Lecture Note On Chapter 1 - TV

Chương 1.
Hàm số và đồ thị
Tran Van Nam
Faculty of Applied Sciences

HCMC University of Technology and Education
Ngày 16 tháng 10 năm 2023
Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Chương of Technology
1. Hàm số và đồ and
thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 1 / 32
Nội dung
1 Một số khái niệm về hàm số
2 Đồ thị hàm số
3 Một số tính chất của hàm số
4 Hàm hợp
5 Hàm ngược

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 2 / 32
Một số khái niệm về hàm số
Định nghĩa 1 (Function)

Cho D ⊆ R. Một hàm số f xác định trên D là một quy tắc gắn mỗi một
phần tử x ∈ D với một và chỉ một số y , ký hiệu f (x) (giá trị của hàm tại
x).
D: miền xác định của hàm số.

Tập R = {f (x) : x ∈ D} miền giá trị của hàm số.
x ∈ X : biến độc lập; y ∈ R: biến phụ thuộc.

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 3 / 32
Miền xác định quy ước
Nếu một hàm số cho dưới dạng một biểu thức và miền xác định của nó
không được chỉ rõ thì ta quy ước miền xác định của nó là tập tất cả các giá
trị của biến độc lập mà biểu thức có nghĩa. Cụ thể, cho hàm số y = f (x).
Khi đó tập xác định của hàm số là

Df := x ∈ R : f (x) có nghĩa . (1)

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 4 / 32
Ví dụ 1
Cho hàm số f : [0, 1] −→ R xác định bởi f (x) = x 2 + 1. Tìm miền xác
định của f .

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 5 / 32
Ví dụ 2
Tìm miền xác định của hàm số
√ 1
(a) f (x) = x + 2, (b) f (x) = .
x2 −x
Ví dụ 3 (piecewise-defined function)
Cho hàm số f xác định bởi

x if x ≥ 0,
f (x) =
−x if x < 0.
1 Tính f (−2), f (0), f (1)

2 Tìm miền xác định của f .

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 6 / 32
Ví dụ 4 (Applying functional notation)
Quãng đường mà một vật được thả tự do từ một đô cao nhất định sau
khoảng thời gian t (giây) là s(t) cho bởi
s(t) = 16t 2 , t ≥ 0.
a. Khoảng cách mà vật đi được trong hai giây đầu tiên?

b. Khoảng cách vật đi được trong khoảng thời gian t = 1 to t = 1 + h
giây?

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 7 / 32
Ví dụ 5 (Exercise 49, p. 49)
Một nghiên cứu về hiệu suất công nhân chỉ ra rằng số Ipad được lắp ráp
bởi công nhân là
f (x) = −x 3 + 6x + 15x 2
trong đó x là số giờ làm việc bắt đầu từ 8h sáng, (0 ≤ x ≤ 8).

a. Bao nhiêu Ipad được lắp ráp bởi công nhân đó lúc 10h sáng.
b. Bao nhiêu Ipad được lắp ráp bởi người công nhân đó trong khoảng
thời gian từ 9:00 A.M. đến 10:00 A.M.?

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 8 / 32
Ví dụ 6
Ở một bang nào đó, tốc độ tối đa trên một cung đường cao tốc là
65 mi/h và tốc độ tối thiểu là 40 mi/h. Nếu chay vượt quá tốc dộ
tối đa hoặc dưới tốc độ tối thiểu thì mức phạt là $15 mỗi mile/h.
Hãy biểu diễn số tiền phạt F như là một hàm của tốc độ x biết rằng
0 ≤ x ≤ 100.

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 9 / 32
Sự bằng nhau của các hàm số
Định nghĩa 2 (Sự bằng nhau của các hàm số)

Hai hàm f và g được gọi là bằng nhau nếu và chỉ nếu
f và g có chung miền xác định
f (x) = g (x) với mọi x thuộc miền xác định
Ví dụ 7
Cho hàm số
(2x − 1)(x + 3)
f (x) = 2x − 1, g (x) = 2x − 1, x ̸= −3 and h(x) = .
x +3
h(x) bằng f (x)? bằng g (x)?

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 10 / 32
Đồ thị hàm số
Định nghĩa 3 (Đồ thị hàm số)

Cho f là hàm số xác định trên D ⊆ R. Khi đó đồ thị G của f là tập hợp
các điểm G xác định bởi
G := {(x, f (x)) : x ∈ D} . (2)

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 11 / 32
Một số tính chất của hàm số
■ Tính đối xứng Cho f là hàm số xác định trên D ⊆ R.

Một hàm f thỏa mãn f (−x) = f (x) với mọi x ∈ D được gọi hàm chẵn
.
Hàm f thỏa mãn f (−x) = −f (x) với mọi x ∈ D được gọi là hàm lẻ.

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 12 / 32
Ví dụ 8
Xác định tính chẵn lẻ của hàm số sau:
(a) f (x) = x 2 (b) g (x) = x 3 (c) h(x) = x 2 + 5x.

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 13 / 32
Hàm đơn điệu
Hàm f được gọi là tăng thực sự

(tăng) trên khoảng I nếu
f (x1 ) < f (x2 ) (f (x1 ) ≤ f (x2 ))

với mọi x1 < x2 ; x1 , x2 ∈ I .
Hàm f được gọi là giảm thực sự

(giảm) trên khoảng I nếu
f (x1 ) > f (x2 ) (f (x1 ) ≥ f (x2 ))

với mọi x1 < x2 ; x1 , x2 ∈ I .

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 14 / 32
Hàm hợp
Bài toán
Giả sử lượng carbon monoxide xả thải vào không khí phụ thuộc vào
mức dân số p như sau
p
L(p) = 0.7 p 2 + 3
parts per million (ppm). Dân số thay đổi sau t năm kể từ thời điểm
hiện tại là p(t) = 1 + 0.02t 3 (trăm ngàn người). Thiết lập mối quan
hệ giữa lượng Carbon xả thải theo thời gian và tính lượng Carcbon xả
thải sau 4 năm.

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 15 / 32
Hàm hợp
Định nghĩa 4 (Hàm hợp)

Cho hai hàm số f g với miền xác định và miền giá trị tương ứng là
Df , Dg , Tf , Tg sao cho Tg ⊆ Df , hàm hợp f ◦ g (đọc là hợp thành của
f và g ) là hàm số xác định bởi
(f ◦ g )(x) = f (g (x))

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 16 / 32
thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 17 / 32
Ví dụ 9
Cho f (x) = x 2 và g (x) = x − 3. Tìm các hàm hợp f ◦ g và g ◦ f .

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 17 / 32
Ví dụ 9
Cho f (x) = x 2 và g (x) = x − 3. Tìm các hàm hợp f ◦ g và g ◦ f .
Ví dụ 10
Biểu diễn các hàm f dưới dạng hợp thành của u và g , tức là
f (x) = g [u(x)].
5
(a) f (x) = x 2 + 5x + 1 (b) f (x) = cos3 x (c) f (x) = sin x 3

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 17 / 32
Ví dụ 11
Một con tàu đang di chuyển với tốc độ 30 km/h song song với bờ biển
thẳng. Con tài cách bờ 6 km và nó đi qua ngọn hải đăng (được xây dựng
ở bên bờ biển) lúc giữa trưa.
(a) Biểu diễn khoảng cách s giữa ngọn hải đăng và con tàu như một hàm
của d-khoảng cách con tàu đi được từ giữa trưa;
(b) Biểu diễn d như hàm số của thời gian t, tính từ giữa trưa.
(c) Tìm f ◦ g và giải thich ý nghĩa của hàm số đó.

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 18 / 32
Hàm ngược
Định nghĩa 5 (Hàm ngược)

Cho f là một hàm số xác định trên D và miền giá trị R thỏa mãn
f (x1 ) ̸= f (x2 ) với mọi x1 ̸= x2 , x1 , x2 ∈ D. Khi đó vơi mỗi giá trị
y ∈ R, tồn tại duy nhất một phần tử x thuộc D sao cho f (x) = y .
Ta đinh nghĩa hàm h : R −→ D, h(y ) = x. Hàm h được gọi là hàm
ngược của f và ký hiệu là f −1 . Như vậy
f −1 (y ) = x ⇔ f (x) = y
Lưu ý
f −1 [f (x)] = x, ∀x ∈ D and f f −1 (y ) = y , ∀y ∈ R.


thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 19 / 32
Ví dụ 12
Cho f (x) = 2x − 1, tìm f −1 , nếu tồn tại.

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 20 / 32
Ví dụ 13
Giả sử ban đầu, số lượng vi khuẩn là 100 và nó sẽ nhân đôi sau mỗi 3 giờ,
khi đó số lượng vi khuẩn sau t giờ là n = f (t) = 100 · 2t/3 .
(a) Tìm hàm ngược của hàm số trên và cho biết ý nghĩa của kết quả tìm
được.
(b) Xác định thời gian cần để số lượng vi khuẩn đạt 50,000.

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 21 / 32
Tiêu chuẩn về sự tồn tại của hàm ngược f −1
NOTICE: Không phải mọi hàm đều có hàm ngược.
"Hàm số f có hàm ngược f −1 nếu và chỉ nếu nó là hàm một -một."
Định nghĩa 6 (Hàm một-một)

Hàm f được gọi là môt-một nếu
f (x1 ) ̸= f (x2 ) với mọi x1 ̸= x2 .
f (x) = x 3 là hàm một-một

g (x) = x 2 không là hàm một-một

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 22 / 32
Tiêu chuẩn đường thằng nằm ngang
Một hàm là một-một neesuvaf chỉ nếu mọi đường thẳng nằm ngang cắt
đồ thị không quá một điểm.
Tiêu chuẩn đường thằng nằm ngang
Lưu ý: Phân biệt giữa ký hiệu hàm ngược f −1 và nghịch đảo của.
1
f −1 (x) ̸= = [f (x)]−1 .
f (x)

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 23 / 32
Hàm lượng ngược
■ Hàm y = sin x
Hàm ngược y = sin−1 x nếu

π π
sin y = x and − ≤y ≤
2 2
Ta có
π π
sin−1 (sin x) = x for − ≤x ≤ ,
2 2 Hình: y = sin−1 x = arcsin x
−1
sin(sin y) = y for − 1 ≤ y ≤ 1.
thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 24 / 32
Hàm lượng giác ngược
Hình: y = cos x
Hình: y = cos−1 x
Hàm ngược của y = cos x là hàm y = cos−1 x = arccos x sao cho
cos y = x and 0≤y ≤π
Ta có
cos−1 (cos x) = x for 0 ≤ x ≤ π,
cos(cos−1 y ) = y for − 1 ≤ y ≤ 1.
thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 25 / 32
Hàm lượng giác ngược
Hình: y = tan x Hình: y = tan−1 x = arctan x

Hàm ngược của hàm y = tan x là y = tan−1 x sao cho
π π
tan y = x and − < y <
2 2
Ta có
π π
tan−1 (tan x) = x for − < x < ,
2 2
tan(tan−1 y ) = y for all y .
thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 26 / 32
thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 27 / 32
Ví dụ 14
Tìm miền xác định của hàm số sin−1 (2 − 3x 2 )
Ví dụ 15
Đơn giản đại lượng sau cos−1 cos 13π

3
Ví dụ 16
Tính giá trị sau

π −1 1
1 sin − sin
3 2
2

2 tan
1 −1
sin
2a
+
1
cos −1 1 − a
2 1 + a2 2 1 + a2

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 28 / 32
Ví dụ 17

1−x 1
Giải phương trình tan−1 = tan−1 x, x >0
1+x 2

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 29 / 32
Ví dụ 18
Tính giá trị sau
a. sin sin−1 0.5 b. sin sin−1 2


A painting 3 ft high is hung on a wall in such a way that its lower edge is
7 ft above the floor. An observer whose eyes are 5 ft above the floor stands
x ft away from the wall. Express the angle θ subtended by the painting as
a function of x.

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 30 / 32
thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 31 / 32
To determine the height of the building, select a point P and find the
angle of elevation to be α. Then move out a distance of x units (on a level
plane) to point Q and that the angle of elevation is now β. Find the
height h of the building, as a function of x.
Hình: Determining height

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 31 / 32
Reciprocal identities for inverse trigonometric functions
1
sec−1 x = cos−1 , if |x| >≥ 1
x
1
csc−1 x = sin−1 if |x| ≥ 1
x
π
cot−1 x = − tan−1 x
2
1 1
here sec x = and csc x =
cos x sin x

thị Education)
Ngày 16 tháng 10 năm 2023 32 / 32

Lecture Note On Chapter 1 - TV

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Lecture Note On Chapter 1 - TV

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chương 1.

Tran Van Nam

Faculty of Applied Sciences

Ngày 16 tháng 10 năm 2023

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

1 Một số khái niệm về hàm số

3 Một số tính chất của hàm số

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Định nghĩa 1 (Function)

D: miền xác định của hàm số.

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

1 Tính f (−2), f (0), f (1)

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

a. Khoảng cách mà vật đi được trong hai giây đầu tiên?

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

trong đó x là số giờ làm việc bắt đầu từ 8h sáng, (0 ≤ x ≤ 8).

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Định nghĩa 2 (Sự bằng nhau của các hàm số)

h(x) bằng f (x)? bằng g (x)?

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Định nghĩa 3 (Đồ thị hàm số)

G := {(x, f (x)) : x ∈ D} . (2)

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

■ Tính đối xứng Cho f là hàm số xác định trên D ⊆ R.

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

(a) f (x) = x 2 (b) g (x) = x 3 (c) h(x) = x 2 + 5x.

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Hàm f được gọi là tăng thực sự

f (x1 ) < f (x2 ) (f (x1 ) ≤ f (x2 ))

Hàm f được gọi là giảm thực sự

f (x1 ) > f (x2 ) (f (x1 ) ≥ f (x2 ))

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Định nghĩa 4 (Hàm hợp)

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Định nghĩa 5 (Hàm ngược)

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

NOTICE: Không phải mọi hàm đều có hàm ngược.

"Hàm số f có hàm ngược f −1 nếu và chỉ nếu nó là hàm một -một."

Định nghĩa 6 (Hàm một-một)

f (x1 ) ̸= f (x2 ) với mọi x1 ̸= x2 .

f (x) = x 3 là hàm một-một

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Tiêu chuẩn đường thằng nằm ngang

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Hàm ngược y = sin−1 x nếu

Hình: y = tan x Hình: y = tan−1 x = arctan x

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Ví dụ 19 (Exercise 53, p. 60)

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Hình: Determining height

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

Tran Van Nam (Faculty of Applied Sciences HCMC University

You might also like