DIGESTIO -APARATUA

Elikagaiak mantenugaiak

IRAITZ - APARATUA
Hondakin substantziak kanporatzen ditu

NUTRIZIOA
ZIRKULAZIO- APARATUA
Elikagaiak + O2
Garraiatzen ditu
Hondakinak + CO2
ARNAS - APARATUA
O2 lortzea
gas trukea
CO2 kanporatzea
DIGESTIO-APARATUA
Elikagaiak mantenugai bilakatu eta substantzia soilagoak sortzen dira, zeluletara iritsi eta
haiek erabil ditzaten.
Digeritu gabeko hondakinak kanporatu egiten ditu.

± 10m
DIGESTIO HODIA
Ahoa, faringea, hestegorria, urdaila, heste
DIGESTIO meharra eta heste lodia.
APARATUA
Substantziak jariatzen dituzte eta digestio
hodira botatzen dituzte.
DIGESTIO-GURUINAK

Listu- guruinak, urin -gastrikoak, heste-

urinak, pankrea eta gibela.
 AHOA
Hortzak Elikagaiak mozteko eta mastekatzeko balio dutenak.
•Barrunbea da.
Bi hortzeria:

Behin betikoa
Esnea 32: 2E, 1L, 2AH, 3H.
20: 2E, 1L, 2AH

MASTEKATZEA: janaria gero eta txikiagoa izango da.

•Bere barruan:
Digestio mekanikoa.
Mihia Organo gihartsua da.
Elikagaiak mugiarazi eta listuarekin nahasten ditu.
Dastamena hautematen da mihian.

Listuan dagoen
Listu guruinak amilasak gluzido
konplexuak
Listua sortzen
soiltzen ditu.
duen lekuak dira.

JANARIA + LISTUA ELIKADURA BOLOA

 Digestio aparatuaren eta arnas aparatuaren hodia da.
FARINGEA
EPIGLOTISA: tolestura bat da.
Epiglotisak ez die elikagaiei arnasbideetara pasatzen uzten.

Hodi gihartsua da.

HESTEGORRIA
Peristaltiko mugimenduari esker janariak
urdailera iristen dira.

MUGIMENDU PERISTALTIKOAK
Propultsio mugimenduak dira.
Hestegorrian elikadura-boloari bultza
egiten diote, digestio-hodian barrena
aurrera egiteko.
 URDAILA

kardia: irekita dago ( urdailaren sarreran dago)

2 balbula dauzka
piloroa: itxita dago (urdailaren irteeran dago)

DIGESTIO KIMIKOA: urin gastrikoek egiten dutena.

Bere barruan
DIGESTIO MEKANIKOA: giharrek egiten dutena.

DIGESTIO KIMIKOA
DIGESTIO MEKANIKOA
Urdaileko paretek urin gastrikoak
Urdailaren pareta
gihartsuetan mugimendu jariatzen dituzte, besteak beste,
peristaltikoak gertatzen • Azido klorhidrikoa eta
dira. • Pepsina, entzima bat da eta
proteinak bilakatzen ditu
aminoazidoen kate labur.

ELIKADURA BOLOA + URIN GASTRIKOAK KIMOA

 HESTE MEHARRA

•± 6m
PILOROA: itxita dago
•2 balbula dauzka:
ILEOZEKALA: irekita dago

•Barruko paretek tolesak dituzte. Heste-tolesek heste-

biloak dituzte eta hauetan mikrobiloak daude.

DUODENOA
•3 zati ditu JEJUNOA: luzeena da
ILEONA

DUODENOA ± 25 cm
Barruko paretetan dauden
guruinek heste urinak
isurtzen dituzte.

Heste urina:
Amilasa, lipasa,
peptidasa, maltasa,
laktasa, sakarasa,.
 Urdailaren azpian dagoen organo luzanga da.
PANKREA
Pankreako urina isurtzen du duodenora.

amilasa, lipasa, tripsina eta sodio bikarbonatoa.

Digestio-hodiko guruin erantsirik handiena da.

FUNTZIOAK:
DUODENOA - Proteinak sintetizatzen ditu.
- Glukosaren metabolismoa erregulatzen du.
- Bitaminak eta mineralak metatzen ditu.
- Hainbat produktu prozesatzen ditu, kanporatzeko
GIBELA (alkohola eta botikak).
- Behazuna sortzen du.
* Behazunaren funtzioa: gantzak mozten laguntzen du.

* Behazunak ditu: behazun gatzak, ura eta kolesterola.

* Behazuna behazun xixkuan pilatu eta duodenora
isurtzen da.

KIMOA + BEHAZUNA + PANKREAKO-URINA + HESTE URINA KILOA

Monosakaridoak, gantz-azidoak, aminoazidoak, nukleotidoak,

ura, gatz mineralak eta bitaminak xurgatzen dira ODOLERA.
 HESTE LODIA

• Uzkian amaitzen da.

ileozekala
• 2 balbula
uzkiko esfinterra

heste itsua : apendize bermiformea.

• 3 zati kolona: goranzkoa, zeharkakoa eta beheranzkoa.
Ondestea: uzkia.

• Koloneko zelulek ura eta gatz mineralak xurgatzen dituzte.

• Heste lodian bizi diren bakterioei HESTE FLORA deritze.

• Heste florak FUNTZIO ASKO egiten ditu: ZUNTZA:

1) Hesteetako mugikortasuna
- Mikroorganismoetatik babesten gaitu, errazten du.
- Zenbait gluzido digeritzen laguntzen digu, 2) Idorreriari aurre egiten dio.
- K eta B12 bitaminak sortzen ditu,
- Ca, Fe eta Mg xurgatzen laguntzen du.

GOROTZAK eratzen dira: elikagai hondarrak, ura, gatz mineralak eta bakterioak daude.

Ura, gatz mineralak eta bitaminak xurgatzen dira.

 DIGESTIO FUNTZIOAK

AHORATZEA

3 prozesu bereiz ditzakegu:

• MASTEKATZEA, hortzen bidez egiten duen ekintza mekanikoa da.
• LISTUZTATZEA, mihiaren bidez elikagaiak listuarekin nahasten dira.
• IRENSTEA, mihiaren bultzadari esker, elikadura-boloa (faringean barrena) hestegorrira
iristen da eta gero mugimendu peristaltikoei esker urdailera ailegatzen da.
DIGESTIOA

MEKANIKOA
Ahoan: hortzen bidez.
Hestegorrian eta eta heste meharrean:
mugimendu peristaltikoak
Urdailean: Pareten kontra jotzean
KIMIKOA
Ahoan: amilasa
Urdailean: pepsina
Heste meharrean: lipasak, peptidasak eta
amilasak
HESTEETAKO XURGAPENA

Xurgapenean, digestioaren ondorioz mantenugaiak digestio-hodiaren paretak zeharkatu eta

odolera pasatzen dira.
Odolak zeluletara garraiatzen ditu mantenugai horiek.
Mitokondrioetan zelula-arnasketaren bidez energia lortzen da bizitzeko.

monosakaridoak
HESTE MEHARREAN gantz-azidoak xurgatzen dira heste meharreko mikrobiloetan.
aminoazidoak

Heste-biloetako mikrobiloek xurgaketa-eremua izugarri handitzen dute eta horrexegatik ia

mantenugai guztiak xurgatzen dira ODOLERA.

ura
HESTE LODIAN gatz – mineralak xurgatzen dira
bitaminak

GOROTZEN ERAKETA

Gorotzak: digeritu gabeko substantziaz, elikagai hondakinez, heste mukosaren

zelulez eta bakterioz osatuta daude.
 ARNAS APARATUA
kanpoko aireko oxigenoa hartzea eta odolera eramatea.
FUNTZIOA
odoleko karbono dioxidoa kanporatzea.

Birikak
ARNAS APARATUA Airea ibiltzeko hodiak eta barrunbeak dira.
Arnas bideak
sudur hobiak, faringea, laringea,
trakea, bronkioak eta bronkioloak dira.
 2 barrunbe ditu
SUDUR HOBIAK berotu: odol hodi asko daudelako
Airea barrura sartzen da iragazi: hauts-partikulak eta
mikroorganismoak atxikita geratzen dira
hezetu: mukiak daudelako

Gihartsua eta elastikoa da

FARINGEA Digestio aparatuan ere badago
Zerbait jatean epiglotisa ixten da

Hodi laburra da, kartilagoz osatua

LARINGEA Ahots kordak ditu: airea igaro eta bibratzean

Ahotsa sortzen da
 Airea trakean zehar laringetik bronkioetaraino doa
Hestegorriaren aurrean dago kokatuta
TRAKEA C itxurako zenbait kartilagoz osatuta dago (eraztunen antzekoak dira)
Atzeko aldean ez daude itxita ehun konjuntiboz lotuta baizik
Hodiaren barrualdean dauden ziliodun zelulek sartzen den airea
garbitzen dute ( hauts-partikulak eta mikroorganismoak kentzen dituzte)

Biriketan sartutako bi hodi dira.

BRONKIOAK
Biriken barruan adarkatzen dira eta

bronkiolo izeneko hodi meheagoak

sortzen dira.

Gero eta hodi txikiagoak dira

BRONKIOLOAK Bukaeran, pareta mehe-meheko

zakuak dituzte: BIRIKA-ALBEOLOAK
 BIRIKAK
• Saihets-hezurrek babestutako bi organo arol dira, bihotzaren alde banatan
kokatuta.
•Lobulutan zatituta daude:
o Eskuineko birika: 3 lobulutan
o Ezkerreko birika: 2 lobulutan (eskuinekoa baino txikiagoa da)

•Milaka birika-albeoloz daude osatuta.

•Birika bakoitzaren inguruan mintz bikoitz bat dago: PLEURA izenekoa.
•Pleuraren barruan pleura-likidoa dago (hari esker birikak mugi daitezke arnasgoran)
•Pleurak egiten duen funtzioa birikak babestea da.
•Biriketara birika-arteriak iristen dira (O2 gutxirekin)
•Biriketatik birika-zainak irteten dira (O2 askorekin)
 ARNAS APARATUAREN FUNTZIONAMENDUA
Biriken bolumena aldatzen da, 2 muskulu motari esker:
• DIAFRAGMA:
o Biriken azpialdean dago.
o Kupula itxura du.
o Toraxa eta sabelaldea bereizten ditu.

• SAIHETSARTEKO GIHARRAK:
o Saihets hezurrak elkartzeko balio dute.
o Biriken bolumena aldatzen dute.

2 etapa bereiz ditzakegu: birika-aireztapena eta gas-trukea.

1. BIRIKA-AIREZTAPENA: ARNASA HARTZEA: ARNASA BOTATZEA:

ARNASGORA ARNASBEHERA
AIREA Biriketara sartzen da O2 . Biriketatik ateratzen da CO2
SAIHETSARTEKO GIHARRAK Uzkurtu egiten dira Erlaxatzen egiten dira
DIAFRAGMA Uzkurtu eta jaitsi egiten da Erlaxatu eta igo egiten da
SAIHETS HEZURRAK Igo egiten dira Estutu egiten dira (airea botatzeko)
KUTXA TORAXIKOAREN Handitzen da Txikitu da
BOLUMENA
BIRIKAK Zabaldu Lehenengo posizioa
 2. GAS TRUKEA

Airea (O2 ) Sudur hobiak faringea laringea trakea

Berotu hezetu garbitu bronkioak

bronkioloak
O2
CO2
odola birika albeoloak
 Atmosferako airea

Biriken albeoloak

Kontzentrazio-desberdintasuna dela eta,

gasak kontzentrazio handieneko gunetik
kontzentrazio txikieneneko gunera hedatzen
dira eta DIFUSIO BAKUNA izeneko prozesua
gertatzen da.

Gas-trukea birika-albeoloetan gertatzen da.

Birika-albeoloak odol-kapilarrez inguratuta daude.
Odol horrek CO2 asko eta O2 gutxi izaten du.
Albeoloetara iristean, gas-trukea gertatzen da:
• Odolak CO2 utzi albeoloetan eta
• Birika-albeoloek, oxigenoan aberatsa direnak ematen diote odolari oxigenoa.
 GAS-TRUKEA
1) Odoleko eritrozitoek hemoglobina (Hb) izeneko
proteinaren molekula ugari dituzte.
Hemoglobinaren funtzioa gasak garraiatzea da.
Hemoglobinak burdin atomoak dituenez, odolari
kolore gorria ematen dio.

2) Albeolora iristen den odolaren karbono

dioxidoaren kontzentrazioa altuagoa denez, karbono
dioxidoa albeolora igarotzen da difusio bidez eta
arnasbideek kanporatzen du.

3) Hemoglobinak oxigenoa hartzen duenean,

OXIHEMOGLOBINA (Hb O2) bilakatzen da.
Odolak oxigeno hori garriatzen du gorputzeko zelula
guztietara.
 EZTULA
DOMINISTIKUA
ZOTINA

https://www.youtube.com/watch?v=lC4Ah_2zngw
https://www.youtube.com/watch?v=RpsIO1Ztw14
https://www.youtube.com/watch?v=OJJr9yHdg7Q
https://www.youtube.com/watch?v=fe8_-B6Wa2k
https://www.youtube.com/watch?v=lC4Ah_2zngw