प्रत्यय ाः अव्यय ाः

धातु- meaning त्वान्त तुमन्त क्त प्रत्यय क्तवत् प्रत्यय शतृ / शानच्
verb अव्यय (by अव्यय (passive past (active past प्रत्यय (present
root doing so) (for this adj) adj) participle)
reason)

1 पठ् PP Read / पठठत्वा पठठतुम् पठठतः / पठठता पठठतवत् / पठन्

study

2 गम् – To go गत्वा गन्तुम् गतः / गता गतवत् गच्छन्

गच्छ् PP

3 वद् PP To speak उठदत्वा वठदतुम् उठदतः / उठदता उठदतवत् वदन्

4 भू PP To become भूत्वा भठवतुम् भूतः / भूता भूतवत् भवन्

5 क्रीड् PP To play क्रीठडत्वा क्रीठडतुम् क्रीठडतः / क्रीठडता क्रीठडतवत् क्रीडन्

6 नी – नय् To lead or नीत्वा नेतुम् नीतः / नीता नीतवत् नयन्

PP carry

7 दृश् - To see दृष्ट्वा द्रष्ट्टुम् दृष्टः / दृष्टा दृष्टवत् पश्यन्

पश्य् PP

8 शक् PP To be able शक्त्वा शक्तुम् शक्तः (शठकतः ) / शक्तवत्/ शक्यन् / शक्यमानः

and AP to शक्ता (शठकता) शठकतवत्

9 ज्ञा PP To know ज्ञात्वा ज्ञातुम् ज्ञातः / ज्ञाता ज्ञातवत् जानन्

10 अस् PP To be भूत्वा भठवतुम् भूतः / भूता भूतवत् सन्

11 कृ PPA To do कृत्वा कतुुम् कृतः / कृता कृतवत् कुवुन् / कुवाु णः

and AP

12 दा – To give दत्त्वा दातुम् दत्तः / दत्ता दत्तवत् यच्छन्

यच्छ् PP

13 क्री PP To buy क्रीत्वा क्रेतुम् क्रीतः / क्रीता क्रीतवत् क्रीणन् / क्रीणानः

and AP

14 श्रु PP To hear श्रुत्वा श्रोतुम् श्रुतः / श्रुता श्रुतवत् शृण्वन्

15 पा (ठपब्) To drink पीत्वा पातुम् पीतः / पीता पीतवत् ठपबन्

PP

16 सेव् AP To serve सेठवत्वा सेठवतुम् सेठवतः / सेठवता सेठवतवत् सेवमानः / सेवमाना

17 लभ् AP To get लब्ध्वा लब्धुम् लब्धः / लब्धा लब्धवत् लभमानः / लभमाना

सन्धी

Type Name Rule Example

1 स्वरसन्धः दीर्ुः अ/ आ + अ / आ = आ तव + आदे शः = तवादे शः

इ/ई+इ/ई=ई कठव + इन्द्रः = कवीन्द्रः
उ/ऊ+उ/ऊ=ऊ भानु + उदयः = भानोदयः
ऋ/ॠ+ ऋ/ॠ=ॠ मातृ + ऋणम् = मातॄणम्

2 गुण अ/आ+इ/ई=ए गण + ईशः = गणेशः

अ/आ+उ/ऊ=ओ सूयु + उदयः = सूयोदयः
अ / आ + ऋ / ॠ = अर् दे व + ऋठ्ः = दे वठ्ुः

3 वृन्धः अ/आ+ए/ऐ=ऐ तथा + एव = तथैव

अ / आ + ओ +औ = औ महा + औ्ठ ः = महौ्ठ ः

4 यण् इ + dissimilar vowel => (इ = य् ) यठद + अठप = द्यठप

उ + dissimilar vowel => (उ = व् ) व ू + आदे शः = वध्वादे शः
ऋ + dissimilar vowel => (ऋ = र् ) ठपतृ + उपदे शः = ठपत्रुपदे शः

5 अयाठद ए + अ / आ = अय् ने + अनम् = नयनम्

ऐ + अ / आ = आय् गै + अकः = गायकः
ओ + अ / आ = अव् पो + अनः = पावनः
औ+ अ / आ = आव् भौ + अकः = भावकः

6 व्यञ्जनसन्धः जश्त्त्व consonant + vowel / soft co. = co. वाक् + ईशः = वागीशः
replaced by 3rd letter of the same जगत् + गुरः = जगद् गुरः
group ्ट् + वादने = ्ड् वादने
क ख ग र् – 1st group महत् + अन्ि = महदन्ि
च छ ज झ - 2nd group
ट, ठ, ड, ढ – 3rd group
तथद - 4th group
प फ ब भ – 5th group

7 म् स्थाने म् + vowel = म् remains as is कथम् + अन्ि = कथम् अन्ि

अनुस्वारः म् + consonant -> dot अनुस्वार कथम् + गतः = कथं गतः

8 ठवसगुसन्धः उत्वम् अः + अ => ओऽ रामः + अठप = रामोऽठप

अः + soft consonant = ओ बालः + ावठत = बालो ावठत

9 रत्वम् Any vowel except अ/आ + ठवसगु ( : गुरः + बलम् = गुरबुलम्

) + vowel or soft co. = : becomes मुठनः + आगतः = मुठनरागतः
र्
 1 Subject or doer कर्तृपदम्

2 Object कमृपदम्

3 Action or verb क्रिय पदम्

4 Adjective क्रिशेषण

5 The noun which is described by adjective क्रिशेष्य

प्रश्न-बो काठन अव्ययाः question words

No. Word Meaning Answer comment

1 कुत्र Where? Answer will be in 2nd (ठितीया) or 4th (चतुथी)

vibhakti

2 कुतः From where (coming Answer will be in 5th (पंचमी) vibhakti

from where?)

3 कदा When? In 7th (सप्तमी) vibhakti

4 ठकमथुम् For what purpose/ In 4th vibhakti or using tumant (तुमन्त)

for what reason /
why?

5 कथम् How? Adverb or adjective

6 कठत How many? Answer will be a number

7 ठकम् What / which / by Answer will be in any vibhakti

which / to whom /
from whom / of
what (all vibhakti)

8 कीदृशः Like what? Answer will be an adjective and in any

gender and vibhakti

9 ठकं कतुुम् For doing what? Answer is action verb in tumant (तुमन्त)
avayaya

10 ठकं कृत्वा After doing what? Answer will be in tvant (त्वान्त) or lyabanta
(ल्यबन्त) avyaya