Ndotja e ujit dhe e ajrit dhe shkaqet

Planeti ynë përbëhet kryesisht nga uji. Ekosistemet ujore mbulojnë më shumë se dy të tretat e sipërfaqes së Tokës. Dhe gjithë jeta në
Tokë siç e dimë se mbështetet në ujë për të mbijetuar. Ndotja e ujit është ndotja e trupave ujorë, zakonisht si rezultat i aktiviteteve
njerëzore. Organet ujore përfshijnë për shembull burimet ujore, liqenet, lumenjtë, detet, oqeanet, akuiferët dhe ujërat nëntokësorë.
Ndotja e ujit rezulton kur ndotësit futen në mjedisin natyror. Për shembull, lëshimi i ujërave të zeza të trajtuara joadekuat në
sipërfaqet natyrore të ujit mund të çojë në degradim të ekosistemeve ujorë. Nga ana tjetër, kjo mund të çojë në probleme të
shëndetit publik për njerëzit që jetojnë në rrjedhën e poshtme. Ata mund të përdorin të njëjtin ujë të ndotur të lumenjve për të pirë
ose për banjë, ujitje, etj. Ndotja e ujit është shkaku kryesor në të gjithë botën i vdekjeve dhe sëmundjeve. Shkaqet e ndotjes së ujit
përfshijnë një gamë të gjerë të kimikateve dhe patogjenëve, si dhe parametrat fizikë. Ndotësit mund të përfshijnë substanca
organike dhe inorganike.

Ndotje e ajrit janë substancat në atmosferë që janë të dëmshme për njerëzit, kafshët e egra apo bimët dhe dëmton klimën,
materialet dhe ndërtesat. Ndotja e ajrit përbëhet nga kimikatet apo grimcat: gazet, grimcat e ngurta, apo spërklat e lëngshme. Ndotja
e ajrit mund të jetë natyrore dhe me origjinë njerëzore dhe mund të përfshijë lëndët e grimcave (PM2.5 dhe PM10), dioksidin e azotit
(NO2), dioksidin e sulfurit (SO2), ozonin (O3), monoksidin e karbonit (CO) – ku të gjitha janë komponentë të mëdha të ndotjes urbane
të ajrit. Burimet kryesore të ndotjes së ajrit në Kosovë janë ngrohja shtëpiake, transporti rrugor, prodhimi i energjisë, proceset
industriale dhe mbetjet komunale dhe bujqësore. Ndotja e ajrit është më e zakonshme në qytete të mëdha ku grumbullohen
emetimet nga shumë burime të ndryshme. Burimet natyrore të ndotjes së ajrit përfshijnë zjarret në pyje, shpërthimet vullkanike dhe
dheu dhe pluhuri i fryrë nga era.