देववाणी – सं कृतम् १

सं कृत वणमाला

(13) अच्
(Vowels)

(5) (8)
(Short Vowels) (Long Vowels)

अ इ उ ऋ ऌ आ ई ऊ ॠ ए ऐ ओ औ
संयु त वराः

अ + इ = ए अ + ए = ऐ अ + उ = ओ अ + ओ = औ

अयोगवाहाः
 देववाणी – सं कृतम् १

हल्
(33)
(Consonants)

(25) (8)
(Grouped) (Ungrouped)

ककश य जना न मृदु य जना न

(Hard Consonants) ( Soft Consonants)
अ प ाणाः महा ाणाः अ प ाणाः महा ाणाः अनुना सकाः Nasal
(simple) (aspirate) (simple) (aspirate) अ प ाणाः
Simple

क् ख् ग् घ्
च् ज् झ् ञ्
ण्
त् थ् ध् न्
प् फ् ब् भ् म्
श् ष् स् य् र् ल् व्

पूणा रा ण पूण + अ रा ण
 देववाणी – सं कृतम् १

क् + अ = क क् + आ = का क् + इ = क

क् + ई = क क् + उ = कु क् + ऊ = कू

क् + ऋ = कृ क् + लृ = क् + ए = के

क् + ऐ = कै क् + ओ = को क् + औ = कौ

क् + अ + ◌ं = कं क् + अ + ◌ः = कः
 देववाणी – सं कृतम् १
गु णता रा ण लखत
क् + अ = क ख् + अ = ख ग् + अ = ग घ् + अ = घ
क् + आ = का
क् + इ = क
क् + ई = क
क् + उ = कु
क् + ऊ = कू
क् + ऋ = कृ

क् + लृ =
क् + ए = के
क् + ऐ = कै
क् + ओ = को
क् + औ = कौ
क् + अं = कं
क् + अः = कः

च् + अ = च + अ = छ ज् + अ = ज झ् + अ = झ
देववाणी – सं कृतम् १
गु णता रा ण लखत
 देववाणी – सं कृतम् १
गु णता रा ण लखत

+ अ = ट + अ = ठ + अ = ड + अ = ढ ण् + अ = ण
 देववाणी – सं कृतम् १
गु णता रा ण लखत

त् + अ = त थ् + अ = थ + अ = द ध् + अ = ध न् + अ = न
 देववाणी – सं कृतम् १
गु णता रा ण लखत

प् + अ = प फ् + अ = फ ब् + अ = ब भ् + अ = भ म् + अ = म

य् + अ = य र् + अ = र ल् + अ = ल व् + अ = व
 देववाणी – सं कृतम् १
गु णता रा ण
लखत
 देववाणी – सं कृतम् १

गु णता रा ण लखत

श् + अ = श ष् + अ = ष स् + अ = स + अ = ह
 देववाणी – सं कृतम् १

संयु ता रा ण संयु त + अ रा ण
 देववाणी – सं कृतम् १

वण संयोगः
उदाहरणा न -
1. गजः = ग् + अ + ज् + अः
ग जः
2. स जनः = स् + अ + ज् + ज् + अ + न् + अः
स ज नः
3. छा ः = छ + आ + त् + र् + अः
छा ः
4. कृ णः = क् + ऋ + ष् + ण् + अः
5. ानी = ज् + ञ + आ + न् + ई
6. राजन् = र् + आ + ज् + अ + न्
7. क ा = क् + अ + क् + ष् + आ
8. कुवि त = क् + उ + र् + व् + अ + न् + त् + इ
 देववाणी – सं कृतम् १

वण व यासं कु त
1. मयूरः --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. द तकूचः --------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3. प जः -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4. श का -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5. उ पी ठका ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6. था लका --------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7. कुि चका ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8. स थव तका ----------------------------------------------------------------------------------------------------------

9. अि नपे टका -----------------------------------------------------------------------------------------------------------

१०. सर वती ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 देववाणी – सं कृतम् १

वण व यासं कु त
11. छु रका ----------------------------------------------------------------------------------------------------------

12. पाद ाणम् -------------------------------------------------------------------------------------------------------

---

13. वे लनी ----------------------------------------------------------------------------------------------------------

14. उपने म् ----------------------------------------------------------------------------------------------------------

15. दूरदशनम् ---------------------------------------------------------------------------------------------------------

16. पु पम् ----------------------------------------------------------------------------------------------------------

17. वमानं ----------------------------------------------------------------------------------------------------------

18. पणम् ----------------------------------------------------------------------------------------------------------

19. मि दरं ----------------------------------------------------------------------------------------------------------

 देववाणी – सं कृतम् १
20. व यालयः --------------------------------------------------------------------------------------------------------

--

वण व यासं कु त

ग् + अ + ज् + अः = गजः

ग जः
1. छ + आ + त् + र् + अः = छा ः
छा ः
वण संयोगं कु त

1. क् + आ + र् + य् + आ + ण् + इ = ------------------------------------------------------

2. + ई + प् + आ + व् + अ + ल् + ई = ---------------------------------------------

3. अ + ध् + य् + आ + प् + अ + क् + अः = --------------------------------------------
 देववाणी – सं कृतम् १
4. क् + अ + ल् + इ + क् + आ = -----------------------------------------------------------------

5. श् + य् + आ + म् + अः = --------------------------------------------------------------------------

6. ग् + र् + ई + व् + आ = -----------------------------------------------------------------------------

7. क् + आ + ल् + इ + + आ + स् + अः = -----------------------------------------

8. ग् + आ + र् + ग् + ई = -----------------------------------------------------------------------

9. ल् + ए + ख् + इ + क् + आ + ◌ः = --------------------------------------------------------

10. र् + ओ + + इ + त् + इ = -----------------------------------------------------------------

11. म् + अ + ञ + ज् + ऊ + ष् + आ = --------------------------------------------------------

12. स् + अं + ख् + य् + आ = ---------------------------------------------------------------------------

13. अ + स् + त् + इ = -------------------------------------------------------------------------------------

14. प् + इ + त् + अ + र + औ = ------------------------------------------------------------------
 देववाणी – सं कृतम् १
15. व् + इ + श् + ए + ष् + अः = -----------------------------------------------------------------

16. न् + अ + म् + अ + स् + क् + आ + र् + अः = --------------------------------

माहे वर सू ा ण
देववाणी – सं कृतम् १
 देववाणी – सं कृतम् १
श दः एकवचनम् बहुवचनम्
बालकः बालकः बालकौ बालकाः
वृ ः
श कः

कंसः
चषकः
चमसः
घटः
मागः
द पः
यूतः
आस दः
काकः
 देववाणी – सं कृतम् १
श दः एकवचनम् बहुवचनम्
गजः
मयूरः
वानरः
शुनकः

क दुकः
द तकूचः
च ः
प जः
सूयः
 देववाणी – सं कृतम् १
श दः एकवचनम् बहुवचनम्
श का श का श के श काः
बा लका
था लका
उ पी ठका
पे टका
माला
छु रका
वाताप का
मा पका
सि चका
शा टका
नौका
 देववाणी – सं कृतम् १
श दः एकवचनम् बहुवचनम्
दोला

तुला
दनद शका
अि नपे टका
स थव तका
लता

पपी लका
म का
 देववाणी – सं कृतम् १
श दः एकवचनम् बहुवचनम्
सर वती सर वती सर व यौ सर व यः

कतर
चालनी
वे लनी
लेखनी
नद
ोणी
कूपी
घट
 देववाणी – सं कृतम् १
श दः एकवचनम् बहुवचनम्
पु तकम् पु तकम् पु तके पु तका न
यजनम्
दूरदशनम्
वातायनम्
पु पम्
कमलम्
वमानम्
यानम्
छ म्
फलम्
उपने म्

गृहम्
 देववाणी – सं कृतम् १

श दः एकवचनम् बहुवचनम्
पणम्
प जरम्
च म्
पाद ाणम्
भाव च म्
च म्
सुखासनम्
शीतकम्
नाणकम्
शाकम्
 देववाणी – सं कृतम् १
यापदा न

यापदः एकवचनम् बहुवचनम्

नृ य त नृ य त नृ यतः नृ यि त
गाय त
धाव त
चल त
आग छ त
ग छत
पठ त
लख त
डत
पत त
वद त
खाद त
 देववाणी – सं कृतम् १
यापदा न

यापदः एकवचनम् बहुवचनम्

पब त
उप वश त
उ ठत
नम त
प यत
आरोह त
अवरोह त
ालय त
हस त
 देववाणी – सं कृतम् १
यापदा न

यापदः एकवचनम् बहुवचनम्

रो द त रो द त दतः दि त
ददा त ददा त द ः दद त
वीकरो त वीकरो त वीकु तः वीकुवि त

ना त ना त नातः नाि त
अि त अि त तः सि त
 देववाणी – सं कृतम् १
लघु वा य रचना
श दः एकवचनम् बहुवचनम्
श का श का श के श काः
चषकः चषकः चषकौ चषकाः
गजः गजः गजौ गजाः
सर वती सर वती सर व यौ सर व यः
यानम् यानम् याने याना न
बालकः बालकः बालकौ बालकाः

रो द त रो द त दतः दि त
ददा त ददा त द ः दद त
वीकरो त वीकरो त वीकु तः वीकुवि त

ना त ना त नातः नाि त
अि त अि त तः सि त
 देववाणी – सं कृतम् १
लघु वा य रचना

श का श के श काः
बालकः रो द त बालकौ दतः बालकाः दि त
Frame 10 sentences in the similar manner
1. ------------------------------------------- ६. -------------------------------------------
2. ------------------------------------------- ७. -------------------------------------------
3. ------------------------------------------- ८. -------------------------------------------
4. ------------------------------------------- ९. -------------------------------------------
5. ------------------------------------------- १०. ------------------------------------------
देववाणी – सं कृतम् १
देववाणी – सं कृतम् १