*ÖĞRETMEN ADAYLARININ KODLAMA EĞĠTĠMĠNE BAġLAMA REFERANSLARI;

TUTUM BĠLEġENLERĠ VE MOTĠVASYON KAYNAKLARI

Dilber POLAT**
Uğur BAġARMAK***
Ümit DEMĠRAL****

ÖZET

Yeni bir teknolojiyi öğrenmek için insanların birkaç farklı nedeni vardır. Bazıları teknolojiyi
günlük gereksinimlerini pratik yollardan karşılamak için öğrenmek isterken, bazıları o teknolojik
alana özel bir ilgi beslerler. Ancak her iki durumda da yeni bir teknolojiyi öğrenmek soyut bir
girişimdir. Bu çalışma kodlama eğitimi almak için öğretmen adaylarını harekete geçiren başlangıç
referansları, tutum bileşenleri ve süreç boyunca istekli kalmalarını sağlayan motivasyon
kaynaklarının incelemesi amaçlamaktadır. Çalışma, üç farklı bölümden 30 öğretmen adayının
gönüllü katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Öğretmen adaylarının kodlama eğitimine “gönüllü” olarak
katılmasını sağlayan etkenlerin neler olduğuna odaklanılmıştır. Bu çalışma “karma yöntem”
araştırma desenlerinden “yakınsayan paralel desen” yaklaşımıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma
grubu amaçlı örneklem türlerinden biri olan “ölçüt dayanaklı örnekleme” yöntemi ile
oluşturulmuştur. Örneklem belirlenirken; temel bilgisayar dersinde başarılı olmuş, robotik
kodlamaya özel ilgisi olan, fen bilgisi, matematik eğitimi veya bilgisayar öğretim teknolojileri
eğitimi bölümlerinde üçüncü sınıfta okumakta olan ve gerektiğinde bireysel gerektiğinde grupla
birlikte çalışma becerisi gösterebilecek 10‟ar öğrenci seçilerek toplam 30 öğrencinin katılımı ile
gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak nicel bulguların elde edilmesinde, “Robotik Tutum
Ölçeği”, nitel verileri toplama aşamasında “Yapılandırılmış görüşme formu” kullanılmıştır. Nicel
veriler betimsel analiz kullanılarak, nitel veriler ise içerik analizine tabi tutularak analiz edilmiştir.
Araştırma sonuçları, robotik kodlama eğitimine başlamadan önce ve eğitim sürecinde olumlu
tutuma sahip olduklarını, kodlama eğitimi almanın onları motive ettiğini, bağımlı ve pasif
öğrenenleri daha aktif ve özerk öğrenenlere dönüştürdüğünü, onları katılımcı kıldığını, öğrenmede
ilgi çekici ve hevesli olduklarını göstermektedir. Çalışma sonuçları göz önüne alınarak, öğretmen
adaylarına kodlama eğitimi almaları için daha fazla fırsat sunulması, onların süreçteki
motivasyonlarını güçlendirmek için cesaretlendirilmeleri önerilmektedir.

Anahtar kelimler: Kodlama, tutum bileşenleri, motivasyon kaynakları, öğretmen

adayları

---****---------

*Bu Çalışma Gençlik ve Spor Bakanlığı Tarafında Desteklenen GPDP 2018-1 programı #21557 numaralı
“STEMkar Robotlar “isimli Proje kapsamında toplanan verilerden elde edilmiştir.

GĠRĠġ
İnsanoğlu var olduğundan beri her dönem ortaya çıkan yeni teknolojilere ilgi göstermiştir.
İnsanların yeni bir teknolojiyi öğrenmek için birkaç farklı nedeni bulunmaktadır; bazıları
teknolojiyi günlük işlerini kolaylaştıracak pratik nedenlerden dolayı öğrenmek isterken, bazıları o
teknolojik alana özel bir ilgi beslerler. Her iki durumda da yeni bir teknolojiyi öğrenmek, çoğu
insan için soyut bir girişimdir. Bu soyut girişimin gerçekleşebilmesi için kişinin içsel olarak
teknolojiyi kabul etmesi gerekir (XXX).
Türkiye‟de 2018 yılında yeni bir yaklaşım olarak öğretim programlarına dahil edilen STEM
konusunda yapılan çalışmalar incelendiğinde, genel olarak öğrencilerin bu yenilikçi yaklaşım
hakkında olumlu algılara sahip oldukları tespit edilmiştir (xxxxxx xxxx, xxxxx.) Damar, Durmaz
ve Önder, 2017). Damar, Durmaz ve Önder (2017) tarafından yapılan çalışmada elde edilen
sonuçlar STEM uygulamalarının öğrencilerin tutumlarını artırdığını göstermiştir. Öğrencilerle
yapılan görüşmelerde etkinlikleri ilgi çekici buldukları, yapılan eğitimin bilgi düzeylerini arttığını
ve kodlamanın hayatlarını çok değiştirdiğini belirtmişlerdir. Bunun yanı sıra öğretmenlerle yapılan
çalışmalarda öğretmenlerin de olumlu tutumlara sahip oldukları tespit edilmiştir (Yaman ve
Aşılıoğlu, 2022). Yaman ve Aşılıoğlu (2022) tarafından öğretmenlerin farkındalık, tutum ve sınıf
içi uygulama özyeterlik algılarının incelenmesi amacıyla bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Sınıf, fen
bilimleri, matematik, bilişim teknolojileri ve teknoloji tasarımı alanlarından çalışmaya katılan 5515
öğretmenin STEM eğitimine yönelik farkındalıkları orta düzeyde, tutumları ve STEM eğitimine
yönelik sınıf içi uygulama öz-yeterlik algıları olumludur. Ancak araştırma sonucunda,
öğretmenlerin bazı alt boyutlarda, örneğin ders planlarına mühendislik tasarımını ve STEM
eğitimini mevcut öğretim programına entegre etme konusunda, öz yeterlik algılarının olumsuz
olduğu belirlenmiştir. Araştırmada öğretmenlerin STEM entegrasyonu konusunda sınıf içi
uygulama öz yeterlik algılarının ise yeterli olmadığı ifade edilmiştir. Bu bağlamda yeni bir
yaklaşım ile karşı karşıya kalan paydaşların bu yeniliği kabul etmeleri ve sürdürülebilirliğinin
sağlanabilmesi için kabul/red pozisyonlarının altında yatan temel dinamiklerin açığa çıkarılmasını
zorunlu kılmaktadır. Literatürde yenilikçi yaklaşımların kabulünün altında yatan temel dinamiklerin
içsel faktörleri ön plana çıkarmaktadır (XXX). Mevcut çalışmada başlama referansı, motivasyon ve
tutum olmak üzere üç faktör incelenmiştir.
Teorik Çerçeve
Motivasyon, öğrenme sürecinde her zaman aktif olarak yer almak ve öğrenci öğrenmesinin
gelişimini etkilemek için enerji sağlamada, yönlendirmede ve olumlu öğrenci davranışlarını
sürdürmede önemli bir rol oynar (Law, Geng and Li, 2019). McClelland “Üç İhtiyaç Teorisi”nde
insan ihtiyaçlarını üç grup altında toplamaktadır. Bunlar, “başarı”, “bağlanma” ve “güç
ihtiyacı”dır (Küçüközkan, 2015). Kuramcı sonradan öğrenilebilen bu üç ihtiyacın iş
motivasyonunda etkili olduğunu belirtmiştir. Son dönemdeki çalışmalarda bu üçlü yapıya
“düşünme ihtiyacı” da eklenerek (örn. Antalyalı ve Bolat, 2017: 86 ; akt. Özçoban ve Özkul, 2019),
temel motivasyon kaynakları dörtlü yapı şeklinde ele alınmıştır.
Motivasyon öğrenciyi yeni bilgilere daha açık hale getirir. Öğrenme motivasyonu, sadece herhangi
bir duruma katılma arzusuyla ilgili değil, ortaya yeni pratikler ve hünerlerin çıkarılacağı bilgilerin
de öğrenimi ile bireylerin ve örgütlerin kendilerini ileriye taşıması daha sonrasında ise ulaştıkları
bilgilerin uygulamaya dökülmesiyle ilgili bir süreç olarak karşımıza çıkmaktadır (Ames, 1990; Akt.
Çetinkaya ve Mutlu 2020). Öğrencilerin öğrenmeye ilgi duymasını sağlamak için, öğrencilerin
öğretmen tarafından motive edilmesi gerekmektedir (XXXX).
Öğrenmenin gerçekleşmesinde önemli ve diğer bir faktör olan tutum, organize olmuş, duygu, inanç
ve davranış eğilimleri olup tutumlar, fikir ve inançlarla yakından ilgilidir, tutumda deneyimler de
önemlidir (XXXX). Bireyin belirli bir tutum nesnesine (kişi, yer, durum, olay vb.) yönelik olumlu
ya da olumsuz duygu derecesi olarak da betimlenebilir. Bireyin çevresindeki bir konuya ilişkin
sahip olduğu bir tepki ön eğilimi olup eylemleri ortaya koymadan önce niyeti ifade eder. Alan
yazında tutum bileĢenleri “bilişsel (bilgi)”, “duyuşsal (duygusal)” ve “davranış eğilimi” olmak
üzere üç kategori altında ele alınmaktadır (Solomon, 2004 Akt. Bacaksız, 2013). Bunlar sırasıyla;
Bilişsel Bileşen; Bir nesnenin iyi-kötü, olumlu-olumsuz, olarak yorumlanmasında bilgi ve
değerlendirme, inanç ve beklentilerle doğrudan ilgili, bir süreç, bireyin tutum öğesiyle ilgili bilgiyi
öğrenmesi ve mantıktan geçirmesi gerekir.
Duyuşsal bileşen; tutum öğesine duyulan, sevme, korku, nefret, kıskançlık, sempati, kızma hisleri
ve hoşgörüdür. Duygusal bileşenin oluşumunda etkili öğeler, bilgi ve düşünceler, alınan ödül ve
cezalar ile geçmişteki deneyimlerdir.
Davranış Eğilimi Bileşeni; bir nesneye davranış sergilemeden önce bireyin hazırlığıdır, ön
hazırlıktır. Şekil 1‟de mevcut araştırmanın kuramsal temellerini oluşturan bileşenlere ilişkin
diyagramlara yer verilmiştir.

Bağlanma Bilişsel Duyuşsal

Güç İhitiyacı (Duygusal)
(ait olma) (Bilgi)

Başarı Düşünme
ihtiyacı İhtiyacı Davranış
Eğilimi

Motivasyon Kaynakları (Küçüközkan, 2005) Tutum Bileşenleri (Solomon, 2004, Akt.

Bacaksız, 2013 )
Şekil 1. Motivasyon kaynakları ve tutum bilenleri

Motivasyon kaynakları (Küçüközkan, 2005)

Tutum
Bileşenleri

Robotik kodlama
için Başlama
Referansı

Motivasyon
kaynakları

Şekil 2. Çalışmaya başlama sürdürme niyeti modellemesi

Literatürde, robotik kodlama eğitimine ilişkin tutum konusundaki çalışmalar incelendiğinde büyük
bir kısmında “kodlamaya yönelik tutum” şeklinde yani “bütüncül olarak” ele alındığı
görülmektedir (Yao, 2011; Papavlasopoulou, Sharma & Giannakos, 2018; Akkuş, Özhan ve Kan,
2019; Akkuş ve Bilgin, 2021). Oysa tutum bileşenlerinin ayrı ayrı ele alınarak katılımcıların duygu,
düşünce ve davranışlarının hangi bileşen altında yer aldığına dair ayrıştırma yapılması oldukça
önemlidir. Öğretmen adaylarının disiplinler arası heterojen bir grupla birlikte kodlama eğitimi
almak istemesinin olağan koşullarda anlaşılır olsa da; bu çalışmanın ders dışı saatlerde haftada 3
saat, 8 hafta boyunca, derslerin de yoğun olduğu zamanlarda ve başka anabilim dalından
öğrencilerle çalışacaklarını, kurs dışında da çalışacaklarını bilmelerine rağmen gönüllü olmaları;
güçlü motivasyon kaynaklarına dayandığını düşündürmektedir. Öğretmen adaylarının yoğun ders
döneminde yine yoğun olan bu eğitime katılma konusundaki başlangıç referansları, süreçteki tutum
bileşenleri ve motivasyon kaynakların ayrı ayrı ele alınarak incelendiği bu çalışmanın literatürde
önemli bir boşluğu dolduracağı düşünülmektedir.
AraĢtırmanın amacı
Bu çalışmanın amacı kodlama eğitimi almak için öğretmen adaylarını harekete geçiren tutum
bileşenleri ve süreç boyunca motivasyonlarını sağlayan motivasyon kaynaklarının incelenmesidir.
Bu amaca yönelik aşağıdaki alt problemlere cevaplar aranmıştır.
1. Öğretmen adaylarının robotik kodlama eğitimine başlama referansları nelerdir?
2. Öğretmen adaylarının robotik kodlama eğitimine gönüllü olarak katılmalarını sağlayan
tutum bileşenleri nelerdir?
3. Öğretmen adaylarının robotik kodlama eğitimi boyunca, eğitime olan ilgi ve isteklerinin
sürekliliğini sağlayan motivasyon kaynakları nelerdir?
YÖNTEM:
Araştırma karma yöntem araştırma desenlerinden yakınsayan paralel desen kullanılarak
gerçekleştirilmiştir. Yakınsayan paralel desen araştırmacının, nicel ve nitel aşamaları araştırma
sürecinin aynı olan bir aşamasında eş zamanlı olarak uygulamasıyla oluşur. Bu desen yöntemlere
eşit öncelik verir, çözümleme sırasında bu aşamaları birbirinden ayrı tutar ve daha sonra genel
yorumlama yaparken sonuçları birleştirir (Creswell ve Plano, 2014, s.79). Araştırmada yakınsayan
paralel desenin tercih edilmesinin en önemli sebebi toplanan nicel veriler ile öğretmen adaylarının
kodlama eğitimin almak için gönüllü olmalara zemin oluşturan tutum ve motivasyona ilişkin genel
durumu ortaya koyarken nitel veriler ile aynı zamanda kodlama eğitimine ilişkin duygu, düşünce ve
beklentilerin derinlemesine analiz etmek ve mevcut durumu daha iyi açıklayabilmektir.
ÇalıĢma grubu
Araştırma fen bilgisi, matematik eğitimi ve BÖTE bölümlerinde üçüncü sınıfta okumakta olan
öğrencilerden oluşan üçer kişilik toplam 30 öğretmen adayının katılımı gerçekleştirilmiştir. Tablo
1‟de katılımcıların demografik özelliklerine göre dağılımı gösterilmiştir.
Tablo 1. Öğretmen adaylarının demografik özellikleri
DeğiĢken Kategori f (%)
Cinsiyet Kız 21 70,00
Erkek 9 30,00
Bölüm BÖTE 10 33,30
Fen Bilgisi Eğitimi 10 33,30
Matematik Eğitimi 10 33,30
TOPLAM 30 100,00

Araştırma grubu seçkisiz olmayan örnekleme yöntemlerinden, amaçlı örneklem çeşitlerinden biri
olan ölçüt dayanaklı örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir.
Katılımcı seçilmesinde belirlenen ölçütler;
 Bilgisayar Teknolojileri dersini başarıyla tamamlamış olmak,
 Fen bilgisi eğitimi, matematik eğitimi veya BÖTE üçüncü sınıf öğrencisi olmak,
 Gerektiğinde bireysel, gerektiğinde grupla birlikte çalışma becerisine sahip olmak,
 Robotik kodlama eğitimine katılımda gönüllü olmak şeklinde belirlenmiştir.
Veri toplama araçları ve süreci
Veri toplama aracı olarak nicel bulguların elde edilmesinde, Şişman ve Küçük (2018) tarafından
geliştirilmiş olan “Robotik Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçek ilk olarak Cross ve diğerleri
(2016) tarafından öğrencilerin robotik etkinliklerine yönelik tutumlarını belirlemek üzere Robotik
Tutum Ölçeği (RTÖ) (The robotics activity attitudes scale- RAAS) olarak geliştirilmiş olup Şişman
ve Küçük (2018) tarafından Türkçeye uyarlanmıştır. Söz konusu ölçek; dört faktörlü ve 24 maddeli
bir ölçektir. Tablo 2‟de Robotik tutum ölçeğinin faktörleri ve Cronbach Alpha güvenirlik düzeyleri
verilmiştir.
Tablo 2.Robotik tutum ölçeği (Şişman ve Küçük, 2018)
Faktörler Faktör Adı Cronbach Alpha (α)
1. Faktör Öğrenme İsteği 0,925
2. Faktör Özgüven 0,860
3. Faktör Bilgi İşlemsel Düşünme 0,815
4. Faktör Takım Çalışması 0,732
Toplam 0,932
Ölçeğin açıklanan varyans oranı %61, 744

Araştırmanın nitel aşamasında ise açık uçlu 6 adet sorulardan meydana gelen yapılandırılmış
görüşme formu kullanılmıştır.
Öğretmen GörüĢleri YapılandırılmıĢ GörüĢme Formu
Öğretmen görüşleri yapılandırılmış görüşme formu geliştirilirken sırasıyla;
1. Literatür taranmış ve çeşitli konularda gerçekleştirilmiş öğretmen adayı görüşleri incelenmiş ve
robotik kodlama eğitimine ilişkin tutum ve motivasyon konusunda öğretmen adaylarını ortak
paydada buluşturacak 8 adet soru geliştirilmiştir.
2. Bu sorular kapsam ve yapı geçerliliği için fen eğitimcisi 3 uzmana gönderilmiş ve gelen öneriler
doğrultusunda 2 soru tamamen çıkarılmış 6 soru ise düzeltilerek yeni bir taslak form
oluşturulmuştur.
3. Taslak form Çarkçı„nın (2020; sy.39) belitmiş olduğu izlence doğrultusunda 5 alan uzmanına
gönderilerek her bir maddenin görüşme konusunu temsil düzeyine “Uygun”, “Uygun ama
Düzeltilmesi gerekir” ve “Uygun değil” şeklinde dönütler alınarak Kapsam Geçerlik Oranı (KGO)
hesaplanmıştır [KGO(8)=0,99].
4. Analiz neticesinde bir soru (M7) uyum katsayısını düşürdüğü için formdan düşmüş, bir madde
ise (M4) iki soruya dönüştürülmüştür.
5. Standardizasyon işleminden önce bir Türkçe uzmanına okutularak dil geçerliği sağlanmıştır.
6. Görüşme sorularının yönergesi hazırlanarak nihai form oluşturulmuştur.
7. Form 4 öğretmen adayının katıldığı pilot uygulamada test edilmiştir.
8. Geliştirilen form araştırmada kullanılmıştır.
Uygulama Süreci (BU KISMI UĞUR HOCA YAZSA ĠYĠ OLUR)
Araştırmanın uygulama sürecinde öğretmen adayları haftada 3 saat ve toplam 8 hafta boyunca
……./ … / …. / eğitimi almışlardır. Bu süreçte nicel ve nitel veriler eş zamanlı olarak toplanmıştır.
Eğitim sürecinde sırasıyla;
1.
2.
3.
Verilerin Analizi
Nitel ve nicel veriler eş zamanlı olarak ayrı ayrı toplanmış, ayrı ayrı analiz edilmiş ve raporlaştırma
aşamasında nicel ve nitel sonuçlar ilişkilendirilmiştir.
1. Nicel verilerin analizi betimsel analiz,
2. Nitel verilerin analizi içerik analizi ile gerçekleştirilmiş,
3. İlişkilendirme: Araştırma sonuçlarının raporlaştırılması aşamasında nicel ve nitel sonuçlar
ilişkilendirilmiştir.
BULGULAR
Bu kısımda sırasıyla nicel, nitel bulgular ve bu bulguların ilişkilendirilmesine yer verilmiştir.
Aşağıdaki Tablo 3‟de öğretmen adaylarının tutum maddelerine vermiş oldukları yanıtların dağılımı
sunulmuştur.
Tablo 3. Robotik tutum ölçeği maddelerine verilen yanıtların dağılımı
Alt boyutlar Tutum maddeleri N ̅ S
Robotik hakkında daha fazla bilgi edinmek
30 4,40 0,72
isterim.
Robotların nasıl çalıştıkları konusunda
30 4,37 0,72
meraklıyımdır.
Öğrenme isteği Robotik etkinlikleri yapmaktan hoşlanırım. 30 4,31 0,76
Karmaşık olsa bile, robotik teknolojisiyle ilgili
30 4,21 0,82
her şeyi öğrenmek isterim.
Robotlar hakkında tv programları izlemeyi
30 3,72 0,92
ve/veya kitap okumayı severim.
Robot yapabilme yeteneğime güvenirim. 30 3,53 1,01
Ben robotik alanında uzman olabilecek bir
30 3,47 0,94
kişiyim.

Özgüven Bir robot programlayabilirim. 30 3,10 1,06

Bir robot yapabilirim. 30 3,10 1,06
Bir bilgisayar programı yazabilirim. 30 3,07 1,34
Robot yapmada iyiyimdir. 30 2,97 1,25

Bilgi işlemsem Problemleri mantıklı bir şekilde çözerim. 30 4,30 0,79

düşünme Karmaşık problemleri çözmeyi severim. 30 4,13 0,97
İyi bir grup üyesiyimdir. 30 4,27 0,83
Takım çalışması
Grup olarak çalışmaktan hoşlanırım. 30 3,97 1,13
Tablo 3 incelendiğinde görüleceği üzere tutum alt boyutlarından ilki olan “öğrenme isteği”dir. Bu
faktörde öğretmen adayları en yüksekten düşüğe doğru sırasıyla; robotik hakkında daha fazla bilgi
edinmek istediklerini ( ̅=4,40), robotların çalışma prensibi konusunda meraklı olduklarını ( ̅=3,72),
karmaşık olsa bile robotik teknolojisiyle ilgili her şeyi öğrenmek istediklerini ( ̅ =4,37), robotik ile
ilgili yeni fikirleri keşfetmekten zevk aldıklarını ( ̅=3,72), robotik etkinlikleri yapmaktan
hoşlandıklarını ( ̅=4,31) ve en düşük oranda öğrenme isteğini ise robotlar hakkında TV programları
izlemek ve robotlar hakkında kitap okumak ( ̅ =3,72) konusunda göstermişlerdir.
Bu bulgu öğretmen adaylarının robotik kodlama ve robotlar konusunda bilgi, fikir ve beceri edinme
konusunda meraklı olduklarını ancak bunları izleyerek ve okuyarak yani pasif bir şekilde değil,
doğrudan deneyimleyerek öğrenmek istediklerini göstermişlerdir. Bu bağlamda “Robotlar
hakkında TV programları izlemeyi ve/veya kitap okumayı severim ( ̅ =3,72) maddesi en düşün
oranda karşılık bulan öğrenme şekli olmuştur.
Öğretmen adayları özgüven alt boyutunda, sırasıyla; “Robot yapabilme yeteneklerine
güvendiklerini ( ̅ =4,37), robotik alanında uzmanlaşma potansiyeline sahip olduklarını ( ̅ =4,37),
robot programlayabileceklerini ( ̅ =4,37), robot yapabileceklerini ( ̅ =4,37), bilgisayar programı
yazabileceklerini ifade edenken en düşük oranda “Robot yapmada iyiyimdir.” maddesine yanıt
vermişlerdir. Bu bulgu öğretmen adaylarının robot yapabilme yeteneği, robotik kodlama ile yazılım
konularında kendilerine güvenleri yüksek iken, fiilen robot yapma konusunda desteğe ihtiyaç
duyduklarını göstermektedir.
Bilgi işlemsem düşünme alt boyutunda öğretmen adayları problemleri mantıklı bir şekilde
çözdüklerini ( ̅=4,30) ve karmaşık problemleri çözmeyi sevdiklerini ( ̅=4,13) ifade etmişlerdir.
Takım çalışması alt boyutunda ise iyi bir grup üyesi olduklarını ( ̅=4,27) ve grup olarak
çalışmaktan hoşlandıklarını belirtmişlerdir ( ̅ =3,97).
Aşağıdaki Tablo 4‟de öğretmen adaylarının kodlama eğitimine katılmalarının altında yatan tutum
bileşenlerinin açığa çıkarılması amacıyla “Niçin bu projede görev almak istediniz?” sorusuna
verilen yanıtların içerik analizinden elde edilen bulgulara yer verilmiştir.
Tablo 4. Katılımcıların kodlama projesinde görev almalarını sağlayan tutum maddeleri
Tema Kategori Kod n Katılımcı
Davranışsal Geleceğe yatırım 17 Ö1, Ö3, Ö16, Ö20, Ö21,
bileşen Eylem
Kendimi geliştirmek 15 Ö2, Ö24
Mesleğime katkı için 23 Ö1, Ö4, Ö10,
Duyuşsal İlgimi çektiği için 29 Ö5, Ö6, Ö7, Ö9, Ö14, Ö27
Bileşen İlgi
İki ders entegresi olduğu için 11 Ö15, Ö26,
Heyecan olsun diye 15 Ö8G
Duygular
Merak ettiğim için 14 Ö17, Ö14, Ö26, Ö28
Eğlenceli 23 Ö13, Ö25
Bilişsel Yeni bilgi öğrenmek için 26 Ö4, Ö18, Ö19, Ö11,
Bileşen
Bilgi Hatırlamak için 1 Ö23
Öğrencilerime faydalı olmak için 16 Ö17, Ö12,
Güncel teknolojiye hakim olmak 12 Ö29, Ö30

Tablo 4‟e göre 30 katılımcının görüşleri incelendiğinde, ilgili soruya ilişkin 202 gerekçe alınmıştır.
Bu gerekçeler sırasıyla ilgimi çektiği için (n:29), yeni bilgi öğrenmek için (n:26), mesleğime katkı
için (n:17), geleceğe yatırım), (n:17), öğrencilerime faydalı olmak için (n:16), kendimi geliştirmek),
(n:15), heyecan olsun diye (n:15), merak ettiğim için (n:14), eğlenceli bir eğitim (n:23) güncel
teknolojiye hakim olmak (n:12), iki ders entegresi olduğu için (n:12), hatırlamak için (n:1)
şeklinde sıralanmıştır. Bu gerekçeleri içeren kodlar eylem, ilgi, duygu ve bilgi kategorileri altında
toplanarak “Bilişsel Bileşen” ve “Duyuşsal Bileşen” ve “Davranışsal Bileşen” temaları çatısı
altında toplanmıştır.
Katılımcılardan gelen cevapların 78‟i duyuşsal bileşen teması hakkındadır. Bu temaya yönelik
olarak Ö8 kodlu öğretmen adayı “heyecan olsun” şeklinde bir gerekçe ileri sürmüştür. Yine bu
tema ile ilgili Ö15 kodlu öğretmen adayı, “matematik ile bilgisayar yakın olduğu için” şeklinde bir
açıklama yapmıştır.
Katılımcılardan gelen cevapların 69‟u davranışsal bileşen teması ile ilgilidir. Bu temaya yönelik Ö1
kodlu öğretmen adayı “ileride meslek hayatımda bana avantaj sağlayacağını düşünüyorum”
şeklinde bir gerekçe ileri sürmüştür. Yine bu temaya yönelik olarak Ö2 kodlu katılımcı “kendimi
donanımsallaştırmak için” ifadesini kullanmıştır. Ö4 kodlu öğretmen adayı ise “öğrenmek için
öğretmenlik hayatımda işe yarayacağı için” ifadesini kullanmıştır. Benzer şekilde Ö10 kodlu
öğretmen adayı bu soruya yönelik olarak “mesleğim açısından iyi olacağını düşündüğüm için”
şeklinde bir gerekçe ileri sürmüştür.
Katılımcılardan gelen cevapların 55‟i ise bilişsel bileşen teması hakkındadır. Bu tema ile ilgili Ö18
kodlu öğretmen adayı yapmış olduğu açıklamada “kendi bölümümden farklı bir şey öğrenmek
istedim” ifadesini kullanarak yine profesyonel gelişime vurgu yapmıştır. Yine bu tema kapsamında
Ö23 kodlu öğretmen adayı, “pek bir nedeni yok hatırlamak için başvurdum” şeklinde bir gerekçe
ortaya koymuştur.
Aşağıdaki Tablo 5‟te öğretmen adaylarının kodlama eğitimine katılmalarının altında yatan tutum
bileşenlerinin açığa çıkarılması amacıyla “Robotik kodlama projesinin size neler kazandıracağını
düşünüyorsunuz” sorusuna ilişkin bulgulara yer verilmiştir.
Tablo 5. Robotik kodlama projesinden beklentiler
Tema Kategori Kod n Katılımcı
Davranışsal Eylem Faydalı proje yapmak için 12 Ö2, Ö5
bileşen
Yaratıcılık 5 Ö9, Ö19, Ö12, Ö14,
Girişimcilik 2 Ö9
Donanımlı öğretmen olmak için 20 Ö10, Ö25, Ö26
Davranışlar Farklı bakış açısı kazandırır 15 Ö4, Ö16, Ö15,
Hobi 6 Ö2, Ö27, Ö2, Ö27
Bilişsel Bilgi Kodlama öğrenmeyi 24 Ö3, Ö21, Ö11, Ö29
Bileşen
Yeni bilgi öğrenmek için 13 Ö6, Ö20, Ö23
Farkında olma Önemli bir proje 11 Ö7, Ö28
Bilmiyorum 3 Ö17, Ö13, Ö30

Tablo 5‟e göre 30 katılımcının görüşleri incelendiğinde, ilgili soruya ilişkin 111 kazanım ifadesi
ortaya koymuşlardır. Bu maddelerin “Bilişsel” ve “Davranışsal” bileşen temaları ile ilgili olduğu
görülmektedir. Ayrıca yanıtlardan ikisi konu dışı olduğu için herhangi bir tema altında
sınıflanmamıştır. Öğretmen adaylarının bu projeden beklentilerini içeren tutum kodları sırasıyla
kodlama öğrenmek (n:24), donanımlı öğretmen olmak (n:20), farklı bakış açısı kazanmak (n:15),
yeni şeyleri öğrenmek (n:13), insanlara faydalı tasarımlar yapmak (n:12), hobi edinme (n:6),
yaratıcılığını geliştirmek (n:5), girişimcilik becerisini geliştirmek (n:2) şeklinde belirtmişlerdir.
Katılımcılardan gelen cevapların 60‟ı (%54) davranışsal bileşen teması hakkındadır. Bu temaya
yönelik Ö2 kodlu katılımcı, “proje yapımlarında yararıma olacak” şeklinde bir açıklama
yapmıştır. Yine bu temaya yönelik Ö4 kodlu katılımcı, “bakış açımı değiştireceğini düşünüyorum”
demiştir. Bu temaya vurgu yapan Ö4 kodlu katılımcı, “bakış açımı değiştireceğini düşünüyorum”
şeklinde bir ifade kullanmıştır. Bu tema kapsamında altı katılımcı girişimcilik ve yaratıcılık
kategorilerine ait ifade kullanmıştır. Ö9 kodlu katılımcı, “ürün oluşturma, girişimcilik” ifadesini
kullanırken Ö30 kodlu katılımcı, “yeni bir şeyler üretebileceğimi düşünüyorum” ifadesi ile
yaratıcılığa vurgu yapmıştır. Son olarak bu tema ile ilgili Ö10 kodlu katılımcı, “donanımlı bir fen
bilgisi öğretmeni olmayı” ifadesini kullanmıştır.
Katılımcılardan gelen cevapların 51‟i (%46) bilişsel bileşen teması hakkındadır. Bu temaya
yönelik Ö3 kodlu katılımcı, “Robotik kodlamayı en ince ayrıntısına kadar öğrenme istiyorum ”
ifadesini kullanmıştır. Bu tema kapsamında Ö7 kodlu katılımcı, “benim için çok önemli bir proje
olacağını düşünüyorum” ifadesi ile konuya yönelik farkındalığını göstermiştir.
Aşağıdaki Tablo 6‟da öğretmen adaylarının kodlama eğitimi süresince motivasyonlarını sağlayan
motivasyon kaynaklarının açığa çıkarılması amacıyla “Dersin sonunda neleri biliyor veya
yapabiliyor olmayı istersiniz?” sorusuna ilişkin bulgulara yer verilmiştir.
Tablo 6. Kodlama eğitimi sonunda varılmak istenen hedefler (motivasyon)
Tema Kategori Kod n Katılımcı
Hayalimdeki projeyi yapmayı 14 Ö2
Kodlama ve Arduino 10 Ö4G, Ö6G, Ö18,
Güzel bir proje yapmayı 18 Ö5G2BK
Başlangıç Başarı ihtiyacı Robot yapmayı 13 Ö7, Ö20, Ö10, Ö12,
referansı
Programa dair her şeyi yapmayı 12 Ö9, Ö13,
Öğretileni öğrenmek 10 Ö16, Ö17,
Drone uçurmak 10 Ö16
Uzaktan kontrol edilen araç yapmayı 11 Ö19, Ö26,
İnsanlığa faydalı proje yapmayı 11 Ö3, Ö28,
Kendi fikirlerimi yansıtmak 20 Ö15,
Ait olma Mesleğimi geliştirmek 10 Ö27, Ö29, Ö30
Ülkemi temsil etmek 14 Ö24
Teknoloji yarışmalarına katılmak 13 Ö21, Ö22,
Güç ihtiyacı Kendi teknoloji ekibimi kurmak 10 Ö25
Robot seri üretimi 14 Ö23,
Gerektiğinde bireysel gerektiğinde
Ö26, Ö28,
Bağlanma grupla çalışma becerisine sahibim 30
ihtiyacı Grup başarısı gerektiğinde fedakarlık
Ö11G, Ö14
yapabilirim 28

Tablo 6‟ya göre 30 katılımcının görüşleri incelendiğinde, ilgili soruya ilişkin 190 motivasyon
kaynağı ortaya koymuşlardır. Bu motivasyon kaynakları “Başarı ihtiyacı”, “Güç ihtiyacı” ve “Ait
olma ihtiyacı” ve bağlanma ihtiyacı temalarından oluşmaktadır.
Öğretmen adayları eğitim sürecinde onları motive eden hedeflerini sırasıyla; kendi fikirlerimi
yansıtmak (n:20), güzel bir proje yapmak (n:18), ülkemi temsil etmek (n:14), robot seri üretimi
(n:14), hayalimdeki projeyi yapmak (n:14), teknoloji yarışmalarına katılmak (n:13), robot yapmak
(n:13), programa dair her şeyi yapmayı (n:12), uzaktan kontrol edilen araçlar yapmak (n:11)
insanlığa faydalı projelere imza atmak (n:11), mesleğimi geliştirmek (n:10), kod yazabilmek ve
kodlama yapmak (n:10) ve arduino öğrenme (n:10), kendi teknoloji ekibimi kurmak (n:10), drone
uçurmak (n:10) şeklinde ifade etmişlerdir.
Öğretmen adaylarının görüşme sorusuna yönelik vermiş oldukları cevapları incelendiğinde, ifade
edilen motivasyon kaynağının 109‟u (%57) başarı teması ile ilgilidir. Bu motivasyon kaynağına
yönelik gelen 9 cevap robot yapma ile ilgilidir. Örneğin Ö7 kodlu öğretmen görüşme sorusuna
karşılık “kendim robot yapmayı isterdim” şeklinde bir ifade kullanmıştır. Katılımcılardan gelen
cevaplardan beşi kod yazabilme isteği ile ilgilidir. Örneğin Ö27 kodlu öğretmen “robotik kodlama
Arduino ve daha birçok şey” şeklinde bir görüş belirtmiştir. Başarı teması kapsamında görüş
belirten Ö2 kodlu katılımcı “hayalimdeki projeyi yapmak istiyorum” şeklinde bir görüş ortaya
koymuştur.
Öğretmen adaylarının vermiş olduğu cevapların 44‟ü (%23) ait olma ihtiyacı teması ile ilgidir. Bu
temaya yönelik Ö3 kodlu öğretmen “insanlığa faydalı bir şey” ifadesini kullanmıştır. Güç ihtiyacı
teması altında 37 kod yer almakta olup bu kodlar toplam ifadelerin %19‟unu oluşturmaktadır. Bu
bağlamda Ö22 kodlu öğretmen adayı “ileride Teknofest ve Tübitak gibi platformlarda
tasarladığımız robotu sunmak istiyoruz. Biraz daha geliştireceğimiz yerleri var tabi” şeklinde ifade
etmiştir.
Aşağıdaki Tablo 7‟de öğretmen adaylarının kodlama eğitimi süresince motivasyonlarını sağlayan
motivasyon kaynaklarının açığa çıkarılması amacıyla “Özellikle ne tür bir robot tasarlamak
istersiniz?” sorusuna ilişkin bulgulara yer verilmiştir.
Tablo 7. Tasarlamayı planladıkları Robotların işlev ve kullanım alanları (motivasyon)
Tema Kategori Kod n Katılımcı
İnsanlara faydalı 19 Ö1, Ö7,
Ait olma Doğaya faydalı 7 Ö5, Ö12
Yenilenebilir enerji kaynaklı 6 Ö5
Enerji harcamayan 6 Ö16,Ö15,
Çoklu fonksiyon 8 Ö2,
Robotlar üzerinde düşünürüm 27 Ö20,
İcatlar üstüne düşünürüm 26 Ö11
Motivasyon
Düşünme Mutfak robotu 6 Ö17,
Kaynağı
ihtiyacı Drone 7 Ö18,
İnsansı 8 Ö21
Görev hatırlatıcı (sekreter) 8 Ö14
Yapay zekâ destekli robot 8 Ö23, Ö27,
Araba tarzı robot 8 Ö29
Eğitime faydalı 9 Ö4G, Ö10
Başarı ihtiyacı
Daha önce yapılmamış bir icat 8 Ö3G

Tablo 7‟de görülmektedir ki; öğretmen adaylarını robot tasarlamaya yönelten üç motivasyon
kaynağı saptanmıştır. Bunlar: ait olma ihtiyacı, düşünme ihtiyacı ve başarı ihtiyacıdır. Öğretmen
adaylarını tasarlamak istedikleri robotların işlevine ve kullanım alanına motive eden 108
motivasyon kaynağından 38‟i (%35) ait olma ihtiyacı, 53‟ü (%49) düşünme ihtiyacı, 17‟si (%16)
başarı ihtiyacıdır.
Öğretmen adayları eğitim sonunda ulaşacakları tasarım aracığıyla motive olduklarını bu tasarımın
insanlara faydalı (n:19), eğitime faydalı (n:9), çoklu fonksiyon (n:8), insansı (n:8), görev hatırlatıcı
(sekreter) (n:8), yapay zekâ destekli robot (n:8), araba tarzı robot (n:8), doğaya faydalı (n:8), daha
önce yapılmamış bir icat (n:7), drone (n:7), yenilenebilir enerji kaynaklı (n:6), enerji harcamayan
(n:6) ve mutfak robotu tasarlamak (n:6) istediklerini belirtmişlerdir.
Katılımcılardan gelen cevaplar incelendiğinde öğretmen adaylarını robot tasarlamaya yönlendiren
motivasyon kaynakları incelendiğinde, düşünme ihtiyacının bir motivasyon kaynağı oluştuğu
görülmektedir. Düşünme ihtiyacı teması ile ilgili açıklamalarda bulunan öğretmen adayları yeni bir
ürün tasarlama şeklinde alternatif fikirler üretmektedirler. Bu motivasyon kaynağına yönelik Ö23
kodlu öğretmen adayı, “yapay- zeka destekli robot tasarlamak isterim” şeklinde bir açıklama
yapmıştır. Bu temaya yönelik görüş bildiren Ö14 kodlu öğretmen adayı, “asisten bana yardımda
bulunsun diye hem de görevlerimi hatırlatır” şeklinde görüş bildirmiştir.
Öğretmen adaylarını robot yapmaya motive eden bir diğer motivasyon kaynağı ait olma ihtiyacı
teması ile ilgilidir. Katılımcılardan gelen cevapların 38‟i insanlığa ve doğaya yönelik uyum ve
pozitif ilişkileri sürdürme amacıyla görüş ortaya koymuşlardır. Bu tema kapsamında Ö5 kodlu
katılımcı “hem doğaya faydalı hem de yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanacağım bir proje
olsun isterim” şeklinde ifade kullanmıştır.
Aşağıdaki tabloda öğretmen adaylarının Robotik kodlama sürecinde motivasyonlarını canlı tutan ve
motivasyonunu olumsuz etkileyen durmalara yönelik yanıtlarının içerik analizi tablolaştırılarak
sunulmuştur.
Tablo 8. Öğretmen adaylarının süreçteki motivasyon kaynakları ve olumsuz etkenler
Tema Kategori Kod n Katılımcı
3D yazıcı kullanmak 28 Ö26,
Süreçte motivasyonu
canlı tutun Robot yapmak 8 Ö30
kazanımlar
Drone uçurmak 9 Ö26,
(Özerk öğrenen)
Arduino yazılım 30 Ö22
Sadece teorik olursa 30 Ö4
Uygulama azsa 12 Ö18
Sadece izlersem 9 Ö21
Derse katılımım teşvik
Ö6
Süreçteki edilmezse 4
motivasyon
Malzeme eksikse 17 Ö30
Motivasyonu bozan
Süre sınırlıysa 6 Ö5
durumlar (Pasif
öğrenen) Grup arkadaşlarım yavaşsa 8 Ö2
Grup arkadaşlarım bilmiyorsa 6 Ö19
Grup arkadaşlarımdan geri
Ö11
kalırsam 19
Devre/yazılım/tasarım başarısız
Ö8
olursa 26
Dersi kaçırırsam 27 Ö23

Öğretmen adaylarının robotik kodlama eğitimi sürecinde motivasyonlarını canlı tutan onları özerk
ve aktif öğrenen hakine getiren etkinlik ve kazanımların neler olduğu sorusuna verilen yanıtlar
öğretmen adaylarının yazılım kodlama dışında 3D yazıcı kullanmak (n:28), Robot yapmak (n:8),
Drone uçurmak (n:9) ve Arduino yazılımı öğrenmek (n:30) deneyimlerinin onları süreçte yüksek
motivasyon sağladığını belirtmişlerdir.
Ayrıca öğretmen adaylarının robotik kodlama eğitimi sürecinde motivasyonlarını bozan, onları
pasif öğrenen haline getirmesi muhtemel durumların neler olabileceği sorusuna verilen yanıtlarını;
sadece teorik olursa (n:30), uygulama azsa (n:12), sadece izlersem (n:9), derse katılımım teşvik
edilmezse (n:4), malzeme eksikse (n:17), süre sınırlıysa (n:6), grup arkadaşlarım yavaşsa (n:8),
grup arkadaşlarım bilmiyorsa (n:6), grup arkadaşlarımdan geri kalırsam (n:19),
devre/yazılım/tasarım başarısız olursa (n:26), dersi kaçırırsam (n:27) şeklinde ifade etmişlerdir.
Yakınsayan paralel desen araştırma sürecinin aynı aşamasında araştırmacının hem nitel hem de
nicel veri topladığı ve analiz ettiği ve ardından da iki sonuç kümesini tek bir yorum halinde
birleştirdiği zaman ortaya çıkmaktadır (Creswell ve Plano Clark, çev.2018 syf. 84) şeklinde ifade
edilmiştir. Ayrıca Greene ve diğerleri (1989) yöntemlerin birleştirilmesinin önemini
vurgulamaktadır. Bu bağlamda çalışmanın bu kısımda karma araştırmanın olmazsa olmazı olan
“nitel ve nicel verilerin ilişkileri” nitel verilerin süreçte toplanan nicel verileri hangi noktalarda
desteklediği tespit edilmiştir. Nitel ve nicel verilerin ilişkilendirilmesine ilişkin bulgular Tablo 9 ve
Tablo 10‟da sunulmuştur.
Tablo 9. Tutum Bileşenlerine ilişkin nitel ve nicel verilenin ilişkilendirilmesi
Nicel ve
Tutum
Kategori Nicel kanıtlar Nitel kanıtlar nitel veri
bileĢeni
uyumu
Yeni bilgi öğrenmek için
(n:6)
Nicel ve
Robotik hakkında daha
Kod yazabilmeyi (n:10) nitel veri
Bilgi fazla bilgi edinmek
birbiriyle
isterim ( ̅ =4,40) Programa dair her şeyi uyumlu,
öğrenmek isterim (n:12)

Bilişsel
Bileşen Bir robot Önemli bir proje (n:11) Bulgular
Farkında programlayabilirim.
(Düşün) Farklı bakış açısı örtüşmekted
olma
( ̅ =3,10) kazandırır (n:5) ir.

Robotlar hakkında TV
İlgimi çektiği için (n:9) Nitel veriler
programları izlemeyi
ve/veya kitap okumayı İki dersin entegresi nicel verileri
İlgi
severim. olduğu için ilgimi çekiyor desteklemek
(n:1) tedir.
( ̅ =3,72)
Farklı alanların entegresi
olduğu için hoşuma gitti
(n:8) Nitel veriler
Robotik etkinlikleri
nicel verileri
Sevmek yapmaktan hoşlanırım
Kodlamayı çok seviyorum desteklemek
( ̅ =4,31)
(n:16) tedir.

Duyuşsal
Bileşen Karmaşık olsa bile, Güncel teknolojiye hakim
robotik teknolojisiyle olmak isterim
(Hisset) Nicel ve
İstek ilgili her şeyi öğrenmek (n:12) nitel veriler
isterim ( ̅ =4,21) uyumlu.
Kodlamaya dair ne varsa
öğrenmek isterim (n:25)
 Robot yapabilme Nitel veriler
 Robot yapmayı (n:9)
İnanç yeteneğime güvenirim nicel verileri
( ̅ =3,53)  Programa dair her şeyi desteklemek
  Bir robot yapmayı (n:4) tedir.
programlayabilirim
 Dron uçurmak (n:12)
( ̅ =3,47)
 Uzaktan kontrol edilen
 Ben robotik alanında
araç yapmayı (n:16)
uzman olabilecek bir
kişiyim ( ̅ =3,10)  Ülkemi temsil etmek
(n:4)
 Bir robot yapabilirim
( ̅ =3,10)  Teknoloji
yarışmalarına
Robot yapmada iyiyimdir
katılmak(n:13)
( ̅ =2,97)
 Kendi teknoloji
ekibimi kurmak (n:10)
Robot seri üretimi (n:14)
Heyecan verici ( ̅ =4,30)  Heyecanlı (n:15)
Mutluluk verici ( ̅ =3,95)  Merak ettiğim için Nicel ve
Duygular (n:14) nitel veriler
Merak uyandırıcı
( ̅ =5,00)  Eğlenceli (n:23) uyumlu.

Eğlenceli ( ̅ =4,93)
 Robot yapmak (8)
Kodlamamaya dair her Nicel ve
 3D yazıcı (28)
Deneme şey ( ̅ =4,25) nitel veriler
 Drone (9) uyumlu.
Robot yapmak ( ̅ =4,10)

 3D yazıcı kullanmak
 Robot yapmak
(28)
Kazanılan ( ̅ =4,10) Bir bilgisayar Nicel ve
Davranışsal Davranışlar programı yazabilirim  Robot yapmak (8) nitel veriler
Bileşen (Yap) ( ̅ =3,07)
 Drone uçurmak(9) uyumlu.

 Arduino yazılım (30)

1.00-1.80; “Kesinlikle katılmıyorum”,

1.81-2.60; “Katılmıyorum”,
2.61-3.40; “Kararsızım”,
3.41- 4.20; “Katılıyorum” ve
4.21-5.00; “Kesinlikle katılıyorum” şeklindedir
Tablo 9 incelendiğinde görüleceği üzere çalışmadan elde edilen nitel ve nicel veriler birbiriyle
uyumlu ve veriler birbirini desteklemektedir.
Tablo 9‟da görülmektedir ki öğretmen adaylarının, tutumun bilişsel bileşeninin bilgi kategorisinde
yanıtlamış olduğu Robotik Tutum ölçeğinin “Robotik hakkında daha fazla bilgi edinmek isterim
maddesine yanıtlarının ortalaması “Kesinlikle Katılıyorum” ( ̅ =4,40) aralığındadır. Nitel veriler
incelendiğinde, öğretmen adaylarının yeni bilgi öğrenmek için (n:6) Kod yazabilmek için (n:10),
ve programa dair her şeyi öğrenmek için (n:12) olumlu tutum geliştirdikleri saptanmış ayrıca nicel
ve nitel verilerin birbiriyle örtüştüğü görülmektedir.
Bilişsel bileşenin farkında olma kategorisinde Bir robot programlayabilirim ( ̅ =3,10) maddesinin
ortalaması “katılıyorum” aralığında olup aynı kategorideki nitel veriler benim için önemli bir proje
(n:11) ve “robotik kodlama eğitiminde farklı bakış açısı kazandım (n:5)” şeklinde oup bu iki veri
türü birbirini desteklemektedir.
Robotik tutumun duyuşsal bileşeni altındaki sevmek kategorisinde nicel verilerden Robotik
etkinlikleri yapmaktan hoşlanırım maddesine verilen yanıtların ortalaması ( ̅ =4,31) olup kesinlikle
katılıyorum düzeyindedir. Aynı kategoriye ait nitel verilere Farklı alanların entegresi olduğu için
hoşuma gitti (n:8) ve Kodlamayı çok seviyorum (n:16) ifadelerini örnek vermek mümkündür,
görüldüğü üzere bu iki ver türü birbirini desteklemektedir.
Duygular nicel verilerden heyecan verici ( ̅ =4,30), mutluluk verici ( ̅ =3,95), merak uyandırıcı
( ̅ =5,00), eğlenceli ( ̅ =4,93) olup bu dört yanıt kesinlikle katlıyorum düzeyindedir. Duygulara
ilişkin nitel verilerden bazıları ise şöyledir; heyecanlı (n:15) merak ettiğim için (n:14), eğlenceli
(n:23). Görüldüğü nicel ve nitel veriler birbiriyle örtüşmektedir.
Aşağıda öğretmen adaylarının Robotik kodlama sürecinde eğitime başlama ve sürdürmeleri için itki
kuvveti olan motivasyon kaynaklarıyla ilgili verilen yanıtlan nicel ve nitel kanıtları ilişkilendirilmiş
ve Tablo 10‟da sunulmuştur.
Tablo 10. Motivasyon Kaynaklarına ilişkin nitel ve nicel verilerin ilişkilendirilmesi
Nicel ve
Motivasyon Motivasyon kaynakları Nicel kanıtlar Nitel kanıtlar nitel veri
uyumu
 Zor işleri başarmak, Karmaşık olsa  Güncel teknolojiye
bile, robotik hakim olmak isterim
 Kendini aşmak teknolojisiyle
Başarı ihtiyacı  (n:12)
 Başkalarıyla yarışmak ilgili her şeyi Nicel ve
. ve onları geçmek. öğrenmek isterim  Yapay zekâ destekli nitel veriler
( ̅ =4,21) robot (n:1) uyumlu.
 Yeteneklerini başarıyla
kullanarak öz saygısını
arttırmak
 Çevresindekileri Ben robotik  Teknoloji yarışmalarına Nicel ve
etkilemek alanında uzman katılmak (n:13) nitel veriler
Güç ihtiyacı olabilecek bir uyumlu.
 Bilgi ve kaynaklar  Kendi teknoloji ekibimi
kişiyim ( ̅ =3,47)
üzerinde kontrol kazanma kurmak (n:10)
 Rakibi yenmek Robot seri üretimi (n:14)
 Bir grup ya da takımın İyi bir grup  Gerektiğinde bireysel Nicel ve
üyesi olarak kabul üyesiyimdir. gerektiğinde grupla nitel veriler
edilme, ( ̅ =4,27) çalışma becerisine uyumlu.
Bağlanma (Ait sahibim (n:30)
 Sosyal faaliyetlere Grup olarak
Olma) İhtiyacı:
katılma çalışmaktan  Grup başarısı
hoşlanırım gerektiğinde fedakarlık
 Yaşadığı dünyayı
( ̅ =3,97) yapabilirim (n:28)
anlamak
 Düşünme ihtiyacını Problemleri  Robotlar üzerinde Nicel ve
gidermek mantıklı bir düşünürüm (n:27) nitel veriler
şekilde çözerim. uyumlu.
Düşünme ihtiyacı  Emek gerektiren  İnsanlık için faydalı
bilişsel uğraşlardan zevk ( ̅ =4,30) olacağını düşündüğüm
almak icatlar üstüne düşünürüm
Karmaşık (n:26)
 Karmaşık bilgileri problemleri
çözümlemek çözmeyi severim.
  Alternatif fikirler ( ̅ =4,13)
üretmek
 Bilişsel performans
göstermekten haz almak

Tablo 10 incelendiğinde görüleceği gibi çalışmadan elde edilen nitel ve nicel veriler birbiriyle
örtüşmektedir. Örneğin motivasyon kaynaklarının başarı ihtiyacı kategorisine ait nicel veriler
“karmaşık olsa bile, robotik teknolojisiyle ilgili her şeyi öğrenmek isterim” maddesinin ortalaması
( ̅ =4,21) “kesinlikle katılıyorum” aralığındadır. Nitel verilerden bazıları ise “güncel teknolojiye
hakim olmak isterim (n:12)” ve “yapay zekâ destekli robot tasarlamak istiyoruz (n:8)” şeklindedir.
Ayrıca motivasyon kaynaklarının güç ihtiyacı teması altındaki çevresindekileri etkilemek, bilgi ve
kaynaklar üzerinde kontrol kazanma, rakibi yenmek kategorisinde öğretmen adaylarının ben
robotik alanında uzman olabilecek bir kişiyim ( ̅ =3,47) “katılıyorum “ düzeyindedir. Aynı
kategoride nitel verilere örnek vermek gerekirse teknoloji yarışmalarına katılmak (n:13), kendi
teknoloji ekibimi kurmak (n:10) robot seri üretimi (n:14) bunlardan bazılarıdır.
Benzer şekilde bağlanma ihtiyacı ve düşünme ihtiyacı kaynaklarına ait nitel ve nicel veriler de
birbirini desteklemektedir. Örneğin bağlanma ihtiyacında iyi bir grup üyesiyimdir ( ̅ =4,27)
Kesinlikle katılıyorum düzeyinde iken grup olarak çalışmaktan hoşlanırım ( ̅ =3,97), katılıyorum
düzeyindedir. Aynı motivasyon kaynağının nitel verilerdeki karşılığı ise gerektiğinde bireysel
gerektiğinde grupla çalışma becerisine sahibim (n:30) ve grup başarısı gerektiğinde fedakarlık
yapabilirim (n:28) ifadeleri örnek verilebilir.
Düşünme ihtiyacı kategorisindeki motivasyon kaynakları nicel verilerde problemleri mantıklı bir
şekilde çözerim. ( ̅ =4,30) Karmaşık problemleri çözmeyi severim. ( ̅ =4,13) karşılık bulmuştur.
Nitel verilerde ise Robotlar üzerinde düşünürüm (n:27) İnsanlık için faydalı olacağını düşündüğüm
icatlar üstüne düşünürüm (n:26) ifadeleri ile karşılık bulmuş ve bu iki veri birbirini destekler
niteliktedir.
Sonuç ve TartıĢma
Bu kısımda araştırmadan elde edilen sonuçlar literatür ışında tartışılarak sunulmuştur.
Sonuçlar göstermektedir ki; öğretmen adayları tutum alt boyutlarından ilki olan “öğrenme
isteğinde; robotik hakkında daha fazla bilgi edinmek istediklerini, robotların çalışma prensibi
konusunda meraklı olduklarını, karmaşık olsa bile robotik teknolojisiyle ilgili her şeyi öğrenmek
istediklerini, robotik ile ilgili yeni fikirleri keşfetmekten zevk aldıklarını, robotik etkinlikleri
yapmaktan hoşlandıklarını ve en düşük oranda öğrenme isteğini ise robotlar hakkında TV
programları izlemek ve robotlar hakkında kitap okumak konusunda göstermişlerdir. Bu sonuç
öğretmen adaylarının robotik kodlama ve robotlar konusunda bilgi, fikir ve beceri edinme
konularında meraklı olduklarını ancak bunları izleyerek ve okuyarak yani pasif bir şekilde değil,
doğrudan deneyimleyerek öğrenmek istediklerini göstermektedir. LİTERATÜR-TARTIŞMA
XXXXXX

Öğretmen adayları robotik tutumun özgüven alt boyutunda, sırasıyla; robot yapabilme
yeteneklerine güvendiklerini, robotik alanında uzmanlaşma potansiyeline sahip olduklarını, robot
programlayabileceklerini, robot yapabileceklerini, bilgisayar programı yazabileceklerini ifade
ederken en düşük oranda “robot yapmada iyiyimdir.” maddesine yanıt vermişlerdir. Bu sonuç
öğretmen adaylarının robot yapabilme yeteneği, robotik kodlama ile yazılım konularında
kendilerine güvenleri yüksek iken, fiilen robot yapma konusunda desteğe ihtiyaç duyduklarını
göstermektedir. LİTERATÜR-TARTIŞMA XXXXXX
Bilgi işlemsem düşünme alt boyutunda öğretmen adayları problemleri mantıklı bir şekilde
çözdüklerini ve karmaşık problemleri çözmeyi sevdiklerini ifade etmişlerdir. Takım çalışması alt
boyutunda ise iyi bir grup üyesi olduklarını ve grup olarak çalışmaktan hoşlandıklarını
belirtmişlerdir LİTERATÜR-TARTIŞMA XXXXXX

Öğretmen adaylarını robotik kodlama eğitimine katılmayı teşvik eden gerekçeler sırasıyla ilgimi
çektiği için, yeni bilgi öğrenmek için, mesleğime katkı için, geleceğe yatırım, öğrencilerime faydalı
olmak için, kendimi geliştirmek, heyecan olsun diye merak ettiğim için, eğlenceli bir eğitim,
güncel teknolojiye hakim olmak, iki ders entegresi olduğu için, hatırlamak için şeklinde
sıralanmıştır. LİTERATÜR-TARTIŞMA XXXXXX

Öğretmen adaylarının bu projeden beklentilerini içeren tutum kodları sırasıyla kodlama öğrenmek,
donanımlı bir öğretmen olmak, farklı bakış açısı kazanmak, yeni şeyleri öğrenmek, insanlara
faydalı tasarımlar yapmak, hobi edinme, yaratıcılığını geliştirmek ve girişimcilik becerisini
geliştirmek şeklinde belirtmişlerdir.
Güven, Kozcu Çakır, Sülün, Çetin ve Güven (2022) yaptıkları çalışmada fen öğretiminde kullanılan
5E öğrenme modeline entegre edilen arduino destekli robotik kodlama uygulamalarının
öğrencilerin bilimsel yaratıcılıklarına, robotik tutumlarına ve fene yönelik motivasyonlarına etkisini
belirlemeye çalışmışlardır. Çalışma sonucunda fen konularında uygulanan 5E öğrenme modeline
entegre edilen robotik kodlama etkinlikleri ile öğrencilerin günlük yaşamda karşılaştıkları çeşitli
problemlerin çözümünde robotik kodlama uygulamalarını kullanma konusunda birçok yaratıcı fikir
ürettikleri ve bu tür uygulamaların fen derslerinde kullanılmasına oldukça istekli oldukları
belirlenmiştir. özetle

Öğretmen adayları eğitim sürecinde onları motive eden hedeflerini sırasıyla; kendi fikirlerimi
yansıtmak, güzel bir proje yapmak, ülkemi temsil etmek, robot seri üretimi, hayalimdeki projeyi
yapmak, teknoloji yarışmalarına katılmak, robot yapmak, programa dair her şeyi yapmayı, uzaktan
kontrol edilen araçlar yapmak insanlığa faydalı projelere imza atmak, mesleğimi geliştirmek, kod
yazabilmek ve kodlama yapmak ve Arduino öğrenme, kendi teknoloji ekibimi kurmak, drone
uçurmak şeklinde ifade etmişlerdir. LİTERATÜR-TARTIŞMA XXXXXX

Öğretmen adayları eğitim sonunda ulaşacakları tasarım aracığıyla motive olduklarını bu tasarımın
İnsanlara faydalı, Eğitime faydalı, çoklu fonksiyon, İnsansı, Görev hatırlatıcı (sekreter), Yapay
zekâ destekli robot, Araba tarzı robot, Doğaya faydalı, Daha önce yapılmamış bir icat, Drone,
Yenilenebilir enerji kaynaklı, Enerji harcamayan, Mutfak robotu tasarlamak istediklerini
belirtmişlerdir. LİTERATÜR-TARTIŞMA XXXXXX
Öğretmen adaylarının robotik kodlama eğitimi sürecinde motivasyonlarını canlı tutan etkinlik ve
kazanımların neler olduğu sorusuna verilen yanıtlar öğretmen adaylarının yazılım kodlama dışında
3D yazıcı kullanmak, Robot yapmak, Drone uçurmak ve Arduino yazılımı öğrenmek
deneyimlerinin onları süreçte yüksek motivasyon sağladığını belirtmişlerdir. LİTERATÜR-
TARTIŞMA XXXXXX

Ayrıca öğretmen adaylarının robotik kodlama eğitimi sürecinde motivasyonlarını bozan durumları
sadece teorik olursa, uygulama azsa, sadece izlersem, derse katılımım teşvik edilmezse, malzeme
eksikse, süre sınırlıysa 6, grup arkadaşlarım yavaşsa, grup arkadaşlarım bilmiyorsa, grup
arkadaşlarımdan geri kalırsam, devre/yazılım/tasarım başarısız olursa, dersi kaçırırsam şeklinde
ifade etmişlerdir.
Araştırma sonuçları, robotik kodlama eğitimine başlamadan önce ve eğitim sürecinde olumlu
tutuma sahip olduklarını, kodlama eğitimi almanın onları motive ettiğini, bağımlı ve pasif
öğrenenleri daha aktif ve özerk öğrenenlere dönüştürdüğünü, onları katılımcı kıldığını, öğrenmede
ilgi çekici ve hevesli olduklarını göstermektedir. Öğretmen adaylarının grup içi uyumunun sınıf
öğretilerine uyumlarını artırdığı, kodlamaya dair merak ettikleri ne varsa uygulama imkânı
bulmaları, 3D yazıcı, drone, robot tasarımı gibi makro materyalleri kullanmalarının süreçteki
motivasyonlarını canlı tutuğu saptanmıştır. Ancak deste teorik kısmın fazla uygulamanın az olduğu,
pasif dinleyici oldukları, malzemenin eksik veya arızalı olduğu, grup içi uyumsuzluklar, süre sınırlı
olması veya dersi kaçırmak gibi bazı istenmeyen koşulların kodlama eğitim sürecinde öğrencilerin
motivasyonunu düşürmektedir. Söz konusu olumsuz etkileri azaltmak için öğrenci motivasyonunu
artırmada öğrenci gri dönütleri dikkatle izlenmelidir. Çalışma sonuçları ışığında öğretmen
adaylarına özerk bir ders olarak okutulması önermektedir.
Araştırma sonuçları göz önüne alınarak; robotik kodlama öğrenenlerinin daha güçlü motivasyon
kaynakları ve olumlu tutumla işe koyulmaları için daha fazla deneyim kazanacakları eğitim
ortamları sağlanması önerilebilir.

Kaynakça
Akkuş, İ., Özhan, U., & Kan, A. (2019). Ortaokul öğrencileri için kodlamaya yönelik tutum ölçeği:
Geçerlik ve güvenirlik çalışması.
Akkuş, A., & Bilgin, E. A. (2021). Ortaokul öğrencilerinin kodlamaya yönelik tutumlarının
incelenmesi. Pearson Journal, 6(12), 21-30.
Bacaksız, P. & Ersoy, N. F. (2017). Ürün tasarımının tüketicinin ürüne yönelik tutumları üzerine
etkisi: A markası tüketicileri üzerine bir uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (18), 120-139. DOI: 10.20875/makusobed.302760
Bacaksız, P. (2013). Ürün tasarımının tüketicinin ürüne yönelik tutumları üzerine etkisi: a markası
tüketicileri üzerine bir uygulama. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
(Doktora Tezi) Eskişehir, 2013
Creswell, J. W., & Clark, V. P. (2018). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi
(Çev: Dede, Y. ve Demir, SB ), 3. Baskı Ankara: Anı Yayıncılık
Greene, J. C., Caracelli, V. J., & Graham, W. F. (1989). Toward a conceptual framework for
mixed-method evaluation designs. Educational Evaluation and Policy Analysis, 11(3), 255-
274.
Guven, G., Kozcu Cakir, N., Sulun, Y., Cetin, G., & Guven, E. (2022). Arduino-assisted robotics
coding applications integrated into the 5E learning model in science teaching. Journal of
Research on Technology in Education, 54(1), 108-126.
Küçüközkan, Y. (2015). Liderlik ve motivasyon teorileri: Kuramsal bir çerçeve. Uluslararası
Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 85-116.
Law, K. M., Geng, S. & Li, T. (2019). Student enrollment, motivation and learning performance in
a blended learning environment: The mediating effects of social, teaching, and cognitive
presence. Computers & Education, 136(2), 1-12.
S. Velayutham, J. Aldridge, and E. Afari, “Students‟ learning environment, motivation and self-
regulation: A comparative structural equation modeling analysis,” In Application of structural
equation modeling in educational research and practice, pp. 115-133, 2013.
Solomon, M. R. (2004). Consumer behavior: buying, having and being. New Jersey:
Pearson/Prentice Hall.
Şişman, B., ve Küçük, S. (2018). Ortaokul öğrencilerine yönelik türkçe robotik tutum ölçeği'nin
geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 19, 284-299. DOI:
10.12984/egeefd.414091
Özçoban, E., & Sait Özkul, A. (2019). Temel motıvasyon kaynaklar n n gırışımcılık eğılımı üzerıne
etkısı: Süleyman Demırel Ünıversıtesı öğrencılerı üzerıne bır araştırma. Atatürk Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Temmuz 2019, Cilt: 33, Sayı: 3
Papavlasopoulou, S., Sharma, K., & Giannakos, M. N. (2018). How do you feel about learning to
code? Investigating the effect of children‟s attitudes towards coding using eye-
tracking. International Journal of Child-Computer Interaction, 17, 50-60.
Yaman, F., & Aşılıoğlu, B. (2022). Öğretmenlerin STEM eğitimine yönelik farkındalık, tutum ve
sınıf içi uygulama özyeterlik algılarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 51(234), 1395-
1416.
Yao, M. (2011). On attitudes to teachers' code-switching in EFL classes. World journal of English
language, 1(1), 19.