स्वरसन्धिः

दीर्घ, गुण,वृध्दि,यण्,अयादि
दीर्घ सन्धिः = Rule 1
वेद + अन्त: = वेदान्त:
अ+अ = आ अ+अ = आ
वेद् +आ+न्तः = वेदान्त:
आ+आ = आ
महा + आशय = महाशय
अ+आ = आ देव + आलय = देवालय

आ+अ = आ सभा + अर्थ: = सभार्थ:

दीर्घ सन्धिः= Rule 2
मुनि+इन्द्रः = मुनीन्द्रः
इ+इ = ई रजनी+ईशः = रजनीशः
ई+ई = ई ई+ई = ई
रजन्+ई+शः = रजनीशः
इ+ई = ई
कपि+ईशः = कपीशः
ई+इ = ई
मही+इन्द्रः = महीन्द्रः
दीर्घ सन्धिः = Rule 3
गुरु+उपदेशः = गुरूपदेशः
उ+उ = ऊ
चमू+ऊर्जा = चमूर्जा
ऊ+ऊ = ऊ सिन्धु+ऊर्मिः = सिन्धूर्मिः

उ+ऊ = ऊ उ+ऊ = ऊ

सिन्ध्+ऊ+र्मि = सिन्धूर्मिः
ऊ+उ = ऊ
वधू+उत्सवः = वधूत्सवः
 दीर्घ सन्धिः = Rule 4
ऋ+ऋ = ॠ

पित+
ृ ऋकारः = पितॄकारः पितॄणम ्- पित+
ृ ऋणम ्-
ऋ+ऋ = ॠ ऋ+ऋ - ॠ -
पित+ॠ+कारः=
् पितॄकारः पित+ॠ+णम
् ् - पितण
ृ म्
मात+
ृ ऋणम ् = मातॄणम ्
उदाहरणानि - दीर्घ सन्धिः
1.पितृ+ऋणम् - 11. चमू+उपरि -
2.वधू+उन्नतिः - 12. भानु+ऊर्जा -
3.लघु+ऊर्मिः - 13. प्रभु+उपदेशः -
4.इन्दु+उपदेशः - 14. लक्ष्मी+ईश्वरः -
5.कावेरी+इयम् - 15. क्षिति+ईशः -
6.अभि+इष्टः - 16. परि+ईक्षा -
7.कृ पा+आगारः - 17. चिकित्सालयः -
8.लतात्र - 18. रत्नाकरः -
9.जयाजयौ - 19. हिमांशुः -
10.सुख+अन्तः - 20. लघू+उत्पत्तिः -
गुण सन्धिः =Rule 1
धन+इन्द्रः = धनेन्द्रः
अ+इ=ए
गण+ईशः = गणेशः
अ+ई=ए यथा+इष्टः = यथेष्टः
आ+इ=ए महा+ईश्वरः = महेश्वरः
आ+ई=ए आ+ई = ए
मह्+ए+श्वरः = महेश्वरः
गुण सन्धिः =Rule 2
सूर्य+उद्यः = सूर्योद्यः
अ+उ=ओ
अ+उ = ओ
अ+ऊ=ओ सूर्य्+ओ+द्यः = सूर्योद्यः
नव+ऊढा = नवोढा
आ+उ=ओ परीक्षा+उत्सुकः = परीक्षोत्सुकः
आ+ऊ=ओ दया+ऊर्मिः =दयोर्मिः
गुण सन्धिः =Rule 3 & Rule 4
हिम+ऋतुः = हिमर्तुः

3.अ+ऋ = अर् अ+ऋ - अर्+रफार

आ+ऋ = अर् राजा+ऋषिः = राजर्षिः

आ+ऋ = अर् = रफार

4.अ+लृ = अल् राज्+अर्+षिः = = राजर्षिः

तव+लृकारः = तवल्कारः

आ+लृ = अल् अ+लृ = अल्

तव्+अल्+कारः = तवल्कारः
माला+लृकारः = मालल्कारः
 उदाहरणानि - गुण सन्धिः
1. यथा+ईप्सितम् -
2. परम+ईश्वरः-
3. सखा+इव -
4. शुभा+उक्तिः -
5. यथा+उचितम् -
6. हेमन्त+ऋतुः -
7.महा+ऋषिः - महर्षिः
8. वर्षा+ऋतुः -
9.यमुना+ऊर्मिः -
10. मम+लृकारः -
वृध्दि सन्धिः = Rule 1
मत+एकत्वम् = मतैकत्वम्
अ+ए=ऐ
बाला+एका = बालैका
आ+ए=ऐ कृ ष्ण+ऐक्यम् = कृ ष्णैक्यम्

अ+ऐ=ऐ वर्षा+ऐश्वर्यम् = वर्षैश्वर्यम्

आ+ऐ = ऐ
आ+ऐ=ऐ
वर्ष+ऐ+श्वर्यम् = वर्षैश्वर्यम्

आ+ए=ऐ
वृध्दि सन्धिः = Rule 2

अ+ओ = औ जल+ओघः = जलौघः

अ+औ = औ मम+औदार्यम् = ममौदार्यम्

अ+औ = औ
आ+ओ = औ मम्+औ+दार्यम् = ममौदार्यम्

आ+औ = औ विद्या+ओजः = विद्यौजः

अ+औ=औ महा+औत्सुक्यम् = महौत्सुक्यम्
 उदाहरणानि - वृध्दि सन्धिः
1. रूप+ओष्ठः -
2.बल+औदार्यम् -
3.महा+औषधिः -
4. सूप+ओदनम् -
5. लता+एकशाः -
6. तथा+ऐश्वर्यम् -
7. इन्द्र+ऐरावतः -
8. देश+एकता -
9. तव+एव -
10. तया+एव -
यण् सन्धिः = Rule 1
उदा.
इ,ई + any vowel = य्+ vowel 1. यदि+अपि - यद्यपि
इति+उवाच = इत्युवाच 2. इति+औदार्यम् - इत्यौदार्यम्
इ+औ - यौ
इ+उ = यु इत्+यौ+दार्यम् -इत्यौदार्यम्
इत्+यु+वाच = इत्युवाच 3. प्रति+उपकारः - प्रत्युपकारः
4. प्रति+एकम् - प्रत्येकम्
5. नदी+आगमः - नद्यागमः
यण् सन्धिः = Rule 2
उदा.
उ,ऊ + any vowel = व्+ vowel 1. मधू+अस्ति - मध्वस्ति
वधू+आशयः = वध्वाशयः 2. रिपु+इच्छा - रिप्विच्छा
3. सु+आगतम् - स्वागतम्
उ+आ = वा 4. अनु+अयः - अन्वयः
वध्+वा+शयः= वध्वाशयः 5. गुरु+आदेशः - गुर्वादेशः
उ+आ - वा
गुर्+वा+देशः - गुर्वादेशः
यण् सन्धिः = Rule 3
उदा.
ऋ,ॠ+ any vowel = र्+ vowel 1. मातृ+अधिकारः - मात्रधिकारः
2. पितृ+इच्छा - पित्रिच्छा
धातृ+अंशः = धात्रंशः
3. पितृ+आज्ञा - पित्राज्ञा
ऋ+अं = र्+अं = रं
धात्+रं+शः - धात्रंशः
भ्रातृ+एकता = भ्रात्रेकता
ऋ+ए = र्+ए = रे
भ्रात्+रे+कता = भ्रात्रेकता
 उदाहरणानि - यण् सन्धिः
1. मातृ+इच्छा -
2. पितृ+आदेशः-
3. मातृ+अंशः-
4. साधु+इति-
5.मधु+अरिः-
6.वधू+आगमनम् -
7. सुधी+उपास्य -
8. नदी+अत्र-
9. मुनि+ऐक्यम्-
10. करोतु+इदम् -
अयादि सन्धिः = Rule 1
उदा.
ए + any vowel = अय्+ vowel 1. चे+अनम्- चयनम्
ने+अनम् = नयनम् ए+अ - अय् +अ - अय
च्+अय +नम् - चयनम्
ए+अ = अय्+अ = अय
2. ने+अति - नयति
न्+अय+नम् = नयनम् 3. ऋषे+ए - ऋषये
ए+ए - अय् + ए - अये
ऋष्+अये- ऋषये
अयादि सन्धिः = Rule 2
ऐ + any vowel = आय्+ vowel उदा.
1. ज्ञै+अते - ज्ञायते
गै+अकः = गायकः ऐ+अ - आय्+अ -आय
ऐ+अ = आय्+अ = आय ज्ञ्+आय + ते -ज्ञायते
ग्+आय+कः = गायकः 2. शै+अकः -शायकः
अयादि सन्धिः = Rule 3
ओ + any vowel = अव्+ vowel उदा.
1. भो+अनम् - भवनम्
पो+अनम् = पवनम् 2. साधो+ए - साधवे
ओ+अ = अव्+अ = अव ओ+ए - अव्+ए - अवे
प्+अव+नम् = पवनम् साध्+अवे - साधवे
अयादि सन्धिः = Rule 4
औ + any vowel =आव्+ vowel उदा.
1. व्दौ+अपि - व्दावपि
भौ+इकः = भाविकः 2. पौ+अकः - पावकः
औ+इ = आव्+इ = आवि 3. रौ+अनः - रावणः (न का ण Because of र्)
भ्+आवि+कः = भाविकः औ+अ - आव्+अ- आव
र्+आव+नः - रावनः- रावणः
 उदाहरणानि - अयादि सन्धिः
1. शे+अनम् - 11. नौ+इकः -
2. हरे+ए - हरये
3. विष्णो+ए -
4. भो+अति -
5. नै+अकः -ऐ+अ - आय - न्+आय +कः - नायकः
6. गै+अति -
7. शै+अकः -
8. पौ+अनः -
9. भौ+उकः -
10. भौ+अकः -
Vacation Homework cum Portfolio

शब्दरूप - बालक,लता,फल,साधु,नदी,मातृ,पितृ,अस्मद्,युष्मद्,किम्,तत्,एतत्,इदम् (पु,स्त्री,न)

धातुरुप - पठ् ,गम्,वद्,भू,क्रीड् ,नी,दृश्,अस्,कृ ,पा(पिब्) (पञ्चसु लकारेषु)

सेव्, लभ् (लट्लकारे लृट्लकारे) (With Subject)

सङ्ख्या - 1 to 100 ( 2 Times)

E-Mail - dmwaassignment.hms@gmail.com
By Anish Ghare/SANSKRIT/ASSIGNMENT
By Anish Ghare/SANSKRIT/CLASSwork