Chuong 6 Qui Hoach Tuyen Tinh

Chöông 6
QUY HOAÏCH TUYEÁN TÍNH

(LINEAR PROGRAMMING – LP)
Giaûng vieân: PGS.TS. Hoà Thanh Phong
Vaän truø hoïc Naâng Cao 1

QUY HOẠCH TUYẾN TÍNH
NOÄI DUNG
❖Giôùi thieäu veà Qui hoaïch Tuyeán tính
❖Thaønh laäp baøi toaùn Qui hoaïch tuyeán tính
❖Lôøi giaûi baèng phöông phaùp ñoà thò
❖Boán tröôøng hôïp ñaëc bieät
❖Phaân tích ñoä nhaïy
❖Giaûi baèng Software
❖Phöông phaùp Ñôn hình (Simplex Method)
❖Phöông phaùp hai pha
❖Giaûi thuaät ñôn hình daïng ma traän
GIÔÙI THIEÄU
❖ Nhieàu quyeát ñònh trong quaûn lyù lieân quan ñeán vieäc söû
duïng hieäu quaû nhaát taøi nguyeân cuûa toå chöùc, coâng ty
nhaèm phuïc vuï cho muïc tieâu cuûa toå chöùc, coâng ty.
❖ Taøi nguyeân bao goàm: maùy moùc, thieát bò, thôøi gian,
khoâng gian vaø nguyeân nhieân lieäu.
❖ Qui hoaïch tuyeán tính (QHTT) laø moät phöông phaùp
toaùn giuùp cho ngöôøi quaûn lyù ra quyeát ñònh lieân quan
ñeán vieäc phaân boå caùc taøi nguyeân.
❖ Qui hoaïch tuyeán tính söû duïng maùy tính raát nhieàu vì
nhöõng baøi toaùn thöïc thöôøng raát lôùn khoâng theå giaûi
baèng tay ñöôïc.

YEÂU CAÀU CUÛA BAØI TOAÙN QHTT
❖ Baøi toaùn: cöïc ñaïi hoùa(Maximize) hoaëc cöïc tieåu
hoùa(Minimize) moät soá ñaïi löôïng thöôøng laø lôïi nhuaän
hoaëc chi phí. Goïi laø haøm muïc tieâu (Objective
function).
❖ Raøng buoäc(Constraint): laø caùc haøm chæ ra nhöõng haïn
cheá veà taøi nguyeân cuûa toå chöùc. Baøi toaùn ñaët ra cho
chuùng ta laø cöïc ñaïi hoùa hoaëc cöïc tieåu hoùa moät soá ñaïi
löôïng vôùi nhöõng raøng buoäc ñaõ cho.
❖ Haøm muïc tieâu vaø caùc raøng buoäc ñeàu laø haøm tuyeán
tính
Daïng cuûa raøng buoäc coù theå laø:
❖ Baát phöông trình coù daïng  hoaëc 
❖ Phöông trình
THAØNH LAÄP BAØI TOAÙN QHTT
Thí duï 2.1 Xác định lượng xuất khẩu tối ưu
Hiệp hội xuất khẩu lúa gạo muốn xác định lượng xuất khẩu tối ưu giữa 2 sản
phẩm là gạo loại 1 và gạo loại 2 đã qua chế biến.
Qui trình chế biến hai loại gạo là giống nhau qua hai công đoạn xay xát và
lau. Các thông tin cho như sau:
Thời gian gia công (giờ) cho Quỹ thời gian có
Công đoạn 1 tấn gạo sẵn (hours)
(X1) Gạo loại 1 (X2) Gạo loại 2
Xay xát 4 3 240
Lau, làm bóng gạo 2 1 100
Lợi nhuận đơn vị 7 5
Xác định số lượng cho từng loại sản phẩm gạo tốt nhất để cực đại lợi nhuận?

Gọi :
X1 = sản lượng cho gạo loại 1
X2 = sản lượng cho gạo loại 2
Bây giờ chúng ta sẽ thành lập bài toán Qui hoạch
tuyến tính cho vấn đề trên.
Hàm mục tiêu sẽ là:

Maximize lợi nhuận Z = 7 X1 + 5 X2
Thứ nguyên của Z là tiền, đơn vị là USD

Raøng buoäc:
Thời gian xay gạo
Tổng số giờ dùng  Tổng số giờ có
Thời gian xay xát:
4 X1 + 3 X2  240
Thời gian lau:

2X1 + 1 X2  100

❖Baøi toaùn hoaøn chænh:
Maximize Z = 7X1 + 5X2 Baøi toaùn coù:

Subject to: - 2 bieán (aån)
4X1 + 3X2  240 - 4 raøng buoäc
2X1 + 1X2  100 02 raøng buoäc maëc ñònh:
X1 0 X1 0
X2 0 X2  0

PHÖÔNG PHAÙP ÑOÀ THÒ
Giaûi baøi toaùn baèng PP ñoà thò chæ aùp duïng cho baøi
toaùn coù 2 bieán.
Caùc böôùc:
B1: Bieåu dieãn raøng buoäc baèng ñoà thò
B2: Tìm nghieäm:
– Phöông phaùp ñöôøng ñaúng trò
– Phöông phaùp caùc ñieåm goác (Corner point)

❖B1: Bieåu dieãn raøng buoäc baèng ñoà thò
100
80 A (X1 = 0, X 2 = 80)
Raøng buoäc 1:
Saûn löôïng gaïo loaïi 2 - X2
60 4X1 + 3X2  240

4X1+3X2 = 240
40
20
B (X1 = 60, X 2 = 0)
0 20 40 60 80 100 120
100 C (X1 = 0, X 2 = 100) Raøng buoäc 2:

2X1 + 1X2  100
80 A (X1 = 0, X 2 = 80)
2X1+1X2 = 100
60 Mieàn lôøi giaûi chaáp
4X1+3X2 = 240
nhaän ñöôïc
40
D (X1 = 50, X 2 = 0)
20
Mieàn lôøi giaûi B (X1 = 60, X 2 = 0)

chaáp nhaän ñöôïc
0 20 40 60 80 100 120
Vaän truø hoïc Naâng Cao Saûn löôïng gaïo loaïi 1 - X1 11

B2: Tìm nghieäm toái öu
❖ PP Ñöôøng ñaúng trò
- Gaùn moät trò baát kyø cho veá phaûi cuûa phöông trình lôïi
nhuaän giaû söû laø 210,
ta coù $210 = 7X1 + 5X2.
- Bieåu dieãn ñöôøng thaúng leân ñoà thò. Taát caû moïi ñieåm
treân ñöôøng naøy coù lôïi nhuaän laø $210
Di chuyeån ñöôøng lôïi nhuaän treân song song vôùi phöông
cuûa noù, ñeán khi tieáp xuùc vôùi caùc ñieåm bieân, ta coù lôøi
giaûi toát nhaát
Ñieåm toái öu ñi qua ñieåm I(X1 = 30, X2= 40) vaø ñaït moät
lôïi nhuaän laø $410.

100
80 A (X1 = 0, X 2 = 80)
Ñieåm toái öu
60 I (X 1 = 30, X 2 = 40)
40 Lôï i nhuaä n toá i ña = 7(30)+5(40) = 410
20
D (X1 = 50, X 2 = 0)
0 20 40 60 80 100 120
❖Phöông phaùp ñieåm Goác
Lyù thuyeát toaùn hoïc ñaõ chöùng minh ñöôïc raèng ñieåm
toái öu chæ ñaït ñöôïc treân caùc ñieåm cöïc bieân (caùc
ñieåm goác). Ta coù theå xaùc ñònh toïa ñoä caùc ñieåm
goác vaø kieåm tra xem ñieåm naøo ñaït toái öu

Ñieåm (0,0): Z = 0
Ñieåm D(50,0):
Z = 7(50) + 5(0) = 350
Ñieåm A(0,80): Z = 400
Ñieåm I(30,40): Z = 410 *
Ñieåm toái öu:
I (X1 = 30, X2 = 40).

04 TRÖÔØNG HÔÏP ÑAËC BIEÄT
04 tröôøng hôïp ñaëc bieät trong baøi toaùn QHTT
❖Khoâng khaû thi
❖Khoâng giôùi haïn lôøi giaûi
❖Dö raøng buoäc
❖Nhieàu lôøi giaûi toái öu

❖TH 1: Khoâng khaû thi
❖Vieäc khoâng coù lôøi giaûi khaû thi xaûy ra khi caùc
raøng buoäc maâu thuaån vôùi nhau ; hay
❖Khoâng coù lôøi giaûi naøo cuûa baøi toaùn thoûa maõn taát
caû caùc raøng buoäc ñaõ cho; hay
❖Khoâng theå xaây döïng ñöôïc mieàn lôøi giaûi.

❖Ví duï:
Xem xeùt 3 raøng buoäc sau:
X 2 Mieà n thoûa maõn
Mieàn thoaû maõn raøng
4X1 + 3X2  240 100 raøngbuoäbuoä c3
c thöù ba
2X1 + 1X2  100 80 A (X = 0, X = 80)

1 2
X1  80
60
40
Mieàn thoûa maõn
raøng buoäc 1 vaø 2 20
0 20 40 60 80 100 120 X
TH2: Khoâng giôùi haïn mieàn lôøi giaûi
❖Khi lôïi nhuaän trong baøi toaùn cöïc ñaïi hoùa coù theå
tieán ñeán voâ cuøng ta noùi baøi toaùn laø khoâng giôùi
haïn vaø thieáu moät hay nhieàu raøng buoäc; Hay
❖Baøi toaùn qui hoaïch tuyeán tính khoâng cho lôøi giaûi
höõu haïn. Ñieàu naøy coù nghóa laø trong baøi toaùn
cöïc ñaïi hoùa, moät hay nhieàu hoaëc haøm muïc tieâu
coù theå tieán ñeán voâ haïn maø khoâng vi phaïm raøng
buoäc naøo caû.
❖→ Baøi toaùn môû

❖Ví duï:
Maximize Z = 3X1 + 5X2
X
St:
2
X1 = 5
X1  5 15
X2  10 X 2 = 10
X1 + 2 X2  10 10
X1, X2  0 5
Mieàn lôøi giaûi
X1 + 2X2 = 10
0 5 10 15 X1

TH3: Dö raøng buoäc
❖Raøng buoäc dö laø moät raøng buoäc khoâng laøm aûnh
höôûng ñeán mieàn lôøi giaûi
❖Ñieàu naøy hay xaûy ra trong thöïc teá khi soá raøng
buoäc vaø soá bieán raát lôùn

Ví duï:
X
St:
2
100
4X1 + 3X2  240 80 A (X = 0, X = 80)1 2
2X1 + 1X2  100 Raøng buoäc dö: X1<= 80
X1  80
60
40
20
0 20 40 60 80 100 X1

TH4: Nhieàu lôøi giaûi toái öu
❖Khi haøm muïc tieâu coù ñoä doác baèng moät raøng
buoäc naøo ñoù (ñöôøng lôïi nhuaän di chuyeån song
song vôùi moät ñöôøng raøng buoäc) → tình traïng
nhieàu lôøi giaûi toái öu.
❖Tình traïng nhieàu lôøi giaûi toái öu hay xaûy ra trong
qui hoaïch tuyeán tính

X2
❖Ví duï: 100

St: 80 A (X1 = 0, X 2 = 80)
4X1 + 3X2  240

60
2X1 + 1X2  100
I (X 1 = 30, X 2 = 40)
40
20
0 20 40 60 80

SÖÛ DUÏNG SOFTWARE
Software ñöôïc söû duïng laø:
❖LINDO (DOS, Windows): coù theå giaûi baøi toaùn
QHTT vôùi bieán thöïc, bieán nguyeân toång quaùt hay
bieán nguyeân 0/1
❖LINGO (Windows): coù theå giaûi baøi toaùn Qui
hoaïch tuyeán tính, phi tuyeán, bieán thöïc, nguyeân
vaø caû nhöõng bieåu thöùc phöùc taïp hay voøng laëp
naèm trong baøi toaùn.

PHÖÔNG PHAÙP ÑÔN HÌNH
❖Baøi toaùn quy hoaïch tuyeán tính chuaån
❖Lôøi giaûi cô baûn (Basic Solution)
❖Bieán (Variables)
❖Baûng ñôn hình (Simplex tableau)
❖Phöông phaùp ñôn hình cho baøi toaùn QHTT
❖Phöông trình Z (Z-Equation)
❖Phöông phaùp Big - M (M method)
❖Phöông phaùp 2 pha (Two – Phase method)
❖Giaûi thuaät ñôn hình daïng ma traän

BAØI TOAÙN QHTT CHUAÅN
Baøi toaùn QHTT chuaån coù daïn𝑛g nhö sau:
Maximize (Minimize) z = ෍ 𝑐𝑗 𝑥𝑗
Raøng buoäc: 𝑛
𝑗=1
෍ 𝑎𝑖𝑗 𝑥𝑗 = 𝑏𝑖 , i = 1,2,. . . ,m
𝑗=1
xj  0 , j = 1,2, . . .n

Baøi toaùn QHTT chuaån coù caùc ñaëc ñieåm sau ñaây:
- Taát caû raøng buoäc ñeàu laø loaïi phöông trình
- Taát caû caùc bieán ñeàu laø bieán khoâng aâm
- Haøm muïc tieâu laø loaïi Cöïc ñaïi hoùa hoaëc Cöïc tieåu
hoùa
- Neáu coù raøng buoäc loaïi  :coäng theâm bieán thieáu
(slack variable) vaøo veá traùi ñeå ñöa veà daïng phöông
trình.
- Neáu coù raøng buoäc loaïi : tröø ñi bieán thöøa (surplus
variable) vaøo veá traùi ñeå ñöa veà daïng phöông trình.
- Vôùi haøm muïc tieâu, ta coù quan heä sau ñaây:
Max. Z = - Min (- Z)
Ví duï 1: Bieán thieáu, bieán thöøa:
3x1 + 2x2  25
Ñöôc bieán ñoåi thaønh 3x1 + 2x2 + s = 25
Caùc raøng buoäc: Ñöôïc bieán ñoåi thaønh:

x1 + x2 = 10 x1 + x2 + A1 = 10
2x1 + 2 x2 + s1 = 5
2x1 + 2 x2  5
4x1 + 3 x2 - s2 = 8
4x1 + 3 x2  8
Trong ñoù
s1: bieán Slack,
s2: bieán Surplus
A1 laø bieán nhaân taïo (Artificial variable).
Ví duï 2: Quan heä haøm muïc tieâu

Max Z = 5x1 + 3x2
coù cuøng lôøi giaûi vôùi Min (-Z) = - 5x1 - 3x2

LÔØI GIAÛI CÔ BAÛN
Caùc raøng buoäc moät caùch toång quaùt coù m phöông
trình vaø n bieán.
Vì vaäy caùc lôøi giaûi cô baûn seõ ñaët m bieán khaùc zero
vaø (n-m) bieán thaønh zero.
Chuùng ta goïi m bieán treân laø lôøi giaûi cô baûn vaø (n-
m) bieán coøn laïi laø bieán khoâng cô baûn (nonbasic
variables).

LÔØI GIAÛI CÔ BAÛN
Ví duï 3: Cho Bieán ñoåi
Max Z = 7x1 + 5x2 Max.
Subject to: Z =7x1 + 5x2+ 0s1+ 0s2
4x1 + 3x2  240 Subject to:
2x1 + 1x2  100 4x1 + 3x2 + 1s1 = 240
2x1 + 1x2 + 1s2 = 100
m = 2; n = 4
Lôøi giaûi ban ñaàu cho ta:
x1 = x2 = 0 : non-basic; 2 lôøi giaûi khoâng cô baûn
s1 = 240; s2 = 100: basic; 2 lôøi giaûi cô baûn
BAÛNG ÑÔN HÌNH
Baûng ñôn hình ban ñaàu (initial tableau) cuûa baøi
toaùn ôû ví duï 3
Max. Z = 7x1 + 5x2+ 0s1+ 0s2
Subject to:
4x1 + 3x2 + 1s1 = 240
2x1 + 1x2 + 1s2 = 100
Cj 7 5 0 0
Lôøi giaûi X1 X2 S1 S2 Veá phaûi (RHS)
0 S1 4 3 1 0 240
0 S2 2 1 0 1 100
Cj - Zj 7 5 0 0 0

Phöông phaùp ñôn hình cho baøi toaùn Max (Min)
❖ Böôùc 1: Xaùc ñònh baûng ñôn hình ban ñaàu. Xaùc ñònh bieán vaøo - entering
variable, baèng caùch choïn soá döông lôùn nhaát (aâm nhaát) ôû haøng Cj-Zj. Coät
töông öùng goïi laø coät quay.
❖ Böôùc 2: Xaùc ñònh bieán ra baèng caùch chia coät ôû Veá phaûi cho coät quay. Haøng
naøo chöùa tyû soá nhoû nhaát xaùc ñònh bieán ra (leaving var.) khoûi bieán cô baûn.
Haøng naøy ñöôïc goïi laø haøng quay. Giao ñieåm haøng quay vaø coät quay goïi laø
soá quay.
❖ Böôùc 3: Tính toaùn caùc giaù trò môùi cuûa haøng quay baèng caùch chia caùc soá cuûa
haøng quay cho soá quay.
❖ Böôùc 4: tính toaùn caùc giaù trò môùi cuûa caùc haøng: bieán ñoåi caùc soá coøn laïi cuûa
coät quay maø khaùc vôùi soá quay thaønh zero baèng caùc pheùp bieán ñoåi sô caáp cuûa
ma traän
❖ Tính caùc giaù trò môùi cuûa Cj-Zj. Neáu caùc soá trong haøng naøy laø khoâng döông
(khoâng aâm), ta ñaït lôøi giaûi toái öu. Neáu khoâng quay laïi böôùc 1.
Ví duï 4: giaûi baøi toaùn ôû ví duï 3
Baûng ñôn hình ñaàu tieân:
Cj 7 5 0 0
0 S1 4 3 1 0 240
0 S2 2 1 0 1 100
Cj - Zj 7 5 0 0 0
Baûng ñôn hình trung gian: (X1: bieán vaøo, S2 bieán ra)
Cj 7 5 0 0
0 S1 44 3 1 0 240
7 X1 22 1 0 1 100
Cj - Zj 7 5 0 0 0
Số này Số này

Vaän truø hoïc Naâng Cao biến đổi biến đổi 35
thành 1 thành 0
Lưu ý rằng ta phải dùng phép biến đổi sơ cấp trên hàng để đưa các hệ số
còn lại trong cột X1 thành zero theo công thức:
Số mới trong hàng = (số trong hàng quay x (-1) x số trong
cột quay ) + số trong hàng cần biến đổi.
❖ Bảng đơn hình thứ 2:
Lôøi giaûi X1 X2 S1 S2 Veá phaûi

0 S1 0 1 1 -2 (RHS)
40
7 X1 1 1/2 0 1/2 50
Zj 7 7/2 0 7/2 350
Cj - Zj 0 3/2 0 -7/2
Biến vào X2, biến ra S1.

Baûng ñôn hình cuoái cuøng:
Cj 7 5 0 0
Lôøi giaûi X1 X2 S1 S2 Veá phaûi
5 X2 0 1 1 -2 (RHS)
40
7 X1 1 0 -1/2 3/2 30
Zj 7 5 3/2 1/2 410
Cj - Zj 0 0 -3/2 -1/2
Lôøi giaûi toái öu: X1 = 30, X2 = 40, Z = 410.

PHÖÔNG TRÌNH Z
❖Phöông trình Z (Z – Equation): caùch khaùc ñeå
trình baøy baûng ñôn hình.
❖Duøng Zj laøm caên cöù cho vieäc choïn bieán vaøo
thay vì duøng (Cj – Zj) 𝑛
❖Phöông trình Z ñöôïc xaùc ñònh bôûi Z - ෍ 𝑐𝑗 𝑥𝑗 = 0

𝑗=1

PHÖÔNG TRÌNH Z
❖Ví duï:
Max Z = 7X1 + 5X2 Bieán ñoåi veà daïng chuaån:
Subject to: Z - 7X1 + 5X2 – 0S1 – 0S2 = 0
2X1 + 1X2  100 Subject to:
4X1 + 3X2  240 2X1 + 1X2 + S1 = 100
X1 0 4X1 + 3X2 + S2 = 240
X2 0 X1 0
X2 0

PHÖÔNG TRÌNH Z
Löu yù:
❖Trong baøi toaùn Max, ñieàu kieän ñeå trôû thaønh bieán
vaøo laø heä soá cuûa bieán trong phöông trình Z coù
giaù trò aâm nhaát.
❖Vieäc xaùc ñònh bieán ra töông töï nhö phaàn tröôùc.
❖Ñieàu kieän döøng cho baøi toaùn Max: Caùc heä soá
trong phöông trình Z khoâng aâm

PHÖÔNG TRÌNH Z
Baûng ñôn hình ban ñaàu (initial tableau) cuûa baøi
toaùn ôû ví duï 3
Max. Phöông trình Z
Z = 7x1 + 5x2+ 0s1+ 0s2 Z - 7x1 - 5x2 - 0s1 - 0s2 =0
Subject to: Subject to:
4x1 + 3x2 + 1s1 = 240 4x1 + 3x2 + 1s1 = 240
2x1 + 1x2 + 1s2 = 100 2x1 + 1x2 + 1s2 = 100
Cj $7 $5 $0 $0
Zj -7 -5 0 0 0
0 S1 2 1 1 0 100
0 S2 4 3 0 1 240
PHÖÔNG TRÌNH Z
Cj 7 5 0 0
Zj -7 -5 0 0 0
0 S1 2 1 1 0 100
0 S2 4 3 0 1 240
Cj 7 5 0 0
Z 0 -3/2 7/2 0 350
7 x1 1 1/2 1/2 0 50
0 S2 0 1 -2 1 40

PHÖÔNG TRÌNH Z
Baûng ñôn hình cuoái cuøng:
Cj 7 5 0 0
Z 0 0 1/2 3/2 410
7 x1 1 0 3/2 -1/2 30
5 x2 0 1 -2 1 40
Lôøi giaûi toái öu thu ñöôïc do caùc heä soá trong phöông trình Z
khoâng aâm.
X1 = 30
X2 = 40
Z = 410
BIEÁN NHAÂN TAÏO
Khi làm việc với ràng buộc loại đẳng thức (equality
constraints), ngay từ ban đầu chúng ta có thể chưa có ngay
biến cơ bản, chúng ta cần biến nhân tạo để bổ sung vào tập
biến cơ bản.
Biến nhân tạo là biến có đặc điểm khi kết thúc vòng lặp, giá
trị sẽ là zero.
Lưu ý: tập biến cơ bản có đặc điểm là bộ hệ số tương ứng sẽ
tạo thành ma trận đơn vị.

BIEÁN NHAÂN TAÏO
❖Thí dụ 5:
Max.
Max. Z = $7x1 + $5x2
Z = 7x1 + 5x2+ 0s1+ 0s2 - MA1 – MA2
Subject to:
Subject to:
4x1 + 3x2  240
4x1 + 3x2 + 1s1 = 240
2x1 + 1x2  100
2x1 + 1x2 - 1s2 + A1 = 100
5x1 + 3x2 = 400
5x1 + 3x2 + A2 = 400
Với M là 1 số rất lớn. Lưu ý: với bài toán Maximize, chúng

ta dùng –M, với bài toán Minimize chúng ta dùng +M.

PHÖÔNG PHAÙP BIG -M
Cho bài toán Minimization sau đây:
Min. Z = 4X1 + X2 Min. Z = 4X1+X2+0S1+0S2 + MA1 + MA2

Sub. To: Sub. To:
3X1 + X2 = 3 3X1+X2 + A1 = 3
4X1 + 3X2  6 4X1+3X2 -S1 + A2 = 6
X1 + 2X2  4 X1 + 2X2 +S2 = 4
Như vậy chúng ta có các biến cơ bản ban đầu là: (A1, A2, S2)

PHÖÔNG PHAÙP BIG -M
Cj 4 1 0 0 M M
Lời giải X1 X2 S1 S2 A1 A2 Vế phải
M A1 3 1 0 0 1 0 3
M A2 4 3 -1 0 0 1 6
0 S2 1 2 0 1 0 0 4
Zj 7M 4M -M 0 M M 9M
Cj - Zj 4-7M 1-4M M 0 0 0
4 X1 1 1/3 0 0 1/3 0 1
M A2 0 5/3 -1 0 -4/3 1 2
0 S2 0 5/3 0 1 -1/3 0 3
Zj 4 (4+5M)/3 -M 0 (4-4M)/3 M 4+2M
Cj – Zj 0 (-1-5M)/3 M 0 (-4+7M)/3 0
4 X1 1 0 1/5 0 3/5 -1/5 3/5
1 X2 0 1 -3/5 0 -4/5 3/5 6/5
0 S2 0 0 1 1 1 -1 1
Zj 4 1 1/5 0 8/5 -1/5 18/5
Cj 4 1 0 0 M M
Lời giải X1 X2 S1 S2 A1 A2 Vế phải
4 X1 1 0 0 -1/5 2/5 0 2/5

1 X2 0 1 0 3/5 -1/5 0 9/5
0 S1 0 0 1 1 1 -1 1
Zj 4 1 0 -1/5 7/5 0 17/5
Cj - Zj 0 0 0 1/5 M-7/5 M
Tất cả hệ số ở hàng ( ) không âm, dừng, bài toán đạt giá trị tối ưu.
X1 = 2/5 ; X2 = 9/5; S1 = 1; S2 = 0
Zopt. = 17/5

PHÖÔNG PHAÙP 2 PHA
❖Phöông phaùp 2 pha (Two phase method)
Phöông phaùp 2 pha theâm bieán nhaân taïo

nhöng khoâng theâm M.

❖ Pha 1: Bieán nhaân taïo caàn ñeå ñaûm baûo lôøi giaûi
ban ñaàu.
- Thaønh laäp haøm muïc tieâu môùi ñeå tìm kieám giaù trò
toái thieåu cuûa toång caùc bieán nhaân taïo vôùi raøng
buoäc cuûa baøi toaùn goác coäng theâm caùc bieán nhaân
taïo.
- Neáu giaù trò toái thieåu cuûa haøm muïc tieâu môùi laø 0
(bieán nhaân taïo baèng 0), baøi toaùn ban ñaàu coù
nghieäm khaû thi. Neáu giaù trò toái thieåu cuûa haøm
muïc tieâu döông, baøi toaùn khoâng coù nghieäm khaû
thi.
- Neáu baøi toaùn coù nghieäm khaû thi, tieáp tuïc böôùc 2.
❖ Pha 2: söû duïng keát quaû toái öu nhö giaûi phaùp baét
ñaàu cho baøi toaùn goác.
❖Ví duï:
Xeùt baøi toaùn:
Min r =ZA= A2 + x
1 +4x
Min Z = 4x1 + x2 1 2
Raøng buoäc: Raøng buoäc

3x1 + x2 = 3 3x1 + x2 + A1 =3
4x1 + 3x2  6 4x1 + 3x 2 − x 3 + A 2 = 6
x1 + 2x2 4 x1 + 2x2 + x4 =4
x1, x2  0 x1 , x2 , x3 , A1 , A 2 , x4  0

Pha 1: Min r = A1 + A 2
Raøng buoäc
3x1 + x2 + A1 =3
4x1 + 3x 2 − x 3 + A 2 = 6
x1 + 2x 2 + x4 =4
x1 , x2 , x3 , A1 , A 2 , x4  0
Bieán ñoåi: 𝑀𝑖𝑛 𝑟 = 𝐴1 + 𝐴2

= (3 − 3𝑥1 − 𝑥2 ) + (6 − 4𝑥1 − 3𝑥2 + 𝑥3 ) = −7𝑥1 − 4𝑥2 + 𝑥3 + 9

❖Baûng khôûi ñaàu:
X1 X2 X3 A1 A2 X4 Lôøi giaûi
R 7 4 -1 0 0 0 9
A1 3 1 0 1 0 0 3
A2 4 3 -1 0 1 0 6
X4 1 2 0 0 0 1 4
❖Baûng toái öu
X1 X2 X3 A1 A2 X4 Lôøi giaûi
R 0 0 0 -1 -1 0 0
x1 1 0 1/5 3/5 -1/5 0 3/5
x2 0 1 -3/5 -4/5 3/5 0 6/5
X4 0 0 1 1 -1 1 1
Pha 2: nhöõng bieán nhaân taïo ñöôïc söû duïng
cho nhöõng tính toaùn keá tieáp. Ñieàu naøy
nghóa laø töø baûng toái öu ta coù caùc phöông
trình sau
x1 + 1 / 5 x3 = 3 / 5
x2 − 3 / 5 x3 = 6 / 5
x3 + x4 =1

❖Nhöõng phöông trình naøy töông ñöông vôùi caùc
raøng buoäc cuûa baøi toaùn goác. Vì vaäy, baøi toaùn goác
trôû thaønh
Min z = 4x1 + x2
Raøng buoäc
x1 + 1 / 5 x3 = 3 / 5
x2 − 3 / 5 x3 = 5 / 5
x3 + x4 =1
x1 , x2 , x3 , x4  0

Vì baøi toaùn coù ba phöông trình vaø boán
bieán, 4 − 3 = 1 bieán, neân x3 = 0, ta coù keát
quaû ban ñaàu nhö sau:
X1 = 3/5; X2 = 6/5; X4 = 1
Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà baøi toaùn, ta thay theá
bieán cô baûn X1, X2 vaøo haøm muïc tieâu nhö
trong phöông phaùp M.
𝑧 = 4𝑥1 + 𝑥2 = 4(3/5 − 1/5𝑥3 ) + (6/5 + 3/5𝑥3 )

Nhö vaäy, baûng ban ñaàu cho pha 2 trôû thaønh
X1 X2 X3 X4 Lôøi giaûi
Z 0 0 1/5 0 18/5
x1 1 0 1/5 0 3/5
x2 0 1 − 0 6/5
X4 0 0 1 1 1
Tieáp tuïc bieán ñoåi ñeå tìm nghieäm toái öu.

Chuong 6 Qui Hoach Tuyen Tinh

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 6 Qui Hoach Tuyen Tinh

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chöông 6

QUY HOAÏCH TUYEÁN TÍNH

Giaûng vieân: PGS.TS. Hoà Thanh Phong

Vaän truø hoïc Naâng Cao 1

Vaän truø hoïc Naâng Cao 3

Lợi nhuận đơn vị 7 5

Vaän truø hoïc Naâng Cao 5

Hàm mục tiêu sẽ là:

Thứ nguyên của Z là tiền, đơn vị là USD

Thời gian lau:

Vaän truø hoïc Naâng Cao 7

Maximize Z = 7X1 + 5X2 Baøi toaùn coù:

Vaän truø hoïc Naâng Cao 8

Vaän truø hoïc Naâng Cao 9

60 4X1 + 3X2  240

100 C (X1 = 0, X 2 = 100) Raøng buoäc 2:

Mieàn lôøi giaûi B (X1 = 60, X 2 = 0)

Vaän truø hoïc Naâng Cao Saûn löôïng gaïo loaïi 1 - X1 11

Vaän truø hoïc Naâng Cao 12

40 Lôï i nhuaä n toá i ña = 7(30)+5(40) = 410

Vaän truø hoïc Naâng Cao 14

Vaän truø hoïc Naâng Cao 15

Vaän truø hoïc Naâng Cao 16

Vaän truø hoïc Naâng Cao 17

2X1 + 1X2  100 80 A (X = 0, X = 80)

Vaän truø hoïc Naâng Cao 19

Vaän truø hoïc Naâng Cao 20

Vaän truø hoïc Naâng Cao 21

4X1 + 3X2  240 80 A (X = 0, X = 80)1 2

2X1 + 1X2  100 Raøng buoäc dö: X1<= 80

Vaän truø hoïc Naâng Cao 22

Vaän truø hoïc Naâng Cao 23

❖Ví duï: 100

Maximize Z = 8X1 + 6X2

4X1 + 3X2  240

Vaän truø hoïc Naâng Cao 24

Vaän truø hoïc Naâng Cao 25

Vaän truø hoïc Naâng Cao 26

Vaän truø hoïc Naâng Cao 27

Caùc raøng buoäc: Ñöôïc bieán ñoåi thaønh:

Ví duï 2: Quan heä haøm muïc tieâu

Vaän truø hoïc Naâng Cao 30

Vaän truø hoïc Naâng Cao 31

Vaän truø hoïc Naâng Cao 33

Số này Số này

Lôøi giaûi X1 X2 S1 S2 Veá phaûi

Biến vào X2, biến ra S1.

Lôøi giaûi toái öu: X1 = 30, X2 = 40, Z = 410.

Vaän truø hoïc Naâng Cao 37

❖Phöông trình Z ñöôïc xaùc ñònh bôûi Z - ෍ 𝑐𝑗 𝑥𝑗 = 0

Vaän truø hoïc Naâng Cao 38

Vaän truø hoïc Naâng Cao 39

Vaän truø hoïc Naâng Cao 40

Vaän truø hoïc Naâng Cao 42

Vaän truø hoïc Naâng Cao 44

Với M là 1 số rất lớn. Lưu ý: với bài toán Maximize, chúng

Vaän truø hoïc Naâng Cao 45

Min. Z = 4X1 + X2 Min. Z = 4X1+X2+0S1+0S2 + MA1 + MA2

Vaän truø hoïc Naâng Cao 46

Zj 4 (4+5M)/3 -M 0 (4-4M)/3 M 4+2M

4 X1 1 0 1/5 0 3/5 -1/5 3/5

1 X2 0 1 -3/5 0 -4/5 3/5 6/5

4 X1 1 0 0 -1/5 2/5 0 2/5