Chủ đề 4: Đảng lãnh đạo kháng chiến chống Pháp (1945 - 1954)

Hoàn cảnh lịch sử nước ta sau Cách mạng Tháng Tám:

Sau ngày Cách mạng Tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, công
cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước của nhân dân ta đứng trước bối cảnh vừa có những thuận lợi
cơ bản, vừa gặp phải nhiều khó khăn to lớn, hiểm nghèo.
Về thuận lợi:
Trên thế giới, hệ thống xã hội chủ nghĩa do Liên xô đứng đầu được hình thành, phong trào cách
mạng giải phóng dân tộc có điều kiện phát triển, trở thành một dòng thác cách mạng. Phong trào
dân chủ và hòa bình cũng đang vươn lên mạnh mẽ.
Ở trong nước, chính quyền dân chủ nhân dân được thành lập, có hệ thống từ Trung ương đến cơ
sở. Nhân dân lao động đã làm chủ vận mệnh của đất nước. Toàn dân tin tưởng và ủng hộ Việt
Minh, ủng hộ chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.
Về khó khăn:
Thế giới: với danh nghĩa Đồng Minh đến tước khí giới của phát xít Nhật, quân đội các nước đế
quốc ồ ạt kéo vào chiếm đóng Việt Nam và khuyến khích bọn Việt gian chống phá chính quyền
cách mạng nhằm xóa bỏ nền độc lập và chia cắt nước ta. Nghiêm trọng nhất là quân Anh, Pháp
đã đồng lõa với nhau nổ súng đánh chiếm Sài Gòn, hòng tách Nam bộ ra khỏi Việt Nam.
Trong nước: khó khăn nghiêm trọng là hậu quả do chế độ cũ để lại như nạn đói, nạn dốt rất nặng
nề, ngân quỹ quốc gia trống rỗng; kinh nghiệm quản lý đất nước của cán bộ các cấp non yếu; nền
độc lập của nước ta chưa được quốc gia nào trên thế giới công nhận và đặt quan hệ ngoại giao.
“Giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm” là những hiểm họa đối với chế độ mới, vận mệnh dân tộc
như “ngàn cân treo sợi tóc”, Tổ quốc lâm nguy.
Nội dung vấn đề:
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công là một sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt
Nam. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã chấm dứt hơn 80 năm đô hộ của thực dân Pháp
và phong kiến nhà Nguyễn, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, mở ra một kỷ nguyên
mới cho dân tộc ta: kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội.
Tuy nhiên, sau Cách mạng Tháng Tám, nước ta vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.
Có thể chia các vấn đề của nước ta sau Cách mạng Tháng Tám thành 3 nhóm chính:
Về kinh tế:
Nước ta sau Cách mạng Tháng Tám là một nước nông nghiệp lạc hậu, nền kinh tế kiệt quệ. Nạn
đói, nạn thiếu lương thực, thực phẩm, thuốc men trầm trọng. Cơ sở vật chất kỹ thuật của nền
kinh tế bị tàn phá nặng nề.
Về chính trị:
Chính quyền cách mạng mới thành lập còn non trẻ, thiếu kinh nghiệm. Các thế lực thù địch trong
nước và ngoài nước ráo riết chống phá.
Về văn hóa, giáo dục:
Trình độ dân trí thấp, nạn mê tín dị đoan, hủ tục còn phổ biến. Hệ thống giáo dục còn lạc hậu,
thiếu thốn.
Ðể giải quyết những khó khăn, thách thức trên, Ðảng và Chính phủ ta đã đề ra nhiều nhiệm vụ
trọng tâm, cụ thể như:
● Về kinh tế:
○ Thực hiện cải cách ruộng đất, xóa bỏ chế độ phong kiến, tạo ra cơ sở kinh tế vững chắc
cho nền kinh tế mới.
○ Ðẩy mạnh sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, thương nghiệp, từng bước khôi phục kinh tế đất
nước.
● Về chính trị:
○ Củng cố chính quyền cách mạng, bảo vệ nền độc lập dân tộc.
○ Ðấu tranh chống lại các thế lực thù địch, bảo vệ Ðảng, bảo vệ chính quyền cách mạng.
● Về văn hóa, giáo dục:
○ Nâng cao dân trí, xóa mù chữ, phát triển giáo dục, văn hóa.
○ Ðẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục tinh thần yêu nước, đoàn kết, ý chí tự lực, tự cường
của dân tộc.
Với sự nỗ lực của toàn Ðảng, toàn dân, toàn quân, đất nước ta đã vượt qua những khó khăn,
thách thức, từng bước xây dựng và phát triển. Ðến nay, Việt Nam đã trở thành một nước có nền
kinh tế đang phát triển, đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt.
Ý nghĩa:
Những chủ trương, biện pháp, sách lược và đối sách đứng đắn của Đảng, tinh thần quyết đoán,
sáng tạo của Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong cuộc đấu tranh chống thù trong, giặc
ngoài trong những năm đầu chính quyền cách mạng non trẻ đã đem lại thắng lợi có ý nghĩa
hết sức quan trọng:
• Từng bước đưa đất nước thoát khỏi nguy hiểm, khó khăn.
• Bộ máy nhà nước dần được kiện toàn, trở thành công cụ sắc bén phục vụ sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ đất nước.
• Góp phần xây dựng nhà nước mới, đời sống mới, con người mới.
• Góp phần cải thiện và nâng cao đời sống của nhân dân.
• Ngăn chặn bước tiến của đội quân xâm lược Pháp ở Nam Bộ, vạch trần và làm thất bại mọi
âm mưu , hoạt động chống phá của các kẻ thù.
• Củng cố, giữ vững và bảo vệ bộ máy chính quyền cách Trung ương đến cơ sở và những
thành quả của cách mạng tháng Tám.
• Tạo thêm thời gian hoà bình, hoà hoãn, tranh thủ xây dựng thực lực, chuẩn bị sẵn sàng cho
cuộc kháng chiến lâu dài.
Câu hỏi trắc nghiệm
Câu 1: Tình hình đất nước ta sau cách mạng tháng Tám năm 1945 được ví như hình ảnh:
a. Nước sôi lửa nóng
c. Ngàn cân treo sợi tóc
b. Nước sôi lửa bỏng
d. Trứng nước.
Chọn C
Câu 2: Nội dung nào sau đây phản ánh đầy đủ những khó khăn cơ bản của nước Việt Nam
Dân chủ Cộng hoà sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 ?
A. Thù trong, giặc ngoại: nạn đói, nạn dốt, khó khăn về tài chính và nguy cơ ngoại xâm..
B. Nạn đói, nạn dốt, hạn hán và lũ lụt.
C. Sự chống phá của bọn phản cách mạng Việt Quốc, Việt Cách.
D.Quân Pháp tấn công Nam Bộ.
Chọn A
Câu 3: Sau chiến tranh thế giới thứ hai, quân đội những nước nào dưới danh nghĩa quân Đồng
minh kéo vào Việt Nam giải giáp quân đội Nhật?
A. Anh, Trung Hoa Dân Quốc
B. Anh, Pháp
C. Anh, Mĩ
D. Anh, Pháp, Trung Hoa Dân Quốc
Chọn A

Sau chiến tranh thế giới thứ hai, quân đội Anh, Trung Hoa Dân Quốc dưới danh nghĩa nghĩa
quân Đồng Minh kéo vào Việt Nam giải giáp quân đội Nhật. Từ vĩ tuyến 16 trở ra Bắc, nhiệm
vụ giải giáp sẽ giao cho quân Trung Hoa Dân Quốc. Còn từ vĩ tuyến 16 trở vào Nam sẽ giao
cho quân Anh giải giáp.
Câu 4: Mặt trận nào giữ vai trò chuẩn bị trực tiếp, quyết định thắng lợi của Cách mạng tháng
Tám năm 1945 ở Việt Nam?
A. Mặt trận dân tộc phản để Đông Dương.
B. Mặt trận Liên Việt.
C. Mặt trận dân chủ Đông Dương.
D. Mặt trận Việt Minh.
Chọn D
Câu 4: Nguyên nhân quyết định nhất của thắng lợi Cách mạng tháng Tám là:
A. Phát xít Nhật bị Đồng Minh đánh bại.
B. Sự lãnh đạo Đảng Cộng sảng Đông Dương đứng đầu là Hồ Chủ tịch.
C. Dân tộc Việt Nam có truyền thống yêu nước chống ngoại xâm.
D. Tất cả các nguyên nhân trên.
Chọn B
Câu 5: Đâu không phải là ý nghĩa của việc giải quyết những khó khăn về kinh tế- tài chính-
văn hóa ở Việt Nam sau cách mạng tháng Tám năm 1945 ?
A. Từng bước đưa đất nước thoát khỏi nguy hiểm, khó khăn.
B. Làm thất bại âm mưu lật đổ chính quyền cách mạng của các thế lực thù địch.
C. Góp phần cải thiện và nâng cao đời sống của nhân dân.
D. Chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài của dân tộc.
Chọn B
Câu 6. Ý nghĩa quan trọng nhất của việc Đảng ta thực hiện đối sách hòa hoãn với quân Trung
Hoa Dân quốc từ sau ngày 2/9/1945 đến trước ngày 6/3/1946 là gì?
A. Làm thất bại âm mưu chống phá của kẻ thù.
B. Chính quyền cách mạng được giữ vững.
C. Nhân dân càng tin tưởng vào vai trò lãnh đạo của Đảng.
D. Hạn chế đến mức thấp nhất các hoạt động phá hoại và làm thất bại âm mưu lật đổ chính
quyền cách mạng của quân Trung Hoa Dân quốc.
Chọn D