Kozacy Moskwa i

rzeczpospolita w 2
połowie XVIII w.
Szlachta i Kozacy

W 16. wieku, na obszarze Rzeczypospolitej Obojga Narodów, funkcjonowały dwie istotne grupy wojskowe: szlachta i
Kozacy. Szlachta była polską elitą ą, która posiadała znaczne uprawnienia i kontrolowała znaczną część ziemi. Miała
również duży wpływ na politykę kraju poprzez swój udział w sejmikach i sejmie. Kozacy natomiast byli grupą ludności
pochodzenia wschodniosłowiańskiego, którzy osiedlili się na stepach nad Dnieprem

Sicz Zaporoska była swoistą republiką Kozaków, która powstała na terytorium dzisiejszej Ukrainy Była to twierdza otoczona
wałem i palisadą, pełniąca funkcje zarówno militarną, jak i administracyjną. Powstała jako reakcja na ekspansję Imperium
Osmańskiego oraz Rzeczypospolitej Obojga Narodów, która próbowała ograniczyć autonomię Kozaków. Sicz Zaporoska
stała się centrum oporu przeciwko wpływom obcych mocarstw i miejscem, w którym Kozacy organizowali swoje siły.
słowo "sicz" odnosi się do centralnego obozowiska, głównego ośrodka administracyjnego i wojskowego Kozaków,
natomiast "Zaporoże" to określenie na stepy nad Dnieprem,

Kozacy rejestrowi byli grupą Kozaków, którzy zostali zarejestrowani przez władze Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Podlegali władzy polskiej i byli zobowiązani do udziału w regularnych kampaniach wojennych. Cieszyli się pewnym
stopniem autonomii, ale byli również ograniczeni w swojej swobodzie działania.
Piechota Zaporowska to jedna z głównych formacji wojskowych w Sicz Zaporoskie
 Powstanie Chmielnickiego 1/2

Powstanie Chmielnickiego, znane również jako powstanie kozackie, miało miejsce w latach 1648-1654 w Rzeczypospolitej Obojga
Narodów, która wówczas obejmowała terytoria dzisiejszej Polski, Ukrainy, Białorusi oraz części Rosji i Litwy. Powstanie to było
związane z konfliktem między kozakami zaporoskimi, pod przywództwem Bohdana Chmielnickiego, a polsko-litewską szlachtą
oraz królem Władysławem IV i jego rządem.

Przyczyny powstania Chmielnickiego to złożona mieszanka czynników, w tym:

Napięcia narodowościowe: Kozacy byli często traktowani jako "ludzie drugiej kategorii" przez polską szlachtę, co prowadziło d o
konfliktów i napięć.
Religijne napięcia: Kozacy wyznawali prawosławie, podczas gdy dominującą religią w Rzeczypospolitej była katolicka, co także
powodowało konflikty.
Konflikty ekonomiczne: Kozacy oczekiwali większej autonomii i równości ekonomicznej, a także chcieli uniezależnić się od
polskich magnatów.
Powstanie Chmielnickiego rozpoczęło się w 1648 roku, gdy Bohdan Chmielnicki i jego kozaccy zwolennicy zbuntowali się
przeciwko polskim władzom. Rebelia szybko rozprzestrzeniła się na obszarze Ukrainy, Białorusi i Litwy. Kozacy uzyskali wsparcie ze
strony Chanatu Krymskiego oraz Tatarów, co wzmocniło ich pozycję w konflikcie.
 Powstanie Chmielnickiego 2/2

W trakcie powstania doszło do licznych bitew i masakr, w tym słynnej Bitwy pod Piławcami w 1648 roku, gdzie kozacy i
Tatarzy pokonali polskie siły. W kolejnych latach Chmielnicki prowadził skomplikowane negocjacje z Rzecząpospolitą i
Chanatem Krymskim, próbując osiągnąć swoje cele polityczne i ekonomiczne.​

Ostatecznie w 1654 roku Chmielnicki zawarł słynny sojusz z Carstwem Rosyjskim, co wprowadziło nowy element do
konfliktu. W rezultacie powstanie Chmielnickiego stało się częścią szerszego konfliktu między Rosją a Rzecząpospolitą.​

W 1654 roku podpisano ugody w Perejasławiu, która formalnie przekazała Ukrainę pod protektorat Rosji. To było
punktem zwrotnym w konflikcie, choć walki trwały jeszcze kilka lat. Ostatecznie w 1654 roku, podczas traktatu w
Hadziaczu, Rzeczpospolita i Chmielnicki osiągnęli pewne porozumienie, ale konflikt nie został ostatecznie zakończony.​

Powstanie Chmielnickiego miało znaczący wpływ na historię regionu. Spowodowało trwałe zmiany terytorialne,
wprowadzając Ukrainę w orbite wpływów rosyjskich, co miało dalekosiężne konsekwencje historyczne. Konflikt ten
pozostawił także trwałe piętno na stosunkach polsko-ukraińskich i relacjach narodowościowych w regionie.​
Ugody w Pereyaslavie i Hadziaczu

Ugody w Pereyaslavie i Hadziaczu były historycznymi umowami zawartymi między Kozakami i Rosją w XVII
wieku. Ugoda w Pereyaslavie została zawarta w 1654 roku między Kozakami hetmana Bohdana Chmielnickiego
a Carstwem Rosyjskim pod przewodnictwem cara Aleksego I. W ramach tej ugody Kozacy deklarowali wierność
carowi i zobowiązywali się do wspólnego działania przeciwko Polsce w trakcie wojny kozacko-polskiej. Ugoda ta
wzmocniła wpływy Rosji na terytorium Ukrainy i przyczyniła się do dalszych konfliktów między Rosją a Polską.
Ugoda w Hadziaczu została zawarta w 1658 roku między Kozakami hetmana Iwana Wyhowskiego a Rosją.
Umowa ta potwierdzała wcześniejsze ustalenia zawarte w Pereyaslavie, ale przede wszystkim gwarantowała
pewne prawa Kozakom, w tym autonomię wewnętrzną i swobodę wyboru hetmanów. Ugoda w Hadziaczu była
jednym z etapów dążeń Kozaków do zachowania swojej niezależności wobec Rosji i Polski, jednakże jej
postanowienia nie zostały w pełni zrealizowane. Obie ugody miały duże znaczenie w historii Ukrainy i regionu,
wpływając na relacje między Kozakami, Polską i Rosją oraz kształtując przyszłe wydarzenia polityczne na tych
terenach.
Wojna z Moskwą

Wojna z Moskwą w latach 1654-1667 była konfliktem między Rzecząpospolitą Obojga Narodów a Moskwą,
wywołanym przeciwko ugody hadziackiej. Moskwa wkroczyła na Ukrainę, prowadząc walki z wojskami polskimi i
Kozakami. Walki nie przyniosły rozstrzygającego zwycięstwa, co doprowadziło do zawarcia rozejmu w Andruszowie w
1667 roku. W 1686 roku podpisano traktat pokojowy, znany jako pokój Grzymułtowskiego, który ustalił podział
Ukrainy, przyznając Moskwie lewy brzeg Dniepru wraz z Kijowem, a pozostałą część kraju pozostawił w granicach
Rzeczypospolitej.
Dziękujemy za uwagę
miłego dnia