DIGESTIO


APARATUA
 FUNTZIOA: Elikagaiak digeritzea mantenugaiak lortzeko, gero mantenugai horiek odolak eramango ditu zeluletara

2 atal bereizten dira: DIGESTIO HODIA eta GURUIN ENTSIAK

AHOA: elikagaiak digestio hodira sartzeko barrunbea da,

FARINGEA: digestio era arnas aparatuaren hodia da; 3 balbula aurkitu ditzazkegu:
epiglotisa fanringearen eta laringearen arteko tolestura da.
-KARDIA
HESTEGORRIA: faringea eta urdaila lotzen ditu.
-PILOROA
URDAILA: urin gastrikoak isurtzen dira.
-BALBULA ILEOZEKALA
HESTE MEHARRA: a) duodenoa
b) jejunoa
c) ileona
HESTE LODIA: itsua
kolona(goranzkoa, zeharkakoa, beheranzkoa)
ondestea
LISTU GURUINAK: ahoran daude, listua sortzen dute eta
ahora jariatzen dituzte.

GIBELA: behazuna sortu eta duodenora isuri.

BEHAZUN XIXKUA

PANKREA: urina sortu eta duodenora garraiatzen du.

DIGESTIO FUNTZIOAREN
 2 ekintza mota gertatzen dira

MEKANIKOAK: elikagai solidoa mastekatu, moztu eta nahastu egiten da, txikiago egiteko. (ahoan, urdailean)

KIMIKOAK: zenbait substantziek elikagaietan eragiten dituztelakp. Horrela, aldaketa kimikoak gertatzen dira.
(ahoan, urdailean eta duodenon)
1. AHORATZEA: elikagaiak digestio aparatuan, ahoan hain zuzen ere, sartzea da.
2. DIGESTIOA: ondoko organoetan gertatzen da:

a) AHOAN: mastekatzeagatik  ekintza mekanikoa gertatzen da.

Listuztatzeagatik ekintza kimikoa gertatzen da, elikagaiak listuarekin nahasten direlako
 Ondorioa: elikadura boloa sortzen da.
·Hurrengoan irensten da eta heste gorrira pasatzen da; eta hortik, mugimendu peristaltikoei esker,
urdailera doa kardiaren bidez.

b) URDAILEAN: digestio gastrikoa gertatzen da

-Ekintza mekanikoa gertatzen da mugimendu peristaltikoei esker, eta horrela nahasten da urin
gastrikoarekin.
-Ekintza kimikoa gertatzen da, urin gastrikoekin nahasten delako.
  ONDORIOA: kimoa sortzen da (ahi erdilikidoa da, lodia eta azidoa)
·Piloroaren biidez duodenora doa
c) DUODENON: Ekintza kimikoa gertatzen da kimoa ondoko substantziekin nahasten delako:
-Behazunarekin (gibelak sortutakoa)
-Pankrea urinarekin (pankreeak sortutakoa)
-Heste urinarekin
 ONDORIOA: kiloa sortzen da
·Zeintzuk dira kiloaren osagaiak? Ura, mantenugaiak eta digeritu gabeko substantziak.

3. XURGAPENA: mantenugaiak hesteetako paretak zeharkatzen dituzte eta

odolera pasatzen dira zeluletara joateko.
·Jejunoan eta ileonean gertatzen da, bere barneko paretak e¡oso tolestita
daudelako eta heste biloak eratzen direlako.
·Heste lodian gatz mineralak, bitaminak eta ura xurgatzen dira.

4. GOROTZEN ERAKETA: digeritu ezin ditugun elikagaiak hondakin bilakatzen

dira, heste lodira iristen direnean, difestioaren hondarrak trinkotu egiten dira eta
gorotzak eratzen dira.

·Gorotzak ondestean piloatzen dira.

·Azkenik, uzkian zehar kanporatzen dira.

DIGESTIO APARATUKO
TXANTXARRA IDORRERIA
·Ahoan dauden bakteriak ·Estresa, zuntz eta likido gutxi hastzea,
·Hortzaren esmaltea ahuldu eta zenbait botika
zulo txikiak egiten dira ·Heste lodiak ur gehiegi xurgatzen
ULTZERA duelako

·Helicobacter pylory, bakterioak, alkoholak,

tabakoak, estresak, zenbait botikek

·Urdaileko mukosaren zauriak dira era

hemprragiak sortzen dira
GASTROINTERITISA HEPATITISA

·Bakterio eta birusak ·Birusak, zenbait botikak, alkoholak

·Urdailean eta hestean, bere barrualdeko ·Gibela handitzen da.

mintzaren hantura da. Ura eta gatz gutxi
xurgatzen dira, ondorioz, oka eta
beherakoa.
 ARNAS
APARATUA
 FUNTZIOA: Airean dagoen oxigenoa arnas aparatuaren bidez sartzen da organismora eta handik, odolera
igarotzen da. Arnas aparatua zelula- arnasketan sortzen den hondakina kanporatzeaz ere arduratzen da; hau
da, karbono dioxidoa.

1.SUDUR HOBIAK 2.FARINGEA

Airea sudurrean sartzen da. Sudur hodietan Arnas aparatuan nahiz digestio
berotu egiten da, baita hezetu ere eta aireko aparatuaren hodia da. Zerbait jaten
hauts partikulak eta mikroorganismoak hor dugunean edo listua irensten dugunean
geratzen dira. epiglotisa itxi editen da eta ez die elikagaiei
arnasbideetara joaten uzten.
3.LARINGEA

Kartilagoz osatutako hodi laburra

da. Bertan ahots kordak daude.

4.TRAKEA 5.BRONKIOAK

C itxurako zenbait kartilagok 2 hodi dira, bakoitza birika

osatzen duten hodi malgua da. batean sartzen da

6.BRONKIOLOAK

Bronkioak adarkatzen dira, bronkiolo

izeneko hodi meheagoak sortuz
7.ALBEOLOAK

Bronkiolo amaieran dauden pareta meheko DIFUSIO BAKUNA

sakuak dira eta odol kapilarrez inguratuta
Gasak kontzentrazio handieneko
daude. Bertan gas truquea gertatzen da, difusio
gunetik, kontzentrazio gutxieneko
bakunari esker.
gunera hedatzen denean egiten den
prozezuari deritzo

BIRI
KAK
Bi organo dira.

 Ezkerreko birika  txikiagoa da eta 2 lobulu ditu

 Eskuineko birika  handiagoa da eta 3 lobulu ditu.

Biriketara birika arteriak iristen dira eta birikietatik birika zainak irteten dira.
 BIRIKA AIREZTAPENA
ARNASGORA
Oxigenoan aberatsa den airea arnasbideetatik sartu eta birikietara iristen
da. Arnasa hartzean, birikak zabaldu eta aires betetzen dira

1. Airea hartu

2. Saihetsarteko giharrak uzkurtu eta sahiets hezurrak igo egiten dira

3. Diafragma uzkurtu eta jaitsi egiten da

ARNASBEHERA
Karbono dioxidoz betetako airea kanporatzen da. Kutxa torakzikoa
uzkurtu egiten da eta biriketako airea modu pasiboan irteten da.

1. Airea bota
Zein giharrek hartzen dute parte
birika aireztapenean? 2. Saihetsarteko giharrak erlaxatu eta saihets hezurrak estutu
egiten dira.
·Diafragma
3. Diafragma erlaxatu eta igo egiten da.
·Saihetsarteko giharrak

GAS TRUKEA

 Hartutako airea oxigenoan aberatsa da, eta albeoloetara iristen denean gas trukea gertatzen da: oxigenoa
albeoloetatik kapilarretara pasatzen da, zeluletara jjoateko. Zeluletan sortutako CO2 odol kapilarretatik
albeoloetara pasatuko da kanporatzeko. Gas trukea, difusio bakunaren bidez gertatzen da.

 BIRIKA ARTERIA

·ARNASGORA: Airearen 02 albeoloetara ailegatzen da.

·CO2 zeluletatik bihotzera doa eta hortik albeoloetara

2 geruza zeharkatzen dituzte:

 Odol kapilar mintza

 BIRIKA ZAINA
 Albeoloen geruza
·ARNASBEHERA: CO2 albeoloetatik kampora ateratzen da.

·O2 albeoloetatik bihotzera joango da eta hortik zeluletara.

ARNAS APARATUKO
GAIXOTASUNAK
 Aparatu honetako gaixotasun gehienak, infekziosoak dira, hau da, birusak, bakterioak eta veste
mikroorganismo batzuk eragindakoak.
Beste gaixotasun kroniko batzuk ohitura ez osasungarrien ondorioz sortzen dira (tabakoa…)

ASMA HOTZERIA ETA GRIPEA

·Faktore alergikoak, infekzio baten ·Birusak
ondorioz
·Buruko mina, sukarra, eztula
·Bronkioen hertsadura PNEUMONIA

·Birusak eta bakterioak(antibiotiko)

·Birikietan hantura, arnasteko

zailtasuna eta sukarra
TUBERKULOSIA
c
BRONKITISA
· Bakterioak
· Bakterioak
·Garunean, giltzurrunean eta
digestio aparatuan eragin ditza · Bronkioen hantura da