KERJA LAPANGAN

SEJARAH TINGKATAN 2

Tajuk: Keunikan Rumah Panjang

di Sabah dan Sarawak

Nama : Nur Aliesha Sofea Binti Mohd Hazriq

Nama : Nur Aliesha Sofea Binti Mohd Hazriq
Kelas : 2A1
Kelas : 2A1
No. No.
Maktab
Maktab: :MT201062
MT201062
No. No.
kadkad
pengenalan
pengenalan : :070222160178
070222160178
Guru
Guru sejarah: :Cikgu
sejarah Cikgu Muhamad
Muhamad

Senarai Kandungan

Bil. Kandungan Halaman

1. Senarai kandungan 1
 2. Penghargaan 2
3. Jadual Kerja 3

4. Objektif Kajian 4
5. Kaedah Kajian 5

6. Kaedah Literature 6
7. Pengenalan 7
8. Hasil Kajian 8 - 18
9. Rumusan 19
10. Sumber Rujukan 20
11. Penutup 21

Penghargaan

Saya, Nur Aliesha Sofea Binti Mohd Hazriq

bersyukur kerana dapat menyiapkan
tugasan “Kerja Lapangan Sejarah
Tingkatan 2”. Setinggi-tinggi penghargaan
kepada guru yang mengajar saya subjek
sejarah iaitu Cikgu Muhamad Bin
Abdullah kerana telah membantu saya
dalam tugasan ini dengan memberi
panduan untuk menyiapkan tugasan folio
ini. Tunjuk ajar beliau penuh dengan
komitmen yang berfaedah.
Saya juga ingin mengucapkan terima
kasih kepada kedua- dua ibu bapa saya,
iaitu Nuryusnita Binti Yusoff dan Mohd
Hazriq Bin Abdul Malek yang sudi
memberi bantuan dan ruang untuk
menyiapka kerja ini, mereka juga telah
memberi saya motivasi untuk menyiapkan
kerja ini. Akhir sekali, saya juga ingin
mengucapkan terima kasih kepada rakan
sekelas saya, Nurul Intan Khairlyana Binti
Khairyzam kerana telah memberi
kerjasama dan pertolongan untuk sama-
sama menyiapkan tugasan.
 2
Jadual Kerja
Bil. aktiviti tarikh catatan
1. Guru memberi taklimat 28/7/2021 Mengcatat
tentang folio (Rabu) maklumat yang
diberi oleh
guru.
2. Senarai kandungan 1/8/2021 Merancang.
(Ahad)
3. Penghargaan 2/8/2021 Menghargai
(Isnin) ibu- bapa.
4. Jadual Kerja 2/8/2021 Merancang.
(Isnin)
5. Objektif Kajian 5/8/2021 Mengumpul
(Jumaat) maklumat.
6. Kaedah Kajian 6/8/2021 Merancang dan
(Sabtu) mengumpul
maklumat.
7. Kajian Literature 6/8/2021 Mengumpul
(Sabtu) maklumat.
8. Pengenalan 7/8/2021 Mengenalkan
(Ahad) hasil kajian.
9. Hasil Kajian 7/8/2021 Mengumpul
(Ahad) dan menulis
 maklumat.
10. Rumusan 15/8/2021 Mengrumuskan
(Sabtu) hasil kajian.
11. Sumber Rujukan 16/8/2021 Mengumpul
(Sabtu) sumber
rujukan.
12. Penutup 17/8/2021 Berterima-
(Ahad) kasih
13. Melengkapkan jadual 20/8/2021 Melengkapkan
kerja (Rabu) maklumat.
14. Menghantar kajian 2/9/2021 Menyemak
lapangan (Khamis) semula,
kemudia
hantar.
3

Objektif Kajian

1. Saya dapat mengenal pasti

berbagai- bagai jenis rumah
tradisional di Sabah dan Sarawak
seperti Rumah Panjang Rungus dan
Rumah Panjang Murut.
2. Saya dapat menghuraikan lebih
lanjut dengan terperinci tentang
keistimewaan setiap seni bina di
Sabah dan Sarawak.

3. Saya juga dapat mempelajari

ilmu baharu dan menambah ilmu
pengetahuan tentang keunikkan
seni bina rumah di Sabah dan
Sarawak.

4
Kaedah Kajian
 1. Kajian Ilmiah
Saya telah mendapatkan maklumat
berkenaan seni bina rumah tradisional
dari Buku Teks Sejarah Tingkatan 2
yang dikeluarkan oleh Dewan Bahasa
dan Pustaka.

2. Penyelidikan di
Internet
Saya telah melayari laman sesawang
https://wewalkwithnature.blogspot.com/
2018/01/rumah-panjangsarawak.html
dan
http://kgbudaya.blogspot.com/2009/10/
rumah-rungus.html untuk
mendapatkan maklumat lanjut bagi
mengkaji kajian ini.
 5
Kajian Literature

“Sabah dan Sarawak merupakan

sebahagian daripada Alam Melayu.
Masyarakat Sabah dan Sarawak
mempunyai system Pemerintahan
dan Pentadbiran mereka sendiri.
Mereka telah menyesuaikan
kehidupan harian dengan bentuk
muka bumi, khususnya sungai. Hal
ini telah mewujudkan keunikkan
kepada kepada warisan budaya
masyarakatnya yang berlainan dari
satu tempat ke satu tempat mengikut
kaum masing- masing.”
- Buku Teks Sejarah Tingkatan 2

6
 Pengenalan

Saya telah menjalankan kajian

tentang Keunikan Rumah Panjang di
Sabah dan Sarawak, Malaysia.
Tajuk ini dipilih oleh guru
sejarah saya. Pada pendapat saya,
ketika saya sedang membuat kajian
tentang kes tersebut, saya telah
mendapati sesuatu yang menarik.
Negeri Sabah dan Sarawak
mempunyai tradisi yang amat unik,
sama ada tentang bangsa-bangsanya,
tradisi-tradisinya, dan juga
makananya. Walaupun negeri-negeri
ini hampir sama, negara tersebut
terdapat beberapa ciri- ciri tersendiri
pada negeri masing-masing yang
membuatnya lebih menonjol dan
unik.

7
Hasil Kajian

Keunikan seni bina di Sabah dan Sarawak

Di Sabah dan Sarawak, terdapat dua
jenis rumah panjang, iaitu Rumah
Panjang Rungus, di Sabah dan
Rumah Panjang Murut di Sarawak.
Rumah-rumah ini direka dengan
unik sekali, rumah panjang
merupakan imej kepada negeri ini
yang tidak ada di negeri lain.
Rumah Panjang, Sarawak
Bagi mereka yang tidak mengenali
identiti keunikan negeri Sarawak,
rumah panjang merupakan imej
kepada negeri ini yang tidak ada di
negeri lain. Kebiasaannya, rumah
panjang dibina di tepi sungai yang
menerapkan keindahan alam semula
jadi yang mampu menjadikan tempat
untuk mencari ketenangan fikiran.

Seterusnya, rumah panjang

adalah tradisi kaum Iban yang
terdiri daripada satu deret
8
berpuluh-puluh rumah kelamin.
Rumah ini mempunyai ciri dan
keistimewaan tersendiri dari segi
keselamatan dan kebudayaan. Seni
bina rumah itu juga dikaitkan
dengan dengan adat tradisi tempatan
suku kaum masing-masing tanpa
dipengaruhi masyarakat luar.

Selain itu, mereka membina

rumah Panjang dengan
menggunakan tiang jenis kayu keras
dan tidak mudah reput seperti kayu
belian dari Kepulauan Borneo.
Bumbungnya daripada daun rumbia
dan jenis daun tebal. Dinding rumah
berkenaan diperbuat daripada kulit
kayu seperti terentang atau buluh
yang dikelar serta dibelah.

Tambahan pula, lantainya pula

menggunakan buluh, papan atau
kulit kayu. Tangga rumah diperbuat
daripada sebatang kayu bulat yang
ditakik dengan beliong dan dipanggil
tangga takik.

Selepas itu, rumah panjang

mempunyai 3 ruang iaitu tanju
(serambi atau beranda terbuka),
9
ruai (ruang terbuka) dan bilik.
Bahagian di atas bilik dan ruai
dipanggil sadau (peran) sebagai
tempat tidur anak dara di samping
tempat menyimpan bijian dan
perkakas.

Di Sarawak, terdapat juga

rumah tinggi dan rumah baruk.
Rumah tinggi merupakan hasil
binaan kaum Milanau. Rumah ini
dibina tinggi untuk mengelak
serangan musuh dan dibuat dari
kayu keras dan kayu bulat.

Di samping itu, rumah baruk

merupakan seni bina tersendiri yang
dihasilkan oleh kaum Bidayuh. Seni
bina baruk ialah bulat dan
berbentuk kon dengan puncaknya
dihiasi dengan lambang burung
kenyalang. Rumah ini menjadi
tempat menyimpan tengkorak,
menyimpan senjata, pusat ritual,
mesyuarat dan majlis sosial yang
lain. Ia diperbuat dari kayu keras,
iaitu belian digunakan untuk
membina baruk. Atapnya akan
Ctutup dengan daun rumbia dan
inding pula diperbuat daripada
buluh.
 10
Contoh gambar jenis- jenis rumah di
Sarawak
Rumah Panjang

Rumah Tinggi
 11
Rumah Baruk

Rumah Rungus, Sabah

Di Sabah, terdapat rumah panjang.
Rumah ini direka dengan unik sekali.
Terdapat dua jenis rumah di Sabah.
Antaranya, rumah rungus.
Masyarakat Rungus menetap di
daerah Kudat, Kota Marudu dan
Pitas. Secara tradisi mereka adalah
petani dan tanaman utama mereka
ialah jagung, ubi kayu dan padi
huma. Tarian monggigol-sumundai
merupakan tarian tradisi mereka
yang dipersembahkan semasa
12
majlis keramaian atau upacara amal
mereka.
Mereka juga terkenal dengan hasil
kerja manik.
 Setelah itu, secara tradisi mereka
menetap di rumah panjang Rungus
atau binatang yang dibina secara
bergotong-royong di tapak yang
mempunyai sumber air. Mereka
menetap bersama-sama di rumah
panjang tersebut terdiri daripada
rangkaian bilik-bilik untuk setiap
keluarga. Lantai rumah diperbuat
daripada buluh dan nibong serta
tagung iaitu sejenis kulit kayu yang
dijemur sebagai pengikat dan origin
adalah tiang daripada kayu yang
keras.

Selain itu, rumah panjang

Rungus mempunyai dua bahagian
utama iaitu di dalam dan di luar
dikenali sebagai sid apad mempunyai
dua ruang iaitu tingkang sid apad
dan lansang sid apad. Tingkang sid
apad adalah ruang terbuka yang
berfungsi, perbincangan, kegiatan
sosial seperti kraftangan, tempat
berehat dan ruang untuk tidur untuk
lelaki. Lansang adalah laluan umum
dan juga
13
digunakan pentas menari. Sallow
ialah ruang mencuci kaki bila tetamu
bertandang.

Tambahan pula, rumah panjang

tersebut yang telah disendii sebagai
Vinatang keistimewaannya ialah
bilik tidurnya dibina dengan
kedudukan kepala pada Sudut tepat
avan Gunung Kinabalu.
 Akhir sekali, terdapat rumah
panjang Murut yang terdapat
pelbagai nama yang merujutnya.
Lanya berfungsi atas faktor
keselamatan dan pertahanan lanya
dibuat dengan menggunakan kayu
bular, kulit kayu dan daun tolidus.

Suku kaum Murut menetap di

kawasan pedalaman Sabah seperti di
Pensiangan, Sapulut, Tenom,
Nabawan dan Sindumin. Secara
tradisi, aktiviti harian mereka adalah
bertani secara pertanian pindah dan
memburu binatang.

14
Contoh gambar jenis- jenis rumah di Sabah
Rumah Panjang Rungus

Rumah Panjang Murut

15
Fungsi rumah selain tempat tinggal
Di Sarawak :
1. Rumah Panjang
 Tempat berinteraksi
 Mengadakan acara-acara perayaan

2. Rumah Tinggi
 Mengelakkan serangan musuh

3. Rumah Baruk
 Tempat menyimpan tengkorak
 Tempat menyimpan senjata
 Pusat ritual
 Mesyuarat dan majlis sosial

16
Di Sabah :

1. Rumah Rungus
 Kubu pertahanan
 Dapat mewujudkan kerjasama

2. Rumah Murut
 Keselamatan dan pertahanan
 Tempat pertemuan
 Lantai digunakan untuk membuat
tarian atau lansaran
 17

Kepentingan bersifat bermuafakat dalam

masyarakat
Kepentingan kita bersifat bermuafakat
dalam masyarakat adalah jika kita
bersifat bermuafakat, orang akan lebih
menyukai kita dan akan mendoakan
kesejahteraan kita dalam kehidupan
seharian. Hal ini demikian kerana, jika
kita selalu menghulurkan tangan yang
kosong kepada orang yang
memerlukan, masyarakat akan
memandang kita dari segi yang positif.
Selain itu, kita tidak akan tahu bila
kita akan perlu meminta tolong, jadi
lebih baiklah kita berbaik dengan
semua orang agar kita tidak segan
meminta tolong. Bak kata perpatah,
berbuat baik, dibalas baik.
 Oleh itu, sudah terang lagi bersuluh
bahawa amalan bermuafakat ini
penting dalam masyarakat.
Kesimpulannya, kita mestilah
mengamalkan amalan bermuafakat
antara satu sama lain supaya, dapat
hidup yang tenang.

18
Rumusan

Pengetahuan yang didapati oleh saya

daripada kajian ini ialah bahawa
Sarawak dan Sabah merupakan
sebahagian daripada Alam Melayu
dan mempunyai seni bina yang unik,
bukan itu sahaja, keunikkan itu juga
membawa kelebihan lain.
 Pemerintahan tempatan
menunjukkan bahawa telah wujud
sistem berorganisasi dalam
masyarakat Sarawak dan Sabah.
Mereka telah menyesuaikan diri
dengan bentuk muka bum dalam
kegiatan sosioekonomi. Hal ini telah
mewujudkan kepelbagaian warisan
budaya yang unik di Sarawak dan
Sabah. Ikhtibar daripada kajian ini
adalah kita perlulah menyayangi
sejarah alam Melayu yang indah.
Secara tuntasnya, saya berharap
dengan adanya keunikan seni bina
yang indah ini, dapat ditetapkan lagi
dan dikekalkan pada masa akan
datang supaya menjadi salah satu
keunikan seni bina negara Malaysia
dan dapat menginspirasikan mana-
mana artis atau penghias rumah.
 19
Sumber Rujukan

Buku
- Buku Teks Sejarah Tingkatan 2

Internet
- https://
wewalkwithnature.blogspot.com/
2018/01/rumah-
panjangsarawak.html
- http://kgbudaya.blogspot.com/
2009/10/rumah-rungus.html
 20
Penutup

Sekian,
Terima Kasih
21