Systemy Chłodnicze - Ćwiczenia

Lista 2
dr hab inż. Bartosz Zajączkowski, prof. uczelni
bartosz.zajaczkowski@pwr.edu.pl

Politechnika Wrocławska
Wydział Mechaniczno-Energetyczny
Katedra Techniki Cieplnej
20 kwietnia 2020

1 Wprowadzenie teoretyczne
Nadrzędnym celem niniejszej listy zadań i ćwiczeń jest zapoznanie się ze strukturą i
sposobem korzystania z wykresu ciśnienie-entalpia.
Wykres ten jest podstawowym narzędziem, z którego wszyscy specjaliści branży chłod-
niczej powinni w stanie w sposób sprawny korzystać. Wykres opisuje zależność ciśnienia
i entalpii wybranego czynnika chłodniczego, ale zawiera też informacje o wszystkich in-
nych parametrach termodynamicznych niezbędnych do analizy pracy dowolnego systemu
chłodniczego.
Na wykresie log p-h ciśnienie jest pokazane na osi y (w skali logarytmicznej), a entalpia
na osi x. Zazwyczaj entalpia jest w jednostkach właściwych tj. kJ/kg, a ciśnienie w barach.
Z praktyki inżynierskiej posługiwanie się barami jest najdogodniejsze, a wykorzystanie
podstawowej jednostki jaką jest Paskal szybko doprowadziłoby do bardzo dużych liczb na
skali ciśnienia.
Krzywa w kształcie odwróconej litery U wskazuje warunki, w których czynnik chłodni-
czy zmienia fazę. Jej wierzchołek stanowi punkt krytyczny. Znaczenie tego punktu polega
na tym, że w obszarze powyżej niego (tj. pod ciśnieniem większym od ciśnienia krytyczne-
go) żadne dodatkowe ciśnienie nie zmieni pary w ciecz. Na lewo od punktu krytycznego,
krzywa wskazuje parametry cieczy nasyconej (krzywa nasycenia cieczy), a na prawo od
punktu krytycznego parametry pary nasyconej (krzywa nasycenia pary). Obszar pomię-
dzy dwiema krzywymi opisuje stany czynnika chłodniczego, które zawierają mieszaninę
zarówno cieczy, jak i pary. W obszarze po lewej stronie krzywej nasycenia cieczy czynnik
chłodniczy jest w postaci ciekłej, a w obszarze po prawej stronie krzywej nasycenia pary
czynnik chłodniczy jest w postaci pary.
Na linii nasycenia mamy do czynienia (jak wskazuje nazwa) z parą nasyconą, nato-
miast na prawo od linii nasycenia mówi się, że para jest przegrzana. Podobnie jest w
przypadku cieczy. Na linii nasycenia mamy do czynienia z cieczą nasyconą, natomiast na
lewo od linii nasycenia cieczy mówi się, że ciecz jest przechłodzona.

1
Rysunek 1: Wykres ciśnienie-entalpia z zaznaczonymi obszarami, liniami nasycenia oraz
punktem krytycznym.

Pomiędzy liniami nasycenia, w obszarze w którym występuje mieszanina parowo-

cieczowa, następuje przemiana fazowa. Parametrem charakterystycznym podczas prze-
miany fazowej jest tzw. stopnień suchości, który wyrażony jest jako stosunek masy par
czynnika do całkowitej masy czynnika. Na linii nasycenia cieczy stopień suchości x = 0,
kiedy para nie występuje, a jedynie ciecz. Na linii nasycenia pary stopień suchości wynosi
x = 1, ponieważ cały czynnik jest w stanie pary. Progres podczas przemiany fazowej
wyrażają linie stałego stopnia suchości, które oznacza się na wykresie co 0.1 (tj. 10%).

Rysunek 2: Wykres ciśnienie-entalpia z zaznaczonymi liniami stałego stopnia suchości.

Kolejne istotne linie na wykresie fazowym to linie stałej temperatury przemiany -

izotermy. Podczas przemiany fazowej temperatura czynnika pozostaje stała (uwaga! dla
czystych czynników, a nie mieszanin), stąd bardzo charakterystyczny przebieg izoterm na
wykresie ciśnienie entalpia. Izotermy oznacza się w stałych odstępach do 10 K.
W obszarze cieczy izotermy przebiegają ”prawie” pionowo. Z tego powodu na czystych
wykresach nie rysuje się ich, bo zlewałyby się z siatką stałych entapli, utrudniając odczyt

2
Rysunek 3: Wykres ciśnienie-entalpia z zaznaczoną izotermą (dla czystego czynnika chłod-
niczego).

z wykresu. Oznacza się je tylko w formie znacznika na linii nasycenia cieczy.

W obszarze mieszaniny cieczowo-parowej izotermy przebiegają poziomo tak jak ci-
śnienie (uwaga! tylko dla czystych czynników, a nie mieszanin).
W obszarze pary (pary przegrzanej) izotermy opadają w dół po wyraźnie widocznym
łuku - a nie prawie pionowo jak miało to miejsce w obszarze cieczy.
Kolejnym z ważnych parametrów odwzorowanych na wykresie ciśnienie-entalpia jest
objętość właściwa (gęstość) czynnika. Linie stałej objętości właściwej (izochory) zbiegają
się do linii nasycenia cieczy. Z tego powodu nie doprowadza się ich do samego końca (do
samej linii nasycenia cieczy), ponieważ wykres zrobiłby się nieczytelny.

Rysunek 4: Wykres ciśnienie-entalpia z zaznaczoną izochorą i kierunkiem w którym wzra-

sta objętość właściwa czynnika.

Dla inżynierów chłodnictwa szczególnie przydatne na wykresie ciśnienie-entalpia są

izentropy, które wykorzystuje się do analizy procesów sprężania czynnika w sprężarce. Z
tego powodu oznacza się na wykresie wyłącznie tam gdzie są potrzebne, tj. w obszarze

3
pary przegrzanej.

Rysunek 5: Wykres ciśnienie-entalpia z zaznaczoną izentropą.

2 Zadania do pracy samodzielnej

Wartości należy odczytać z wykresu posługując się wykresami do R22, R134a oraz
R717.

Zadanie 1
Odczytaj entalpie wskazanego czynnika chłodniczego w punkcie na linii nasycenia
cieczy h′ oraz na linii nasycenia pary h′′ dla zadanych ciśnień:

1. R22, p = 5 bar

2. R22, p = 20 bar

3. R22, p = 1.5 bar

4. R134a, p = 2 bar

5. R134a, p = 3.5 bar

6. R134a, p = 11 bar

7. R717, p = 2.5 bar

8. R717, p = 9.5 bar

9. R717, p = 70 bar

4
Zadanie 2
Odczytaj entalpie wskazanego czynnika chłodniczego dla zadanego ciśnienia p oraz
stopnia suchości pary x:

1. R22, p = 3 bar, x = 0.1 bar

2. R22, p = 6.5 bar, x = 0.6 bar

3. R22, p = 20 bar, x = 0.75 bar

4. R134a, p = 0.8 bar, x = 0.4 bar

5. R134a, p = 4 bar, x = 0.9 bar

6. R134a, p = 15 bar, x = 0.5 bar

7. R717, p = 2.5 bar, x = 0.2 bar

8. R717, p = 5 bar, x = 0.65 bar

9. R717, p = 70 bar, x = 0.85 bar

Zadanie 3
Odczytaj temperaturę T jaką ma wskazany czynnik chłodniczy w zadanym ciśnieniu
p oraz entalpii h:

1. R22, p = 5 bar, h = 180 kJ/kg

2. R22, p = 2 bar, h = 260 kJ/kg

3. R22, p = 9 bar, h = 370 kJ/kg

4. R134a, p = 2.5 bar, h = 210 kJ/kg

5. R134a, p = 7 bar, h = 315 kJ/kg

6. R134a, p = 11 bar, h = 480 kJ/kg

7. R717, p = 4.5 bar, h = 950 kJ/kg

8. R717, p = 10 bar, h = 1800 kJ/kg

9. R717, p = 0.6 bar, h = 550 kJ/kg

Zadanie 4
Odczytaj objętość właściwą v jaką ma wskazany czynnik chłodniczy w zadanym ci-
śnieniu p oraz entalpii h lub ciśnieniu p i temperaturze T lub ciśnieniu p i stopniu suchości
x:

1. R22, p = 1.5 bar, h = 320 kJ/kg

2. R22, p = 2 bar, T = 20 ◦ C

3. R22, p = 5 bar, x = 0.7

5
 4. R134a, p = 3.5 bar, h = 280 kJ/kg

5. R134a, p = 5 bar, T = 70 ◦ C

6. R134a, p = 20 bar, x = 0.5

7. R717, p = 0.8 bar, h = 200 kJ/kg

8. R717, p = 3.5 bar, T = 35 ◦ C

9. R717, p = 10 bar, x = 0.2

Zadanie 5
Odczytaj entropię właściwą s i temperaturę T jaką ma wskazany czynnik chłodniczy
w zadanym ciśnieniu p oraz entalpii h:

1. R22, p = 8 bar, h = 465 kJ/kg

2. R134a, p = 4.5 bar, h = 450 kJ/kg

3. R717, p = 2 bar, h = 1500 kJ/kg