Rozwój demograficzny

5 faz rozwoju demograficznego:

I. faza I – przedtransformacyina
a. społeczeństwa o niskim poziomie rozwoju gospodarczego.
b. wysokie współczynniki urodzeń i zgonów.
II. faza II - początek transformacji demograficznej
a. powolny spadek współczynnika zgonów; wysoki współczynnik urodzeń.
b. coraz większy przyrost ludności (początek eksplozji demograficznej).
III. faza III - intensywna transformacja demograficzna
a. stopniowy spadek współczynnika urodzeń;
współczynnik zgonów spada i utrzymuje się na niskim poziomie.
b. duży wzrost liczby ludności (eksplozja demograficzna)
c. z czasem wysoka wartość współczynnika przyrostu naturalnego maleje.
IV. faza IV - późna transformacja
a. spadek wartości współczynnika urodzeń oraz utrzymywanie się na niskim poziomie współczynnika
zgonów → wyraźne zmniejszenie się wartości współczynnika przyrostu naturalnego.
V. faza V - regres demograficzny
a. Uwidacznia się większy spadek liczby urodzeń niż liczby zgonów.
b. W niektórych społeczeństwach występuje ujemny przyrost naturalny, którego przejawem jest ubytek
ludności (regres demograficzny)

Faza I Faza II Faza III Faza IV Faza V

Bardzo wysoki Bardzo wysoki Wysoki Niski Bardzo niski

w. urodzeń
(50-60‰) (50-60‰) (15-50‰) (10-15‰) (<10‰)

Bardzo wysoki Wysoki Średni Niski Niski

w. zgonów
(55-60‰) (20-55‰) (10-25‰) (5-15‰) (5-15‰)

Niski Rosnący Zmniejszający się Niski Ujemny

w. przyr. nat.
(0-5‰) (10-40‰) (5-30‰) (0-5‰) (<0‰)

śr. dł. życia <45 lat 40-65 lat 55-65 lat >65 lat >70 lat

Lepiej Azja (np.

rozwinięte Tajlandia,
Plemiona
Społeczeństwa państwa Afryki Chiny),
Amazonii, Większość
występowanie Nigru, Mali, (np. Maroko), Ameryka
koczownicze Europy
Ugandy niektóre kraje Południowa
ludy Afryki
Azji i Ameryki (Brazylia,
Łacińskiej Argentyna)
Zjawiska demograficzne
Eksplozja demograficzna - charakteryzuje się wysoką liczbą urodzeń i znacznym spadkiem umieralności, co skutkuje
szybkim wzrostem przyrostu naturalnego (roczne wartości współczynnika przyrostu naturalnego przekraczają 30‰).
To zjawisko nosi nazwę eksplozji demograficznej.

Przyczyny eksplozji demograficznej:

 zmniejszanie się liczby zgonów (większa higiena, rozwój medycyny)
 wzrost produkcji żywności
 powszechny model rodziny wielodzietnej
 duży udział w społeczeństwie kobiet w wieku rozrodczym (15-49 lat),
 rzadsze podejmowanie przez kobiety pracy zawodowej oraz niski poziom ich wykształcenia,
 zakładanie rodzin w młodym wieku.

Skutki eksplozji demograficznej:

 duży przyrost liczby ludności prowadzący do zubożenia społeczeństwa,
 przeludnienie wsi i masowe migracje do miast, a w ich efekcie powstawanie i rozrastanie się dzielnic nędzy,
 niemożność zaspokojenia przez państwo różnych potrzeb społeczeństwa, na przykład w zakresie ochrony
zdrowia,
 trudności związane z wyżywieniem ludzi.

Implozja demograficzna – przeciwieństwo eksplozji demograficznej. Polega ona na gwałtownym spadku

wartości współczynnika przyrostu naturalnego.

Regres demograficzny − ubytek liczby ludności na danym obszarze związany z ubytkiem naturalnym lub ujemnym
saldem migracji, charakterystyczny w V fazie

Problemy regresu demograficznego:

 postępujące starzenie się ludności,
 trudności w zakresie zaspokojenia przez państwo potrzeb związanych ze świadczeniami zdrowotnymi i
społecznymi dla osób starszych,
 brak młodych ludzi na rynku pracy,
 konieczność otwarcia się na imigrantów dla uzupełnienia braków na rynku pracy

Starzenie się społeczeństwa – wzrost średniej długości życia i utrzymujący się regres demograficzny

Przyczyny starzenia się społeczeństwa:

 mała liczba urodzeń dzieci wynikająca z upowszechniania się modelu małej rodziny lub rodziny bezdzietnej,
 powszechność metod planowania rodziny,
 odkładanie decyzji o posiadaniu potomstwa (np. z powodu dążenia do osiągniecia stabilizacji zawodowej i
finansowej).

Skutki starzenia się społeczeństwa:

 spowolnienie wzrostu gospodarczego państwa (zmniejszenie się liczby ludności pracującej)
 zwiększenie wydatków na ochronne zdrowia,
 wzrost liczby osób korzystających ze świadczeń emerytalnych
  zwiększenie wydatków z budżetu państwa, gdyż w wielu systemach emerytalnych te świadczenia są opłacane
z bieżących składek pracowników oraz często bezpośrednio z budżetu państwa.

Rodzaje społeczeństw ze względu na wiek:

 młode – duży odsetek dzieci i młodzieży, niewielki osób starszych

 stare – duży odsetek osób starszych, niewielki dzieci i młodzieży

O modelu rodziny decydują

 uwarunkowania społeczne
 uwarunkowania ekonomiczne
 uwarunkowania religijne