वेळ: ३तास एकूण गणु १००

१) सवव प्रश्न सोडववणे अविवार्व आहे.

२) उजवीकडील अक ं पणू व गणु दर्वववतात.

प्रश्न १(अ) 'स्त्रीला माणसू म्हणनू दर्ाा ममळावा' हा आशय व्यक्त करणाऱ्या कमवताांचा पररचय 'काव्यरांग' या
(२०)
काव्यसग्रां हातील कमवताांच्या आधारे करून द्या.
वकंवा
(आ) 'काव्यरांग' या काव्यसग्रां हातील कमवताांमधनू समार् समानरीतीने मळू प्रवाहत आणण्याचे प्रश्न कसे (२०)
प्रकट होत आहेत यावर भाष्य करा.

प्रश्न २(अ) नव्वदोत्तर कालखडां ातील सामामर्क र्ाणीवा व्यक्त करणाऱ्या कमवताांचा पररचय 'काव्यरांग'
(२०)
काव्यसग्रां हाच्या आधारे करून द्या.
वकंवा
(आ) 'काव्यरांग' या काव्यसग्रां हातील पररवतानाची भावना प्रकट करणाऱ्या कमवताांचे मख्ु य आशय सत्रू (२०)
समवस्तर स्पष्ट करा.

प्रश्न ३ विपा वलहा(कोणतेही दोि) (१०)

१) गाांधी र्यतां ी' या कमवतेतील वास्तवता
२) गाांधी र्यांती' या कमवतेतील वास्तवता
३) ''काव्यरांग' या काव्यसग्रां हाची भाषा वैमशष्ट्ये
४) 'अघां ोळ न के लेला पाऊस या कमवतेतील शेतकऱ्याांचे प्रश्न'

प्रश्न ४(अ) मकलोस्कर अँड मकलोस्कर कांपनी मबांु ई, याांच्या नवीन कारखान्यासाठी पण
ु े येथे नवीन र्ागा
शोधण्यासाठी कांपनीकडून तीन सदस्याांची मनवड करण्यात आली आहे त्यासबां धां ी र्ागा (१०)
शोधल्याबद्दलचे अहवालात्मक इमतवृत्त तयार करा.
वकंवा
प्रश्न ४ (आ) तमु च्या महामवद्यालयात 'मराठी भाषा मदनाचे' आयोर्न करण्यासदां भाात मवद्याथी प्रमतमनधींची बैठक
(१०)
झाली त्याचे इमतवृत्त तयार करा.

प्रश्न ५ (अ) भव्य साड्याांच्या दक

ु ानाची र्ामहरात वतामानपत्रासाठी तयार करा. (१०)
वकंवा
(आ) तमु च्या शहरात नव्याने सरूु होत असलेल्या चहाच्या हॉटेलची वतामानपत्रासाठी र्ामहरात तयार करा. (१०)

प्रश्न ६(अ) पढु ील उतारा वाचिू त्र्ाखाली वदलेल्र्ा प्रश्नांची उत्तरे वलहा. (१०)
 प्रगत भाषेची र्ी कौशल्ये असतात त्यातील भाषाांतर हे एककौशल्य मानले र्ाते. रूपाांतर, मवस्तार,
सस्ां कहेब, पनु लेखन, भाषाांतर मह प्रगत कौशल्ये होत. ऐकणे, बोलणे, समर्णे, वाचणे, मलहणे मह भाषेची
प्राथममक कौशल्ये होत. मह कौशल्ये प्राप्त करून माणसू साक्षर होतो. पण प्रगत कौशल्ये प्राप्त के ल्याने तो
भाषासमृद्ध बनतो. इतर सवा कौशल्यासाठी एक भाषा आत्मसात करणे, त्या भेशेचे ज्ञान असणे परु े से
असते, मात्र भाषाांतर हे असे कौशल्ये आहे ज्यासाठी व्यक्तीला कमीत कमी दोन भाषा अवगत असणे,
त्या भाषाांचे चाांगले ज्ञान असणे आवश्यक असते. आर्च्या काळात भाषाांतराचे महत्व वाढत चालले
आहे. र्ग र्वळ येत चालल्यामळ ु े वेगवेगळ्या भयाच्या परसपराांर्वळ येत चालल्या आहेत. माणसाांचे
सज्ञां ापन क्षेत्र अनेक भाषाांपयंत वाढले आहे. देवाण घेवाण अमनवाया ठरत आहे. म्हणनू भाषाांतर कौशल्य
ही व्यवसायाची सधां ीही ठरू शकते.
इग्रां र्ी मह आतां रराष्रीय भाषा म्हणनू मान्यता पावलेली भाषा आहे. त्या भाषेत उपलब्ध असेलेले ज्ञान
भाांडार आपल्यालाही भाषेत उपलब्ध होणे आवश्यक आहे. अथाातच मह गोष्ट भाषाांतरानेच साध्य होऊ
शकते म्हणनू च इग्रां र्ी भेभाषेचे मराठी भाषेत भाषाांतर करता यायला पामहर्े. आपले ज्ञानमवषव भावमवश्व,्
वाडःमय वैष्णव समृद्ध के ले पामहर्े म्हणनू इग्रां र्ीतनू मराठीत भाषाांतर करायच्या प्रश्नावर लक्ष कें मित करणे
आवश्यक आहे असे भाषाांतर करताना इग्रां र्ी भाषेची वाक्यरचना व मराठी भाषेची वाक्यरचना, दोन्ही
भाषाांची खास वैमशष्ट्ये लक्षात घ्या. शब्दशः भाषाांतर न करता सयां मु क्तक, चपखल शब्द वापरून भाषाांतर
करा. परु े सा सवा के ल्याने हे शक्य होते, अवघड काही नाही.
१) प्रगत भाषेची प्रगत कौशल्ये कोणती?
२) भाषाांतर कौशल्य मह व्यवसायाची सधां ी कशी ठरू शकते.
३) इग्रां र्ीतनू मराठीत भाषाांतर करताना कोणत्या गोष्टी लक्षात घेणे आवश्यक आहे?
४) भाषाांतर कौशल्यासाठी मकती भाषा अवगत असणे आवश्यक आहे?
५) वरील उताऱ्र्ाला र्ोग्र् र्ीर्वक द्या.
वकंवा
(आ) यद्ध
ु ापासनू मक्त ु ता ममळमवण्यासाठी ठोस मागा शोधण्याचे काम सवा राष्रातल्या र्ाणत्या माणसाांनी एकत्र
येऊन पमहले पामहर्े. राष्राराष्राांमध्ये परस्पर सहकायााची भावना असली पामहर्े. र्र राष्रे- राष्रे ममत्र
बननू काम खेळीमेळीने सोडमवणे त्याांना सहर् शक्य होईल. एकमेकाांचा द्वेष कारण्याऐवर्ी, सश ां य
घेण्याऐवर्ी, स्वतःच्या अमधकाराबद्दल अनावश्यक अमभमान बाळगण्याऐवर्ी त्याांनी एमेकाांशी
ममत्रत्वाने वागावे. मवचाराांची परस्पर देवाण घेवाण करावी. परस्पराांना सहकाय करावे. 'कायद्याचे राज्य'
हे मह महत्वाचे आहे. सवा राहस्त्राांनी पामहर्े. ते पाळण्यासाठी स्वतः ला बाांधील मानले पामहर्े. अमखल
मानवर्ातीच्या कल्याणासाठी सवा राष्रे एकत्र अली आमण त्या सवांनी कायद्याांचे पालन करण्याचे
ठरमवले तर त्याांच्यात यद्ध ु े होणार नाहीत. ज्ञानेश्वर माउलींनी म्हटां ल्याप्रमाणे ' मवश्वची माझे घर' शके ल.
१) राष्र रास्त्रहनमधील वाद सहर् सोडमवणे कसे शक्य होईल?
२) 'ववश्वाची माझे घर' वह सक ं ल्पिा साकार करण्र्ासाठी कार् करणे आवश्र्क आहे?
३) र्द्ध
ु ापासिू मक्त ु ता वमळववण्र्ासाठी कार् करणे आवश्र्क आहे?
४) राष्ट्राराष्ट्रांमध्र्े कोणती भाविा असणे आवश्र्क आहे?
५) वरील उताऱ्र्ाला र्ोग्र् र्ीर्वक द्या.

प्रश्न ७ (अ) पढु ील उताऱ्र्ाचे सारांर् लेखि करा. (१०)

 भारतीय सस्ां कृ ती सग्रां ाहक आहे. ती सवांना र्वळ घेणारी आहे. "सवेषाममवरोधेन बाह्यकमा समारांभे !"
कांक म्हणणारी ती आहे. सक ां ु लमचतपणाचे वावडे असणारी मह सस्ां कृ ती आहे. आमण म्हणनू भारतीय
सस्ां कृ ती म्हणताच माझे हात र्ोडले र्ातात. भारतीय सस्ां कृ ती म्हणताच सागर व अबां र या दोन महान
वस्तू माझ्या डोळ्यासमोर उभ्या राहतात. प्रकाश व कमल या दोन मदव्या वस्तू डोळ्याांसमोर नब्या राहतात
त्याग, सयां म, वैराग्य, सेवा, प्रेम, ज्ञान, मववेक या गोष्टी आठवतात. भारतीय सस्ां कृ ती म्हणर्े सान्ताकडून
अनांताकडे र्ाणे, अधां कारातनू प्रकाशाकडे र्ाणे, भेदाकडून अभेदकडे र्ाणे, मचखलातनू कोमलकडे
र्ाणे, मवरोधातनू मवकासाकडे र्ाणे, मवकारातनू मववेकाकडे राणे, गोंधळातनू व्यवस्थेकडे र्ाणे,
आरडाओरडीतनू सगां ीताकडे र्ाणे. भारतीय सांस्कृ ती म्हणर्े मेळ. सवाधमााचा मेळ, सवा र्ातींचा मेळ,
सवा ज्ञाना मवज्ञानाांचा मेळ, सवा काळाांचा मेळ. अशा प्रकारचा महान मेळ मनमााण करू पाहणारी, सवा
मानवर्ातीचा मेळा माांगल्याकडे घेऊन र्ाऊ पाहणारी, अशी र्ी ढोर सस्ां कृ ती मतचाच लहानसा- मनदान
मानमसक तरी-उपासक मला र्न्मोर्न्मी होऊ दे. दसु री कोणतीही इच्छा मला नाही. (शब्दसख्ां या १४१)

(आ) इ. स. १८६० पयंत र्पान हा देश भेदर्र्ार व दबु ाल असा होता. अमेररके ने लष्करी र्हार्े पाठवनू , तोफा
रोखनू र्पानी लोकाांकडून आपल्याला हव्या त्या तहावर साह्य करून घेतल्या; पण मह गोष्ट घडताच तेथील
सरांर्ामदाराांची मववेकबद्ध ु ी र्ागृत झाली. सत्सनु ा, चोमशय,ु टोसा व महझेन हे चार प्रमख ु सरांर्ामदार त्या
वेळी र्पानमध्ये होते. "र्पान एकछत्री होऊन बमलष्ठ झाला पामहर्े," असे त्याांनी ठरमवले व स्वतःचे
सरांर्ाम खश ु ीने खाली करून सम्राटाच्या स्वाधीन के ले. धानाचे व लष्कराचे सवा सामर्थया त्या वेळी या
चार घराण्याांच्या अधीन होते. तरी त्याांची मववेकबद्ध ु ी, ऐक्य साधलीच पामहर्े मह बद्ध
ु ी प्रबळ ठरली; आमण
म्हणनू र्पान सांघमटत व प्रबळ झाला. तेथे सामरु ाई हे रार्पतु ाांच्यासारखे श्रेष्ठवश ां ीय लढवय्ये लोक होते;
आमण येटा व महनीन या आपल्याकडच्या अस्पृश्याांसारख्या र्ाती होत्या. आपल्याकडे ब्राम्हण -
क्षमत्रयाांच्या रस्त्याने अस्पृश्याांना र्ाण्यास बांदी होती; अस्पृश्याांची सावली उच्चवगीय घेत नसत. तेथे
एवढ्यावरच भागात नसे. महनीं माणसू सामरु ाईच्या नसु त्या र्वळून गेला तर पष्ु कळ वेळा सामरु ाई त्याची
कत्तल करीत असे. इतके तीव्र भेद असताना सम्राटाच्या एका आज्ञा पत्राने उच्चवगीय र्पानी लोकाांनी ते
पचां वीस- तेस वषााच्या आत पष्ु कळ प्रमाणात नाहीसे करून टाकले. याचा अथा असा मक अनतां प्रकारची
भेदकरने प्रत्ययेक समार्ाच्या राशीला लागलेली असतात; पण त्याांच्या आहारी र्ावयाचे नाही, असा
दृढ मनश्चय करून त्याांच्यावर आपल्या मववेकबद्ध ु ीने मत करण्याची र्ो समार् मसद्धता करतो त्याला मह
करणे मवघमटत करू शकत नाहीत. उलट मह मववेकशक्ती ज्याने सवां मधात के ली नाही तो समार् कोणत्याही
क्षलु ल् क भेदकारणाला बाली पडून मछन्न मभन्न होऊन शेवटी रसातळाला र्ातो.

प्रश्न ८ पढु ीलपैकी कोणत्र्ाही एका ववर्र्ावर विबध

ं वलहा (१०)
१) शेतकऱ्याचे मनोगत
२) मनसगा माझा सोबती
३) मराठी भाषेची सद्यमस्थती
४) मोबाईल नसता तर.......