRAWNA!!!!

/ Gdy szłam do domu, zgubiłam parasolkę.
Jadąc samochodem, zza góry wyłoniła się wieża. FORMA NIEPOPRAWNA
/ Gdy jechaliśmy samochodem, zauważyliśmy, że zza góry wyłoniła się wieża.

ZADANIE DOMOWE
https://epodreczniki.pl/a/bez-czasownika-ani-rusz/DDgYgBIzA\
ćw. 5-10
imiesłów - co to jest?
Jakie to są imiesłowy

biegnąc, biegnący

poszedł - 3 os. l.poj. rodzaj męski, czas przeszły, tryb oznajmujący, strona czynna,
czasownik dokonany

widzimy - 1 os. l.mng. czas teraźniejszy, tryb oznajmujący, strona czynna, czasownik
niedokonany.

zobaczyli - 3 os. l.mng. rodzaj męskoosobowy, czas przeszły, tryb oznajmujący, strona
czynna, czasownik dokonany.

NIEODMIENNE CZĘŚCI MOWY:

:
przysłówek,
przyimek
wykrzyknik !
spójnik (i, a, z, oraz)
PARTYKUŁA (tak, li, czy, no, że, niech, by, nie) - modyfikacja znaczenia wyrazu
(zaszli?)

zrobiłbym - 1 os. l.poj. rodzaj męski, tryb przypuszczający, strona czynna, czasownik
niedokonany.
Słyszano - forma nieosobowa!

Słyszano by go, gdyby krzyczał głośniej.- bym, byś, by z formami nieosobowymi

czasownika pisze się osobno

zrobiłbym - forma osobowa czasownika = bym, byś, by pisze się RAZEM!

 RZECZOWNIK ODCZASOWNIKOWY - przyniesienie (kto, co), nicnierobienie, słuchanie,
czytanie, pływanie
uczyć się (tryb rozk.):
l. poj. l.m
ja niech się uczę uczmy się
ty ucz się uczcie się
on ona ono niech uczy się niech uczą się

Niech się dowiem!!!

Zadanie domowe:
- imiesłów (skończymy)
- przysłówek i przyimek - co to jest?
- OGŁOSZENIE - zbiórka pieniędzy na jakiś cel
- ZAPROSZENIE - na spektakl
- DEDYKACJA - dla nauczycielki
-

zaproszenie na spektakl
na co, gdzie i kiedy - wszystkie zaproszenia + ogłoszenia
spektakl:
“w reżyserii Zofii Cioruń”, na adaptację powieści “Krzyżacy” autorstwa Henryka
Sienkiewicza. W głównej roli występuje Tom Holland.

DEDYKACJA:
- komu, za co

Kochanej Mamie,
z podziękowaniem za radosne wakacje

Ola i Kasia

Kochanemu Tacie,
w dniu jego pięćdziesiątych urodzin

Adam i Zosia

Agnieszce,
z podziękowaniem za fantastyczne lata spędzone razem w szkolnej ławie

Zosia
Szanownej Pani Marii Skłodowskiej,
z podziękowaniem za wspólnie spędzony czas.

GRATULACJE
Gratuluje mojej najlepszej przyjaciółce za zajęcie pierwszego miejsca w konkursie
recytatorskim. Cieszę się Twoim szczęściem!
Zosia

PODANIE

do Spółdzielni Mieszkaniowej “Stokrotka” o wymianę okien.

Wrocław 20.02.2021
miejsce i data

(nadawca)
Zofia Cioruń
ul. Słoneczna 22/3
52-222 Wrocław
(adresat)
Spółdzielnia Mieszkaniowa “Stokrotka”
ul. Radosnej 22/4
57-351 Wrocław

(O co prosimy)
Zwracam się z uprzejmą prośbą o wymianę okien w moim mieszkaniu przy ulicy Swobodnej
23/6.

(Uzasadnienie - czemu prosimy)

Jest to niezbędne, ponieważ obecne okna nie są szczelnie zamontowane przez co jest
zimno w mieszkaniu.

Prośbę moją motywuję potrzebą komfortu mieszkania - obecne okna są nieszczelne, przez
co w mieszkaniu ciągle jest zimno.

Okna te są wypaczone i niemożliwe do ponownego uszczelnienia.

Podsumowanie (jedno z poniższych sformułowań):

Bardzo proszę o pozytywne rozpatrzenie mojej prośby.
Liczę na Państwa przychylność w mojej sprawie.
Z nadzieją oczekuję na pozytywne rozpatrzenie mojego podania.
Z góry dziękuję za pozytywne rozpatrzenie mojej prośby.
Będę bardzo wdzięczna za rozpatrzenie mojej prośby.

Z poważaniem
Zofia Cioruń
Zadanie domowe
imiesłowy, słowotwórstwo - powtórzyć

CV - po studiach (list motywacyjny - zrobimy razem)

wypracowanie
Wbrew wszystkim moim oczekiwaniom okazało się, że...
200 słów

IMIESŁÓW - nieosobowa forma czasownika

przymiotnikowy
- ący, ąca, ące (czynne)
- ny, na, ne
- ty, ta, te
z NIE razem

odmienia się przez przypadki,

czynny -
biegnący, czytający, pijąca, piszący
bierny -
czytana, pita, pisana

Ptak nieśpiewający - NIE z imiesłowem PRZYMIOTNIKOWYM - RAZEM!!!

przysłówkowy
Idąc ulicą, zginęła mi parasolka. - NIE

Idąc ulicą, jadłem frytki. PODMIOT - ja (poprawne zdanie)

Biegnąc do domu, pies zobaczył kota (poprawne zdania - podmiot: pies).

Jadąc samochodem, wyłoniła się wieża. NIEEE!!!

nie widząc, nie słysząc.

Nie słysząc odpowiedzi, mama weszła do pokoju, - pisownia z NIE - zawsze osobno!!!

współczesny
Czynność wyrażona imiesłowem i czasownikiem są wykonywane jednocześnie.
- ąc
Jedząc obiad, Ola czytała książkę.

uprzedni
Czynność wyrażona imiesłowem jest wykonana przed czynnością (uprzednio) wyrażoną
czasownikiem
- łszy, wszy

Zjadłszy obiad, Ola przeczytała książkę.

zjedzony - przymiotnikowy, bierny

umyty - przymiotnikowy, bierny
świszcząc - przysłówkowy, współczesny
niegryzący- przymiotnikowy, czynny,
nie gryząc- przysłówkowy, współczesny
zrobiwszy - przysłówkowy, uprzedni
sumienny - przymiotnik!!!

Kiedy podszedł do okna, zobaczył słońce.

Podszedłszy do okna, zobaczył słońce.

Otworzył okno i poczuł zapach bzu.

Otworzywszy okno, poczuł zapach bzu.

Stał i milczał.
Stojąc, milczał.
Stał, milcząc.

Siedział i czytał.
Siedząc, czytał.
Siedział, czytając.

Gdy przeczytał, wstał.

Przeczytawszy, wstał.

List

Wrocław, 06.03.2021

Szanowna Pani!

Uprzejmie dziękuję za pamięć. Chciałam poinformować, że zdałam wczoraj egzamin na

prawo jazdy. Bardzo się z tego cieszę.
mail:
Szanowna Pani,

dziękuję

https://sklep.operon.pl/jezyk-polski-egzamin-osmoklasisty-2021-pakiet-n7447.html

Niezbędnik

ZADANIE DOMOWE

CV
https://epodreczniki.pl/a/najtrudniej-jest-mowic-i-pisac-o-sobie---tworzymy-zyciorys-cv-i-list-
motywacyjny/DbhavV60r

List motywacyjny - odpowiedź na ogłoszenie o zatrudnieniu tresera tygrysów w cyrku

objazdowym.
100 wyrazów!

Kamienie na szaniec - n za 2 tyg.!

EGZAMIN PRÓBNY
https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/probny-egzamin-osmoklasisty-2021--materialy-cke

https://cke.gov.pl/egzamin-osmoklasisty/arkusze/

Zad. 3.
Sędzia pozwala gościom na swobodę i zależy mu na ich dobrym samopoczuciu.

Zad. 7.
Moim zdaniem warto pielęgnować dawne zwyczaje ponieważ, są one częścią nas, łączą nas
z naszymi przodkami, wpływają one pozytywnie na nasze wychowanie.

NIE STAWIAMY PRZECINKÓW PRZED: oraz i lub albo ani ni

Zad. 10
Mężczyzna który klęka przed białą postacią ma symbolizować obrzędy wywoływania
duchów przez Guślarza i innych aby pomóc im dotrzeć na drugą stronę.

Zadanie domowe:
Zad: 11, 12, 15, 16, 19, 20 - proszę zaplanować na te zadania godzinę zegarową i zmieścić
się w czasie ;)

MAŁY KSIĄŻĘ

Mały Książę był przybyszem z niewielkiej asteroidy B 612. Był

dzieckiem o złocistych włosach, poważnych oczach i
dźwięcznym śmiechu. Na szyi zawsze nosił szalik.

Chłopiec przez całe życie mieszkał na swojej planecie.

Prowadził uporządkowane życie, codziennie wypełniając te
same obowiązki, czyścił kratery trzech wulkanów i wyrywał
pędy baobabów. Był dzieckiem samotnym. Wrażliwy na piękno
przyrody, zachwycał się zachodami słońca, które koiły jego
wewnętrzny smutek. Jego życie zmieniło się w chwili, kiedy na
asteroidzie pojawiła się róża. Oczarowany jej urodą, stał się
niezwykle troskliwy i opiekuńczy. Zawsze starał się zaspokoić
kaprysy rośliny. Z czasem postępowanie róży sprawiło, że
poczuł się nieszczęśliwy i opuścił swoją planetę. Roczna
wędrówka po wszechświecie sprawiła, że chłopiec dojrzał
emocjonalnie i zdobył nowe doświadczenia. Z natury ciekawski,
zawsze pytał, lecz nigdy nie odpowiadał na skierowane do
niego pytania. Świat dorosłych zadziwiał go i był dla niego
niezrozumiały, ponieważ Mały Książę postrzegał wszystko
oczami dziecka i potrafił cieszyć się z najdrobniejszych rzeczy.
Posiadał również bujną wyobraźnię oraz był ufny. Potrafił także
docenić wartość prawdziwej przyjaźni i takim właśnie był
przyjacielem – szczerym, otwartym, wrażliwym i
spontanicznym.

Mały Książę był osobą niezwykłą. Wzbudzał sympatię swoją

szlachetnością i nieskomplikowaną naturą. Potrafił wyciągnąć
odpowiednie wnioski ze swej wędrówki i zrozumiał, że powinien
być odpowiedzialnym za różę, którą opuścił, ponieważ oceniał
jej słowa, a nie czyny.

- Róża – symbol bezużytecznego piękna, miłości, delikatności i

kapryśności.

- Wąż – symbol spraw ostatecznych, mrocznej wiedzy o losie. Symbol

śmierci i ostatecznej podróży.

- Lis – symbol mądrości, w utworze ponadto symbolizuje trudną do

oswojenia ufność i przyjaźń. W powieści jest nauczycielem, mentorem.

- Studnia – symbol życia i celu. Dla Małego Księcia celem tym było
dotarcie do miejsca, w którym spadł na Ziemię, natomiast dla Pilota
studnia stała się symbolem życia – wody, która uchroniła go przed
śmiercią. Nadzei - symbolem rozwiązania nawet w bardzo trudnej
sytuacji

- Pustynia – symbol strażnika wody, ukrytego piękna, niedostrzegalnego

oczami. Zagrożenia - śmiertelnego.

- Baobaby – symbol rozrastającego się zła, zniszczenia. Złego

przypadku, któremu trzeba zapobiegać.

Czym jest miłość

Czym jest przyjaźń

Co jest w życiu najważniejsze

Motywy:

wędrówki - przemiana wewnętrzna bohatera i jego dojrzewanie (nauczył

się co to znaczy kochać i czym jest przyjaźń); przedstawienie absurdów
życia dorosłych czytelnikom; poznanie świata i przygód Małego Księcia,
dzięki któremu możemy popatrzeć na nasz świat z innej perspektywy.

Refleksja po lekturze MK - utwór o przyjaźni, o świecie, w którym

żyjemy, o ludziach i o prawach rządzących życiem.
Jest to utwór uniwersalny. Jest to lektura przeznaczona dla każdego
człowieka, mogą ją czytać ludzie młodzi jak i starsi. Dla dzieci będzie to
opowieść o przyjaźni i wędrówce, wzruszająca bajka. A dla dorosłych
jest to książka ukazująca absurdy życia dorosłych i skłaniająca do
spojrzenia na świat z innego punktu widzenia. Można ją więc czytać dla
rozrywki, przeżywając piękną historię, albo jaki utwór filozoficzny
przekazujący prawdę o życiu. KAŻDY CZYTELNIK ZNAJDZIE W TEJ
KSIĄŻCE COŚ DLA SIEBIE.

Życiu, w którym najważniejsze są miłość i przyjaźń; najważniejsze jest

niewidoczna dla oczu.

Gatunek literacki: baśń (typowe elementy baśniowe, nierealne, np.

mówiące zwierzęta, podróż między planetami), opowiadanie (czyli
historia wielowątkowa z wątkiem głównym, pobocznymi i punktem
kulminacyjnym - ugryzienie węża), powiastka filozoficzna (utwór o
przesłaniu filozoficznym), powiastka filozoficzna (nieduży utwór
analizujący życie, zawierający prawdy filozoficzne i egzystencjalne).

Prawda egzystencjalna (przykład) - wniosek po spotkaniu z pijakiem.

Ludzie nie potrafią skończyć z uzależnieniem. Pijak nie potrafił spojrzeć
na swoją sytuację obiektywnie i wybrnąć z nałogu. Było to niemożliwe,
ponieważ wstydził się swojego postępowania. Wniosek - bardzo trudno
jest spojrzeć na swoje życie obiektywnie i podjąć kluczowe decyzje.

OBIEKTYWY - komunikat (informacja) dotyczący faktów, bez podawania

emocji, bez interpretacji: Temperatura 9 stopni w dzień, 2 stopnie w
nocy, przelotne zachmurzenia i opady (jak prognoza pogody)

SUBIEKTYWNY - komunikat (informacja) oddający wrażenia

mówiącego, informujący o jego opinii, uczuciach związanych z sytuacją:
paskudny bury kwietniowy dzień.

Informacja obiektywna: pada deszcz

Informacje subiektywne: leje paskudny deszcz, pada chłodny deszczyk.

ZADANIE DOMOWE
wyjaśnić (ustnie) pojęcia powyżej

Wątek dziecka w MK - notatka.

Co będziemy robić?

reszta motywów:

miłości, przyjaźni, (wędrówki), dziecka, dojrzewania

składnia CD.

wątek dziecka- W utworze przedstawione jest jako istota wrażliwa i

krucha. Dziecko potrafi dostrzegać rzeczy, na które dorośli przestali już
zwracać uwagę. Jednocześnie rozumie więcej, niż mogłoby się
wydawać.

MK - motyw wędrówki- przemiana wewnętrzna i dojrzewanie bohatera

(Mały Książę nauczył się na czym polega przyjaźń i czym jest miłość).

Pojęcia:

EGZYSTENCJALNY (prawda egzystencjalna), UNIWERSALNY

Pojęcie “prawda egzystencjalna” na podstawie MK - w książce

występują prawdy egzystencjalne, czyli wnioski na temat życia. Mały
Książę spotykając różnych ludzi na planetach poznaje absurdy
zachowań dorosłych.
opis obiektywny opis subiektywny
- zawarta jest
FAKT!!! informacja o
stosunku
mówiącego do
danego faktu,
- często ma na
celu wpłynięcie
na odbiorcę,
sprawienie, by
spojrzał na
sytuację oczami
mówiącego

OPINIA!!!
kot 1 - jest mokry kot 1 - jest wkurzony

- nie wygląda na
zadowolonego
kot 1 - jest rudy kot 1 - jest agresywny

- nie lubi swojego

pana
kot 2 - stoi na 2 kot 2 - prosi o coś
łapach
kot 2 - ma długie kot 2 - jest słaby
wąsy
fakt naukowy,
prasowy (medialny) -
wszystkie teksty i
media, których
zadaniem jest
informowanie
ZADANIE DOMOWE
1. “To była niezwykła podróż w czasie i przestrzeni…” Napisz opowiadanie z
elementami opisu sytuacji o spotkaniu z bohaterem literackim dowolnej lektury
obowiązkowej. Wypracowanie powinno dowodzić, że bardzo dobrze znasz wybraną
postać. Co najmniej 200 słów.
2. Niezbędnik przejrzeć część niebieską i pomarańczową i dać mi znać, czego
ZUPEŁNIE nie umiesz!
Część zielona - przejrzeć i czytać!!!! Szczególnie motywy s. 155.

FONETYKA
krzesło -> kszesło ubezdźwięcznienie postępowe

spółgłoski

- nie tworzą samodzielnie sylaby

- nie są wymawiane samodzielnie (‘zy’, ‘te’)
- spółgłoski mogą być dźwięczne i bezdźwięczne

samogłoski

- tworzą samodzielnie sylabę i są niezbędne do stworzenia sylaby

- da się je wymówić samodzielnie
- zawsze są dźwięczne!!!

ZADANIE DOMOWE (17.04)

wniosek z bajki

notatka, czym jest epika i liryka

powtórzyć fonetykę N s. 264

przeczytać i zrobić notatkę z wiersza Zbigniewa Herberta

liryka ciąg dalszy

RODZAJE LITERACKIE
epika - W utworach epickich pojawia się narrator opowiadający
wydarzenia i opisujący świat przedstawiony. Narracja może być
pierwszoosobowa lub trzecioosobowa.

liryka - utwór opisujący przeżycia wewnętrzne, emocje i przekonania,

głównym elementem utworu lirycznego jest podmiot liryczny.

dramat - utwór pisany na scenę, opiera się głównie na dialogu,

występują też didaskalia

monodram: gdy sztuka jest napisana na jednego aktora.

dramat asceiczny: pisany nie w celu wystawiania na scenie np. “Dziady”

Adama Mickiewicza

utwór epicki, gatunek: bajka (gatunek o funkcji dydaktycznej, opowiada o

fikcyjnych wydarzeniach, często występują w nim zwierzęta o cechach
ludzkich).

Ignacy Krasicki

Jagnię i wilcy
Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie.

Dwóch wilków jedno w lesie nadybali jagnię;

Już go mieli rozerwać; rzekło: «Jakim prawem?»

«Smacznyś, słaby i w lesie!» — Zjedli niezabawem.

Wniosek: Każdy występek można usprawiedliwić, a prawo ustanawia

silniejszy.

Utwór liryczny

Zbigniew Herbert

Przesłanie Pana Cogito

Idź dokąd poszli tamci do ciemnego kresu

po złote runo nicości twoją ostatnią nagrodę

idź wyprostowany wśród tych co na kolanach

wśród odwróconych plecami i obalonych w proch

ocalałeś nie po to aby żyć

masz mało czasu trzeba dać świadectwo

bądź odważny gdy rozum zawodzi bądź odważny

w ostatecznym rachunku jedynie to się liczy

a Gniew twój bezsilny niech będzie jak morze

ilekroć usłyszysz głos poniżonych i bitych

niech nie opuszcza ciebie twoja siostra Pogarda

dla szpiclów katów tchórzy – oni wygrają

pójdą na twój pogrzeb i z ulgą rzucą grudę

a kornik napisze twój uładzony życiorys

i nie przebaczaj zaiste nie w twojej mocy

przebaczać w imieniu tych których zdradzono o świcie

strzeż się jednak dumy niepotrzebnej

oglądaj w lustrze swą błazeńską twarz

powtarzaj: zostałem powołany – czyż nie było lepszych

strzeż się oschłości serca kochaj źródło zaranne

ptaka o nieznanym imieniu dąb zimowy

światło na murze splendor nieba

one nie potrzebują twego ciepłego oddechu

są po to aby mówić: nikt cię nie pocieszy

czuwaj – kiedy światło na górach daje znak – wstań i idź

dopóki krew obraca w piersi twoją ciemną gwiazdę

powtarzaj stare zaklęcia ludzkości bajki i legendy

bo tak zdobędziesz dobro którego nie zdobędziesz

powtarzaj wielkie słowa powtarzaj je z uporem

jak ci co szli przez pustynię i ginęli w piasku

a nagrodzą cię za to tym co mają pod ręką

chłostą śmiechu zabójstwem na śmietniku

idź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek

do grona twoich przodków: Gilgamesza Hektora Rolanda

obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołów

Bądź wierny Idź

Wiersz z tomu Pan Cogito

cyt. za: Zbigniew Herbert, Wiersze zebrane, opracowanie edytorskie R.

Krynicki, Wydawnictwo a5, Kraków 2008, s. 439-440.

Wniosek: utwór namawia do bezinteresownego heroizmu, za który nie oczekuje się

chwały ani nagrody. Jedynym sensem ludzkiego życia staje się szacunek dla
tradycji.

brak znaków interpunkcyjnych,

brak rymów - wiersz biały

(istnieje też wiersz wolny - spontaniczny zapis tekstu)

“Cogito ergo sum” - “Myślę/wątpię więc jestem” Kartezjusz (Rene

Descartes) - jedynym elementem pewnym w egzystencji jest wieczne
poszukiwanie, wątpienie, myślenie.

Pan Cogito - bohater liryczny, który jest

(podmiot liryczny, sytuacja liryczna)

1. “Znów zaparkowałam jednorożca w niedozwolonym miejscu.” Opowiadanie twórcze

na 200 wyrazów z użyciem słów: drukarka, łokieć, neurastenik, SMS, kura.
2. Czy muzyka łagodzi obyczaje? Napisz rozprawkę, przytaczając 3 argumenty
popierające Twoją tezę.

GATUNKI

tren - Jana Kochanowskiego cykl XIX trenów

fraszka - “Na lipę”, “O doktorze Hiszpanie”

pieśń

hymn

EPIKA

powieść

opowiadanie

baśń, bajka

legenda

DRAMAT

tragedia

komedia

dramat romantyczny

Fraszka

Jan Kochanowski “Na lipę”

Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie! - APOSTROFA, PERSONIFIKACJA

Nie dojdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie,

Choć się nawysszej wzbije, a proste promienie

Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie.

Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają,

Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają.

Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły

Biorą miód, który potym szlachci pańskie stoły.

A ja swym cichym szeptem sprawić umiem snadnie,

Że człowiekowi łacno słodki sen przypadnie.

Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie

Jako szczep napłodniejszy w hesperyskim sadzie. - nawiązanie do kultury antycznej

(typowe dla epoki renesansu) po to, żeby wykazać, jak ważna jest lipa

Utwór rozpoczyna apostrofa do czytelnika - do gościa

Personifikacja - lipa mówi, ma cechy ludzkie
Pochwała lipy, która daje miejsce przyjemnego odpoczynku i wytchnienia. Jest
elementem natury, która jest harmonijna, spokojna, podlega porom roku (pszczoły).
CZARNOLAS - W CZARNOLESIE - u Kochanowskiego!

“O doktorze Hiszpanie”
„Nasz dobry doktor spać się od nas bierze,
Ani chce z nami doczekać wieczerze.”
„Dajcie mu pokój! najdziem go w pościeli,
A sami przedsię bywajmy weseli!”
„Już po wieczerzy, pódźmy do Hiszpana!”
„Ba, wierę, pódźmy, ale nie bez dzbana.”
„Puszczaj, doktorze, towarzyszu miły!”
Doktor nie puścił, ale drzwi puściły.
„Jedna nie wadzi, daj ci Boże zdrowie!”
„By jeno jedna” — doktor na to powie.
Od jednej przyszło aż więc do dziewiąci,
A doktorowi mózg się we łbie mąci.
„Trudny — powiada — mój rząd z tymi pany:
Szedłem spać trzeźwo, a wstanę pijany.”

Bohaterem tej fraszki jest Piotr Rojzjusz (właśc.: Ruiz de Moroszm, 1571) — z pochodzenia
Hiszpan, uczony humanista, poeta i pisarz łaciński, w latach 1541–1550 profesor prawa na
Uniwersytecie Krakowskim, dworzanin i doradca prawny Zygmunta Augusta.

Fraszki dworskie - opisuje wydarzenia i postacie na dworze.

FRASZKA - krótki utwór liryczny, nazwa pochodzi od włoskiego wyrazu “gałązka, drobiazg,
coś błahego), o zróżnicowanej tematyce (życie człowieka, pewne wartości, może zawierać
elementy komiczne)

PIEŚŃ

JAN KOCHANOWSKI

Pieśń IX. księgi wtóre

“Nie porzucaj nadzieje…” - incipit pełniący funkcję tytułu

Nie porzucaj nadzieje,

Jakoć sie kolwiek dzieje:

Bo nie już słońce ostatnie zachodzi,

A po złej chwili piękny dzień przychodzi.

Patrzaj teraz na lasy,

Jako prze zimne czasy

Wszystkę swą krasę drzewa utraciły,

A śniegi pola wysoko przykryły.

Po chwili wiosna przyjdzie,

Ten śnieg z nienagła zéjdzie

A ziemia, skoro słońce jej zagrzeje,

W rozliczne barwy znowu sie odzieje.

Nic wiecznego na świecie:

Radość sie z troską plecie,

A kiedy jedna weźmie moc nawiętszą,

W ten czas masz ujźrzeć odmianę naprędszą.

Ale człowiek zhardzieje,

Gdy mu sie dobrze dzieje;

Więc też, kiedy go Fortuna omyli, - staroż. Rzym: bogini przypadku

Wnet głowę zwiesi i powagę zmyli.

Lecz na szczęście wszelakie

Serce ma być jednakie; - STOICYZM (stoicy, kirunek w fil. greckiej)

Bo z nas Fortuna w żywe oczy szydzi,

To da, to weźmie, jako sie jej widzi.

Ty nie miej za stracone,

Co może być wrócone:

Siła Bóg może wywrócić w godzinie;

A kto mu kolwiek ufa, nie zaginie.

Pieśń rozpoczyna się apostrofą skierowaną do czytelnika. Podmiot liryczny namawia nas,
byśmy nie porzucali nadzieji, ponieważ po złych czasach zawsze przychodzą te dobre. Tak
jak podczas zimy wyczekujemy przyjścia wiosny. Jest to pewne jak niezmienne następstwo
pór roku.

Należy mieć także świadomość że po dobrych czasach przyjdą też te złe. Trzeba być
przygotowanym na przyjście złych czasów i nie załamywać się od razu.Podmiot liryczny
wspomina tutaj o Fortunie, która jest bóstwem przypadku, które sprawia że w naszym życiu
występują złe i dobre czasy. W związku z tym trzeba być przygotowanym na obie
ewentualności.
Podmiot liryczny wspomina, że podczas złych i dobrych czasów należy zachować
równowagę wewnętrzną, aby nasze uczucia nie miały wpływu na to co robimy, ponieważ
przez nie możemy zrobić coś czego później będziemy żałować. W utworze znajduje się
fragment, który nawiązuje do stoicyzmu “Lecz na szczęście wszelakie Serce ma być
jednakie”. Stoicyzm to kierunek filozoficzny powstały w starożytnej Grecji, głoszący, że
najważniejsze jest utrzymanie wewnętrznej równowagi i opanowanie uczuć. Wspomnienie w
utworze Fortuny i stoicyzmu ma nawiązywać do renesansu.

Podmiot liryczny zaleca poddanie się woli Boga, który nie opuszcza ludzi w potrzebie.

Fragment pieśni dotyczy radości i troski, które nie trwają wiecznie. Gdy ktoś dozna wielkiej
radości czy troski może zauważyć odmianę.

ZADANIE DOMOWE

1. przesłać rozprawkę,
2. skończyć interpretację pieśni na podstawie fioletowych zaznaczeń
3. https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/fragmenta-piesn-czego-chcesz-od-nas-
panie.html przczytać i zrobić notatkę.

dalej - gatunki (zaczynając od pieśni)

albo 9.30, albo 10.30

Moim zdaniem muzyka łagodzi obyczaje. Przedstawię argumenty potwierdzające

prawdziwość mojej tezy.

Pierwszym argumentem jest to, że łagodne melodie mogą nas uspokajać. Nie bez
powodu wytwarza się mnóstwo płyt z melodiami relaksacyjnymi takimi jak szum
morza czy śpiew ptaków. Spokojna lub relaksacyjna muzyka pobudza do działania
nasze zmysły, sprawia że czujemy się lekko jakby nagle nasze problemy zniknęły.
Melodie relaksujące stosowane są jako środek terapeutyczny w walce z chorobami
opóźnionego rozwoju.

Kolejnym argumentem jest to, że dzięki muzyce można odnaleźć siebie – muzyka w
pewnym stopniu kieruje naszymi uczuciami. To jakiej muzyki słuchamy wpływa na
nas samych. Nie wszystkim odpowiadają takie same gatunki muzyki co innym. Przez
muzykę można wyrazić wiele rzeczy pisząc o swoich uczuciach, przeżyciach i
również doświadczeniach.

Ostatnim argumentem jest fakt, że muzyka łączy ludzi. Dzięki muzyce istnieje wiele
sposobów na poznanie ludzi, którzy mają podobne zainteresowania. Wspólne
tematy większości rozmów opierane są na wspólnych zainteresowaniach i
podobnych poglądach dotyczących rodzajów ulubionej muzyki. Temat ten jest
idealnym do wymieniania się między sobą własnymi doświadczeniami oraz
dzieleniem różnymi przekonaniami.
Podsumowując, muzyka to część każdego z nas. Spotykamy ją w każdym miejscu i
w każdym czasie. Łączy różnie środowiska i posiada wielkie wpływy na psychikę
człowieka. Jestem zdania, że powyższa argumentacja oddaje słuszność twierdzeniu,
iż muzyka łagodzi obyczaje.

https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/fragmenta-piesn-czego-chcesz-od-nas-panie.html

Jak Kochanowski

Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?

Czego za dobrodziejstwa, którym nie masz miary?

Kościół Cię nie ogarnie, wszędy pełno Ciebie,

I w otchłaniach, i w morzu, na ziemi, na niebie.

Złota też, wiem, nie pragniesz, bo to wszytko Twoje,

Cokolwiek na tym świecie człowiek mieni swoje.

Wdzięcznym Cię tedy sercem, Panie, wyznawamy,

Bo nad to przystojniejszej ofiary nie mamy.

Tyś Pan wszytkiego świata, Tyś niebo zbudował

I złotemi gwiazdami ślicznieś uhaftował.

Tyś fundament założył nieobeszłej ziemi

I przykryłeś jej nagość zioły rozlicznemi.

Za Twoim rozkazaniem w brzegach morze stoi,

A zamierzonych granic przeskoczyć sie boi.

Rzeki wód nieprzebranych wielką hojność mają,

Biały dzień a noc ciemna swoje czasy znają.

Tobie k woli rozliczne kwiatki Wiosna rodzi,

Tobie k woli w kłosianym wieńcu Lato chodzi.

Wino Jesień i jabłka rozmaite dawa,

Potym do gotowego gnuśna Zima wstawa.

Z Twej łaski nocna rosa na mdłe zioła padnie,

A zagorzałe zboża deszcz ożywia snadnie

Z Twoich rąk wszelkie źwierzę patrza swej żywności,

A Ty każdego żywisz z Twej szczodrobliwości.

Bądź na wieki pochwalon, nieśmiertelny Panie!

Twoja łaska, Twa dobroć nigdy nie ustanie

Chowaj nas, póki raczysz, na tej niskiej ziemi;

Jedno zawżdy niech będziem pod skrzydłami Twemi!

Wypracowanie - wizja Boga i świata w pieśni JK “Czego chcesz od nas, Panie…”

- wizja Boga
- wizja człowieka
- wizja świata
- środki stylistyczne (apostrofa, epitet) i jak one wpływają na odbiór tekstu

Utwór "Czego chcesz od nas Panie" jest apostrofą do Boga, chociaż podmiot
liryczny ani razu nie używa tego wyrazu, zastępuje go tu zwrotem "Panie".
W wierszu zastosowano liczne epitety, aby podkreślić hojność i dobroć Boga.

Pieśń ta przedstawia Boga jako wspaniałego i doskonałego stwórcę. Jest on

wszechobecny, czuwa nad całą rzeczywistością. Wszystko, co istnieje pochodzi od
Niego, dlatego człowiek nic nie może Mu ofiarować, jedyne, co może zrobić, to
"wyznawać go wdzięcznym sercem". Podmiot liryczny widzi, jaki świat jest piękny,
dlatego wychwala go i podziwia, a jednocześnie jest onieśmielony potęgą Boga,
pytając: ”Czego chcesz od nas Panie za twe hojne dary?”.

Bóg jest tu jednak nie tylko stwórcą, ale także dobrotliwym ojcem:"A z Twoich rąk
wszelkie zwierzę patrzą swej żywności”. Poeta przy tym opisie posłużył się
antropomorfizacją w celu zbliżenia Boga i człowieka.

Podmiot liryczny opisuje stworzenie świata jako pracę podobną do ludzkiej. Ziemia
ma tu również cechy ludzkie, jest upersonifikowana (jest no. „gnuśna”), W utworze
tym jest widoczna harmonia i ład świata.

Bóg z hymnu Kochanowskiego jest także przyjazny człowiekowi, stworzył bowiem

piękny świat, który jest dla człowieka źródłem radości. Z ziemi stworzonej przez
Boga człowiek czerpie dobra, które pozwalają mu żyć. Właśnie dlatego Stwórca jest
dawcą wszelkiego dobra, człowiek może pokładać w Nim swoją nadzieję. Świat
stworzony przez Boga jest pełen harmonii i ładu.

Zwrotka piąta przynosi rozbudowaną metaforę, którą tworzą cztery alegoryczne

postacie: Wiosna, Lato, Jesień i Zima ("Tobie kwoli rozliczne kwiatki Wiosna
rodzi..."). Celem tej metafory jest przedstawienie cykliczności życia przyrody, która,
w odróżnieniu od człowieka, wciąż się odradza. Zatem porządek panujący w świecie
utożsamiony zostaje z porządkiem panującym w naturze.

Podmiot liryczny jest człowiekiem wierzącym. Wypowiada się w imieniu pewnej

grupy i prosi o opiekę Boga. Podziwia świat stworzony przez Niego.
Utwór “Czego chcesz od nas Panie” jest modlitwą.

Środki stylistyczne podkreślają wielkość Boga, piękność świata , podziw człowieka

dla dzieła stwórcy, podniosłość stylu.

TREN - cechy gatunkowe:

Jest to utwór podniosły, poświęcony zmarłej osobie.
Tren pisano po śmierci ważnej osoby, wyrażający żal i rozpacz po jej stracie.
Dlatego też nieco szokujące było, że Jan Kochanowski poświęcił cykl „Trenów”
dziecku, swojej kilkuletniej córce

https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/treny.pdf

Tren X - „gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest”..

Zadanie domowe:

Tren VII jako wyraz bólu ojca po utracie córki.

W Trenie VII podmiot liryczny zwierza się, że widok pozostałych po Urszulce rzeczy
wywołuje u niego wzruszenie i potęguje jego ból i rozpacz. Widok ubrań i innych
rzeczy należących do ukochanej córeczki nieustannie przypominają ojcu o jej
śmierci. Dom wciąż pełen jest przedmiotów z nią związanych. Podmiot liryczny
przeżywa mękę, pogłębioną jeszcze przez wyobraźnię, która rozwija obrazy jej
przyszłego życia w wersach:

"Nie do takiej łożnice, moja dziewko droga,

Miała cię mać uboga Doprowadzić!

Nie takąć dać obiecowala

Wyprawę, jakąć dała"

Myśl odchodzi od pierwotnej i wybiega daleko w przyszłość, do momentu wesela,

ślubu Urszulki. Tren VII to głównie powracanie do wydarzeń za życia dziecka i pustki
po jego śmierci.

Utwór należy do liryki inwokacyjnej, ponieważ w pierwszych wersach trenu podmiot

liryczny zwraca się bezpośrednio do grupy przedmiotów. W dalszej części trenu
mówi on głównie do Urszulki.Tren VII należy także do liryki refleksyjno- filozoficznej,
ponieważ osoba mówiąca w utworze rozmyśla nad śmiercią dziewczynki, która nie
miała odejść tak wcześnie.

Tren VII należy, pod względem emocjonalnym, do najbardziej tkliwych, ponieważ

występuje w nim wiele prostych zdrobnień o określonej barwie uczuciowej.
Zdrobnienia te odnoszą się bezpośrednio do Urszulki: członeczki, letniczek,
uploteczki, paski, giezełeczko, tkaneczka i wyrażają całą głębię rozpaczliwej miłości.
Epitety oraz proste nazwania stanu uczuciowego podkreślają ból ojca po stracie
córki.
RODZAJE LIRYKI

podział ze względu na formę:

l. bezpośrednia - podmiot liryczny bezpośrednio wyraża swoje myśli i uczucia.

l. pośrednia- podmiot liryczny ukrywa swoje myśli i uczucia używając opisów

przyrody i krajobrazów lub jakiejś sytuacji.

l. inwokacyjna, zwrotu do adresata wypowiedzi - podmiot liryczny zwraca się do

osoby, do grupy osób, zjawiska lub przedmiotu.

podział ze względu na treść:

l. miłosna (temat miłość, przeżycia i rozterki miłosne)

l. religijna

l. patriotyczna

l. refleksyjno-filozoficzna (sens życia i śmierci, cel istnienia)

l. autotematyczna (o tworzeniu, o natchnieniu, proces twórczy)

Powtórzyć:

Iliada

gatunki epickie

Opowiadanie twórcze:

Wehikuł czasu przeniósł Cię do Soplicowa. Tadeusz i Zosia chcieli Ci pokazać

ruiny zamku Horeszków. Gdy tam dotarliście... Napisz opowiadanie o
przygodzie, która Was tam spotkała. W pracy wykaż się znajomością lektury
„Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza. (Co najmniej 200 wyrazów).

https://arkusze.pl/osmoklasisty/jezyk-polski-2018-grudzien-egzamin-
osmoklasisty-probny.pdf

Ponieważ książka ukazuje, nam jak Polacy żyli podczas okupacji.

Pokazuje nam że Polacy w tamtych czasach nie poddawali się i dalej byli
patriotami.
https://aniakubica.com/o-slowach/slowotworstwo/

SŁOWOTWÓRSTWO

pisać - na-pisać

Temat słowotwórczy element wspólny wyrazu podst. i pochodn.

zakryć - ukryć - skryć - skryty - skrytka

Rdzeń wyrazu - najmniejsza wspólna część wyrazu w całej rodzinie wyrazów;

w niej zawiera się znaczenie wyrazu i od niej pochodzą wyrazy pochodne

formanty

przedrostek / prefiks, cząsteczka dodana na początku wyrazu

przyrostek / sufiks, cząsteczka dodana na końcu wyrazu

postfiks - po wyrazie, czesać się

wrostek / infiks - złożenia = wyrazy składające się z dwóch rdzeni

sam-o-chód -> sam + chodzić o:ó oboczność tematyczna

napis-ać - napis-0 w wyrazie pochodnym jest zero morfologiczne

W Twojej szkole organizowane jest spotkanie z autorem książek o Henryku

Sienkiewiczu. Zredaguj ogłoszenie na szkolną stronę internetową, w którym
zachęcisz koleżanki i kolegów do udziału w tym spotkaniu. Użyj dwóch
argumentów.

Uwaga: w ocenie wypowiedzi będzie brana pod uwagę poprawność językowa,

ortograficzna i interpunkcyjna.

OGŁOSZENIE

W dniu 28 maja 2021 roku w PSP nr. 3 w Strzegomiu o godz. 16:00 odbędzie
się spotkanie z autorem książek o naszym patronie Henryku Sienkiewiczu.
Autor opowie o jego twórczości i zaprezentuje jedną z jego powieści.
Odbędzie się także konkurs w którym będzie można wygrać autograf
Sienkiewicza. Po spotkaniu zapraszamy wszystkich na słodki poczęstunek.

Dyrekcja wraz z Samorządem Uczniowskim

https://arkusze.pl/jezyk-polski-egzamin-osmoklasisty/