PROGRAM ADAPTACYJNY DLA DZIECI TRZYLETNICH

„Polubić przedszkole”
WSTĘP.................................................................................................................................4

ZAŁOŻENIA PROGRAMU.....................................................................................................5

CELE EDUKACYJNE..............................................................................................................7

METODY STOSOWANE W PROCESIE ADAPTACJI..............................................................7

PROBLEMY ZWIĄZANE Z ADAPTACJĄ DZIECKA................................................................9

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ...............................................................................................11

EWALUACJA.......................................................................................................................14

BIBLIOGRAFIA....................................................................................................................15

ZAŁĄCZNIKI.......................................................................................................................15

2
 WSTĘP

Przedszkole, to pierwsze ważne ogniwo w procesie edukacji. Dla wielu dzieci okres
rozpoczęcia edukacji przedszkolnej jest wydarzeniem bardzo ważnym. W ich życiu
społecznym jest to moment przełomowy, bo to właśnie wtedy rozpoczynają nowy etap
swojego rozwoju, pojawia się rozłąka z najbliższymi osobami, a także pierwsze kontakty z
tak dużą grupą rówieśników.
Jest to czas, który ma wpływ na jego późniejsze życie, bowiem w okresie tym
wykształca się jego osobowość, poglądy oraz wrażliwość. Wiek przedszkolny jest czasem, w
którym maluch nabywa mnóstwo doświadczeń, które mają zasadnicze znaczenie w jego
dalszym rozwoju.
Chwili, w której dziecko przekracza próg przedszkola, bardzo często towarzyszy
wiele emocji. Nowe środowisko przysparza mu wiele trosk i trudności.
Zanim dziecko trafi do przedszkola, jest pod skrzydłami swoich rodziców, którzy są
jego ostoją w każdej sytuacji i w momentach smutku to właśnie w ramionach rodziców
odnajduje spokój, zrozumienie i pewność siebie. Odkąd pojawiło się na świecie, rodzice
poprzez zaspakajanie jego potrzeb, uważną obecność, okazywaną miłość i troskę budowali
z nim relację, która dała mu solidne podstawy do umiejętności nawiązywania relacji z
innymi. W momencie wkroczenia przez dziecko w środowisko przedszkolne rodziców nagle
brakuje i dziecko potrzebuje zbudować nowe podłoże bezpieczeństwa, które przyniesie mu
nawiązanie relacji z nauczycielami i personelem przedszkolnym
Nie tylko one czują niepewność i strach w związku z nowym i nieznanym dotąd
miejscem, bowiem dotyczy to również rodziców, którzy sami odczuwają negatywne emocje
i lęk o własne dziecko, który objawia się poprzez długie pożegnania, pytania pełne
podejrzeń, podglądanie przez okno, odpytywanie personelu. Dlatego też, tak ważny jest
proces adaptacji dziecka w przedszkolu.
Samo pojęcie adaptacji pochodzi z języka łacińskiego, które znaczy tyle co
przystosowanie, dopasowanie. W. Okoń adaptację społeczną określa jako proces lub wynik
procesu uzyskiwania równowagi między potrzebami jednostki a warunkami otoczenia

3
społecznego. Jest to proces, któremu podlega każdy człowiek i który ma znaczący wpływ na
jakość ludzkiego życia.
W słowniku psychologicznym W. Szewczuk definiuje adaptację społeczną jako
przystosowanie lub proces przystosowania się grupy bądź jednostki do określonych
warunków działania społecznego.
Adaptacja, czyli przystosowanie dziecka do środowiska przedszkolnego jest
procesem długotrwałym, złożonym i wielostronnym. Dziecko w tym czasie potrzebuje dużo
czasu, zrozumienia i cierpliwości zarówno od rodziców jak i nauczycieli, aby móc
przystosować się do nowej dla niego sytuacji.
Proces adaptacji stanowi fundamentalny mechanizm regulujący interakcje człowieka
z otoczeniem. Zrozumienie istoty tego procesu oraz czynników, które go kształtują, może
być niezwykle pomocne w wspieraniu dzieci podczas ich adaptacji oraz udzielaniu wsparcia
rodzicom w tym wymagającym dla nich okresie.
Poprawnie zorganizowany i skierowany proces adaptacji dziecka do przedszkola
może stanowić bodziec do pozytywnych zmian rozwojowych. Kluczowym czynnikiem jest
dostosowanie procesu adaptacyjnego do możliwości danego dziecka. Trzylatek nie jest w
stanie samodzielnie kierować tym procesem, dlatego ważne jest, aby wspierać jego wysiłki,
tworząc odpowiednie środowisko wychowawcze.
Przystosowanie oznacza akceptację nowych warunków, odnalezienie się w nowej
roli oraz pragnienie zmian zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Dziecko zostaje
zmotywowane do działania w nowych sytuacjach i wśród nowych ludzi tylko wtedy, gdy
środowisko spełnia jego podstawowe potrzeby, zwłaszcza potrzebę bezpieczeństwa. M.
Suświłło stwierdza, że „poznawanie przez dziecko nowego środowiska społecznego jest szansą
na wzbogacenie i stymulację procesów rozwojowych, uspołecznienie, ale tylko wówczas, gdy
jest ono zaakceptowane „.

4
 ZAŁOŻENIA PROGRAMU

Program adaptacyjny dla 3-latków pt. „Polubić Przedszkole" został opracowany z

myślą o ułatwieniu dzieciom przejścia do nowego środowiska przedszkolnego oraz
rozwijaniu ich umiejętności społecznych, emocjonalnych i poznawczych, a rodzicom
zmniejszenie ich obaw i stresu.
Zakłada on stworzenie atmosfery, która będzie sprzyjała poczuciu bezpieczeństwa i
komfortu u dzieci. Przedszkole powinno być miejscem przyjaznym, ciepłym i przytulnym,
gdzie dzieci mogą swobodnie wyrażać swoje emocje i potrzeby. Tworzy się więc wokół
dziecka klimat pełen życzliwości, cierpliwości i akceptacji, ponieważ tylko takie podejście
leży u podstaw właściwiej i sukcesywnej organizacji procesu adaptacyjnego.
Program uwzględnia również różnice indywidualne w stopniu gotowości do
przedszkola oraz w potrzebach adaptacyjnych dzieci. Dzieci są traktowane indywidualnie, z
uwzględnieniem ich temperamentu, zainteresowań i umiejętności rozwojowych. Nauczyciel
obserwuje dziecko, jego umiejętności, posiadane wiadomości i sposoby zachowania się w
różnych sytuacjach i warunkach.
W programie wykorzystano zabawę jako główne narzędzie wspomagające adaptację
dzieci do przedszkola. Zabawy, gry i zajęcia plastyczne są prowadzone w sposób angażujący
i stymulujący rozwój dziecka.
Kolejnym istotnym elementem programu jest rozwijanie umiejętności nawiązywania
relacji społecznych i współpracy z innymi dziećmi. Dzieci uczą się dzielić zabawkami,
wspólnie bawić się i rozwiązywać konflikty w sposób pozytywny.
Program przewiduje także wsparcie emocjonalne dla dzieci, które mogą przejawiać
lęk, niepokój czy smutek związany z rozłąką z rodzicami. Pracownicy przedszkola są
wyposażeni w umiejętności wspierania dzieci w radzeniu sobie z trudnościami
emocjonalnymi.
Ważnym elementem w programie jest także współpraca z rodzicami w procesie
adaptacji dziecka do przedszkola. Rodzice są informowani o przebiegu adaptacji, a także
zachęcani do aktywnego uczestnictwa w życiu przedszkola i wspierania dziecka w tym
wielostronnym procesie.

5
 Program przewiduje również systematyczną ewaluację procesu adaptacji dzieci oraz
dostosowywanie działań pedagogicznych w zależności od potrzeb i postępów dzieci.

CELE EDUKACYJNE

Głównym celem programu adaptacyjnego jest ułatwienie nowo przyjętym do

placówki dzieciom startu przedszkolnego przez wspomaganie i ukierunkowanie ich rozwoju
w aspekcie społecznym, zgodnie z ich możliwościami rozwojowymi. Celem jest również
nawiązywanie współpracy z rodziną dziecka w celu ustalenia wspólnych działań
dotyczących adaptacji i budowania atmosfery wzajemnego zaufania oraz
akceptacji. Program
stara się zapewnić dzieciom poczucie psychicznego bezpieczeństwa dzięki akceptacji
ich aktywności poznawczej oraz umożliwieniu poznawania rzeczywistości na zasadzie prób i
błędów jeszcze przed rozpoczęciem regularnego uczęszczania do przedszkola.

Cele szczegółowe:
 obniżenie lęku dzieci przed rozstaniem z rodzicami;
 skrócenie czasu adaptacji;
 wyrabianie orientacji czasowej w rozkładzie dnia przedszkola;
 stopniowe przyswajanie wiedzy o przeznaczeniu różnych pomieszczeń i sposobie
korzystania z nich;
 ograniczenie bodźców utrudniających dziecku adaptację;
 integracja ze środowiskiem przedszkolnym.
 wspomaganie dziecka w procesie przystosowania do życia w warunkach
zinstytucjonalizowanych poprzez umożliwienie mu poznania nowego otoczenia;
 kształtowanie u dzieci poczucia przynależności do grupy przedszkolnej;
 uświadomienie rodzicom potrzeb emocjonalnych dziecka rozpoczynającego edukację
przedszkolną;
 przygotowanie rodziców do udzielenia dziecku wsparcia psychicznego i pomocy w
procesie przystosowania;

6
 METODY STOSOWANE W PROCESIE ADAPTACJI

W procesie adaptacji bardzo ważne są metody, które usprawnią ten trudny okres
adaptacji, nie tylko dla dzieci, ale i rodziców. Dobór tychże metod zależy przede wszystkim
od charakterystyki grupy dzieci, ich indywidualnych potrzeb oraz specyfiki placówki
przedszkolnej.
Dla osiągnięcia realizacji założonych celów programu proponowane jest
zastosowanie następujących metod
 organizacja spotkań adaptacyjnych - przynoszą one wymierne korzyści zarówno
dzieciom oraz rodzicom, jak i nauczycielom. Rodzice poznają miejsce i osoby
odpowiedzialne za dziecko, uzyskują informacje na temat możliwości
przezwyciężenia stresu adaptacyjnego poprzez odpowiednią pracę wychowawczą,
Natomiast kadra pedagogiczna nawiązuje współpracę z rodzicami, a także wcześniej
poznaje dzieci, co może mieć znaczący wpływ na złagodzenie ich problemów z
przystosowaniem się do nowego środowiska. Poprzez udział w spotkaniach
adaptacyjnych organizowanych przez placówki przedszkolne dziecko zyskuje przede
wszystkim poczucie psychicznego bezpieczeństwa przez fizyczną obecność osoby
bliskiej w przedszkolu;
 zabawy integracyjne - organizowanie różnorodnych zabaw i aktywności
grupowych, które pomagają dzieciom nawiązywać relacje z innymi dziećmi i
nauczycielami oraz budować zaufanie. Mogą być to zabawy ruchowe czy plastyczne,
inscenizacje, przedstawienia;
 metody przekazywania wiedzy – organizowanie spotkań informacyjnych z
rodzicami, instruktaże, prelekcje ze specjalistami (pedagog, psycholog),
zapoznawanie rodziców z podstawowymi dokumentami szkolnymi jak statut czy
regulamin;
 dobra komunikacja - utrzymywanie otwartej i pozytywnej komunikacji zarówno z
dziećmi, jak i z ich rodzicami, aby zapewnić przejrzystość i zrozumienie procesu
adaptacji
 indywidualne podejście - dostosowanie podejścia pedagogicznego do potrzeb i
umiejętności każdego dziecka, zapewniając mu wsparcie i odpowiednią ilość uwagi;

7
  modelowanie zachowań - pokazywanie pozytywnych zachowań aprobowanych
przez nauczycieli oraz starsze dzieci, które mogą pomóc młodszym dzieciom
szybciej i łatwiej się zaadaptować;
 wsparcie emocjonalne – udzielanie dzieciom wsparcia emocjonalnego i pomocy w
radzeniu sobie z ewentualnymi trudnościami czy obawami związanymi z adaptacją;
 organizacja środowiska - przystosowanie środowiska przedszkolnego np. sal,
ogródka lub placu zabaw, które powinny spełniać podstawowe wymogi techniczne
(oświetlenie, wyposażenie, bezpieczeństwo itp.). Celem takiej organizacji
środowiska jest przede wszystkim zapewnienie jak najbardziej optymalnych
warunków do rozwoju dzieci, zainteresowania ich np. Ilością zabawek, pomocy
dydaktycznych, a także uspokojenie rodziców, którzy widząc bezpieczne miejsce dla
dzieci, nie będą odczuwać tak silnych emocji i niepewności w związku z
pozostawieniem swoich dzieci pod opieką nauczycieli;

PROBLEMY ZWIĄZANE Z ADAPTACJĄ DZIECKA

Adaptacja dziecka do nowego środowiska może być procesem trudnym i

wymagającym, który może prowadzić do różnych problemów.
Separacja od rodziców: Dla wielu dzieci oddzielenie się od rodziców w nowym
środowisku może być bardzo stresujące. Zgodnie z teorią przywiązania Johna Bowlby'ego,
dzieci rozwijają określone wzorce przywiązania do swoich opiekunów, co wpływa na ich
zdolność do radzenia sobie z separacją. Jeśli dziecko ma bezpieczne przywiązanie, może
ono łatwiej przystosować się do nowej sytuacji, ale w przypadku niestabilnych lub
niespokojnych relacji z opiekunami, separacja może być bardziej trudna. Badania Mary
Ainsworth nad wzorcami przywiązania dodają kolejne zrozumienie, wykazując, że dzieci
mogą reagować na separację w różny sposób, w zależności od swojego wcześniejszego
doświadczenia emocjonalnego i jakości relacji z opiekunami.
Trudności z nawiązywaniem relacji z rówieśnikami: Dla dzieci nowe otoczenie
oznacza konieczność nawiązywania nowych kontaktów i budowania relacji z rówieśnikami.
Zdolność do nawiązywania relacji interpersonalnych może być kluczowa dla poczucia

8
przynależności i akceptacji społecznej. Psychologiczne badania nad rozwojem społecznym
sugerują, że zdolności społeczne dzieci rozwijają się poprzez interakcje z innymi dziećmi
oraz poprzez obserwację i naśladowanie zachowań innych. Dzieci mogą jednak napotkać
trudności w nawiązywaniu relacji ze względu na różnice w temperamentach,
zainteresowaniach czy umiejętnościach społecznych.
Stres związany z nowym otoczeniem: Zmiana otoczenia życiowego może być
przyczyną stresu u dziecka. Nowe miejsce, nowa szkoła, nowi nauczyciele i rówieśnicy mogą
stanowić wyzwanie dla dziecka, zwłaszcza jeśli nie czuje się ono wystarczająco
przygotowane do zmiany. Stres ten może być wynikiem niepewności co do nowej sytuacji
oraz obaw o to, jak zostanie przyjęte przez innych. Dzieci różnią się w swojej zdolności do
radzenia sobie ze stresem, a wsparcie rodziny i przyjaciół może odegrać istotną rolę w
procesie adaptacji.
Kulturowe różnice i akulturacja: Dla dzieci migrujących lub przyjmowanych przez
rodzinę o innym tle kulturowym, proces adaptacji może być szczególnie trudny.
Akulturacja, czyli dostosowanie się do nowej kultury, może wymagać od dziecka zmiany
swoich przekonań, wartości i norm społecznych. Dzieci te mogą doświadczyć tzw. konfliktu
kulturowego, będącego wynikiem napięcia między oczekiwaniami społecznymi nowego
otoczenia a tradycjami i wartościami kulturowymi rodziny.
Problemy emocjonalne i zdrowie psychiczne: Zmiana środowiska życiowego może
być źródłem stresu i negatywnych emocji, co może prowadzić do rozwoju problemów
zdrowia psychicznego u dzieci. Lęk, depresja czy zaburzenia zachowania to tylko niektóre z
potencjalnych reakcji emocjonalnych, z którymi mogą się one zmagać. Ważne jest, aby
rodzice i opiekunowie byli wyczuleni na sygnały wskazujące na problemy emocjonalne u
dziecka i zapewniali mu odpowiednie wsparcie i pomoc.
Problemy w szkole: Adaptacja do nowej szkoły może być trudna dla dzieci,
zwłaszcza jeśli napotykają na trudności z nauką, zachowaniem lub akceptacją społeczną.
Dzieci mogą mieć trudności w dostosowaniu się do nowego programu nauczania, wymagań
i oczekiwań szkolnych. Dodatkowo, konflikty z rówieśnikami, trudności w nauce czy brak
wsparcia ze strony nauczycieli mogą pogłębiać stres i frustrację u dziecka.
Stres rodzinny: Problemy rodzinne, takie jak rozwód rodziców, konflikty między
rodzinne czy trudności finansowe, mogą dodatkowo utrudnić proces adaptacji dziecka do
nowego środowiska. Dzieci mogą przejawiać różne objawy stresu, takie jak lęk, agresja czy

9
izolacja społeczna, co może prowadzić do dalszych problemów zdrowia psychicznego i
społecznego. Wsparcie ze strony rodziny, terapeutów czy innych profesjonalistów może być
kluczowe dla pomocy dziecku w radzeniu sobie z takimi wyzwaniami.

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ

Lp Forma działań Cele/zadania Termin

Pierwsze  Rozmowy indywidualne rodziców z marzec
spotkanie z dyrektorem podczas zapisywania dziecka do kwiecień
1.
przedszkolem przedszkola
 Zwiedzanie przedszkola

Zebranie  Przedstawienie kadry pedagogicznej, a czerwiec

przedwakacyjne zwłaszcza nauczycielek, mających pracować w
dla rodziców najmłodszej grupie.
nowo przyjętych  Omówienie organizacji pracy w przedszkolu.
dzieci  Zapoznanie ze statutem przedszkola oraz z
organizacją dnia i ofertą edukacyjną
2.
 Omówienie wyprawki dla dziecka
 Przedstawienie źródeł problemów związanych
z adaptacją oraz propozycji ich wspólnego
pokonania
 Uzyskanie informacji od rodziców dotyczących
oczekiwań wobec przedszkola.
3. Spotkanie  Zapoznanie dzieci z salą, w obecności Lipiec -
adaptacyjne dla rodziców (tak aby czuły się bezpiecznie) sierpień (3
nowo przyjętych  Zabawy integracyjne dni, po
dzieci  Zapoznanie dzieci z ogrodem, przedszkolnym 2:00h)
placem zabaw
 Zabawy dowolne dzieci (nauczyciele mogą
obserwować już, czym dzieci się interesują)

10
  Wspólne porządki - chowanie i układanie
zabawek (zapoznawanie dzieci z
czynnościami, które będą podejmować już od
początku uczęszczania do przedszkola)
 Obserwacja rodziców, jak radzi sobie ich
dziecko (zmniejszenie poczucia lęku i
niepewności)
 Zabawy przy stolikach (np. Plastyczne),
 Zapoznanie dzieci z przedszkolną łazienką po
wykonaniu prac plastycznych (pokaz czynności
jak np. mycie rąk, odwieszanie ręczniczków na
wieszaki itp.)
 Zabawy w kole, ruchowe
 Zabawy relaksujące, wyciszające
Pierwsze dni  Zabawy integracyjne w grupie, budowanie
trzylatka w relacji z innymi dziećmi
przedszkolu  Indywidualne sesje adaptacyjne, gdzie Wrzesień
4.
nauczyciele spędzają czas z każdym dzieckiem TYDZIEŃ 1
osobno, zapoznając się z jego
zainteresowaniami i potrzebami.
Adaptacja  Kontynuacja zabaw integracyjnych i
przedszkolaka - budowanie zaufania w grupie.
tydzień 2  Zajęcia sensoryczne i eksploracyjne,
zapoznanie się z różnymi materiałami i
zasadami korzystania z nich.
Wrzesień
5.  Wprowadzenie rutynowych czynności
TYDZIEŃ 2
przedszkolnych, takich jak pora posiłków,
zabawa na placu zabaw itp.
 Indywidualne sesje adaptacyjne, ocena
postępów i dostosowanie programu do
indywidualnych potrzeb dzieci.
6. Adaptacja  Kontynuacja zabaw integracyjnych i Wrzesień
11
 przedszkolaka - aktywności sensorycznych.
tydzień 3  Zajęcia tematyczne, np. o zwierzętach,
kolorach, liczbach, które pomagają dzieciom
zrozumieć strukturę dnia w przedszkolu.
TYDZIEŃ 3
 Wspólne przygotowanie prezentacji dla
rodziców, aby pokazać im, co dzieci nauczyły
się w ciągu ostatnich tygodni (np. nowej
piosenki, tańca lub zabawy)
Adaptacja  Zabawy integracyjne
Wrzesień -
7. przedszkolaka -  Wspólne przygotowywanie uroczystości
TYDZIEŃ 4
tydzień 4 PASOWANIA NA PRZEDSZKOLAKA
Ewaluacja  Sprawdzenie efektów prowadzonego
8. programu adaptacyjnego np. Poprzez wywiad Październik
z rodzicami, obserwację dzieci itp.

Stałe Elementy Programu:

a. Zabawy Integracyjne: Codziennie pierwsze 15 minut po przyjściu do przedszkola dzieci

będą uczestniczyły w zabawach integracyjnych, takich jak wspólne tańce, układanki grupowe,
czy zabawy ruchowe, które pomogą dzieciom nawiązać relacje z rówieśnikami oraz poczuć
się komfortowo w nowym środowisku.

b. Czas na Zabawy Swobodne: Dzieci będą miały czas na swobodną zabawę w różnych
kącikach przedszkolnych, takich jak kącik z zabawkami konstrukcyjnymi, kącik czytelniczy,
czy kącik artystyczny, co pozwoli im rozwijać kreatywność oraz samodzielność.

c. Zajęcia Dydaktyczne: W ciągu dnia dzieci będą uczestniczyły w zajęciach dydaktycznych,

podczas których będą uczyły się podstawowych umiejętności, takich jak rozpoznawanie liter i
liczb, kształtów czy kolorów, poprzez zabawy, piosenki i interaktywne gry.

Propozycje Zajęć Integracyjnych/Podnoszących Nastrój:

12
a. Zabawa w "Krainę Baśni": Raz w tygodniu organizowane będą specjalne sesje
opowiadania bajek, podczas których dzieci będą mogły przebrać się za ulubionych bohaterów
z bajek i wcielić się w ich role. To zadanie nie tylko integruje dzieci, ale także rozwija
wyobraźnię i kreatywność.

b. Zajęcia z Muzyką i Ruchem: Dwa razy w tygodniu dzieci będą uczestniczyły w

specjalnych zajęciach z muzyką i ruchem, podczas których będą tańczyły, śpiewały piosenki,
oraz grały na prostych instrumentach. Muzyka pozytywnie wpływa na nastrój i emocje dzieci,
jednocześnie integrując je w zabawie grupowej.

c. Dzień Tematyczny z Kolorami: Raz w miesiącu organizowany będzie "Dzień Kolorów",

podczas którego każde dziecko będzie mogło przyjść ubrane w ulubiony kolor lub kolory.
Podczas tego dnia zabawy, gry i zadania będą skoncentrowane na danym kolorze, co nie tylko
integruje dzieci, ale także rozwija ich umiejętność rozpoznawania kolorów.

Te propozycje zajęć integracyjnych/podnoszących nastrój są zaprojektowane tak, aby pomóc

dzieciom w adaptacji do przedszkola poprzez zabawę, interakcję z rówieśnikami oraz rozwój
kreatywności i pozytywnego nastawienia.

EWALUACJA

Ewaluacja programu adaptacyjnego dla trzylatków w przedszkolu jest kluczowym

krokiem w ocenie skuteczności i efektywności działań podejmowanych w ramach
programu. Poprzez systematyczną ewaluację, program adaptacyjny może być stale
doskonalony i dostosowywany, aby lepiej wspierać proces adaptacji trzylatków w
przedszkolu.
Sposoby ewaluowania efektów prowadzonych działań adaptacyjnych zgodnie z
wytycznymi programu adaptacyjnego:

13
  Obserwacja przedszkolaków przez nauczycieli - Arkusz obserwacyjny zachowań
dziecka w przedszkolu po wstępnym okresie adaptacji (Załącznik 1)
 Ankieta dla rodziców z oceną efektów podjętych działań adaptacyjnych (załącznik 2)
 Spotkania indywidualne z rodzicami, przeprowadzenie wywiadu

BIBLIOGRAFIA

Okoń W., Nowy Słownik Pedagogiczny, Wyd. Żak, Warszawa 2001

Okoń W., Słownik pedagogiczny, PWN, Warszawa 2001
M. Suświłło, Wybrane problemy wczesnej edukacji: adaptacja w przedszkolu, Olsztyn
1997
Duraj D., Jak pomóc dziecku stać się przedszkolakiem: proces adaptacji do środowiska
przedszkolnego, [w:] (red.), U. Szuścik, R. Raszka "Innowacyjność w praktyce
pedagogicznej, T.1, Teoria i praktyka, Katowice 2017
Szewczuk W., Słownik psychologiczny. Warszawa 1979
Piwowarska-Krukowska H., Adaptacja dziecka w przedszkolu. „Wychowanie w
Przedszkolu” nr 4, 2007
Bowlby, J. Wprowadzenie do psychoanalizy. Wydawnictwo Literackie. 1975
Ainsworth, M. D. S., Blehar, M. C., Waters, E., & Wall, S. Wzory przywiązania. Polskie
Wydawnictwo Naukowe. 2014
Rubin, K. H., Bukowski, W., & Laursen, B. Wprowadzenie do psychologii społecznej
dzieciństwa i adolescencji. Wydawnictwo Naukowe PWN. 2014
Masten, A. S. Teoria i badania nad odpornością u dzieci i rodzin: przeszłość,
teraźniejszość i obietnice na przyszłość. Polskie Forum Psychologiczne, 2014,

ZAŁĄCZNIKI
Załącznik 1

ARKUSZ OBSERWACYJNY ZACHOWAŃ DZIECKA W PRZEDSZKOLU

PO WSTĘPNYM OKRESIE ADAPTACJI

14
1. Dane o dziecku:
Imię i nazwisko: .............................................................
Data urodzenia: .............................................................

2. Reakcje dziecka w pierwszych dniach pobytu w przedszkolu: (proszę zaznaczyć właściwe

odpowiedzi):

⃞ nie chciało wejść do sali zajęć, usiłowało pozostać z rodzicami

⃞ płakało w czasie rozstania z rodzicami, tuliło się do nich
⃞ było mu obojętne – ani się nie cieszyło, ani nie protestowało
⃞ potrzebowało dłuższego czasu przebywania z rodzicami w sali
⃞ prosiło, aby rodzice przychodzili wcześniej
⃞ nie chciało spać
⃞ niechętnie pozostawało w przedszkolu, jednakże po namowach zgadało się
⃞ krzyczało, zapierało się nogami, kopało, gryzło
⃞ bez problemów rozstawało się z rodzicami i wychodziło z sali

3. Informacje o dziecku po wstępnym okresie adaptacji (proszę zaznaczyć właściwe

odpowiedzi):

I) Samodzielność i samowystarczalność

⃞ samodzielnie je
⃞ wymaga niewielkiej pomocy przy jedzeniu
⃞ trzeba je karmić
⃞ potrafi samo się ubrać, włożyć buty, pantofle
⃞ ubiera się z niewielką pomocą osób dorosłych
⃞ wymaga pomocy przy ubieraniu
⃞ umie samodzielnie skorzystać z toalety
⃞ zgłasza swoje potrzeby, ale wymaga pomocy przy pójściu do toalety

15
 ⃞ trzeba je pilnować, bo zapomina o zgłaszaniu potrzeb fizjologicznych
⃞ potrafi uporządkować zabawki po skończonej zabawie
⃞ potrzebuje pomocy przy porządkowaniu zabawek
⃞ potrafi posługiwać się przyborami

II) Stopień znajomości warunków życia w przedszkolu

⃞ chętnie opowiada o tym, co wydarzyło się w przedszkolu

⃞ nie wypowiada się na temat pobytu w przedszkolu
⃞ zna panie pracujące w oddziale
⃞ orientuje się w rozmieszczeniu pomieszczeń przedszkolnych (sala zajęć,
szatnia, łazienka) i zna ich przeznaczenie
⃞ potrafi odnaleźć drogę do własnej sali
⃞ zna kąciki zainteresowań w sali i umie z nich korzystać
⃞ ma ulubionego kolegę, koleżankę...................................................................

III) Obecne samopoczucie dziecka w przedszkolu. Dziecko jest: (proszę zaznaczyć

właściwe odpowiedzi)
⃞ radosne
⃞ zadowolone
⃞ swobodne
⃞ onieśmielone
⃞ zaniepokojone
⃞ smutne

4. Umiejętność przystosowania się do warunków przedszkola (proszę zaznaczyć właściwe

odpowiedzi):
⃞ łatwo przystosowuje się
⃞ ma trudności w zaakceptowaniu nowych warunków i okazuje to
poprzez: ................................................................................................................
..............................................................................................................................
.............

16
 ⃞ brak możliwości zaaklimatyzowania się

5. W przedszkolu najbardziej: (proszę napisać odpowiedź)

 podoba mu się.........................................................................................
 lubi bawić się..........................................................................................
 martwi go, gdy.........................................................................................
 boi się.......................................................................................................

6. Jak ocenia Pan(i) sposób wprowadzania dziecka w rolę przedszkolaka przez przedszkole?
Jak Pana(i) zdaniem powinien być zorganizowany okres adaptacji dziecka placówce?
.............................
...............................................................................................................................................
.................................................................................................................

17
Załącznik 2

ANKIETA DLA RODZICÓW

„OCENA SPOTKAŃ ADPTACYJNYCH”

Kochani Rodzice!
Uprzejmie prosimy o dokonanie oceny spotkań adaptacyjnych dla dzieci nowo przybyłych
do naszego przedszkola. Zebrane informacje oraz Wasza opinia, pomoże naszym
nauczycielom
wzbogacić i usprawnić spotkania adaptacyjne w następnych latach.

1. Czy, braliście Państwo udział w spotkaniach adaptacyjnych?

⃞ tak, we wszystkich,
⃞ tak, okazjonalnie,
⃞ nie, nie uczestniczyliśmy (proszę podać powód)
.................................................................................
2. Czy uważają Państwo, że program adaptacyjny w przedszkolu jest potrzebny?
⃞ tak
⃞ nie
⃞ nie mam zdania
3. Czy Państwa zdaniem nasz program pomógł Waszemu dziecku przygotować się do
przedszkola?
⃞ tak (w jaki sposób?)
……………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………
⃞ nie (dlaczego?)
…………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………………………

18
 ……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………….
5. Czy Państwa dziecko chętnie przychodziło do przedszkola?
⃞ tak
⃞ nie
⃞ częściowo

2. Co podobało się Państwa dziecku najbardziej?

.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
3. Co podobało się Państwu?
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
4. Jak oceniacie Państwo spotkania adaptacyjne? (zakreśl wybraną odpowiedź)

⃞ dobre i potrzebne,
⃞ pomocne dla mnie i mojego dziecka,
⃞ dobrze prowadzone,
⃞ słabe i niepotrzebne,
⃞ spotkania nie przyniosły żadnych efektów

5. Co zdaniem Państwa należałoby zmienić?

……………………………………...............................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................

Dziękujemy!!!

19
20