MADRASAHIBTIDAIYAH

“MIFTAHUL ULUM”
Timur Saba Tlontoraja Pasean Pamekasan
Tahun Pelajaran 1444/ 1445 H
Alamat :Jl. Asta Buju’ Agung Timur Sabe Tlontoraja Pasean Pamekasan 69356. E-mail: miftahul_ulum123@yahoo.com

KELAS III

FIQIH
1. Apa pengertian ilmu fiqih ?
Ialah secara etimologi fiqih berarti pemahaman, sedangkan secara terminology fiqih merupakan ilmu
yang mendalami hukum hukum islam yang di peroleh melalui dalil al quran dan sunnah.
2. Apa saja hal-hal yang di haramkan ketika sedang hadast kecil ?
Ialah 1. Sholat 2. Thowef 3. Menyentuh al-qur’an 4. Membawa Al-Qur’an.
3. Bersentuhan antara laki-laki dengan perempuan bukan mahram dapat membatalkan wudhu menurut
mazhab Syafi-i, kecuali tiga bagian tubuh. Sebutkan apa sajakah itu..?
Ialah Rambut, kuku, dan gigi
4. Coba sebutkan di antara hal yang dapat membatalkan pada wudhu’?
Ialah 1. keluarnya sesuatu dari qubul maupun dhubur 2. hilangnya akal 3. persentuhan kulit laki-laki
dengan kulit perempuan lain yang bukan mahram walaupun sudah meninggal dunia
5. Apa yang di maksud dengan ikatan mahrom ?
Ialah wanita yang haram dinikahi karena ikatan nasab, radla’ (sepersusuan) atau ikatan mushaharah
(pernikahan)
6. Fardhunya wudhu’ yang pertama adalah niat kapan dan di nama niat itu di baca ? Ialah di baca ketika
awal membasuh wajah dan tempatnya di dalam hati
7. Berapa ukuran 2 qollah jika dalam ukuran liter menurut sebagian ulamak ?
Ialah Menurut Dr. Wahbah az-Zuhaili dalam kitab Al-Fiqhul Islami Wa Adillatuhu (‫)الفقه اإلسالمي وأدلته‬
air dua qullah sama dengan 270 liter.
8. Coba bacakan do’a sesudah melaksanakan wudlu’ ?
Ialah
‫َالَّلُهَّم اْج َع ْلِنْي ِم َن الَّتَو اِبْيَن َو اْج َع ْلِنْي ِم َن‬,‫ َأْش َهُد َاْن اَل ِاَلَه ِااَّل َهللا َو ْح َد ُه اَل َش ِرْيَك َلُه َو َاْش َهُد َاَّن ُمَحَّم ًدا َع ْبُد ُه َو َر ُسْو ُلُه‬.‫بسم هللا الرحمن الرحيم‬
‫ْالُم َتَطِّهِرْيَن‬
9. Darah apa saja yang keluar dari seorang wanita ?
Ialah 1. Darah haid 2. Darah istihadah 3. Darah nifas 4. Darah wiladah.
10. Bagaimana cara bersuci dari hadas kecil dan besar..?
Ialah kalau Hadas kecil bersuci dengan cara berwudhu atau tayamum. Sedangkan Hadas besar bersuci
dengan mandi besar atau tayamum
11. Najis merupakan sesuatu yang tidak bisa di bawa dalam melaksanakan sholat coba Sebutkan empat
benda najis itu ? Ialah 1. Bangkai, selain mayat, ikan dan belalang 2. Darah 3. Nanah 4. Semua
yang keluar dari kedua jalan depan dan belakang.
12. Sebutkan 5 hal yang menjadi sebab wajib mandi ?
Ialah 1. Besetubuh 2. Keluar mani, karena mimpi atau sebab lain 3. Haidh 4. Nifas 5. Melahirkan
13. Selain Shalat Jum’at ada shalat-shalat Sunnah yang memakai khutbah. Sebutkan tiga shalat sunnah
yang memakai khutbah?
Ialah Shalat ‘Id, Shalat Gerhana dan Shalat Istisqa’
14. Apa perbedaan antara darah nifas dan darah wiladah ?
Ialah kalau darah nifas darah yang keluar setelah melahikan. Kalau darah wiladah adalah darah yang
keluar bersamaan dengan bayi yang dilahirkan.
15. Ada berapakah tanda tanda nya baligh ? sebutkan
Ialah ada 3, 1. Apabila umur 15 tahun bagi seorang laki2 dan perempuan, 2. Bermimpi basah bagi
laki2 dan perempuan, 3. Keluar darah haid bagi seorang perempuan
 NAHWU
16. Ada berapakah macam-macam mu’rob ?
Ialah ada dua 1. mu’rob dengan harkat 2. mu’rob dengan huruf
17. Apa yang di namakan mabni ?
Ialah tidak ada perubahan pada akhir suatu kalimat walaupun ada amil yang mendahuluinya baik itu
amil maknawi ataupun amil lafdhi
18. Apa yang di namakan jama’ taksir ?
Ialah kata yang bermakna banyak dengan berubah dari bentuk mufrod nya menjadi wazan wazan
tertentu baik mudzakar atau muannats, seperti ‫ َباٌب‬menjadi ‫َاْبَو اٌب‬
19. Ada berapa syaratnya asma’ul khomsah ?
Ialah ada tiga 1. Harus mufrod 2 harus mudhof pada selain ya’mutakllim
20. Harkat fathah menjadi tandanya I’rob nashob ada di berapa tempat ?
Ialah ada tiga tempat 1 isim mufrod 2 jamak taksir 3 fi’il mudhori’ sohih akhir
21. Coba berikan contohnya asma’ul khomsah ? Ialah ‫جاء ابوك رأيت اباك مررت بابيك‬
22. ‫ قل هو هللا احد‬Kenapa lafadz tersebut di kategorikan sebagai kalam ?
Ialah karena lafadz tersebut sudah mencukupi syarat yaitu lafadz murokkab mufid wadho’
23. Apa perbedaan antara jamak mudhakkar salim dan jamak taksir ?
Ialah kalau jamak mudhakar salim dengan menambah wawu dan nun ketika rofa’ , ya’ dan nun ketika
nashob dan jarnya sedangkan jamak taksir yaitu dengan mengikutkan wazannya
24. Coba jelaskan tentang harkat ta’tanis ?
Ialah harkat ta’tanis berharkat sukun jika tidak di ikuti Al namun jika di di ikuti Al maka berharkat
kasroh
25. Apa yang di maksud dengan nun iwadl ?
Ialah pengganti tanwin dalam isim mufrod
26. Ada berapa syarat isim ngairu munshorif ?
Ialah ada dua 1 harus tidak mudhof 2 tidak bersama Al. apabila tidak memenuhi syarat maka
konsekuesinya adalah di kembalikan pada harkat asal
27. Ada berapa macamnya alif ?
Ialah ada dua 1. Alif mamdudah/alif panjang seperti 2 ‫الدنيا‬. Alif layyinah seperti ‫القصوى‬
28. Apa yang di namakan isim ngairu munshorif ?
Ialah isim yang tidak bisa tanwin karena ada ilat dan ilatnya isim ngairu munshorif ada dua ilat satu
dan ilat dua dan ilat dua juga di bagi dua yaitu alami dan sifat
29. Apa tanda asal dari rofa’, nashob, jar dan jazem dalam I’rob?
Ialah rofa’ dengan dhommah, nashob dengan fathah, jar dengan kasrah dan jazem dengan sukun.
‫ ينوب نحو جا أخو بني نمر‬# ‫واجزم بتسكين وغير ماذكر‬ ‫ كسرًا كذكر هللا عبده يسر‬# ‫فارفع بضّم والنصبن فتًحا وجر‬
30. Di antara tanda fi’il adalah ‫ ِس يْن‬dan ‫ َس ْو َف‬apa perbedaan dan persamaan dari keduanya tersebut ?
Ialah kalau ‫ ِس يْن‬di sebut huruf tanfis sedangkan ‫ َس ْو َف‬di sebut huruf taswif persamaan nya sama2
mempunyai arti “akan”

SORROF
31. Ada berapa bina’ dalam fi’il tsulatsi?
Ialah ada tujuh. Berkumpul dalam syair ‫ َلِفْيٌف َناِقٌص َم ْهُم ْو ٌز َأَج َو ُف‬# ‫صِح ْيٌح َأْو ِم َثاٌل َأْو ُمَض اَع ُف‬
َ
32. Apa saja macam-macam dari bina’ lafif ?
Ialah 1. Lafif maqrun seperti 2‫َر َو ى‬. Lafif mafruq seperti ‫َو َبى‬
33. Apa yang dinamakan dari bina’ lafif maqrun ?
Ialah fi’il yang ‘ain fi’ilnya dan lam fi’ilnya terdiri dari huruf illat
34. Apa yang di namakan fi’il Ruba’i?
Ialah fi’il yang terdiri dari empat huruf seperti ‫ دخرج‬.‫فعلل‬
35. Sebutkan wazan fi’il tsulatsi mazid fih ruba’I ? Ialah ‫ َفاَع َل‬, ‫ َفَّع َل‬, ‫َاْفَعَل‬
36. Apa yang di namakan fi’il tsulatsi ?
Ialah fi’il yang terdiri dari tiga huruf seperti ‫َع ِلَم‬
37. Apa yang dinamakan bina’ mitsal ?
Ialah fiil yang fa’ fiil nya terdiri dari huruf illat, contoh ‫َو َعَد‬
38. Apa yang di namakan bina’ naqis ?
Ialah fiil yang lam fiil nya terdiri dari huruf illat, contoh ‫َبَلى‬
39. Bagaimana caranya memabnikan majhul dari fiil mudhori’ ?
Ialah huruf awal nya di beri harkat dhommah sebelum akhir di beri harkat fathah, seperti lafadz‫ُيضَر ب‬
40. Apa yang dinamakan bina’ mudha’af dari fi’il tsulatsi?
Ialah fi’il yang ‘ain fi’ilnya dan lam fi’ilnya terdiri dari satu jenis seperti ‫ مّد‬yang asalnya‫مدد‬
41. Apa yang dimaksud dengan bina’ ajwaf ?
Ialah fi’il yang ain fi’ilnya terdiri dari salah satu huruf illat seperti ‫َقاَل‬
42. Apa yang di namakan hamzah washal ?
Ialah hamzah yang di awal kalimat di baca di tengah kalimat tidak di baca.
43. Ada berapakah tasrifnya fiil madhi dalam tasrifan lugawy ?
Ialah ada empat belas tasrifan
44. Ada berapakah huruf mudhora’ah, sebutkan..?
Ialah ada 4 berkumpul dalam lafadz ‫َأَنْيُت‬
45. Ada berapa pembagian fiil tsulasi sebutkan ...?
Ialah ada dua 1. Fiil tsulasi mujarrad 2. Fiil stulasi mazid

TAJWID
46. Apa tujuan kita belajar ilmu tajwid?
Ialah ‫ َص ْو ُن الِّلَس اِن َع ِن اْلَخ َطِإ فِى ِكَتاِب ِهللا َتَع الَى‬memelihara lisan dari kekeliruan dalam membaca Al-Qur’an.
47. Ada berapakah hukum lam fi’il ?
Ialah ada dua 1 di baca idhar 2 di baca idngam
48. Kapan lam fi’il di baca idhar.? Ialah apabila lam fi’il bertemu dengan salah satu huruf hijaiyah selain
lam dan ra’ dan cara bacanya terang
‫ٰۤل‬
49. Coba bacakan ayat al-qur’an yang di dalamnya terdapat lam fi’il yg di baca idhar..? Ialah ‫َو ِاْذ ُقْلَنا ِلْلَم ِٕىَك ِة‬
‫اْسُج ُد ْو ا ٰاِل َد َم َفَسَج ُد ْٓو ا ِآاَّل ِاْبِلْيَۗس َاٰب ى َو اْسَتْك َبَۖر َو َك اَن ِم َن اْلٰك ِفِرْيَن‬
50. Kapan lam fi’il di baca idgham ? Ialah apabila lam fi’il bertemu dengan salah satu huruf lam dan ra’
dan cara bacanya di idngamkan (memasukkan bun yi lam fi’il pada lam/ro’)
51. Bagaimana hukum belajar ilmu tajwid dan hukum mengamalkannya menurut syari’at islam?
Ialah fardho kifayah dan mangamalkannya fardho ‘ain atas semua umat islam laki-laki atau
perempuan yang sudah mukallaf.
52. Bagaimana pengertian dari qolqolah ? Ialah memantulkan setiap huruf qolqolah yang lima, baik
sukunnya asli atau aridly (sukun karena di baca waqof)
53. Ada berapa macamnya qolqolah itu….?
Ialah ada dua 1. Qolqolah sunghro 2. Qolqolah kubro
54. Ada berapa hurufnya gunnah ? sebutkan
Ialah ada dua 1. Nun tasdid 2. Mim tasdid dan cara bacanya di baca dengung
55. Ada berapa hurufnya qolqolah itu..?
Ialah ada lima berkumpul dalam lafadz ‫قطب جد‬
56. Apa yang di maksud dengan qolqolah sunghro ?
Ialah huruf qolqolah yang sukunnya asli
57. Bacakan contoh qolqolah sughro dalam al-qur’an ?
Ialah ‫َو اْسَتِع ْيُنْو ا ِبالَّصْبِر َو الَّص ٰل وِةۗ َو ِاَّنَها َلَك ِبْيَر ٌة ِااَّل َع َلى اْلٰخ ِشِع ْيَۙن‬
58. Apa yang di maksud dengan qolqolah kubro? Ialah qolqolah yang sukunnya mendatang di sebabkan
di baca waqof contohnya seperti lafadz ‫والركع السجود‬
59. Di bagi berapa qolqolah kubro itu ?
Ialah di bagi dua 1 qolqolah kubro mukhoffaf 2 qolqolah kubra musyaddad
60. Apa yang menjadi titik pembeda antara qolqolah kubro mukhoffaf dan qolqolah kubra musyaddad ?
Ialah kalau qolqolah kubro mukhoffaf bacaan qolqolah yang di sebabkan di baca waqof namun tidak
ada tasdyid yg menemaninya sedangkan kalau qolqolah kubra musyaddad qolqolah yang di sebabkan
di baca waqof namun ada tasdyid yg menemaninya.

TAUHID
61. Apa yang dinamakan Tauhid secara istilahan?
Ialah ilmu yang mempelajari tentang sifat yang wajib, muhal dan yang jaiz bagi Allah SWT dan
Rasul-Nya.
62. Ada berapa kitab yang wajib kita ketahui dan diturunkan kepada Nabi siapakah kitab tesebut?
Ialah ada empat kitab. 1. Kitab taurat diturunkan kepada Nabi Musa 2. Kitab injil diturunkan kepada
Nabi ‘isa 3. Kitab zabur diturunkan kepada Nabi Daud 4. Kitab Al-Qur’an yang diturunkan kepada
Nabi Muhammad SAW.
63. Apa perbedaan antara Nabi dan Rasul?
Ialah kalau Nabi seorang laki-laki yang diberi wahyu oleh Allah SWT untuk dirinya sendiri.
Sedangkan Rasul adalah seorang laki-laki yang diberi wahyu oleh Allah SWT untuk dirinya sendiri
dan untuk ummatnya.
64. Apa yang di maksud iman kepada kitab Allah…?
Ialah kita harus menyakini bahwa Allah telah menurunkan kitab kepada para Rasulnya
65. Apa arti iman kepada para Rasul atau utusan?
Ialah kita harus beriktiqad dan meyakini sesungguhnya Allah SWT mengutus beberapa utusan untuk
memberi kabar tentang perkara baik dan perkara buruk, manfa’at dan mudhorat kepada semua
ummatnya.
66. Ada berapa rukun-rukun iman yang harus kita imani? Sebutkan!
Ialah ada enam. 1. Iman kepada Allah SWT 2. Iman kepada para malaikatnya 3. Iman kepada kitab-
kitabnya 4. Iman kepada para Rasulnya 5. Iman kepada hari akhir/hari kiamat 6. Iman kepada
perbuatan baik dan perbuatan buruk semu datangnya dari Allah SWT.
67. Dalam setiap hal yang kita imani harus berdasarkan dalil. Coba sebutkan ada berapakah pembagian
dalil?
Ialah ada dua. 1. Dalil Naqli 2. Dalil ‘Aqli
68. Coba sebutkan silsilah nya nabi Muhammad..?
Ialah ‫محمد بن عبد هللا بن عبد المطلب ابن هاشم بن عبد مناف بن قصي بن كالب بن مرة بن كعب ابن لؤي بن غالب بن فهر بن‬
‫مالك بن النضر بن كتانة بن خزيمة أبن مدركة بن الياس بن مضر بن نزار بن معّد بن عدنان‬
69. Ada berapakah putra putri nya Rasulullah …? Sebutkan
Ialah ada tujuh 1. ‫ رقّية سيدتنا‬.6 ‫ سيدتنا زينب‬.5 ‫فاطمة الزهرة سيدتنا‬.4 ‫ سيدنا ابراهيم‬.3 ‫ سيدنا قاسم‬.2 ‫سيدناعبد هللا‬
7. ‫كلثوم سيدتنا أّم‬
70. Apa arti iman kepada hari akhir ?
Ialah kita harus yakin bahwa sesungguhnya manusia akan bangkit dari kubur nya untuk menerima
balasan nya
71. Ada berapa ulul azmi itu ? sebutkan
Ialah ada Lima 1. Nabi nuh, 2. Nabi ibrahib, 3. Nabi musa, 4. Nabi ‘isa, 5. Nabi Muhammad SAW
72. Apa perbedaan antara dalil Naqli dan dalil ‘Aqli?
Ialah kalau dalil Naqli adalah dalil yang langsung dari nas Al-Qur’an. Sedangkan dalil ‘Aqli adalah
dalil yang berdasarkan akal manusia.
73. Coba bacakan dalil naqli yang menerangkan tentang sifat kalam…?
Ialah ‫كلم هللا موسى تكليما‬
74. Apa yang di maksud sifat ‫ قيامه بنفسه‬..?
Ialah kita harus yakin bahwa Allah tidak butuh pada sesuatu
75. Apa yang di maksud dengan sifat ‫…علم‬.?
Ialah kita harus yakin bahwa Allah mengetahui setiap sesuatu yang telah terjadi dan yang akan terjadi
baik di bumi atau di langit

KHOLASOH
76. Siapakah orang yang pertama kali iman atau percaya kepada nabi Muhammad dari golongan anak
kecil ?
Ialah sayyidina ali bin abi thalib
77. Siapakah nama ibundanya nabi Muhammad Saw ?
Ialah ‫أمنة بنت وهب الزهرية القرشية‬
78. Kapan nabi Muhammad Saw di lahirkan ?
Ialah pada hari Senin tgl 12 bulan robi'ul awal tahun gajah atau 20 April THN 570 m
79. Ketika nabi Muhammad Saw lahir siapakah yg memberikan nama Muhammad padanya ?
Ialah kakeknya sendiri yg bernama Abdul Muthalib dan nama itu merupakan suatu nama yg TDK
pernah di gunakan oleh siapapun sebelumnya
80. Kapan ayahanda nabi Muhammad Saw wafat ?
Ialah ketika nabi Muhammad Saw masih berada dalam kandungan
81. Kapan ibunda tercinta nabi Muhammad Saw yg wafat ?
Ialah ketika nabi Muhammad Saw berusia 6 tahun
82. Nabi muhammad merupakan nabi terkahir yang mana hal di sebutkan dalam kitab sucinya orang
yahudi pertanyaanya apa sajakah tanda tanda kenabian itu menurut kitab suci mereka ?
Ialah 1. adanya segumpal awan yg senantiasa menaungi nabi Muhammad Saw dalam perjalanannya
menuju kota Syam 2. adanya cap kenabian yang tertulis di salah satu pundak beliau
83. Ketika Nabi Muhammad berusia 35 tahun terjadi peristiwa penting di kalangan orang-orang Quraisy
peristiwa apakah itu ? Ialah pembangunan kembali atau renovasi Ka'bah karena terdapat beberapa
kerusakan di sekitarnya pada waktu itu
84. Bagaimanakah strategi dakwah Nabi Muhammad ketika di Mekah ? Ialah Nabi Nabi Muhammad
berdakwah di Mekah melalui dua strategi yaitu strategi dakwah secara sembunyi-sembunyi Dan
dakwah secara terang-terangan
85. Sebutkan semua khulafaur rosidin ? Ialah 1 sayyidina abu bakar rodhiyallahu anhu 2 sayyidina umar
rodhiyallahu anhu 3 sayyidina usman rodhiyallahu anhu 4 sayyidina ali karromallahu wajhah
86. Dimanakah tempat dimakamkan sayyidina abu bakar?
Ialah dimadinah dan dimakamkan disamping Rasulullah SAW
87. Apa yang diperintahkan Allah SWT SWT kepada nabi setelah beliau hijrah?
Ialah beliau diperintahkan untuk memerangi orang kafir quraisy
88. Kapan sayyidina umar dan sayyidina khamzah masuk islam ? Ialah pada tahun kelima dari kenabian