Sınıf Akıl Defterim

Adı Soyad
ı:
Telefo
nunuzu
göste yan taraft
rilen şekild a
tutun eki gibi Test
uz.
“Test”
alanın
1 a işaret
leme yapm
2 6 ayınız
.
3 7 11
4 8 12
5 9 13
10 14
15
SELAHATTİN
BEKTAŞ
tımları
Kısa Konu Anla
r
Örnek Çözümle
ları
Etkinlik Sayfa
kları
Çalışma Yapra
ler
Değerlendirme
Değe
rlend
irme
1
4 2 2
6 2 Adı Soyadı:
3 1
4 4 Yandak
Telefonun
gösterilenuzu yan
şekildekitarafta
tutunuz. gibi Test
+
“Test”
1
i
alanına
işaretlem
2 6 e yapmayın
m to
3 ız.
7 11
1 7
7 s inin so plama iş
4 8 12
5 9 13
10 14
15
A. 7 eçe nuc le-

nekt u h
4 e ve
C. 7 73 rilm angi
583 iştir
B. 7 ?
4
D. 7 83
Adı So
yadı:
475
Telefo
göster nunuzu ya
ilen şe n
kilde tarafta
tutunu
2 z. Test
“Test”
1 al anına
- 2 6
işare
tlem
e yapm
ayınız.
Bin 3
Y.
O. = 4
7 11
B. 8 12
Bin
SELAHATTİN BEKTAŞ
5 9
Y. 13
Yuka O.
B. 10
r
karm ıdaki a
Bin 14
Y.
O.
ba
15
a iş
lemin küste m
B.
abak
üste in s odell
kaç onuc enen
bonc u
A. 4 uk k nu gös çı-
ullan te
C. 8 ılma ren
Adı Soyadı:
lıdır 5
B. 6 ? Telefonunuzu yan tarafta
gösterilen şekildeki gibi
Test
D. 1 3
tutunuz.
“Test” alanına işaretleme yapmayınız.
0 Yuka - 0 - 511
r 12 - 6
kulla ıda23ki r 78
1 6
n aka
sam arak 9 m
13
3 ları14
aklı 5 yaza10b
4
ile
15
yaln
basa e ız b
220
0 mak n büyük ceğimiz ir k
ez
kaçt lı en d
ır? küçü çift say ört ba-
1 k te ı ile
k sa
A. 1 yının dört
2 fark
2 C. 2 24 ı
250
B. 2
? 450
Yuka D. 3
465
r
378 ıdaki ot
5 y obüs
220 olcu ler b
0 k t ir ay
kaç işi t aşımışla d
kişi aş rdır a topla 6
taşım ıdığına . 1. m 1 3
ıştır göre oto
2. o büs
? 4 5
A. 1 + 1 2 Yan
5 tobü 6 3 m daki t
C. 2 85
UYGULAMAYI CEP TELEFONUNA İNDİR
s inin opla
175 tahm en ma
B. 1 yuva işle-
6 ini rlan yakın
D. 5 50 kaç
fark
ile ge ara o nluğ
985 vard rçek so k yapıl a
ANINDA SONUCU ÖĞREN

ır? nucu
4
Past A. 2 aras an
aned ında
lerd e 12 B. 1
en 4 3 sim 3
38 2 ek C. 3
fazla sik p it vard 8
topla da b o ır D. 8
mk örek ğaça, sim . Simit-
rek a
vard ç tane p vardır. itler
Past den
7
ır? oğaç Ded
a, sim ane em
A. 8 it ve de yılın 19
1 bö- da İs 24 yılın
B. 1 göre ta da d
61 dede nbul’a g oğm
kaç u
C. 2
84 yaşın m İstan öç etmiş ş. 1982
D. 3 dayd bul’a tir.
65 ı? göç Bu
A. 5 ettiğ na
2 inde
C. 6
2
B. 5
8
D. 6
7
43 Akıllı Tahta Uygulamaları İçin
www.caliskanari.com.tr
www.caliskanarizkitap.com
Çalışkan Arı Akıllı Optik Okuma
Tüm Akıllı Telefonlar Ve Tabletlerde Çalışır.
Android Uygulaması IOS Uygulaması
Ücretsiz İndir
Yazar
Selahattin BEKTAŞ
Genel Yayın Yönetmeni

Alev BALMUK
Dizgi ~ Grafik
Çalışkan Arı Yayıncılık
Dizgi Servisi
www.caliskanari.com.tr
Baskı
Ankara, 2020
Özgün Matbaacılık San. ve
Tic. A.Ş
Ankara Polatlı Kara Yolu
52. Km.
Nurlu Mevkii Özgün Grup
Sitesi, İSTİKLAL MARŞI
Temelli - Sincan / Ankara
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Sertifika No: 44327
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
İstanbul Murat Yay. Dağ. Paz.
Turz. Rekl. Gıda İnş. Tic.
Ltd. Şti. Kartaltepe Mah. 5. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!
Şirin Sokak. No: 6-8 Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?
Sefaköy / Küçükçekmece Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl…
İSTANBUL Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!
Tel: 0212 639 39 12 - 43
Fax: 0212 540 73 63
Mehmet Âkif ERSOY
Sertifika No: 15307
2
İçindekiler
MATEMATİK Problemler.......................................................87
Doğal Sayılar.....................................................7 Kesirleri Karşılaştırma...................................89
Basamak ve Bölük Adları - Kesirlerde Toplama İşlemi...........................93
Basamak Değeri..............................................11 Kesirlerde Çıkarma İşlemi............................95
Doğal Sayılarda Çözümleme.......................13 Problemler.......................................................97
En Yakın Onluğa Yuvarlama.......................15 Değerlendirme 4.............................................99
En Yakın Yüzlüğe Yuvarlama......................16
Doğal Sayılarda Sıralama.............................17 Zaman Ölçüleri.............................................101
Sayı Örüntüleri...............................................19 Gün-Ay-Yıl-Mevsim....................................103
Problemler.......................................................21 Problemler.....................................................105
Değerlendirme 1.............................................23 Sütun Grafiği................................................107
Üçgen, Kare, Dikdörtgen............................109
Toplama İşlemi...............................................25 Kenar Uzunluklarına Göre Üçgenler........110
Çıkarma İşlemi...............................................29 Birim Küplerle Yapı Oluşturma................111
Zihinden Çıkarma İşlemi..............................33 Açılar..............................................................113
Zihinden Toplama İşlemi.............................34 Simetri............................................................115
Toplama İşleminde Tahmin Sonuç.............35 Değerlendirme 5...........................................117
Problemler.......................................................37
Çıkarma İşleminde Tahmini Sonuç.............39 Uzunluk Ölçüleri.........................................119
Problemler.......................................................41 Problemler.....................................................121
Değerlendirme 2.............................................43 Çevre Hesaplamaları...................................123
Problemler.....................................................127
Çarpma İşlemi................................................45 Alan Hesaplamaları.....................................129
Kısa Yoldan Çarpma.....................................51 Dikdörtgen ve Karenin Alanını Bulma....130
Problemler.......................................................53 Değerlendirme 6...........................................131
Bölme İşlemi...................................................55
Zihinden Bölme..............................................61 Tartma............................................................133
Tahmini Bölme...............................................62 Sıvıları Ölçme...............................................135
Çarpma Bölme İlişkisi...................................63 Problemler.....................................................137
Problemler.......................................................65 Değerlendirme 7...........................................139
Eşitlikler...........................................................67
Problemler.......................................................69 TÜRKÇE
Değerlendirme 3.............................................73 Alfabetik Sıralama.......................................143
Çağrışım ve Kelimede Anlam....................145
Kesirler (Basit Kesir)......................................75 Zıt (Karşıt) Anlamlı Kelimeler...................147
Basit Kesri Sayı Doğrusunda Gösterme.....76 Eş Anlamlı (Anlamdaş) Kelimeler............149
Kesirler (Bileşik Kesir)...................................77 Okuma Metni (Fedakâr Kadın)..................151
Bileşik Kesri Sayı Doğrusunda Gösterme..78 Eş Sesli (Sesteş) Kelimeler..........................153
Kesirler (Tam Sayılı Kesirler).......................79 Gerçek ~ Mecaz ~ Terim Anlam...............157
Tam Sayılı Kesri Sayı Doğrusunda Okuma Metni (Başarıya Ulaşmak)............159
Gösterme.........................................................80 Değerlendirme 1...........................................161
Basit Kesirleri Karşılaştırma.........................83
Bir Çokluğun Belirten Kadarını Bulma......85
3
Kurallı Cümle...............................................163 FEN BİLİMLERİ
5N 1K.............................................................165 Yer Kabuğu ve Dünya’mızın
Neden (Sebep) - Sonuç Cümleleri.............167 Hareketleri....................................................239
Karşılaştırma İfadeleri.................................169 Değerlendirme 1...........................................243
Benzetme.......................................................171
Örneklendirme.............................................172 Besinlerimiz..................................................245
Anlatım Bozuklukları..................................173 Değerlendirme 2...........................................251
Okuma Metni (Hafta Sonu Gezisi)............175
Değerlendirme 2...........................................177 Kuvvetin Etkileri..........................................253
Değerlendirme 3...........................................257
Yazım Kuralları............................................179
Noktalama İşaretleri....................................181 Maddenin Özellikleri..................................259
Yazım ve Noktalama...................................185 Değerlendirme 4...........................................267
“De – Da” ve “Ki ve Mi”nin Yazımı.........187
Değerlendirme 3...........................................189 Aydınlatma ve Ses Teknolojileri................269
Değerlendirme 5...........................................273
Metinde Konu - Metinde Başlık.................191
Ana Fikir, Ana Duygu.................................192 İnsan ve Çevre..............................................275
Hikaye Unsurları ve Basit Elektrik Devreleri...............................277
Kahraman Özellikleri..................................193 Değerlendirme 6...........................................281
Gerçek ve Hayal Ürünü İfadeler...............195
Olayları Oluş Sırasına Koyma....................197 SOSYAL BİLGİLER
Deyimler ve Atasözleri...............................199 Birey ve Toplum...........................................285
Metinde Giriş, Gelişme, Sonuç..................201 Değerlendirme 1...........................................291
Değerlendirme 4...........................................203
Kültür ve Miras............................................293
Yönerge Yazma............................................205 Değerlendirme 2...........................................299
Karma Dil Bilgisi Etkinlikleri . ..................207
Karma Dil Bilgisi Etkinlikleri . ..................209 İnsanlar, Yerler ve Çevreler........................301
Okuma Metni (Emeğin Tadı) ....................211 Değerlendirme 3...........................................309
Karma Dil Bilgisi Etkinlikleri . ..................215 Bilim, Teknoloji ve Toplum........................311
Karma Dil Bilgisi Etkinlikleri . ..................217 Değerlendirme 4...........................................315
Okuma Metni (Çivi)....................................219
Karma Dil Bilgisi Etkinlikleri . ..................221 Üretim, Dağıtım ve Tüketim......................317
Okuma Metni (Tren Gelir Hoş Gelir).......227 Etkin Vatandaşlık.........................................323
Karma Dil Bilgisi Etkinlikleri . ..................233 Küresel Bağlantılar......................................329
Değerlendirme 5...........................................235 Değerlendirme 7...........................................333
Cevap Anahtarı...............................................335
Kaynakça.........................................................336
4
.....
.....
6
Doğal Sayılar
Sayılar sağdan sola doğru üçerli gruplandırılarak bölüklere ayrılır. Her bölükte önce sayı
okunur. Sonra bölüğün adı söylenir. Not: Birler bölüğünün adı söylenmez.
Etkinlik Aşağıdaki sayıların bölüklerine dikkat ederek okunuşlarını yazınız.
Bölük Adı Binler Bölüğü Birler Bölüğü Bölük Adı Binler Bölüğü Birler Bölüğü
Sayı 4 136 Sayı 3 215
Sayının Sayının
Dört bin yüz otuz altı ............... bin .............................................
Okunuşu Okunuşu
Sayı 5 185 Sayı 8 312
Sayının Sayının
............... bin ............................................. ............... bin .............................................
Okunuşu Okunuşu
Sayı 4 305 Sayı 5 410
Sayının Sayının
............... bin ............................................. ............... bin .............................................
Okunuşu Okunuşu
Etkinlik Aşağıdaki sayıların okunuşlarını yazınız.
2475
8405
6500
5003
2018
3020
Etkinlik Aşağıda okunuşları verilen sayıları rakamlarla yazınız.
Beş bin yüz on iki Dört bin üç
Altı bin dört yüz Yedi bin yirmi üç
Dokuz bin kırk İki bin dört yüz iki
İki bin on dokuz Üç bin üç

7
Sayı 15 210 Sayı 35 312
Sayının Sayının
.................... bin ........................................ .................... bin ........................................
Okunuşu Okunuşu
Sayı 47 132 Sayı 22 300
Sayının Sayının
.................... bin ........................................ .................... bin ........................................
Okunuşu Okunuşu
Sayı 53 503 Sayı 70 105
Sayının Sayının
.................... bin ........................................ .................... bin ........................................
Okunuşu Okunuşu
23 406
30 314
42 018
50 102
20 020
90 009
10 100
95 010
Yirmi iki bin yüz on iki Yirmi yedi bin iki
On altı bin iki yüz beş Otuz iki bin on altı
Kırk iki bin yüz yedi Kırk iki bin yüz üç
Elli iki bin kırk üç Yirmi bin on iki
Doksan üç bin kırk iki Elli bin beş

8
Doğal Sayılar
Sayı 213 125 Sayı 518 341
Sayının Sayının
.............................. bin .............................. .............................. bin ..............................
Okunuşu Okunuşu
Sayı 125 102 Sayı 340 740
Sayının Sayının
.............................. bin .............................. .............................. bin ..............................
Okunuşu Okunuşu
Sayı 405 200 Sayı 500 105
Sayının Sayının
.............................. bin .............................. .............................. bin ..............................
Okunuşu Okunuşu
126 500
174 684
400 003
275 006
302 200
200 107
501004
400 010
Yüz iki bin üç 102 003 Beş yüz kırk iki bin on iki
Yüz beş bin üç yüz bir Yüz otuz bin on sekiz
Yüz otuz bin sekiz Yüz elli bin beş
Dört yüz bin on altı Beş yüz iki bin dokuz
Sekiz yüz bin bir Üç yüz bin yüz

9
4542 Dört bin beş yüz kırk iki
5064
8008
7010
32 543
20 675
50 048
60 302
284 657
200 405
100 010
500 007
300 300
694 014
Beş bin on iki 5012 Beş yüz elli beş bin beş
Altı bin yedi Altı yüz altı bin on altı
On bin yüz dokuz Sekiz yüz bir bin on iki
Elli bin beş yüz bir Yüz bin bir
Kırk iki bin otuz Yüz yirmi bin kırk sekiz
Yetmiş bin yedi Dokuz yüz dokuz bin iki
Doksan bin on dokuz Yüz bin yüz
Seksen bin sekiz yüz Beş yüz beş bin dokuz
10
Basamak ve Bölük Adları - Basamak Değeri
Sayılarda rakamların bulunduğu yerlere basamak denir. Basamaklar sağdan sola birler, on-
lar, yüzler, binler, on binler, yüz binler... basamakları olarak adlandırılır.
Basamaklar sağdan sola üçerli gruplandırılarak bölüklere ayrılır. Birler, onlar, yüzler basa-
makları birler bölüğünde; binler, on binler, yüz binler basamakları da binler bölüğünde bulunur.
Rakamların bulunduğu basamağa göre aldığı değere basamak değeri denir.
Bölük adları Binler bölüğü Birler bölüğü
Basamak adları Yüz binler On binler Binler Yüzler Onlar Birler
Sayı 2 1 4 5 7 8
Basamak değeri 200 000 10 000 4000 500 70 8
Etkinlik Aşağıdaki tablolarda boş bırakılan bölümleri tamamlayınız.
Bölük adları Binler bölüğü Birler Bölüğü
Basamak adları Yüzler Onlar Birler
Sayı 2 4 2 8 3 6
Basamak değeri
Bölük adları Birler bölüğü
Basamak adları Yüz binler On binler Binler
Sayı 5 3 6 8 3 2
Basamak değeri
Bölük adları
Basamak adları
Sayı 1 7 9 3 0 2
Basamak değeri
11
Etkinlik Aşağıdaki sayıların basamak adlarını ve basamaklarındaki rakamların basamak
değerlerini örnekteki gibi yazınız.
Basamak Basamak Basamak Basamak

2 14 7 0 3 adları değerleri 4 2 6 5 7 3 adları değerleri
Birler 3
Onlar 0
Yüzler 700
Binler 4000
On binler 10 000
Yüz binler 200 000

1 7 5 8 3 2 adları değerleri 2 7 6 5 4 3 adları değerleri

6 4 3 2 1 8 adları değerleri 7 6 3 5 0 6 adları değerleri
Etkinlik Aşağıda hangi basamakta hangi rakamın olduğu verilmiştir. Basamaklarına
dikkat ederek sayıları örnekteki gibi yazınız.
Binler basamağı : 6
Binler basamağı : 3
Yüzler basamağı : 5 Birler basamağı : 3
On binler basamağı : 7 73 598 On binler basamağı : 8
Onlar basamağı : 9 Onlar basamağı : 4
Birler basamağı : 8 Yüzler basamağı : 2
On binler basamağı : 3 Yüz binler basamağı : 2

Yüz binler basamağı : 5 Binler basamağı : 3
Yüzler basamağı : 0 Yüzler basamağı : 5
Birler basamağı : 9 Birler basamağı : 4
Binler basamağı : 7 Onlar basamağı : 8
Onlar basamağı : 6 On binler basamağı : 4
12
Doğal Sayılarda Çözümleme
Bir sayının; birliklere, onluklara, yüzlüklere, binliklere, on binliklere, yüz binliklere... ayrılarak
toplama işlemi şeklinde yazılmasına sayıları çözümleme denir.
275 834 sayısının çözümlenişini üç farklı şekilde yapalım.
1. 2 yüz binlik + 7 on binlik + 5 binlik + 8 yüzlük + 3 onluk + 4 birlik
2. (2 x 100 000) + (7 x 10 000) + (5 x 1000) + (8 x 100) + (3 x 10) + (4 x 1)
3. 200 000 + 70 000 + 5000 + 800 + 30 + 4
Etkinlik Aşağıdaki sayıları üç farklı şekilde çözümleyiniz.
24 532
1 24 532
24 532
36 584
2 36 584
36 584
128 365
3 128 365
128 365
374 562
4 374 562
374 562
865 634
5 865 634
865 634
13
Etkinlik Aşağıda çözümlenişi verilen sayıları yazınız.
2 binlik + 4 yüzlük + 5 onluk + 2 birlik
2 on binlik + 5 binlik + 3 yüzlük + 4 onluk + 2 birlik
1 yüz binlik + 8 on binlik + 4 binlik + 5 yüzlük + 3 onluk + 1 birlik
3 yüz binlik + 8 binlik + 5 yüzlük + 3 onluk + 5 birlik
5 yüz binlik + 3 on binlik + 5 onluk + 8 birlik
(4 x 1000) + (3 x 100) + (5 x 10) + (8 x 1)
(3 x 10 000) + (2 x 1000) + (4 x 100) + (3 x 10) + (2 x 1)
(4 x 100 000) + (3 x 10 000) + (2 x 1000) + (2 x 10) + (4 x 1)
(5 x 100 000) + (4 x 1000) + (3 x 100) + (3 x 1)
(7 x 100 000) + (5 x 100) + (4 x 10) + (8 x 1)
50 000 + 3000 + 400 + 20 + 5
20 000 + 3000 + 40 + 8
60 000 + 400 + 50 + 9
800 000 + 40 000 + 500 + 70 + 7
300 000 + 50 000 + 4000 + 200 + 7
Etkinlik Çözümlenişleri karışık şekilde verilen sayıları örnekteki gibi yazınız.
5 birlik + 4 yüz binlik + 5 on binlik + 3 yüzlük + 4 onluk + 3 binlik 453 345
3 on binlik + 5 birlik + 8 yüz binlik + 4 binlik + 6 onluk + 7 yüzlük
7 yüzlük + 3 on binlik + 8 yüz binlik + 4 onluk
6 binlik + 8 on binlik + 3 yüz binlik + 6 yüzlük
7 yüzlük + 3 binlik + 3 yüz binlik + 6 birlik
14
En Yakın Onluğa Yuvarlama
Sayıları en yakın onluğa yuvarlarken birler basamağına bakarız. Birler basamağındaki ra-
kamlar 1, 2, 3, 4 ise sayı, kendi onluğuna yuvarlanır. Birler basamağındaki rakamlar 5, 6, 7, 8,
9 ise sayı bir üst onluğa yuvarlanır.
73 70 164 160 5436 5440
48 50 125 130 3845 3850
35 40 246 250 7554 7550
Etkinlik Aşağıda verilen sayıları en yakın onluğa yuvarlayınız.
62 51 93
75 48 36
29 17 54
248 369 487
336 523 274
452 391 445
2841 3754 6348
8126 6752 6243
9325 5447 8149
8741 8347 9488
7325 8444 5629
3718 1875 9546
15
En Yakın Yüzlüğe Yuvarlama
Sayıları en yakın yüzlüğe yuvarlarken sayıların onlar basamağına bakarız. Onlar basama-
ğındaki rakamlar 0, 1, 2, 3, 4 ise sayı, kendi yüzlüğüne; 5, 6, 7, 8, 9 ise sayı, bir üst yüzlüğe
yuvarlanır.
405 400 2495 2500 2436 2400
220 200 3152 3200 47 18 4700
562 600 5346 5300 2271 2300
Etkinlik Aşağıdaki sayıları en yakın yüzlüğe yuvarlayınız.
735 255 329
552 438 546
7315 4633 6146
8427 1256 5364
6543 4567 7864
3284 6872 8337
5876 4541 6555
Etkinlik Aşağıda verilen sayıları sırasıyla en yakın onluğa ve en yakın yüzlüğe yuvarlayınız.
Sayı En yakın En yakın Sayı En yakın En yakın

onluk yüzlük onluk yüzlük
436 2475
647 4836
354 5752
225 3645
16
Doğal Sayılarda Sıralama
İki sayı karşılaştırılırken önce basamak sayılarına bakılır. Basamak sayısı fazla olan sayı bü-
yüktür.
24 514 5 basamaklı 245 140 6 basamaklı 245 140 > 24 514
Basamak sayıları eşit olan iki sayı, en büyük basamaklarından başlanarak karşılaştırılır. Aynı
basamaktaki rakamı büyük olan sayı, diğerinden daha büyüktür.
65 183 > 52 752 45 621 > 44 722 47 814 > 47 675
Etkinlik Aşağıda verilen sayıları büyükten küçüğe doğru sıralayınız.
Sayılar Sıralama
_ 24 375 - 5734 - 8621 > >
_ 44 536 - 214 506 - 56 714 > >
_ 345 426 - 339 514 - 382 475 > >
_ 418 275 - 418 386 - 418 532 > >
_ 284 548 - 286 575 - 284 338 > >
_ 713 641 - 715 023 - 699 587 > >
_ 97 219 - 100 121 - 96 999 > >
Etkinlik Aşağıda verilen sayıları küçükten büyüğe doğru sıralayınız.
Sayılar Sıralama
_ 27 614 - 43 536 - 36 475 < <
_ 45 436 - 46 575 - 43 834 < <
_ 265 324 - 24 562 - 76 854 < <
_ 275 436 - 258 642 - 284 596 < <
_ 52 475 - 52 642 - 52 775 < <
_ 365 475 - 365 342 - 365 683 < <
_ 763 287 - 763 301 - 810 129 < <
17
Etkinlik Aşağıdaki karşılaştırmalarda ¡..............™ yerine yazılabilecek en küçük sayıyı bulup
yazınız.
F 34 376 > 34 375 F ...................... > 42 856 F ...................... > 74 316
F ...................... > 128 456 F ...................... > 296 375 F ...................... > 40 304
Etkinlik Aşağıdaki karşılaştırmalarda ¡..............™ yerine yazılabilecek en büyük sayıyı bulup
yazınız.
F 42 475 > 42 474 F 39 645 > ............ F 296 000 > ............
F 136 475 > ............ F 273 854 > ............ F 374 529 > ............
Etkinlik Aşağıdaki ifadelerde belirtilen sayıları rakamlarla yazınız.
Dört basamaklı en büyük sayı:
Dört basamaklı en küçük sayı:
Dört basamaklı en küçük tek sayı:
Dört basamaklı en büyük tek sayı:
Dört basamaklı en küçük çift sayı:
Dört basamaklı en büyük çift sayı:
Etkinlik 5-7-4-2 rakamlarını yalnız bir kez kullanarak oluşturabileceğiniz dört basa-
maklı doğal sayılardan istenenleri yazınız.
F En büyük doğal sayı: F En küçük doğal sayı:
F En büyük çift doğal sayı: F En küçük çift doğal sayı:
F En büyük tek doğal sayı: F En küçük tek doğal sayı:
Etkinlik 3, 0, 4, 6 rakamlarını yalnız bir kez kullanarak oluşturabileceğiniz dört basa-
maklı doğal sayılardan istenenleri yazınız.
F En büyük doğal sayı: F En küçük doğal sayı:
F En büyük çift doğal sayı: F En küçük çift doğal sayı:
F En büyük tek doğal sayı: F En küçük tek doğal sayı:
18
Sayı Örüntüleri
Belirli kurala göre sıralanmış sayı dizilerine sayı örüntüleri denir. Örüntü, sayılar arasındaki
kuralı bulup bu kuralı devam ettirmek için yapılan akıl yürütme işidir.
Aşağıdaki sayı örüntülerinin kurallarını bulup örüntüyü devam ettiriniz.
+4 +4 +4 +4 +4 +4
23 ............
3, 7, 11, 15, 19, .........., 27 Örüntünün kuralı: Sayılar 3’ten başlayıp dörder artmaktadır.
Aşağıda verilen kurala uygun bir örüntü oluşturunuz.
Kural: 8’den başlayıp sayılar 5 artırılır, 2 eksiltilir. Örüntü: 8, 13, 11, 16, 14, 19, 17
Etkinlik Aşağıda verilen örüntülerin kurallarını bulup yazınız. Örüntüyü üç adım devam
ettiriniz.
14, 18, 15, 19, 16 .........., ............, .......... Kural:
54, 50, 48, 44, 42 ............, ............, ............ Kural:
2, 5, 10, 13, 18, ............, ............, ............ Kural:
3, 10, 7, 14, 11, ............, ............, ............ Kural:
5, 8, 12, 15, 19, ............, ............, ............ Kural:
Etkinlik Aşağıda verilen kurallara uygun örüntüler oluşturunuz.
Kural: Sayı önce 3 artırılır, sonra 5 eksiltilir.
Örüntü: 30, ............, ............, ............, ............, ............
Kural: Sayı önce 2 eksiltilir, sonra 5 artırılır.
Örüntü: 4, ............, ............, ............, ............, ............
Kural: Sayı önce 6 artırılır, sonra 3 eksiltilir.
Örüntü: 7, ............, ............, ............, ............, ............
Kural: Sayı önce 1 eksiltilir, sonra 2 artırılır.
Örüntü: 3, ............, ............, ............, ............, ............
Kural: Sayı önce 2artırılır, sonra 3 artırılır.
Örüntü: 8, ............, ............, ............, ............, ............

19
Etkinlik Aşağıda verilen örüntüleri devam ettiriniz.
5 15 20 30 35 45 50
8 10 13 15 18 20 23
10 14 12 16 14 18 16
3 6 5 10 9 18 17
4 8 6 12 10 20 18
7 14 21 28 35 42 49
Etkinlik Aşağıdaki örüntülerin kuralını bulup eksik bölümleri tamamlayınız.
7 10 9 12 11 13 15 17
5 8 12 15 19 26 29 36
6 10 14 22 30 38 46
1 2 4 5 7 8 11 14
100 80 90 70 80 50 40 50
6 9 13 16 20 23 34 41
20
Problemler
1 383 454 sayısının birler bölüğündeki 5 19 - 18 - 23 - - 27 - 26 -

4 rakamlarının basamak değerleri farkı
kaçtır? Yukarıdaki örüntüde ve yerine ge-
lecek olan sayıların toplamı kaçtır?
2 Otuz beş bin dört yüz on iki sayısının birler 6 2, 0, 5 rakamları ile yazılabilecek üç ba-
bölüğü ile binler bölüğünün toplamı kaç- samaklı en küçük çift sayı ile en büyük tek
tır? sayının toplamı kaçtır?
3 38 462 sayısının binler ve onlar basa- 7 837 654 sayısının onlar ve birler bas-
mağındaki rakamların basamak değerleri mağındaki rakamların basamak değerleri
farkı kaçtır? farkı kaçtır?
4 376 sayısının en yakın yüzlüğe yuvarlan- 8 325 674 sayısının yüzler ve onlar basa-
mış hâli ile sayının kendisi arasındaki fark mağındaki rakamların basamak değerleri
kaçtır? toplamı kaçtır?
21
9 234 sayısının en yakın onluğa yuvarlanmış 13 375 > ........... > 372
hâli ile sayının kendisi arasındaki fark kaçtır? Yukarıdaki sıralamada “...........“ ile belirtilen
yere gelebilecek sayıların toplamı kaçtır?
10 Üç basamaklı en büyük çift sayı ile üç ba- 14 Yüzler basamağı 7 olan üç basamaklı en
samaklı en küçük tek sayının farkı kaçtır? büyük sayı ile üç basamaklı en küçük sayı-
nın toplamı kaçtır?
11 3, 0, 4 rakamları ile oluşturulabilecek en 15 Üç basamaklı en büyük sayıdan, rakamları

büyük sayı ve en büyük tek sayının topla- birbirinden farklı üç basamaklı en küçük
mı kaçtır? sayıyı çıkarırsak sonuç kaç olur?
12 “5 artıp 2 azalır.“ kuralına göre 7 ile baş- 16 246 < ? < 260
layan bir örüntü oluşturursak örüntünün “?“ yerine yazılabilecek en büyük sayı ile
dördüncü adımındaki sayı kaç olur? en küçük sayının toplamı kaçtır?
22
Değerlendirme 1
Adı Soyadı:
Telefonunuzu yan tarafta Test

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1
t 42 805 Adı Soyadı:
Telefonunuzu yan tarafta

Test
gösterilen şekilde tutunuz.
Yukarıdaki otomobilin fiyatının oku-
nuşu hangi seçenekte doğru olarak 1 6 11
verilmiştir?
2 7 12
3 8 13
4 9 14
A. Kırk iki bin sekiz yüz on beş 5 10 15
B. Kırk iki bin sekiz yüz beş
C. Kırk bin sekiz yüz beş
D. Kırk bin iki yüz seksen beş
5
On binler basamağı 5
2 321 834 Yüz binler basamağı 3
Yukarıdaki sayının on binler basa-
mağındaki rakamın basamak değeri
Onlar basamağı 2
kaçtır?
Yukarıdaki tabloda basamaklarında-
A. 30 000 ki rakamları verilen sayı aşağıdaki-
B. 20 000 lerden hangisidir?
C. 10 000
D. 80 000 A. 5 320
B. 503 020
C. 350 020
D. 305 020
3 Dört yüz beş bin on
Yukarıda okunuşu verilen sayı aşağı-
dakilerden hangisidir? 6 280 505
A. 405 010 Yukarıda verilen sayıdaki tekrar
B. 40 510 eden rakamın basamak değerleri
C. 400 510 toplamı kaçtır?
D. 4 005 010
A. 505
B. 5005
C. 10
4 427 346 D. 500
Yukarıdaki sayıda kırmızı renkle

gösterilen rakamların basamak de- 7 “570”e yuvarlanabilecek en büyük
ğerleri toplamı kaçtır? sayı kaçtır?
A. 7 B. 340 A. 569 B. 571

C. 700 D. 3040 C. 579 D. 574
23
8 12 Kural: 5 artar, 2 eksilir.
(5x10 000)+(3x100)+(4x1) Aşağıdaki örüntülerden hangisinin

kuralı yukarıdaki gibidir?
A. 4-9-6-11-8-13
Yukarıdaki tahtada çözümlenişi ve- B. 5-2-5-2-5-2
rilen sayı aşağıdakilerden hangisidir? C. 6-11-9-14-12-17
D. 5-10-15-20-25-30
A. 503 004
B. 50 034
C. 50 304
D. 53 004
9 sHsnl
Modellerle gösterilen sayı aşağıdaki-

lerden hangisi olabilir?
13 4375 > ...
A. 35 341
B. 334 534 Yukarıdaki karşılaştırmada “...”
C. 32 241 yerine yazılabilecek en büyük sayı
D. 26 326 kaçtır?
A. 4374
B. 4375
C. 4376
10 Aşağıdaki sayılardan hangisinin en D. 9999
yakın yüzlüğe yuvarlanışı doğrudur?
Sayı En yakın yüzlük

A. 2412 2410
B. 3524 3500
C. 3835 3900
D. 4529 4530
14 Rakamları birbirinden farklı dört

11 23 452 - 203 450 - 234 521 basamaklı en küçük tek sayının yüz-
ler basamağındaki rakamın basamak
Yukarıdaki sayıların büyükten küçüğe değeri kaçtır?
sıralanışı hangi seçenekte verilmiştir?
A. 200
A. 203 450 > 234 521 > 23 452 B. 100
B. 234 521 > 203 450 > 23 452 C. 0
C. 234 521 > 23 452 > 203 450 D. 300
D. 23 452 > 203 450 > 234 521
24
Toplama İşlemi
İki veya daha fazla sayının alt alta veya yan yana yazılarak toplanmasına toplama işlemi
denir.
3 8 5 385 + 438 = 823 2 4 7 5 2475 + 1386 = 3861

+ 4 3 8 + 13 8 6
8 2 3 3 8 6 1
Etkinlik Aşağıdaki toplama işlemlerini yapınız.
4 2 5 5 4 8 4 2 7 2 8 7
+ 3 1 8 + 3 4 7 + 5 3 9 + 6 0 6
5 3 8 6 7 5 3 8 9 5 4 7
+ 3 7 4 + 2 8 8 + 2 7 5 + 6 8 5
8 7 3 9 7 4 8 4 2 4 7 9
+ 6 8 8 + 5 6 6 + 3 7 9 + 2 2 5
2 7 1 4 3 3 2 8 2 5 4 2 5 3 7 8
+ 2 4 7 + 2 4 6 + 3 7 9 + 4 7 2
6 8 9 4 3 9 6 2 5 5 4 2 6 7 1 4
+ 7 5 8 + 3 7 8 + 8 6 9 + 6 5 9
8 2 2 5 3 2 4 5 3 9 2 6 3 9 7 4
+ 7 8 4 + 9 8 6 + 7 2 8 + 4 4 8
5 2 4 8 4 7 9 2 7 5 6 9 5 5 5 5
+ 9 6 9 + 8 9 8 + 8 6 3 + 6 6 6
25
1 3 5 8 2 7 4 8 2 7 9 5 4 7 9 8
+ 2 4 2 6 + 3 7 5 6 + 2 6 6 6 + 3 2 7 8
1 8 8 7 2 7 7 7 6 2 7 5 3 1 7 9
+ 3 6 6 6 + 3 4 4 4 + 3 8 3 5 + 4 5 8 2
2 2 9 8 5 6 7 5 3 9 6 6 5 7 8 4
+ 3 9 6 6 + 1 6 7 7 + 2 8 4 4 + 2 8 2 6
3 2 8 8 8 4 3 9 8 8 8 8 2 7 6 8
+ 2 4 2 5 + 3 8 7 6 + 2 2 2 2 + 2 9 9 9
3 6 7 4 4 5 6 4 2 7 4 8 3 8 5 6
5 6 8 9 6 8 6 8 2 5 9 4
+ 36 + 52 + 67 + 45
4 2 5 8 3 6 9 3 4 2 6 8 4 5 7 9
6 4 8 4 9 3 9 8 7 6 7 9
+ 28 + 93 + 99 + 79
3 6 7 3 4 5 9 2 4 7 6 5 2 8 3 4
3 7 5 8 5 4 3 9 6 7 6 5
+ 12 + 75 + 42 + 42
26
Toplama İşlemi
2 4 1 2 2 4 7 5 4 7 6 5 5 9 1 9
1 6 7 5 3 6 8 2 3 8 5 4 2 7 8 5
+ 6 3 4 + 3 7 5 + 6 4 2 + 2 9 2
6 7 9 6 2 4 6 4 2 9 3 6 1 8 6 4
2 3 7 5 5 3 8 6 3 8 5 4 5 7 1 2
+ 8 7 5 + 6 3 2 + 5 9 4 + 2 4 1
4 7 8 4 2 5 4 8 5 2 1 1 1 8 6 4
3 8 6 3 3 6 1 2 3 7 1 6 5 7 1 2
+ 7 6 6 + 5 1 6 + 4 1 2 + 2 4 1
3 7 7 7 3 7 6 2 5 4 8 4 5 2 2 2
2 8 1 9 2 8 6 6 3 6 9 8 2 8 8 4
+ 3 4 7 + 4 7 5 + 5 7 8 + 4 3 8
3 6 7 3 1 9 7 5 7 5 1 4 2 3 7 5
5 3 7 5 2 8 1 9 3 8 1 6 4 6 4 8
+ 5 6 8 2 + 3 8 7 5 + 4 5 1 8 + 3 9 7 6
5 7 7 8 3 8 4 2 4 6 2 7 5 3 7 5
3 9 5 6 2 7 6 5 3 3 8 4 3 2 8 5
+ 2 2 4 2 + 3 4 4 8 + 2 4 5 3 + 2 0 9 2
6 4 7 2 2 2 4 4 2 4 2 1 3 5 3 8
2 5 3 6 3 5 2 6 1 6 5 3 2 4 3 2
+ 1 8 1 4 + 4 2 3 4 + 3 3 7 9 + 4 5 6 4
27
3 8 7 9 6 8 2 9 4 5 2 3 4 7 2 5
+ 3 6 7 5 + 4 5 6 7 + 4 5 8 7 + 3 6 7 7
5 3 4 6 4 2 3 6 7 7 8 0 5 4 6 5
+ 3 6 7 8 + 1 9 7 7 + 1 6 5 7 + 1 7 4 5
2 8 7 9 6 1 7 7 5 2 6 5 2 9 9 9
+ 1 9 9 9 + 2 8 7 8 + 1 7 6 4 + 3 1 3 3
4 8 3 7 4 2 8 6 3 9 9 6 3 8 8 8
+ 3 7 8 6 + 3 8 7 5 + 2 7 6 5 + 2 6 6 6
5 4 3 6 4 2 6 7 5 4 7 8 5 3 2 4
6 4 8 5 8 2 3 7 9 4 9 3
+ 56 + 75 + 44 + 36
4 8 4 6 6 4 5 3 7 7 4 2 4 7 7 6
2 4 3 5 1 5 4 8 1 3 7 5 1 3 9 8
+ 3 2 8 + 5 5 8 + 6 4 9 + 2 7 2
5 6 4 8 6 4 5 3 5 3 7 6 7 6 4 8
3 6 5 8 1 5 4 8 1 3 6 4 1 4 8 6
+ 1 2 2 7 + 2 1 5 8 + 2 3 4 6 + 2 5 2 9
28
Çıkarma İşlemi
Çıkarma işlemi geriye doğru sayma işleminin kısa yoldan yapılışıdır.
!
kat Çıkarma işlemi yaparken eksilen sayının basamağındaki rakam, çıkan sayının basamağında-
Dik
ki rakamdan küçükse çıkarma işlemi onluk, yüzlük, binlik bozarak devam ettirilir.
13 9 12
6 13 4 3 14 3 10 10 7 2 12
4 7 3 5 4 4 4 0 0 5 8 3 2
- 2 5 4 - 2 4 8 - 1 7 8 - 2 5 5 6
2 1 9 2 9 6 2 2 2 3 2 7 6
Etkinlik Aşağıdaki çıkarma işlemlerini yapınız.
6 7 3 2 8 5 6 7 2 9 6 2
- 3 4 5 - 1 6 7 - 2 5 3 - 2 2 5
4 5 3 8 3 4 6 5 1 9 3 7
- 1 5 6 - 2 6 7 - 3 6 6 - 3 5 8
4 2 0 8 3 0 3 8 0 7 7 0
- 1 8 4 - 2 6 5 - 1 9 2 - 4 7 7
5 0 0 7 0 0 6 0 0 9 0 0
- 2 5 5 - 3 2 7 - 4 5 8 - 5 7 9
1 6 2 8 7 6 3 6 2 0 1 4 4 4 0 5
- 1 9 - 4 9 - 2 5 - 3 6
3 1 1 1 3 0 2 8 5 0 2 4 8 0 5 4
- 7 5 - 4 6 - 5 5 - 9 9
2 0 0 0 4 0 0 0 6 0 0 0 8 0 0 0
- 4 9 - 5 7 - 2 7 - 1 1
29
7 4 3 2 8 3 5 3 6 3 2 5 5 6 1 4
- 3 2 8 - 2 5 7 - 2 5 7 - 5 2 5
2 5 4 6 4 2 6 3 7 7 2 4 3 4 4 2
- 7 9 8 - 4 6 8 - 9 3 5 - 5 5 5
6 6 2 4 7 7 2 8 5 3 2 4 2 4 3 4
- 8 5 6 - 8 8 9 - 4 6 8 - 9 9 9
5 0 0 0 7 0 0 0 6 0 0 0 2 0 0 0
- 4 3 3 - 3 4 6 - 1 1 1 - 9 9 9
5 5 3 4 6 2 6 4 3 5 1 6 6 4 8 4
- 1 6 4 2 - 2 7 1 6 - 2 5 4 4 - 2 6 7 2
7 5 4 4 5 7 6 8 7 6 6 2 5 3 7 3
- 3 2 5 2 - 2 5 1 9 - 3 5 9 4 - 2 8 9 3
7 3 1 6 2 5 3 2 5 3 7 5 4 6 4 6
- 3 4 2 4 - 1 6 1 9 - 2 4 8 2 - 1 7 1 8
6 1 0 7 4 0 4 8 2 0 0 7 4 0 0 0
- 2 5 1 6 - 1 6 7 8 - 1 6 4 9 - 1 9 9 9
30
Çıkarma İşlemi
8 7 5 4 3 7 6 2 4 7 7 3
- 3 6 9 - 1 5 8 - 3 4 6 - 5 3 8
2 6 7 2 5 7 5 4 6 4 6 2 8 5 9 4
- 2 3 8 - 3 8 5 - 1 9 4 - 3 7 8
2 4 6 3 6 6 4 5 9 7 5 3 8 3 5 4
- 1 2 7 6 - 2 4 7 2 - 3 4 6 7 - 3 2 2 3
3 5 7 5 6 9 7 2 7 7 6 3 7 0 3 4
- 1 6 3 8 - 3 5 8 6 - 4 5 7 6 - 3 4 2 6
6 4 5 7 7 7 9 7 3 9 9 4 8 0 6 2
- 4 5 1 8 - 2 8 9 5 - 1 5 7 6 - 5 2 5 4
8 5 0 0 6 0 0 7 7 0 0 0 5 0 5 0
- 3 2 6 7 - 4 5 1 8 - 1 5 7 6 - 1 5 7 6
3 5 7 5 6 9 7 2 7 7 6 3 7 0 8 1
- 1 6 3 8 - 3 5 8 6 - 4 5 7 6 - 5 2 5 4
31
Etkinlik Aşağıdaki çıkarma işlemlerini bir önceki işlemin sonucunu eksilen bölümüne yaza-
rak yapınız.
8 7 6 5
- 2 4 3 2 - 2 1 6 5 - 1 8 3 4 - 8 9 6
7 3 4 6
- 1 6 5 4 - 2 5 6 6 - 7 7 7 - 2 1 1 4
9 7 6 5
- 3 5 3 6 - 1 5 6 2 - 2 4 3 2 - 7 6 3
Etkinlik Aşağıdaki çıkarma işlemlerini yaparak bulmacayı çözünüz.
7 8 7 7 6 3 5 8 6 9 4 9 6 0 1 6
- 4 5 3 6 - 3 5 4 2 - 2 3 6 5 - 2 5 6 4
T Z H E
5 1 9 3 5 7 3 4 6 7 0 0 4 7 8 6
- 3 8 3 9 - 3 6 5 5 - 2 5 6 6 - 3 8 1 9
C A V G
4 3 2 0 4 0 1 0 4 4 7 7 9 0 9 2
- 2 5 5 8 - 2 5 5 8 - 1 6 8 5 - 2 8 6 7
Ö K İ R
4584 2079 1354 2792 4134 2079 3341
4134 3452
1452 2079 6225 2079 967 1762 2816
32
.....
Zihinden Çıkarma İşlemi
3 7 5 - 2 0 = 3 5 5 6 0 0 - 2 0 0 = 4 0 0 5 8 2 - 3 0 0 = 2 8 2
7 - 2 = 5 6 - 2 = 4 5 - 3 = 2
Etkinlik Aşağıdaki çıkarma işlemlerini zihinden yapınız.
F5 7 4 - 3 0 = F8 7 6 - 6 0 0 =
F7 6 5 - 6 0 = F9 4 2 - 4 0 0 =
F5 5 0 - 2 0 = F4 7 5 - 2 0 0 =
F8 8 4 - 5 0 = F6 3 8 - 4 0 0 =
F5 4 8 - 1 0 = F2 9 2 - 1 0 0 =
F1 9 7 - 4 0 = F3 4 8 - 3 0 0 =
F2 5 6 - 5 0 = F7 2 9 - 4 0 0 =
Etkinlik Farkları zihinden bularak aşağıdaki tabloları doldurunuz.
- 20 40 50 10 30 90 70 80 60
492 472
697
896
- 300 500 200 700 900 400 600 100 800
962
908
994
33
.....
Zihinden Toplama İşlemi
2 0 0 + 3 0 0 = 5 0 0 2 4 3 + 3 0 0 = 5 4 3
2 + 3 = 5 2 + 3 = 5
Etkinlik Aşağıdaki toplama işlemlerini zihinden yapınız.
F6 0 0 + 3 0 0 = F4 2 4 + 2 0 0 =
F2 6 5 + 2 0 0 = F5 4 4 + 4 0 0 =
F4 3 6 + 5 0 0 = F1 7 6 + 6 0 0 =
F4 0 6 + 7 0 0 = F2 0 5 + 8 0 0 =
F2 9 4 + 9 0 0 = F3 7 5 + 5 0 0 =
F2 4 6 + 6 0 0 = F2 4 6 + 2 0 0 =
F3 0 6 + 2 0 0 = F4 1 8 + 2 0 0 =
Etkinlik Toplamları zihinden bularak aşağıdaki tabloları doldurunuz.
+ 520 375 + 900 1200 + 3406 2640
100 200 700
300 400 900
500 600 500
800 900 300
+ 100 300 600 900 700 400 800 500 200
475 575 775
942
416
34
Toplama İşleminde Tahmin Sonuç
Toplama işleminde toplananları en yakın onluğa veya en yakın yüzlüğe yuvarlayarak tahmi-
ni sonucu bulabiliriz.
F İşlem Tahmin Fark Karşılaştırma

2 5 2 4 2 5 2 0 5 7 6 2 Tahmini sonuç
+ 3 2 3 8 + 3 2 4 0 - 5 7 6 0 işlem sonucundan
5 7 6 2 5 7 6 0 0 0 0 2 2 eksiktir.
F İşlem Tahmin Fark Karşılaştırma

4 2 5 2 4 3 0 0 8 0 0 0
+ 3 7 4 8 + 3 7 0 0 - 8 0 0 0 Tahmini sonuç ile
8 0 0 0 8 0 0 0 0 0 0 0 işlem sonucu aynı.
Etkinlik Aşağıda verilen işlemlerdeki toplananları en yakın onluklara yuvarlayarak tah-
mini sonuçları bulunuz. İşlemleri yaparak tahmininizle işlem sonuçları arasındaki farkı bulup
karşılaştırınız.
İşlem Tahmini Fark Karşılaştırma
3 7 5 5
+ 4 8 4 3 + -
2 4 2 7
+ 3 6 5 3 + -
4 2 5 5
+ 2 6 4 4 + -
3 2 4 7
+ 2 4 6 5 + -
3 4 3 2
+ 3 5 5 4 + -
35
Etkinlik Aşağıda verilen işlemlerdeki toplananları en yakın yüzlüklerine yuvarlayarak
tahmini sonuçları bulunuz. İşlemleri yaparak tahmininizle işlem sonuçları arasındaki farkı
bulup karşılaştırınız.
İşlem Tahmin Fark Karşılaştırma
2 4 4 8
+ 3 2 1 4
3 4 6 6
+ 2 5 4 3
5 4 3 6
+ 3 7 6 3
2 7 6 5
+ 3 2 5 4
3 5 7 5
+ 2 2 4 8
5 6 6 2
+ 2 3 2 4
2 8 1 6
+ 3 4 5 4
36
Problemler
1 Bir meyve bahçesinde 486 kiraz, 365 vişne, 684 şeftali ağacı vardır. Bahçede toplam kaç
ağaç vardır?
2 Bir fırın 2565 simit, simitlerin 890 fazlası ekmek satmaktadır. Fırında satılan simit ve ekmek
sayılarının toplamı kaçtır?
3 Bir çiftlikte 85 inek, ineklerden 175 fazla keçi, ineklerden 162 fazla da koyun vardır. Bu
çiftlikte kaç hayvan vardır?
4 Bir mağaza bir ayda 324 pantolon, pantolondan 243 fazla gömlek, gömleklerden 428
fazla ayakkabı satmıştır. Mağazada bir ayda toplam kaç ürün satılmıştır?
5 Bir bakkal yılda 247 şişe ayran, ayranlardan 142 şişe fazla süt satmaktadır. Aynı bakkal
yılda 196 şişe soda, sodalardan 335 şişe fazla su satmaktadır. Bakkalın sattığı toplam
içecek miktarı kaçtır?
37
6 Bir mahallede 2475 erkek, 2606 bayan, 3342 çocuk yaşamaktadır. Mahallenin nüfusu
kaçtır?
7 Elektronik mağazası bir ayda 214 hoparlör, hoparlörden 175 fazla kulaklık satmıştır. Ma-
ğazanın sattığı hoparlör ve kulaklık sayılarının toplamı kaçtır?
8 Bir meyve bahçesinde 246 kiraz, kirazlardan 175 tane fazla erik, kirazlardan 134 tane
fazla elma ağacı vardır. Bu bahçede toplam kaç meyve ağacı vardır?
9 Bir çiftlik sahibi çiftliğinde beslemek için 140 kaz, kazlardan 250 fazla ördek, ördeklerden
450 fazla tavuk almıştır. Çiftlik sahibi toplam kaç hayvan almıştır?
10 Bir manav bir ayda 560 demet maydanoz, maydanozlardan 380 fazla karpuz satmıştır.
Aynı manav 290 kavun, kavunlardan 350 fazla limon satmıştır. Manavın sattığı ürünlerin
toplamı kaçtır?
38
Çıkarma İşleminde Tahmini Sonuç
Çıkarma işleminde sonucu tahmin ederken sayıları en yakın onluğa veya en yakın yüzlüğe
yuvarlarız. İşlem sonucuyla, tahmini sonuç arasındaki farkı bulmak için büyük sayıdan küçük sayıyı
çıkarırız. İşlem sonucu, tahmini sonuçtan büyükse fark eksik olarak; tahmini sonuç işlem sonucun-
dan büyükse fazla olarak yazılır

3 5 3 6 3 5 4 0 1 2 2 0 Tahmini sonuç
- 2 3 2 4 - 2 3 2 0 - 1 2 1 2 işlem sonucundan
1 2 1 2 1 2 2 0 0 0 0 8 8 fazladır.

4 6 4 6 4 6 0 0 2 2 7 1 Tahmini sonuç
- 2 3 7 5 - 2 4 0 0 - 2 2 0 0 işlem sonucundan
2 2 7 1 2 2 0 0 0 0 7 1 71 eksiktir.
Etkinlik Aşağıdaki çıkarma işlemlerinin tahmini sonuçlarını sayıları en yakın onluğa

yuvarlayarak bulunuz. İşlemleri yaparak tahmininizle işlem sonuçları arasındaki farkı bulup
karşılaştırınız.
7 3 5
- 5 1 4 - -
5 1 8
- 3 2 4 - -
6 6 4 2
- 3 3 5 6 - -
2 8 3 4
- 1 3 7 2 - -
39
Etkinlik Aşağıdaki çıkarma işlemlerinin tahmini sonuçlarını sayıları en yakın yüzlüğe yu-
varlayarak bulunuz. İşlemleri yaparak İşlem sonuçları ile tahmini sonuçlarını karşılaştırınız.
4 3 4
- 1 8 5
5 9 2
- 2 6 4
9 8 7
- 5 9 4
3 6 4 2
- 1 3 7 4
4 5 2 8
- 2 3 4 6
6 7 5 6
- 3 4 8 2
7 7 2 4
- 5 3 5 6
40
Problemler
1 3184 ağaç bulunan bir ormana 1851 ağaç daha dikilmiştir. Yaz aylarında çıkan orman
yangınında bu ağaçlardan 2357 tanesi yanmıştır. Geriye kaç ağaç kalmıştır?
2 Bir fabrika aldığı 7430 kilogram domatesin 3894 kilogramı ile salça, 2161 kilogramı ile
domates konservesi üretti. Bu fabrikanın kullanmadığı kaç kilogram domatesi kalmıştır?
3 Bir manav ilk tarladan 1432 kilogram, ikinci tarladan 1913 kilogram karpuz almıştır. Aldığı
bu karpuzların 2121 kilogramını pazarda, 925 kilogramını markette satmıştır. Manavın kaç
kilogram karpuzu kalmıştır?
4 Satıcıdan 1350 TL’ye çamaşır makinesi, 3696 TL’ye buzdolabı aldık. Peşinat olarak 1220 TL
verdik. Bir ay sonra 1550 TL, iki ay sonra da 1892 TL para ödedik. Borcumuzu bitirmek için
ödememiz gereken para ne kadardır?
5 Okulumuzdaki erkek öğrenci sayısı 918, kız öğrenci sayısı erkek öğrenci sayısından 129
eksiktir. Bu öğrencilerin 193 tanesi otobüsle, 714 tanesi servisle, geriye kalanı ise okula
yürüyerek geldiğine göre, okula yürüyerek gelen kaç öğrenci vardır?
41
6 Bir mahallede kadınların sayısı erkeklerin sayısından 827 fazladır. Kadınların sayısı 3728
olduğuna göre mahallede kaç kişi vardır?
7 Bir kamyonda toplam 9879 kilogram meyve vardır. Meyvelerin 3018 kilogramı nar, nar-
ların 1227 kilogram eksiği elma, geriye kalanlar ise armuttur. Buna göre kamyonda kaç
kilogram armut vardır?
8 Bir torbada kırmızı, mavi ve sarı renkli boncuklar vardır. Kırmızı boncuklar, mavi boncuk-
lardan 1475 fazla, sarı boncuklar ise mavi boncuklardan 1002 eksiktir. Mavi boncuklar
2297 tane olduğuna göre, torbada toplam kaç boncuk vardır?
9 Bir kütüphanede 3527 tane hikaye kitabı, hikaye kitaplarından 1738 eksik roman, roman-
lardan 299 eksik de masal kitabı vardır. Buna göre kitaplıktaki roman ve masal kitaplarının
sayıları toplamı kaçtır?
10 Bir markette 9208 yumurtanın 781 tanesi kırılıyor. Kalan yumurtaların 1869’u birinci gün
satılıyor. İkinci gün ise, ilk gün satılanların 927 fazlası satılıyor. Markette kalan yumurta sayısı
kaçtır?
42
Değerlendirme 2
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 4 2 6 2 Yandaki toplama işle-

3 1 4 4 minin sonucu hangi Adı Soyadı:
+ 1 7 7 seçenekte verilmiştir?
Test
A. 7473 B. 7483
C. 7583 D. 7475
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
2
- =
Bin Y. O. B. Bin Y. O. B. Bin Y. O. B.
Yukarıdaki abaküste modellenen çı-

karma işleminin sonucunu gösteren 5 3-0-5-6
abaküste kaç boncuk kullanılmalıdır?
Yukarıdaki rakamları yalnız bir kez
A. 4 B. 6 kullanarak yazabileceğimiz dört ba-
C. 8 D. 10 samaklı en büyük çift sayı ile dört
basamaklı en küçük tek sayının farkı
kaçtır?
A. 1224 B. 2450
C. 2250 D. 3465
3 2200 1
2 ?
6 1 3 4 5 Yandaki toplama işle-

Yukarıdaki otobüsler bir ayda toplam minin en yakın onluğa
+ 1 2 6 3 yuvarlanarak yapılan
3785 yolcu taşımışlardır. 1. otobüs
2200 kişi taşıdığına göre 2. otobüs tahmini ile gerçek sonucu arasında
kaç kişi taşımıştır? kaç fark vardır?
A. 1585 B. 1650 A. 2 B. 13 C. 38 D. 8
C. 2175 D. 5985
4 Pastanede 123 simit vardır. Simit- 7 Dedem 1924 yılında doğmuş. 1982
lerden 42 eksik poğaça, simitlerden yılında İstanbul’a göç etmiştir. Buna
38 fazla da börek vardır. Pastanede göre dedem İstanbul’a göç ettiğinde
toplam kaç tane poğaça, simit ve bö- kaç yaşındaydı?
rek vardır?
A. 52 B. 58
A. 81 B. 161 C. 284 D. 365 C. 62 D. 67
43
8 Tesisimizde üretilen 7214 çelik kapı- 11 Aşağıda verilen işlemlerden hangisi-
dan 1513 tanesi Kayseri’ye satılmış- nin sonucu yanlıştır?
tır. Kayseri’ye satılanlardan 2534
fazla da Kocaeli’ye satılmıştır. Tesisi- A. 533 + 300 = 833
mizde kaç çelik kapı kalmıştır? B. 575 - 60 = 515
C. 406 + 500 = 900
A. 5560 B. 1746 D. 729 - 500 = 229
C. 4047 D. 1654
12 Fark 2514
9 4 2 1 0
- - 1 7 1 0 Eksilen 5672
2 5 0 0 Çıkan ?
Yukarıdaki en yakın onluklarına yu-
varlanarak tahmini sonucu bulunan Yukarıda verilenlere göre çıkan sayı
çıkarma işlemi aşağıdakilerden han- kaçtır?
gisidir?
A. 8186 B. 8158
A. 4 2 1 5 B. 4 2 0 5 C. 3158 D. 3214
-1 7 0 5 -1 7 1 4
C. 4 2 1 9 D. 4 1 9 5
-1 7 0 9 -1 7 1 2 13 3175 – 1416 < ...
Yukarıdaki karşılaştırmaya göre “...”
yerine yazılabilecek en küçük sayı
kaçtır?
A. 1759 B. 1760
C. 1761 D. 1762
1. gün 2. gün 3. gün
10
2418 3124 ?
Yukarıdaki tabloda bir mağazanın

günlük kazancı verilmiştir. Bu ma- 14 9 8 1 4
ğazanın üç günlük toplam kazancı -6 3 2 5 -1 3 8 5
8572 lira olduğuna göre üçüncü gün
kaç lira kazanmıştır?
Yukarıdaki işleme göre “ ”
A. 706 B. 3572 yerine hangi sayı gelmelidir?
C. 5542 D. 3030
A. 3489 B. 2204
C. 2104 D. 2865
44
Çarpma İşlemi
Toplananları aynı olan toplama işleminin kısa yoldan yapılışına çarpma işlemi denir.
7 + 7 + 7 + 7 = 28 4 x 7 = 28
_ ¡1™ (bir), çarpma işleminde etkisizdir. Sonucu değiştirmez. 24 x 1 = 24

_ ¡0¡ (sıfır), çarpma işleminde yutan elemandır. Sayıların sıfırla çarpımı sıfırdır. 43 x 0 = 0
_ Çarpma işleminde çarpanların yeri değişse de sonuç değişmez. 6 x 5 = 30/5 x 6 = 30
3 6 3 4 2 3 4 2 4 6
x 4 3 x 5 x 2 5 x 2 3 5
1 0 8 1 7 1 0 1 7 1 0 2 3 0
+ 14 4 + 6 8 4 13 8
15 4 8 8 5 5 0 + 9 2 0
1 0 8 1 0
Etkinlik Aşağıdaki çarpma işlemlerini yapınız.
3 6 7 5 2 7 9 4
x 4 4 x 5 3 x 6 6 x 4 5
+ + + +
7 5 5 4 4 6 5 4
x 7 2 x 3 7 x 2 8 x 3 9
+ + + +
7 3 4 6 7 5 7 8
x 4 6 x 8 3 x 3 4 x 5 5
+ + + +
3 1 9 7 6 8 1 8 4 3 4 2
x 5 x 6 x 7 x 8
2 1 9 7 4 2 7 1 4 2 1 2
x 6 x 7 x 8 x 5
45
2 1 4 3 7 5 2 4 5 3 2 7
x 1 2 x 2 4 x 2 3 x 1 7
+ + + +
8 3 4 3 6 5 4 2 2 3 6 5
x 1 2 x 2 2 x 1 8 x 3 3
+ + + +
6 3 0 4 5 6 5 1 8 7 3 6
x 2 5 x 3 2 x 2 7 x 2 6
+ + + +
5 3 8 2 4 7 5 3 6 7 3 4
x 1 4 x 2 7 x 2 8 x 3 2
+ + + +
4 3 2 7 3 5 2 9
x 3 2 5 x 2 7 5 x 3 4 6 x 5 1 6
+ + + +
5 6 4 8 6 3 3 5
x 2 3 4 x 2 0 5 x 1 9 4 x 2 2 4
+ + + +
46
Çarpma İşlemi
6 3 5 4 8 9 3 7
x 2 8 x 3 6 x 2 7 x 5 6
6 5 4 8 4 2 5 7
x 4 7 x 7 5 x 3 9 x 2 9
9 2 8 4 7 5 5 5
x 2 4 x 5 5 x 5 1 x 6 6
3 9 9 9 5 6 6 9
x 2 8 x 8 8 x 2 4 x 7 7
8 7 9 7 6 8 1 8 4 3 4 2
x 6 x 6 x 7 x 8
8 8 4 5 3 5 6 8 4 4 4 4
x 3 x 5 x 4 x 8
3 8 4 5 4 7 6 3 8 5 7 9
x 5 x 7 x 4 x 6
47
5 4 8 6 4 7 7 6 9 3 7 8
x 7 2 x 3 6 x 9 2 x 4 7
2 6 7 4 7 4 6 8 8 3 6 9
x 8 5 x 9 5 x 7 7 x 6 5
5 6 2 2 7 6 6 9 9 5 5 4
x 4 8 x 9 8 x 5 5 x 8 4
9 4 5 6 4 5 7 7
x 2 4 2 x 3 7 5 x 4 4 8 x 5 6 7
6 8 6 7 2 7 9 9
x 2 8 7 x 3 3 5 x 6 4 3 x 7 2 2
8 7 7 6 4 9 8 8
x 3 4 6 x 4 2 7 x 2 8 4 x 5 7 8
48
Çarpma İşlemi
Çarpma işleminde sayıların birbiriyle çarpılma sırası değişse de sonuç değişmez.
(2 x 5) x 4 = 2 x (5 x 4) =
10 x 4 = 4 0 2 x 2 0 = 4 0
Etkinlik Çarpma işlemlerini yukarıdaki örneklerden yararlanarak iki farklı şekilde çarpınız.
(3 x 4) x 5 = 3 x (4 x 5) = (5 x 2) x 4 = 5 x (2 x 4) =
(7 x 3) x 6 = 7 x (3 x 6) = (5 x 6) x 3 = 5 x (6 x 3) =
(2 x 8) x 4 = 2 x (8 x 4) = (4 x 3) x 6 = 4 x (3 x 6) =
(2 x 10) x 3 = 2 x (10 x 3) = (8 x 2) x 5 = 8 x (2 x 5) =
(7 x 3) x 4 = 7 x (3 x 4) = (2 x 5) x 5 = 2 x (5 x 5) =
49
Etkinlik Problemleri örnekten yararlanarak iki farklı şekilde çözünüz.
1 Yumurtanın tanesi 2 liradır. Her pakette 6 yumurta vardır. 3 paket yumurta aldığımda kaç
lira ödemem gerekir?
I. Yol II. Yol

6 yumurta 1 8 top. yumurta 6 yumurta sayısı 1 2 bir pakete ödenen
x 3 paket x 2 fiyat x 2 fiyat x 3 paket sayısı
1 8 toplam 3 6 TL ödemem 1 2 bir paket için 3 6 TL ödemem
yumurta gereken ödemem gereken gereken
2 Bir pakette 8 tane gül vardır. Güllerin tanesi 4 lira olduğuna göre 5 paket gül kaç lira
eder?
I. Yol II. Yol
3 Her kutuda 12 bardak vardır. Bir koli 8 kutu bardak alabildiğine göre 4 koli bardak kaç
tanedir?
I. Yol II. Yol
4 Bir kutuda 10 hikaye kitabı vardır. Her kitaptan 3 lira kazanan kırtasiyeci 40 kutu hikaye-
den kaç lira kazanır?
I. Yol II. Yol
5 8 katlı bir binada her katta 4 daire vardır. Her dairede 5 kişi yaşadığına göre binada kaç
kişi yaşamaktadır?
I. Yol II. Yol
50
Kısa Yoldan Çarpma
10, 100, 1000 VE KATLARIYLA ÇARPMA
10, 100, 1000 ve katları ile çarpma yapılırken önce sıfırların önündeki sayıları çarpılır. Sonra
çarpanlardaki sıfırlar çarpımın yanına yazılır.
5 x 1 0 0 = 5 0 0 8 0 x 20 0 = 1 6 0 0 0 8 x 30 0 0 = 2 4 0 0 0
8 4 x 1 0 = 1 2 0 x 1 0 =
1 5 x 3 0 = 4 0 0 x 1 0 =
4 0 x 4 0 = 4 5 0 x 5 0 =
2 4 x 2 0 = 1 4 0 x 1 0 0 =
1 1 x 8 0 = 3 0 0 x 3 0 0 =
3 4 x 6 0 0 = 6 0 0 x 1 0 0 =
2 0 x 1 0 0 = 2 0 4 x 1 0 0 0 =
3 2 x 2 0 0 = 3 0 0 x 1 0 0 0 =
5 İLE KISA YOLDAN ÇARPMA
Bir sayıyı kısa yoldan 5 ile çarpmak için;

I. Yol: Sayı, 2’ye bölünüp (yarısı alınıp) 10 ile çarpılır.
II. Yol: Sayı 10 ile çarpılıp 2’ye bölünür. (yarısı alınır)
I. Yol II. Yol

2 4 x 5 = ? 2 4 x 5 = ?
2 4 : 2 = 1 2 2 4 x 1 0 = 2 4 0
1 2 x 1 0 = 1 2 0 2 4 0 : 2 = 1 2 0
Etkinlik Aşağıdaki çarpma işlemlerini kısa yoldan yapınız.
1 4 x 5 = 2 6 x 5 = 2 4 x 5 =
1 2 x 5 = 1 6 x 5 = 1 8 x 5 =
2 2 x 5 = 4 0 x 5 = 8 8 x 5 =
3 0 x 5 = 4 2 x 5 = 4 4 x 5 =
51
Bir sayıyı kısa yoldan 50 ile çarpmak için sayı;

I. Yol: Sayı 2’ye bölünüp (yarısı alınıp) 100 ile çarpılır.
II. Yol: Sayı 100 ile çarpılıp 2’ye bölünür (yarısı alınır).
I. Yol II. Yol

3 0 x 5 0 = ? 3 0 x 5 0 = ?
3 0 : 2 = 15 3 0 x 10 0 = 3 0 0 0
1 5 x 1 0 0 = 1500 3 0 0 0 : 2 = 1 5 0 0
1 4 x 5 0 = 2 4 x 5 0 =
1 6 x 5 0 = 4 8 x 5 0 =
1 8 x 5 0 = 7 2 x 5 0 =
2 0 x 5 0 = 9 6 x 5 0 =
6 6 x 5 0 = 3 2 x 5 0 =
8 8 x 5 0 = 4 4 x 5 0 =
Bir sayıyı kısa yoldan 25 ile çarpmak için;

I. Yol: Sayı 4’e bölünüp (çeyreği alınıp) 100 ile çarpılır.
II Yol: Sayı 100 ile çarpılıp 4’e bölünür (çeyreği alınır).
I. Yol II. Yol

1 6 x 2 5 = ? 1 6 x 2 5 = ?
1 6 : 4 = 4 1 6 x 1 0 0 = 1 6 0 0
4 x 10 0 = 4 0 0 16 0 0 : 4 = 4 0 0
4 x 2 5 = 2 8 x 2 5 =
8 x 2 5 = 3 2 x 2 5 =
1 2 x 2 5 = 4 0 x 2 5 =
2 0 x 2 5 = 4 8 x 2 5 =
5 2 x 2 5 = 6 0 x 2 5 =
6 8 x 2 5 = 7 6 x 2 5 =
52
.....
Problemler
1 Her birinde 28 limon olan 17 kasa limon alan bir manav, limonların tanesini 2 liradan sat-
tığında göre kaç lira kazanır?
2 Bir kutuda 24 paket çikolata ve her pakette 15’er adet çikolata vardır. Bu kutulardan 18
tane alan market kaç adet çikolata almış olur?
3 Bir kutuda 12 tane kalem vardır. Kalemlerin tanesini 14 TL’den satan kırtasiyeci 31 kutu
kalem sattığında kaç lira kazanır?
4 4 katlı bir okul binasının her katında 9 sınıf bulunmaktadır. Her sınıfta 27 öğrenci olduğuna
göre okulda toplam kaç öğrenci vardır?
5 Bir market, içinde 6 paket yumurta bulunan kolilerden bir günde 9 adet satmaktadır. Bir
paket yumurtayı 3 liraya satan market, 1 haftalık yumurta satışından kaç lira kazanır?
53
6 Bir okulda 46 sınıf, her sınıfta 29 öğrenci vardır. Bu öğrencilerin 739’u erkektir. Okulda
kaç kız öğrenci vardır?
7 Günde 34 sayfa kitap okuyan Pınar, elindeki kitabı 8 gün boyunca okumuştur. Kitabı bitir-
mek için okuması gereken 127 sayfa kaldığına göre, kitap kaç sayfadır?
8 Bir toptancı günde 18 paket süt bakkala ve bakkala verdiğinin 5 katı kadar süt de markete
vermektedir. Toptancı bakkala ve markete bir haftada toplam kaç paket süt vermiş olur?
9 Marketten paketi 27 liradan 6 paket deterjan, tanesi 13 liradan 7 tane karpuz aldım.
Satıcıya 300 lira verdiğimde kaç lira para üstü alırım?
10 Bir çiftlikteki ineklerin sayısı tavukların sayısının 3 katıdır. Tavukların sayısı ise atların sayısının iki
katından 5 fazladır. Atların sayısı 17 olduğuna göre çiftlikteki, toplam hayvan sayısı kaçtır?
54
Bölme İşlemi
Bölme işlemi art arda yapılan çıkarma işleminin kısa yoldan 12 - 4 = 8
1 2 4
yapılışıdır. Bölme aynı zamanda bir paylaştırma işlemidir. 8-4=4 - 1 2 3
0 0
Bölme işlemine en büyük basamaktan başlanır. 4-4=0
Bölme işleminin terimleri bölünen, bölen, bölüm ve kalan’dır. Bölünen 1 9 7 6 Bölen

- 1 8 32 Bölüm
Bölme işleminde kalan, bölenden büyük veya bölene eşit 0 1 7
- 1 2
olamaz. Kalan sayı en fazla bölenden bir eksik olur. 0 5 Kalan
Etkinlik Aşağıdaki bölme işlemlerini yapınız.
4 2 6 5 6 8 6 3 9 7 2 8
3 6 6 2 8 7 3 2 8 4 2 7
4 7 6 6 5 7 7 0 8 7 5 8
1 2 0 5 1 3 8 6 1 3 2 4 2 9 4 7
1 7 8 4 7 0 4 3 3 7 5 6 2 8 9 7
55
Bölme işleminde yukarıdan sayı indirdiğimizde oluşan sayı bölenden küçükse bölüm hanesine
¡0™ sıfır yazılarak işlem devam ettirilir.
4 0 2 Aşağıya inen ¡0™ bö- 4 1 2 2 Aşağıya indirilen ¡1™ bölen-

- 4 2 0 lenden küçük olduğu - 4 2 0 6 den küçük olduğu için bölü-
00 için bölüme sıfır yazılır. 0 1 2 me ¡0™ yazılır. Daha sonra
- 1 2 ¡2™ aşağıya indirilir ve sayı
0 0 12 olur. 12’de 2, 6 defa-
dır. Bölüme 6 yazılır.
2 1 2 3
- 2 1 7 0 Aşağıya indirilen ¡2™ bölenden küçük olduğu için bölüme ™0™ yazılır.
0 0 2
8 0 4 6 0 3 4 0 2 1 0 0 5
8 3 2 4 9 2 1 3 8 1 2 2 5 2 5 5
6 0 9 3 8 0 4 4 9 0 2 3 5 0 0 5
1 2 1 3 1 6 3 4 3 6 5 6 4 9 4 7
56
Bölme İşlemi
2 8 8 1 2 3 5 0 1 4 1 9 5 1 3 5 9 4 2 2
9 6 8 4 4 5 7 5 2 5 8 2 5 3 3 4 3 2 1 6
5 7 6 1 8 6 7 2 4 8 4 2 0 1 5 6 6 0 2 2
4 7 8 2 5 3 6 6 2 6 9 1 0 2 1 6 4 3 1 8
5 7 6 1 5 7 6 4 2 1 5 7 7 1 2 8 3 4 1 3
2 9 8 2 4 6 0 1 1 5 8 7 0 2 2 7 9 9 1 2
57
Bölümün Basamak Sayısını Bulma
4 7 5 3 4 > 3 olduğu 3 8 4 3 3 = 3 olduğu 2 4 8 6 2 < 6 olduğu

için bölüm üç için bölüm üç için bölüm iki
basamaklıdır. basamaklıdır. basamaklıdır.
Etkinlik Aşağıdaki bölme işlemlerinde bölümlerin kaç basamaklı olduğunu yukarıdaki
örneklerden yararlanarak işlem yapmadan bulup yazınız.
4 3 6 3 2 6 3 2 3 3 6 5 2 7 4 6
4 > 3 bölüm üç
basamaklıdır.
1 3 6 2 5 7 5 3 6 4 8 4 3 4 6 3
5 3 4 5 3 9 6 8 2 7 5 2 7 6 6 6
4 3 5 4 8 4 8 9 6 7 2 3 2 1 4 2
4 5 7 2 5 7 5 5 3 5 2 6 6 2 9 8
58
Bölme İşlemi
1 1 2 0 5 5 6 7 5 5 9 7 4 2 6 6 4 2 4 3
4 8 4 6 4 3 5 9 5 3 7 4 3 9 4 5 8 9 2 5
4 0 8 0 4 9 0 7 1 3 7 5 0 0 3 6 3 0 6 3
7 9 8 2 8 5 9 6 5 7 8 8 4 9 9 9 5 8 4 6
59
Etkinlik Aşağıdaki bölme işlemlerini yaparak şifreyi çözünüz.
1 5 0 6 U 2 7 2 8 E 1 1 2 4 O 2 7 6 6 A
2 4 0 8 İ 3 7 8 9 Y 3 2 4 6 K 5 1 1 7 L
2 5 2 1 2 M 5 2 0 1 0 I 3 3 6 1 4 B 6 7 5 1 5 R
2 5 2 1 4 V 9 6 8 2 2 N 4 8 4 2 2 Ç 6 9 3 2 1 G
5 0 0 1 0 C 9 6 6 4 2 S
25 73 25 23 46 73
34 33 34 21 34 44 73 30 54 18 34
22 28 50 25 54 24 46 42 45 46 21 52
60
Zihinden Bölme
10, 100, 1000 İLE ZİHİNDEN BÖLME
10, 100, 1000 ile zihinden bölme işlemi yapılırken bölünen ve bölen sayıdan aynı miktar-
da sıfır silinir. Kalan sayılarla işlem yapılır.
F 370 : 10 = 37 F 4600 : 10 = 460 F 6000 : 10 = 600
F 700 : 100 = 7 F 3600 : 100 = 36 F 36000 ÷ 100 = 360
F 12000 : 1000 = 12 F 27000 : 1000 = 27 F 90000 ÷ 1000 = 90
Etkinlik Aşağıdaki bölme işlemlerini zihinden yapınız.
F 430 : 10 = F 850 : 10 = F 2740 : 10 =
F 700 : 10 = F 2800 : 10 = F 37 000 : 10 =
F 3000 : 10 = F 3400 : 10 = F 84 000 : 10 =
F 5400 : 100 = F 2600 : 100 = F 5000 : 100 =
F 14 000 : 100 = F 27 500 : 100 = F 8000 : 100 =
F 40 000 : 100 = F 12 000 : 100 = F 10 200 : 100 =
F 9000 : 1000 = F 20 000 : 1000 = F 40 000 : 1000 =
F 6000 : 1000 = F 8000 : 1000 = F 12 000 : 1000 =
F 3000 : 1000 = F 72 000 : 1000 = F 104 000 : 1000 =
Etkinlik Tablodaki bölme işlemlerini örnekten yararlanarak zihinden yapınız.
: 10 100 1000 : 10 100 1000
44 000 4400 440 44 34 000
36 000 52 000
28 000 78 000
61
Tahmini Bölme
Bölme işleminde tahmini sonuç bulunurken bölüneni en yakın onluğa veya yüzlüğe yuvarlarız.
Böleni en yakın onluğa yuvarlarız.
İşlem Tahmin Fark İşlem Tahmin Fark
3 2 4 1 2 3 2 0 1 0 3 2 3 2 4 1 2 3 0 0 1 0 3 0
- 2 4 2 7 - 3 0 0 3 2 - 2 7 - 2 4 2 7 - 3 0 3 0 - 2 7
0 8 4 0 2 0 5 0 8 4 0 0 0 3
- 8 4 - 2 0 - 8 4
0 0 0 0 0 0
Etkinlik Aşağıdaki bölme işlemlerinin iki farklı şekilde tahmini sonuçlarını bulup işlem
sonuçlarıyla karşılaştırınız.
En Yakın Onluk En Yakın Yüzlük
İşlem Tahmin Fark İşlem Tahmin Fark
5 2 8 2 2 5 2 8 2 2
8 1 9 2 1 8 1 9 2 1
4 6 8 1 8 4 6 8 1 8
7 5 9 3 3 7 5 9 3 3
62
Çarpma Bölme İlişkisi
Bölme işleminin doğruluğunu kontrol (sağlama) için; bölüm ile bölen çarpılır ve çıkan sonuca
kalan eklenir. Bulduğumuz sonuç bölünene eşit ise işlemimiz doğrudur.
Not: Kalan sıfırsa toplama işlemi yapılmaz.
Bölünen 2 1 8 6 Bölen Kontrol

- 1 8 3 6 Bölüm (Bölüm x Bölen) + Kalan
0 3 8
- 3 6 (3 6 x 6) + 2 =
2 Kalan
2 1 6 + 2 = 2 1 8 İşlem doğrudur.
Etkinlik Aşağıdaki bölme işlemlerini yaparak doğruluğunu kontrol ediniz.
1 3 1 4 (3 2 x 4) + 3 = 1 7 8 4
- 1 2 3 2
0 1 1 1 2 8 + 3 = 1 3 1
- 8
0 3
3 8 2 7 2 3 6 4
6 1 0 5 8 0 9 6
2 2 6 7 3 4 7 8
63
Bölme işleminde verilmeyen bölüneni bulmak için bölenle bölüm çarpılır, bulunan sonuç ka-
lanla toplanır.
Bölünen 1 2 Bölen
- 1 4 Bölüm Çözüm: (Bölen x Bölüm) + Kalan
- (1 2 x 1 4) + 2 =
0 2 Kalan
1 6 8 + 2 = 1 7 0 Bölünen
Etkinlik Bölme işlemlerindeki terimleri yazıp bölünen sayıyı bulunuz.
Çözüm Çözüm
2 4 2 4
- 1 5 - 3 6
- -
0 6 0 8
Çözüm Çözüm
1 5 4 2
- 2 2 - 2 1
- -
0 4 0 4
Çözüm Çözüm
3 6 2 5
- 1 9 - 1 8
- -
0 0 0 3
Çarpma işleminde çarpımı çarpanlardan birine böldüğümüzde diğer çarpanı buluruz.
3 5 ÷ 7 = 5
5 x 7 = 3 5 8 x 4 = 3 2 3 2 ÷ 8 = 4
3 5 ÷ 5 = 7
Etkinlik Aşağıdaki çarpma işlemlerinde verilmeyen çarpanları bulunuz.
3 x = 2 4 x 6 = 3 6
x 6 = 3 0 3 x = 2 1
7 x = 2 8 x 8 = 7 2
64
Problemler
1 184 kilogram unu altışar kilogramlık çuvallara koymak istiyoruz. Kaç çuvala ihtiyacımız
olur? Kaç kilogram un artar?
2 Dedemin yaşı annemin yaşının 2 katıdır. Annemin yaşı ise benim yaşımın 4 katıdır. Dedem 72
yaşında olduğuna göre ben kaç yaşındayım
3 Bir mağazaya tavan süslemesinde kullanmak üzere 252 tane ampül alındı. Ampuller 18 avi-
zeye eşit olacak şekilde takıldı. Avizelerde 2 bölüm olduğuna göre, her bir bölüme kaç ampül
takılmıştır?
4 Bir ilçede birinci sınıfa başlayacak olan 945 öğrenci vardır. Bunlar 9 okula eşit şekilde
paylaştırılacaktır. Atatürk İlkokulunda 5 sınıf olduğuna göre her sınıfta kaç öğrenci olur?
5 Bir yazar hergün 126 satır yazı yazmaktadır. Bir sayfada 42 satır olduğuna göre, 129
sayfalık bir kitabı kaç günde bitirir?
65
6 684 litre zeytinyağı dörder litrelik şişelere konularak satılacaktır. Şişelerin tanesini 82 TL’den
satan bir satıcı ne kadar para kazanır?
7 İki kardeş para biriktirip 784 TL’ye akülü araba almak istiyorlar. Bunun için oluşturdukları
kumbaraya küçük kardeş günlük 5 TL, büyük kardeş ise 9 TL para atacaktır. Buna göre
kaç gün sonunda gerekli parayı biriktirebilirler?
8 Liste fiyatı 1638 TL olan bir çamaşır makinesi almaya karar verdik. Satıcı 345 TL indirim
yaptı. Satıcıya 420 TL peşinat verdik. Geri kalan ödemeyi üç eşit taksit şeklinde yapacak
olursak her bir taksitimiz kaç TL olur?
9 12 ay taksitle 972 TL’ye bilgisayar alan Ahmet Bey, 7. taksiti ödedikten sonra kalan bor-
cunun tamamını peşin ödemek istiyor. Buna göre kaç TL ödeme yapmalıdır?
10 360 şişe su 4’erli olarak kutulara konuyor. Bu kutuların yarısı markete satılıyor. Kalan 18
tanesi ise lokantaya satılıyor. Geriye kaç şişe su kalmıştır?
66
Eşitlikler
Matematiksel ifadelerde eşitlik durumunu sağlamak için eşitliğin her iki tarafındaki işlemlerin
aynı sonucu vermesi gerekir.
+ 6 = 1 4 - 5 8 : 2 = + 2 4 x = 3 4 - 1 4
+ 6 = 9 4 = + 2 4 x = 2 0
3 + 6 = 9 4 = 2 + 2 4 x 5 = 2 0
9 = 9 4 = 4 2 0 = 2 0
Etkinlik Yukarıdaki örneklerden yararlanarak matematiksel ifadelerin eşitliğini sağlayınız.
F 1 2 + = 1 8 - 5 F 1 6 : 4 = + 2 F 5 x = 2 5 - 1 0
F 17 - 4 = + 9 F 1 8 : 3 = 9 - F x 6 = 4 9 - 1 3
F - 1 2 = 8 + 4 F 8 + = 4 0 : 4 F 2 7 - 1 1 = 4 x
F 6 + 5 = 1 8 - F 4 x = 3 4 - 1 4 F 1 8 + 6 = x 8
67
Eşitlik durumu olmayan matematiksel ifadelerde eşitlik durumunu sağlamak için çıkarma
veya toplama işleminden yararlanabiliriz.
8 + 5 � 1 2 - 3 I. Yol: 1 3 - 4 = 9 II. Yol: 1 3 = 9 + 4
13 � 9 9 = 9 1 3 = 1 3
Eşitliğin sağlanması için; eşitliğin sol tarafından veya eşitliğin sağ tarafına
4 çıkartılır. 4 eklenir.
Etkinlik Yukarıdaki örnekten yararlanarak aralarında eşitlik durumu olmayan ifadelerin
eşit olması için gerekli işlemleri yapınız
✪ 7 + 5 � 2 0 - 5 I. Yol: II. Yol:
✪ 1 2 - 3 � 6 + 5 I. Yol: II. Yol:
✪ 9 + 7 � 2 9 - 1 2 I. Yol: II. Yol:
✪ 1 8 - 6 � 8 + 6 I. Yol: II. Yol:
✪ 1 2 + 7 � 3 6 - 1 5 I. Yol: II. Yol:
✪ 2 0 - 6 � 1 3 + 3 I. Yol: II. Yol:
68
Problemler
1 Tanesini 25 liradan aldığı çantaları 45 liradan satan kırtasiyeci 300 lira kâr elde etmiştir.
Buna göre kırtasiyeci kaç çanta satmıştır?
2 Canan, ayda 18 liradan 6 taksitle aldığı bisikleti 9 ay taksitle almış olsaydı ayda kaç lira
taksit ödemesi gerekirdi?
3 900 km
A B
A şehrinden B şehrine giden Barış’ın arabası saatte 50 km hızla gitmektedir. Berna’nın arabası
ise aynı yolda saatte 90 km hızla gitmektedir. Barış, Berna’dan kaç saat sonra B şehrine varır?
4 Manavdan 3 kg’ı 15 lira olan domatesten 2 kg, 2 kg’ı 16 lira olan biberden 3 kg alan
Deniz manava kaç lira vermiştir?
5 Kaan hafta içi her gün kumbarasına 8 TL koyuyor. Hafta sonları ise kumbarasına her gün
10 TL koyuyor. Kaan fiyatı 720 TL olan bisikleti almak için kaç hafta para biriktirmelidir?
69
6 Arda’nın dükkanındaki oyuncak arabaların sayısı Kaan’ın dükkanındakilerin 3 katından 5
fazladır. Arda’nın dükkanında 65 araba olduğuna göre Kaan’ın dükkanında kaç oyuncak
araba vardır?
7 Ayşe’nin bir karışı 12 cm’dir. Tolga’nın ise bir karışı 15 cm’dir. Ayşe’nin 60 hamlede ölçtüğü
tahtanın uzunluğunu Tolga kaç hamlede ölçer?
8 Desteler şeklinde paketlediğimiz 240 kalemi düzine olarak paketlersek kullandığımız paket
miktarı ne kadar azalır?
9 Bir okulda 2 bina, her binada beşer kat, her katta beşer sınıf vardır. Bu okulun mevcudu
900 ve her sınıfta eşit sayıda öğrenci olduğuna göre bir sınıfta kaç öğrenci vardır?
10 Günde 12 sayfa kitap okuyan Pınar, elindeki kitabı 8 gün boyunca okumuştur. Kitap 258
sayfa olduğuna göre kalan sayfaları 9 günde bitirebilmek için günde kaç sayfa okumalıdır?
70
Problemler
1 Ümit, arkadaşları ile sinemaya gitmek için 13 tane bilet satın alacaktır. Biletler için adam
başı 15’er TL toplamıştır. Sinema biletleri 234 TL tuttuğuna göre Ümit adam başı kaçar TL
daha toplamalıdır?
2 9 arkadaş piknik giderleri için kişi başı 35 TL para toplamışlar. Ancak yaptıkları piknik alışverişi
423 TL tutmuştur. Parayı ödeyebilmek için kişi başı ne kadar daha para toplanmalıdır?
3 Saatte 80 km hızla giden bir aracın 6 saatte gittiği yolu 20 km daha yavaş giden bir araç
kaç satte gider?
4 Zeynep, tanesi 24 TL olan hikaye kitaplarından 18 tane aldı. Kitapçı kitapları okuyup ge-
tirdikten sonra verdiği paranın yarısını Zeynep’e geri verdi. Zeynep cebindeki 168 TL’yi de
bu paraya eklerse kaç tane kitap alabilir?
5 34 elma ağacı olan bir tarladaki her ağaçtan 76 kg elma toplanmaktadır. Elmaların 946
kilogramı markete, geri kalanları ise 13 manava eşit olarak paylaştırılacaktır. Paylaşımdan
önce manavlardan birinde 97 kg elma olduğuna göre bu manavda kaç kg elma olmuştur?
71
6 931 kilogram limon her biri 7 kilogram limon alan kasalara paylaştırılıyor. Depoda 276
kasa daha limon olduğuna göre toplam kaç kasa limon vardır?
7 680 litre zeytinyağı 5 litrelik şişlerde satılacaktır. Bir şişe zeytin yağı 68 TL’den satılırsa
satıcı kaç lira kazanır?
8 Bir depoda 522 litre benzin bulunmaktadır. Depodaki benzin 9 litrelik bidonların tam doldur-
maktadır. Depodaki benzini 9 litrelik bidonlanlarla aynı sayıda 6 litrelik bidonlara koyarsak
kaç litre benzin artar?
9 Bir börekçi, böreklerin kilogramını 22 TL’den satarak birinci gün 572 TL, ikinci gün ise 396 TL
kazanmıştır. Böreklerin kilogramını 25 TL’den satmış olsaydı kaç lira kazanırdı?
10 İnci, 440 sayfalık bir kitabın ilk hafta 167 sayfasını okumuştur. İkinci hafta ise her gün 22 sayfa
okumuştur. Geriye kalan sayfaları bir haftada bitirebilmek için günde kaç sayfa kitap okumalıdır?
72
Değerlendirme 3
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 Bir kolide 48 paket yumurta vardır.

Her bir pakette 24 yumurta oldu- Adı Soyadı:
ğuna göre kolide toplam kaç yu-

murta vardır? Telefonunuzu yan tarafta
Test
A. 72 B. 480
C. 960 D. 1152 1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
2 4084 2 Yandaki bölme işlemi-

nin sonucu kaçtır?
A. 24 B. 242 5 Kişi Bilet

C. 2002 D. 2042 sayısı fiyatları
İndirimli bilet 500 25
Tam bilet 800 50
3 X 5 25 50 Yukarıdaki tabloda bir konsere ka-

tılan seyirci sayıları ile bilet fiyatları
12 60 200 1200 verilmiştir. Buna göre konser için
36 160 900 1800 satılan biletlerden ne kadar gelir
elde edilmiştir?
Tablodaki işlemlerden yanlış olan-
ların bulunduğu bölümleri kesip A. 12 500 B. 40 000
çıkarttığımızda kesip çıkarttığımız C. 52 500 D. 73 200
bölümün görünümü nasıl olur?
A. B. 6 5-1-0-4
Yukarıdaki rakamları yalnız bir kez
kullanarak oluşturabileceğimiz dört
C. D. basamaklı en küçük sayı ile iki ba-
samaklı en büyük sayının çarpımı
kaçtır?
A. 5196 B. 56 430
C. 10 540 D. 78 300
4 A=4 B=2 C=5

7 I. 2514 x 10 = 25 140
Yukarıda verilen eşitliklere göre II. 540 x 100 = 5400
ACB x AC işleminin sonucu kaçtır? III. 275 x 1000 = 275 000
IV. 8400 x 10 = 84 000
A. 17 850 B. 19 125
C. 20 340 D. 23 580 Yukarıda verilen işlemlerden hangi-
sinin sonucu yanlıştır?
A. I B. II C. III D. IV
73
8 Bölen 6 12 Aşağıdaki bölme işlemlerinden han-
Bölüm 44 - gisinde bölüm iki basamaklıdır?
Kalan 2
A. 5 4 1 4 B. 4 5 5 5
- -
Yukarıda verilenlere göre bölünen
sayı kaçtır?
A. 264 B. 266
C. 56 D. 94 C. 3 7 5 3 D. 2 4 8 2
- -

9 Mesut, 587 sayfalık bir kitabın, 320

sayfasını okumuştur. Geriye kalan
bölümü 3 günde okuyacaktır. Me-
sut’un kitabı bitirebilmek için günde
kaç sayfa kitap okuması gerekir?
13 Her yıl 850 kg pirinç üreten bir
çiftçi, üç yıllık üretiminin yarısını
A. 89 B. 98 pirinç fabrikasına satmıştır. Üretici-
C. 108 D. 267 nin pirinç fabrikasına sattığı pirinç
kaç kilogramdır?
A. 425 B. 850
C. 1275 D. 1700
10 Aşağıdaki bölme işlemlerinden han-

gisinin sonucu yanlıştır?
A. 3700 : 10 = 37
B. 48 000 : 100 = 480
C. 5000 : 1000 = 5
D. 5300 : 10 = 530
14 Yandaki cep tele-

fonundan iki adet
alan Cevdet Bey,
telefonların para-
t 1440 sını 12 eşit taksitle
11 (120 x 50) : 100 = ? ödeyecektir. Cev-
det Bey’in her ay ödeyeceği para
Yukarıdaki işlemin sonucu kaçtır? kaç liradır?
A. 6000 B. 600 A. 120 B. 240

C. 60 D. 6 C. 360 D. 480
74
Kesirler (Basit Kesir)
Kesir sayısındaki payda kesrin kaç eş parçaya ayrıldığını belirtir.
1 pay
Pay ise eş parçalardan kaç tanesinin alındığını gösterir. 4 payda
Basit Kesir: Payı paydasından küçük olan kesirlere basit

3 basit kesir
kesir denir. 4
Basit kesirler iki şekilde okunabilir; 3 Üç bölü dört veya dörtte üç.
4
Etkinlik Aşağıda verilen çalışmaları örneğe uygun tamamlayınız.
Kesir Modeli Kesir Okunuşu
➠ 3
üç bölü beş veya beşte üç
5
Etkinlik Aşağıda verilen kesirlerin okunuşlarını yazınız. Kesir modelinde gösteriniz.
Kesir Okunuşu Kesir Modeli
2
5
5
6
3
8
7
12
75
Basit Kesri Sayı Doğrusunda Gösterme
3
4 0 1 2 3 1 2
4 4 4
Üç bölü dört kesri bir bütünden küçüktür. O yüzden sayı doğrusunda sıfır ile bir arasında
yer alır.
Etkinlik Aşağıda modellenen kesirleri yazıp, sayı doğrusunda gösteriniz.
Kesir Modeli Kesir Sayı Doğrusu
0 1
0 1
0 1
0 1
Etkinlik Aşağıdaki sayı doğrusunda harflerle gösterilen kesirleri kutuların içine yazınız.
A B
0 1
3
10
C D
0 1
E F G
0 1
H I
0 1
76
Kesirler (Bileşik Kesir)
Bileşik Kesir: Payı paydasından büyük veya payı pay-

4 bileşik kesir
dasına eşit kesirlere bileşik kesir denir. Bir bütün veya bir 4
bütünden fazlasını belirtir.

4 bileşik kesir
Bileşik kesirler; 4 Dört bölü üç şeklinde okunur.
3
3
➠ 5 Beş bölü dört

4
4
3
7
4
10
6
5
3
77
Bileşik Kesri Sayı Doğrusunda Gösterme
5 0 1 2
3 1 2 3 4 5 6
3 3 3 3 3 3
Beş bölü üç kesri bir bütünden büyüktür. İki bütünden küçüktür. O nedenle sayı doğrusunda
bir ile iki arasında yer alır.

0 1 2
0 1 2
0 1 2 3
0 1 2
Etkinlik Aşağıda sayı doğrusunda harflerle gösterilen kesirleri kutuların içine yazınız.
A B
0 1 2
7
6
C D E
0 1 2 3
F H
0 1 2
K L M
0 1 2 3 4
78
Kesirler (Tam Sayılı Kesirler)
Tam Sayılı Kesir: Bir sayma sayısı ile ifade edilen kesirlere
tam sayılı kesir denir. Bir sayma sayısı ve bir basit kesirden
oluşur. 3 tam sayılı kesir
1
4
Tam sayılı kesirler; 3 Bir tam üç bölü dört veya bir tam dörtte üç şeklinde okunur.
1
4
➠ 3 İki tam üç bölü dört veya iki tam dörtte üç

2
4
3
3
4
4
1
5
5
2
8
7
1
10
79
Tam Sayılı Kesri Sayı Doğrusunda Gösterme
Tam kısım
2 0 1 2
1
4 1 2 3 4
1 1 1 1
4 4 4 4
“Bir tam“ ifadesi 1 tam sayıyı, “dörtte iki“ ifadesi ise dörde bölünmüş bir bütünün iki parçasını
ifade eder.

0 1 2 3
0 1 2 3
0 1 2
0 1 2 3
Etkinlik Aşağıdaki sayı doğrusunda harflerle gösterilen kesirleri kutuların içine yazınız.
0 1 2
2
1
6
0 1 2 3
0 1 2
0 1 2 3 4
80
Kesirler
Etkinlik Örnekten yararlanarak aşağıdaki çalışmaları yapınız
6 Altı bölü dört Bileşik kesir

4
.....
.....
.....
......
......
......
......
......
......
Etkinlik Aşağıdaki tabloyu verilen kesir ifadelerine göre doldurunuz.
Kesir Kesrin okunuşu Kesrin çeşidi Kesrin modeli
4
6
2
1
3
5
3
1
2
2
81
Etkinlik Aşağıdaki sayı doğrularında harflerle gösterilen kesirleri kutuların içine yazınız.
0 1 2 0 1 2
0 1 2 0 1 2
0 1 2 3 0 1 2 3 4
Etkinlik Aşağıda verilen kesirleri sayı doğrusunda gösteriniz.
2 9 4 8
7 7 5 5
0 1 2 0 1 2
3 3 7 14
1
5 5 7 7
0 1 2 0 1 2
3 9 3 4
1 2
8 8 8 8
0 1 2 3
82
Birim Kesirleri Karşılaştırma
1
3
1 1 Birim kesirlerde paydası küçük olan kesir diğerle-
1 2 3 rinden büyüktür.
2
Etkinlik Aşağıda modellenen birim kesirleri yazınız. Kesirleri büyükten küçüğe ve küçük-
ten büyüğe doğru sıralayınız.
......
......
B. K. ...... ...... ......
...... ...... ...... ......
......
K. B. ...... ...... ......
...... ...... ...... ......
......
......
......
B. K. ...... ...... ......
...... ...... ...... ......
......
K. B. ...... ...... ......
...... ...... ...... ......
......
......
......
B. K. ...... ...... ......
...... ...... ...... ......
......
K. B. ...... ...... ......
...... ...... ...... ......
......
......
......
B. K. ...... ...... ......
...... ...... ...... ......
......
K. B. ...... ...... ......
...... ...... ...... ......
......
83
Etkinlik Aşağıda verilen birim kesirleri modelleyiniz. Kesirleri büyükten küçüğe ve küçük-
ten büyüğe doğru sembol kullanarak sıralayınız.
1
3
B. K. ...... ...... ......
1 ...... ...... ......
2
K. B. ...... ...... ......
1 ...... ...... ......
4
1
2
B. K. ...... ...... ......
1 ...... ...... ......
3
K. B. ...... ...... ......
1 ...... ...... ......
6
1
18
B. K. ...... ...... ......
1 ...... ...... ......
6
K. B. ...... ...... ......
1 ...... ...... ......
9
1
4
B. K. ...... ...... ......
1 ...... ...... ......
16
K. B. ...... ...... ......
1 ...... ...... ......
8
84
Bir Çokluğun Belirten Kesir Kadarını Bulma
Soru: 12 elmanın 3 ‘ü kaç elmadır? 9 elma

4
1. Önce elmalar payda sayısı kadar (4) eş gruba ayrılır.
2. Oluşan 4 gruptan pay sayısı kadar (3) grup alınır.
3. Alınan gruplardaki elmalar sorunun cevabıdır.
Etkinlik Aşağıda verilen çokluklardaki nesnelerin belirtilen kesir kadarını bulup yazınız.
20 elmanın 2 ‘si .................... elma eder. 15 cevizin 2 ‘si .................... ceviz eder.
5 3
24 kalem 5 ‘i .................... kalem eder. 27 çileğin 5 ‘i .................... çilek eder.

8 9
12 karpuz 4 ‘ü .................... karpuz eder. 32 fındığın 3 ‘ü .................... fındık eder.

6 8
16 kivinin 7 ‘si .................... kivi eder. 18 misketin 5 ‘i .................... misket eder.

8 6
85
Bir çokluğun belirtilen kesir kadarını bulmak için verilen çokluk önce kesrin paydasına bölünür.
Çıkan sonuç kesrin payı ile çarpılır.
48’in 3 ’ü kaçtır?
4 48 4 8 4 1 2
- 4 1 2 x 3
0 8 3 6
12 12 12 12 - 8
0 0
36
Etkinlik Aşağıda verilen sayıların belirtilen kesir kadarını bulunuz.
H 42’nin 2 ’si kaçtır? H 45’in 2 ’si kaçtır?

6 3
H 36’nın 4 ’ü kaçtır? H 45’in 3 ’ü kaçtır?

6 9
H 99’un 1 ’i kaçtır? H 120’nin 2 ’si kaçtır?

3 6
H 72’nin 5 ’i kaçtır? H 96’nın 5 ’i kaçtır?

8 12
86
Problemler
1 Bir manav 56 kg elmanın 5 ’ini satıyor. Manav kaç kg elma satmıştır?

8
2 Bahçemizdeki 96 ağacın 3 ’ü kuruyor. Bahçemizdeki ağaçların kaç tanesi kurumuştur?

12
3 4. sınıfta okuyan 168 öğrencinin 5 ’i kız öğrencidir. 4. sınıfta okuyan kaç kız öğrenci vardır?
8
4 Orhan 216 sayfalık kitabın 4 ’ünü okumuştur. Orhan kitabın kaç sayfasını okumuştur?
6
5 Bir simitçi 144 simidin 5 ’ini satmıştır. Simitçinin geriye kaç simidi kalmıştır?
6
87
6 Emre 96 sayfalık kitabın 3 ’ünü okumuştur. Emre’nin okuyacağı kaç sayfa kalmıştır?
4
7 Bir balıkçı tuttuğu 56 kg balığın 5 ’ini satmıştır. Balıkçının geriye kaç kg balığı kalmıştır?
7
8 Bir trendeki 168 yolcunun 2 ’si birinci durakta inmiştir. Trende kaç yolcu kalmıştır?
6
9 Mete 160 liranın 3 ’ü ile ayakkabı aldı. Geriye kalanını ise kumbaraya attı. Mete’nin kum-
4
baraya attığı para kaç liradır.?
10 Bir okulda 650 öğrenci vardır. Öğrencilerin 3 ’ü kız olduğuna göre bu okulda kaç kız
5
öğrenci vardır?
88
Kesirleri Karşılaştırma
Paydaları eşit kesirlerde payı büyük olan kesir diğerinden daha büyüktür.
2
8 2
Çeyrek 8
4
8 4
Yarım 8
8
8 8
Bütün 8
B. K. 8 4 2 K. B. 2 4 8
8 8 8 8 8 8
Etkinlik Aşağıdaki kesir ifadelerine göre şekilleri eş parçalara ayırıp boyayınız. Kesir
ifadelerini karşılaştırınız.
Karşılaştırma
2
6
B. K. ...... ...... ......
4 ...... ...... ......
6
K. B. ...... ...... ......
3 ...... ...... ......
6
2
3
B. K. ...... ...... ......
3 ...... ...... ......
3
K. B. ...... ...... ......
1 ...... ...... ......
3
2
4
B. K. ...... ...... ......
3 ...... ...... ......
4
K. B. ...... ...... ......
4 ...... ...... ......
4
89
Etkinlik Aşağıdaki kesir ifadelerini sayı doğrusunda gösteriniz. Sembol kullanarak kesir-
leri karşılaştırınız.
3
6
5
6
2
6
Büyükten küçüğe :
Küçükten büyüğe :
7
8
3
8
5
8
6
12
4
12
10
12
90
Kesirleri Karşılaştırma
Etkinlik Aşağıda verilen kesirleri karşılaştırınız. Kesirler arasına “>“ (büyüktür), “<“ (küçüktür)
sembollerinden uygun olanı yazınız.
2 4 6 10 8 4
6 6 12 12 17 17
12 15 13 9 7 9
7 7 15 15 9 9
12 20 20 18 4 10
16 16 20 20 9 9
8 5 7 12 10 8
11 11 6 6 8 8
Etkinlik Aşağıda verilen kesirleri büyükten küçüğe doğru sıralayınız.
8 7 4
10 10 10
15 13 16
7 7 7
8 5 7
14 14 14
4 8 6
9 9 9
8 6 10
4 4 4
91
Etkinlik Aşağıdaki kesirleri küçükten büyüğe doğru sıralayınız.
5 7 3
8 8 8
11 13 15
14 14 14
12 18 15
17 17 17
15 19 12
10 10 10
16 14 11
20 20 20
Etkinlik Aşağıdaki karşılaştırma ifadelerinin doğru olması için “..........“ ile belirtilen bölümlere
uygun sayılar yazınız.
12 ...... 8 ...... 15 18 12 ...... 9

14 14 14 24 24 24 10 10 10
...... 10 11 25 ...... 20 5 ...... 8

15 15 15 20 20 20 9 9 9
8 ...... 3 12 ...... 8 20 16 ......

8 8 8 12 12 12 16 16 16
9 15 ...... 15 ...... 10 ...... 20 30

18 18 18 25 25 25 36 36 36
92
Kesirlerde Toplama İşlemi
Paydaları eşit kesirlerde toplama işlemi yapılırken paylar toplanıp paya yazılır. Paydalardan
biri paydaya yazılır.
+ =
3 + 2 = 5
6 6 6
Paydaları eşit tam sayılı kesirleri toplarken tam kısımlar toplanır, tam kısma yazılır. Paylar
toplanır paya yazılır. Payda ise değişmez aynı yazılır.
+ =
1 + 2 = 3
1 1 2
4 4 4
Etkinlik Aşağıda modellenen kesir sayı sayılarını yazarak toplama işlemlerini yapınız. Sonu-
cu ifade edebilecek şekilde modelleri boyayınız.
+ = + =
3 + 2 = 5 ...... + ...... = ......

6 6 6 ...... ...... ......
+ = + =
...... + ...... = ...... ...... + ...... = ......

...... ...... ...... ...... ...... ......
+ = + =
....... + ....... = .......

...... ...... ......
....... + ....... = ....... ....... ....... .......
...... ......
....... ....... .......
93
5 2 7 3 4 13 7
8 8 8 8 8 21 21
15 12 7 5 21 11
30 30 14 14 36 36
6 7 11 12 15 17
10 10 16 16 20 20
18 21 8 9 12 9
9 9 7 7 11 11
15 8 12 14 9 12
12 12 32 32 13 13
7 14 15 5 12 13
15 15 17 17 27 27
2 3 14 10 2 3
1 2 3 1 5 2
9 9 25 25 14 14
18 12 12 3 10 5
2 1 2 2
34 34 20 20 20 20
94
Kesirlerde Çıkarma İşlemi
Paydaları eşit kesirlerde çıkarma işlemleri yapılırken paylar çıkarılıp paya yazılır. Payda ise
değişmez, aynen yazılır.
6 2 4
8 8 8
Etkinlik Aşağıdaki örnekten yararlanarak kesirlerde çıkarma işlemlerini yapınız. İşlem sonu-
cunu gösteren modeli sonucu ifade edecek şekilde boyayınız.
➠
➠
10 3 7 ....... ....... .......

14 14 14 ....... ....... .......
➠ ➠
....... ....... ....... ....... ....... .......

....... ....... ....... ....... ....... .......
➠
➠
....... ....... ....... ....... ....... .......

....... ....... ....... ....... ....... .......
➠ ➠
....... ....... ....... ....... ....... .......

....... ....... ....... ....... ....... .......
95
8 3 5 5 2 7 2
10 10 10 7 7 8 8
6 2 15 7 10 3
12 12 20 20 15 15
14 5 9 3 10 8
24 24 15 15 16 16
5 2 14 7 20 12
14 14 24 24 42 42
20 8 17 5 11 9
10 10 20 20 30 30
16 3 18 12 10 6
35 35 25 25 14 14
24 5 11 6 19 7
32 32 24 24 20 20
15 9 34 20 48 14
40 40 52 52 84 84
96
Problemler
1 Çevresi 600 m olan bir tarlanın etrafına 5 m aralıklarla ağaç dikilecektir. Ağaçların 6
8
’sı dikildiğine göre geriye dikilecek kaç ağaç kalmıştır?
2 Bir pakette 8 çikolata vardır. 24 paket çikolatanın 2 ’si eridiğine göre geriye kaç çikolata
6
kalmıştır?
3 Bir market sahibi 120’lik kutularda 4 kutu şeker almıştır. Bunların 6 ’sını satmıştır. Geriye
8
kaç adet şeker kalmıştır?
4 Mavi torbada 720 fındık vardır. Kırmızı torbada ise mavi torbadakilerin 6 ’sı kadar fındık
9
vardır. İki torbada toplam kaç fındık vardır?
5 Bir kütüphanedeki kitapların 4 ’ü yenilenecektir. Kütüphanede 840 kitap olduğuna göre

7
yenilenecek kitaplar kaç tanedir?
97
6 Bir markette 240 koli yumurta vardır. Bunların 3 ’ü satıldığına göre geriye kaç koli yumur-
8
ta kalmıştır?
7 Caner’in 135 lirası vardır. Caner parasının 2 ’si ile kitap, 4 ’ü ile de çanta almıştır. Ca-
9 9
ner’in kaç lirası kalmıştır?
8 Kerem 2600 liranın 3 ’ü ile tablet bilgisayar aldı. Daha sonra kalan parasının 3 ’ünü kardeşine
5 5
verdi. Kerem’in kaç lirası kalmıştır?
9 Aslı’nın 48 tokası vardır. Bunların 7 ’sini kardeşine, 4 ’ünü de arkadaşına verdi. Aslı’nın
12 12
geriye kaç tokası kalmıştır?
10 840 öğrencinin olduğu okulda yapılan geziye öğrencilerin 2 ’si katılmıştır. Geride kalan öğ-
7
rencilerin 5 ’i de tiyatroya gitmiştir. Buna göre iki etkinliğe de katılmayan kaç öğrenci vardır?
12
98
Değerlendirme 4
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1
? Adı Soyadı:
?
Test
Yukarıda modellenen kesrin okunuşu
hangi seçenekte doğru olarak veril- 1 6 11
miştir?
2 7 12
3 8 13
4 9 14
A. Dörtte iki B. Beşte iki 5 10 15
C. Beşte üç D. Beşte beş
4 ?
0 ? 1 ? 2
Aşağıdaki kesirleri sayı doğrusundaki

“?” ile gösterilen yerlere doğru şekil-
de yazdığımızda hangisi dışarda ka-
2 Aşağıdaki toplama işlemlerinden lır?
hangisinin sonucu bir bütünü ifade
eder? A. 2 B. 6
6 6
A. 1 + 1 + 1
4 4 4 C. 1 1 D. 9
B. 1 + 1 + 1 6 6
5 5 5
C. 1 + 1
2 2
3 , 1 , 6 , 8
D. 3 + 1 5
5 5 8 8 8 8
Yukarıdaki kesirleri küçükten büyüğe

doğru sıralarsak hangisi en sonda yer
alır?
A. 3 B. 1
8 8
3 Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisin- C. 6 D. 8
de bir hata yapılmıştır? 8 8
A. 1 Basit kesir
5
B. 1 Birim kesir
4 6 75’in 2 ’si kaçtır?
C. 1 2 Tam sayılı kesir 3
3
D. 7 Bileşik kesir A. 50 B. 25 C. 15 D. 10
9
99
A B
7 11 ➠
0 1 2
Yukarıdaki sayı doğrusundaki A ve Yukarıda modellenen çıkarma işlemi

B noktalarının ifade ettiği kesirlerin aşağıdakilerden hangisidir?
toplamı kaçtır?
A. 5 - 2 = 3
A. 3 B. 5 8 8 8
4 4 B. 7 - 4 = 3
C. 7 D. 9 8 8 8
4 4 C. 5 - 2 = 3
5 5 5
D. 2 - 1 = 1
3 3 3
8 1 , 1 , 1
4 2 7
Yukarıdaki birim kesirleri büyükten

küçüğe sıralanmış hali hangi seçe-
nekte verilmiştir? 12 Yandaki kesir basit kesirdir.
7 Buna göre “ ” yerine yazılabi-
A. 1 > 1 > 1 lecek en büyük sayı kaçtır?
7 4 2
B. 1 > 1 > 1 A. 10 B. 8 C. 7 D. 6
4 2 7
C. 1 > 1 > 1
2 4 7
D. 1 > 1 > 1
7 2 4
13 Bir kasada 50 kg armut vardır. İkin-
ci kasada 1. kasanın 2 ’si kadar ar-
5
9 mut vardır. İki kasada toplam kaç kg
armut vardır?
Yukarıda modellenen kesir hangi se-
çenekte doğru olarak verilmiştir? A. 20 B. 30 C. 70 D. 90
A. 2 B. 8 C. 2 2 D. 4 1
6 6 6 6
14 Yandaki televizyo-
nun fiyatının 6 ’sını

10 15 Yandaki kesrin bileşik kesir ola- 8
bilmesi için “ ” ile gösterilen ödeyen Mehmet Bey’in
t 840
yere yazılabilecek en büyük sayı satıcıya kaç lira bor-
kaçtır? cu kalır?
A. 16 B. 15 C. 10 D. 1 A. 105 B. 210 C. 140 D. 630
100
Zaman Ölçüleri
Zamanı ölçmek için kullanılan araca saat denir.
Saniye Saniye çubuğunun 12’den başlayıp tekrar 12’ye gelene kadar
yaptığı bir tur 60 saniyedir. Bu bir tur 1 dakikaya eşittir. Yani;
1 dakika = 60 saniye 60 saniye = 1dakikadır.
Akrep Yelkovan Yelkovanın tam bir dönüşü 60 dakikadır. Bir tur 1 saate eşittir.
Yani 1 saat = 60 dakika 60 dakika = 1 saattir.
60 saniye = 1 dakika 60 dakika = 1 saattir.
1 saat = 60 x 60 = 3600 saniyedir.
Etkinlik Aşağıdaki saatlerin öğleden önce ve öğleden sonra gösterdiği zamanı altındaki
dijital saatlerin üzerine yazınız.
Öğleden önce:
Öğleden sonra:
Öğleden önce:
Öğleden sonra:
101
Etkinlik Dijital saatlerin gösterdiği zamanı altındaki saatlere akrep ve yelkovan çizerek
gösteriniz.
Etkinlik Aşağıda verilen tablolardaki dönüşümleri yapınız.
Saat Dakika Dakika Saniye
69 dakika 70 saniye
72 dakika 80 saniye
110 dakika 110 saniye
Dakika Saniye
1 saat 15 dakika 1 dakika 20 saniye
3 saat 30 dakika 4 dakika
102
Gün-Ay-Yıl-Mevsim
Dünya’mız Güneş’in etrafındaki bir tam tur dolaşımını 1 yılda tamamlar.

1 yıl yaklaşık olarak 365 gün 6 saattir. kat
!
Dik Bir sayının birler ve onlar
Şubat ayının 29 gün olduğu yıllara artık yıl denir. basamağı 4’ün katı ise sayı 4
ile kalansız bölünür.
• Artık yıllar, dörde kalansız olarak bölünebilen yıllardır.
• Yüzün katları olan yıllar (1900-2100) artık yıl sayılmazken binin katları olan yıllar
artık yıl olarak kabul edilir. (2000)
F 2016 ÷ 4 = 504 F 2020 ÷ 4 = 505 2016 ve 220 artık yıldır.
!
kat
Dik 1 yıl 12 aydır. Ayların bazıları 30, bazıları 31 gündür.
1 yıl 365 gün 6 saattir. Şubat ayı 28 gündür. Artık yıllarda 29 gün olur.
1 yılda 52 hafta vardır. Ocak (31), Şubat (28-29), Mart (31), Nisan (30),
1 ayda 4 hafta vardır. Mayıs (31), Haziran (30), Temmuz (31), Ağustos (31),
1hafta 7 gündür. Eylül (30), Ekim (31), Kasım (30), Aralık (31).
Etkinlik Aşağıda verilen mevsimlerin yanlarına mevsimlerin aylarını yazınız. Her bir ayın
kaç gün olduğunu belirtiniz.
Kış Yaz
Aralık 31 gündür.
İlkbahar Sonbahar
Etkinlik Aşağıya 1986 yılından 2024 yılına kadar olan zaman dilimindeki artık yılları
yazınız. (Artık yıllar 4’e kalansız olarak bölünen yıllardır.)
103
Etkinlik Aşağıdaki örneği inceleyiniz. Soruları cevaplayınız.
Emel Hanım, 15.04.2005 yılında bir çamaşır makinesi almıştır. 05.03.2020 yılına ge-
lindiğinde Emel Hanım çamaşır makinesini kaç yıl kullanmış olur? (1ay 30 gündür.)
14
2 aydan 4 ay çıkmaz. Yıl 2019 2 35
bölümünden 1 yıl alınır. 1 yıl 5’ten 15 çıkmaz. Ay bölü-
2020. 03. 05
12 aydır. Ay bölümünde 2 müne gider, 1 ay alırız. 1
- 2005. 04. 15
ay kaldığı için 12 + 2 = 14 ay 30 günden hesaplanır.
0014. 10. 20
ay olur. Gün bölümü 35 gün olur.
2020 yıldan 1 yıl alın-

dığı için 2019 yıl kalır.
1 10. 04. 2007 tarihinde Almanya’ya giden Nevzat Bey, 05.01.2012 tarihinde geri dön-
müştür. Nevzat Bey Almanya’da ne kadar süre kalmıştır?
2 24. 05. 2009 yılında başlayan köprü inşaatı, 04. 03. 2014 tarihinde bitmiştir. Köprü ne
kadar sürede tamamlanmıştır?
3 Üretim tarihi 08. 08. 2015 olan bir ürünün son tüketim tarihi 03. 05. 2019’dur. Bu ürünün
dayanıklılık süresi ne kadardır?
4 Antalya’ya 11. 10. 2012 tarihinde gelen Ekrem Bey, 06. 04. 2013’te Antalya’dan ayrı-
lıyor. Ekrem Bey Antalya’da ne kadar süre kalmıştır?
104
Problemler
1 Seda, arkadaşı merdivenden düşünce ambulansı aradı. 40 saniye sonra ambulans yola çıktı
ve 7 dakika 20 saniye sonra yaralıya ulaşmıştı. Seda ambulansı 16.24’te aradığına göre,
ambulans saat kaçta yaralıya ulaşmıştır?
2 Bir bisiklet yarışında Adnan, Mete’den 6 dakika 8 saniye önce yarışı bitirdi. Mete 49 dakika
16 saniyede yarışı bitirdiğine göre, Adnan kaç dakika kaç saniyede yarışı bitirmiştir?
3 20 saniyede bir su damlatan musluk 1 saatte kaç defa su damlatmış olur?
4 Musa Bey, dişlerindeki rahatsızlıktan dolayı 11.25’te dişçi koltuğuna oturmuştur. İşlem saat
13.42’de bitmiştir. Musa Bey’in işlemi kaç dakika sürmüştür?
5 Saat 09.00’da başlayan okulda, 40 dakikalık 6 ders, 10 dakikalık 4 teneffüs ve 50 da-
kikalık bir öğle arası yapılmaktadır. Okulun bitiş saati kaçtır?
105
6 Saat 21.20’de kitap okumaya başlayan İnci, 70 dakika kitap okuduktan sonra uyuya kal-
mıştır. İnci sabah 8.30’da uyandığına göre, ne kadar süre uyumuştur?
7 18 temmuz tarihinde doktora giden Umut’a doktor 2 hafta 4 gün sonraya kontrol rande-
vusu vermiştir. Umut hangi tarihte kontrole gidecektir?
8 17 Mayıs 2017 tarihinde 40 günlük olan İnci hangi tarihte doğmuştur?
9 14 Şubat 2011 tarihinde doğan Mustafa 25 Mayıs 2019 tarihinde kaç yaşında olur?
(Gün - ay - yıl olarak hesaplayınız.)
10 15 Eylül 2018 Cumartesi günüdür. 19 Ekim 2018 tarihi hangi gündür?
106
Sütun Grafiği
Araştırma ve incelemelerin sonuçlarını grafikler veya tablolar yardımıyla gösteririz. Çetele
tablosu, sıklık tablosu ve grafikler araştırma sonuçları gösterme yöntemlerindendir.
Bir sınıfta en çok sevilen meyvelerle ilgili düzenlenen tablo ve grafikleri inceleyelim.
Kişi sayısı
10 SÜTUN GRAFİĞİ
SIKLIK TABLOSU ÇETELE TABLOSU
9
Öğrenci Öğrenci 8
Meyveler Meyveler
sayısı sayısı
7
Elma sevenler 10 Elma sevenler 6
5
Muz sevenler 7 Muz sevenler 4
3
Meyveler
Portakal sevenler 8 Portakal sevenler 2
1
Elma Muz Portakal

sevenler sevenler sevenler
Etkinlik Aşağıda verilen bilgilerden yararlanarak başkanlık seçiminde alınan oyların
dağılımını gösteren sıklık tablosu, çetele tablosu ve sütun grafiği oluşturunuz. Boşlukları
doldurunuz.
¡Sınıf başkanlığı seçiminde Arda 12, Cem 8, Derya 10, Zeynep 10 oy almıştır.™
SIKLIK TABLOSU ÇETELE TABLOSU Oy oranı SÜTUN GRAFİĞİ

Seçime Katılan Seçime Katılan
Oy Oranı Oy Oranı
Öğrenci Öğrenci
14
12
10
8
6
Adaylar
4
2
★ Başkanlık seçiminde en çok oyu ....................................................... almıştır.
★ Başkanlık seçiminde en az oyu ....................................................... almıştır.
★ Başkanlık seçiminde .......................................... ve .......................................... ’nın aldığı oylar eşittir.
★ Seçim sonucunda....................................................... başkan olmuştur.
★ Bu sınıfta oy kullanan öğrenci sayısı ....................................................... tır.
107
Etkinlik Aşağıda verilen şekil grafiğini inceleyiniz. Şekil grafiğine uygun sütun grafiğini
oluşturunuz.
Çiftlikteki Hayvan Sayılarını Gösteren Grafikler

Hayvan sayısı Hayvan sayısı
20
18
16
14
12
10
8
Hayvanlar
Hayvanlar
6
4
2
Tavuk
Koyun
At
İnek
Köpek
Tavuk
Koyun
At
İnek
Köpek
Her şekil 2 varlığı göstermektedir.
Etkinlik Yukarıda verilen grafikleri inceleyiniz. Grafiklerden elde ettiğiniz bilgileri
aşağıya yazınız.
1 Bu çiftlikte 6 adet tavuk vardır.
108
Üçgen, Kare, Dikdörtgen
A A [AB] B A [AB] B
[CA] [AB] [DA] [BC] [DA] [BC]
C B
[BC] D [CD] C D [CD] C
¡A̦BC™ şeklinde gösterilir. ¡ABCD karesi™ diye okunur. ¡ABCD dikdörtgeni™ diye okunur.
Yukarıdaki geometrik şekillerin kenarlarını isimlendirirken ¡[ ]™ veya ¡—™ sembolleri kullanılır.
A 3 cm B
Karenin dört köşesi E 3 cm F Dikdörtgenin dört
ve dört kenarı vardır. köşesi ve dört kenarı
varıdır. Karşılıklı uzun-
3 cm
3 cm
2 cm
2 cm
Bütün kenar uzunlukla- lukları birbirine eşit
rı birbirine eşittir. olan iki kısa ve iki uzun
G 3 cm H kenarı vardır.
C 3 cm D
Etkinlik Aşağıdaki örnekten yararlanarak geometrik şekillerin köşe ve kenarlarını isim-
lendiriniz.
A [AB] B
[DA] [BC]
D [CD] C
109
Kenar Uzunluklarına Göre Üçgenler
Çeşitkenar Üçgen: İkizkenar Üçgen: Eşkenar Üçgen:
A D K
3 cm
cm
2
cm
cm
2
2
3 cm
m
3c
C B M L
4 cm 2 cm
F 2 cm E
Üç kenar uzunluğu da İki kenarının uzunluğu eşit Üç kenar uzunluğu da eşit
farklı olan üçgenlerdir. olan üçgenlerdir. olan üçgenlerdir.
Etkinlik Aşağıdaki üçgenleri isimlendiriniz. Kenar uzunluklarına göre çeşidini yazınız.
cm
6
10 cm
3 cm
3c
5
cm
cm
3
8c
m
C 3 cm B 3 cm
A̦BC ABC üçgeni
Eşkenar üçgen
6
3
cm
cm
cm
5
3
4 cm
4 cm
cm
3 cm
4 cm
3 cm
4 cm
cm
4 cm
4
cm
3 cm
5
6
cm
5
cm
4 cm
1 cm
110
Birimküplerle Yapı Oluşturma
Birimküplerle oluşturulan yapılarda bulunan eş küplerin tamamını göremeyebiliriz. Yapıda
kullanılan eş küpleri yapının özelliğine bakarak tahmin yoluyla buluruz.
Etkinlik Aşağıdaki eş küplerden oluşan yapıların kaç eş küpten oluştuğunu altlarına
yazınız.
111
Etkinlik İzometrik kâğıt üzerine eş küplerden oluşan yapılar çizip bu yapıların kaç eş
küpten oluştuklarını yazınız.
112
Açılar
Başlangıç noktası ortak iki ışının birleşmesiyle oluşan şekle açı denir. Açılar açı şapkası ¡ º™
veya açı sembolü ¡∠™ ile gösterilir.
Açıların bir köşesi, iki kolu vardır. Açılar ölçülerine göre çeşitli isimler alır.
Dar Açı: Ölçüsü 0° ile 90° arasında olan açılardır. Dik Açı: Ölçüsü 90° olan açılardır.
A D
s(B) = 45° s(E) = 90°
45° 90°

B s(∠B) = 45° s(A£BC) = 45°
E s(∠E) = 90° s(D£EF) = 90°
C F
Geniş Açı: Ölçüsü 90° ile 180° arasında Doğru Açı: Ölçüsü 180° olan açılardır.
olan açılardır. s(R) = 180°
180°
K
150°
s(L) = 150°
P R S s(∠R) = 180°

L M s(∠L) = 150° s(K£LM) = 150°
s(P£RS) = 180°
Etkinlik Aşağıdaki açıların ölçülerini açı ölçer (iletki) ile ölçerek açıların ölçülerini ve
çeşitlerini örnekteki gibi yazınız.

N
A N
45°
B P
C O P R
s(B) = 45°
Dar Açı
T U
L N
M
L
S
K
H
113
Etkinlik Aşağıda ölçüleri verilen açıları çizip açıların çeşitlerini altlarına yazınız.
A B D
s(A) = 70° s(B) = 40° s(D) = 110°
Dar Açı
E F H
s(E) = 90° s(F) = 60° s(H) = 50°
K L M
s(K) = 25° s(L) = 40° s(M) = 160°
Etkinlik Aşağıda ölçüleri verilen açıları çiziniz.
s(Y) = 80° s(N) = 75° s(Z) = 100°
s(O) = 95° s(T) = 150° s(V) = 55°
114
Simetri
Bir cismin bir doğruya göre eşit uzaklıktaki görüntüsüne simetri denir. Şekil, görüntü ya da
nesneyi simetrik iki eş parçaya bölen doğruya da simetri doğrusu (simetri ekseni) denir.
① ② F Kareyi simetrik iki eş parçaya bölen

③
dört farklı simetri doğrusu çizilebilir.

④
Aynaya göre simetri Doğruya göre simetri
Etkinlik Aşağıda verilen şekil, harf, resim ve nesnelerin simetri doğrularını çiziniz.
115
Etkinlik Aşağıda verilen şekillerin doğrulara göre simetrilerini çiziniz.
Etkinlik Aşağıdaki doğrulara göre simetrik şekiller çiziniz.
116
Değerlendirme 5
1 Babaannem 12.07.1943 yılında
doğmuştur. 10.05.2018 tarihinde Adı Soyadı:
babaannemin (gün, ay, yıl olarak)

yaşı kaçtır? Telefonunuzu yan tarafta
Test
A. 15 gün 1 ay 72 yıl
1 6 11
2 7 12
B. 12 gün 3 ay 70 yıl 3 8 13
4 9 14
C. 30 gün 8 ay 74 yıl 5 10 15
D. 28 gün 9 ay 74 yıl
Ağaç sayısı
45
40
2 35
30
25
Yukarıdaki dijital saatte verilen saat 20
aşağıdakilerden hangisinde gösteril- 15
miştir? 10
5
A. B.
şe
ak
Çam
e
miy
Me
Kav
Pal
Yukarıdaki grafik Karşıyaka sahil yo-
lundaki ağaçlar ile ilgilidir.
C. D. 4, 5. ve 6. soruları grafiğe göre ce-
vaplayınız.
4 En az bulunan ağaç hangisidir?
A. Meşe B. Çam
3 Yandaki korkuluk tar-
laya gelen kuşları kor- C. Kavak D. Palmiye
kutmak için 90 saniye-
de bir sallanmaktadır.
Korkuluk 1 saatte kaç 5 Palmiye ağaçlarının sayısı çam ağaç-
defa sallanır? larının sayısından kaç fazladır?
A. 400 B. 100 A. 15 B. 10 C. 8 D. 3
C. 40 D. 4000 6 Karşıyaka Sahil Yolu’nda kaç ağaç

vardır?
A. 18 B. 60 C. 90 D. 120
117
7 10 Aşağıdaki açı ölçüsü ve açı çeşidi eş-
K N leşmelerinden hangisi yanlıştır?
A. 90° ➞ Dik açı
B. 100° ➞ Dar açı
C. 135° ➞ Geniş açı

L M
Aşağıda verilen kenar isimlerinden D. 180° ➞ Doğru açı
hangisi yukarıdaki kareye ait değil-
dir? 11 Aşağıdaki şekillerden hangisine daha
fazla simetri doğrusu çizilebilir?
A. [MN] B. [KL] C. [LM] D. [LN]
A. B.
8 Aşağıda kenar uzunlukları verilen

üçgenlerden hangisi ikizkenar üçgen-
dir? C. D.
A. B.
6 cm
4c
cm
5 cm
m
5
3 cm 12
4 cm
C. 6 cm D. 3
2 cm
cm cm
3
5 cm
5 cm
Yukarıdaki şeklin verilen doğruya

9 göre simetriği aşağıdakilerden han-
gisidir?
A. B.
Yukarıda eş küplerden oluşan yapı

kaç eş küpten oluşmuştur? C. D.
A. 18 B. 17 C. 16 D. 15
118
Uzunluk Ölçüleri
Metre, uzunluk ölçüsü temel birimidir. Kısaca ¡m™ harfi ile gösterilir.
Metreden daha küçük uzunlukları santimetre ile (cm) santimetreden daha küçük uzunlukları ise
milimetre (mm) ile ölçeriz. Milimetreyi bir santimetreden daha kısa olan nesneleri ölçmede kullanırız.
Ör: 1 m = 100 cm 100 cm = 1 m’dir.

Kalemin kalınlığı
1 km = 1000 m 1000 m = 1 km’dir.
1 cm = 10 mm 10 mm = 1 cm’dir.
Etkinlik Aşağıda resimleri verilen eşyaları sıranın üzerine koyunuz. Eşyalarınızı tek tek
inceleyerek kırmızı çizgi ile belirtilen kısımlarının tahmini uzunluklarını yazınız. Sonra elinize
bir cetvel alarak her birini teker teker ölçüp sonuçları resimlerin altına yazınız.
Tahminim: Tahminim: Tahminim: Tahminim:
Ölçüm: Ölçüm: Ölçüm: Ölçüm:
119
Etkinlik Aşağıdaki uzunluk ölçülerini istenilen birimlere dönüştürüp yazınız.
_ 1m = cm _ 10 mm = cm _ 1 km = m
_2m= cm _ 50 mm = cm _ 3 km = m
_3m= cm _ 60 mm = cm _ 4 km = m
_7m= cm _ 80 mm = cm _ 8 km = m
_ 10 m = cm _ 90 mm = cm _ 12 km = m
_ 15 m = cm _ 100 mm = cm _ 17 km = m
_ 24 m = cm _ 200 mm = cm _ 26 km = m
_ 100 cm = m _ 2000 m = km _ 2434 m = km m
_ 300 cm = m _ 4000 m = km _ 3416 m = km m
_ 900 cm = m _ 7000 m = km _ 3500 m = km m
_ 700 cm = m _ 9000 m = km _ 2750 m = km m
_ 1200 cm = m _ 11000 m = km _ 1200 m = km m
_ 1600 cm = m _ 32 000 m = km _ 1150 m = km m
_ 2400 cm = m _ 54 000 m = km _ 4512 m = km m
★ 3 cm + 5 mm = mm ★ 2 km + 5 m = m
★ 7 cm + 6 mm = mm ★ 4 km + 50 m = m
★ 5 cm + 9 mm = mm ★ 7 km + 300 m = m
★ 12 cm + 7 mm = mm ★ 14 km + 214 m = m
★ 24 mm = cm mm ★ 4 m + 21 cm = cm
★ 52 mm = cm mm ★ 10 m + 10 cm = cm
★ 28 mm = cm mm ★ 14 m + 18 cm = cm
★ 116 mm = cm mm ★ 15 m + 25 cm = cm
120
Problemler
1 Aralarında 120 mm uzunluk farkı olan üç ipin en uzununu ölçen Ayça 84 cm olduğunu
görüyor. En kısa ip kaç cm’dir?
2 50 cm uzunluğunda bant alan Uğur, bir resmi asarken 5 mm uzunluğunda 4 parça bant
kullanıyor. Elindeki bant ile kaç resim asabilir?
3 Bahçemize 32 cm olarak diktiğim ağaç her yıl 12 cm uzamaktadır. Kaç yıl sonra 2 m olur?
4 3 m 50 cm kumaştan pantolon, 2 m 75 cm kumaştan da ceket dikilmektedir. 10 m kumaşı
olan bir terzi 1 pantolon 2 ceket dikerse kaç m kumaşı kalır?
5 Esra 72 adımda okul koridorunda baştan sona gidip gelmiştir. Esra’nın her adımı 25 cm
olduğuna göre okul koridoru kaç m’dir?
121
6 Tuna 7 km olan dağ yolunun 3600 metresini koşarak, 1400 metresini yürüyerek gitmiştir.
Tuna’nın dağ yolunu bitirmesi için kaç km daha yol gitmelidir?
7 Ankara’dan yola çıkan otobüs 471 km yol giderek Denizli’ye, Denizli’den de 228 km daha
yol giderek İzmir’e ulaşmıştır. Ertesi gün İzmir - Uşak - Ankara yolunu kullanarak Ankara’ya
geri dönmüştür. Otübüs 1284 km yol aldığına göre, İzmir, Uşak, Ankara karayolu kaç
km’dir?
8 300 km yolu 5 saatte giden bir araç, 960 km olan İzmir - Mersin yolunu aynı hızla gidip
gelmesi kaç saat sürer?
9 Bir satıcı 125 m telin 2 ’sini satıyor. Kalan telin 37 m 40 cm’sini bahçesinde kullanıyor,
5
Satıcının geriye kaç cm teli kalmıştır?
10 Mine okula varmak için 6840 m yol gitmelidir. Mine bu yolun 3 km’sini dolmuşla gidiyor.
Geriye kalan yolun 4 ’ünde ise tramvaya biniyor. Mine geriye kalan yolu da yürüyeceğine
6
göre, yürümesi gereken kaç metre kalmıştır?
122
Çevre Hesaplamaları
Karenin tüm çevre uzunlukları eşit olduğu Dikdörtgende karşılıklı kenar uzunlukları
için verilen kenar uzunluğu 4 ile çarpılır. birbirine eşit olduğu için uzun kenar ile kısa
kenar uzunluğu toplanır. Daha sonra 2 ile
çarpılır.
1 cm
Ç = 2x (2 + 1)
Ç = 3 x 4 = 12 cm
3 cm 2 cm Ç = 2 x 3 = 6 cm
Etkinlik Aşağıdaki şekillerin çevre uzunluklarını hesaplayınız.
3 cm 5 cm
3c
cm
3 cm
m
3
3 cm
Ç= Ç= Ç=
4 cm
3 cm
4 4
m
cm cm
2 cm
3c
4 cm 4 cm
Ç= Ç= Ç=
35 mm
45 mm
52
20 mm
25 mm
mm
48 mm
Ç= Ç= Ç=
123
2 cm
Karenin tüm kenar uzunlukları eşit olduğu için çevre
2 cm
Ç: 8 2 cm
uzunluğunu dörde bölerek bir kenar uzunlunluğunu buluruz.
Kenar= 8 : 4 = 2cm
2 cm
4 cm
Karşılıklı kenarlar eş olduğu için 2 + 2 = 4 cm kısa kenar-
2 cm
2 cm
Ç: 12
ların uzunlukları toplamıdır.
4 cm 12 - 4 = 8 cm kısa kenar uzunlukları toplamı, çevre uzunluğundan çıkartılır.
8 : 2 = 4 cm sonuç ikiye bölünerek uzun kenarın uzunluğu bulunur.
Etkinlik Çevre uzunlukları verilen şekillerin verilmeyen kenar uzunluklarını bulunuz.
6 cm
2 cm
Ç: 12cm Ç: 18cm Ç: 14cm
✸ ✸ ✸
2 cm
4 cm
Ç: 22cm Ç: 20cm Ç: 20 cm
✸ ✸ ✸
124
Çevre Hesaplamaları
Bir şeklin çevre uzunluğu hesaplanırken tüm kenar uzunlukları ölçülür ve sonuçlar toplanır.
6 cm
3 cm
3 cm
1 cm Ç = 3 + 6 + 3 + 2 + 1 + 1 + 1 + 3 = 20 cm
1 cm 1 cm
20 cm = 200 mm
3 cm 2 cm
Etkinlik Aşağıdaki düzlemsel şekillerin çevre uzunluklarını hesaplayınız.
2 cm 1 cm 4 cm
1 cm
1 cm 1 cm 2 cm
3 cm
1 cm
3 cm
3 cm
1 cm
2 cm 2 cm
1 cm
1 cm 1 cm
1 cm 1 cm 4 cm
Ç= Ç=
10 mm 10 mm 40 mm
10 mm
10 mm 10 mm
10 mm
30 mm
30 mm
10 mm 30 mm
20 mm 30 mm
30 mm Ç=
Ç=
Etkinlik Aşağıdaki düzlemsel şekillerin çevresini cetvelle ölçerek çevre uzunluklarını iste-
nilen ölçülerde hesaplayınız.
Ç= Ç=
125
Etkinlik Aşağıda verilen çevre uzunluklarına sahip şekiller çiziniz.
Ç = 20 cm Ç = 140 mm
Ç = 18 cm Ç = 120 mm
Ç = 14 cm Ç = 180 mm
Ç = 12 cm Ç = 90 mm
126
.....
Problemler
1 Bir kenarı 18 cm olan karenin cevresi kaç cm’dir?
2 Çevresi 36 cm olan karenin bir kenarı kaç cm’dir?
3 Kısa kenarı 7 m, uzun kenarı 16 m olan dikdörtgen şeklindeki bir bahçenin çevresi kaç m’dir?
4 Dikdörtgen şeklinde koşu parkurunun kısa kenarı 125 m uzun kenarı 384 m’dir. Bu koşu
parkurunun etrafında 5 tam tur koşan bir koşucu, kaç m koşmuş olur?
5 Çevresi 126 m olan dikdörtgen biçimindeki havuzumuzun uzun kenarı 39 m’dir. Havuzun
kısa kenarı kaç m’dir?
6 Çevresi 910 m olan dikdörtgen biçimindeki tarlamızın kısa kenarı 155 m’dir. Uzun kenarlar-
dan birine 5 m ara ile kaç ağaç dikebiliriz?
127
7 Kenar uzunlukları 9 cm, 17 cm, 14 cm olan üçgen şeklinde bir telden kare oluşturuluyor.
Oluşturulan karenin bir kenarı kaç cm’dir?
8 Yandaki şekil 4 eş karenin yanyana gelmesi ile oluş-
turulmuştur. Karenin bir kenarı 8 cm ise, oluşan şeklin
çevresi kaç cm’dir?
9 Kare şeklinde bir kâğıdın çevre uzunluğu 96 cm’dir. Bu kağıdı tam ortasından ikiye bölersek,
oluşan dikdörtgenlerden birinin çevresi kaç cm olur?
10 Yandaki şekil iki eşkenar üçgen, 1 kareden oluşmakta-
dır. Karenin çevresi 24 cm ise oluşan şeklin çevresi kaç
cm’dir?
11 Yandaki şekil iki eş kare ve bir dikdörtgenden oluşmuştur. Karenin bir
kenarı 17 cm ise oluşan şeklin çevresi kaç cm’dir?
128
Alan Hesaplamaları
Alan hesaplamaları yapılırken alanı ölçülecek bölge dikdörtgen ya da kare şeklinde değilse
ölçüm yapılacak yer, birimkarelere bölünerek ölçüm yapılır. Şeklin içindeki birimkareler sayılır.
Eğer yarım birimkareler var ise iki yarım kare bir birimkare olarak hesaplanır.
Tam kare sayısı = 24
Yarım kare sayısı = 4 ➤ 2 tam karedir.
Şeklin alanı 24 + 2 = 26 birimkaredir.
Etkinlik Aşağıdaki şekillerin alanının kaç birimkareden oluştuğunu bulup yazınız.
Alan: Alan:
Alan: Alan:
Alan: Alan:
129
DİKDÖRTGEN VE KARENİN ALANINI BULMA
DİKDÖRTGEN VE KARENİN ALANINI BULMA
Dikdörtgen ve karenin alanını bulmak için kesişen iki kenar uzunluğu birbiriyle çarpılır. Sonuç,
şeklin alanını verir.
4 birim
2 birim
2 birim
2 birim
Alan = 2 x 2 = 4 birimkare Alan = 2 x 4 = 8 birimkare
Etkinlik Aşağıdaki kare ve dikdörtgenlerin alanlarını hesaplayınız.
3 birim 6 birim 2 birim
3 birim
3 birim
Alan: Alan: Alan:
4 birim 3 birim 7 birim

4 birim
4 birim
Alan: Alan: Alan:
9 birim 5 birim
3 birim
3 birim
Alan: Alan:
130
Değerlendirme 6
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 Aşağıdaki eşitliklerden hangisinde

yanlışlık yapılmıştır? Adı Soyadı:
A. 1 cm = 10 mm Telefonunuzu yan tarafta

Test
B. 1 km = 1000 m
C. 1 m = 10 cm
D. 1000 mm = 1 m 1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
2 A 300 cm B 9000 mm C
5 26 mm
Yukarıdaki şekilde A ve C noktası 13 mm
22 mm
arasındaki mesafe kaç metredir? 14 mm
10 mm
A. 9300 m B. 930 m
C. 120 m D. 12 m 45 mm
Yukarıda verilenlere göre şeklin çev-

resi kaç santimetredir?
A. 130 cm B. 13 cm
C. 103 cm D. 26 cm
3 5 mm
Yukarıdaki tahtadan 20 tanesini üst
üste koyarsak tahtaların yüksekliği 6 A 8 cm
B Yandaki karenin
toplamda kaç santimetre olur? çevresi kaç santimet-
redir?
A. 100 cm B. 110 cm
C. 25 cm D. 10 cm C D
A. 8 cm B. 16 cm
C. 24 cm D. 32 cm
7 9 cm
D E
4 1 cm
5 cm
Yukarıdaki tahta tam ortadan ikiye

bölündüğünde her bir tahtanın yük- G F
sekliği kaç milimetre olur?
Yukarıdaki diktörtgenin çevresi kaç
A. 5 mm B. 50 mm santimetredir?
C. 500 mm D. 5000 mm
A. 14 B. 28 C. 45 D. 56
131
8 4 cm İki eşkenar üçgenin 12
birleşmesinden
oluşan yandaki
eşkenar dörtgenin
çevresi kaç santi- A B
metredir?
Yukarıdaki üç eşkenar üçgenin çev-
A. 16 cm B. 20 cm resinin uzunlukları toplamı 54 cm
C. 24 cm D. 28 cm dir. Buna göre A noktası ile B nok-
tası arası kaç santimetredir?
A. 6 cm B. 12 cm
C. 18 cm D. 24 cm
9 20 cm
10 cm
13 1 birimkare
Yandaki
şeklin alanı
Yukarıdaki dikdörtgenden en az kaç kaç birim-
tanesi birleştirildiğinde kare oluşur? karedir?
A. 2 B. 3
C. 4 D. 5
A. 14 B. 15
C. 18 D. 20
10 2 cm Yandaki dikdörtgenden 3 3 birim

14 Yandaki karenin
tanesinin birleştirilmesi ile alanı kaç birimka-
oluşturulacak karenin redir?
çevresi kaç santimetre
6 cm
olur?
1 birimkare
A. 8 cm B. 16 cm A. 3 birimkare B. 9 birimkare
C. 24 cm D. 48 cm C. 12 birimkare D. 24 birimkare
7 cm
15 Yandaki
10 cm
11 Uzun kenarı 10 dikdörtgenin
cm olan dikdört- alanı kaç
4 cm
genin çevresinin birimkaredir?

uzunluğu aşağı-
dakilerden hangisi olamaz?
A. 28 birimkare B. 22 birimkare
A. 38 cm B. 40 cm C. 19 birimkare D. 11 birimkare
C. 39 cm D. 37 cm
132
Tartma
Kütle ölçüsü temel birimi kilogramdır. Kilogram kısaca ¡kg™ ile gös-
12 ton
terilir. Kütlesi 1000 kg’dan fazla olan nesnelerde ölçü birimi olarak
ton kullanılır. Kısaca ¡t™ ile gösterilir. 1 t = 1000 kg’dır.

40 g
Bir kilogramdan küçük kütledeki nesneleri gram (g) ile ölçeriz.
Kütlesi 1 gramdan az olan varlıkları ise miligramla (mg) ölçeriz.
500 mg
1000 mg = 1 g 1000 g = 1 kg 1000 kg = 1 t
Etkinlik Aşağıda verilenlerden ton ile ölçülenlerin altına ¡t™, kilogram ile ölçülenlerin
altına ¡kg™, gram ile ölçülenlerin altına ¡g™, miligram ile ölçülenlerin altına ¡mg™ yazınız.
Etkinlik Aşağıda verilen tartma ölçülerini istenilen birime dönüştürüp yazınız.
kilogram (kg) gram (g) gram (g) kilogram (kg) ton (t) kilogram (kg)
1 kg 2000 g 1 t
4 kg 6000 g 5 t
5 kg 9000 g 7 t
10 kg 12 000 g 15 t
kilogram (kg) ton (t) gram (g) miligram (mg) miligram (mg) gram (g)
3000 kg 3 g 6000 mg
5000 kg 7 g 3000 mg
8000 kg 10 g 10 000 mg
15 000 kg 12 g 16 000 mg
133
Etkinlik Aşağıdaki tartma ölçülerini istenilen birimlere dönüştürüp yazınız.
★ 2350 kg = t kg ★ 1642 g = kg g
★ 3750 kg = t kg ★ 3412 g = kg g
★ 12 536 kg = t kg ★ 3514 g = kg g
Etkinlik Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1 2 ton fındıktan 850 kilogramını satan fındık üreticisinin geriye kaç kilogram fındığı kalmıştır?
2 6 kg şekeri 100 g’lık poşetlere doldurmak için kaç poşet gerekir?
3 Bir hasta 250 mg’lık ilaçlardan günde 3 tane içiyor. 4. günün sonunda hasta kaç gram
ilaç içmiş olur?
4 Bir un fabrikası, tanesi 50 kg olan 40 çuval un satmıştır. Satılan un kaç tondur?
5 8 kg’lık kuru üzüm 50 g’lık poşetlere konuluyor. Üzümün tamamını poşetlemek için kaç
poşet gerekir?
6 Bir kolide her biri 200 g’lık 50 paket çay olduğuna göre bu kolide kaç kg çay vardır?
134
Sıvıları Ölçme
Sıvı maddeleri ölçmek için ölçü birimi olarak litreyi kullanırız. Litre kısaca ¡L™ ile gösterilir. Bir
litreden daha az olan maddeleri ise mililitre ile ölçeriz. Mililitre kısaca ¡mL™ ile gösterilir.
1 L = 1000 mL 1000 mL = 1 L’dir.
yarım litre = 500 mL çeyrek litre = 250 mL
2 yarım litre 1 litreye eşittir. 4 çeyrek litre 1 litreye eşittir.
Etkinlik Aşağıda verilen sıvı ölçülerini istenilen birime dönüştürüp yazınız.
Litre (L) Mililitre (mL) Mililitre (mL) Litre (L)
3 L 3000 mL
5 L 7000 mL
8 L 9000 mL
10 L 14 000 mL
35 L 24 000 mL
Mililitre (mL) Litre (L) Mililitre (mL)
2 L 18 mL 1450 mL
1 L 250 mL 3532 mL
4 L 160 mL 4756 mL
3 L 350 mL 1243 mL
12 L 750 mL 8763 mL
25 L 500 mL 24 518 mL
★ 2 yarım litre = litre ★ 4 yarım 4 çeyrek litre = litre
★ 4 yarım litre = litre ★ 8 yarım 16 çeyrek litre = litre
★ 8 çeyrek litre = litre ★ 2 yarım 8 çeyrek litre = litre
★ 16 çeyrek litre = litre ★ 1 yarım 2 çeyrek litre = litre
135
= =
= =
✿✿ Yukarıda verilen eşitliklere göre aşağıdaki boşlukları doğru olacak şekilde doldurunuz.
2 damacana = ............. sürahi 2 damacana = ............. şişe
2 damacana = ............. bardak 2 kova = ............. şişe
1 kova = ............. bardak 20 bardak = ............. şişe
10 bardak = ............. sürahi 20 şişe = ............. kova
300 bardak = ............. damacana 100 bardak = ............. kova
4 damacana = ............. bardak 5 damacana = ............. şişe
✿✿ Yukarıdaki görsellerde verilen damacana 20 L olduğuna göre aşağıdaki boşlukları dol-

durunuz.
2 damacana = ............. L 1 damacana = ............. ml
2 kova = ............. L 2 sürahi = ............. ml
2 şişe = ............. L 1 bardak = ............. ml
1 kova = ............. L 1 sürahi = ............. ml
20 bardak =.............. L 4 bardak = ............. ml
2 sürahi = ............. L 2 kova = ............. ml
136
Problemler
1 5 litre süt 100 mL’lik kaç bardağı doldurur?
2 Günde 1500 mL su içen Ceyda, 6 günün sonunda toplam kaç litre su içmiş olur?
3 Bir kolide 250 mL’lik 20 paket süt vardır. Bir kolide toplam kaç litre süt vardır?
4 500 mL’si 2 liradan satılan meyve suyunun 4 litresi kaç liradır?
5 Bir kova da 750 mL su bulunmaktadır. Kovada 2 litre su olması için kovaya kaç mililitre su
eklenmelidir?
137
6 Her gün 200 mL süt içen Merve 20 günde kaç litre süt içmiş olur?
7 250 mililitre meyve suyunu 2 liraya satan bir satıcı 5 litre meyve suyundan kaç lira kazanır?
8 10 tane 500 mililitrelik, 8 tane de 250 mililitrelik su satan bir satıcı, toplam kaç litre su
satmıştır?
9 19 litre sıvı alan damacanaya 6 tane 500 mL’lik, 4 tane 1500 mL’lik şişe suyu doldurduk.
Damacananın tam dolması için kaç L daha su doldurmalıyız?
10 Fatma, 60 litrelik meyve suyunu 200 mL’lik bardaklarda, bardağı 3 TL’den satıyor. Fatma
750 TL para kazandığında satılacak kaç litre meyve suyu kalmış olur?
138
Değerlendirme 7
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 1- 1 t = 1000 g
2- 1000 kg = 1 t Adı Soyadı:
3- 1 g = 1000 mg
Test
Yukarıdaki eşitliklerden hangisi ya
da hangileri doğrudur?
1 6 11
A. Yalnız 2
2 7 12
3 8 13
B. 1 ve 3 4 9 14
C. 2 ve 3 5 10 15
D. Yalnız 3
4
2713 kg
Aşağıda verilenlerden hangisi yuka-
rıda verilene eşittir?
A. 27 t + 13 kg
2 Aşağıdaki eşitliklerden hangisi yan- B. 2 t + 713 t
lıştır? C. 2 kg + 713 t
D. 2 t + 713 kg
A. 7 g 30 mg = 730 mg
B. 8 g 5 mg = 8005 mg
C. 3 g 300 mg = 3300 mg
D. 6 g 50 mg = 6050 mg 5 8 kg tuz ile 40 g’lık kaç tuzluk dol-
durabiliriz?
A. 2000 B. 200
C. 100 D. 20
6 Satıcı, 120 g’lık şekerleme paketini

4 TL’ye satmaktadır. Satıcı 200 TL
para kazandığında kaç kg şekerleme
3 250
250
g satmış olur?
g 500
250 500
g
250
g g
A. 6000 kg B. 50 kg
g
C. 12 kg D. 6 kg
Yukarıdaki terazinin dengede olabil-

mesi için boş kefeye aşağıdaki ağır- 7 Ayşe 37 kilogramdır. Arif, Ayşe’den
lıklardan hangisini koymalıyız? 17 kilogram daha fazladır. Ayşe ve
Arif toplam kaç kilogramdır?
A. 5 kg B. 2 kg
C. 1 kg D. 500 mg A. 91 B. 81 C. 71 D. 54
139
8 6 litre zeytinyağı ile 250 mililitrelik 12 1- 2 L = 2000 mL
kaç şişeyi tam doldurabiliriz? 2- 4 tane 250 mL = 1 L
3- 4 tane 500 mL = 3 L
A. 12 B. 18 4- 5000 L = 5 mL
C. 24 D. 40
Yukarıdaki eşitliklerden hangisi ya
da hangileri yanlıştır?
A. 2 ve 4 B. Yalnız 3
C. 3 ve 4 D. Yalnız 4
9 Günde üç defa 5 mililitre şuruptan

içersem, 7 gün sonunda 200 mili-
litrelik şurubun kaç mililitresi kalmış
olur?
A. 90 B. 95
C. 100 D. 105 13
5L + 6000mL + 220mL = ?
“?” yerine aşağıdakilerden hangisi
gelirse eşitlik sağlanır?
A. 720 mL B. 6225 mL
C. 11 220 mL D. 13 000 mL
10
10
0
L
Yukarıdaki depoda 60 L su bu- 14 Bir keçi bir günde 4 L süt vermek-

lunmaktadır. Saatte 5 L su akıtan tedir. 8 keçi, bir haftada kaç L süt
musluk depoyu kaç saatte doldurur? verir?
A. 224 B. 112
A. 8 B. 10 C. 56 D. 32
C. 12 D. 20
15 Yandaki damacanadaki su
ile 5 kovayı tam olarak
11 Bir motorsiklet 500 mililitre ben- doldurabiliyoruz. 1 kova su
zinle 28 km yol gitmektedir. Bu ile de 4 sürahiyi tam dol-
motorsiklet 560 km yolu kaç litre 20 L durabileceğimize göre 1 sü-
benzinle gider? rahi kaç L su alır?
A. 56 B. 20 A. 1 B. 2
C. 10 D. 5 C. 3 D. 4
140
141
142
Alfabetik Sıralama
Dilimizdeki seslerin yazıdaki ifade edilişine ¡harf™ denir. Alfabemizde 21 ünsüz, 8 ünlü
olmak üzere toplam 29 harf bulunmaktadır.
Alfabemizdeki harfler : a, b, c, ç, d, e, f, g, ğ, h, ı, i, j, k, l, m, n, o, ö, p, r, s, ş, t, u,
ü, v, y, z şeklinde sıralanır.
Sözcükleri alfabetik sıraya koymak için sözcüklerin ilk harfine bakarız. Hangi sözcüğün
ilk harfi alfabede diğerlerinden önce geliyorsa, o sözcük sıralamada en önce gelir.
. Örneğin; ‰ başak-kalem-deniz ‰ sözcüklerinin ilk harfleri b, k, d harfleridir. Al-
fabede önce b, sonra d, sonra k harfi geldiği için doğru sıralama;
‰ başak-deniz-kalem ‰ şeklinde olmalıdır.
!
kat
Dik Sözcüklerin ilk harfi aynı ise 2. harfe, o da aynı ise 3 ve 4. harflere bakmalıyız.
‰ kürek-kar-kış-kedi ‰ doğru sıralaması ‰ kar-kedi-kış-kürek ‰ şeklinde olmalıdır.
H H H H H H H H
Etkinlik Aşağıdaki harflerden önce ve sonra gelen harfleri yazınız.
K N C T J
F Ş İ U Y
H Ö L D R
Etkinlik Aşağıdaki harf ikililerinden alfabede önce geleni bulup işaretleyiniz.
F T O D R Ş M K V Z
J I Ç B K T U R D G
Etkinlik Karışık olarak verilmiş sözcükleri alfabetik sıraya göre yeniden yazınız.
Sözcükler Alfabetik sıralanışı

• dert - baş - soğuk - gül baş - dert - gül - soğuk
• ince - ayaz - kış - yazı
• gönül - tren - ılık - ceylan
• yeğen - hala - teyze - amca
• masa- kalem- silgi - defter
• yemek - hamur - sıcak - lezzet
143
Etkinlik Karışık olarak verilmiş sözcükleri alfabetik sıraya göre yeniden yazınız.
Sözcükler Alfabetik sıralanışı

• ev - ender - elif - ekmek
• akın - ayaz - altın - askı
• boğaz - buse - bilgi - beyaz
• dert - deniz - değirmen - demir
• sert - sergi - serap - serin
• makas - makine - maksat - makam
Etkinlik Aşağıdaki tablolarda verilen kelimeleri alfabetik sıraya göre örnekteki

gibi sıralayınız.
Sözcükler Alfabetik sıralanışı Sözcükler Alfabetik sıralanışı Sözcükler Alfabetik sıralanışı
• vapur 1. araba • rüzgâr 1. • çam 1.

• uçak 2. gemi • fırtına 2. • çeyiz 2.
• tren 3. tren • yel 3. • çiçek 3.
• gemi 4. uçak • kasırga 4. • çorap 4.
• araba 5. vapur • hortum 5. • çıra 5.
• hekim 1. • kamu 1. • bayrak 1.

• hakim 2. • kale 2. • bakan 2.
• hırs 3. • katı 3. • balık 3.
• hokey 4. • kapı 4. • balta 4.
• hile 5. • kaya 5. • batak 5.
• yılan 1. • çakıl 1. • mahrum 1.

• yığın 2. • çakra 2. • mahsul 2.
• yıkım 3. • çakmak 3. • mahluk 3.
• yırtık 4. • çakal 4. • mahzun 4.
• yırtmaç 5. • çakışık 5. • mahalle 5.
144
Çağrışım ve Kelimede Anlam
Etkinlik Aşağıda verilen kelimelerin size çağrıştırdığı üç kelime yazınız.

.......................... .......................... ..........................
Doktor .......................... Oyun .......................... Yolculuk ..........................
.......................... .......................... ..........................
.......................... .......................... ..........................

Kitap .......................... Kış .......................... Bahçe ..........................
.......................... .......................... ..........................
.......................... .......................... ..........................

Bayram .......................... Kantin .......................... Resim ..........................
.......................... .......................... ..........................
.......................... .......................... ..........................

Harita .......................... Uzay .......................... Aile ..........................
.......................... .......................... ..........................
Etkinlik Aşağıda verilen sözcük gruplarının çağrıştırdığı sözcükleri yazınız.
• Salıncak • Buğday • Balık

• Çimen ....................... • Tohum ....................... • Yosun .......................
• Top • Tarla • Mavi
• Toplama • Perde • Saksı

• Problem ....................... • Sahne ....................... • Toprak .......................
• Çarpma • Işık • Su
• Sabun • Tekerlek • Süt

• Su ....................... • Yolculuk ....................... • Buzağı .......................
• Şampuan • Direksiyon • Ot
• Kar • Elma • Zeytin

• Yağmur ....................... • Ağaç ....................... • Peynir .......................
• Soğuk • Armut • Sabah
145
Camdan yapılan, ağzı geniş kapalı kap
Üzüntü, endişe duyulan düşünce, tasa
İnsanın kendisini inciten durum karşısında duyduğu kızgınlık
Birbirlerine uzak mesafede iki kişinin konuşmasını sağlayan cihaz
Güneş ve Ay dışında, gökyüzünde görülen ışıklı cisimlerden her biri
Gerçekleri iyi gören ve ona göre davranan kimse
Elin kolla, ayağın bacak ile birleştiği yer
Milletin yönetenlerini seçtiği yönetim şekli
Etkinlik Aşağıdaki kelimelerin anlamlarını yukarıdan bulup yazınız.
Öfke :
Akıllı :
Bilek :
Kavanoz :
Cumhuriyet :
Telefon :
Yıldız :
Kaygı :
Etkinlik Aşağıdaki kelimelerin çağrıştırdığı anlamları tahmin ediniz. Kelimelerin

karşılarına yazını.
komik :
endişe :
heyecan :
sınav :
geveze :
havlu :
ders :
146
Zıt (Karşıt) Anlamlı Kelimeler
Anlamca birbirinin tam karşıtı olan kelimelere zıt (karşıt) anlamlı kelimeler denir.
Örneğin; Geceleri sessizlik çöküyor.
Gündüzleri hava daha sıcak olur.
Gece Gündüz
Etkinlik Aşağıdaki kelimelerin zıt anlamlılarını yanlarına yazınız.

yaz ‡ açık ‡ J ucuz ‡
temiz ‡ korkak ‡ J geç ‡
dar ‡ tekil ‡ J zayıf ‡
uzun ‡ gece ‡ J iyi ‡
yüksek ‡ üzgün ‡ J çalışkan ‡
Etkinlik Tabloda verilen sözcüklerin zıt anlamlı karşılıklarını bulunuz. Bu sözcükleri,

aşağıdaki cümlelerde verilen boşluklara anlamına uygun olarak yerleştiriniz.
 Yağmur yağmayınca köyde kıtlık başlamıştı.
 Kumbarasının .................................................. olduğunu görünce çok sevindi. Tembel
 .................................................. dişleri çok sağlıklı görünüyordu. Usta
 Annesi .................................................. çamaşırları ipe asıyordu. Boş
 Ehliyeti yeni aldığında ona .................................................. şoför diyorlardı. İlk
Bolluk
 Sınıfın en .................................................. öğrencisi oldu.
Zengin
 .................................................. sınavdan da iyi not alınca rahatladı.
Savaş
 İki ülke arasında nihayet .................................................. sağlandı.
Siyah
 Arabada çocuklar .................................................. koltukta oturur.
Ön
 Yiyecek ekmekleri bile olmayan .................................................. bir aileydi. Kirli
Etkinlik Aşağıdaki cümleleri, altı çizili sözcüklerin zıt anlamlı karşılıklarını bularak
yeniden yazınız.
Geceyi hiç sevmem. Gündüzü hiç sevmem.
İstanbul-İzmir arası uzak mı?
Ayşe çok neşeli görünüyordu.
Nazlı, tencerenin kapağını kapattı.
Evin iç cephesi yenilendi.
Otobüs hızlı yol alıyordu.
Arkadaşım eski bir eve taşındı.
Onu giriş kapısında bekledim.
147
Etkinlik Aşağıda verilen sözcüklerin zıt anlamlı karşılıklarını üçlü gruplardan bu-
lunuz. Bulduğunuz cevabın ilk harfini örnekteki gibi bulmacaya yazıp şifreyi çözünüz.
1 2 3 4 5
İnce Ön Kabul Hayır Kuru
Kalın Arka Hayır Kötü Soğuk
Kafa İleri Tamam Şer Serin
Şerif Geri Ret İyi Islak
6 7 8 9 10
Düz Önce Ceza Kolay Cömert
Ters İlk Masum Basit Cimri
Doğru Sonra İyilik Zor Savurgan
Eğri Son Ödül Rahat Eli açık
11 12 13 14 15
Sevinç Sıvı İllegal Tam Özel
Keder Sert Legal Dolu Özgü
Mutluluk Katı Doğru Eksik Resmi
Üzüntü Yumuşak İyi Yarım Kısmen
ŞİFRE 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
L
Etkinlik Aşağıdaki sözcüklerin zıt (karşıt) anlamlılarıyla birer cümle yazınız.

Kelime Zıt Anlamlısı Cümle
Sabah ‡ Akşam ‡ Akşam sinemaya gideceğiz.
Uzak ‡
Tertipli ‡
Derin ‡
Taze ‡
Sorun ‡
Tatlı ‡
Gülmek ‡
Düşman ‡
Soru ‡
Savaş ‡
Ağır ‡
Sert ‡
148
Eş Anlamlı (Anlamdaş) Kelimeler
Yazılışları farklı olan ama anlamca aynı olan kelimelere eş anlamlı (anlamdaş) keli-
meler denir.
muallim öğretmen (Yazılışları farklı olmasına rağmen iki kelime de aynı anlama
gelmektedir.)
• öykü hikâye • doktor hekim • yıl sene • beyaz ak
Etkinlik Aşağıda verilen sözcüklerin eş anlamlılarını bularak yanlarına yazınız.

Us Yoksul Hatıra Çabuk Irak Yaşlı
Barış Hikâye Öfkeli Lisan Özen Ak
• Öykü • Anı • Fakir
• Sinirli • Uzak • İtina
• ihtiyar • İvedi • Dil
• Sulh • Akıl • Beyaz
Etkinlik Aşağıdaki sözcüklerin eş anlamlılarını bulup karşılarına yazınız.
konuk merasim düş
armağan yanıt seyahat
yasa pay çehre
mağara kırmızı siyah
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde eş anlamlısı olan sözcükleri bulup altını çiziniz. Söz-
cüklerin eş anlamlı karşılıklarıyla cümleleri yeniden yazınız.
Yaşlı dedemi ziyarete gittik.

Çok pinti bir teyzesi vardı.
Hafta sonu hanemiz boyandı.
Türk ulusu çalışkandır.
Testteki yanıtları kontrol etti.
Ülkeler arasında sulh sağlandı.
Ailece onlara konuk olacağız.
Çok becerikli bir çocuktu.
149
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde altı çizili olan sözcüklerin eş anlamlı karşılıklarıyla
cümleleri yeniden yazınız.
Onun fikirlerine hep saygı duymuşumdur.
Mahallede ciddi bir hadise yaşanmış.
Topluma faydalı evlatlar olun.
Evin odalarında yoğun rutubet vardı.
Polis, etraftan delilleri topluyordu.
Dedesinin ölümüyle ev matem havasına girmişti.
Uygar bir toplum olma yolundayız.
Öğretmenin sualini cevaplayamadık.
Barış için bayrak sallıyordu.
Öğrenci dersi dikkatle dinlemeli.
Etkinlik Aşağıda verilen sözcüklerin eş anlamlılarını bulunuz. Bu sözcükleri, anlamı-

na uygun olarak aşağıdaki cümlelerde, verilen boşluklara yerleştiriniz.
Sözcük Soluk Tutsak Müsabaka

Yemin Misal
Öğretmen derste kelime konusunu işledi.
Bursluluk sınavını kazanacağına .................................................. içti.
Katıldığı bilgi .................................................. birinci oldu.
Dedesi torununa, yaşadığı tecrübelerden .................................................. verdi.
Yaşadığı korkudan dolayı derin derin .................................................. aldı.
Düşman topraklarında .................................................. düşmüştü.
150
Okuma Metni
FEDÂKAR KADIN
Bir zamanlar şiddetli bir kış sonucunda, kentin yakınındaki göl buz tutmuş. Halk, donmuş
gölün üzerinde büyük bir eğlence düzenlemeye karar vermiş. Eğlenceye gelenlerden biri
kızağa biniyor, birisi patenle kayıyor, kurulan çadırlardan müzik ve kahkahalar yükseliyormuş.
Şehirde ise sadece yaşlı ve fakir bir kadıncağız kalmış. Hasta olduğu için devamlı yatakta
yatıyor, ayaklarını kullanamıyormuş. Evinin penceresinden dışarıda eğlenen neşeli insanları
seyrederken beyaz bir bulutun belirdiğini görüp müthiş bir korkuya kapılmış. Yeni evlendiği
günleri hatırlamış birden. Eşiyle gölün üzerinde gezerlerken yine böyle bir bulut görmüş, çok
geçmeden de korkunç bir fırtına ile birlikte buzlar kırılmış. Engelli kalması da ondanmış. Ne
yazık ki kocasını o kazada kaybetmiş.
Yaşlı kadın; ¡Yine öyle olacak!™ düşüncesiyle bağırmaya başlamış; ¡Fırtına ile birlikte olu-
şacak dalgalar buzları kırıp herkesi suya gömecek...™
Bütün gücünü toplayan kadın, elleri üzerinde sürünerek yataktan yere inmeyi başarmış.
Sobadan çıkardığı bir parça ateşle evi ateşe verip dışarı çıkmış.
Küçücük evi bir anda alevler sarınca buzun üzerinde oynayanlar evin kime ait olduğunu
hemen anlamışlar. Kadını kurtarmak için herkes koşuşturmaya başlamış. Yaşlı kadını kurtar-
mak için, en son kişi de sahile varınca gökyüzü yırtılır gibi olmuş. Fırtına ile birlikte dev dal-
galar gölü örtmüş. Buzlar kırılmış. Ama hiç kimseye bir şey olmamış.
Hasta kadın, bütün varını yoğunu ateşe vererek, şehir halkını kaçınılmaz bir felaketten
böylece kurtarmış. Mehmet VURAL
Ev ve Sınıf Etkinlikleri Antolojisi
Etkinlik Aşağıdaki soruları ¡Fedakâr Kadın™ adlı hikâyeye göre cevaplayınız.
1. Şehirdeki yaşlı kadın, eğlenceye niçin gidememiş?
2. Yaşlı kadının geçmişte başından geçen olay nedir?
3. Yaşlı kadın, insanları kurtarmak için ne yapmış?
4. Yangını gören insanlar ne yapmışlar?
151
Etkinlik Her paragrafın ilk kelimesini yazınız. Kelimeleri sözlük sırasına göre sıra-
layınız.
Kelimeler Sözlük Sırası
1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.
6. 6.
Etkinlik Metinde kırmızı ile yazılan sözcükleri aşağıya yazınız. Sözcüklerin zıt an-
lamlısını karşılarına yazınız.
Kelime Zıt Anlamlısı Kelime Zıt Anlamlısı
1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.
Etkinlik Metinde mavi ile yazılan kelimeleri aşağıya yazınız. Sözcüklerin eş anlam-
lısını karşılarına yazınız.
Kelime Eş Anlamlısı Kelime Eş Anlamlısı
1. 1.
2. 2.
3. 3.
Etkinlik Metinden yararlanarak aşağıda verilen kelimelerin size çağrıştırdığı üç

kelime yazınız.
.......................... ..........................
J Fedakarlık .......................... J Fırtına ..........................
.......................... ..........................
152
Eş Sesli (Sesteş) Kelimeler
Yazılışları aynı olan ama anlamları farklı olan kelimelere eş sesli (sesteş) kelimeler
denir. Bir kelimenin birden fazla anlamının olması eş seslilik özelliğidir.
.
Sınavdan yüz aldım. Yüzümde kırışıklıklar vardı. Yaz tatilinde bol bol yüz.
Etkinlik Aşağıdaki görselleri karşılayan kelimelerle cümleler kurunuz.
§
§
§
§
§
§
Etkinlik Aşağıdaki cümleleri anlamına uygun olacak şekilde bulutlardaki sözcükler-

le tamamlayınız.
kaz çay at
dil saç
 Yemekten sonra ............................. içtik.

Köyümüzün tam ortasından buz gibi bir ............................. akıyor.
 Ablam yabancı ............................. öğrenmek istiyor.
Biberden ............................. yandı.
 Dedemin ............................. çiftliği var.
Çöpleri çöp kutusuna ............................. .
 Kardeşim ............................. yumurtasını çok sever.
Babam tarlayı ............................. .
 ............................. çok uzadı, kuaföre gitmem gerekiyor.
Boncuklar etrafa ............................. .
153
Etkinlik Aşağıdaki sesteş sözcüklerle işaretli olduğu anlamda cümleler kurunuz.
§ Sal 4 salmak eylemi deniz taşıtı
Cümle: Çoban keçileri çayıra saldı.
§ Yaz yazmak eylemi 4 mevsim
Cümle:
§ Çay 4 içecek nehir, dere
Cümle:
§ El 4 yabancı organ
Cümle:
§ Bin rakam 4 binmek eylemi
Cümle:
§ Gül 4 çiçek gülmek eylemi
Cümle:
§ Kır çimen 4 kırmak eylemi
Cümle:
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde kullanılan eş sesli (sesteş) sözcükleri bulup altını

çiziniz. Bu sözcükler hangi anlamda kullanıldıysa ilgili kutucuğu işaretleyiniz. Diğer
anlamıyla yeni cümleler kurunuz.
 Yüzünde çok sayıda ben vardı. 4 siyah leke kişi

Cümle: Ben dün sinemaya gittim.
 Geç saatlere kadar yazdım. mevsim yazmak eylemi
Cümle:
 Ellerine kına yakmıştı. organ yabancı
Cümle:
 Gemi karaya yanaştı. yeryüzü parçası renk
Cümle:
 Köyde asma bahçelerini gezdik. üzüm bağı asmak eylemi
Cümle:
 Limanda çok sayıda yat vardı. yatmak eylemi deniz taşıtı
Cümle:
 Abim saz kursuna gidiyor. ot çeşidi enstrüman
Cümle:
154
Etkinlik Aşağıda verilen kelimelerin hem eş anlamlı, hem zıt anlamlı kar-
şılıklarını yazınız.
Eş Anlamlısı Kelime Zıt Anlamlısı Eş Anlamlısı Kelime Zıt Anlamlısı

ak beyaz siyah siyah
yaş soru
fakir kirli
zor nazik
neşe cimri
yaşlı dost
esir cevap
hızlı basit
uzak büyük
savaş eksik
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde renkli yazılmış sözcüklerin eş anlamlı kar-

şılıklarıyla cümleyi yeniden yazınız.
★ Annem bana macera öyküleri almış.
★ Sınavdaki tüm soruları doğru cevapladım.
★ En çok sonbahar mevsimini severim.
★ Türk milleti vatanına sahip çıktı.
★ Ayşe, düzenli çalışmanın faydasını gördü.
★ Dün gece çok ilginç bir düş gördüm.
★ Gökyüzündeki kara bulutlar yağmurun habercisiydi.
★ Bakkal Ahmet amca çok yaşlandı.
155
Etkinlik Aşağıdaki cümleleri, kırmızı ile yazılan sözcüklerin zıt anlamlı
karşılıklarını kullanarak yeniden yazınız.
Sınıf başkanlığı adayına herkes evet dedi.
Gelecek için iyi dileklerde bulundu.
Yaşlı teyzenin yumuşak elleri vardı.
Bir hafta önce biletimi aldım.
Yaz mevsimini çok severim.
Arabayı biraz ileri park etmelisin.
Etkinlik Aşağıda verilen eş sesli kelimeleri verilmeyen anlamları ile cüm-

le içinde kullanınız.
★ Topu çok uzaklara attı.

Babam atları çok sever.
★ Bahçeye biraz biber ekmek istiyor.
★ Bu yolda düşmeden yürümek zordu.
★ Ninemin saçları kırlaşmıştı.
★ Matematik sınavından yüz aldım.
156
Gerçek - Mecaz - Terim Anlam
Bir sözcüğün akla gelen ilk anlamına diğer deyişle sözlükteki anlamına gerçek (te-
mel) anlam denir.
Bir sözcüğün gerçek anlamından tamamıyla uzaklaşarak kazandığı yeni anlama
mecaz anlam denir.
Gerçek anlam Mecaz anlam
Çay çok sıcaktı. Arkadaşlarına karşı sıcaktı.
(Isısı yüksek olan) Aklımıza gelen ilk anlamı (samimi, sevgi dolu) Kazandığı yeni anlam
Bilim, sanat veya meslek dallarında, ilgili bir kavramı karşılayan kelimelere terim denir.
. Örneğin; • hakem, penaltı Futbol • nota, sol anahtarı Müzik
Etkinlik Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangi anlamda (gerçek-mecaz) kullanıldık-

larını yanlarına yazalım.
Doğum günü partisinde çok eğlendik.
Acı habere yüreği dayanamadı.
Akşam yemeğinde tatlıyı çok yedik.
Sorunu kökünden çözdük.
Çamaşırlar çabucak kurudu.
Etkinlik Verilen sözcükleri hem gerçek, hem de mecaz anlamıyla cümle içinde kullanınız.
Gerçek Anlam:
ağır
Mecaz Anlam:
Gerçek Anlam:
sıcak
Mecaz Anlam:
Gerçek Anlam:
kes
Mecaz Anlam:
Gerçek Anlam:
el
Mecaz Anlam:
Gerçek Anlam:
açık
Mecaz Anlam:
157
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin hangi anlamda kullanıldığını
inceleyiniz. Bu sözcükleri istenilen diğer anlamıyla cümlede kullanınız.
(Mecaz Anlam) Film çok eğlenceli, beni sardı.

(Gerçek Anlam)
(Gerçek Anlam) Elindeki poşetler çok ağırdı.
(Mecaz Anlam)
(Gerçek Anlam) Uzun deniz yolculuğundan sonra kara göründü.
(Mecaz Anlam)
(Mecaz Anlam) Sıcacık bir gülümsemesi vardı.
(Gerçek Anlam)
(Gerçek Anlam) Mağaranın içi çok karanlıktı.
(Mecaz Anlam)
(Gerçek Anlam) Hava bugün soğuktu.
(Mecaz Anlam)
(Mecaz Anlam) Onun ince davranışları takdir ediliyor.
(Gerçek Anlam)
(Mecaz Anlam) Konferansta ateşli konuşma yaptı.
(Gerçek Anlam)
Etkinlik Aşağıdaki terimleri tablodaki ilgili bölümlere yazınız.
piyano beste nota oyuncu

penaltı virgül perde cümle
suflör sahne hece ofsayt
kelime korner taç melodi
Tiyatro Türkçe Müzik Futbol
158
Okuma Metni
BAŞARIYA ULAŞMAK
Arkadaşlarımızla birlikte yıl sonunda sergilemek üzere bir tiyatro oyunu yazıp oy-
namaya karar verdik. Oyunun konusuna, kahramanların fiziksel ve karakter özelliklerini
belirlememiz gerekiyordu.
Konuyu belirlemek için koyu bir sohbete daldık. Ağır bir konu olmamalıydı. Çünkü
oyunumuzu küçük çocuklara bile sevdirebilmeliydik. Sonunda, insanlar arasında doğru
iletişimle ilgili bir oyun yazma kararı aldık.
Merve, “Sıcacık gülümsemeye sahip sevimli, yaşlı teyzeyi ben oynayabilirim.“ dedi.
Orhan, “Ben de yüzü asık, sinirli ama temiz kalpli amcayı oynayabilirim.“ diye karşılık ver-
di. Hepimiz gülüştük. “Arife sen de yaramaz ama sevimli çocuğu oynamaya ne dersin?“
dedim. Arif bu fikrime bayıldı. Hemen rolünün havasına girmişti bile.
Konuyu belirledikten sonra oyunun dekorlarını hayal ettik. Dekorda bir ev, evin önün-
de bir gül bahçesi ve karşısında bir ekmek fırını olacaktı. Kostümlere de karar verdikten
sonra her şey planlanmıştı. Kısa sürede oyunu yazdık. Birkaç ay geçtikten sonra artık
hazırdık. Davetliler salonu doldurmuş, perde açılmıştı. Oyun sonunda alkış tufanı koptu
adeta. Çok gururlanmıştık. Emeğimizin karşılığını bu alkışlarla fazlasıyla almıştık.
Bir şeyler üretmek ve ürettiğiniz şeyin beğenilip takdir edilmesi tarif edilemez bir
mutluluk veriyor insana.
Selahattin BEKTAŞ
Bu kitap için yazılmıştır.
Etkinlik Aşağıdaki soruları metne göre cevaplayınız.
1. Hangi konuda bir tiyatro oyunu yazmaya karar veriyorlar?
2. Merve hangi karakteri oynamak istiyor?
3. Oyunda nasıl bir dekorun olmasını düşünüyorlar?
4. Oyuna ne kadar sürede hazırlanıyorlar?
5. Oyunun sonunda ne oluyor?
159
Etkinlik Metinde mavi ile yazılı olan eş sesli kelimelerin hangi anlamda kul-
lanıldığını işaretleyiniz. Sözcükleri diğer anlamı ile yeni bir cümlede kullanıp, cümleyi
yazınız.
★ Yaz ➤ Yazma eylemi Mevsim
★ Ben ➤ Siyah leke Kişi
★ Ekmek ➤ Bir tür yiyecek Ekmek İşi
★ Gül ➤ Bir tür çiçek Gülme eylemi
Etkinlik Metinde kırmızı ile yazılı sözcükler terim anlamlı kelimelerdir. Söz-
cükleri yazıp. Terim anlamına uygun cümlelerde kullanınız.
Etkinlik Metindeki altı çizili cümlelerde, mecaz anlamlı sözcükleri bulup aşa-
ğıya yazınız.
1. 4.
2. 5.
3. 6.
160
Değerlendirme 1
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Adı Soyadı:
“dolu” sözcüğü mecaz anlamıyla

kullanılmıştır?
Test
A. Bardak ağzına kadar dolu.

1 6 11
2 7 12
B. Elma dolu sepeti taşıdım. 3 8 13
4 9 14
C. Çantası ıvır zıvırla dolu. 5 10 15
D. Günleri dolu dolu geçiyor.
2 Çiçeğin yap- 4 “Az önce sen de mi yukarı çık-

hakem
raklarındaki tın?” cümlesindeki sözcüklerden
sözcükler hangisinin karşıt (zıt) anlamlısı
? kelime
terim an- yoktur?
ova lamlıdır.
Buna göre A. Az B. Yukarı
“?” yerine C. Önce D. Sen
aşağıdakilerden hangisi yazılma-
lıdır? 5 “Düş-gül-pil-kapı” sözcüklerin-
den kaç tanesi eş seslidir?
A. kalem B. çanta
A. 1 B. 2
C. bardak D. örüntü C. 3 D. 4
3 “çıkmak” sözcüğü aşağıdakiler- 6

Anlam alaka yil
den hangisinde mecaz anlamıyla
kullanılmıştır? Yukarıdaki sözcüklerin eş anlam-
lıları sırasıyla hangi seçenekte
A. Alışveriş için dışarı çıktı. doğru verilmiştir?
B. Korkudan aklı çıktı.
C. Evden erken çıktı. A. Mana-ilgi-sene
D. Az önce üst kata çıktı. B. Ay-istek-açıklama
C. Sene-mana-ilgi
D. Hafta-istek-açıklama
161
7 Aşağıdaki eşleştirmelerden han- 11 Aşağıdaki sözcükler ile çağrışım
gisi bir yönüyle diğerlerinden eşleştirmelerinden hangisi yanlış-
farklıdır? tır?
A. Yarar-zarar A. Müzik-şarkı
B. Tutsak-özgür B. Deniz-tatil
C. Fikir-düşünce C. Gezegen-gemi
D. Yoksul-zengin D. Matematik-işlem
8 Aşağıdaki sözcüklerden hangisi-

nin birden çok anlamı (eş seslisi) 12 Aşağıdaki cümlelerde altı çizili
yoktur? olan sözcüklerden hangisi gerçek
anlamıyla kullanılmıştır?
A. Kulak B. El
C. Dil D. Yüz A. Gece gece uykum kaçtı.
B. Bu filme bayılıyorum.
C. Sevinçten adeta uçuyordu.
D. Karpuzu afiyetle yedik.
9 Aşağıdakilerden hangisi alfabetik
sıralamada en sonda yer alır?
A. Şemsiye B. Şeker
C. Şerbet D. Şenlik
13 Yazılıdaki tüm soru-
ları doğru yaptım.
Aşağıdakilerden hangisi Arkın’ın

10 Aşağıdaki sözcüklerden hangisi cümlesindeki sözcüklerden birinin
terim anlamlıdır? zıt anlamlısıdır?
A. Nota B. Masa A. Sınav B. Bütün

C. Sandalye D. Koltuk C. Yanlış D. Sual
162
Kurallı Cümle
Kurallı cümlelerde eylem (iş, oluş, hareket, durum) bildiren sözcükler cümlelerin sonun-
da yer alır.
Örneğin; • Bebek bugün uyumuş ‰ Kurallı cümle
• Annem yaptı pastayı. ‰ Kurallı değil
Etkinlik Aşağıda verilen ifadelerin sonuna iş, oluş, hareket, durum bildiren eylem-
ler yazınız.
 Bugün teyzemlere ..................................................
 Ödevini çantasına koymayı ..................................................

 Babam arabayı hızlıca ..................................................
 Futbol maçı yapmayı ..................................................
 Murat ve İhsan oyun oynamaya ..................................................
 Marketten aldığım malzemeleri ..................................................
 Hamza’nın kedisi korkudan ağaca ..................................................
 Babam, patlayan tekerleği ..................................................
 Şiddetli dolu yağışı camları ..................................................
 Sağlıklı olmak için egzersiz ..................................................
Etkinlik Aşağıda verilmiş olan kurallı olmayan cümleleri, kurallı hâle getirerek
tekrar yazınız.
Söylemedin geç geleceğini bana.
İzmir’e gideceğiz yazın tatile.
Planlı çalışarak hazırlandım sınavlara.
Sütü döktü yaramaz kedi.
Önlük taktım üstüm kirlenmesin diye.
Eşek devrildi ağır yükü olduğu için.
Okul boyandı bu yaz tatilinde.
163
Etkinlik Aşağıda karışık olarak verilmiş olan kelimelerden anlamlı ve kurallı cüm-
leler oluşturunuz.
• askerden yeni döndü abim
• babası gazete okuyordu Furkan’ın
• kestirmeyi hiç saçlarımı sevmiyorum
• ağlamaya düşünce başladı yere
• kardeşime söyledi ninni annem
• uğraştı sobayı çok yakmak için
• düğününde eğlendik çok kuzenimin
• yemedim hiç ömrümde üzüm güzel böyle
Etkinlik Aşağıda verilen sözcükleri kullanarak anlamlı ve kurallı cümleler oluştu-

runuz.
süpürdü Annem evi süpürdü.
terledi
usandı
almış
bulduk
çıktı
eylendik
hıçkırdı
koktu
karşıladık
yakaladı
yürüdü
ağlıyor
severim
164
5N 1K
5N Ne? - Ne zaman? - Neden? / Niçin? - Nerede? - Nasıl?

1K Kim?
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerle ilgili sorulmuş olan uygun cevaplar yazınız.
Ahmet okulda cüzdanını kaybetmiş

• Kim? ‡ • Nerede? ‡ • Ne? ‡
Bahçede oynarken düşen çocuk, telaşla hemen hastaneye gitti.

• Kim? ‡ • Nasıl? ‡ • Ne zaman? ‡
Tavşan korktuğu için koşarak yuvasına kaçtı.

• Neden? ‡ • Nasıl? ‡ • Kim? ‡
Dün akşam dayımla stadyumda maç izledik.

• Ne zaman? ‡ • Nerede? ‡ • Ne? ‡
Etkinlik Aşağıdaki soruların cevabını metinden bularak yazınız.
Pazar günü Ahmet ormanda yürüyüşe çıktı. Ormanda horlayarak uyuyan bir ayı
gördü. Ayıyı rahatsız etmemek için, sessizce oradan uzaklaştık.
1. Kim? : 4. Nerede? :
2. Ne zaman? : 5. Ne? :
3. Niçin? : 6. Nasıl? :
İrem kitap okumak için her akşam erkenden yatak odasına giderdi. Yatağına uza-
narak kitabını okumak onun en sevdiği şeydi.
1. Kim? : 4. Nerede? :
2. Ne zaman? : 5. Neyi? :
3. Niçin? : 6. Nasıl? :
165
Etkinlik Kırmızı ile yazılan sözcükler cevap olacak şekilde soru cümleleri yazınız.
Soru: Aytaç nerede yaşıyor?

Cevap: Kuzenim Aytaç Amasya’da yaşıyor.
Soru:
Cevap: Doğum günümde gelen hediye paketinden bilim dergisi çıktı.
Soru:
Cevap: Basketbol kursuna Sıla ile gidiyorum.
Soru:
Cevap: Teyzem önümüzdeki hafta bize gelecekmiş.
Soru:
Cevap: Zamanında uyanamadığım için okula geç kaldım.
Etkinlik Verilen 5N 1K sorularının cevaplarından yararlanarak kısa metinler yazınız.
• Kim ? ‡ Leyla • Niçin? ‡ geç yattığı için • Nerede? ‡ yolda

• Nasıl? ‡ koşarak • Ne zaman? ‡ sabah • Ne? ‡ çantasını
Metin:
• Kim ? ‡ öğretmenimiz • Niçin? ‡ geziye gitmek için • Nerede? ‡ okul bahçesinde

• Nasıl? ‡ otobüsle • Ne zaman? ‡ yarın • Ne? ‡ beslenme
Metin:
166
Neden (Sebep) - Sonuç Cümleleri
Hastalandığım için okula gidemedim.

Neden Sonuç
Yukarıdaki cümlede sonuç; kişinin okula gidememesi; okula gidememesinin nedeni
ise hastalanmasıdır.
Cümlelerde neden-sonuç anlamını veren birtakım ifadeler vardır. Bunlar: olduğun-
dan, olduğu için, bu nedenle, dolayısıyla, bu yüzden, için... gibi ifadelerdir.
Etkinlik Aşağıda sonucu verilen cümlelerin nedenini yazarak örnekte olduğu gibi
cümleleri tamamlayınız.
Geç yattığı için

 .................................................................. sabah uyanamadı.
 .................................................................. birilerine sordum.
 ..................................................................yağmurda ıslanmış.
 ..................................................................sınavdan düşük not almış.
 ..................................................................yolunu kaybetmiş.
 ..................................................................kimseyle konuşmuyordu.
Etkinlik Aşağıda nedeni verilen cümlelerin sonucunu yazarak cümleleri tamamla-

yınız.
yolda kaldık
 Araba arızalandığı için ............................................................... .
 Soğuk su içtiğinden ........................................................................ .
 Oyuncakları kırıldığı için ............................................................. .
 Beslenmesini unuttuğu için ......................................................... .
 Arkadaşını göremediği için ...................................................... .
 Elektrikler gittiğinden ................................................................... .
Etkinlik Aşağıda verilen cümleleri ¡için, çünkü, bu nedenle, bu yüzden™ sözcüklerinden

uygun olanlarıyla tamamlayınız.
 Evde canı çok sıkılıyordu ............................................................... dışarıya çıktı.

 Çok acıkmıştı ........................................... uzun zamandır bir şey yememişti.
 Hasta olduğu ................................................................................. okula gidemedi.
 İşlerinde başarılıydı ........................................................................... ödüllendirildi.
 Sinirli olduğu ................................................................. kimseyle konuşmuyordu.
167
Etkinlik Aşağıdaki sonuç cümlelerinin sebebini yanındaki görselden yararlanarak
boşluklara yazınız.
................................................................................................................ telefonunu getirmedi.
................................................................................................................ okula geç kaldı.
................................................................................................................ top oynayamadı.
................................................................................................................ çocuk çok ağladı.
................................................................................................................ hepimiz çok ıslandık.
Etkinlik Aşağıdaki sebebi (nedeni) verilen cümlelerin sonuç bölümünü yanındaki

görselden yararlanarak yazınız.
Yağmur yağdığı için ....................................................................................... .
Arkadaşının doğum günü olduğu için ....................................................................................... .
Şarjı bittiği için ....................................................................................... .
Okumayı çok sevdiğinden kendine yeni ....................................................................................... .
Çok hasta olduğu için ....................................................................................... .
Trafikte kırmızı ışıkta geçtiği için ....................................................................................... .

168
Karşılaştırma İfadeleri
Olayların, varlıkların, durumların birbirleriyle benzerliklerinin ya da farklılıklarının

ifade edilmesine karşılaştırma denir.
Cümleye karşılaştırma anlamı katan ifadeler şunlardır: daha, göre, kadar, benzer
olarak, farklı olarak, -den, -dan, aynısı vb.
Arkın, Efe’den daha uzun boyludur. ‰ (Arkın ve Efe’nin boyu
“den daha“ ifadesi kullanılarak karşılaştırılmıştır.)
Efe Arkın
Etkinlik Aşağıdaki görselleri inceleyiniz. Görsellerdeki iki varlığı aralarında bir

yönüyle karşılaştırarak karşılaştırma cümleleri yazınız.
Cümle
Cümle
Cümle
Cümle
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerleri uygun olan karşılaştırma ifadeleri ile
tamamlayınız.
 Bugün hava düne ................................................. daha güzel.
• daha
 Cem sınıfımızın .......................................... çalışkan öğrencisi.
• kadar
 Ahmet, Ali ........................................................... daha uzundur. • aynısından
 Pasta yapmak kurabiye yapmaktan .......................... zor. • tıpkı
 O da babası ................................................................ çalışkandı. • en
 Karadeniz Akdeniz ............................................... tuzlu değil.
• den
• -nden
 Benim arabamın rengi seninki ..................................... farklı.
• gibi
 Senin ayakkabının ................................... ben de alacağım. • göre
 O .......................................... ağabeyi gibi üniversiteye gitti.
169
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde hangi varlıkların birbirleri ile karşılaştırıldığını cüm-
lenin karşısına yazınız.
 Kışın Sivas, İzmir’den daha soğuktur. Sivas - İzmir
 Radyo televizyon kadar iletişimde etkilidir.
 Bu tarlada karpuz kadar kavun da yetişir.
 Selim gezmeyi, Sıla oyun oynamayı sever.
 Ihlamur, çaydan daha faydalı bir bitkidir.
 Bu kitap diğerine göre daha kalın.
 Kahvaltıda bal kadar yumurtanın da önemi vardır.
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde ne yönden karşılaştırma yapıldığını karşılarına ya-

zınız.
 Karnabahar, brokoli kadar sağlıklıdır. Sağlıklı olması yönüyle
 Defne’nin boyu Sıla kadar uzun.
 Onun bahçesi bizimki kadar güzel.
 Uçak, gemiden daha hızlı gider.
Etkinlik Aşağıda verilen karşılaştırma ifadeleri ile cümleler yazınız.
daha
en
göre
kadar
-den
aynısı
gibi
170
Benzetme
Bir varlığın, olayın veya kavramın anlatımını güçlendirmek için başka varlık, olay ya
da kavramlara benzetilmesinden oluşan cümlelere benzetme cümleleri denir.
Örneğin; • Dedemin getirdiği biberler zehir gibi acıydı.
Benzeyen ‰ biber Benzetilen ‰ zehir
Etkinlik Aşağıdaki benzetme cümlelerinin benzeyen ve benzetilen bölümlerini yuka-

rıdaki örnekteki gibi yazınız.
Mehmet, takım elbiseyi giyince politikacı gibi konuşmaya başladı.

Benzeyen ‰ Benzetilen ‰
Kardeşim keçi gibi inatçıdır.

Dün gece yağan kar, her yeri beyaz bir çarşaf gibi örtmüştü.
Sesi duyan Emre, tazı gibi koşmaya başladı.

Sudaki balık, zıpkın gibi havaya fırladı.

Dedemin kalbi pamuk gibi yumuşaktır.

Bulutlar, pamuk şekeri gibi görünüyordu.

Çocuklar yemeği görünce karınca gibi sofraya üşüştüler.

Dayım zürafa gibi uzun birisidir.

171
Örneklendirme
Bir konuyu açıklamak ve doğruluğunu kanıtlamak için başvurulan anlatım tekniğine

örneklendirme denir.
Örneğin;
• Bazı yemekleri daha çok severim. Mesela ıspanak, pırasa ve karnıbahar en çok
sevdiklerimdir.
Etkinlik Aşağıdaki cümlelere örneklendirmeler yazınız.
Bahçemizde birçok meyve ağacı vardır. Mesela : .........................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................................................................................
Dünyada en çok konuşulan diller; ..........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................
Ülkemizde turistlerin ilgisini çeken birçok tarihi güzellikler vardır. Mesela: ..................................
.......................................................................................................................................................................................................................................................................
Yeni taşındığımız evde hâlâ birkaç eşya eksik. Mesela: ..........................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................
Tüm arkadaşlarımla çok iyi anlaşıyorum. Ama en iyi .................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................
Bu sene ülkemizdeki birçok şehri ziyaret etme imkanı buldum. Örneğin: ..........................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................
Gezmeye gittiğimiz hayvanat bahçesinde farklı ülkelerden getirilmiş birçok hayvan

var. Mesela: ...............................................................................................................................................................................................................................
Çevremizde insanların bilinçsizce çöpe attığı birçok şeyin geri dönüşümü yapılabil-
mekte aslında. Örneğin: ..............................................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................
Bazı hayvanları evde besleyebiliriz. Bunlar: .............................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................
172
Anlatım Bozuklukları
Eş görevli ve aynı anlamı karşılayan sözcüklerin aynı cümlede kullanılması anlatım

bozukluğuna neden olur.
Cümleden gereksiz sözcük atıldığında cümlenin anlamında bozulma olmaz.
Örneğin;
• Onlar fakir ve yoksul bir aileydi. ➠ (Fakir ve yoksul aynı anlama geldiğinden
cümlede fakir ya da yoksul sözcüklerinden biri kullanılmalıdır.)
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde bulunan anlatım bozukluğunu gidererek tekrar ya-

zınız.
 Babamın fikir ve görüşünü almayalım.
 Bu ilaçların fayda ve yararları nelerdir?
 Hâlâ onu aramamış henüz.
 Hiçbir görevini vazifesini aksatmaz.
 Amacını, gayeni iyi belirlemelisin.
Sözcüklerin yanlış anlamda kullanılması da anlatım bozukluğuna neden olur.

Bütün ihtiyaçlarımı dedem veriyor. ➠ (Veriyor sözcüğü yerine karşılıyor sözcüğü kul-
lanılmalıdır.)
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde bulunan anlatım bozukluğunu gidererek tekrar ya-

zınız.
© Sınavdan aldığım yüksek not sevinmeme neden oldu.
© Mine, büyüyen saçlarını hep aynı şekilde kestirir.
© Elmaların ücreti oldukça yüksekti.
© Bahçemize ektiğimiz ağaçlar kurudu.
173
Anlatım Bozuklukları
Cümledeki, anlam karışıklığını önlemek için işi yapan kişiden sonra virgül kullanılmalı-
dır. Aksi durumda anlatım bozukluğu oluşur.
Simitçi adama seslendi. Simitçi, adama seslendi. (Simitçi sözcüğünden sonra ko-
nulan virgül anlam karışıklığını gidermiştir.)
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerin anlatım bozukluğunu gidermek için uygun yerlere

virgül koyarak cümleleri tekrar yazınız.
 İhtiyar çocuğun arkasından gidiyordu.
 Hırsız genci eve varana kadar takip etti.
 Yabancı polise yolu sordu.
 İtfaiyeci adama yangının nasıl çıktığını anlattı.
 Küçük masanın üzerine oturdu.
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde yapılan anlatım bozukluğunun çeşidini (gereksiz söz-

cük kullanımı, yanlış anlamda sözcük kullanımı, virgül kullanılmaması) yazınız.
J Sağlıklı, sıhhatli olmak için dengeli beslenmeliyiz. ➠
J Postacı kuzenimin adresini bulmuş. ➠
J Fırıncı çocuğa ne istediğini sormuş. ➠
J Bebeğin ağlaması sayesinde uyuyamadım. ➠
J Onun neşeli ve şen hallerini çok seviyorum. ➠
J Büyüyen tırnaklarımı her pazar keserim. ➠
J Kelimeleri ve sözcükleri dikkatle yazdık. ➠

174
Okuma Metni
HAFTA SONU GEZİSİ

Hafta sonu ailece hayvanat bahçesine gitmeye karar verdik. Babam, “Çocuklar, hay-
vanat bahçesine nasıl gidelim?“ diye sordu. Annem,“ Seçeneklerimiz nedir?“ dedi. Babam,“
“Birden çok seçeneğimiz olduğu için istediğimiz vasıtayla gidebiliriz.“ dedi. “Mesela: ara-
bamızla, otobüsle, trenle veya feribotla gidebiliriz. Ama arabamız diğer vasıtalara göre
daha konforlu olabilir.“
Tartışma yaşanmasın diye oylama yaptık ve trenle gitmeye karar verdik. Sabah er-
kenden yola düşeceğimiz için hemen hazırlanmaya başladık. Annem, yaptığı hazırlıkları
sıraladı: Poğaça, börek, kurabiye ve ev yapımı limonata. Hazırlıklarımızı tamamlayıp tren
istasyonuna geldik. Biletlerimizi aldık. İlk defa hızlı trene bineceğim için heyecanlıydım.
Tren jet gibi hızlı gidiyordu. Kısa bir süre sonra hayvanat bahçesine ulaştık. Hayvanat
bahçesinde dünyanın çeşitli ülkelerinden getirilmiş birçok hayvan vardı. Zürafa, timsah,
kaplan, aslan, deve kuşu... Her hayvan için farklı bir yaşam alanı oluşturulmuştu. Yiye-
cekleri de çok farklıydı. Mesela timsah ve aslanlar et ile beslenirken; zürafalar yaprak,
maymunlar muz, deve kuşları meyve ve sebzeler ile besleniyordu.
Hayvanat bahçesini gezerken ağabeyim Murat, aslan gibi kükredi. Kardeşim Mer-
ve, sesi duyunca korkudan ok gibi yerinden fırladı. Sesi çıkartanın ağabeyim olduğunu
anlayan Merve çok öfkelenmişti. Gözleri baykuşun gözleri gibi kocaman olmuştu. Mer-
ve’nin bu hâlini gören ağabeyim, tazı gibi koşmaya başladı. Annemle babam gülmeye
başladılar. Ağabeyim Merve’ye göre daha şakacı biriydi. Merve de gülmeye başlayınca
ağabeyimle ben de onlara katıldık. Olay tatlıya bağlanmıştı.
Biraz daha gezip karnımızı doyurduk. Akşama doğru hayvanat bahçesinden ayrılıp
eve doğru yola çıktık. Ailemle vakit geçirmek çok eğlenceliydi.
Selahattin BEKTAŞ
1. Hafta sonu ailecek nereye gitmeye karar veriyorlar?

➠
2. Hayvanat bahçesine neyle gidiyorlar?

➠
3. Merve neden çok öfkelenmiş?

➠
175
Etkinlik Metinde geçen örneklendirme cümlelerini bulup aşağıya yazınız.
1.
2.
3.
4.
Etkinlik Metinde geçen benzetme cümlelerini bulup yazınız. Benzeyen ve ben-

zetilen varlıkları yazınız.
Benzeyen : Benzetilen :
Etkinlik Metinde geçen neden sonuç cümlelerini yazınız.
1.
2.
3.
Etkinlik Metinde yer alan karşılaştırma cümlelerini yazınız.

1.
2.
3.
176
Değerlendirme 2
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 Aşağıdaki cümlelerden hangisi Adı Soyadı:
neden - sonuç anlamlı bir cümle

değildir?
Test
1 6 11
A. Yağmur yağdığı için şemsiye 2 7 12
aldım. 3 8 13
4 9 14
B. Arkadaşım biraz önce eve gitti. 5 10 15
C. Gürültü yüzünden uyuyamadım.

D. Beni aramadığı için üzüldüm.
4 Cümlelerde anlamca birbirinin
aynısı olan sözcükler kullanılırsa
2 I. Ahmet’in evi Gül Sokak’tadır. anlatım bozukluğu oluşur.
II. Merve’nin evi Bal Sokak’tadır. Aşağıdakilerden hangisinde açık-
III. Merveler’in evi iki katlıdır. lamaya uygun bir anlatım bo-
IV. Ahmet, Merve’ye göre dersle- zukluğu yoktur?
rinde daha başarılıdır.
Yukarıdaki paragrafın kaç nu- A. Çok zeki, akıllı bir çocuktu.
maralı cümlesinde karşılaştırma B. Arkadaşları onu neşeli, şen tavır-
yapılmıştır? larıyla hatırlıyordu.
C. Yaya yürüyerek gidersek bu yol
A. II B. III bitmez.
C. IV D. I D. Belki bugün bizimle o da gelebilir.
3 “Abim önümüzdeki ay tatil için 5 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde

Antalya’ya gidecek.” cümlesinde neden sorusunun cevabı vardır?
aşağıdaki sorulardan hangisinin
cevabı yoktur? A. Ödevlerimi bitiremediğimi söyle-
dim.
A. Nereye? B. Kahve içmeyi çok severim.
B. Nasıl? C. Hızlı hızlı işlerimi bitirdim.
C. Kim? D. Dikkatsiz davrandığı için yanlış
D. Niçin? yaptı.
177
6 Ona sert davrandı- 10 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
ğım ...... ondan özür
benzetme yapılmamıştır?
diledim.
Defne, cümlesindeki noktalı yere A. Yazdığım yazıyı okuyamıyorum.

aşağıdakilerden hangisini getirir- B. Buz gibi su içersen hasta olursun.
se cümleye sebep - sonuç anlamı C. Yürümekten ayaklarım balon gibi şişti.
katmış olur? D. Sakalları kar gibi beyazlamıştı.
A. nedenle B. amacıyla
C. dolayısıyla D. için 11 Yazarların uyması gereken belli başlı
kurallar vardır. .................... dil bilgisi
kurallarına dikkat etmelidirler.
7 Aşağıdaki cümlelerden hangisin-
de karşılaştırma vardır? Yukarıdaki boşluğa aşağıdakiler-
den hangisinin yazılması uygun
A. Elbisenin eteği yırtıldı. olur?
B. En çok bu tişörtümü seviyorum.
C. Pantolonumun boyu kısa geliyor. A. Gibi B. Hatta
D. Mavi elbisemi dolapta bulamadım. C. Örneğin D. Adeta
8 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde

benzetme yapılmıştır? 12 Zengin, varlıklı bir ailenin çocu-
ğuymuş.
A. Arabamızın rengi kırmızıdır. Yukarıdaki cümledeki anlatım
B. Makas kullanmayı beceremiyorum. bozukluğunu giderebilmek için
C. Umut panter gibi hızlıdır. aşağıdakilerden hangisi yapılma-
D. Kediler ciğer yemeyi sever. lıdır?
9 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde A. Çocuğuymuş yerine insanıymış

karşılaştırma vardır? kelimesi gelmelidir.
B. Varlıklı kelimesi cümleden çıkarıl-
A. Bu sınıfın en çalışkanı benim. malıdır.
B. Babam büyük ceviz almış. C. “Bir” kelimesi cümleden çıkarıl-
C. Aydın yazı yazmayı sevmiyor. malıdır.
D. Türkçe dersinde çok eğlendik. D. “Ailenin” kelimesi yerine grubu-
nun kelimesi gelmelidir.
178
Yazım Kuralları
BÜYÜK HARFLERİN YAZIMI

Cümlenin ilk harfi büyük harfle başlar. Bugün ders çalışıyorum.
Özel adlar cümlede her zaman büyük harfle başlar. Yarın Ayça gelmeyecek.
¡Dünya, güneş, ay™ sözcükleri terim olarak kullanıldığında cümlede büyük harfle başlar.
Ay, Dünya’nın uydusudur.
Kurum, kuruluş, kitap, gazete, dergi isimleri büyük harfle başlar.
Türk Dil Kurumu, Gazi Üniversitesi, Bilim ve Teknik, Falaka, Hürriyet.
Mahâlle, cadde, bulvar isimleri büyük harfle başlar. Gül Sokak, Ata Bulvarı...
Özel coğrafi isimler büyük harfle başlar. Ağrı, Van Gölü, Kızılırmak...
Hayvanlara verilen adlar büyük harfle başlar. Karabaş, Pamuk, Boncuk...
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde büyük harfin kullanımıyla ilgili yapılan yanlışları

bulunuz. Örnekte olduğu gibi cümleyi doğru şekliyle yeniden yazınız.
yarın pikniğe geliyor musun?

Yarın pikniğe geliyor musun?
ayşe yorgundu, hemen eve gitti.
Ay, dünyanın uydusudur.
ankara üniversitesinde okudu.
ömer seyfettin hikâye yazarıdır.
Prof. dr ali oktay ödül aldı.
J Uzun süredir istanbul’da yaşıyor.
179
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde büyük harfin kullanımıyla ilgili yapılan yanlışları
bulunuz. Örnekte olduğu gibi cümleyi doğru şekliyle yeniden yazınız.
doğu anadolu’da hayvancılık gelişmiştir.
Doğu Anadolu'da hayvancılık gelişmiştir
bilim ve teknik dergisine aboneyim.
Kedim minnoş oyun oynuyor.
gazi mahâllesinde oturuyoruz.
jüpiter en büyük gezegendir.
KISALTMALARIN YAZIMI
Kısaltma, bir kelimenin içerdiği harflerden biri veya birkaçı ile daha kısa şekilde ifade
edilmesidir.
Kurum, kuruluş isimleri, ilk harfleri büyük harf olarak kısaltılır.
MEB (Milli Eğitim Bakanlığı) T.C. (Türkiye Cumhuriyeti)
Kısaltmalara getirilen ekler kısaltmadaki harflerin okunuşuna göre getirilir.
TDK’ye TÜBİTAK’ın
Tek kelimeler kısaltılırken kelimenin bir veya birkaç harfi alınır ve sonuna nokta konur.
Prof. (Profesör) Av. (Avukat)
Etkinlik Aşağıda açılımı verilen sözcüklerin kısaltmasını örnekteki gibi yanına yazınız.
Profesör Doktor Ece Dinçer Prof. Dr. Ece Dinçer
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Kafkas Mahallesi
Albay Ali Çolak
Kilogram
Türk Hava Yolları
Güneydoğu
Türkiye Cumhuriyeti
Avukat Uras Bilen
Sayfa
Ve benzeri
Santimetre
180
Noktalama İşaretleri
NOKTA (.)
• Bitmiş cümlenin sonuna konur. Eve gidiyorum.
• Kısaltmaların sonuna konur. Dr.
• Tarihlerde gün, ay, yıl arasına konur. 05.02.2020
• Sıra belirten sayılara konur. 1. 2.
• Saat ve dakika arasına konur. 18.40
SORU İŞARETİ (?)
• Soru cümlelerinin sonuna konur. Bizimle gelir misin?
ÜNLEM İŞARETİ (!)
• Sevinç, şaşkınlık, korku, acı, heyecan vb. duyguları ifade eden cümlelerde kullanılır.
Aaa! O da gelmiş.
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde yay ayraçların (parantezlerin) içine uygun noktala-

ma işaretlerini (nokta, soru işareti, ünlem işareti) getiriniz.
Bugün çok çalıştım( )
Evrakları getirebilir misiniz( )
Kardeşim 11( ) 11( ) 2011’de doğdu.
Heyy( ) Buraya gel lütfen.
Prof( ) Ece Eren ameliyata girmiş.
Sakın yerinden kalkma( )
Yarışmada 1( )olmuş.
Eyvah, vazoyu kırdım( )
Türkçe ödevini bitirdin mi( )
Etkinlik Aşağıda verilen noktalama işaretlerinin kullanılabileceği cümleler yazınız.
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
181
VİRGÜL (,)
• Eş görevli sözcüklerin arasına konur. ‰ Pazardan elma, armut, muz aldım.
• Seslenme ve hitaplardan sonra konur. ‰ Sevgili Kardeşim,
• Sıralı cümlelerde kullanılır. ‰ Uyandım, kahvaltı yaptım, çıktım.
İKİ NOKTA (:)
• Açıklama yapılacak cümleden sonra kullanılır. ‰ En önemlisi şunlardır: Ahlak ve iyilik.
• Kendisinden sonra örnek verilecek cümlelerden sonra kullanılır.
En sevdiğim meyveler şunlardır: çilek, muz ve şeftali.
KESME İŞARETİ (‘)
• Özel isimlere getirilen ekleri ayırmak için kullanılır. ‰ Ali’nin, Ankara’ya
• Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır. ‰ THY’nin
• Sayılara gelen ekleri ayırmak için kullanılır. ‰ 1920’de

ma işaretlerini (virgül, kesme işareti, iki nokta) getiriniz.
Evden çıktı( ) otobüse bindi( ) okula yetişti.
Atatürk diyor ki( ) ¡Bütün ümidim gençliktedir.™.
Sana en sevdiklerini aldım( ) kitap ve kalem......
Kıymetli Arkadaşım( )
Kardeşimin en sevdiği meyveler( ) Elma, armut, kiraz.
Marketten et( ) süt( ) bal aldım.
Gül( ) papatya( ) sümbül en sevdiğim çiçeklerdir.
Ömer Seyfettin( )in kitabını okuduk.
2015( )te okulu bitirecek.
Etkinlik Aşağıda verilen noktalama işaretlerinin kullanılabileceği cümleler yazınız.
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
182
Noktalama İşaretleri
UZUN ÇİZGİ (—)

• Karşılıklı konuşmalarda konuşmanın başına konulur.
— Okula geldi mi?
— Henüz gelmedi.
KISA ÇİZGİ (-)
• Satır sonuna sığmayan sözcükleri ayırmak için kullanılır. ............ okuma-
lısınız.
• Sözcüğü hecelere ayırırken kullanılır. ar - ka - daş
• Başlangıç ve bitiş tarihlerini gösterirken kullanılır. ‰ 1990 - 2015
• Aralarında anlam ilgisi bulunan sözcüklerin arasında kullanılır.
Ankara-İstanbul arası 450 km'dir.
TIRNAK İŞARETİ (“ “)
• Başkalarından yapılan alıntı cümlelerde kullanılır. ‰ Annem, ¡Eve erken gel.™ dedi.

ma işaretlerini (uzun çizgi, kısa çizgi, tırnak işareti) getiriniz.
Bursa( ) İstanbul hava ulaşımı aksadı.

( )Afiyet olsun.
( )Teşekkür ederim.
Tekerlek sözcüğünün kökü ( )teker( )’dir.
Arkadaşım, ( )Bu kitabı çok sevdim( )( ) dedi...
( )Bunu nereden aldınız?
İsimlerin yerini tutan sözcüklere ( )adıl( ) denir.
Etkinlik Aşağıda verilen noktalama işaretlerinin kullanıldığı cümleler yazınız.
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
183
Etkinlik Aşağıdaki metinde yay ayraçların (parantezlerin) içine uygun noktalama
işaretlerini yazınız.
AĞUSTOS BÖCEĞİ İLE KARINCA
Ağustos böceği eğlenceyi çok severmiş( ) Ağustos böceği tüm zamanını şarkı söyle( )
yip saz çalarak geçirirmiş( ) Derken yazın o sıcak günleri bitmiş ve kış gelmiş( ) Havalar
soğumuş( ) yağmurlar başlamış( ) Ağustos böceğinin şarkı söyleyip saz çalma zamanı
geçmiş( ) Soğuk öyle bir bastırmış ki ağustos böceğinin karnı acıkmış( ) üşümüş( ) Yiyeceği
hiç yemeği yokmuş( ) Kış için hiç hazırlık yapmamış( ) Bütün yazı saz çalıp şarkı söyleyerek
geçirmiş( ) Ağustos böceği böyle eğlenirken karınca yaz boyunca çalışmış( ) didinmiş( )
Bunu hatırlayan ağustos böceği( ) komşusunun kapısını çalmış( ) Karınca kapıyı açmış( )
( ) Ne istiyorsun ağustos böceği( ) demiş( )
( ) Havalar soğudu( ) benim yiyecek bir lokma ekmeğim yok( ) demiş.
Karınca( )
( ) Niye bir lokma ekmeğin yok( ) demiş( )
Ağustos böceği( )
( ) Bütün yaz eğlenip durdum( ) demiş( ) Ama çok mahçup olmuş ağustos böceği( )
Karınca( )
( ) Bütün yaz eğlenip durdun mu( ) demiş.
( ) Şeyy( ) Yaz boyu saz çaldım( ) eğlendim( ) Hiç hazırlık yapmadım kış için( )
demiş( )
Karınca çok sinirlenmiş ağustos böceğinin cevabına( )
( )Yaz boyu saz çalıp eğlenmişsin( ) Şimdi de oyna o zaman( ) demiş.
La Fontaine Masalları (Düzenlenmiştir.)
184
Yazım ve Noktalama
ÜÇ NOKTA (...)
• Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
‰ Çantasında neler vardı neler: Cüzdan, anahtar, ayna...
YAY AYRAÇ ( )
• Cülmede açıklayıcı sözleri yazmak için kullanılır.
‰ Eşanlamlı (anlamdaş) sözcükleri öğrendik.
• Kişilerin doğum ve ölüm tarihlerini belirtirken kullanılır.
‰ Mustafa Kemal Atatürk (1881 - 1938)
EĞİK ÇİZGİ (/)
• Tarihlerin yazılışında gün, ay, yıl arasına konur. ‰ 12/12/2018
Adres bilgilerinde semt şehir arasına konur. ‰ Bakırköy / İSTANBUL
İnternet adreslerinde kullanılır. ‰ https://tkb.meb.gov.tr
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde yay ayraçların içine uygun noktalama işaretini (üç
nokta, yay ayraç, eğik çizgi) getiriniz.
Güneş Sokak, No: 10( ) 5'te oturuyoruz.

Pazarda çeşit çeşit meyveler var: Muz, armut, erik( )
O kitabın çıkış tarihinde ( )1968( ) sen yoktun
Eş sesli ( )sesteş( ) kelimelerin birden çok anlamı vardır.
Okulda 22( )10( )2018'de toplantı var.
Arkadaşım keşke yanıma gelse( )
Atlas sokağı No: 21Kurtuluş( ) ANKARA
Ülkemiz çağdaşlık( ) uygarlık( ) seviyesine ulaştı.
Etkinlik Aşağıdaki noktalama işaretlerini kullanabileceğiniz ikişer cümle yazınız.
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
CÜMLEM:
185
SAYILARIN YAZIMI
• Sayılar metin içinde yazıyla ve ayrı yazılır. ‰ Memlekette yirmi iki gün kalacağız.
• Romen rakamları tarihî olaylarda, yüzyıllarda, hükümdar adlarında kullanılır.
‰ XX yy, II. Murat
Etkinlik Sayıların yazımında yapılan hataları düzelterek cümleleri yeniden yazınız.
Markete yüzyirmi lira ödedim.
4. Murat uzun süre padişahlık yapmıştır.
Sınava 28 öğrenci katılmış.
PEKİŞTİRMELERİN YAZIMI
• İlk hecenin sonuna m, p, r, s, sesleri getirilerek yapılır. Daima bitişik yazılır.
‰ masmavi, tertemiz...
Etkinlik Aşağıdaki pekiştirmeleri cümle içinde kullanınız.

Pespembe:
Tertemiz :
Yapayalnız:
Bembeyaz :
Etkinlik Aşağıdaki metinde yay ayraçların içerisine uygun noktalama işaretlerini

koyunuz.
Okul projesi için arkadaşım Elif ile kolları sıvadık( ) Proje için gerekli olan birçok mal( )
zeme aldık( ) Kâğıt( ) makas( ) karton( ) plastik( ) Geri dönüşüm atıklarından bir model;
kartonlardan da sunum dosyası yapmaya karar verdik( ) Elif, ( )Atık malzemelerle bir
ağaç modeli yapalım( )( ) dedi( )
( ) Ne dersin( )
( ) Harika( ) İyi olur( )
Amacımız( ) Atık malzemeleri değerlendirerek doğaya geri kazandırmayı vurgulamaktı.
Önce kâğıtları kestik( ) yuvarladık( ) tek tek plastiklere yapıştırarak ağaç modelimizi
tamamladık( ) Elif( )in önerisiyle projemizin adını ( )Geri Dönüşüm( ) olarak belirledik( )
Hazırladığımız sunum dosyasını No( ) 22 Şişli ( ) İstanbul adresine gönderdik( )
186
"De - Da" ve "Ki ve Mi"nin Yazımı
¡DE, DA“NIN YAZIMI

Bağlama görevindeki “de“ ayrı; ek görevindeki “-de“ birleşik yazılır.
Sen de bizimle gel. Okulda yeni arkadaşlar edindim.
bağlama görevinde ek görevinde
Bağlama görevindeki “de“ ile ek görevindeki “-de“ yi cümleden çıkarınız. Anlam
bozuluyorsa birleşik; bozulmuyorsa ayrı yazınız.
Örnek: Ödevimi ev de unuttum.
Cümlenin anlamı bozulduğu için “de“ eki kendinden önceki sözcüğe birleşik yazılmalıdır.
Ek olan -de, -da: -te, -ta şeklinde de yazılabilir.
Etkinlik Aşağıdaki cümlelere gelmesi gereken de - da’ları yazalım. de - da’yı

yazarken bitişik mi ayrımı yazılması gerektiğine dikkat edelim.
Geziye sen........... gelecek misin?

Defterimi ev........... unutmuşum.
Misafirleri kapı........... karşıladık.
Cem........... benimle sinemaya gidecek.
Defterimi........... arkadaşıma verdim.
Yol........... derin bir çukur vardı.
Ağaç........... kocaman bir kuş vardı.
İnsanlar........... benim gibi düşünüyorlar.
Okul........... veli toplantısı yapıldı.
Öğretmenimiz........... bize hediyeler aldı.
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde -da -de’nin yazımını inceleyiniz. Doğru olanlara

“D“ yanlış olanlara “Y“ yazınız.
Ağaçta kaç kuş var?

Oyuncağım arabada kalmış.
Sende bizimle gelecek misin?
Atatürk 1881’de Selânik’te doğdu.
Büyümüş te küçülmüş.
Duvardaki tablo çok güzel.
Yeme de yanında yat.
Gelirken ekmekde al.
187
“- Kİ“NİN YAZIMI
Bağlama görevindeki “ki“ ayrı; ek görevindeki “-ki“ birleşik yazılır.
Akşam gel ki konuşalım. Akşamki misafirler yatıya kaldı.
bağlama görevi ek görevi
Bağlama görevindeki “ki“ ile ek görevindeki “ki“ yi cümleden çıkarınız. Anlam bozulu-
yorsa birleşik; bozulmuyorsa ayrı yazınız.
Örnek: Ağaçta ki elma çok lezzetli.
Cümlenin anlamı bozulduğu için “ki“ eki kendinden önceki sözcüğe birleşik yazılmalıdır.
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde, boşluklara gelmesi gereken “-ki“ ekini yazalım. -ki
ekini yazarken bitişik mi ayrı mı yazılması gerektiğine dikkat edelim.
Yarın ........... yarışmaya sen de katılacak mısın?
Çok çalışalım ........... işimizi çabuk bitirelim.
Çalışmadın ........... yüksek not alasın!
Demek ........... söylememiş.
O kadar koştum ........... nefes nefese kaldım.
Odamda ........... kitapları sen mi aldın?
SORU EKİ OLAN ¡Mİ™

Soru eki ¡mi™ kelimeden ayrı yazılır. Kendinden önceki kelimenin gelişine göre ¡-mı,
-mi, -mu, mü™ şeklinde yazılabilir.
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde verilen soruların yazılışlarına dikkat ediniz. Cüm-

leleri soru ekleri yazımına dikkat ederek doğru şekliyle yazınız.
Ezgi de sizinlemi geldi?
Yaptığım kurabiyeleri beğendinmi?
Oyun oynamak için senimi çağırdı?
Herkes geziye katılacakmı?
Yarın sinemaya sen de gelirmisin?
188
Değerlendirme 3
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Adı Soyadı:
-de’nin yazımı doğrudur?

Test
A. Sende bizimle kitap oku.
1 6 11
B. Benimde alacağım var. 2 7 12
3 8 13
C. Hastane de iki gün kalmış. 4 9 14
D. Onu satrançta yenerim.

5 10 15
2 Aşağıdakilerden hangisinde ya- 5 Aşağıdaki noktalama işaretlerin-

zım yanlışı vardır? den hangisi cümlelerin sonunda
kullanılmaz?
A. 11 kasım 1983
B. 11.11.1983 A. • B. , C. ! D. ?
C. 11 Kasım 1983
D. 11/11/1983 6 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
yazım yanlışı yapılmıştır?
3 Aşağıdaki cümlelerin hangisin- A. “Üçüncü Şahsın Şiiri” atilla

de bitişik yazılması gereken “ki” ilhan’ın en sevdiğim şiirdir.
ayrı yazılmıştır? B. Dünya, Güneş’in etrafındaki bir
turunu bir yılda tamamlar.
A. Planlı çalış ki başarılı olasın. C. Bilim Çocuk dergisi okumayı çok
B. Senin ki mükemmel olmuş. severim.
C. Gel ki yüzüm gülsün. D. Atatürk Selanik'te doğmuştur.
D. Öyle yaramaz ki anlatamam.

4 Aşağıdaki kısaltmalardan hangi- yazım yanlışı vardır?
sinin aldığı ek yanlış yazılmıştır?
A. Ayşe İTÜ’den mezun oldu.
A. DDY’de B. THY’den B. Kasaptan 3 kg et aldım.
C. RTÜK’na D. TL’ye C. Kedisi minnoş pamuk gibi.
D. Emanetimi getirdin mi?
189
8 Aşağıdaki kısaltma, kelime eşleş- 12 s 2015’te n Adana’lılar
tirmelerinden hangisi yanlıştır? Mersin’de H Ayşe’yi
Yukarıdaki sözcüklerin hangisin-
A. Dr. ‰ doktor de kesme işareti yanlış kullanıl-
B. Apt. ‰ apartman mıştır?
C. No. ‰ normal
D. Prof. ‰ Profesör A. s B. n
C. D. H
9 “Film saat 20 30 da başlaya-
cakmış Haydi, acele edelim ”
Yukarıdaki cümlede noktanın
gelmesi gereken yerler aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A. B. -ki’nin yazımı yanlıştır?
C. D.
A. Benim kalemim burada, seninki

10 “Kitaplarımı kalemlerimi def- kayıp.
terlerimi çantama yerleştirdim” B. Söylemedinki getireyim sana.
cümlesinde kaç yerde virgül kul- C. Uyumadı ki dinlensin.
lanılmalıdır? D. Akşamki maça hazırlık yapıyor.
A. 1 B. 2
C. 3 D. 4
11 “Annesi sordu:
İstediklerimi marketten aldın Herkez
14 Yandaki yazım
mı?” yanlışları çar-
Yukarıdaki metinde eksik olan Yanlız ?
kında “?” ile
noktalama işareti aşağıdakiler- gösterilen yere
den hangisidir? Herşey
aşağıdakilerden
hangisi getirilebilir?
A. Nokta B. Ünlem işareti
C. Uzun çizgi D. Kısa çizgi A. Bir şey B. Yalnış
C. Kirpik D. Bazen
190
Metinden Konu - Metinde Başlık
METİNDE KONU
Metnin konusunu bulmak için metne “Metin neden söz ediyor?“ sorusunu sorarız. Bu
sorunun cevabı bize metnin konusunu verir.
METİNDE BAŞLIK
Metnin içeriği ile ilgili ipucu veren ilk bölümdür.
Etkinlik Aşağıda verilen metinleri okuyup metnin konusunu bulunuz. Metne uygun
bir başlık yazınız.
Dünya’mız Güneş sisteminde yer almaktadır. Güneş sisteminde sekiz gezegen bu-
lunur. Dünya’mız Güneş’e yakınlık sıralamasında bu gezegenlerin üçüncüsüdür. Güneş
sisteminde bulunan diğer gezegenler Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve
Neptün’dür. Güneş sistemindeki en büyük gök cismi Güneş’tir. En büyük gezegen ise
Jüpiter’dir. Güneş’e en yakın gezegen Merkür’dür. Dünya’mıza en yakın gezegen ise
Venüs’tür. Etrafındaki halkalarla ünlü gezegen ise Satürn’dür.
Metnin Konusu :
Metne Uygun Başlık :
Geceleri çevremizi daha iyi görmek, daha güzel çevrede bulunmak, daha kolay ça-
lışmak ve daha güvende olmak için aydınlatıyoruz. Fakat yanlış aydınlatma sonucunda
ışık kirliliği oluşmaktadır. Yanlış yerde, yanlış miktarda, yanlış zamanda ve yanlış yönde
ışık kullanılmasına ışık kirliliği denir. Işık kirliliği doğal yaşamı ve ülke ekonomisini olumsuz
etkiler. Bu yüzden ışık kirliliğini önlemek için çalışmalar yapılmalıdır.
Metnin Konusu :
Metne Uygun Başlık :
191
Ana Fikir, Ana Duygu
Ana Fikir: Metnin okuyucuya ilettiği mesaj ya da verdiği öğüttür.

Ana Duygu: Şiirde hissettirilmek istenen temel duygudur.
Etkinlik Aşağıdaki metnin konusunu ve ana fikrini bulunuz. Metne uygun bir
başlık yazınız.
..................................................
Sonunda ilkbahar geldi hem doğaya hem içimize... Ağaçlar çiçek açmaya, toprak
yeşermeye, kuşlar cıvıldamaya, toprak ana uyanmaya başladı. Yollar, sokaklar, kal-
dırımlar insanlarla dolmaya başladı yavaş yavaş. Kışın evlere tıktığı insanlar doğayla
kucaklaşmaya başladılar. Güneş yüzünü gösterirken, havalar da hafiften ısıtmaya,
Kısacası ilkbahar bizleri de mutlu ederek gittikçe değiştiriyor doğayı.
Metnin başlığı:
Metnin konusu:
Metnin Ana Fikri :
Etkinlik Aşağıda verilen şiirlerin ana duygusunu yazınız.
Ağaçlar hüzünlü şimdi Yaşamak, ne güzel şey!

Döküyorlar yapraklarını diye Doğaya karışırcasına
Gökyüzü griye bürünüyor şimdi Güne uyanmak
Yağmur damlaları düşsün diye Mutlulukla
Sapsarı yapraklar yerlerde Teşekkür etmek her yeni güne
Yazı uğurluyor diye. Yaşamak ne güzel şey!
Şiirin Ana Duygusu: Şiirin Ana Duygusu:
192
Hikaye Unsurları ve Kahraman Özellikleri
HEİDİ
Heidi kısa boylu, neşeli, dürüst ve yardımsever bir çocuktu. Heidi’nin dedesi ak sakallı
yaşlı ve huysuz bir adamdı. Ama Heidi’yi çok seviyordu. Heidi’nin en yakın arkadaşla-
rından biri Clara, diğeri ise Peter’di. Clara sarı saçlı, mavi gözlü bir kızdı. Yürüyemediği
için tekerlekli sandalye kullanıyordu. Peter orta boylu, koyu kahverengi saçlı, kumral bir
çocuktu. Peter keçi çobanıydı, çok çalışkan bir çocuktu.
Clara şehirde oturduğu için Heidi ile uzun süredir görüşmüyorlardı. Yaz gelmişti, ha-
valar iyice ısınmıştı. Clara, arkadaşı Heidi’yi ziyaret etmek için dadısı Bayan Rotanmayer
ile birlikte yola çıktılar. Bayan Rotanmayer uzun boylu, zayıf bir kadındı. Biraz sert ve
kuralcı bir karaktere sahipti. Tren istasyonuna ulaştıklarında Heidi ve dedesi onları bekli-
yordu. Heidi’nin dedesi valizleri aldı ve eve doğru yola çıktılar. Clara ve Heidi yolculuk
boyunca çok neşeliydiler. Uzun süredir görüşmemiş olmanın özlemiyle koyu bir sohbete
daldılar. Clara yolculukları sırasında başından geçenleri, gördükleri yerleri Heidi’ye an-
lattı. Heidi de Clara’ya dağ köyünde yaşadığı maceralardan söz etti.
Yolda Peter’e rastladılar. Peter keçileri otlatmaya götürüyordu. Peter bir keçi çoba-
nıydı. Heidi, Clara’yı Peter’le tanıştırdı. Peter’den onları yarın dağlara götürmesini istedi.
Peter, keçileri otlatmaya giderken ona eşlik edebileceklerini söyledi. Heidi bu duruma
çok sevindi. Clara’nın dağları görmesini, ne kadar güzel bir yerde yaşadığına şahit ol-
masını istiyordu.
Sonunda eve gelmişlerdi. Dedesi ocaktaki çorbayı ısıttı. Hep birlikte yemek yediler.
Clara ve Heidi yemek yedikten sonra dinlenmek için odalarına gittiler. İkisi de yarın
dağlara gezmeye gidecekleri için çok heyecanlıydı.
Uyarlanmıştır.
Etkinlik Yukarıdaki hikâyenin hikâye unsurlarını yazınız.
Olayın geçtiği yer:
Olayın geçtiği zaman:
Hikâyenin kahramanları:
Hikâyede geçen olay :
193
Etkinlik Metindeki kahramanlarıyla ilgili istenen özelliklerini aşağıya yazınız.
Heidi:
Fiziksel özellikleri:
Kişisel özellikleri:
Dedesi:
Peter:
Clara:
Bayan Rotanmayer:
1. Heidi’nin arkadaşı Clara nerede oturuyor?
2. Clara Heidi’ye ne anlattı?
3. Yolda kiminle karşılaştılar?
4. Heidi ve Clara yemek yedikten sonra ne yaptılar?
5. Heidi ve Clara niçin heyecanlıydı?
194
Gerçek ve Hayal Ürünü Anlatımlar
Gerçekleşmesi mümkün olan olayların anlatıldığı ifadelere gerçek ifadeler denir.

Küçük kedi, çocuğun yanında uyuyordu.
Gerçekleşmesi mümkün olmayan olayların anlatıldığı ifadelere hayal ürünü ifadeler
denir.
Küçük kedi çocukla sohbet ediyordu.
Etkinlik Aşağıdaki görsellerle ilgili gerçek ve hayal ürünü ifadeler yazınız.
Etkinlik Aşağıdaki cümleleri inceleyiniz. Anlatımlarının gerçek mi hayal ürünü

mü olduğunu karşılarına yazınız.
★ Karşı sokakta inşaat var. ➠

★ Kuş, arkadaşının gitmesine üzülmüştü. ➠
★ Kötü kalpli dev yine gelmişti. ➠
★ Kuşlar cik cik diye ötüyordu. ➠
★ Muhabbet kuşu sohbet ediyordu. ➠
★ Okullar yeni tatil oldu. ➠
★ Küçük balina, yavrusuna kızdı. ➠
★ Tavuklar tüm yemleri yemiş. ➠
★ Adam televizyon karşısında uyudu. ➠
★ Maymunlar kamyonla muz taşıyor. ➠
195
Etkinlik Aşağıda verilen sözcük gruplarıyla gerçek ve hayal ürünü anlatımlar
olacak şekilde örnekteki gibi cümleler yazınız.
Gerçek : Gök gürültüsü beni korkutuyordu.

Hayal : Gök gürültüsü bağırıyordu bu gece.
Gerçek : Kuşlar ağaçta ................................................................

Hayal : Kuşlar ağaçta ................................................................
Gerçek : Bugün güneş ....................................................................

Hayal : Bugün güneş ....................................................................
Gerçek : Karga, tilkinin ..................................................................

Hayal : Karga, tilkinin ..................................................................
Gerçek : Anne yunus .......................................................................

Hayal : Anne yunus .......................................................................
Gerçek : Minik kedi .........................................................................

Hayal : Minik kedi .........................................................................
Gerçek : Bulutlar ...............................................................................

Hayal : Bulutlar ...............................................................................
Etkinlik Aşağıda verilen gerçek anlatımlı cümleleri örnekteki gibi hayal ürünü
anlatım olacak şekilde yeniden yazınız.
◆ Küçük çocuk yıldızları seyrediyordu.

. Küçük çocuk yıldızları heybesine topladı.
◆ Gökyüzünde kara bulutlar vardı.

.
◆ Kedi pırr diye kaçtı.

.
196
Olayları Oluş Sırasına Koyma
Olaylar oluş sırasına göre sıralanırken “önce“, “sonra“, “daha sonra“ ve “en sonunda“
gibi ifadeler kullanılır.
Etkinlik Görselleri oluş sırasına göre numaralandırınız. Görsellerdeki olayları oluş

sırasına göre anlatan cümleler yazınız.
197
Etkinlik Aşağıda verilen cümleleri oluş sırasına göre sıralayınız.
• Annesiyle göz doktoruna gitti. 1.
• Görmekte sorun yaşadığını söyledi. 2.
• Doktor gözlük verdi. 3.
• Doktor gözlerini muayene etti. 4.
• Acı acı miyavlayan bir kedi gördü. 1.
• Evden süt alıp kediyi besledi. 2.
• Mine sokakta yürüyüşe çıktı. 3.
• Kedinin aç olduğunu fark etti. 4.
• Masanın üzerinde yemekler vardı. 1.
• Mutfaktan güzel kokular geliyordu. 2.
• Anneme teşekkür ettim. 3.
• Hemen yemeğe başladım. 4.
• Eşyalarını alarak evden çıktı. 1.
• Hale kahvaltı yapıyordu. 2.
• Servisin korna sesini duydu. 3.
• Servise binip okula gitti. 4.
198
Deyimler ve Atasözleri
Gerçek anlamlarından uzaklaşarak yepyeni anlamıyla kullanılan, kalıplaşmış söz

öbeklerine deyim denir.
• Deyimler kalıplaşmıştır. Değiştirilemezler. • En az iki sözcükten oluşurlar.
• Anlamı güçlendirmek için kullanılırlar. • Deyimlerin ilk söyleyeni belli değildir.
. Örneğin; Göze girmek, kafa patlatmak, etekleri zil çalmak vb...
Etkinlik Aşağıda deyimler ve anlamları verilmiştir. Deyimleri anlamlarının

karşılarına yazınız.
Aklı ermek hapı yutmak toz kondurmamak kulakları çın

lamak
e k ma k
z ü dönm t e k l e ri tutuş
gö dili ni yutmak gözü kalmak e olmak
kulak misafiri
Bir şeyi kusursuz göstermek:
Anlatılanları istemeden de olsa dinlemek:
Anlayabilmek:
Çok kızmak, öfke duymak:
Hiç konuşmamak:
Zor durumda kalmak:
Bir şeyi çok beğenmek:
Çok telaşlanmak:
Birileri tarafından anılmak:
Etkinlik Aşağıdaki deyimleri anlamına uygun olarak cümle içinde kullanınız.

 Göz atmak

 Kafasına koymak

 Ağzı kulaklarına varmak

 Gözden düşmek

 Zaman öldürmek

 Hakkını yemek

199
Söyleyeni belli olmayan, atalarımızın tecrübe ve deneyimlerini içeren özlü sözlere
atasözü denir. Atasözleri de deyimler gibi kalıplaşmıştır, değiştirilemezler. Atasözleri
ders verici, nasihat edici özellikler taşırlar.
• Damlaya damlaya göl olur.
• Ağaç yaş iken eğilir.
yol sesi demir ayağını kara
nesi
şeytan sükut
zararla kapıdan baştan
Etkinlik Aşağıdaki atasözlerindeki noktalı yerleri yukarıdaki sözcüklerden uygun

olanıyla tamamlayınız.
Mart ................................................... baktırır, kazma kürek yaktırır.
................................................... yorganına göre uzat.
Acele işe ................................................... karışır.
Bir elin ................................................... var, iki elin ................................................... var.
Balık ................................................... kokar.
Dost ................................................... günde belli olur.
Erken kalkan ................................................... alır.
İşleyen ................................................... ışıldar.
Öfke ile kalkan ................................................... oturur.
Söz gümüşse ................................................... altındır.
Etkinlik Aşağıdaki atasözlerinin ne anlama geldiğini kısaca yazınız.
 Bugünün işini yarına bırakma.
 Birlikten kuvvet doğar.
 Sakla samanı gelir zamanı.
200
Metinde Giriş, Gelişme, Sonuç
Bir metin ya da bir paragraf giriş - gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur.

Giriş Bölümü: Giriş bölümünde parçada anlatılacak konu verilir.
Gelişme Bölümü: Giriş bölümünde verilen konu örneklerle açıklanır. Konu her yönüyle
ortaya koyulur. Atasözü ve deyimlerden, anlatım yollarından yararlanılır.
Sonuç Bölümü: Anlatılan düşünce ya da olay sonuca bağlanır. Ana fikir bu bölümdedir.
Örnek
Temiz bir çevrede yaşamaktan insanlar sorumludurlar. Her birey üze-
verilir
Giriş
Konu
rine düşeni yaparsa huzurlu ve temiz bir çevre oluşur.
detaylıca açıklanır
Birey olarak üzerimize düşeni yaparsak, yerlere çöp atmazsak, tükür-
Örneklerle konu
Gelişme
mezsek, evimizin önünü temiz tutarsak toplum olarak temiz bir çevrede
yaşamayı hak ederiz. Atalarımız “Aslan yattığı yerden belli olur.“ derken
insanların yaşadıkları çevreden sorumlu olduğunu vurgulamıştır.
Ana düşünce
Temizlik kuralı önce ailede aşılanmalı sonra toplumda gelişmelidir. Ço-
Sonuç
cuğa gerekli hassasiyeti vererek bir mum yakmış oluruz. Mumlar çoğala-
verilir
rak ışıl ışıl bir dünya yaratır.
Etkinlik Siz de yukarıdaki örnekten faydalanarak giriş, gelişme ve sonuç bölümle-

rinden oluşan bir metin yazınız.
201
Masal: Gerçekleşmesi mümkün olmayan hayal ürünü olaylar, olağanüstü karakter-
lerle anlatılır.
Etkinlik Aşağıdaki görselden yararlanarak kısa bir masal yazınız.
Bilgilendirici Metin: Herhangi bir konu hakkında bilgi veren, öğretici özelliği olan me-
tinlerdir.
Etkinlik Dünyan’ın Güneş’in etrafında dönüşünün süresi ve sonuçları ile ilgili bilgi-
lendirici bir metin yazınız.
Anı: Bir kişinin başından geçmiş ya da görmüş olduğu yaşanmış olayları anlatır.
Etkinlik Aşağıya kısa bir anınızı yazınız.
202
Değerlendirme 4
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
Kitaplar bir odanın ya da bir kitaplı- Adı Soyadı:
ğın süsü değildir. Hatta kitap bir süs

değildir. Okumaktan, incelenmekten
Test
yıpranmış, sayfaları kırışmış kitap en
1 6 11
mutlu kitaptır. 2 7 12
1 ve 2. soruyu metne göre cevapla-

3 8 13
4 9 14
yınız. 5 10 15
1 Yukarıdaki paragrafın konusu

nedir? 4 Aniden karşımıza çıkan kısa
boylu adamı görünce çok kork-
A. Kitapların çok süslü olduğu tum.
B. Kitaplıkların boş olması gerektiği Yukarıdaki cümlede fiziksel özel-
C. Kitapların süs olmadığı lik belirten kelime grubu hangi-
D. Kitaplar ile güzel süsler yapılabi- sidir?
leceği
A. adamı görünce
2 Yukarıdaki metnin ana fikri nedir? B. çok korktum
C. kısa boylu adamdan
A. Kitaplarımızı temiz tutmalıyız. D. Aniden karşımıza çıkan
B. Yırtılan kitapları çöpe atmalıyız.
C. Süslü kitaplıklar herkesi mutlu eder.
D. Kitapları süs olarak değil, bilgi
kaynağı olarak kullanmalıyız.
3 Babam işten gelince, beni sitemiz- 5 Aşağıdaki cümlelerden hangisi

de bulunan oyun parkına götürür. hayali ögeler içerir?
Saatlerce oyun oynamama izin
verir. Ben yorulunca eve döneriz. A. Kitabımın otuz sayfasını okudum.
Yukarıdaki metinde belirtilen yer B. Bulutların arasından güneş bizi
neresidir? selamlıyordu.
C. Kırmızı ayakkabımı giymeyi çok
A. Oyun parkı B. Okul bahçesi severim.
C. Dedemin evi D. Kütüphane D. Çok tatlı bir çocuktu.
203
6 I. Evden çıkıp servise bindim. Faruk, şımarık ve bencil bir çocuktu.
II. Erkenden uyandım. Oyuncaklarını kimseyle paylaşmazdı.
III. Kahvaltımı yaptım. Bu yüzden onunla kimse oynamak is-
IV. Servisin korna sesini duydum. temezdi.
V. Okula ulaştım. 9 ve 10. soruları yukarıdaki metne
Yukarıda karışık olarak verilmiş göre cevaplayınız.
cümleleri oluş sırasına göre sıra-
lanmış hali hangi seçenekte doğ-
ru olarak verilmiştir? 9 Metinde Faruk’un hangi kişisel
özelliğinden bahsedilmiştir?
A. II - III - IV - I - V
B. V - III - II - V - I A. Duyarlı B. Saygılı
C. II - III - I - IV - V C. Bencil D. Paylaşımcı
D. V - I - IV - III - II

deyim kullanılmamıştır?
10 Metnin ana fikri aşağıdakilerden
A. Onu görünce sevinçten havalara hangisidir?
uçtum.
B. Kardeşim ile vakit geçirmeyi çok A. Arkadaş edinmek istiyorsak ben-
severim. cil olmamalıyız.
C. Öğretmen ödevlerimize şöyle bir B. Şımarık çocuklar sevimlidir.
göz attı. C. Bencil insanlar iyi arkadaştır.
D. Dün akşam dedemin kulaklarını D. Oyun oynamak çok eğlencelidir.
çınlattık.
8 İnsanlar küçük yaşta kolay eğitilir.

Yukarıdaki açıklamayı karşılayan
atasözü aşağıdakilerden hangisidir? 11 Aşağıdakilerden hangisi hikâye
unsurlarından biri değildir?
A. Balık baştan kokar.
B. Sakla samanı gelir zamanı A. Yer B. Zaman
C. Rüzgâr eken fırtına biçer. C. Karakterler D. Oluş sırası
D. Ağaç yaş iken eğilir.
204
Yönerge Yazma
Etkinlik Aşağıdaki görsellerden yararlanarak "Körebe" oyununun aşamala-

rını belirten oyun yönergelerini yazınız.
1.
2.
3.
4.
5.
Etkinlik Aşağıdaki görsellerden yararlanarak puding yapımının aşamalarını

belirten yönergeleri yazınız.
1.
2.
3.
4.
5.
205
Etkinlik Ali, evinin yakınındaki hastaneye gidecektir. Aşağıdaki krokiyi ince-
leyerek Ali'nin evinden hastaneye giden yolun tarifini yazınız.
Etkinlik Aşağıdaki görsellerde fotokopi makinesinin kullanım aşamaları ve-

rilmiştir. Görselleri inceleyerek fotokopi makinesinin kullanım aşamalarını yazınız.
206
Karma Dil Bilgisi Etkinlikleri
Etkinlik Aşağıdaki tabloda yabancı dillerden dilimize henüz yerleşmemiş ke-

limelerin Türkçe karşılıkları verilmiştir. Bu kelimeleri yabancı dillerdeki karşılıklarının
yanına yazınız.
➣ yıldız ➣ ağ ➣ sürüm ➣ bildirim

➣ tarayıcı ➣ yazıcı ➣ görünüş ➣ toplam
➣ duyuru ➣ gösteri ➣ yol bul ➣ yer ayırtma
➣ canlandırma ➣ takma ad ➣ süzgeç ➣ yarıyıl
★ star ➠ yıldız ★ nickname ➠

★ printer ➠ ★ show ➠
★ mesaj ➠ ★ yekün ➠
★ rezervasyon ➠ ★ navigasyon ➠
★ web ➠ ★ anons ➠
★ scanner ➠ ★ profil ➠
★ versiyon ➠ ★ animasyon ➠
★ filtre ➠ ★ sömestr ➠
Etkinlik Aşağıda verilen cümlelerdeki deyimleri bulup karşılarına yazınız.
✿ Bakkalın yanındaki yumurtacı gözüme takıldı. ➠ Göze takılmak

✿ Para biriktirmek için canını dişine takıp çalıştı. ➠
✿ Dilinden düşürmüyordu küçük kardeşini. ➠
✿ Maça gitmek için can atıyordu adeta. ➠
✿ Bir türlü konuşmuyor, lafı geveliyordu. ➠
✿ Onu ikna etmek için çok dil döktüm. ➠
Etkinlik Aşağıda verilen metindeki yay ayraçların "( )" içine uygun olan nok-
talama işaretlerini koyunuz.
I( ) Dünya Savaşı sonrasında düşmanlar( ) yurdumuzu işgal ettiler( ) Köyleri( )
kasabaları yakıp yıktılar( ) Genç( )yaşlı( ) küçük( )büyük demediler( ) Bu saldırıya
Atatürk( ) 19 Mayıs 1919( )da Samsun( )dan ( )Dur( )( ) demiştir( ) Mustafa Kemal
Atatürk o günü Türk gençliğine armağan etmiş( ) her yıl 19 Mayıs Atatürk( )ü An-
ma( ) Gençlik ve Spor Bayramı olarak kutlanmasına vesile olmuştur( )
207
Etkinlik Aşağıdaki medya sembollerinin anlamlarını, ilgili medya sembolü-
nün altına yazınız.
➣ Genel izleyici kitlesi ➣ 13 yaş ve üzeri için

➣ 7 yaş ve üzeri için ➣ Şiddet ve korku
➣ Olumsuz örnek oluşturabilecek ➣ 18 yaş ve üzeri
davranışlar
Etkinlik Aşağıdaki yay ayraçlar ile gösterilen yerlere uygun noktalama

işaretlerini koyunuz.
★ Cumhuriyet 1923 yılında kuruldu( )
★ 07( )01( )1990 tarihinde doğmuş( )
★ Film( ) saat 20( )00( )de başlıyor( )
★ Sonunda yaz geldi( ) tatil başladı( )
★ Arkadaşlar( ) Bakar mısınız( )
★ Bu konudaki fikirlerimi( )
★ Ahmet şöyle dedi( ) ( )En çok matematik dersini seviyorum( )( )
★ Atatürk( )e şükran borçluyuz( )
★ Fenerbahçe( )Beşiktaş maçı bu akşam oynanacak( )
★ Off( ) inan ki çok bunaldım( )
★ TRT( )de harika çizgi filmler var( )
★ Kitabını( ) defterini( ) kalemini çantaya yerleştirdi( )
208
Karma
. . . . . Dil Bilgisi Etkinlikleri
Etkinlik Verilen sözcükleri, anlamlarının başındaki boşluklara yazınız.
eri Engin
Öteb Kent Bezg
inlik
val
Yitirmek Festi Özen
.................................... : Bıkmak, yorulmak
.................................... : Ucu bucağı görünmeyen
.................................... : Sanat ve etkinlikler için kurulan şenlik
.................................... : Önemsiz, ufak tefek şeyler
.................................... : Bir şeyin iyi olması için çaba göstermek
.................................... : Şehir, vilayet
.................................... : Kaybetmek
Etkinlik Aşağıda verilen kelimelerin anlamını sözlükten bulup yazınız. Keli-

meleri anlamlarına uygun birer cümlede kullanınız.
★ Evrensel :
Cümlem:
★ Anımsamak :
Cümlem:
★ Kasaba :
Cümlem:
209
Etkinlik Verilen cümlelerdeki boşluklara, cümlenin anlamına göre kelime
ikililerinden uygun olanı yazınız.
ücretini fiyatını
★ Kalemin .................................... ödeyip aldım.

★ Çantanın .................................... çok pahalı bulduk.
ayrıcalık farklılık
★ Aramızda pek çok .................................... var.

★ Ben sıramda beklerim, bana .................................... tanımayın lütfen.
öğretim öğrenim
★ .................................... durumunu gösteren bir belge istedi.

★ .................................... işi uzmanlık gerektirir.
görevlerinden yetkilerinden
★ Ödevleri kontrol etmek senin .................................... biridir.

★ Kimlik sormak polisin .................................... biridir.
Etkinlik Aşağıda verilen cümlelerde anlamına uygun olarak kullanılmayan

sözcüğü bulunuz. Yanlış kullanılan sözcüğün yerine doğru sözcüğü kullanarak cümleyi
tekrar yazınız.
❖ Ünlü sanatçının ölüm yıl dönümü törenlerle kutlandı.

Ünlü sanatçının ölüm yıl dönümü törenlerle anıldı.
❖ Aynadan yankılanan ışık masanın üzerini aydınlattı.
❖ Yeni insanlarla tanıştığında çok çekimser davranıyor.
❖ Birçok göl kuraklık tehlikesi yaşıyor.
210
Okuma Metni
EMEĞİN TADI
Köy kahvesinin önünde içinin eşya, kap kacakla dolu olduğu, arkasında iki keçinin bağlı olduğu,
yaşlı iki atın çektiği bir at arabası durmaktaymış. At arabasından inen adam, kahvedekilere:
— "Yan köyde ucuza bir yer almayı düşündük, çalıştık, taşı, çakılı temizleyip dağı tarla edince,
mal sahibi yerini satmaktan caydı. Bu gece için de sizden bir yer istemeye geldik." demiş.
Şefkat Ağa, "Benim taşlı tarlamı al, orayı temizle, bitir. Bir sap domates yetişsin, o tarla
senindir. Hem köylülerin önünde sözüm de sözdür." demiş. Şefkat Ağa önce biraz dinlenin dese
de adam:
— "Yok ağam! İnsan önce terini dökmeli, dinlenme sonra gelmeli." demiş ve taşlı tarlaya
doğru yola çıkmış.
Sonunda güz bitmiş, kış geçmiş. ilkbaharın ardından yaz gelivermiş. Köyde herkes tarlada,
bahçede... Şefkat Ağa, atıyla taşlı tarlaya doğru yola koyulmuş.
Gitmiş ki ne görsün? Taşlı tarla çiçeklenmiş, sebzeler fışkıran bir bahçe oluvermiş, içinde
de kesme taştan bir evcik. Şefkat Ağa sanki düşteymiş. Bahçedeki domateslerin her biri, birer
yumruk iriliğindeymiş.
Şefkat Ağa, tarlayı görür görmez "Fakat... Nasıl yaptın da o taşlı tarlayı öyle özlü bir
toprağa çevirebildin?" diye sormuş. Adam:
— "Nasıl olsun ağam?" demiş. "Çoluk çocuk taşları temizleyince altından verimli bir toprak
çıkıverdi ortaya. Çıkan taşlarla da bu evi yaptık, taşları değerlendirdik." demiş.
Evin hanımının hazırladığı domates suyunu tadan Şefkat Ağa, "Bu lezzet bizim domateslerde
bile yok." demiş şaşkınlıkla.
O zaman adam gururla gülümsemiş. "O tat da ağam..." demiş. "Verdiğimiz emeğin tadı..."
Tuncel ALTINKÖPRÜ Masal Bulutu (Düzenlenmiştir)
Etkinlik Metin ile ilgili aşağıda istenen bilgileri yazınız..
Yer: Zaman:
Kahramanlar:
Olay:
Ana fikir:
1. Adam, köy kahvesinde oturanlardan ne istemiş?
211
2. Şefkat Ağa, taşlı tarlasını hangi şartla adama vermiş?
3. Şefkat Ağa, yaz gelip de taşlı tarlaya gidince neyle karşılaşmış?
4. Adam ve ailesi, taşlı tarlayı özlü bir toprağa çevirebilmek için ne yapmışlar?
5. Şefkat Ağa "Bu domatesin tadı bizimkiler de bile yok." deyince adam ne yanıt vermiş?
Etkinlik Metinde kırmızı renk ile yazılan kelimelerin zıt anlamlıları aşağıda
verilmiştir. Bu kelimelerin zıt anlamlılarını metinden bulup karşılarına yazınız.
Kelimeler Zıt Anlamlıları Kelimeler Zıt Anlamlıları

1. boş 4. pahalı
2. gündüz 5. sonra
3. var 6. yaz
Etkinlik Metinde mavi renk ile yazılan kelimelerin eş anlamlıları aşağıda

verilmiştir. Bu kelimelerin eş anlamlılarını metinden bulup karşılarına yazınız.
Kelimeler Eş Anlamlıları Kelimeler Eş Anlamlıları

1. ihtiyar 4. sonbahar
2. rüya 5. hane
3. çaba 6. vakit
Etkinlik Aşağıdaki eş sesli sözcükleri metinde kullanıldığı anlamından farklı

bir anlamda cümle içinde kullanınız.
★ yaz
★ dolu
212
Etkinlik Aşağıdaki kelimeleri oluşturan harfleri alfabetik sıraya koyunuz.

Sıraya konan harflerle başlayan birer kelime yazınız.
AKIL AİLE TREN

1. Ayna 1. 1.
2. Irmak 2. 2.
3. Kutu 3. 3.
4. Leylek 4. 4.
KÜRE VEFA YUVA

1. 1. 1.
2. 2. 2.
3. 3. 3.
4. 4. 4.
Etkinlik Aşağıda verilen eş sesli sözcüklerin, cümlede hangi anlamda kulla-

nıldıklarını karşılarına yazınız.
düş ➠ rüya düş ➠ düşme eylemi

★ Ayağı takılınca yere düştü. ➠ düşme eylemi
★ Gördüğüm en güzel düştü. ➠ rüya
kır ➠ yeşil alan kır ➠ kırma eylemi

★ Bütün yaz kırlarda koşturup durdu. ➠
★ Top, komşunun camını kırdı. ➠
dal ➠ Ağacın bir parçası dal ➠ Alan,bölüm dal ➠ Dalmak eylemi

★ Tıp fakültesinde ortopedi dalında uzmanlık yapacak. ➠
★ Denizin derinliklerine daldık. ➠
★ Kuruyan dalları kesmişti. ➠
yüz ➠ burun ve yüzün bulunduğu bölüm yüz ➠ sayı yüz ➠ yüzme eylemi
★ Çocuk çok iyi yüzme biliyor. ➠
★ Yüzünde çok sayıda ben var. ➠
★ Türkçe sınavından yüz almış. ➠
213
Etkinlik Aşağıda karışık halde verilen kelimelerle, anlamlı ve kurallı cüm-
leler oluşturup yazınız.
★ yeşil - seviyordu - Kemal - binmeyi - bisikletine - çok
.
★ çok - satranç - boş - seviyor - zamanlarında - oynamayı

.
★ girmişler - sırasına - çocuklar - parktaki - salıncak

.
★ meyveli - günü - olmasını - istemiştim - pastasının - doğum

.
★ her - ihmal - gün - okumayı - kitap - etmiyor

.
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde yay ayraçların içine uygun noktalama işa-

retlerini koyunuz.
◆ Aa, o birinci olmuş( )
◆ Hangi kitabı okuyorsun( )
◆ Her zaman nasılsın diye sorarım( )
◆ 2020( )2021 sezonu başladı( )
◆ Çocuklar parkta oynuyor( )
◆ Şiir( ) resim( ) müzik yarışması var( )
◆ Babası Londra( )ya gidiyor( )
◆ 07( )06( )2021( )de sınav var( )
214
Etkinlik Aşağıda verilen kelimeleri tür adı ve özel ad olarak birer cümlede
kullanınız.
Kırlardan menekşe topladık.

✱ Menekşe
Arkadaşım Menekşe ile ders çalışıyoruz.
✱ Ordu
✱ Rüzgar
✱ Mert
Etkinlik Aşağıda özel adlara gelen eklerin yazımı ile ilgili çalışmayı örnek-
ten yararlanarak yapınız.
★ Erzurumdan ➠ Erzurum'dan ★ Mavişin ➠
★ Antalyalı ➠ Antalyalı ★ Mehmetler ➠
★ İzmir Adliyesinde ➠ ★ Atatürkçülük ➠
★ Hakansız ➠ ★ Atatürk İlkokulunda ➠
★ Ahmetin ➠ ★ Avrupalı ➠
★ Yıldızcığım ➠ ★ Bakırköyde ➠
★ Türkçenin ➠ ★ Ağrı Dağının ➠

215
Etkinlik Aşağıda verilen cümlelerdeki özel adların ve özel adlara gelen
eklerin yazımı ile ilgili yanlışları örnekteki gibi düzeltip, cümleleri tekrar yazınız.
★ ahmet'ler onur mahallesine taşınıyorlar.

Ahmetler Onur Mahallesi'ne taşınıyorlar.
★ izmirli arkadaşım ahmet de gelmiş.
★ mustafa beyin kurban bayramını kutladık.
★ van gölü, doğu anadolu bölgesindedir.
★ Aileler ingilizce öğrenmeye başlamış.
★ Kedim boncuk benimle antalyaya geliyor.
Etkinlik Aşağıda verilen cümlelerdeki uygun yerlere nokta koyunuz. Nokta

koyduğunuz yerleri " " daire içine alınız.
✱ Dayısı Prof. ünvanını almış.
✱ Yarışmada Ahmet 1 Serhat 2 oldu
✱ Siz, artık TC vatandaşısınız
✱ Okulda sekiz saat İng dersi alıyor
✱ Ali 16 05 2019 tarihinde saat 10 45'te doğdu
✱ Av Fuat Bey geldi

216
Bilgilendirici Metin: Bilgi ve haber vermek, uyarmak, tanıtmak gibi amaçlarla

yazılan metinlerdir.
Hikâye Edici Metin: İlgi çekici bir olayı ya da durumu neden sonuç ilişkisi içinde
anlatan metinlerdir.
Etkinlik Aşağıda verilen metinlerin türlerini altlarına yazınız.
Ahmet birinci sınıfa başlamıştı. Okuma Dünya üzerinde yaşayan en büyük

yazma öğrenmek için öyle heyecanlıydı hayvan mavi balinadır. 30 metre uzun-
ki. Durmadan çalışıyordu. Ama hâlâ çok luğa ve 200 ton ağırlığa sahip olabilir.
yavaş okuyordu. Ahmet'in bu durumu öğ- Kalpleri tek başına bir araba kadardır.
retmeninin dikkatinden kaçmadı. Ahmet'in Sadece dilinin ağırlığı bir file eşittir. Bu
görmede sıkıntı yaşadığını, okumasının bu dev yaratık, küçük bir deniz canlısı olan
yüzden yavaş olduğunu fark etti. krill ile beslenir. Mavi balina bir günde
yaklaşık 336 ton krill yiyebilir.
Metin Türü: Metin Türü:
UNESCO verilerine göre Türkiye, Nihayet hafta sonu geldi. Dedemle

kitap okuma alanında dünyada 86. sı- ırmak kenarına gidip balık tuttuk. Öyle
rada ve yoksul Afrika ülkeleriyle aynı şanslıydım ki bir kova dolusu balığı ya-
kategoride. Bu sıkıntıyı aşmanın yolu kaladım. Dedem akşama evde sayende
ise kişinin kendisinin kitap okuması ve ziyafet var, diyordu. Akşam eve dön-
yanındakilere, çocuklara rol model ol- düğümüzde ninemle birlikte balıkları
ması. kızarttık. Masayı hazırladık. Tam bir ziya-
fet sofrasıydı.
Ziyaret ettiği müzede kaybolan Ali, Nicola Tesla, elektrik motorunu üret-
panikle çıkış kapısını aradı. Kapıyı bul- miştir. Dünyada ilk hidroelektrik santralini
duğunda ise artık çok geçti. Çünkü o kurmuş ve bu yolla elektrik üretmiştir.
müze çoktan kapanmıştı. Ali, yüzlerce Tesla 1898 yılında uzaktan kumandalı
heykelin bulunduğu müzede yapayalnız tekne yapmış ve bunu herkesin önünde
kalmıştı. çalıştırmıştır.

217
Etkinlik Metinlerdeki problem durumlarını tespit ediniz, Çözüm önerilerinizi
yazınız.
Ayşe ve Elif bahçede oynuyorlardı. Yağmur yağmaya başladı. İkisi de halinden

çok memnundu. Yağmurda epey ıslanmışlar, üstleri başları çamur olmuştu. Doğruca
eve gittiler. Ellerini yıkamak için lavaboya gittiklerinde musluktan suyun akmadığını
gördüler ve ikisinin de elleri çok kirliydi.
Çözüm Önerim 1:
Çözüm Önerim 2:
İki arkadaş tüm hazırlıklarını önceden yapmış, uzun bir tatil için yola çıkmışlardı.
Arabayı sırayla kullanıyorlar, sohbet ederek yola devam ediyorlardı. Araba birden
tuhaf sesler çıkararak yolda durdu. İnip baktıklarında ise bir tekerin patladığını ve
yakıt deposunda kaçak olduğunu gördüler.
Çözüm Önerim 1:
Çözüm Önerim 2:
Annesi akşamdan tembihlemişti erken yatması için Özge'yi. Ama Özge erken yat-
madı ve sabah geç uyandı. Alarmı duymamıştı. İşe vaktinde gitmeliydi oysaki. Çok
önemli bir toplantısı vardı. Üstelik servisi de kaçırmıştı.
Çözüm Önerim 1:
Çözüm Önerim 2:
218
Okuma Metni
ÇİVİ
Bir tüccar atına atlayıp uzak kentlerden birine doğru yolculuğa çıkmış. Ağustos sıcağından
bunalan adam öğle üzeri bir yerde mola vermiş. Atının bakımını yapan uşak; “Efendim!” demiş.
“Atınızın sol arka ayağının nalında bir çivi noksan. Çiviyi çakmamı ister misiniz?” Tüccar; “Bir şey
olmaz!” demiş. “Vakit kaybetmeme gerek yok. Nasıl olsa altı saatlik yolum kaldı, gidene kadar
da nal düşmez herhâlde.”
İkindi üzeri bir konakta, tekrar dinlenmek için mola vermiş. Atın yemini ve suyunu veren uşak,
tüccara; “Efendim!” demiş. “Atınızın sol arka ayağındaki nal yok ne yapmamı istersiniz?” Tüccar;
“Hiçbir şey yapmayın!” demiş. “Şunun şurası birkaç saatlik yolum kaldı. Vakit kaybetmeden
yoluma devam etmem lazım. Gidene kadar bir şey olmaz.”
Adam yola çıkmış. Fakat çok geçmeden at aksamaya başlamış. Bu topallama uzun sürmemiş.
Sonunda yere düşen atın bir ayağı kırılmış. Adam çaresiz atı bırakmış. Onun yükünü de sırtına
alarak, yolun geri kalan kısmını yürüyerek tamamlamak zorunda kalmış.
Sonra da; “Aaah, benim akılsız kafam aah!” demiş. Bütün bunlar bir tek çivi yüzünden geldi
başıma. Beş dakika bekleyip çiviyi çaktırsaydım, hem saatlerce yürümemiş olacaktım hem de at
boşu boşuna yaralanmayacaktı.
Büyük Türk hakanı Atilla; “Atımın nalındaki bir çivi düşşeydi, bu büyük ülke olmazdı!” demiş.
“Ama nasıl olur?” demişler. “Bir çivi bir ülkeyi nasıl kurtarır?” Atilla cevap vermiş; “Bir çivi bir
nalı, bir nal bir atı, bir at bir komutanı, bir komutan bir orduyu, bir ordu da koca bir ülkeyi
kurtarır. Şimdi anladınız mı? Bir çivinin eksikliği, ne kadar büyük kayıplara sebep oluyormuş.”
Mehmet Vural
Ev ve Sınıf Etkinlikleri Antolojisi
Etkinlik Metin ile ilgili aşağıda istenen bilgileri yazınız..
Yer: Zaman:
Kahramanlar:
Olay:
Ana fikir:
1. Adam nereye gidiyormuş?
219
2. Öğle üzeri uğradığı yerdeki uşak ne demiş?
3. Adam nalın çivisini niçin çaktırmamış?
4. Atın ayağı neden kırılmış?
5. Atın ayağı kırılınca adam ne demiş?
6. Atilla’ya göre bir çivi bir ülkeyi nasıl kurtarırmış?

1. tacir 5. ırak
2. eksik 6. kağan
3. hizmetkâr 7. gerekli
4. yitik 8. us
.
Etkinlik Aşağıda metinde geçen bazı cümleler verilmiştir. Yay ayraçların
içine uygun noktalama işaretlerini koyunuz.
★ Atının bakımını yapan uşak( ) ( )Efendim( )( ) demiş( )
★ ( )Atınızın sol arka ayağındaki nal yok ne yapmamı istersiniz( )
★ Tüccar( ) ( )Hiç bir şey yapmayın( )( ) demiş( )
★ Sonra da( ) ( )Aaah( ) benim akılsız kafam aaah( )( ) demiş( )
★ ( )Bir çivi bir ülkeyi nasıl kurtarır( )( )

220
Etkinlik Cümlelerdeki renkli yazılan sözcüklerin zıt anlamlıları ile cümleleri

tamamlayınız.
Buralar kışın başka güzeldir yazın başka.
Gündüz yağmaya başlayan kar ........................ artarak devam etti.
Aşağı ........................ kırk yıldır İstanbul'da yaşyor.
Kızgınlığı azalırken sevgisi her geçen gün ........................ .
İleriye doğru fazla yürümüşüz ........................ döndük.
Komşun aç yatarken sen ........................ yatamazsın.
Üç yanlış bir ........................ götürür.
Dar yollardan geçip ........................ bir meydana vardık.
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde renkli yazılan sözcüklerin eş anlamlılarını

kullanarak cümleleri tekrar yazınız.
★ Konukların gelme vakti yaklaşıyordu.
✎ Misafirlerin gelme zamanı yaklaşıyordu.
★ Deneyim kazanmak için imtihana baş vurdum.

✎
★ Bu müsabakanın mükafatı kazanmak olacak.

✎
★ Merasim için gelenleri karşılama vazifesini üstlendi.

✎
★ Fikirlerini anlatırken sözlerini itina ile seçmişti.

✎
221
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde büyük harflerin yazımı ile ilgili hatalar ya-
pılmıştır. Hataları düzelterek örnekteki gibi yazınız.
★ Hasan cumhuriyet bayramı'nda şiir okuyacak.

Cumhuriyet Bayramı'nda
★ Kardeşim güneş sokak'ta oturuyor.
★ Tekin amcam, Türk hava kurumuna bağış yaptı.
★ 10 ocak çarşamba günü etkinlikler başlayacak.
★ Şehrin kıyısından kızılırmak nehri geçiyor.
★ Ben ve köpeğim tarçın memleketimiz ordu'ya geldik.
Etkinlik Aşağıda verilen metindeki yay ayraçların "( )" içine uygun noktala-
ma işaretlerini koyunuz.
İzmir( ) Aydın arası yaklaşık 120km( )dir. Bu yolun 60( ) km( ) sinde şirin bir
köy vardır. Bu köyde mola verirseniz( ) yol kenarındaki gözlemeci kadınlar size
şöyle seslenir( )
( )Gözleme var( ) Otlu( ) peynirli( ) sebzeli( ) Soğuk ayran da bedava( )
Mis gibi gözleme kokusuna dayanamazsınız ( ) Gözlemeniz yapılırken şu çiçek
kokularını da hissedersiniz( ) gül( ) begonvil( ) sümbül( )
Dinlenmiş şekilde yola devam edersiniz( ) Otoyol yerine orman yolunu tercih
ederseniz( ) çam ormanlarının manzarası sizi bekler( )
222
Etkinlik Aşağıda verilen zıt anlamlı kelime ikilileri ile cümlelerdeki boşluk-
ları tamamlayınız.
lık- tenha uzun - kısa cevap

ka laba soru -
iyi - kötü sava
ş-b
arış
alt - üst kuzey - güney büyük - küç
ük yaz - kış
Kalabalık şehirden tenha bir köye taşındık.

................................. bir yolu ................................. bir sürede katetti.
................................. günde, ................................. günde hep yan yanayız.
Ahmet, sorduğu ................................. bir türlü ................................. alamadı.
................................. göre ................................. mevsimini daha çok severim.
................................. ellerinden, ................................. gözlerinden öperim.
Kutuları ................................. rafa, kitapları ise ................................. rafa yerleştirdi.
İki ülke arasındaki ................................. bitti, artık ................................. sağlandı.
Sinop ülkenin .................................; Hatay ülkenin ................................. dir.
Etkinlik Aşağdaki cümlelerde renkli yazılan sözcüklerin eş anlamlılarını ör-

nekteki gibi karşılarına yazınız.
★ 24 mısralık şiirin ilk sözcüğü özel addır. ➠ dize - kelime
★ Tümcedeki eş anlamlı sözcüklerin altını çizdi. ➠
★ Boş vakitlerinde kısa öyküler yazardı. ➠
★ Aldığı vazifedeki tüm mesuliyetleri yerine getirdi. ➠
★ İmtihan yaklaştıkça endişesi artıyordu. ➠
★ Hiçbir öğrenci suale yanıt veremedi. ➠
★ Varlıklı olmasına rağmen pinti bir adamdı. ➠

223
.....
Etkinlik Aşağıda verilen cümleleri olay oluş sırasına göre sıralayıp yazınız.
★ Derin bir çukur kazdı. 1.

★ Yuva yapacağı alana geldi. 2.
★ Çukura yumurtalarını bıraktı. 3.
★ Deniz kaplumbağası kumsala ulaştı. 4.
★ Yumurtaların üzerini toprakla kapattı. 5.
★ Ürünleri sattık. 1.
★ Tarlayı sürdük. 2.
★ Tarlayı hasat ettik. 3.
★ Tohumları tarlaya ektik. 4.
★ Ekinlerimiz büyüdü. 5.
Etkinlik Aşağıda verilen cümlelerdeki yazım ve noktalama yanlışlarını bu-

lunuz. Yanlışları düzelterek örnekteki gibi yazınız.
★ Teyzem yeşilyurt devlet hastanesi'ne gitti.

✎ Yeşilyurt Devlet Hastanesine
★ Babası, izmirden 12 martta geliyor.
✎
★ Ankara'lı arkadaşım ece bana ankarayı gezdirdi.
✎
★ Yakın arkadaşım arkın Atatürk ortaokulu'nda okuyor.
✎
★ Prof, dr, reha aydın konuşma yaptı.
✎
★ Kardeşim bora 22.11.2018 de doğdu.
✎
★ Ahmet, bu kitabı çok sevdim dedi.
✎
224
Etkinlik Aşağıda varlıkların özelliklerini belirten sözcükler verilmiştir. Söz-

cüklerin yanına özelliklere uygun varlık adlarını yazınız.
Soğuk ➠ su Yuvarlak ➠ Açık ➠

Soğuk ➠ hava Yuvarlak ➠ Açık ➠
Soğuk ➠ limonata Yuvarlak ➠ Açık ➠
Büyük ➠ Kırık ➠ Yeşil ➠

Etkinlik Aşağıdaki tabloda varlıkların özelliklerini belirten sözcükler veril-

miştir. Adları verilen varlıkların özelliklerini tablodan bulup yazınız.
kare şişm lı taze

n an mav
i paha
üçge yuvarlak hızlı
ı sisli
yaşl ı çıtır
ız
susam genç soğu
k kırm yeşi yeni
lı sıcak l
Sisli ➠ hava ➠ adam ➠ kalem

Sıcak ➠ hava ➠ adam ➠ kalem
Soğuk ➠ hava ➠ adam ➠ kalem
➠ simit ➠ masa ➠ araba

Etkinlik Aşağıda verilen cümlelerde uygun yerlere tırnak işareti koyunuz.

Tırnak işareti koyduğunuz yerleri " " daire içine alınız .
◆ Ömer Seyfettin'in Falaka adlı eseri çok seviliyor.

◆ Öğretmenimiz, Sınav başlamıştır. dedi.
◆ Hangisini önce yapsam? diye düşündü.
◆ Yurtta sulh, cihanda sulh. diyor Atatürk.
225
Etkinlik Tabloda verilen deyimleri, cümlelerin anlamlarına uygun şekilde boşluk-
lara yazınız.
➣ iş başa düşmek ➣ bardaktan boşanırcasına yağmak
➣ burun kıvırmak ➣ silip süpürmek
➣ gözden düşmek ➣ gönül koymak
◆ Evi boyatacağı ustalar gelmeyince iş başa düştü.
◆ Yağmur öyle şiddetliydi ki adeta .......................................................................................................................
◆ Yaptığı olumsuz davranışlar yüzünden ...........................................................................................................
◆ Hiçbir şeyi beğenmiyor, hep ...................................................................................................................................
◆ Hakan o kadar acıkmıştı ki tabağındaki yemeği ....................................................................................
◆ Doğum gününe gitmediğim için Kübra bana ..............................................................................................
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde anlatılanları ifade eden atasözlerini tablo-

dan bulup, altlarına yazınız.
★ Alet işler el övünür. ★ Emek olmadan yemek olmaz.

★ Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır. ★ Dost kara günde belli olur.
★ Damlaya damlaya göl olur. ★ Evdeki hesap çarşıya uymaz.
★ Güzel sözlerle onun kalbini kazandım.

✎ Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır.
★ En zor günümde yanımdaydı.

✎
★ Marangoz, kullandığı makineler sayesinde güzel eşyalar yapıyor.

✎
★ Çok çalıştı ve sınavı kazandı.

✎
★ Küçük çocuk tasarruf etmeyi öğreniyordu.

✎
★ Market alışveriş listesinin 200 TL tutacağını hesapladı ama parası yetmedi.

✎
226
Okuma Metni
TREN GELİR HOŞ GELİR

Trenler, dünyada ilk kez 1800’lü yıllarda kullanılmaya başlanmış. O yıllardan beri sıklıkla
kullanılan ulaşım araçlarından biri olmuş. Anadolu’daki ilk demir yolu hattı ise Osmanlı İmparatorluğu
döneminde İzmir ile Aydın arasında döşenen ve 1866’da tamamlanan 130 kilometrelik hattır.
Günümüzde trenlerle pek çok yere yolculuk yapmak mümkündür. Gelin bu yazımızda trenleri ve
tren yolculuklarını keşfedelim.
Garlar, tren yolculuklarının başlangıç ve bitiş noktalarıdır. Trenler güzergâhlarının üzerindeki
belirli gar ve istasyonlarda duraklar. Bu sayede yolcular çeşitli gereksinimlerini karşılayabilirler.
Trene yeni yolcular binebilir ve gidecekleri yere varan yolcular trenden inebilir. Garlar genellikle
kent merkezinde yer alan büyük tren duraklarıdır. İstasyonlar ise daha çok ilçe merkezinde yer
alan küçük tren duraklarıdır. Garlarda gişeler bulunur. Yolcular tren biletlerini gişelerden alabilir.
Tren lokomotifini kullanarak trenin güvenli bir şekilde seferini tamamlamasını sağlayan kişiye
makinist denir. Yolcu taşımacılığında kullanılan trenlerde, lokomotifin ardındaki vagonlar çeşit çeşit
olabilir. Pulman vagonlar, kompartımanlı vagonlar, yemekli vagonlar, yataklı vagonlar gibi...
Trenler sefer sırasında tepelerden, dağların arasından, tünellerden, nehirlerden ya da göllerin
üzerindeki köprülerden, bozkırlardan, ormanların arasından geçer. Bir tren yolculuğunda camdan
dışarıyı seyrederseniz doğadaki pek çok güzelliği keşfedebilirsiniz.
Kübra KARA
(Düzenlenmiştir) Bilim Çocuk Dergisi
1. Anadolu’daki ilk demiryolu hattı hangi iller arasında döşenmiştir?
2. Trenlerin güzergâhlarının üzerindeki belirli gar ve istasyonlarda duraklamalarının

sebebi nedir?
3. Makinist nedir?
4. Yolcu taşımacılığında kullanılan trenlerde, lokomotifin ardındaki vagon çeşitleri nelerdir?
227
Etkinlik Metinde geçen tren yolculuğu ile ilgili terim anlamlı kelimeleri
yazınız.
★ ★
★ ★
★ ★
★ ★


1. ırmak 5. tabiat
2. sene 6. seyahat
3. ihtiyaç 7. olası
4. biçim 8. şehir
Etkinlik Aşağıda verilen sözcüklerle bir hikâye yazınız. Hikâyenize başlık

yazmayı unutmayınız.
yolcu Ank yolc

luk ara
bavu
l bilet vagon u
Tren
sarı lokom
inist gar otif
mak
228
Etkinlik Aşağıda, görsellerdeki varlıkların çeşitli özellikleri verilmiştir. Gör-

sellerden de yararlanarak varlıkların adını özelliklerinin karşısına yazınız.
8:3
0
büyük Hızlı Acı

geniş ev Kırmızı Tatlı
rahat Pahalı Kırmızı
Mutlu Çikolatalı Siyah

Sarışın Lezzetli Büyük
Küçük Muzlu Akıllı
Etkinlik Aşağıda verilen cümlelerdeki varlıkları ve özelliklerini bulup örnek-

teki gibi yazınız.
★ Küçük odamın kırık camından içeriye soğuk hava giriyordu.
✎ Küçük oda ✎ Kırık cam ✎ Soğuk hava
★ Yaşlı adam kırmızı arabasını yeni evinin önünde yıkıyordu.

✎ ✎ ✎
★ İki kardeş büyük odada çilekli pasta yiyordu.

✎ ✎ ✎
★ Renkli kağıtlara siyah kalemle kısa notlar alıyordu.

✎ ✎ ✎
★ Üç arkadaş yüksek yokuştan aşağıya mavi kızak ile sırayla kaydılar.

✎ ✎ ✎
★ Yeni ayakkabımın uzun bağcıkları ve sarı şeritleri var.

✎ ✎ ✎
229
Etkinlik Aşağıda eksik bırakılan cümleleri, tablodaki sözcük gruplarından
uygun olan ile tamamlayıp sebep sonuç cümleleri oluşturunuz.
➣ Banyo yapamadım ➣ Çok hasta oldu

➣ Dolayısı ile valizimi akşam hazırladım ➣ Turnuvada bir üst tura çıkmıştı
➣ Çok üzgündü ➣ Güne erken başlamıştı
★ Yarın sabah erkenden yola çıkacağız .............................................................................................................

★ Sular kesik olduğu için ...............................................................................................................................................
★ İyi beslenmediği için .....................................................................................................................................................
★ Erkenden uyuduğundan ............................................................................................................................................
★ Sınavı kaçırdığı için .......................................................................................................................................................
★ ...................................................................................................................................... çünkü çok iyi hazırlanmıştı.
Etkinlik Aşağıdaki varlıklar ile ilgili gerçek ve hayal ürünü ifadelere birer
örnek yazınız.
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde uygun yerlere iki nokta ":" koyunuz.
★ Güneş sistemindeki gezegenlerden bazıları şunlardır Dünya, Venüs ve Mars.

★ Sınıfta aşı olması gerekenleri sıralayalım Deniz, Murat, Koray ve Gamze.
★ Esasen öğretmenin söylediği şu idi Ödevlerimizi zamanında yapmamız.
★ Gelişi güzel iş yapmamanın kolayı şudur Planlı olmak ve plana uymak.
230
Etkinlik Aşağıda verilen cümlelerdeki altı çizili sözcüklerin, gerçek anlamda

mı mecaz anlamda mı kullanıldığını belirtiniz.
★ Ateşin sıcaklığı yüzüme vuruyordu. ➠ Mecaz anlam
★ Sohbete dalınca otobüsü kaçırdılar. ➠
★ Havalimanından uçak havalandı. ➠
★ Küçük çocuk acı yemeyi seviyordu. ➠
★ Rüzgar ağacın dallarını kırmış. ➠
★ Hayatımda temiz bir sayfa açtım. ➠
★ Ağacın yaprakları sararmaya başladı. ➠
★ İyi dost kara günde belli olur. ➠
★ Kardeşim küçükken çok tatlı bir bebekti. ➠
Etkinlik Verilen sözcükleri gerçek ve mecaz anlamlarıyla iki farklı cümlede

kullanınız.
boğaz Gerçek anlam:

Mecaz anlam:
ince Gerçek anlam:

Mecaz anlam:
derin Gerçek anlam:

Mecaz anlam:
Etkinlik Aşağıda verilen cümlelerdeki varlıkların hangi yönden karşılaştırıl-

dıklarını belirtiniz.
✿ Abisi kardeşinden daha kısaydı. ➠ Boy uzunlukları yönünden

✿ Bu pantolon açık, diğeri koyu renkli. ➠
✿ Erzurum, İstanbul'dan daha soğuktur. ➠
✿ Bu hikaye romana göre daha eğlenceliydi. ➠
✿ Sinema da tiyatro kadar etkilidir. ➠
✿ Kiraz çilekten daha lezzetlidir. ➠
✿ Bu yıl yaz daha sıcak geçiyor. ➠
✿ Tuzludansa tatlıyı daha çok severim. ➠
231
Etkinlik Aşağıdaki benzetme cümlelerinin, benzeyen ve benzetilen bölüm-
lerini yazınız.
✎ Emre suda balık gibi yüzüyordu.
✎ Minik fare aslan gibi kükredi.
✎ Adamcağız kaplumbağa kadar yavaştı.
✎ Annesi ipek gibi saçlarını tarıyordu.
✎ Su gibi geçiyor zaman.
✎ Tilki gibi kurnaz bir adamdı.
✎ Gamze yıldırım gibi yetişti.
Etkinlik Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi tamamlayacak örneklendirme

ifadeleri yazınız.
★ Size gezi için bir önerim var mesela; Dolma Bahçe Sarayı'nı ziyaret edebiliriz.
★ Türkçeyi çok seven iki arkadaşımız vardı
★ Akşam buluşup
★ Bazı çocuk oyunları çok eğlencelidir
★ Ülkemizde birçok tarihi yer gezilebilir
★ Kışın hasta olmamak için
★ Sınıfta bir çok kitap kurdu vardı
★ Kitapta çok fazla yabancı kelime var
★ Bir ekmeğin yapımında
★ Futbol maçı için gün seçelim
★ Mehmet Akif Ersoy'un en güzel şiirleri
★ Bu eserde neler yok ki
★ Ağaçları korumak için şunları yapabiliriz
232
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde yapılan anlatım bozukluğunun çeşidini (gerek-

siz sözcük kullanımı, yanlış anlamda sözcük kullanımı, virgül kullanılmaması) yazınız.
★ Bari hiç olmazsa sen burada kal. ➠

★ Küçük ev almak istiyordu. ➠
★ Hala buraya gelmedi henüz. ➠
★ Bulutlar tüm gökyüzünü kapsadı. ➠
★ Okuluna yaya yürüyerek gidiyor. ➠
★ Yaşı geliştikçe olgunlaşıyordu. ➠
★ Gazeteci kadının sözünü kesti. ➠
★ Bundan böyle artık ben de geleceğim. ➠
★ Bahçeye ektiğim fidanlar büyümüş. ➠
★ Büyüklerine karşı çok çekimserdi. ➠
★ Kadın doktorun yanına koşarak geldi. ➠
★ Makinesiyle güzel resimler çekti. ➠
Etkinlik Aşağıdaki metnin türünü belirtiniz. Bu metin türüne bir örnek de siz
yazınız.
Mustafa Kemal Atatürk, annesine bir çay ziyaretine gittiğini söylemişti. Oysa-
ki savaşa gidiyordu. Annesi Zübeyde Hanım üniformasını görünce anlamıştı onun
savaşa gittiğini. Oğlundan ayrıldıktan kısa bir süre sonra ona mektup yazmıştı.
"Cepheye gittiğini biliyorum. Senin için gece gündüz dua ediyorum evladım, sa-
vaşı kazanmadan sakın gelme." demişti.
Metin Türü:
Örnek Metin:
233
Etkinlik Aşağıda verilen metinde giriş, gelişme ve sonuç bölümleri karışık
olarak verilmiştir. Paragrafların başındaki boşluğa bölümün adını yazınız.
Kısacası, teknoloji baş döndürücü bir hızla ilerleyip cihazları küçültüyor. Kim
..........
bilir, telefon gelecekte kulağımızın içine bile sığabilir.
Günümüzde kullanılan teknolojik ürünlerin gelişimini ilginç buluyor musunuz?

.............
Teknolojik ürünün icat edildiği haliyle şimdiki hali arasında bulunan farklar sizi
şaşırtıyor mu?
Örneğin, telefon. Graham Bell, telefonu icat ettiğinde telefon sadece bir
..................
kutu, mikrofon ve kulaklıktan oluşuyordu. Oysa şimdiki telefonlar öyle mi? Kü-
çücük bir cihaz içine mikrofon, kulaklık ve pek çok teknoloji sığdırıldı.
Etkinlik Aşağıda verilen cümlelerdeki yay ayraçların içine iki nokta ":" üç
nokta "..." yay ayraç "( )" eğik çizgi "/" noktalama işaretlerinden uygun olanları ko-
yunuz.
★ Memlekete bir gidebilsem( )

★ Şu iş senin işin( ) Projeyi bitirmek.
★ Annem ve babam 10( )07( )1980'de evlenmişler.
★ İlkbahar ayları şunlardır( )
★ Birçok iş yaptım( ) temizlik, yemek( )
★ Mektup, Beşiktaş( ) İstanbul adresinden geldi.
★ Öğretmenler( ) muallimler( ) ülkenin yapı taşıdır.
Etkinlik Aşağıdaki cümlelerdeki boşluklara "de-da", "ki" ve "mi" eklerinin

bitişik mi ayrı mı yazılması gerektiğini bulup doğru şekilde yazınız.
Sen de sergiyi gezdin mi ? Testleri ........... çözdün ........... ?

Evde ........... hesap çarşıya uymadı. Güzel ........... güzel bir kız çocuğuydu.
Toprak yol ........... çalışır ........... ? Piknik ........... sen ........... olmalısın.
Yazı Antalya ........... geçireceğim. İşe geldim ........... toplantı başladı.
234
Değerlendirme 5
1 “misafir - düş - yaşlı” Adı Soyadı:
sözcüklerinin eş anlamlıları
Test
sırasıyla hangi seçenekte gösterilen şekilde tutunuz.
verilmiştir?
1 6 11
2 7 12
3 8 13
A. Konuk - rüya - ihtiyar 4 9 14
5 10 15
B. Ev - hayal - adam
C. Yolcu - ihtiyar - konuk
D. Ev - fakir - zengin
4 Hasan ( )
2 “En sevdiğim mevsim yaz” ( ) Benimle körebe oynar mısın( )
“Yaz” sözcüğü hangi seçenekte, Hikmet ( )
yukarıda verilen cümledeki ( ) Tabii ki oynarım.
anlamında kullanılmıştır? Yukarıdaki boşluklara sırasıyla
hangi noktalama işaretleri
A. Sabaha kadar yazı yazdım. konulmalıdır?
B. Söylediklerimi bir kâğıda yaz.
C. Bu yaz çok sıcak geçecek. A. (,) (—) (.) (.) (—)
D. Yaz ki yazın güzelleşsin. B. (:) (—) (?) (:) (—)
C. (:) (?) (—) (?) (—)
D. (,) (—) (,) (—) (.)
deyim yanlış anlamda
kullanılmıştır? 5 Aşağıdaki cümlelerden hangisi bir
metnin giriş cümlesi olabilir?
A. Ona laf anlatacağım diye dilimde
tüy bitti. A. Ayrıca bizler de bu şekilde dav-
B. Eve geç gelince sinirden küplere ranıyoruz.
bindi. B. Ben de senin gibi düşünüyorum.
C. Onu aniden görünce eli ayağına C. Herkes bunun böyle olmadığını
dolaştı. biliyor.
D. O kadar çok çalışır ki elini ete- D. Havuç çok faydalı bir sebzedir.
ğini çekerdi.
235
6 “Bu kasabaya her yıl çok sayıda 10 Her işin zamanında yapılmasını
turist gelir.” cümlesinde hangi öğütleyen atasözü aşağıdakilerden
sorunun cevabı yoktur? hangisidir?
A. Niçin? B. Kim? A. Bir elin nesi var, iki elin sesi var.
C. Nereye? D. Ne zaman? B. Demir tavında dövülür.
C. Can boğazdan gelir.
D. Üzüm üzüme baka baka kararır.
karşılaştırma yapılmıştır? 11 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
bitişik yazılması gereken “–de /
A. Derslerime düzenli çalışıyorum. –da” ayrı yazılmıştır?
B. Bu ev diğerine göre daha büyük.
C. Çevremizi temiz tutmalıyız. A. Sen de unuttun beni.
D. Burası piknik için güzel bir yer. B. Oyuna beni de alır mısınız?
C. Minik kedi kapı da beni bekli-
yordu.
8 Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde D. Yarışmaya o da katılmış.
varlığın özelliğini belirten bir
sözcük yoktur? 12 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde
ayrı yazılması gereken “ki”
A. Elma şekeri B. Kırık kol bitişik yazılmıştır?
C. Küçük çocuk D. Sarı limon
A. Yoldaki çukur çok derindi
B. Bendeki yürek kimsede yok.
C. Evdeki hesap çarşıya uymaz.
9 Aşağıdaki cümlelerde geçen altı D. Duydumki unutmuşsun gözleri-
çizili sözcüklerden hangisi terim min rengini.
anlamlı değildir?
13 “Ağır sözleri karşısında çok
A. Futbolcu topu taça attı. kırıldım.” cümlesinde kaç sözcük
B. Bu oyun iki perdeden oluşuyor. mecaz anlamda kullanılmıştır?
C. Kapıdan biri bakıyor.
D. Bugün derste hücrenin yapısını A. 1 B. 2 C. 3 D. 4
işledik.
236
....................
237
238
Yer Kabuğu ve Dünya'mızın Hareketleri
YER KABUĞUNUN YAPISI
Dünya’mızın kara tabakası kayaçlardan oluşmuştur. Granit, sünger taşı, kireç taşı, çakıl taşı, alçı
taşı, kum, kil, kömür, kaya tuzu, traverten, tebeşir, mermer, kayaçlara örnektir. Kayaçları oluşturan
mineral ve değerli taşlar, günlük hayatta kullandığımız pek çok eşyanın hammaddesidir. Minerallerin
ekonomik değeri olanlarına maden denir. Demir, altın, gümüş, bakır, çinko, krom, kurşun; madenlere
örnektir. Ülkemizde en çok çıkarılan maden, kireç taşının bir türü olan, seramik ve cam yapımında
kullanılan dolomittir. Demir, krom, alüminyum, manganez, kükürt, lüle taşı, kömür, linyit, mermer, bor,
civada ülkemizde yüksek oranda çıkarılan madenlerdir. Teknolojinin gelişiminde madenler çok önemli
rol oynamıştır. Pek çok teknolojik eşya ve araçlar madenler sayesinde yapılmaktadır.
Ölmüş canlı kalıntılarının oksijensiz ortamda sıkışarak milyonlarca yıl bozulmadan kalmış hâline fosil
denir. Fosiller çözülerek petrol, doğalgaz ve kömür gibi fosil yakıt adı verilen madenleri oluştururlar.
Etkinlik Aşağıda verilen minerallerden maden olanların adını maden kutusuna yazınız.
Maden Kutusu
Tuz Kömür Tebeşir taşı Petrol
Demir Bor Dolomit Gümüş
Krom Bakır Kum Mermer
u Yukarıdaki madenlerden hangileri ülkemizde çıkarılmaktadır? Aşağıya yazınız.
239
ÜLKEMİZDEKİ MADENLER
Linyit, evlerde ısınma amacıyla kullanılır. Türkiye'de hemen hemen her bölgede çıkarılır. Demir ma-
deni çelik sanayinin en önemli hammaddesidir. En çok Sivas'ta çıkarılır. Bakır madeni elektrik, elektronik,
motor ve uçak sanayinde kullanılır. Artvin, Kastamonu'da çıkartılır. Alüminyum (boksit) madeni ise uçak
sanayinde, gövde kaplamasında ve folyo olarak kullanılır. Antalya ve Konya'da çıkarılır. Dolomit ma-
deni seramik ve cam sanayinde kullanılır. Türkiye'de en çok rezervi olan madendir. Her bölgede çı-
karılır. Mermer madeni inşaat sanayinde kullanılır. Afyon, Denizli, Bursa, Elazığ ve Balıkesir'de çıkarılır.
Bor madeni cam, seramik, boya ve gübre sanayinde, roket yakıtı gibi birçok alanda kullanılır. Türkiye
bor madeninin dünya rezervlerinin büyük bir kısmına sahiptir. Balıkesir, Bursa ve Eskişehir'de çıkarılır.
Krom madeni paslanmaz çelik ve madenî eşya yapımında kullanılır. Elazığ ve Muğla'da çıkarılır.
Etkinlik Aşağıdaki madenlerin kullanım alanlarını ve ülkemizde nerelerde çıkarıldığını yazınız.
Bor Bakır
Linyit Dolomit
Demir Mermer
Krom Alüminyum (boksit)

240
Yer Kabuğu ve Dünya'mızın Hareketleri
DÜNYA'MIZIN HAREKETLERİ
Dünya’mızın iki türlü hareketi vardır.
1. Kendi etrafında dönmesi:
Dünya, Dünya’nın tam ortasından geçtiği kabul edilen eksen etrafında batıdan doğuya doğru
döner. Bu yüzden Güneş, doğudan batıya hareket ediyormuş gibi görünür. Aslında hareket eden
Dünya’dır. Dünya’nın kendi etrafında dönmesi sonucu gece ve gündüz oluşur. Dünya kendi etra-
fındaki dönüşünü 24 saatte tamamlar ve bu süre 1 güne eşittir. 1 gün = 24 saattir.
2. Güneş'in etrafında dolanması:
Dünya, Güneş’in etrafında belli bir yörünge (yol) üzerinde dolanır. Dünya, Güneş’in etrafındaki
bir tam turunu 365 gün 6 saatte tamamlar. Bu süre 1 yıla eşittir. Dünya’nın Güneş’in etrafında
dolanması ve ekseninin eğik olması sonucu mevsimler oluşur.
Güneş ışınlarının her zaman dik geldiği ekvator bölgesinde (Dünya’nın tam ortasından geçtiği
kabul edilen şerit) sürekli olarak yaz mevsimi yaşanır. Güneş ışınlarının her zaman eğik geldiği
kutup bölgelerinde her zaman kış yaşanır. Bu ikisinin arasında kalan bölgelerde dört mevsim de
görülür. Özetle; bir yerde yaz ya da kış yaşanacağını belirleyen ana etken, Güneş ışınlarının
Dünya'ya dik gelip gelmemesidir.
Etkinlik Yan tarafta verilen görsele göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
 Görseldeki olay nedir?
 Gece gündüz nasıl oluşur?
 Dünya hangi yönde döner?
 Dünya, kendi etrafındaki dönüşünü ne kadar zamanda tamamlar?
 Güneş neden hareket ediyormuş gibi görünür?
241
Etkinlik Yan taraftaki görselde verilen olayla ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.
_ Görseldeki olay nedir?
_ Mevsimler nasıl oluşur?
_ Dünya, Güneş etrafında bir tam turunu ne kadar zamanda tamamlar?
_ Dünya’nın hangi bölgelerinde sürekli yaz mevsimi gözlemlenir?
_ Dünya’nın hangi bölgelerinde sürekli olarak kış mevsimi gözlemlenir?
_ Bir bölgede yaz ya da kış yaşanacağını belirleyen olay nedir?
_ Dünya, Güneş etrafında bir tam turunu tamamladığında kendi etrafında kaç tam tur dönmüş
olur?
_ Dünya, kendi etrafında dönmeseydi neler olurdu?
_ Dünya, Güneş’in etrafında dolanmasaydı neler olurdu?
242
Değerlendirme 1
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 Aşağıdakilerden hangisi maden de- Adı Soyadı:
ğildir?
Test
A. Altın B. Gümüş “Test” alanına işaretleme yapmayınız.
C. Çelik D. Bor
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
2 Görselde verilen mil-

yonlarca yıl bozulma-
dan kalmış ölmüş
canlı kalıntısına ne ad verilir? 6 Dünya'daki rezervin en fazlasına sa-
hip olduğumuz madendir. Ülkemizde
Balıkesir, Bursa, Kütahya, Eskişe-
A. Maden B. Mineral hir'de çıkarılmaktadır. Cam üreti-
C. Kayaç D. Fosil minden jet yakıtına kadar pek çok
yerde kullanılır.
Yukarıda anlatılan maden aşağıda-
kilerden hangisidir?
3 s Petrol A. Elmas B. Doğalgaz

l Kömür C. Uranyum D. Bor
n Bor
H Doğalgaz
Yukarıda verilenlerden hangileri fosil

yakıttır?
A. s l H B. s n H 7 Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlış-

C. l n H D. s l n tır?
A. Ekonomik değeri olan kayaçlara

mineral denir .
B. Kayaçlar minerallerden oluşur.
4 Dünya'nın kara tabakasını aşağıda- C. Kara tabakası kayaçlardan oluşur.
kilerden hangisi oluşturur? D. Ekonomik değeri olan minerallere
maden denir..
A. Hava B. Kayaçlar
C. Su D. Canlılar
8 Aşağıdakilerden hangisi Dünya’nın

5 Aşağıdaki madenlerden hangisi ülke- kendi etrafında dönüş süresine eşit
mizde çıkarılmamaktadır? değildir?
A. Demir B. Bor A. 1 gün B. 24 saat

C. Elmas D. Kömür C. 1 yıl D. 1440 dakika
243
9 Aşağıdaki mevsimlerden hangisinde 12 Aşağıdakilerden hangisi Dünya’nın
gündüzler, gecelerden daha uzun- Güneş etrafında dolanma süresine
dur? eşit değildir?
A. B. A. 12 ay
B. 24 saat
C. 365 gün 6 saat
D. 1 yıl
C. D.
13 Aşağıdaki bölgelerden hangisinde sü-

rekli yaz mevsimi gözlenir?
10 I. 365 gün 6 saat A. Kutuplar

II. 1 yıl B. Ekvator
III. 354 gün C. Kuzey Yarım Küre
D. Güney Yarım Küre
Yukarıda verilenlerden hangileri
Dünya’nın Güneş etrafında dolanma
süresidir?
A. I, II B. II, III
C. I, III D. I, II, III
14 I. Dünya’nın Güneş etrafında dön-

mesi
II. Dünya’nın kendi etrafında dön-
mesi
III. Dünya’nın dönme ekseninin eğik
olması
11 Dünya’nın kendi etrafında dönme-
si sonucunda aşağıdaki olaylardan Yukarıda verilenlerden hangisi ya da
hangisi oluşur? hangileri mevsimlerin oluşmasında
etkilidir?
A. Gece - gündüz
B. Mevsimler A. I, II B. I
C. Doğal afetler C. I, II, III D. I, III
D. Güneş tutulması
244
Besinlerimiz
BESİN İÇERİKLERİ
Besinlerin içeriğinde hayatımızı sürdürebilmemiz için gerekli birçok madde bulunur. Bunlar;
Proteinler: Yapıcı ve onarıcıdır. Büyümemizi ve gelişmemizi sağlar. Süt, yumurta, et, peynir, yo-
ğurt ve baklagillerde fazla bulunur.
Karbonhidratlar: Enerji vericidir. Vücudumuzun ihtiyacı olan enerjiyi karşılar. Ekmek, pirinç,
makarna, tahıl ürünleri, sebzelerde fazla bulunur.
Yağlar: Depo enerji kaynağıdır. Karbonhidrat olmadığı zaman vücudumuz için gerekli olan
enerjiyi karşılar. Yağlı tohumlar, balık, zeytinyağı, sert kabuk yemişler, soya fasulyesinde fazladır.
Vitaminler: Koruyucudurlar. Vücudumuzun hastalıklara karşı direncini artırırlar. Sebze ve
meyvelerde fazla bulunurlar.
Su ve Mineraller: Düzenleyicidirler. Tüm besinlerde bulunurlar.
Etkinlik Aşağıda verilen besin içeriklerini barındıran örnek besinler yazınız.
Protein Karbonhidrat Yağ Vitamin Su ve Mineral
∂ ∂ ∂ ∂ ∂
∑ ∑ ∑ ∑ ∑
∏ ∏ ∏ ∏ ∏
π π π π π
Etkinlik Aşağıda verilen besin içeriklerinin vücudumuza katkılarını yazınız
Proteinler:
Karbonhidratlar:
Yağlar:
Vitaminler:
Su ve Mineraller:
245
Etkinlik Aşağıda verilen besinlerin içinde protein, karbonhidrat veya yağdan hangisinin
daha fazla bulunduğunu örnekteki gibi altına yazınız.
● Karbonhidrat ● ● ●
● ● ● ●
● ● ● ●
Etkinlik Aşağıda görevi verilen besin içeriklerine yukarıdaki besinlerden uygun olanlarını
yazınız. Yukarıdakilerden ayrı dört tane de siz ekleyiniz.
Depo Enerji Kaynağı Yapıcı Onarıcı Enerji Verici Koruyucu
● ● ● ●
● ● ● ●
● ● ● ●
● ● ● ●
246
Besinlerimiz
SAĞLIKLI BESİNLER
Sağlığımız için almamız gereken besin içerikleri doğal ve taze besinlerde daha fazla bulunur.
Doğal yollarla üretilen ve kendi mevsiminde yetişen besinler daha sağlıklıdır. Seralarda veya
kimyasal gübre kullanarak üretilen besinler, besin içerikleri açısından zengin değildir. Benzer şe-
kilde dondurulmuş gıdalar da besin içerikleri açısından zengin değildir. Sürekli bu tip gıdalarla,
beslenmek vücudumuzun ihtiyacı olan maddeleri eksik almamıza neden olur.
Ambalajlı besinlerin son kullanma tarihine bakmak gerekir. Son kullanma tarihi geçmiş olan
ürünler bozulmuş olabilir ve zehirlenmemize yol açabilir.
Etkinlik Aşağıda verilen görsellerden yararlanarak sağlıklı beslenmek için yapılması ge-
rekenleri görselin yanına yazınız.
İlkbahar Yaz
Sonbahar Kış
247
DENGELİ BESLENME
Dengeli beslenme; vücudun gereksinim duyduğu maddeleri yeterli miktarda ve uygun zaman-
da almaktır. Vücudun ihtiyacı olan maddeler yeterli miktarda alınmadığında yetersiz beslenme;
gereğinden fazla besin tüketildiğinde ise dengesiz beslenme oluşur. Bunun sonucunda obezite
rahatsızlığı ortaya çıkar. Obezite, vücutta aşırı miktarda yağ depolanmasıdır.
Bozulma süresi kısa olan gıdalardan ihtiyacımız kadar satın almalıyız. Gıdaları fazla alarak
veya yanlış saklama koşullarında saklayarak bozulmasına ve israf olmasına sebep olmamalıyız.
Tabağımızdaki yemeği bitirmek için fazla yemek yememeli veya yiyemediğimiz yemekleri çöpe
döküp israf etmemeliyiz. Tabağımıza yiyebileceğimiz kadar yiyecek almalı ve bitirmeliyiz.
Etkinlik Yan tarafta verilen besin pira-
midinden yararlanarak dengeli beslenmeye
yönelik bir yiyecek programı yapınız. (Sabah,
öğle, akşam). Bunu yaparken piramidin en
üstünde bulunanlara az, en altında bulunan-
lara çok yer veriniz.
Sabah Öğle Akşam
● ● ●
● ● ●
● ● ●
● ● ●
u Besin israfını önlemeye yönelik neler yapmalıyız.
u Obeziteye neden olan yiyeceklere örnekler yazınız.
248
Besinlerimiz
SİGARANIN ZARARLARI
Sigarada 4000 üzerinde zehirli madde bulunmaktadır. İçindeki zehirli maddeler vücuda he-
men etki yapmaz. Sigaranın zararlı etkileri yavaş yavaş ortaya çıkar. Sigaranın başlıca zararları
şunlardır: Damarların daralmasına neden olarak dokulara kan gidişini yavaşlatır. Cildi yaşlandı-
rır. Kalp krizi riskini artırır. Mide ülserine yol açar. Yorgunluk ve uykusuzluğa neden olur. Akciğer
kanseri riskini artırır. Tat alamamaya neden olur. Sigara içmediği hâlde sigara içilen ortamlarda
bulunduğu için sağlığını kaybeden insanlar vardır. Sağlığımız için sigara kullanmamalı ve sigara
içilen ortamlardan uzak durmalıyız. Sigara kullananlara Sigara Bırakma Danışma Hattı ALO
171'den yardım almaları gerektiği konusunda uyarılarda bulunmalıyız.
Etkinlik Sigaranın zararlarını örnekteki gibi yazınız.
● Ağız kokusu yapar, diş ve diş eti hastalıklarına yol açar.
1 2
u Hangi görseldeki akciğerler, sigara kullanan kişiye aittir?
u Sigaranın akciğerlere zararları nelerdir?
u Bir kişiye sigarayı bıraktırmak için neler söylerdiniz? Kısaca yazınız.
249
ALKOLÜN ZARARLARI
Alkol sağlığa zararlıdır ve bir besin maddesi değildir. İnsanın kanındaki alkol oranı belirli bir
seviyenin üzerine çıktığında kişi komaya girer. Alkol zamanla mide rahatsızlıkları, iştahsızlık ve
sindirim bozukluklarına neden olur. Alkolun genel zararları akıl hastalıkları, felçler, kalp, karaci-
ğer, böbrek ve damar hastalıklarıdır. Ayrıca belirli bir miktar alkol alan kişi davranışların kontrol
etmekte zorlanarak kendisine ve çevresine zarar verebilir.
Etkinlik Alkolün zararlarını örnekteki gibi yazınız.
● Geçici hafıza kaybına yol açar.
Etkinlik Aşağıdaki görsellerden yararlanarak alkolün sebep olabileceği olumsuz durum-
lara örnekler yazınız.
250
Değerlendirme 2
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 s Proteinler n Et
l Karbonhidratlar H Yağlar Adı Soyadı:
Yukarıda verilenlerden hangileri Telefonunuzu yan tarafta

Test
besinlerin içeriklerindendir? “Test” alanına işaretleme yapmayınız.
A. s n l B. n l H 1 6 11
2 7 12
C. s l H D. s n H 3 8 13
4 9 14
5 10 15
5 "Düzenleyicidir."
2 Aşağıdakilerden hangisi proteinlerin
görevidir? Yukarıda hangi besin içeriğinden söz
edilmektedir?
A. Düzenleyicidir
B. Enerji vericidir A. Su ve mineraller
C. Depo enerjidir B. Proteinler
D. Yapıcı ve onarıcıdır C. Yağlar
D. Vitaminler
3 I. Doğal besinler tüketmeliyiz.

II. Meyvelerin hangi mevsimde
yetiştiğine dikkat etmemize gerek
yoktur. 6 s Ekmek l Yumurta
III. Dondurulmuş gıdalar daha sağ- n Et H Zeytin
lıklıdır.
IV. Taze besinler daha sağlıklıdır.
Yukarıda verilen besinlerden hangi-
lerinde protein daha fazla bulunur?
sağlıklı beslenme için doğrudur?
A. s l B. l n
C. l H D. s n
A. I, II, III B. II, III
C. II, III, IV D. I, IV
7 Kahvaltıda sucuklu yumurta, pey-

4 Aşağıdakilerden hangisinde karbon- nir yiyip süt içen Kaan en çok hangi
hidrat daha çok bulunur? besin içeriğini almış olur?
A. Zeytinyağı B. Ekmek A. Karbonhidrat B. Yağ

C. Yumurta D. Et C. Protein D. Vitamin
251
8 Aşağıdaki öğünlerden hangisi den- 11 s Geçici hafıza kaybına yol açar.
geli beslenen birisine ait olabilir? l Mide zarında yırtıklar oluşturur.
n Kansere neden olur.
A. B.
Çorba Pizza Yukarıdakilerden hangileri alkolün
Salata Gazoz zararlarındandır?
Et sote
Su
A. l n B. s n
C. D. C. s l n D. s l
Hamburger Börek
Patates Poğaça
kızartması Pasta
Kola Limonata
12 Aşağıdaki besin içeriklerinden han-

gisi tüm besinlerde bulunur?
A. Proteinler
B. Su ve mineraller
C. Karbonhidratlar
9 s Bağımlılık yapar. D. Yağlar
l Ağız kokusu yapar.
n Diş eti hastalıklarına yol açar.
Yukarıda verilenlerden hangileri si-

garanın zararlarındandır?
A. s l B. l n 13 Besin içeriği olan yağların vücuttaki

C. s n D. s l n görevi nedir?
A. Depo enerji kaynağıdır.

B. Yapıcı ve onarıcıdır.
C. Düzenleyicidir.
D. Koruyucudur.
10 "Koruyucudurlar. Vücudumuzun
hastalıklara karşı direncini arttırırlar."
14 Besinler gereğinden fazla tüketil-
Yukarıda görevi verilen besin içeriği diğinde aşağıdakilerden hangisinin
aşağıdakilerden hangisidir? oluşma tehlikesi vardır?
A. Proteinler A. Obezite
B. Yağlar B. Yetersiz beslenme
C. Karbonhidratlar C. Dengeli beslenme
D. Vitaminler D. Su kaybı
252
Kuvvetin Etkileri
KUVVETİN CİSİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Hareket eden bir cismi durduran, duran bir cismi hareket ettiren, cisimlerin şeklini, yönünü ve
doğrultusunu değiştiren, hareketlerini hızlandıran veya yavaşlatan etkiye kuvvet denir.
Bazı cisimler kuvvet sonucu şekil değişikliğine uğramasına rağmen üzerine uygulanan kuvvet or-
tadan kalktıktan sonra eski şekline geri döner. Bunlara esnek cisimler denir. (Lastik, yay, plastik...)
Hareket hâlindeki bir cisme kuvvet uygulandığında cisim; durabilir. Hızlanabilir. Yavaşlayabi-
lir. Yön ve doğrultu değiştirebilir. Şekil değişikliğine uğrayabilir.
Duran bir cisme kuvvet uygulandığında cisim; hareket edebilir. Yönünü ve doğrultusunu de-
ğiştirebilir. Şekil değiştirebilir.
Etkinlik Aşağıda verilen görsellerdeki durumlarda kuvvetin etkisinin sonuçlarını ¡hızlanır™
- ¡yavaşlar™ - ¡şekil değişikliğine uğrar™ - ¡yön değiştirir™ - ¡durur™ şeklinde altlarına yazınız.
Sıkıştırılan yay Sıkılan sünger Durağa yaklaşan otobüs
......................................................... ......................................................... .........................................................
Yakalanan top Havalanmaya başlayan uçak Aşağıya kayan kayakçı
......................................................... ......................................................... .........................................................
İtilen salıncak Gelen topa vuran tenisçi Yaydan çıkan ok
......................................................... ......................................................... .........................................................

253
Etkinlik Aşağıda verilen kuvvetin etkilerine üçer tane örnek olay yazınız.
HIZLANDIRMA
∂Bisiklet süren arkadaşının bisikletini arkadan iten çocuk.

∑
∏
YAVAŞLATMA
∂
∑
∏
DURDURMA
∂
∑
∏
YÖN DEĞİŞTİRME
∂
∑
∏
ŞEKİL DEĞİŞİKLİĞİNE UĞRATMA
∂
∑
∏
254
Kuvvetin Etkileri
MIKNATISIN ÇEKİM KUVVETİ
Demir, nikel, çelik gibi metalleri kendisine çeken maddelere mıknatıs denir.
Mıknatısların iki kutbu bulunur. Bunlar İngilizce, Kuzeyin (North) baş harfi olan ¡N™ ve İngilizce
Güneyin (South) baş harfi olan ¡S™ harfleri ile adlandırılır. Mıknatısın uyguladığı kuvvet, temas
gerektirmeyen bir kuvvettir. Mıknatısta zıt kutuplar birbirini çeker ve aynı kutuplar birbirini iter.
Mıknatıs ikiye bölündüğünde özelliğini kaybetmez. Kutuplar kırılan mıktanısa N S
benzer şekilde oluşur. Mıknatıs kuvveti temas gerektirmeyen bir kuvvetir. N S N S
Mıknatısın çektiği maddeler; demir, nikel, kobalt, çelik.
Mıknatısın çekmediği maddeler; bakır, altın, gümüş, tahta, plastik, cam, kağıt.
Mıknatıs güncel hayatımızda; buzdolabı süslerinde, çöplerden demir ayrıştırmada, ağır yükleri
kaldırmada, pusulalarda, radyo, telefon ve kapı zillerinde, ses sistemlerinde (hoparlör, mikro-
fon), elektrik motorlarında, araba ve buzdolabı gibi aletlerin kapıları gibi birçok alanda kullanılır,
Etkinlik Aşağıda üzerine mıknatıs yapıştırılmış oyuncak taşıtların bırakıldığında hangi
yöne gideceğini nedeni ile örnekteki gibi yazınız.
S N N S N S N S
Aynı kutuplar birbirini ittiği için birbirinden

uzaklaşır.
S N S N S N S N
S N S N N S S N
255
Etkinlik Aşağıda verilen görsellerden yararlanarak mıknatısın günlük hayatta kullanımına
örnekler yazınız.
Etkinlik Aşağıda verilen soruları cevaplayınız.
u Mıknatıs nedir?
u Mıknatısların kutupları arasında "itme" ve "çekme" ilişkisi nasıldır?
Etkinlik Aşağıda verilen maddeleri mıknatıs tarafından çekilen ve çekilmeyen şeklinde
ilgili bölüme yazınız.

Porselen
Demir
Tahta
Çelik
Cam
Plastik
Bakır
Kağıt
İğne
Çivi
u Mıknatıs tarafından çekilenler: u Mıknatıs tarafından çekilmeyenler:
1. 3. 1. 3. 5.
2. 4. 2. 4. 6.
256
Değerlendirme 3
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 Adı Soyadı:
P
K
Test
L “Test” alanına işaretleme yapmayınız.
M 1 6 11
N 2 7 12
3 8 13
4 9 14
Yukarıdaki eğik yolda “P” nokta- 5 10 15
sından serbest bırakılan top hangi

noktada daha hızlı olur?
A. K B. L 4
C. M D. N
Yukarıdaki yarışta kırmızı arabanın

yarışı kazanması için kuvvetin hangi
2 s Hızlandırır. etkiyi yapması gerekir?
l Yön değiştirir.
n Şekil değişikliğine sebep olur. A. Yavaşlatması
B. Yön değiştirmesi
Yukarıdaki durumlardan hangileri C. Hızlandırması
kuvvetin etkisi sonucu oluşur? D. Durdurması
A. s, l B. l, n
C. s, n D. s, l, n
3 Görseldeki araba-
nın durumu kuv- 5 Hakan koşarken, koştuğu yönün
vetin hangi etkisi- tersine rüzgâr çıkıyor. Rüzgârın
nin sonucudur? uyguladığı kuvvetin Hakan’ı nasıl
etkilemesi beklenmez?
A. Şekil değiştirici etkisi
B. Hızlandırıcı etkisi A. Durdurması
C. Yavaşlatıcı etkisi B. Koştuğu yönde yavaşlatması
D. Yön değiştirici etkisi C. Yön değiştirtmesi
D. Koştuğu yönde hızlandırması
257
4. sınıf öğrencileri
6
1. sınıf öğrencileri 9 S N 1 2 3 4
1. durum 2. durum
Yukarıdaki 1. durumda mıknatıs

tam ortadan kesilerek 2. durum
Bir ip çekme yarışında, 4. sınıf
oluşturuluyor. 2. durumdaki mıkna-
öğrencisinin çekme kuvveti 1. sınıf
tısların yeni kutupları aşağıdakiler-
öğrencisinin çekme kuvvetinin iki
den hangisinde doğru olarak veril-
katıdır.
miştir?
Buna göre ip çekme yarışını kim
kazanır?
1 2 3 4
A. S N S N
A. 1. sınıf öğrencileri B. S N N S
B. 4. sınıf öğrencileri
C. N S S N
C. Berabere kalırlar.
D. N S N S
D. Bir şey söylenemez.
10 s Altın
7 Aşağıdakilerden hangisi mıknatısla-
rın kutuplarını belirlemede kullanı- l Demir
n Kobalt
lan sembollerdir?
Yukarıdaki maddelerden hangileri

A. + , - B. N, S
mıktanıs tarafından çekilir?
C. A, B D. 1, 2
A. s, l B. n, s
C. l, n D. s, l, n
II I
8
S N N S
11 I. Zıt kutuplar birbirini çeker.

II. Aynı kutuplar birbirini iter.
III. Tam ortadan bölündüğünde
Yukarıdaki görselde beyaz araba
mıknatıs özelliğini kaybeder.
siyah arabaya yaklaştığında siyah
araba hangi yönde hareket eder?
Mıknatıslarla ilgili yukarıda verilen
bilgilerden hangileri doğrudur?
A. II yönünde
B. I yönünde
A. I, II B. II, III
C. Hareket etmez.
D. Önce I sonra, II yönünde.
258
Maddenin Özellikleri
MADDEYİ NİTELEYEN ÖZELLİKLER
Maddelerin suda yüzme ve batma özelliği: Bir maddenin suda yüzmesinin veya batmasının
maddenin kütlesi veya ağırlığı ile ilgisi yoktur. Bu durum maddenin yapısal özelliğine bağlıdır.
Maddelerin suyu emme/emmeme özelliği: Maddelerin suyu emmeme özelliğinden yararla-
nılarak yağmurluk, çadır, branda yapılmıştır.
Maddelerin mıknatısla çekilme ve çekilmeme özelliği: Demir, nikel, kobalt, çelik gibi mad-
deler mıknatıs tarafından çekilir. Maddelerin bu özelliği kullanılarak güncel hayatımızda kullan-
dığımız hoparlör ve pusula gibi birçok alet ve makine yapılmıştır.
Etkinlik Aşağıda verilen soruları yanıtlayınız.
v Mıknatıs tarafından çekilen maddelere 3 örnek veriniz.

∂
∑
∏
v Maddelerin suda yüzmesi ya da batması maddenin hangi özelliği ile ilgilidir?
v Çadır yapımında maddenin en çok hangi özelliği dikkate alınır?
v Suda yüzen maddelere 3 örnek yazınız.
∂
∑
∏
v Suyu emmeyen maddelere 3 örnek yazınız.
∂
∑
∏
259
Etkinlik Aşağıdaki maddelerin adlarını özelliklerine göre ilgili bölümlere yazınız. (Bir
madde, özelliğine göre birden fazla bölüme yazılabilir.)
Tahta Cam Plastik Sünger Yün
Altın Pamuk Çelik Demir Mermer
J Mıknatıs tarafından çekilenler:
J Mıknatıs tarafından çekilmeyenler:
J Suda batanlar:
J Suda yüzenler:
J Suyu emenler:
J Suyu emmeyenler / geçirmeyenler:
260
MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ
Kütle: Bir maddenin sahip olduğu madde miktarıdır. Kütleyi eşit kollu terazi, baskül veya
elektronik terazi ile ölçeriz. Kütle ölçü birimi kilogram (kg) ve gram (g)’dır. 1 kg = 1000 g’dır.
Sıvı bir maddenin kütlesini ölçmek için önce boş kabı (dara) tartarız. Sonra kaba sıvıyı doldurup
tartarız (brüt). Daha sonra da bulduğumuz sonuçtan boş kabın kütlesini çıkarırız (net).
Sıvının kütlesi (net) = Toplam kütle (brüt) - Boş kabın kütlesi (dara)
Etkinlik Aşağıda verilen sıvı maddelerin kütlelerini bulunuz.
300 g 750 g 500 g 2 kg
Sıvı maddenin kütlesi: Sıvı maddenin kütlesi:
750 – 300 = 450 g
400 g 1200 g 1 kg 2200 g
150 g 500 g 250 g 1 kg
261
Hacim: Bir maddenin boşlukta kapladığı alandır. Sıvı maddelerin hacmini dereceli silindir ile
ölçeriz. Hacim ölçü birimi Litre (L) ve mililitre (ml) dir. 1 L = 1000 ml’dir.
Katı bir maddenin hacmini ölçmek için, önce dereceli silindire sıvı koyar ve sıvının hacmini ölçeriz.
Daha sonra katı maddeyi sıvı dolu dereceli silindirin içine bırakırız. Yükselen sıvı seviyesini tekrar ölçeriz.
Son ölçtüğümüz değerden, ilk ölçtüğümüz değeri çıkarırız. Elde ettiğimiz sonuç, katı maddenin hacmidir.
Kütlesi ve hacmi olan her şey maddedir.
Etkinlik Aşağıda verilen katı maddelerin hacimlerini bulunuz.
400 ml
200 ml 340 ml
150 ml
Cismin hacmi: Cismin hacmi:
1L 2L
500 ml 650 ml
3L 500 ml
1L 280 ml
Etkinlik Aşağıda verilenlerin özelliklerine göre madde olup olmadıklarını ilgili kutucuğu
işaretleyerek belirtiniz. Nedenini örnekteki gibi yazınız.
Madde Madde değil Neden
4 Cam 4 Kütlesi ve hacmi vardır.
4 Işık
4 Ağaç
4 Süt
262
MADDENİN HÂLLERİ / ISI / CİSİM
Doğada madde üç hâlde bulunur. Bunlar katı, sıvı ve gaz hâlleridir.
Katı: Belirli bir şekli vardır. Belirli bir hacmi vardır. !

kat Isı alır. Isı alır.
Dik
Sıvı: Belirli bir şekli yoktur. Belirli bir hacmi vardır. Katı Sıvı Gaz
Isı verir.
Gaz: Belirli bir şekli yoktur. Belirli bir hacmi yoktur.
Maddeler bulundukları hâlden başka bir hâle geçerken ısı alır veya ısı verirler.
Katı bir madde, ısı aldığında hâl değiştirerek sıvı hâle geçer. Bu olaya erime denir.
Sıvı bir madde, ısı verdiğinde (soğutulduğunda) katı hâle geçer. Buna donma denir.
Sıvı bir madde, ısı aldığında (ısıtıldığında) gaz hâline geçer. Buna buharlaşma denir.
Etkinlik Aşağıda verilen görsellerdeki maddelerin hâlini ¡katı-sıvı-gaz™ şeklinde örnekteki
gibi yazınız.
Su Gazoz Hava Toprak Şeker
Sıvı
Buhar Buz Tahta Demir Meyve suyu
263
Etkinlik Aşağıda verilen görsellerde, oluşan olaylar için ¡ısı alır™ veya ¡ısı verir™ yazarak
oluşan olayın adını örnekteki gibi yazınız.
ısı alır Olayın adı: Erime
Olayın adı:
Olayın adı:
Olayın adı:
Etkinlik Aşağıda verilen soruları cevaplayınız.
1. 2. 3. 4.
J Görsellerdeki maddeler hangi hâldedir? (Maddelerin geçiş yaptığı her iki hâli de yazınız.)
1. 2. 3. 4.
J Görsellerdeki maddeler hangi hâlden hangi hâle geçiş yapıyor? Bu geçişler nasıl ol-
maktadır?
1.
2.
3.
4.
264
KARIŞIMLAR
Fiziksel yollarla kendisinden başka maddelere ayrışmayan maddelere saf madde denir. Su,
zeytinyağı, tuz, oksijen saf maddedir.
İki ya da daha çok maddenin özelliklerini kaybetmeden bir araya gelmesiyle karışım oluşur.
Bir maddenin başka bir maddenin içinde gözle görülmeyecek kadar küçük tanecikler hâlinde
her tarafta eşit olacak şekilde karışım oluşturmasıyla elde edilen karışıma çözelti denir.
Tuzlu su, şekerli su, hava, gazoz, kola, çay, deniz suyu, alkollü su, petrol, çelik vb. çözeltiye
örnektir. Karışımlar, karışımı oluşturan maddelerin özelliğine göre çeşitli yöntemlerle ayrılabilir.
Ayırma Yöntemleri :
1. Eleme: Kum-taş, buğday-nohut, pirinç-tuz. 2. Mıknatısla ayırma: Demir tozu-kömür, demir
tozu-kum. 3. Süzme: Makarna-su, kum-su.
Karışımların ayrılması ile gerekli hammaddeler elde edilerek ülke ekonomisine katkı sağlanır.
Etkinlik Aşağıda verilen maddelerin altına karışım mı yoksa saf madde mi olduklarını
örnekteki gibi yazınız.
Kolonya Tuzlu su Salata Altın Gümüş
Karışım
Ayran Tahta Çay Demir Petrol
265
Etkinlik Aşağıda verilen karışımların ayırma yöntemlerini tablodan bulup işaretleyiniz.
Ayırma Yöntemleri
Karışımlar
Mıknatısla Ayırma Eleme Süzme
Toprak - nohut 4
Demir tozu - kömür
Makarna - su
Kömür - kömür tozu
Kum - su
Demir tozu - toz şeker
Pirinç - tuz
Taş - Kum
Pirinç - su
Metal ve plastik ataşlar
J Saf madde nedir?
J Karışım nedir?
J Karışımları ayırma yöntemlerini ve nasıl uygulandıklarını yazınız.
266
Değerlendirme 4
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 I. demir bilye Adı Soyadı:
II. tahta bilye

III. cam bilye Telefonunuzu yan tarafta
Test
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da
hangileri suda batar? 1 6 11
2 7 12
3 8 13
A. I, II B. II, III 4 9 14
C. I, III D. I, II, III 5 10 15
5 1 2
2 Yere dökülen suyu temizlemek için
Katı Sıvı Gaz
kullanılan aracın özelliği aşağıdaki-
3
lerden hangisi gibi olmalıdır?
A. Suda yüzmeli Yukarıdaki şemada katı, sıvı ve gaz

B. Suyu emmeli arasındaki değişimler oklarla göste-
C. Suyu emmemeli rilmiştir. Buna göre maddenin hâl-
D. Suda batmalı leri arasındaki geçişi için 1, 2 ve 3
numaralı yerlere sırasıyla aşağıdaki-
lerden hangileri yazılmalıdır?
1 2 3
3 Maddeler Katı Sıvı Gaz A. ısı alır ısı verir ısı verir
Süt 1 2 3 B. ısı verir ısı verir ısı alır
C. ısı verir ısı alır ısı alır
Hava 4 5 6
D. ısı alır ısı alır ısı verir
Buz 7 8 9
Yukarıdaki tabloda maddelerin hâl-

lerini doğru olarak işaretlemek için
kaç numaralı kutulara işaret koy- 6
malıyız?
A. 3, 6, 7 B. 2, 4, 9
C. 2, 6, 7 D. 3, 6, 8
Ece ilk önce boş kabı tartıyor. Daha

sonra içini su ile doldurup tekrar
4 s Belirli bir hacmi vardır. tartıyor.
l Belirli bir kütlesi vardır. Ece’nin bunu yapmasının amacı aşa-
n Belirli bir şekli yoktur. ğıdakilerden hangisi olabilir?
Yukarıda verilen özellikler maddenin A. Boş kabın kütlesini bulmak

hangi hâlini belirtir? B. Suyun kütlesini bulmak
C. Tartıyı ölçmek
A. Katı B. Sıvı D. Dolu kabın kütlesini bulmak
C. Gaz D. Plazma
267
7 İçinde 300 ml su bulunan kaba bir- 10 Taş Kömür Tuz
biri ile eş 4 bilye atılıyor. Yeni du- + + +
rumda seviye 600 ml olduğuna göre Kum Kömür tozu Pirinç
bir bilyenin hacmi kaç ml’dir?
A. 300 ml B. 100 ml Yukarıda verilen karışımlar için ayır-

C. 75 ml D. 600 ml ma yöntemi olarak aşağıdakilerden
hangisi kullanılmalıdır?
A. Süzme
B. Eleme
C. mıknatısla ayırma
D. Buharlaştırma
8 Kütle ölçü birimleri 1 2

11 Aşağıdakilerden hangisi karışım de-
ğildir?
Hacim ölçü birimleri 3 4
A. Meyve suyu B. Gazoz
C. Ayran D. Su
Yukarıdaki tabloda 1, 2, 3 ve 4 nu-
maralı kutulara sırasıyla hangi ölçü
birimleri yazılmalıdır? 12 Sıvı maddelerin ısı alarak gaz hâle
geçmesine ..................... denir.
1 2 3 4
A. kg g L ml Yukarıdaki cümlede noktalı yere
B. L ml kg g aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
C. kg L g ml
D. L kg ml g A. gazlaşma B. buharlaşma
C. erime D. donma
13 20°C oda sıcaklığında beklemekte

olan su dolu kaplar farklı ısıtıcılarla
ısıtılıyor. 10 dk. sonrasında her bi-
rinin içine termometre bırakılarak
sıcaklıkları ölçülüyor.
9 s Buzdolabına konan suyun buz ol-
ması Buna göre aşağıdakilerden hangisi
l Katı yağın ateşte zamanla sıvı hâle daha çok ısı almıştır?
geçmesi
n Sıvı çikolatanın şekil kaplarında A. B.
bekletilerek katı hâle geçmesi
30°C 25°C
Yukarıda verilen olaylardan hangile-
ri donmaya örnektir? C. D.
40°C 35°C
A. s, n B. s, l
C. l, n D. s, n, l
268
Aydınlatma ve Ses Teknolojileri
AYDINLATMA TEKNOLOJİLERİ - IŞIK KİRLİLİĞİ
İnsanlar ilk olarak aydınlatmada Güneş'i kullanmışlardır. Geceleri ise Güneş’in ışığını yansıtan
Ay’dan ve yıldızlardan yararlanmışlardır. Sonrasında ateşi bulmuşlar ve aydınlatmada ateşten
yararlanmışlardır. Teknolojinin ilerlemesi ile aydınlatma araçları da değişmiştir.
İnsanlar zaman içinde aydınlatmada şunları kullanılmışlardır. Güneş, ateş, meşale, yağ kandili,
mum, gaz lambası, ampul, florasan, hâlojen lambalar, projektör
Gerektiği kadar ışığı, gereken yere yönlendirerek yapılan aydınlatma, doğru aydınlatmadır.
Burada iki şey önemlidir:
1. Işık ne az ne de çok olmalı 2. Işık, aydınlatılmak istenen yere yönlendirilmelidir.
Uygun olmayan aydınlatma göz sağlığımızı olumsuz etkiler.
Yanlış yerde, yanlış miktarda, yanlış yönde ve yanlış zamanda ışık kullanılmasına ışık kirliliği
denir. Işık kirliliğinin neden olduğu çeşitli olumsuzluklar vardır. Bunlar:
1. Göçmen kuşlar yönlerini şaşırır. 2. Yavru kaplumbağalar yönlerini şaşırır.
3. Gece yıldızlar daha az görülür.
Etkinlik Aşağıda verilen aydınlatma şekillerinin doğru ya da yanlış olması durumunu
işaretleyerek belirtiniz.
Doğru Yanlış Doğru Yanlış Doğru Yanlış Doğru Yanlış
Doğru Yanlış Doğru Yanlış Doğru Yanlış Doğru Yanlış
269
Etkinlik Aşağıda verilen görsel ikililerindeki aydınlatma araçlarını karşılaştırınız (elek-
trikle çalışır, ateşle yanar,yakıtla çalışır, az ışık verir, çok ışık verir. vb.)
Florasan Mum Yağ kandili Neon lamba
Gaz lambası Projektör Meşale Ampul
J Ampulü kim geliştirmiştir?
J Işık kirliliği nedir?
J Işık kirliliğinin zararlı etkilerine 3 örnek yazınız.

_
J Işık kirliliğini önlemek için neler yapılmalıdır?
270
Aydınlatma ve Ses Teknolojileri
SES TEKNOLOJİLERİ
Televizyon, radyo, mp3 çalar, mikrofon, hoparlör, telefon, CD, DVD vb. ses teknolojileridir.
1876’da telefon icad edildi, daha sonra 1877’de fonograf, 1887’de gramofon bulundu.
Bu sayede seslerin kaydedilmesi sağlanmış oldu.
Ses kaydetme işlemi teknolojik gelişmelerle birlikte 1876’da fanograf rulosuna, 1887’de
gramofon için üretilen plağa, 1963’te kasete, 1982’de CD’ye kayıt yapılmıştır. Günümüzde
1993’te üretilen mp man, usb bellek gibi aletlere artık digital kayıt yapılmaktadır.
Ses kayıt aletleri: Ses işitme Ses şiddetini artıran aletler: Ho-
Fanograf rulosu, plak, kaset, CD, DVD, İşitme cihazı parlör, megafon.
bellek
Etkinlik Aşağıdaki ses kayıt teknolojilerini karşılaştırınız. (çalışma şekli, bilgi depolama
kapasitesi, taşıma kolaylığı. vb.)
Etkinlik Aşağıdaki ses teknolojilerinin kullanılma amaçlarını ¡ses şiddetini artırır™, ¡ses kaydı
yapılır™, ¡işitme yetimizi geliştirir™ şeklinde görsellerin altına yazınız.
271
SES KİRLİLİĞİ
Yüksek şiddetteki düzensiz seslerin oluşturduğu seslerin bütününe ses kirliliği denir.
Ses kirliliği; Verimi düşürür, dikkat dağınıklığına, işitme kaybına ve baş ağrısına neden olur.
Ses kirliliğini önlemek için binaların duvarları ses yalıtım sistemi ile kaplanır. Ayrıca ses kirliliğine
karşı önlemler alınır. Örneğin trafikte gereksiz yere korna çalınmaz, hava alanları şehir dışına
yapılır.
Etkinlik Aşağıda verilen görsellerden de yararlanarak evde, okulda ve çevrede ses kir-
liliği oluşmasının nedenlerini ve önlemek için neler yapılması gerektiğini yazınız.
J Bir orkestrada birçok müzik aleti ses çıkarmasına rağmen niçin gürültü oluşmaz?
J Ses kayıt teknolojilerine 3 örnek veriniz.

∂ ∑ ∏
J Ses kirliliği nedir?
J Ses kirliliğinin olumsuz etkileri nelerdir?
272
Değerlendirme 5
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 I. Gereksiz yere kornaya basmamak. Adı Soyadı:
II. Hava alanlarını şehir dışında yap-

mak. Telefonunuzu yan tarafta
Test
III. Her zaman fısıltı ile konuşmak. “Test” alanına işaretleme yapmayınız.
IV. Binaların duvarlarını ses yalıtımı

ile kaplamak. 1 6 11
2 7 12
3 8 13
Yukarıda verilenlerden hangileri ya- 4 9 14
pıldığında ses kirliliği doğru şekilde 5 10 15
azaltılmış olur?
A. I, III, IV B. I, II, III

C. I, II, IV D. II, III, IV 5 Aşağıdakilerden hangisi ışık kirliliği-
ne sebep olan unsurlardan biri değil-
dir?
2 Aşağıdaki bilim insanlarından hangi-
si ampulü bulmuştur? A. Yanlış miktarda ışık kullanımı
B. Yanlış yerde ışık kullanımı
A. Tesla B. Einstein C. Yetersiz ışık kullanımı
C. Edison D. Graham Bell D. Yanlış yönde ışık kullanımı
3 6
D Y
Doğru aydınlatmada ışık
direkt göze gelmelidir.
Doğru aydınlatmada ye-
I II III terli miktarda ışık kulla-
nılmalıdır.
Yukarıda verilen aydınlatma şekille-
rinden hangileri doğru aydınlatma- Doğru aydınlatmada ışık,
dır? aydınlatılacak olan yere
yönlendirilmelidir.
A. I, III B. I, II
C. II, III D. I, II, III Yukarıda verilen doğru yanlış tablosu
doğru olarak doldurulduğunda aşa-
ğıdakilerden hangisine ulaşılır?
4 s Göz yorgunluğuna neden olur.
l Baş ağrısına neden olur. A. D Y B. D Y
n Kulak sağlığımızı bozar.
4 4
Yukarıda verilenlerden hangileri yan- 4 4
lış aydınlatma sonucu ortaya çıkan 4 4
rahatsızlıklardır?
C. D Y D. D Y
A. s, l B. l, n
4 4
C. s, n D. s, l, n
4 4
4 4
273
7 I. Göçmen kuşlar yönlerini şaşırır. 10 s Hoparlör
II. Yumurtadan çıkan kaplumbağalar l Megafon
denize ulaşamaz. n DVD
III. Gece yıldızlar daha iyi görünür.
Yukarıda verilenlerden hangileri se-
Yukarıdakilerden hangileri ışık kirli- sin şiddetini artıran teknolojik alet-
liğinin sonuçlarındandır? lerdendir?
A. I, II B. I, III A. s, l B. s, n
C. II, III D. I, II, III C. l, n D. s, n, l
11 Aşağıdakilerden hangisi ses kirliliği-

nin olumsuz etkilerinden biri değil-
8 dir?
Yanlış miktarda kullanıl-
dığında oluşur. A. İnsanların verimini düşürmesi.
B. Dikkat dağınıklığına sebep olması.
Cansu
C. İşitme kaybına neden olabilmesi.
D. Ritim duygusunu geliştirmesi.
Yanlış yönde kullanıldı-
ğında oluşur.
Melike 12 I. Düzensiz sesler

II. Uzak mesafeli sesler
Sonucunda gökyüzünde III. Yüksek şiddetteki sesler
yıldızlar daha az görünür.
Yukarıdakilerden hangileri ses kirlili-
Tolga ğine neden olan etkenlerdendir?
Yukarıdaki çocuklar hangi kirlilikten A. I, II B. II, III

bahsetmektedir? C. I, III D. I, II, III
A. Ses kirliliği
B. Işık kirliliği 13 Hakan: Trafikte gereksiz yere kor-
C. Hava kirliliği naya basmamalıyız.
D. Su kirliliği Taner: Binalarda duvarlara ses yalı-
tım malzemesi koymalıyız.
Burcu: Doğru yönde ses uygulamalı-
yız.
9 "Geçmişten günümüze aydınlatma Ses kirliliğini önleme ile ilgili bilgi

teknolojileri ......................... ." veren öğrencilerden hangileri doğru
bilgi vermiştir?
Yukarıdaki cümleyi aşağıdakilerden
hangisi ile tamamlamamız yanlış A. Hakan, Taner
olur? B. Taner, Burcu
C. Hakan, Burcu
A. değişmiştir. B. gelişmiştir. D. Hakan, Taner, Burcu
C. aynı kalmıştır. D. çeşitlenmiştir.
274
İnsan ve Çevre
BİLİNÇLİ TÜKETİCİ
Canlıların yaşamı için önemli besin ve su gibi kaynaklar hızla tükenmektedir. Elektrik enerjisini
elde etmek için kullandığımız kaynaklar da hızla azalmaktadır. Dünya'mızın kaynaklarını korumak
için tasarruf yapmalı ve kaynakları gereksiz yere harcamamalıyız.
Etkinlik Aşağıda verilen kaynaklardan tasarruf yapmak için neler yapmamız gerektiğini
görselin yanına yazınız.
Etkinlik Aşağıdaki görsellerden yararlanarak suyun nerelerde kullanıldığını görselin
yanına yazınız.
275
GERİ DÖNÜŞÜM
Atık su arıtma tesisleri sayesinde, kullanılan atık sular tekrar kullanılabilir su hâle getirilir. Bu
sayede doğada daha uzun sürecek su geri dönüşümü hızlanmış olur. Benzer şekilde atık besinler
de değerlendirilerek kompost adı verilen toprağın verimini arttıran madde üretilir. Bu sayede
bitkiler daha iyi gelişir.
Çeşitli maddelerin geri dönüşümünün yapılması da elektrik enerjisinden kazanç sağlar. Bir
maddeyi sıfırdan üretmek için harcanan enerji geri dönüşümle üretmek için harcanandan daha
fazladır.
Etkinlik Aşağıda verilen görsellerden yararlanarak kaynakların geri dönüşümü için neler
yapıldığını yazınız.
Etkinlik Verilen kelimeleri uygun boşluklara yazarak cümleleri tamamlayınız.
elektrik tükenmektedir atıklarının korumuş
H Dünya'nın kaynakları .................................... .
H Geri dönüşüm sayesinde kaynakları .................................... oluruz.
H Besin .................................... geri dönüşümü çok önemlidir.
H Geri dönüşüm yapıldığında daha az .................................... enerjisi harcarız.

276
Basit Elektrik Devreleri
BASİT ELEKTRİK DEVRELERİ
Elektrik akımı belli bir yol izleyerek elektrikli araç gerece ya da ampullere gelir. Elektriğin
izlediği bu yola devre adı verilir.
Pil, ampul, anahtar, duy ve bağlantı kablolarının bir araya gelmesi ile oluşturulan devreler
basit elektrik devresi olarak adlandırılır.

!
kat
Dik
pil anahtar duy ampul bağlantı

kabloları
Basit elektrik devresinde ampulün ışık vermesi için;
1. Anahtar kapalı olmalı,
2. Kablolar kopuk olmamalı,
3. Kablolar doğru bağlanmış olmalı
4. Pil yeterli güçte olmalı,
5. Pil doğru bağlanmalı.
6. Kablolar pile bağlanırken bir kablo bir ucuna, bir kablo da diğer ucuna bağlanmalıdır.
Evlerdeki lambaların açma kapama düğmeleri ile elektrikli aletlerin açma kapama düğme-
leri basit elektrik devresindeki anahtarla aynı görevi görürler. Evlerdeki lambalar ile anahtar
arasındaki bağlantı kabloları duvarların içinde olduğu için görülmezler.
Etkinlik Aşağıda basit elektrik devrelerindeki devre elemanlarının görevleri verilmiştir.
Karşılarına ilgili devre elemanlarının adını yazınız.
 Elektrik enerjisinin dolaştığı yoldur. ‡

 Ampulün takıldığı kısımdır. ‡
 Devre için gerekli elektrik enerjisini üretir. ‡
 Elektrik enerjisini ışık enerjisine dönüştürür. ‡
 Elektriğin geçip geçmemesini, kontrolünü sağlar. ‡
277
Etkinlik Aşağıda verilen devrelerde ampulün ışık vermeme sebebini yazınız.
278
Basit Elektrik Devreleri
Derya, Fen Bilimleri dersinde proje olarak oyuncak evlerinin içine

Etkinlik
ampuller yerleştirmiş ve bunları pil ve anahtarlara bağlamıştır. Der-
ya’nın projesini inceleyerek aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1 2 3 4 5 6
 1 no.lu anahtar hangi evin anahtarıdır?

 Hangi evin ışığı yanmaz?
 Lambanın yanması için ne yapılamıdır?
279
Etkinlik Aşağıda verilen devre elemanlarının adını ve görevini yazınız.
Adı:
Görevi:
Adı:
Görevi:
Adı:
Görevi:
Adı:
Görevi:
Adı:
Görevi:
Etkinlik Aşağıda verilen devre elemanlarını kullanarak istenen devreleri kabloları kalemle
çizerek oluşturunuz.
2 ampul, 1 pil, 1 anahtar 1 ampul, 1 pil, 1 anahtar
1 ampul, 2 pil, 1 anahtar 2 ampul, 3 pil
280
Değerlendirme 6
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 I. pil Adı Soyadı:
II. ampul
III. direnç Telefonunuzu yan tarafta
Test
Yukarıda verilenlerden hangileri basit

elektrik devresi elemanlarındandır? 1 6 11
2 7 12
3 8 13
A. I, II B. II, III 4 9 14
C. I, III D. I, II, III 5 10 15
2 1. Kablo
5 s Duy, basit elektrik devresi elema-

2. Anahtar
nıdır.
l Kablo olmadan basit elektrik dev-
3. Duy resi kurulamaz.
n Duy, devrede pilin takıldığı yerdir.
4. Pil
Yukarıda verilen basit elektrik devresi
ile ilgili bilgilerden hangileri doğru-
Yukarıda verilen basit elektrik devresi dur?
elemanlarının adı ile görsellerinin eş-
leştirilmesinden hangisi yanlıştır? A. s, l B. l, n
C. s, n D. s, l, n
A. 1 B. 2
C. 3 D. 4
6 I. II.
3 Elektrik enerjisinin dolaştığı yol aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A. Duy B. Pil yatağı

C. Ampul D. Kablo
III.
4 Yanda verilen dev-

rede ampul ışık ver-
memektedir. Bunun
nedeni kesinlikle
aşağıdakilerden
hangisidir? Yukarıda verilen devrelerde ampul,
pil ve kabloların sağlam olduğu bilin-
A. Kesinlikle pil bitmiştir. diğine göre hangilerinde ampul ışık
B. Kesinlikle ampul bozuktur. vermez?
C. Kesinlikle kablo kopuktur.
D. Kesinlikle anahtar açıktır. A. I, II B. II, III
281
7 Aşağıda verilen eşleştirmelerden han- 11 Besin atıklarından kompost adı ve-
gisi yanlıştır? rilen madde üretilir. Kompost ne işe
yarar?
A. Elektrik düğmesi-anahtar
B. Duvardan geçen kablolar-kablo A. Bitkilerin daha iyi büyümesini sağ-
C. Pil - Şehir elektriği lar.
D. Duvar - duy B. Bitkiyi kurutur.
C. Hayvanları beslemeye yarar.
D. Toğrağın görünümünü güzelleştirir.
8 Aşağıdakilerden hangisinin geri dö-

nüşümü yoktur?
12 Elektrik enerjisinden tasarruf yapmak
A. Petrol B. Besin aşağıdakilerden hangisini sağlamaz?
C. Su D. Kağıt
A. Doğal kaynakların korunmasını
sağlar.
B. Ülke ekonomisine katkı sağlar.
C. Aile bütçemize katkı sağlar.
D. Daha sağlıklı olmamızı sağlar.
9 Aşağıdaki görsellerden hangisi geri

dönüşümle ilgili değildir?
A. B. 13 I. Atıkları geri dönüşüm kutularına

atmak.
II. Sağlıklı olmak için bol bol su içmek.
III. Atık suları arıtmak.
IV. Besin atıklarını değerlendirmek.
C. D.
Yukarıda verilenlerden hangileri ta-
sarruf yapmayla ilgilidir?
A. I, II, III B. II, III, IV

C. I, III, IV D. I, II, IV
14 I. Tasarruflu lambaları tercih etmeliyiz.

10 I. İçmek
II. Gereksiz yanan ışıkları kapatmalıyız.
II. Bitkileri sulamak
III. Geri dönüşüm yapmalıyız.
III. Temizlik yapmak
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da

Yukarıda verilenlerden hangileri su-
hangileri elektrik tasarrufunda etkili-
yun kullanım alanlarındandır?
dir?
A. I, II B. II, III
A. I, II B. I
C. I, III D. I, II, III C. I, II, III D. I, III
282
.....
284
Birey ve Toplum
KİMLİK BELGESİ
Her vatandaşa doğumu ile birlikte verilen ve yaşamı boyunca kullandığı resmi kimlik bel-
gesine nüfus cüzdanı adı verilir. Nüfus cüzdanından başka ehliyet, pasaport, öğrenci belgesi,
personel kimlik kartı gibi kimliklerde vardır.
Etkinlik Aşağıdaki kimlik belgelerine göre tabloları doldurunuz.
Bu Cüzdana 15 Seri No: İl:

yaşından itibaren
fotoğraf yapıştırılır.
T.C. Kimlik No: İlçe:
Kayıtlı Olduğu
01 235468
23158769874 Ad Mahalle /Köy:
ŞEN
TOLGA Soyad Cilt No:
YALIN
MELEK Baba Adı: Aile Sırano:
Ankara 19.05.2005
Ana Adı: Sıra No:
BEKAR İSLAM AB+

Doğum Yeri: Verildiği Yer:
ANKARA DİKMEN
Doğum Tarihi: Veriliş Nedeni:
Cüzdanın
TEPE MAHALLESİ
0025 00077 0020 Medenî Hâli: Kayıt No:
DİKMEN KAYIP
5864 20.04.2010 Dini: Veriliş Tarihi:
Kan Grubu:
Seri No: İl:
T.C. Kimlik No: İlçe:

Kayıtlı Olduğu
326887
Ad Mahalle /Köy:
65987412643
KARA
Soyad Cilt No:
İNCİ
CENGİZ
ŞULE
Baba Adı: Aile Sırano:
İSTANBUL 17.03.2009
Ana Adı: Sıra No:
Doğum Yeri: Verildiği Yer:

BEKAR İSLAM B+
İSTANBUL KADIKÖY Doğum Tarihi: Veriliş Nedeni:
Cüzdanın
KİRAZLI MAHALLESİ
0024 00020 0021 Medenî Hâli: Kayıt No:
KADIKÖY YENİLEME
6598 20.04.2012 Dini: Veriliş Tarihi:
Kan Grubu:
285
Etkinlik Aşağıdaki nüfus cüzdanını sizin ve ailenizden birinin nüfus cüzdanından yararla-
narak doldurunuz.
Etkinlik Yukarıda doldurduğunuz kimlik belgelerine göre istenilen bilgileri yazınız.
Farklı olan
bölümler
Aynı olan
bölümler
J Hangi bölümdeki bilgiler başkalarının kimlik bilgilerinden kesinlikle farklıdır?

l
286
Birey ve Toplum
TÜRKİYE CUMHURİYETİ KİMLİK KARTI
i
Bilg Yeni çıkan kanunla birlikte Nüfus Cüzdanı değişmiştir. Yeni adı Türkiye Cumhu-
riyeti Kimlik Kartı olmuştur. Yenilenen Kimlik Kartının boyutları değişmiş ve üzerine
tüm kimlik bilgileriyle kişinin fotoğrafı, parmak izi gibi bilgileri bulunduran çip takıl-
mıştır. Cinsiyet farkı ise renkle değil yazı ile belirtilir hale gelmiştir.
Yonga Cip
Bu bölümde kişiye ait fotoğraf, nufusa
kayıtlı bulunduğu il, ilçe, mahalle, köy,
cilt no, aile sıra no, gibi bilgiler yanında
parmak izi ve parmak damar izi kayıtlıdır.
Etkinlik Yukarıdaki yeni kimlik belgesi örneğinden yararlanarak kendi kimliğinizdeki

boş halde verilen yeni kimlik belgesinin üzerine yazınız.
Etkinlik Verilen kelimeleri uygun boşluklara yazarak cümleleri tamamlayınız.
yaşamımız çip boyutları cinsiyetler
T.C. kimlik resmi doğumla
l Nüfus cüzdanı her vatandaşa …………………… birlikte verilir.

l Nüfus cüzdanını …………………… boyunca kullanırız.
l Nüfus cüzdanında bulunan …………………… numarası sadece bize özeldir.
l Yenilenen nüfus cüzdanlarının …………………… küçülmüştür.
l Yenilenen nüfus cüzdanlarının üzerinde bilgi depolayan …………………… bulunmaktadır.
l Yenilenen nüfus cüzdanlarında …………………… renk ile değil yazı ile belirtilmiştir.
l Sürücü belgesi de …………………… kimlik belgelerimizdendir.
287
Etkinlik Aşağıdaki tabloya Atatürk’ün hayatı ile ilgili olayları, verilen tarihlere göre
yazınız.
Tarih Gerçekleşen Olaylar
25 Nisan 1915
16 Mayıs 1919
19 Mayıs 1919
23 Nisan 1920
Mustafa Kemal, Büyük Millet Meclisi tarafından Başkumandan
5 Ağustos 1921
olarak atandı.
30 Ağustos 1922
29 Ekim 1923
1 Kasım 1928
5 Aralık 1934
10 kasım 1938
Etkinlik Aşağıdaki tabloya kendi hayatınızla ilgili kronoloji hazırlayınız.
Tarih Gerçekleşen Olaylar
288
Birey ve Toplum
FARKLIYIZ
Her bireyin ilgi, ihtiyaç ve yetenekleri farklılık gösterebilir. İlgi ve isteklerimiz doğrultusunda
çeşitli eğitsel ve sosyal etkinliklere katılmak bu çalışmalarda daha başarılı olmanızı sağlar.
Bireylerin benzer özellikleri olduğu gibi onları birbirinden ayıran farklı özellikleri de vardır.
Bunlar;
Fiziksel özellikler: Boy, ağırlık, göz rengi, saç rengi, yüz ve vücut şekilleri vb. Fiziksel engel-
ler de fiziksel farklılıklarımız arasında yer alır.
Karekter özellikleri: Çalışkan, tembel, heyecanlı, sakin, dağınık, düzenli, kararlı, kararsız vb.
İlgi ve Yetenekler: Her bireyin farklı alanlarda yetenekleri olabilir. Satranç, müzik, resim,
matematik, şiir vb.
Duygusal özellikler: Benzer olaylar karşısında duygularımız benzerlik ve farklılıklar göste-
rebilir. (Bazılarımız köpekten korkar bazılarımız ise hiç korkmaz. Birinin çok heyecanlandığı bir
durumda bir başkası çok sakin olabilir.)
Kendimizi farklı özelliklere sahip diğer bireylerin yerine koyarak, onların farlılıklarını anla-
maya çalışmalı ve bu farklılıklara saygı göstermeliyiz.
Etkinlik Görseldeki çocuklar ile ilgili istenen bilgileri doldurunuz. Soruları cevaplayınız.
Fiziksel Özellikleri:
İlgi Alanları:
Fiziksel Engeli:
l Görseldeki çocuğun yerinde olsaydınız hangi oyunları oynardınız?
l Arkadaşlarınızın size karşı nasıl davranmasını isterdiniz?
Fiziksel Özellikleri:
İlgi Alanları:
Fiziksel Engeli:
l Görseldeki çocuğun yerinde olsaydınız hangi oyunları oynardınız?
l Arkadaşlarınızın size karşı nasıl davranmasını isterdiniz?
289
EMRE VE CEM
Emre uzun boylu, sarı saçlı, mavi gözlü, zayıf bir çocuktu. Arkadaşları arasında neşeli,
esprili biri olarak tanınırdı. Müzik dinlemeyi ve futbol oynamayı çok severdi. Okulda düzenle-
nen tüm etkinliklere katılan sosyal ve girişken bir çocuktu. Amcasının oğlu Cem ise kısa boylu,
siyah saçlı, mavi gözlü, iri yapılı bir çocuktu. Biraz somurtkan ve çok ciddi biriydi. Cem, ar-
kadaşları arasında çok zeki, tuttuğunu koparan ve yetenekli biri olarak bilinirdi. Onun da en
sevdiği şeylerden biri futbol oynamaktı. Okul takımının beyni, kaptanıydı. Herkes onu dinler,
söylediklerini hemen yerine getirirdi. Cem, kitap okumayı ve matematik dersini çok severdi.
Tüm bilgi yarışmalarında onu birinci olarak görmek kimseyi şaşırtmazdı.
Cem ve Emre birbirlerinden çok farklı olmalarına rağmen çok da iyi anlaşırlar, zamanları-
nın çoğunu birlikte geçirirlerdi. Anlaşamadıkları tek bir nokta vardı. Emre köpekleri çok sever-
di ve bir köpeği vardı. Cem ise köpeklerden korkardı.
Etkinlik Yukarıda anlatılanlardan yararlanarak tabloyu doldurunuz.
Emre:
Fiziksel özellikler
Cem:
Emre:
Karakter özellikleri
Cem:
Emre:
İlgi ve yetenekler
Cem:
Emre:
Duygusal özellikler
Cem:
Benzer özellikler Emre:
Farklı özellikler Cem:
_ İlgi alanlarınız nelerdir?
_ İlgi alanlarınızla ilgili hangi sosyal etkinliklere katılmak istersiniz?
_ Bu etkinliklere katılmak için nelere ihtiyacınız var?
290
Değerlendirme 1
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 Aşağıdakilerden hangisinde fiziksel Adı Soyadı:
bir özellikten bahsedilmiştir?

Test
A. Futbol oynamayı çok severim.

B. Matematik dersinde çok başarılı-

1 6 11
2 7 12
yım. 3 8 13
4 9 14
C. En sevdiğim yemek yumurtalı 5 10 15
ıspanak.
D. Arkadaşlarım çok zayıf olduğumu
söylüyor. 4 Aşağıdakilerden hangisi 4. sınıfa
giden Caner’in yapabileceği bir
etkinlik değildir?
2 H Baba adı A. Satranç oynamak

l Doğum yeri B. Araba yarışı
s Kardeş adı C. Resim sergisine katılmak
§ Kan gurubu D. Futbol oynamak
Yukarıdaki bilgilerden hangisi
nüfus cüzdanımızda yer almaz? 5 N Emre çok iyi bir satranç
oyuncusudur.
A. H B. l 4 Zuhal çok güzel yemek yapar.
C. s D. § ® Zeynep çok güzel resim yapar.
X Mehmet’in boyu çok uzundur.
Yukarıdakilerden hangisinde farklı
bir özellikten bahsedilmiştir?
3 Aşağıdaki olaylar kronolojik sıra
ile verildiğinde hangisi en sonda A. N B. 4 C. ® D. X
yer alır?
6 İkiz kardeş olan Sude ile Eda on
A. Atatürk’ün Samsun’a çıktı. sekiz yaşındadır. Sude ile Eda’nın
B. Çanakkale Savaşı yapıldı. nüfus cüzdanlarındaki hangi bö-
C. Cumhuriyet ilan edildi. lümde yazılı olan bilgi farklıdır?
D. Kurtuluş Savaşı kazanıldı.
A. T.C . kimlik no B. Baba adı
C. Anne adı D. Soyadı
291
7 Nüfus cüzdanının bir kadına mı 10 Aşağıdakilerden hangisi nüfus
yoksa bir erkeğe mi ait olduğunu cüzdanımızda yer alan bilgilerden
nasıl anlarız? değildir?
A. Renginden A. Nüfusa kayıtlı olduğu yer

B. Kimlik seri numarasından B. Aile sıra no.
C. Şeklinden C. İkamet adresi
D. T.C . kimlik numarasından D. Veriliş tarihi
11 D Y
Kronoloji, olayların oluş sı-
8 Aşağıdakilerden hangisi Türkiye rasına göre sıralanmasıdır.
Cumhuriyeti Kimlik Kartı ile Nüfus Soyadımız kimlik belgesinde
cüzdanı arasındaki farklardan biri bulunmaz.
Heyecanlı olmak fiziksel
değildir?
özelliklerimizdendir.
A. Boyutları küçülmüştür. Yukarıda doğru-yanlış tablosunu

B. Kişinin T.C . kimlik numarası yaz- doğru şekilde doldurduğumuzda
maktadır. tablonun görünümü nasıl olur?
C. Cinsiyet renkle değil yazı ile belir-
tilmektedir. A. D Y B. D Y
D. Üzerinde çip bulunmaktadır. 4 4

4 4
4 4
9 Aşağıdaki bilgilerden hangisi C. D Y D. D Y
yanlıştır? 4 4
4 4
A. Farklı olaylar karşısında

4 4
aynı duygusal tepkileri veri-

riz. 12 İnsanların yaşamlarındaki olayla-
B. Farklılıkları hoşgörü ile karşıla- rı oluş sırasına göre aktarması
mamız gerekir. durumuna ne denir?
C. Kimliğimizde annemizin adı yazar.
D. Göz rengimiz fiziksel özelliklerimiz- A. Soy ağacı B. Anket
dendir. C. Kronoloji D. Hikâye
292
Kültür ve Miras
AİLE TARİHİMİZ ÖRNEK SOY AĞACI

Anneannem Dedem
Ailemizin geçmişi hakkında edindiğimiz bilgiler
aile tarihimizi oluşturur. Ailemizin tarihini büyükleri-
mizin anlattıklarından, aile fotoğraflarından, mek- Hakiye Ahmet
tuplardan, günlüklerden faydalanarak öğrenebili- Teyzem Annem Dayım

riz. Ailemizin geçmişi hakkında sözlü tarih yöntemi Sevgi Pakize Yüksel
ile bilgiler edinebiliriz.

Sözlü tarih çalışması yapılırken; konuşma yapı-
lacak kişinin seçilmesi, soruların hazırlanması, kişinin
söylediklerinin kısaca not edilmesi gerekir.
Kuzen Kuzen Ben Kardeşim Kuzen Kuzen
Ailemiz ile ilgili soy ağacı oluşturmakta aile tari- Emrah Gülhan Uras Sevil Çiğdem Hasan
himiz hakkında bilgi edinmemizi sağlar.
Etkinlik Yukarıdaki soy ağacı örneğinden yararlanarak sizde soy ağacınızı oluşturunuz.
SOY AĞACINIZ
Etkinlik Aile fotoğraflarınızdan, mektuplardan ve seçtiğiniz bir aile büyüğünün anlattık-
larından yararlanarak ailenizin geçmişi ile ilgili bilgileri yazınız.
293
KÜLTÜRÜMÜZ
Millî kültür unsurlarımızdan bazıları şunlardır:
Şair, ozan ve düşünürlerimiz: Mevlana (Konya), Yunus Emre (Eskişehir), Aşık Veysel (Sivas)
Nasrettin Hoca, Karagöz ve Hacivat, Keloğlan’da kültürümüzün unsurlarındandır.
Dini Bayramlarımız: Kurban Bayramı, Ramazan Bayramı.
Milli Bayramlarımız: 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk
Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı, 30 Ağustos Zafer Bayramı.
Ata Sporlarımız: Cirit, Güreş ,Okçuluk, Binicilik.
Geleneksel El Sanatlarımız: Bakırcılık, Çinicilik, Ebru Sanatı, Minyatür Sanatı, Hat Sanatı.
Yiyecek ve İçeceklerimiz: Mantı (Kayseri), Kebap( Adana ve Urfa), Etli Ekmek (Konya), Bür-
yan Kebap (Bitlis), Baklava, (Gaziantep), Hamsili Pilav (Giresun), Höşmerim (Balıkesir),
Gelenek ve Göreneklerimiz: Kız isteme merasimleri, kına geceleri, düğünler, bayram ziyaretleri.
Çocuk Oyunları: Saklambaç, körebe gibi geleneksel oyunları günümüzde de oynanmaya
devam etmektedir. Çelik çomak beştaş gibi oyunlar günümüzde çok nadir oynanan oyunlardır.
Eskiden dışarda ve toplu hâlde oynanan oyunlar daha fazla tercih edilirken gününümüzde
bireysel ve evde oynanan oyunlar daha çok tercih edilmektedir.
Hora
Karşılıklı
Zeybek Horon
Bar Kafkas
Teke Bozkır Doğu

Zeybek halayı halayı
Kaşık Çukurova
oyunları halayı
Etkinlik Halk oyunlarımız bölgelere göre farklılıklar göstermektedir. Her yörenin ken-
dine has halk oyunları vardır. Aşağıdaki illerde hangi halk oyunlarının oynandığını halk
oyunlarımız ile ilgili haritadan yararlanarak yazınız.
J Trabzon ‡ J Erzurum ‡
J İzmir ‡ J Diyarbakır ‡
J Konya ‡ J Edirne ‡
J Giresun ‡ J Çorum ‡
J Hatay ‡ J Adana ‡
294
Kültür ve Miras
KÜLTÜRÜMÜZ
Etkinlik Her ilin kendine has meşhur yemekleri, tatlıları vardır. Aşağıdaki iller en çok
hangi tatlı veya yemekle anılır, yazınız.

J Gaziantep ‡ J Balıkesir ‡
J Konya ‡ J Bitlis ‡
J Kayseri ‡ J Urfa ‡
J Giresun ‡ J Adana ‡
Etkinlik Aşağıda istenen bilgileri yazınız.
J Büyüklerinize sorarak geçmişte ne gibi oyunlar oynadıklarını yazınız.
J Siz hangi oyunları oynuyorsunuz? Yazınız.
J Geçmişte oynanan bir oyunla günümüzde oynanan oyunlar arasında ne gibi farklılıklar
vardır? Yazınız.
Etkinlik Aşağıdaki tabloya yaşadığınız bölge ile ilgili istenen bilgileri yazınız.
Yöresel Oyunları Yöresel Yemekleri Geleneksel El Sanatları
Bölgenin Tarihî Mekânları Geleneksel Spor ve Oyunları Şair, Düşünür ve Kahramanları
295
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI
1914 yılında İttifak Devletleri ile İtilaf Devletleri arasında 1. Dünya Savaşı başladı. Bir
süre sonra Osmanlı Devleti'de İttifak Devletlerine katılarak savaşa dahil oldu. İttifak Devletleri
savaşı kaybeden taraf olduğu için Osmanlı Devleti de savaşı kaybetmiş oldu.
Osmanlı Devleti 11 Kasım 1914’te İttifak Dev-
İtilaf Devletleri İttifak Devletleri
letleri’ne katılarak, İtilaf Devletleri’ne savaş ilan
İngiltere Almanya
etti. Mustafa Kemal savaşa karşıydı ama Osman-
Fransa Avusturya-Macaristan
lı Devleti savaşa girince kendisine görev ver-
Rusya Bulgaristan
lmesini istedi. Tekirdağ Tümen Komutanlığı’na
İtalya Osmanlı Devleti
atandı.
Mondros Ateşkes Antlaşması: Osmanlı Devleti 30 Ekim 1918’de Mondros Ateşkes Antlaş-
ması’nı imzaladı. İtilaf Devletleri bu antlaşmaya dayanarak yurdumuzu işgal etmeye başladı. Bu
antlaşmaya göre; Ordumuzun silahlarına, ulaşım ve haberleşme araçlarımıza el konuldu. Boğazlar
İtilaf Devletleri kontrolüne girdi. İtilaf Devletleri gerekli gördükleri yerleri işgal edebileceklerdi.
Böylelikle yurdumuz hızla işgal edildi. Yunanlıların İzmir’e çıkması bardağı taşıran son damla oldu.
Mustafa Kemal'in Samsun'a Çıkışı ve Millî Mücadele: Mustafa Kemal Atatürk, 16 Mayıs
1919’da İstanbul’dan Samsun’a hareket etti. 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkan Atatürk bura-
da özgürlük mücadelemizi başlattı. Atatürk Amasya’da genelge yayınlayıp Erzurum ve Sivas’ta
kongreler düzenledikten sonra 23 Nisan 1920’de Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisini
açtı. Meclisin açılması ile birlikte bölgesel direnişler gösteren Kuvayi Millîye birliklerinden dü-
zenli ordu kuruldu. 30 Ağustos 1922’de Kurtuluş Savaşı’nı kazandık. 24 Temmuz 1923’te Lo-
zan Barış Antlaşması ile bugünkü sınırlarımıza kavuştuk. 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet ilan edildi
devletimizin adı Türkiye Cumhuriyeti oldu. Mustafa Kemal Atatürk ilk Cumhurbaşkanı seçildi.
Millî Mücadele Kahramanlarımız: Yurdumuzun dört bir tarafında düşmanlara karşı yapılan
mücadele sırasında halkımızdan birçok kahraman çıkmıştır. Doğuda Kazım Karabekir, Güney-
doğuda Sütçü İmam, Ali Sarp Bey, Şahin Bey, Batıda Erzurumlu Fatma, İsmet Paşa, Fevzi Paşa,
Fahrettin Altay...
Millî Mücadele sırasında göstermiş oldukları kahramanlıklardan dolayı Antep’e Gazi, Ur-
fa’ya Şanlı, Maraş’a Kahraman ünvanları verildi.
Kurtuluş Savaşı’nda Türk Kadını: Kurtuluş mücadelesinde kadınlara gerek cephede gerek-
se cephe gerisinde büyük işler düşmüştü. Cephede savaşan, istihbarat görevi yapan, cephede
yaraları saran, cephe gerisinde askere mühimmat hazırlayan kadınlarımız, Kurtuluş Savaşı’nda
büyük kahramanlık örneği sergilediler. Bunlardan bazıları; Asker Saime, Nene Hatun, Erzurumlu
Kara Fatma’dır. Erzurumlu Kara Fatma Sakarya Savaşı ve Başkomutanlık Meydan Muharebe-
sine 300 askeriyle katıldı, savaş sonunda da Üsteğmen rütbesiyle emekli oldu.
296
Kültür ve Miras
Etkinlik Mondros Ateşkes Antlaşmasına göre yurdumuz düşmanlarca paylaşılmıştır. Aşa-
ğıdaki haritada numaralandırılan yerlerin hangi devletlerin kontrolüne verildiğini numara-

lara dikkat ederek yazınız.
Mondros Antlaşması’na göre yurdumuzun durumu
∂
∑
ª ∏
º
∫ π
∂ ∫
ª
∑ π º
∏
J Aşağıdaki tarih kronolojisine göre gerçekleşen olayları yazınız.
 30 Ekim 1918 ‡
 19 Mayıs 1919 ‡
 23 Nisan 1920 ‡
 30 Ağustos 1922 ‡
 24 Temmuz 1923 ‡
 29 Ekim 1923 ‡
J Millî Mücadele dönemimizin kahramanlarını ve nerede mücadele ettiklerini yazınız.
Kahramanlar Mücadele Ettikleri Bölge
297
Etkinlik
Verilen kelimeleri uygun boşluklara yazarak cümleleri tamamlayınız.
k n i’d ir ılık cı
kse oza ser rc ğa
se L
Ka
y bakı soya
la r ün da i zin
raf rk’ ra’ ma le rim
fot
o ğ
At
at ü
An
k a Fat yü
k
bü
l Ailemize ait .......................................... bize aile tarihimizle ilgili bilgi verir.
l Eşyalar .......................................... kültürleri, yaşamlarını ve uğraşları hakkında bilgi verir.
l Aile üyelerimizi ve akrabalarımızı .......................................... çizerek gösterebiliriz.
l El sanatlarımızın başında .......................................... gelir.
l Mantısı ile meşhur ilimiz .......................................... .
l .......................................... sürekliliğini koruyan geleneksel çocuk oyunlarımızdandır.
l Erzurumlu .......................................... batı cephesinde yer alan millî kahramanlarımızdandır.
l TBMM 23 Nisan 1920’de .......................................... açıldı.
l Kurtuluş Savaşı’nı .......................................... önderliğinde kazandık.
l 24 Temmuz 1923’te .......................................... Barış Antlaşması imzalanmıştır.
Etkinlik
Millî Mücadele dönemi kahramanlarının hayat hikâyelerini okuyunuz. Ne gibi
fedakârlıklarda bulunduklarını birkaç cümle ile yazınız.
298
Değerlendirme 2
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 I. Lahmacun Adı Soyadı:
II. Baklava
III. Mantı
Test

Gaziantep mutfağına ait yemek-

1 6 11
2 7 12
lerdendir? 3 8 13
4 9 14
5 10 15
A. I, II B. II, III
4 Millî Dinî
Bayramlar
Bayramlar Bayramlar
Cumhuriyet
1 2
Bayramı
Kurban
3 4
Bayramı
2 Aşağıdakilerden hangisi ata spor- Zafer
5 6
larımızdan birisi değildir? Bayramı
A. Futbol Pelin, Dinî ve Millî bayramlarla

B. Güreş ilgili yukarıdaki tabloyu doldura-
C. Okçuluk caktır. Pelin, kaç numaralı kutu-
D. Binicilik lara işaret koyarsa tabloyu doğru
olarak doldurmuş olur?
A. 1, 3, 6 B. 2, 4, 5
C. 1, 4, 5 D. 1, 4, 6
3 I. Konu seçilir.
II. Görüşme yapılacak kişi seçilir. 5 Aşağıdakilerden hangisi gelenek-
III. Sorular hazırlanır. sel el sanatlarımızdan değildir?
Sözlü tarih çalışması yapılırken
yukarıdakilerden hangileri yapıl- A. Hat sanatı B. Ebru sanatı
malıdır? C. Origami D. Çinicilik
A. I, II B. II, III 6 Horon aşağıdaki illerin hangisine

C. I, III D. I, II, III ait yöresel halk oyunu değildir?
A. Trabzon B. Giresun
C. Rize D. İzmir
299
7 Aşağıdakilerden hangisi gün 10 Aşağıda verilen olaylardan hangi-
müzde önemini yitirmiş çocuk si diğerlerinden sonra olmuştur?
oyunlarından biridir?
A. Erzurum Kongresi
A. Körebe B. Yakantop B. Amasya Genelgesi
C. Çelik Çomak D. Seksek C. Sivas Kongresi
D. TBMM’nin açılması
8 I. Fotoğraflar
II. Eşyalar
III. Ansiklopediler 11 H Lozan Barış Antlaşması
IV. Kıyafetler l Mondros Ateşkes Antlaşması
Aile tarihimizi araştırırken yuka- s TBMM’nin açılması
rıda verilenlerden hangileri bize § Atatürk’ün Samsun’a çıkışı
fayda sağlar? Yukarıdaki olayların kronolojik
sıralaması hangi seçenekte doğru
A. I, III, IV B. I, II, IV olarak verilmiştir?
C. I, II, III D. II, III, IV
A. Hs§l B. l§sH
C. s H § l D. § H s l
9 İtilaf Devletleri İttifak Devletleri

İngiltere Almanya
Avusturya-
Fransa
Macaristan
12 I. Erzurum’lu Fatma ↔ Batı Cephesi
Rusya Bulgaristan
II. Kazım Karabekir ↔ Doğu Cephesi
İtalya ? III. Fevzi Çakmak ↔ Doğu Cephesi
Yukarıda verilen Millî Mücadele
Yukarıdaki tabloda soru işareti Dönemi kahramanlarıyla savaş-
olan yere aşağıdakilerden hangisi tıkları cephelerin eşleştirmelerin-
gelmelidir? den hangileri doğrudur?
A. Japonya B. Yunanistan A. II, III B. I, II

C. Avustralya D. Osmanlı C. I, III D. I, II, III
300
İnsanlar, Yerler ve Çevreler
YÖNLER
Bir yerin başka bir yere göre konumuna yön denir. Yönler güneşe göre belirlenir.
Ana Yönler: Doğu, Batı, Kuzey, Güney olmak üzere dört tanedir.
Ara Yönler; Ana yönlerin arasında kalan yönlere ara yönler denir. Kuzey ile doğu arasına
“kuzeydoğu“, kuzey ile batı arasına “kuzeybatı“, güney ile doğu arasına “güneydoğu“, güney
ile batı arasına “güneybatı“ denir
YÖN BULMA YÖNTEMLERİ
Güneş: Güneş doğudan doğar. Sağ kolumuzu güneşin doğduğu yöne uzatırsak sağ kolu-
muz doğuyu, sol kolumuz batıyı, önümüz kuzeyi, arkamız güneyi gösterir.
Pusula: Pusula aletindeki ibrenin renkli ucu daima kuzeyi göstermektedir.
Kutup Yıldızı (Demir Kazık): Kutup Yıldızı her zaman kuzey yönündedir.
Gölge: Güneş tam tepedeyken yere dikilen çubuğun gölgesinin en kısa olduğu yön kuzeyi
gösterir.
Yosun: Ağaçların ve taşların yosunlu tarafı kuzey yönündedir.
Karınca Yuvası: Karınca yuvalarının toprak yığılı kısmı kuzeyi; yuvanın ağzı ise güneyi gösterir.
GPS Teknolojisi: Cep telefonları ya da navigasyon cihazları ile uzaydaki uyduları kullanarak
Dünya üzerindeki yerimizi ve yönleri hatasız tespit etmemizi sağlar.
Etkinlik Aşağıda verilen şekildeki boşluklara yönleri doğru şekilde yazınız. Yazdığınız
yönleri, ara ve ana yönler olarak belirtilen bölümlere yazınız.
Ana Yönler
.............................. ‰
‰
.............................. .............................. ‰
‰
.............................. Doğu
Ara Yönler
‰
.............................. .............................. ‰
‰
.............................. ‰
301
Etkinlik Aşağıdaki görsellerde verilen yön bulma yöntemleri ve bu yöntemlerden nasıl
yararlanıldığını yazınız.
Etkinlik Öğretmen, ana yönler ve ara yönlerle ilgili sınıf içi etkinlik yapıyor. Etkinlik sı-
rasında öğretmen ve öğrencilerin konumu aşağıdaki gibidir. Buna göre öğrencilerin öğret-
mene göre konumlarını örnekteki gibi yazınız.
∂ Öğretmenin doğusunda Zeynep vardır.
∑
İrem
Beren Arkın ∏
π
Doğu
Sinem Zeynep ∫
ª
Yağız Uras
º
Ege Deniz
302
KROKİ
Bir bina ya da yerin başlıca özelliklerini yansıtacak biçimde kuş bakışı görünüşünün kağıt
üzerine ölçüsüz çizimine kroki denir.
Krokiyi günlük yaşamımızda çok sık kullanırız. Kroki çizilmiş kâğıdın yukarısı her zaman kuze-
yi göstermelidir. Krokide şekiller ve semboller kullanılıyorsa şekillerin neyi ifade ettiği kâğıdın
boş bir yerinde belirtilmelidir. Sınıfımızdaki yerimizi, sınıfımızın okuldaki yerini, okulumuzun yerini
ya da belirli bir yeri tarif etmek için krokiyi kullanırız.
Etkinlik Aşağıdaki kroki ile ilgili soruları cevaplayınız.
S O E Ağaç
Yıldırım Beyazıt Caddesi Ev Ev
O Okul
Fatih Caddesi
S Stadyum
H Hastane
Ev Ev Ev H C C Cami
E Eczane
Acil
Toplanma Alanı
 Stadyumun doğusunda ne vardır?
 Acil Toplanma Alanı nerededir?
 Hangi yapılar Yıldırım Beyazıt caddesinde yer alır?
 Okulun güneyinde hangi bina bulunmaktadır?
 Hastanenin kuzeydoğusunda hangi bina bulunmaktadır?
303
DOĞAL VE BEŞERİ UNSURLAR
Doğal Unsurlar: İnsan etkisi olmadan kendiliğinden meydana gelmiş varlıklar, yeryüzü şekil-
leri doğal unsurdur. (Dağ, orman, ova, vadi, körfez, ada, ırmak, göl vb.)
Beşeri Unsur: İnsanların doğayı değiştirerek ortaya çıkarmış oldukları ürün ve yapılar beşeri
(insani, yapay) unsurdur. (Köprüler, barajlar, binalar, parklar, yollar vb.)
Etkinlik Aşağıda görselleri verilen doğal ve beşeri unsurların adını ilgili bölüme yazınız.
Ağrı Dağı Gökçeada Sultanahmet

rajı
Keban Ba Atatürk Parkı Camii
Gazi İlkokulu
Damlataş Manavgat
Mağarası Şelalesi Pamukkale
Kız Kulesi
Tavşan Adası
Van Gölü arayı
Topkapı S Tem Otoyolu
Doğal Unsurlar Beşeri Unsurlar

∂ ∂
∑ ∑
∏ ∏
π π
∫ ∫
ª ª
º º
304
HAVA OLAYLARI
Dışarı çıkarken nasıl giyineceğimize, o gün nasıl bir yere gideceğimize, ne gibi önlemler alma-
mız gerektiğine karar verirken havanın nasıl olacağını bilmek faydalı olur.
Ülkemizde hava olaylarını Meteoroloji Genel Müdürlüğü inceler ve bizlere hava durumunun
nasıl olacağı konusunda bilgiler verir. Meteoroloji Genel Müdürlüğünde çalışan hava tahmin
uzmanlarına meteorolog denir. Bir yerde kısa süre içerisinde meydana gelen yağış, sıcaklık, ba-
sınç, rüzgâr, sis, gök gürültüsü gibi olayların gösterilmesine duruma hava durumu denir. Hava
durumu sembolleri ülkemizin belirli yerlerindeki hava durumunun nasıl olduğunu gösterir.
‰ Açık ‰ Bulutlu ‰ Gökgürültülü sağanak yağışlı
‰ Az bulutlu ‰ Sağanak yağışlı ‰ Rüzgârlı
‰ Parçalı bulutlu ‰ Dolu ‰ Karlı ‰ Sisli
Etkinlik Aşağıda verilen illerde hangi gün havanın nasıl olacağını haritalardan yararla-
narak yazınız.
Pazartesi Salı Çarşamba
Pazartesi Salı Çarşamba

 İstanbul ‡ çok bulutlu parçalı bulutlu sisli
 İzmir ‡
 Antalya ‡
 Hakkari ‡
 Samsun ‡
 Sinop ‡
 Erzurum ‡
 Edirne ‡
 Gaziantep ‡
 Ankara ‡
 Trabzon ‡
305
306
Deniz: Yerkabuğunun çukur Göl: Çevresi tamamen kara Akarsu: Yeryüzünde, yeral-
Körfez: Karanın içine sokul- bölümlerini kaplayan, bir- ile çevrilmiş, derin ve geniş,
yapınız.
tında belirli bir yatak içinde
muş deniz parçası birleriyle bağlantılı, tuzlu su tuzlu veya tuzsuz durgun su eğim boyunca sürekli veya
kütlesi örtüsü zaman zaman akan su
mış, yüksekçe kara parçası

Burun: Kıyı şeridinde ileri doğru çıkıntı yap-
hakim ve oldukça geniş bir alana yayılan bölümü
Dağ: Yerkabuğunun çıkıntılı, yüksek, eğimli yamaçlarla çevresine
Akdeniz İklimi: Yazları sıcak ve Karadeniz İklimi: Yazları

Karasal İklim: Yazları sıcak
kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. serin, kışları ılık geçer her Plato: Akarsular tarafın-
ve kurak kışları soğuk ve kar
Akdeniz, Ege ve Marmara mevsim yağışlıdır. Karadeniz dan derince yarılmış yüksek
yağışlıdır. Deniz etkisinden
Ova: Vadilerle yarılmamış düz ve geniş toprak

Bölgelerinde görülür. Bitki örtüsü bölgesinde görülür. Bitki örtü- düzlük
uzak iç bölgelerde görülür.
Etkinlik Aşağıda verilen haritadaki yeryüzü şekillerinden ve iklim özelliklerinden birer
örnek ilgili bölümlerle eşleştirilmiştir. Sizde harita üzerinden ilgili bölümlere eşleştirmeler
makidir. sü ormandır.
Aşağıdaki dilsiz haritadan yaşadığınız ili bulup boyayınız, Çevresindeki illeri farklı
renklere boyayınız. Yaşadığınız yerle ilgili istenen bilgileri tabloya yazınız.
Bölgenin çevresindeki iller

Bölgenin akarsuları
Bölgenin dağları
Bölgenin ovaları
Bölgenin gölleri
307
DOĞAL AFETLER
Doğal Afet: İnsanların kontrolü dışında oluşan sel, çığ, deprem, orman yangınları, toprak
kayması gibi olaylara doğal afet denir.
Doğal afetlere karşı alınabilecek önlemler:
Heyelan (Toprak Kayması): Doğal bitki örtüsü korunmalı ve eğimli yerler ağaçlandırılmalı.
Sel: Seli önlemek için barajlar, su kanalları ve ağaçlandırma yapılmalıdır.
Çığ: Doğal bitki örtüsü korunmalı, yamaçlara ağaç dikilmelidir.
Erozyon: Ağaçlandırma yapılmalı, akarsular üzerine baraj inşa edilmeli ve teraslama yapıl-
malıdır.
Deprem: Şehirler fay hatları üzerine kurulmamalı. Binalar sağlam zeminler üzerine yapıl-
malıdır. Evler deprem yönetmeliğine uygun olmalıdır. Dolap, vitrin gibi ağır mobilyalar duvara
sabitlenmeli, deprem çantası hazırlanmalı ve kolayca ulaşılacak bir yere konmalıdır.
Deprem çantasında olması gerekenler: İlk yardım çantası, el feneri, pil, radyo, düdük, bir
miktar para, su, bisküvi ve konserve gibi bozulmayacak yiyecekler ve kıyafet.
Deprem esnasında ve sonrasında yapılması gerekenler: Panik yapılmamalı, pencere, bal-
kon, asansör ve merdivenlerden uzak durulmalıdır. Buzdolabı, çamaşır makinesi gibi güvenli
yerlerde kollar yardımıyla baş bölgesi korunmalıdır. Deprem bitince deprem çantası ve kimlik
belgeleri alınarak bina terk edilmelidir.
Etkinlik Aşağıda görselleri verilen doğal afetlere karşı ne gibi önlemler alınmalıdır?
Yanına yazınız.
Etkinlik Deprem çantasında neler olması gerektiğini yazınız.
308
Değerlendirme 3
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 Yönleri bulmak için aşağıdakiler- Adı Soyadı:
den hangisinden yararlanamayız?

Test
A. Ağaç yosunlarından
B. Pusuladan
1 6 11
2 7 12
C. Yollardan 3 8 13
4 9 14
D. Karınca yuvalarından 5 10 15
2 Yandaki görselde 5 Bu sabah hava açık ve güneşliydi.

güneş tam tepeye Öğleye doğru bulutlar çıkmaya
geldiğinde çubuğun başladı. Öğleden sonra güneş gö-
en kısa gölgesi hangi rünmez oldu ve yağmur başladı.
yönü gösterir? Yukarıdaki hava olaylarını sem-
bollerle göstermek istersek aşa-
A. Doğu B. Batı ğıdaki sembollerden hangisini
C. Güney D. Kuzey kullanmayız?
A. B.
?
3 Yandaki şekle göre
soru işareti ile gös-
terilen yere aşağı- C. D.
dakilerden hangisi Güney
yazılmalıdır?
A. Kuzeydoğu B. Kuzeybatı 6
C. Güneybatı D. Güneydoğu
4 Babam, Meteoroloji Genel Mü-

dürlüğünde çalışıyor. Çeşitli
aletlerle yapılan ölçümlerin so- Yukarıdaki Türkiye haritasına
nuçlarını değerlendirerek hava göre hava durumu ile ilgili aşağı-
tahminlerinde bulunuyor. daki yorumlardan hangisi yanlış-
Yukarıda anlatılanlara göre Ka- tır?
dir’in babasının mesleği nedir? A. Ülkenin batısı güneşlidir.
B. Ülkenin kuzeyi bulutludur.
A. Meteorolog B. Arkeolog C. Ülkenin doğusu yağmurludur.
C. Astrolog D. Mikrobiyolog D. Ülkenin güneyi kar yağışlıdır.
309
7 Aşağıdakilerden hangisini beşeri 11 Aşağıdakilerden hangisi deprem-
unsur olarak adlandırırız? lere karşı alınacak önlemlerden
A. Dağ B. Göl değildir?
C. Baraj D. Vadi
Hastane
A. Ağaç dikmek
B. Sağlam zeminlere ev yapmak
Eczane Karakol B Manav
C. İnşaatlarda kaliteli malzeme kul-
a
Neris sokak r lanmak
ı D. Zemine uygun binalar yapmak
Alışveriş
Hastane ş merkezi
Meltem sokak C Meltem sokak

a
12
Park Cami d. Okul
(8 ve 9. soruları şemaya göre ce-

?
vaplayınız.)
8 Alışveriş merkezinin kuzeyinde

aşağıdakilerden hangisi vardır? Yukarıdaki kavram haritasına
A. Camii B. Okul göre “?” yerine aşağıdakilerden
C. Hastane D. Manav hangisi yazılmalıdır?
9 Aşağıdakilerden hangisi hastane- A. Hava olayları

nin güney doğusundadır? B. Doğal afetler
A. Manav B. Karakol C. Beşeri unsurlar
C. Okul D. Camii D. Doğal unsurlar
10 Aşağıdakilerden hangisi doğal

afet değildir? 13 Aşağıdakilerden hangisinden yö-
nümüzü bulmada yararlanama-
A. B. yız?
A. Bulut B. Gölge
C. D. C. Güneş D. Yıldız
310
Bilim, Teknoloji ve Toplum
YAŞAMIMIZDAKİ TEKNOLOJİK ÜRÜNLER

İnsanlar hayatlarını kolaylaştırmak ve çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak için zaman içerisinde
değişik araçlar icat etmişlerdir. Teknolojinin gelişmesi ile yeni icatlar yapmak ve mevcut icatları
geliştirmek mümkün olmuştur.
Teknoloji: Bir sanayi dalında, maddenin işlenerek kullanılır hâle getirilmesi için gerekli olan
bilgi ve sürece teknoloji denir.
Teknolojik Ürünler: Teknoloji kullanılarak üretilen alet ve makinelere teknolojik ürünler denir.
Teknolojik ürünleri günlük yaşantımızda, eğitim, ulaşım, sağlık, haberleşme vb. alanlarda
yaygın olarak kullanırız.
Etkinlik Aşağıda verilen teknolojik ürünlerin hangi alanda kullanıldıklarını altlarına
yazınız. Soruları cevaplayınız.
‰ Faydaları:
Ulaşım ‰ Olmasaydı ne olurdu?
‰ Faydaları:
‰ Olmasaydı ne olurdu?
‰ Faydaları:
‰ Faydaları:
‰ Faydaları:
‰ Olmasaydı ne olurdu
‰ Faydaları:
‰ Faydaları:
311
Etkinlik Aşağıdaki teknolojik ürünlerin geçmiş te ve günümüzdeki modelleri verilmiştir.
Görsellerden ve edindiğiniz bilgilerden yararlanarak teknolojik aletlerin geçmişten günü-

müze değişimini karşılaştırınız.
‰ Benzerlikler:
‰ Farklılıklar:
‰ Benzerlikler:
‰ Farklılıklar:
‰ Benzerlikler:
‰ Farklılıklar:
‰ Benzerlikler:
‰ Farklılıklar:
‰ Benzerlikler:
‰ Farklılıklar:
‰ Benzerlikler:
‰ Farklılıklar:
‰ Benzerlikler:
‰ Farklılıklar:
Etkinlik Teknolojik ürünlerin yanlış kullanımının ne gibi sorunlara yol açacağını araştırı-
nız. Edindiğiniz bilgileri aşağıya yazınız.
312
Bilim, Teknoloji ve Toplum
Etkinlik Aşağıda verilen bilim insanlarının adını icat ettikleri ürünün altına yazınız.
Gutenberg Alexander Graham Bell Alva John Fisher Antonie Van Leeuwenhoek
Karl Friedrich Benz Thomas Edison William Gilbert Wright Kardeşler
Luis Pasteur Nicolas - Jacques Conte John Logie Baird Alexander Fleming
Kuduz Aşısı
Elektrik
Etkinlik Aşağıdaki başarı öyküsünü okuyunuz. Soruları cevaplayınız.
Wright Kardeşler: 1989’da kuşların nasıl uçtukları hakkında kendilerine ipucu verebilecek
her şeyi sistemli bir şekilde incelemeye başladılar. Model uçaklarla, planörlerle yüzden
fazla deney yaptılar. 200’den fazla kanat tipi oluşturup bunları kendi yaptıkları rüzgâr
tirbünlerinde denediler. Uçak için hafif motor ve pervane tasarladılar. Nihayet 17 Aralık
1903’te uçmayı başardılar.
J Wright Kardeşler uçağın icadı sırasında ne gibi zorluklarla karşılaşmış olabilirler?
J Sizce başarıya ulaşmalarını sağlayan nedir?
J İcat etmek istediğiniz bir ürünü kısaca açıklayınız?
313
DÜNDEN BUGÜNE TEKNOLOJİ
İletişim: İnsanlar iletişim için ilk önce duman, davul, boru, güvercin gibi araçları kullandılar.
Yazının icadından sonra çeşitli malzemelerin üzerine yazı yazarak bilgi aktarmaya ve iletişim
kurmaya başladılar. Mors Alfabesiyle kullanılan telgrafın icadı uzun mesafelerle çok hızlı
bir iletişim kurulmasını sağladı. Günümüzde yaygın olarak kullanılan telefon ise 1876 yılında
Alexander Graham Bell tarafından icat edildi. Böylece iletişim faklı bir boyut kazandı. Bilgi-
sayar ve İnternetin icadı ise iletişimi çok hızlı hâle getirdi.
Ulaşım: İnsanlar uzak mesafeleri kısa sürede kat etmek için önce atlardan faydalanıyor-
lardı. Atlar, yükleri taşımak ve kızakları çekmek için de kullanılıyordu. Tekerleğin icadı ile at
arabaları ortaya çıktı. Buhar makinesinin icadı ile ulaşım ve yük taşıma amaçlı buhar makine-
lerinin gücünden faydalanan araçlar kullanılmaya başlandı. Motorun icadı ile birlikte otomo-
biller yaygınlaştı. Wright Kardeşler’in uçağı icadı ile insanların kısa sürede uzun mesafeleri kat
etmelerinin önü açılmış oldu.
Aydınlatma: İlk çağlarda insanlar güneşi ve ateşi aydınlatma aracı olarak kullandılar, Za-
manla meşale, kandil, gaz lambası gibi araçlar kullanılmaya başlandı. Thomas Edison tarafın-
dan ampulün icat edilmesi ile aydınlatma teknolojileri hızla gelişti.
Etkinlik Aşağıdaki teknolojik ürünleri gelişim sürecine göre kronolojik sıraya dizerek
şifreleri çözünüz.
T L M E İ İ Ş İ
T İ A C
U İ M C T
314
Değerlendirme 4
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 Aşağıdakilerden hangisi sağlık Adı Soyadı:
alanında kullanılan teknolojik

aletlerdendir?
Test
A. B.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
C. D.
4 I II III IV
2
Aşağıda verilen bilim insanların-

dan hangisinin yukarıda verilen Yukarıda verilen aydınlatma
görsellerle bir ilişkisi yoktur? araçlarının geçmişten günümüze
sıralanışı hangi seçenekte doğru
A. Nicolas Jocques Conte olarak verilmiştir?
B. Anton Van Leeuwenheuk
C. Karl Frederik Benz A. III, IV, I, II B. IV, II, III, I
D. Thomas Edison C. III, II, I, IV D. IV, III, I, II
5 Aşağıdaki icatlarla mucitleri eş-

leştirmelerinden hangisinde bir
Aşağıdakilerden hangisi yuka- yanlışlık yapılmıştır?
rıdaki aracın ortaya çıkmasına
öncülük etmiş bir icattır? A. Lois Pasteur - Buhar Makinesi
B. Graham Bell - Telefon
A. Ampulun icadı C. Wright Kardeşler - Uçak
B. Bilgisayarın icadı D. Thomas Edison - Ampül
C. Telefonun icadı
D. Tekerleğin icadı
315
6 Aşağıdakilerden hangisinin kulla- 10 Aşağıdaki bilim insanlarından
nım alanı farklıdır? hangisinin yapmış olduğu icadın
elektrik ile ilgisi yoktur?
A. Mikroskop B. Ultrason
C. Röntgen D. Projeksiyon A. Alexander Fleming
B. John Logie Baird
C. William Gilbert
7 D. Thomas Edison
Yukarıdaki teknolojik aletlerle

I II III IV
aşağıdaki kullanım alanları eşleş- 11
tirildiğinde hangisi dışarda kalır?
A. Sağlık B. Eğitim
C. Ulaşım D. Güvenlik Yukarıda verilenlerden hangileri
iletişim alanında kullanılan araç-
lardandır?
8 Görseldeki aletin
mucidi aşağıdakiler- A. II, IV B. I, III
den hangisidir? C. II, III D. I, IV
A. Nicola Tasla
B. John Logie Baird
I II III IV
C. Gutenberg 12
D. Einstein
9 Aşağıdakilerden hangisi diğerlerin- Yukarıda verilenlen ulaşım araç-

den daha önce kullanılmaya başla- larının geçmişten günümüze
nılan bir haberleşme aracıdır? sıralanmış hāli hangisidir?
A. Telgraf B. Mektup A. I, II, III, IV B. III, I, IV, II

C. Telefon D. İnternet C. II, I, IV, III D. II, IV, I, III
316
Üretim, Dağıtım ve Tüketim
İHTİYAÇ VE İSTEKLERİMİZ
Temel İhtiyaçlar: İnsanların yaşamlarını sürdürmek için barınma, beslenme, giyinme gibi
temel ihtiyaçları vardır.
Sosyal İhtiyaçlar: İnsanların, çevresi ile sağlıklı iletişim kurmak için duyduğu gereksinimlere
sosyal ihtiyaç denir. Gezmek, eğlenmek, müzik dinlemek, sinemaya ve tiyatroya gitmek, insan-
larla bir arada olmak gibi ihtiyaçlar sosyal ihtiyaçlardır.
İstek: İhtiyaçlarımız dışındaki nesne veya duruma karşı duyulan özlem ve arzuya istek denir.
Lüks bir araba, yeni bir cep telefonu gibi...
Etkinlik Aşağıdaki tabloyu doldurunuz.
Temel İhtiyaçlar Sosyal İhtiyaçlar İstekler

1. 1. 1.
2. 2. 2.
3. 3. 3.
4. 4. 4.
Etkinlik Aşağıdaki tablolarda verilen ihtiyaç ve isteklerimiz karşılanmadığında ne gibi
sorunlarla karşılaşacağımızı yazınız.
Temel ihtiyaçlarımız karşılanmadığında

Barınma
Giyinme
Beslenme
Sağlık
Sosyal ihtiyaçlarımız karşılanmadığında

Gezmek
Tatil
Kitap okumak
Oyun oynamak
İsteklerimiz karşılanmadığında
Oyuncak uçak almak
Dondurma almak
Cips almak
317
ÇEVREMİZDEKİ EKONOMİK FALİYETLER
İnsanlar yaşamlarını sürdürebilmek ve kolaylaştırmak için çeşitli üretim faaliyetlerini çok eski
zamanlardan beri yapmaktadır. Tarım, hayvancılık, madencilik ile başlayan üretim faaliyetleri
teknolojik gelişim ile birlikte çeşitlenmiştir. Bunun sonucu olarakta günümüzde çok sayıda meslek
grubu ortaya çıkmıştır. Ortaya çıkan üretim faliyetleri sonucuda bu ürünlerin dağıtım aşamasın-
da görev alan bir çok meslek grubu da ortaya çıkmıştır.
Etkinlik Görsellerden yararlanarak soruları cevaplayınız.
Un Fabrikası
J Çiftçi buğdayı üretebilmek için hangi harcamaları yapmaktadır?
J Çiftçi ürettiği buğdayı ne yapmaktadır?
J Çiftçi geçimini nasıl sağlamaktadır?
J Çiftçinin üretmiş olduğu buğday bizlere hangi ürünler olarak ulaşmaktadır?
Etkinlik Çevrenizde yapılmakta olan üretim faliyetlerini yazınız.
318
Üretim, Dağıtım ve Tüketim
BİZİM İÇİN ÇALIŞANLAR

Meslekler toplumun ihtiyaçlarından doğmuştur. İnsanlar hem kendi geçimlerini sağlamak
hem de toplumun ihtiyaçlarını karşılamak için çeşitli meslek dallarında çalışırlar. Zamanla
ihtiyaçlar değiştikçe meslekler de değişim göstermiştir. Eskiden var olan mesleklerin birçoğu
önemini kaybetmiş, yeni meslekler ortaya çıkmıştır. Her meslek, topluma faklı alanlarda hizmet
vermektedir. Meslekleri hizmet verdiği alanlara göre gruplandırabiliriz. Eğitim, sağlık, güvenlik,
adalet, ulaşım ve hizmet alanlarında çalışan birçok meslek grubu vardır.
Etkinlik Aşağıda görselleri verilen mesleklerin ne iş yaptığını ve hangi alanda topluma
hizmet verdiğini yazınız.
‰ Çalıştığı alan: ‰ Çalıştığı alan:

Ulaşım
Pilot
Polis
‰ Yaptığı iş: ‰ Yaptığı iş:
Uçağı kullanmak.
Öğretmen

Garson

Çiftçi
Aşcı

İtfaiyeci
Mimar

Postacı
Doktor
319
Bilinçli tüketici: Alışverişe çıkmadan önce alışveriş listesi yapar. Fiyat araştırması yapar.
Ürünlerin üretim ve son kullanma tarihlerine dikkat eder. Ürünlerin üzerinde TSE damgası olup
olmadığını kontrol eder. Fatura veya fiş alır. Elektronik ürünlerde garanti belgesinin olmasına
dikkat eder. Tüketici olarak haklarının yasalarla koruma altına alındığını bilir. Aldığı bir ürün
bozuk çıktığında fiş ya da garanti belgesiyle ürünü iade edebileceğini, iade alınmadığında ise
Tüketici Haklarını Koruma Derneğinden yardım alabileceğini bilir.
Bütçe: Belirli bir süre için tasarlanan gelir ve giderlerin tümüne bütçe denir.
Gelir: Aile üyelerinin belli bir süre içinde eline geçen paraya gelir denir.
Gider: Bir ürün ya da hizmet karşılığı harcanan paraya gider denir.
Tasarruf: Temel ihtiyaçlarımızı karşıladıktan sonra gelirimizin bir kısmını biriktirmeye tasarruf
denir.
Etkinlik Aşağıdaki görsellerde verilen bilinçli tüketici davranışlarının
neler olduğunu yazıp bunlara neden dikkat etmemiz gerektiğini açıklayınız.
‰ ‰
‰ ‰
Gelirler
Gelirler
Babanın aylık geliri Annenin aylık geliri Diğer gelirler (kira gibi)
Toplamı
Giderler
Fatura- Giderler
Kira Eğitim Ulaşım Sağlık Giyim Gıda Eğlence
lar Toplamı
TASARRUF MİKTARI:
 Giderlerimiz gelirlerimizden fazla olursa ne olur?
320
Değerlendirme 5
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 Aşağıdakilerden hangisi temel ih- Adı Soyadı:
tiyaçlarımızdan değildir?
Test
A. Beslenme B. Eğlence
1 6 11
C. Barınma D. Giyinme 2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
2 Aşağıdakilerden hangisini alırken

garanti belgesinin olup olmadığı-
na dikkat etmeliyiz?
5 Aşağıdakilerden hangisi temel ih-
A. B. tiyaçlarımızla ilgili bir görseldir?
A. B.
C. D.
C. D.
3 Marketten bir paket süt almak

isteyen Merve’nin aşağıdakilerden
hangisine dikkat etmesine gerek
yoktur? 6 Satın aldığı tablet bilgisayarı bo-
zuk çıkan Uras, satıcı veya üreti-
A. Son kullanma tarihine ci firmadan olumlu cevap alama-
B. TSE damgası olup olmadığına mıştır.
C. Fiyatına Bu durumda Uras, aşağıdaki
D. Paketin şekline kurumlardan hangisine baş-
vurmalıdır?
4 Ailede gelir ve gider dengesinin A. Sivil Toplum Örgütlerine

düzenlenmesine ne denir? B. Maliye Bakanlığına
C. Belediye Başkanlığına
A. Bütçe B. Gider D. Tüketici Haklarını Koruma
C. Tasarruf D. Gelir Derneğine
321
7 l. Reklamı çok yapılan ürünleri 11 Aşağıdaki meslek gruplarından
almak hangisi diğerlerinden farklı bir
ll. En ucuz ürünleri almak alanda hizmet vermektedir?
lll. Kaliteli ve ucuz ürünleri almak A. Manav B. Vatman
lV. Fiş veya fatura almak C. Pilot D. Makinist
Yukarıdakilerden hangileri bilinçli
tüketici davranışı değildir?
A. I, III B. I, II
C. II, IV D. III, IV 12
Aylık gelir: 1650

Giderler
8 Aşağıdaki mesleklerden hangisi bir Kira: 600 Faturalar: 300
ürünün hammaddesinin üretimin- Gıda: 300 Eğlence: 450
de görev yapar? Toplam gider: 1650
A. B.
Yukarıdaki gelir gider tablosuna
göre hangisine gereğinden fazla
harcama yapılmıştır?
C. D.
A. Kira B. Eğlence
C. Eğitim D. Gıda
9 Aşağıdakilerden hangisi hayvan- 13 “Annem aldığı ürünün son kul-

cılıkla uğraşan bir kişinin ürettiği lanma tarihinin geçmiş olduğu-
ürünlerden biri olamaz? nu görünce ürünü iade etti.”
A. Un B. Et Yukarıda bahsedilen ürün aşağı-
C. Süt D. Yumurta dakilerden hangisi olabilir?
A. B.
10 Aşağıdaki mesleklerden hangi-
si günümüzde önemini yitirmiş
mesleklerdendir? C. D.
A. Terzi B. Kasap
C. Nalbant D. Marangoz
322
Etkin Vatandaşlık
HAKLARIM
_ Çocuk hakları, tüm dünyadaki çocukların sahip olduğu evrensel haklardır ve bu hakların
korunması oldukça önemlidir. Bunun için Çocuk Hakları Platformları, UNICEF, Uluslararası Af
Örgütü gibi toplum kuruluşları bu alanda çalışmalar yapmakta ve dünyanın her yerinde çocuk
haklarını savunmaktadırlar.
Çocuk Hakları Sözleşmesi ilk kez 1989 yılında onaylanmış bugün ikisi hariç Birleşmiş Mil-
letler üyesi olan tüm ülkeler imzalamıştır. (191 ülke) Toplam 54 maddeden oluşan sözleşmeyi
ülkemizde imzalamıştır.
Etkinlik Aşağıdaki konuşma balonlarının içine, görselleri de dikkate alarak Çocuk Hak-
ları sözleşmesinden maddeler yazınız.
323
SORUMLULUKLARIM
Okulda veya aile yaşamımızda, yapmış olduğumuz davranışları düşünerek yapmalıyız. Her-
hangi bir konuda karar vermeden önce oluşabilecek olumlu ve olumsuz durumları, düşünüp
kararımızı öyle vermeliyiz. Davranışlarımız ve aldığımız kararlala ilgili sorumluluk alabilmeliyiz.
Verdiğimiz sözleri tutmalı, yaptığımız hataları kabullenmeliyiz.
Etkinlik Evde ve okuldaki sorumluluklarınızı aşağıdaki tabloya yazınız.
Evde
Okulda
Etkinlik Aşağıda verilen olaylar karşısında neler yapmanız gerektiğini yazınız.
Olay: Yapacağınız grup etkinliği için getirmeniz gereken malzemeyi getirmeyi unuttunuz.
Ne yapmak doğru olur:
Olay: Arkadaşınızdan aldığınız kalemi kaybettiniz.

Olay: Kardeşinizi parka götürmeye söz vermiştiniz ama unuttunuz.

324
Etkin Vatandaşlık
GRUP ETKİNLİKLERİM
Etkinlik Aşağıda verilen etkinlik gruplarından hangisinde yer almak istediğinizi seçip
işaretleyiniz. Soruları cevaplayınız.

Etkinlik Grupları:
Zekâ oyunları etkinliği Kitap okuma etkinliği Müzik etkinliği
Resim etkinliği Yüzme etkinliği Futbol etkinliği
Voleybol etkinliği Basketbol etkinliği Teknoloji ve kodlama etkinliği
Tiyatro etkinliği Dans etkinliği Gezi etkinliği
Araştırma etkinliği Deney etkinliği Sinema etkinliği
Çevre ve temizlik etkinliği Şiir yazma etkinliği Sosyal yardım etkinliği
J Seçmiş olduğunuz etkinliğin adı nedir?
J Etkinliği seçme nedeniniz nedir?
J Etkinlik ile ilgili yapmak istediğiniz faaliyetler nelerdir?
J Sınıf içinde hangi etkinliklerde görev alıyorsunuz?
J Okul genelinde hangi etkinliklere katılıyorsunuz?
325
BAĞIMSIZLIK VE ÖZGÜRLÜK
Yurdumuzun çeşitli yerlerinden halk tarafından seçilen temsilcilerle Atatürk’ün önderliğinde
23 Nisan 1920’de Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldı. Böylece ulusal birlik sağ-
landı. Milletin oluşturduğu bu birlik sayesinde bağımsızlık mücadelesi büyük bir güç kazandı.
TBMM’nin açılması ile ulusal egemenlik sağlandı ve yeni Türk devletinin temelleri atıldı.
Bu nedenle ülkemizin ve bireysel özgürlüğümüzün devamı için her bireye düşen sorumlu-
luklar vardır. Seçimlerde oy kullanmak, kanunlara uymak bunlardan bazılarıdır. Ayrıca sivil
toplum örgütlerine katılarak ülkemizin ve milletimizin yararına birçok çalışmalar yapmak, çeşitli
sorunlarla ilgili kamuoyu oluşturarak sorunların giderilmesine katkı sağlamakta sorumlulukları-
mızdandır. Ayrıca 15 Temmuz da olduğu gibi gerektiğinde bağımsızlığımızı savunmakta ülke-
mize karşı sorumluluklarımız dandır.
Etkinlik Aşağıdaki görsellerden yararlanarak ülkemizin bağımsızlığı ve bireysel özgürlük-
lerle ilgili üzerimize düşen sorumluluklarımızı yazınız.
Etkinlik 15 Temmuz 2016'da halkımızın ülkemizin özgürlüğü ve bağımsızlığı için yaptı-
ğı mücadeleye örnekler yazınız.
326
Değerlendirm 6
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 l. Sağlıklı büyüme, yaşama hakkı Adı Soyadı:
ll. İsim hakkı

lll. Düşüncelerini ifade etme hakkı
Test
Yukarıda verilenlerden hangileri Ço-

cuk Hakları Sözleşmesinde yer alır?

1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
A. I, II B. I, III 5 10 15
C. II, III D. I, II, III
2 Görseldeki çocuğun
aşağıdaki haklarından
5 Aşağıdaki çocukların hangisinin
hangisine sahip olma- yapmış olduğu davranış yanlıştır?
dığı öncelikli olarak söylenir?

A. Yapamayacağım işler-
le ilgili söz verdim.
A. Eğitim hakkı
B. Yatmadan önce
B. Korunma hakkı
dişlerimi fırçaladım.
C. Sağlıklı büyüme yaşama hakkı
D. Ailesi ile birlikte olma hakkı C. Yatağımı topladım.
D. Arkadaşlarıma
3 s Odamızı toplamak yardım ettim.
l Sınıfa zamanında girmek
§ Sofrayı toplamaya yardım
etmek
evdeki sorumluluklarımızdandır? 6 Aşağıdakilerden hangisi okuldaki
sorumluluklarımızdan değildir?
A. sl B. l§
C. s § D. s l § A. Beslenmemizi bitirmek.
B. Büyüklerimize söz verdiğimiz
4 Aşağıdakilerden hangisi sportif kadar tabletle oynamak.
faaliyet değildir? C. Okul eşyalarını kaybetmemek.

D. Öğretmenimizin sözünü kesme-
A. Basketbol B. Futbol mek.
C. Tenis D. Tiyatro
327
7 “Oya ve arkadaşları sahnede bir 10 TBMM nerede açılmıştır?
şiir dinletisi sundular”
Yukarıda verilen bilgiye göre Oya A. İstanbul B. Ankara
ve arkadaşlarının etkinlik grubu- C. Erzurum D. Sivas
nun ismi aşağıdakilerden hangisi
olabilir?
A. Teknoloji topluluğu
B. Basketbol topluluğu
C. Küçük ressamlar topluluğu
D. Şairler topluluğu 11 H Egemenlik Milletin olmuştur.
l Düzenli ordu kurulmasını sağ-
lamıştır.
s Ankara düşmandan kurtarıl-
mıştır.
8 l. Müzik etkinliği Yukarıda verilenlerden hangile-
ll. Hentbol etkinliği ri TBMM'nin açılması sayesinde
lll. Resim etkinliği olmuştur?
IV. Tiyatro etkinliği
Yukarıda verilenlerden hangileri A. Hs B. Hl
kültür ve sanat etkinliğidir? C. l s D. H l s
A. I, II, III B. I, III, IV

C. II, III, IV D. I, II, IV
9 TBMM ne zaman açılmıştır? 12 Çocuk Hakları Bildirgesine göre

kaç yaşına kadar her birey çocuk
A. 23 Nisan 1920 sayılır?
B. 29 Ekim 1923
C. 19 Mayıs 1919 A. 16 B. 17
D. 30 Ağustos 1922 C. 19 D. 18
328
Küresel Bağlantılar
Birleşmiş Milletler tarafından resmi olarak tanınmış ülke sayısı 193'tür. Ülkeler; bulunduk-
ları konum, coğrafi özellikler, dini inanışlar, ekonomik faaliyetler, konuşulan diller ve kültürleri
bakımından (kıyafet, yemek vb.) birbirlerinden ayrılır. Ülkelerin farklı özelliklerinin yanında, bazı
benzer özellikleri de vardır.
Ülkeler arasında çeşitli işbirliği ve ticaret anlaşmaları yapılmaktadır. Ülkemizin komşu ülke-
lerle, Türk Cumhuriyetleri ve dünyadaki bir çok ülke ile iş birliği ve ticari ilişkileri vardır.
Etkinlik Aşağıdaki dünya haritasındaki her kıtadan birer ülkeyi boyayıp adlarını yazınız.
Türkiye
Etkinlik Aşağıda verilen kıtalar üzerinde bulunan üçer ülke adı yazınız.
J Asya Kıtası J Güney Amerika Kıtası

∂ ∂
∑ ∑
∏ ∏
J Avrupa Kıtası J Afrika Kıtası
∂ ∂
∑ ∑
∏ ∏
J Kuzey Amerika Kıtası J Okyanusya (Avustralya) Kıtası
∂ ∂
∑ ∑
∏ ∏
329
Etkinlik İki farklı ülke seçiniz. Seçtiğiniz ülkelerin resimlerini bulup sınıfa getiriniz. Bu ülke-
lerle ilgili aşağıdaki soruları cevaplayıp sınıfta ülkeler hakkında öğrendiklerinizi anlatınız.
J Ülkenin adı ‡
J Ülkenin başkenti ‡
J Bulunduğu kıta ‡
J Konuşulan dil ‡
J Önemli yapıtları (Bina) ‡
J Ülkenin önemli insanları ‡
J Milli gün ve bayramları ‡
J Kültürel özellikleri ‡
J Ülkemizle olan ticari ilişkileri ‡
J Ülkenin adı ‡
J Ülkenin başkenti ‡
J Bulunduğu kıta ‡
J Konuşulan dil ‡
J Önemli yapıtları (Bina) ‡
J Ülkenin önemli insanları ‡
J Milli gün ve bayramları ‡
J Kültürel özellikleri ‡
J Ülkemizle olan ticari ilişkileri ‡
330
Etkinlik Aşağıdaki soruları cevaplayınız. Ülkemizin tarihi ve kültürel özelliklerini gösteren
resimler bulup sayfadaki ilgili bölüme yapıştırınız.
Ülkemizin adı ‡
Ülkemizin başkenti ‡
Bulunduğu kıta ‡
Konuşulan dil ‡
Ülkemizin yapıtları (Bina) ‡
Ülkemizin önemli insanları ‡
Milli gün ve bayramları ‡
Kültürel özellikleri ‡
Ülkemiz ile ilgili resimler
331
Etkinlik Aşağıdaki haritadan yararlanarak ülkemize komşu ülkelerin adını ve başkentini
yazınız.
Ülkenin Adı Başkenti Ülkenin Adı Başkenti

∂ ‡ ∫ ‡
∑ ‡ œ ‡
∏ ‡ – ‡
π ‡ Ω ‡
Etkinlik Başka ülkelerle olan ticari ilişkilerimizi örnekteki gibi yazınız.
Ülke Aldığımız Ürünler Sattığımız Ürünler

Azerbaycan Petrol ürünleri ve Gıda, Mobilya,
Pamuk İnşaat malzemeleri
332
Değerlendirme 7
Adı Soyadı:

tutunuz.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
1 Aşağıdakilerden hangisi ülkemiz-

Adı Soyadı:
de bulunan yapıtlardan biri de-

ğildir?
Test
A. B.
1 6 11
2 7 12
3 8 13
4 9 14
5 10 15
C. D.
4 I. Yunanistan
ll. İran
lll. Bulgaristan
2 Aşağıdaki ülkelerden hangisi Asya Yukarıdaki ülkelerden hangileri
Kıtası'nda bulunur? ülkemizin Avrupa Kıtası'nda yer
alan komşularıdır?
A. Yunanistan B. Nijerya A. I, II B. II, III
C. Türkiye D. Almanya C. I, II, III D. I, III
3 "Türkiye Rusya'ya sebze ve meyve 5 Aşağıda görsel - ülke eşleştir-

satıp doğalgaz almaktadır" melerinden hangisinde yanlışlık
Yukarıdaki bilgiden yola çıkarak yapılmıştır?
hangi sonuca ulaşabiliriz?
A. Fransa
A. Türkiye bu ticaretten zarar
etmektedir.
B. Rusya bu ticaretten zarar etmek- B. Mısır
tedir.
C. Ülkelerin de tıpkı insanlar gibi C. Suudi Arabistan
birbirlerine ihtiyaçları vardır.
D. İki ülke arasında anlaşmazlıklar D. Rusya
olmaktadır.
333
6 Aşağıdaki ülkelerden hangisinin 10 Aşağıdakilerden hangisi Japon-
resmi dili İngilizce değildir? ya'nın milli sporudur?
A. Yunanistan A. Futbol B. Sumo Güreşi

B. Avustralya C. Buz Hokeyi D. Tenis
C. Amerika
D. Kanada
11 "Her yıl 25 Nisan’da Çanakka-
7 Aşağıdakilerden hangisi ülkemiz- le’ye gelip askerlerimiz için An-
deki geleneksel yemeklerdendir? zak Günü anma törenleri yapa-
rız."
A. B. Yukarıdaki sözü söyleyen kişi
hangi ülkenin vatandaşıdır?
C. D. A. Almanya B. Rusya
C. Amerika D. Avustralya
8 Aşağıdaki denizlerden hangisinin

ülkemize kıyısı yoktur? 12 Türkiye hangi kıtalar üzerinde
yer almaktadır?
A. Akdeniz
B. Karadeniz A. Asya - Afrika
C. Ege Denizi B. Asya - Avrupa
D. Kızıldeniz C. Afrika - Avrupa
D. Amerika - Avustralya
9 I. Asya ll. Afrika
lll. Rusya lV. Avrupa 13 Aşağıda verilen ülke - başkent
Yukarıdakilerden hangisi bir kıta eşleştirmelerinden hangisi yanlış-
adı değildir? tır?
A. I B. II C. III D. IV A. İran - Tahran

B. Rusya - Moskova
C. Yunanistan - Atina
D. Irak - Şam
334
Cevap Anahtarı
MATEMATİK
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Değerlendirme - 1 B B A B C A D C A B B C A C
Değerlendirme - 2 C B A D D A B D B D C C B C
Değerlendirme - 3 D D C C C B B B A A C B C B
Değerlendirme - 4 C C D C D A D C C B A D C B
Değerlendirme - 5 D A C C A C D D B B A C
Değerlendirme - 6 C D D A B D B A A C B C C B A
Değerlendirme - 7 C A B D B D A C B A C C C A A
TÜRKÇE
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Değerlendirme - 1 D D B D B A C A C A C D C
Değerlendirme - 2 B C B D D D B C A A C B
Değerlendirme - 3 D A B C B A C C A B C B B B
Değerlendirme - 4 C D A C B A B D C A D
Değerlendirme - 5 A C D B D A B A C B C D B
FEN BİLİMLERİ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Değerlendirme - 1 C D A B C D A C C A A B B D
Değerlendirme - 2 C D D B A B C A D D C B A A
Değerlendirme - 3 D D A C D B B B A C A
Değerlendirme - 4 C B C B D B C A A B D B C
Değerlendirme - 5 C C B A C A A B C A D C D
Değerlendirme - 6 A C D D A B D A D D A D C C
SOSYAL BİLGİLER
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Değerlendirme - 1 D C C B D A A B A C C C
Değerlendirme - 2 A A D C C D C B D D B B
Değerlendirme - 3 C D B A D D C D C C A B A
Değerlendirme - 4 C C D D A D A B B A A D
Değerlendirme - 5 B C D A B D B A A C A B C
Değerlendirme - 6 D C C D A B D B A B B D
Değerlendirme - 7 B C C D D A B D C B D B D
335
Kaynakça
Altınköprü Tuncel, Dağınık Damla, Masal Bulutu, Hayat Yayın Grubu, İstanbul, 2013
http://catalog.mathlearningcenter.org/f iles/pdfs/PBLCCSS35-0412w.pdf (2015)
http://mufredat.meb.gov.tr
http://www.kultur.gov.tr/
https://tr.wikipedia.org
Nelson, S. R., Games and Activities with Base Ten Blocks Book 2 Eta/Cuisenaire, Vernon
Hills, 1987.
Kara, Kübra, Tren Gelir Hoş Gelir, Bilim Çocuk Dergisi, 2016, Sayı 226
Vural, Mehmet, Fedakar Kadın, Ev ve sınıf etkinlikleri antolojisi, Yakutiye yayıncılık 2002
Vural, Mehmet, Çivi, Ev ve sınıf etkinlikleri antolojisi, Yakutiye yayıncılık 2002
www.folklor.gen.tr
www.istanbul.edu.tr
www.karamantarim.gov.tr
www.tdk.gov.tr
www.ttk.gov.tr
www.tubitak.gov.tr
www.wikipedia.org
NOTLAR
336
Adı Soyad
ı:
Telefo
nunuzu
göste yan taraft
rilen şekild a
tutun eki gibi Test
uz.
“Test”
alanın
1 a işaret
leme yapm
2 6 ayınız
.
3 7 11
4 8 12
5 9 13
10 14
15
SELAHATTİN
BEKTAŞ
tımları
Kısa Konu Anla
r
Örnek Çözümle
ları
Etkinlik Sayfa
kları
Çalışma Yapra
ler
Değerlendirme

Sınıf Akıl Defterim

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sınıf Akıl Defterim

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Adı Soyad

A. 7 eçe nuc le-

ANINDA SONUCU ÖĞREN

43 Akıllı Tahta Uygulamaları İçin

Android Uygulaması IOS Uygulaması

Genel Yayın Yönetmeni

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Etkinlik Aşağıdaki sayıların bölüklerine dikkat ederek okunuşlarını yazınız.

Etkinlik Aşağıdaki sayıların okunuşlarını yazınız.

Etkinlik Aşağıda okunuşları verilen sayıları rakamlarla yazınız.

Beş bin yüz on iki Dört bin üç

Altı bin dört yüz Yedi bin yirmi üç

Dokuz bin kırk İki bin dört yüz iki

İki bin on dokuz Üç bin üç

Etkinlik Aşağıdaki sayıların okunuşlarını yazınız.

Etkinlik Aşağıda okunuşları verilen sayıları rakamlarla yazınız.

Yirmi iki bin yüz on iki Yirmi yedi bin iki

On altı bin iki yüz beş Otuz iki bin on altı

Kırk iki bin yüz yedi Kırk iki bin yüz üç

Elli iki bin kırk üç Yirmi bin on iki

Doksan üç bin kırk iki Elli bin beş

Etkinlik Aşağıdaki sayıların bölüklerine dikkat ederek okunuşlarını yazınız.

Etkinlik Aşağıdaki sayıların okunuşlarını yazınız.

Etkinlik Aşağıda okunuşları verilen sayıları rakamlarla yazınız.

Yüz beş bin üç yüz bir Yüz otuz bin on sekiz

Yüz otuz bin sekiz Yüz elli bin beş

Dört yüz bin on altı Beş yüz iki bin dokuz

Sekiz yüz bin bir Üç yüz bin yüz

4542 Dört bin beş yüz kırk iki

Etkinlik Aşağıda okunuşları verilen sayıları rakamlarla yazınız.

Altı bin yedi Altı yüz altı bin on altı

On bin yüz dokuz Sekiz yüz bir bin on iki

Elli bin beş yüz bir Yüz bin bir

Kırk iki bin otuz Yüz yirmi bin kırk sekiz

Yetmiş bin yedi Dokuz yüz dokuz bin iki

Doksan bin on dokuz Yüz bin yüz

Seksen bin sekiz yüz Beş yüz beş bin dokuz

lar, yüzler, binler, on binler, yüz binler... basamakları olarak adlandırılır.

Rakamların bulunduğu basamağa göre aldığı değere basamak değeri denir.

Bölük adları Binler bölüğü Birler bölüğü

Basamak adları Yüz binler On binler Binler Yüzler Onlar Birler

Basamak değeri 200 000 10 000 4000 500 70 8

Etkinlik Aşağıdaki tablolarda boş bırakılan bölümleri tamamlayınız.

Bölük adları Binler bölüğü Birler Bölüğü

Basamak adları Yüzler Onlar Birler

Bölük adları Birler bölüğü

Basamak adları Yüz binler On binler Binler

değerlerini örnekteki gibi yazınız.

Basamak Basamak Basamak Basamak

Basamak Basamak Basamak Basamak

Basamak Basamak Basamak Basamak

Etkinlik Aşağıda hangi basamakta hangi rakamın olduğu verilmiştir. Basamaklarına

dikkat ederek sayıları örnekteki gibi yazınız.

On binler basamağı : 3 Yüz binler basamağı : 2

toplama işlemi şeklinde yazılmasına sayıları çözümleme denir.

275 834 sayısının çözümlenişini üç farklı şekilde yapalım.

1. 2 yüz binlik + 7 on binlik + 5 binlik + 8 yüzlük + 3 onluk + 4 birlik

2. (2 x 100 000) + (7 x 10 000) + (5 x 1000) + (8 x 100) + (3 x 10) + (4 x 1)

3. 200 000 + 70 000 + 5000 + 800 + 30 + 4

Etkinlik Aşağıdaki sayıları üç farklı şekilde çözümleyiniz.

2 binlik + 4 yüzlük + 5 onluk + 2 birlik

2 on binlik + 5 binlik + 3 yüzlük + 4 onluk + 2 birlik

1 yüz binlik + 8 on binlik + 4 binlik + 5 yüzlük + 3 onluk + 1 birlik