HALKÇILIK LAİKLİK

MİLLİYETÇİLİK İNKILAPÇILIK

CUMHURİYETÇİLİK DEVLETÇİLİK

CUMHURİYETÇİLİK

Halkın kendi seçtiği vekiller aracılığıyla yönetime katılmasıdır

Halkın kendi kendini yönetmesidir.

Anahtar kelimeler: Seçme-seçilme, Meclis, Ulusal irade, Ulus egemenliği, Milli egemenlik, Milli irade

HALKÇILIK

Devletin, halkının yararını, refah ve huzurunu düşünmesidir

Devletin tüm halka eşit mesafede olmasıdır

Anahtar kelimeler: Eşitlik, Topluma hizmet, Toplumsal adalet, Halkın refahı ve huzuru

MİLLİYETÇİLİK

Milletini sevmek ve bu uğurda çalışmaktır

Anahtar kelimeler: Milli, Türk, Duygu birliği

LAİKLİK

Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılmasıdır

Aklın ve bilimin temel alınmasıdır

Anahtar kelimeler: İbadet özgürlüğü, Akıl ve bilimsellik, Deney ve gözlem

DEVLETÇİLİK

Devletin ekonomik kalkınmaya yardımcı olmasıdır

Anahtar kelimeler: İktisat, Özel sermaye, Yerli malı kullanımı, Sanayi, Bankacılık

İNKILAPÇILIK

Eskiyen kurum veya unsurların kaldırılarak yerine yenilerinin getirilmesidir

Anahtar kelimeler: Yenilik, Köklü değişiklik, Yenileşme, Modernleşme, Batılılaşma

SALTANATIN KALDIRILMASI (1 KASIM 1922)
Saltanat: Bir ülkede hükümdarın, sultanın, padişahın yönetimi

Saltanatın Kaldırılmasının Sonuçları

Ülkedeki iki başlılık ortadan kaldırıldı
Kişi egemenliğine dayalı yönetim sistemi son buldu
Osmanlı Devleti RESMEN sona erdi
Rejim tartışmalarına ve devlet başkanlığı sorununa neden oldu
CUMHURİYET’İN ilanına zemin hazırladı
Demokratik bir düzenin önündeki en önemli engel kaldırıldı
Milli egemenlik, demokrasi ve cumhuriyet yolunda önemli bir adım atıldı
Padişah Vahdettin’in görevi sona erdi
Halife olarak Abdülmecid Efendi görevlendirildi
ANKARA’NIN BAŞKENT İLAN EDİLMESİ (13 EKİM 1923)

NEDEN ANKARA;
Milli mücadelede merkez olarak kullanılması
Ankara halkının milli mücadeleye olan desteği
Ulaşım ve haberleşme imkanlarının elverişli olması
Güvenli bir konuma sahip olması
İstanbul’da saltanat ve hilafet taraftarlarının güçlü olması

DİKKAT!! Ankara’nın merkez olarak tercih edilme nedenleri arasında gelişmiş bir
kent olması gibi bir özellik yoktur.

CUMHURİYETİN İLANI (29 EKİM 1923)

CUMHURİYETÇİLİK ilkesi doğrultusunda en önemli adım atıldı
Devletin yönetim şekli belirlendi
REJİM tartışmaları sona erdi
Meclis hükümeti yerine KABİNE sistemi benimsendi Egemenlik
kayıtsız şartsız
Kabine Sistemi: Halkın oylarıyla seçilen başbakanın birlikte çalışacağı milletindir.
bakanları bizzat kendisinin seçmesiyle kurulan hükümet şeklidir.
 HALİFELİĞİN KALDIRILMASI (3 Mart 1924)

Gerekçeleri; Sonuçları;
Halifeliğin bir sembol haline gelmesi Laiklik doğrultusunda en önemli adım atıldı
Halifenin TBMM’nin üzerinde bir güç gibi İnkılapların önündeki en önemli engel
hareket etmesi kaldırıldı
Abdülmecid Efendi’nin devlet başkanı gibi Cumhuriyeti rejimi güçlendirildi
hareket etmesi Milli egemenlik ilkesi güçlendi
Halifeliğin cumhuriyete ve laikliğe aykırı Abdülmecid Efendi’nin görevi sona erdi
olması

Halifeliğin kaldırıldığı gün meydana gelen diğer gelişmeler;

Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edilerek eğitimde birlik sağlandı.

Erkanı Harbiye Vekaleti kaldırıldı, MİLLİ SAVUNMA BAK. ve GENELKURMAY BAŞK. kuruldu.

Şeriye ve Evkaf Vekaleti kaldırıldı, VAKIFLAR GENEL MÜD ve DİYANET İŞLERİ BAŞK. kuruldu.
 MEDENİ KANUNUN KABULÜ (17 Şubat 1926)
➢ Evlenme, boşanma, miras konuları ve kadınların TOPLUMSAL hayattaki yeri ile ilgili düzenlemeleri
içeren aile hukukudur.
➢ İsviçre medeni kanunu örnek alınarak hazırlanmıştır
➢ Osmanlı Devleti’nde 1926 yılında kabul edilen medeni kanundan önce dinî kurallara dayanan ve
“MECELLE” adı verilen medeni kanun kullanılmaktaydı.

Medeni Kanun ile;

✓ Resmî nikâh zorunlu hâle getirildi.

✓ Tek eşle evlilik esası getirildi.
✓ Evliliklerde yaş sınırı getirildi.
✓ Boşanmada mahkeme kararı zorunlu kılındı.
✓ Mirasta kadın-erkek eşitliği sağlandı.
✓ Kadınlara istediği mesleği yapma hakkı tanındı.

Vitamin Bilgi:
Medeni Kanun ile Türk kadını hukuki, sosyal, ekonomik alanda haklar elde etmiştir. Fakat Medeni Kanun
ile kadınlara mecliste yer alabilme, seçimlere katılabilme gibi SİYASİ haklar verilmemiştir.
Medeni Kanun’un hazırlanmasında İsviçre Medeni Kanunu’nun örnek alınmasının
nedenleri;
• Yeni bir kanun hazırlamanın zaman alacak olması
• Türk kültür yapısına büyük oranda uygun olması
• En güncel kanunlardan biri olması
• Laiklik ilkesine uygun olması

UYARI !!
✓ Medeni Kanun’un kabulü ile toplumsal alanda kadın-erkek eşitliğinin sağlanması Halkçılık ilkesi ile ilgilidir.
✓ Medeni Kanun’dan önce kullanılan dini hükümlere göre hazırlanmış olan Mecellenin kaldırılması sonucu kabul
edilmesi ise Laiklik ve İnkılapçılık ilkeleri ile ilgilidir.

✓ Ayrıca Medeni Kanun alınırken Türk kültürüne göre düzenlenerek kültür yapımıza uygun hale getirilmesi
Milliyetçilik ilkesi ile ilgilidir.
TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNUNUN KABULÜ (17 Şubat 1926)
✓ Tüm okullar Millî Eğitim Bakanlığına bağlandı.

✓ Eğitimde birlik sağlandı.

✓ Medreseler kapatılarak eğitim ve öğretim çağdaş, millî ve laik bir yapıya kavuşturuldu.

✓ Yabancı okullar ve azınlık okulları devlet denetimine alınarak bunların millî kültürü zedeleyici eğitim

yapmalarının önüne geçildi.

✓ Kız-erkek tüm öğrencilerin eğitim öğretim faaliyetlerinden faydalanması sağlandı. (Fırsat Eşitliği)

HARF İNKILABI (1 KASIM 1928) MİLLET MEKTEPLERİ (24 KASIM 1928)

✓ Arap alfabesinin dil yapımıza uygun olmaması
Harf İnkılabı ile kabul edilen yeni Türk harflerini
✓ OKURYAZAR oranının artırılmak istenmesi okul çağında olmayan yetişkin vatandaşlara

✓ Geri kalmışlığın ortadan kaldırılmak istenmesi öğretmek ve okuryazar oranını artırmak amacıyla
kurulmuştur.
✓ Eğitim seviyesinin yükseltilmek istenmesi
TÜRK TARİH KURUMU’NUN KURULMASI (15 NİSAN 1931)

✓ Tarih bilincini geliştirmek

✓ Türk tarihinin çok eskilere dayandığını ortaya koymak

✓ Türk milletinin yüksek bir uygarlık seviyesine sahip olduğunu ortaya koymak

✓ Türk tarihinin kökenlerini araştırarak Türklerin dünya medeniyetine katkılarını ortaya koymak

TÜRK DİL KURUMU’NUN KURULMASI (12 TEMMUZ 1932)

✓ TÜRKÇEYİ yabancı dillerden arındırmak

✓ Türk dilinin zenginliklerini ortaya koymak

✓ Türkçenin bilim dili olması için çalışmak

✓ Yeni Türkçe kelimeler üretmek

ÜNİVERSİTE REFORMU (1 AĞUSTOS 1933)

✓ Türkiye Cumhuriyeti eğitim anlayışına uygun eğitim-öğretim faaliyetlerinin gerçekleştirilebilmesi

için çalışmalar başlatılmıştı.

✓ Bu doğrultuda İsviçreli bilim insanı Albert Malche ülkemize davet edilerek bir rapor hazırlaması

istendi.

Albert Malche tarafıdan hazırlanan rapor doğrultusunda;

✓ Üniversite reformu başlatıldı

✓ Üniversite düzeyinde eğitim veren Darülfünun kapatılarak yerine İstanbul Üniversitesi kuruldu.
ŞAPKA KANUNU (25 KASIM 1925)
✓ Toplumu modern bir görünüme kavuşturmak

✓ Toplumda kıyafetten kaynaklı oluşabilecek ayrımcılıkları önlemek

✓ Batılı toplumlarla uyumu sağlamak

KILIK KIYAFET DÜZENLEMESİ (3 ARALIK 1934)

✓ Hangi din ve mezhepten olursa olsun ibadethanelerin dışında, insanların dinî kıyafetle gezmeleri

yasaklandı. Böylelikle giyim kuşam konusundaki kargaşaya son verildi.

TEKKE, ZAVİYE VE TÜRBELERİN KAPATILMASI (30 KASIM 1925)

✓ Halkın dinî duygularının kötüye kullanılmasının önüne geçmek amacıyla kapatılmıştır

✓ Şeyh, derviş, mürit, dede ve seyit gibi unvanların kullanılması da yasaklanarak halk arasında

ayrıcalıklar ortadan kaldırılmaya çalışılmıştır.

UYARI: Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması dinin sömürülmesine engel olmayı amaçladığı
için laiklik, unvanların kaldırılarak eşitliği sağlamaya çalıştığı için de HALKÇILIK ilkeleriyle ilişkilidir.
TAKVİM VE SAATTE DEĞİŞİKLİK (26 ARALIK 1925)

✓ Hicri takvim yerine MİLADİ takvim, alaturka saat yerine uluslararası saat kabul edilmiştir.

RAKAMLARDA DEĞİŞİKLİK (1928)

✓ Arap rakamları yerine uluslararası rakamlar kabul edildi.

ÖLÇÜ VE TARTI BİRİMLERİNDE DEĞİŞİKLİK (1931)

✓ Ağırlık birimi olarak kilogram, uzunluk birimi olarak metre kullanılmaya başlandı.

TATİL GÜNLERİNDE DEĞİŞİKLİK (1935)

✓ Cuma günü olan hafta sonu tatili cumartesi günü öğleden sonra ve pazar gününe alınmıştır

UYARI: Bu dört yenilik hareketinin ortak nedeni Batı ile uyumun yakalanmak istenmesidir.
SOYADI KANUNU (21 HAZİRAN 1934)

✓ Toplumda eşitliği sağlamak ve karışıklıkları önlemek amacıyla çıkarılmıştır.

✓ Bey, ağa, hacı, paşa gibi unvanların soyadı olarak verilmesi yasaklanmıştır.

UYARI: Soyadı Kanunu toplumsal karışıklığı engellediği için HALKÇILIK, soyadlarının Türkçe olması zorunluluğu nedeniyle
MİLLİYETÇİLİK ilkesi ile ilişkilendirilebilir.
 EKONOMİK ALANDA YAPILAN YENİLİKLER

İZMİR İKTİSAT KONGRESİ (17 ŞUBAT – 4 MART 1923)

✓ Millî ekonominin kurulması amacıyla İzmir’de toplanmıştır. İKTİSAT: EKONOMİ

✓ Kongre başkanlığını Kâzım Karabekir Paşa yapmıştır.

✓ Misak-ı İktisadi kararları kabul edilmiş ve millî üretim seferberliği başlatılmıştır.

✓ Yabancı devletlere olan bağımlılık azaltılmaya çalışılmıştır.

DİKKAT!! İzmir İktisat Kongresi’nde ekonomi ile ilgili kararlar alındığı için DEVLETÇİLİK, yerli ve milli ekonomi
güçlendirilmeye çalışıldığı için MİLLİYETÇİLİK ilkesi ile ilişkilendirilebilir.

KABOTAJ KANUNU (19 NİSAN 1926)

✓ Türk sahillerinin bir noktasından diğer bir noktasına malzeme ve yolcu taşıma yetkisi sadece Türk
sancağı taşıyan gemilere (Türk vatandaşlarına) verildi.

KABOTAJ: Bir ülkenin kendi kıyılarında, karasularında ve limanlarında gemi işletme hakkıdır.