BỘ TƯ PHÁP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

BÀI TẬP NHÓM

MÔN HỌC:
LUẬT CHỨNG KHOÁN

NHÓM: 11
LỚP: 4527
ĐỀ SỐ: 05

Hà Nội, 2023
 PHẦN THÔNG TIN
Nhóm 11 – Lớp 4527
Thực hiện Mức độ hoàn thành
Họp nhóm
đúng hạn công việc
Có Tích Xếp
STT Họ và Tên Khôn Trung
Có Không Tốt tham cực, loại1
g tốt bình
gia sôi nổi
452760 – Lê Thị
1 X X X X A
Trang Anh
452761 – Lê Thị
2 X X X X A
Nhung
452762 – Nguyễn
3 X X X X A
Lê Mai Thảo
452763 – Hoàng
4 X X X X A
Phương Thảo
452765 – Tống
5 X X X X A
Thị Phương Thảo

Nhóm trưởng

Hoàng Phương Thảo

1
(A) Xếp loại Tốt; (B) Xếp loại Khá; (C) Xếp loại Trung bình; (D) Xếp loại Yếu; (F) Xếp loại kém
DANH MỤC VIẾT TẮT
CK Chứng khoán
TTCK Thị trường chứng khoán
NĐT Nhà đầu tư
CTCK Công ty chứng khoán
UBCKNN Ủy ban chứng khoán nhà nước
NHTM Ngân hàng thương mại
CTCP Công ty cổ phần

MỞ ĐẦU
Là một phần quan trọng của hệ thống tài chính và kinh tế, thị trường
chứng khoán không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút vốn đầu tư mà
còn góp phần quyết định động lực phát triển của một quốc gia. Để đảm bảo tính
minh bạch, công bằng và đảm bảo quyền lợi của các tổ chức và cá nhân tham
gia đầu tư, pháp luật chứng khoán đang đặt ra nhiều quy định quan trọng. Quy
định này không chỉ tạo ra môi trường an toàn và tin cậy cho các nhà đầu tư, mà
còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định và phát triển bền vững
của thị trường. Hiểu được tầm quan trọng đó nhóm chọn đề số 5: “Pháp luật
chứng khoán đã có những quy định hướng tới bảo vệ quyền và lợi ích của các
tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư và hoạt động trên thị trường chứng khoán -
quan điểm của nhóm về nhận định trên và đưa ra ví dụ cụ thể từ thực tiễn thị
trường chứng khoán”. Trong bài viết này, nhóm đưa ra quan điểm đồng tình về
nhận định trong đề bài về việc áp dụng pháp luật chứng khoán để bảo vệ quyền
và lợi ích của các tổ chức và cá nhân tham gia thị trường chứng khoán tại Việt
Nam. Trong quá trình phân tích làm bài còn có nhiều thiếu sót do giới hạn về
kiến thức và nhận thức nên rất mong thầy cô và các bạn góp ý để bài hoàn thiện
hơn.
 NỘI DUNG

I, TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN, QUYỀN VÀ LỢI

ÍCH CỦA CÁC TỔ CHỨC, CÁ NHÂN TRÊN THỊ TRƯỜNG.
1. Tổng quan về thị trường chứng khoán.
1.1 Khái niệm và đặc điểm của thị trường chứng khoán.
a. Khái niệm
Thị trường chứng khoán là thị trường diễn ra việc mua, bán chứng khoán
sau phát hành theo các quy định pháp luật của chứng khoán. Đây là nơi tập hợp
những nhà đầu tư thực hiện giao dịch mua bán các loại chứng khoán như cổ
phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ,... Khác với những loại hàng hóa thông thường
được rao bán tại một địa điểm nhất định, các loại tài sản tài chính này được giao
dịch chủ yếu tại Sở Giao dịch Chứng khoán hoặc thông qua các công ty môi giới
chứng khoán.
b. Đặc điểm
Thứ nhất, thị trường chứng khoán được tổ chức bởi các chủ thể đặc biệt là
Sở giao dịch chứng khoán. Thị trường chứng khoán là địa điểm nơi diễn ra các
giao dịch với chứng khoán hoặc hình thức trao đổi thông tin. Trong khi đó Sở
giao dịch chứng khoán là pháp nhân được thành lập theo các quy định của pháp
luật để tiến hành các hoạt động nhằm giúp các giao dịch chứng khoán diễn ra
một cách thuận lợi, nhanh chóng và trong khuôn khổ pháp luật.
Thứ hai, hàng hoá được giao dịch tại thị trường chứng khoán thông
thường là loại hàng hoá có chất lượng cao. Hàng hoá được phép giao dịch tại thị
trường chứng khoán là những loại chứng khoán đã được kiểm định và đủ điều
kiện niêm yết và giao dịch.
Thứ ba, các giao dịch trên thị trường chứng khoán được thực hiện thông
qua các trung gian chuyên nghiệp là các thành viên thị trường. Nguyên tắc trung
gian là một trong những nguyên tắc căn bản trong hoạt động tại thị trường giao
dịch chứng khoán. Theo nguyên tắc này thì mọi giao dịch trên thị trường đều
phải được thực hiện qua trung gian là các thành viên thị trường. Các nhà đầu tư
không được trực tiếp đặt lệnh mua, lệnh bán trực tiếp mà phải gián tiếp qua các
trung gian là thành viên thị trường này. Việc các giao dịch được thực hiện tại thị
trường phải qua trung gian chuyên nghiệp là một yêu cầu rất quan trọng.
Thứ tư, các hoạt động trên thị trường chứng khoán chịu sự quản lí và
giám sát chặt chẽ của Sở giao dịch chứng khoán và của UBCKNN trên cơ sở
pháp luật chứng khoán. Các hoạt động trên thị trường chứng khoán diễn ra rất
1
sôi động và đa dạng. Trong quá trình tiến hành hoạt động của mình, các chủ thể
trên thị trường có thể có những hành vi làm phương hại đến lợi ích của các nhà
đầu tư, qua đó làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của thị trường chứng
khoán. Do vậy, việc quản lí và giám sát các hoạt động trên thị trường này là rất
cần thiết.
Tóm lại, có thể nói thị trường chứng khoán là thị trường tài chính đặc thù,
nơi giao dịch những loại hàng hoá đặc thù và chịu sự quản lí và giám sát của các
thiết chế đặc biệt thông qua bộ phận pháp luật đặc thù – pháp luật chứng khoán.
1.2 Bản chất và chức năng của thị trường chứng khoán
a. Bản chất
Dưới góc độ kinh tế, thị trường chứng khoán là tập hợp các hoạt động
phân phối lại các nguồn vốn từ chủ thể này sang chủ thể khác, từ lĩnh vực này
sang lĩnh vực khác. Thông qua hoạt động phân phối lại này mà các nguồn vốn
được luân chuyển một cách nhanh chóng nhất.
Dưới góc độ pháp lí, thị trường chứng khoán là tập hợp các giao dịch
mua, bán chứng khoán trên cơ sở pháp luật hiện hành. Các chủ thể trên thị
trường thực hiện các giao dịch chuyển nhượng được pháp luật thừa nhận, thông
qua đó đáp ứng các nhu cầu của bản thân mình.
b. Chức năng
Thứ nhất, thị trường chứng khoán có chức năng phân phối lại những
nguồn vốn giữa các nhà đầu tư. Đối với các nhà đầu tư, việc đầu tư vào chứng
khoán để nhằm tìm kiếm lợi nhuận là một nhu cầu tất yếu. Trong quá trình đầu
tư, nhà đầu tư cố gắng đầu tư vào những lĩnh vực mang lại lợi nhuận cao nhất và
rút khỏi những lĩnh vực mang lại ít lợi nhuận hoặc không mang lại lợi nhuận
một cách nhanh nhất. Thị trường giao dịch với chức năng phân phối lại của
mình tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư thực hiện được điều này.
Thứ hai, thị trường chứng khoán có chức năng xác định giá thị trường của
chứng khoán. Đây là chức năng quan trọng của thị trường chứng khoán. Trong
nền kinh tế thị trường thì giá cả của hàng hoá được xác định dựa trên mối quan
hệ cung cầu. Trên thị trường chứng khoán, các giao dịch chứng khoán diễn ra
thường xuyên và có tính liên tục tuân theo quan hệ cung cầu. Trên cơ sở quan hệ
cung cầu liên tục đó, giá thị trường của chứng khoán được xác định một cách
chính xác nhất.
Thứ ba, thị trường chứng khoán có chức năng tạo tính thanh khoản cao
cho các chứng khoán. Tính thanh khoản là khả năng chuyển hoá thành tiền một
cách nhanh chóng của các loại chứng khoán. Nhờ có thị trường giao dịch mà các
chứng khoán được niêm yết và giao dịch ở đó có thể được mua đi, bán lại dễ
dàng, thông qua đó các nhà đầu tư có thể thu hồi vốn để phục vụ nhu cầu bản
thân hoặc chuyển hướng đầu tư vào lĩnh vực khác một cách nhanh chóng.
2
Những chứng khoán không đủ điều kiện niêm yết và giao dịch tại thị trường
chứng khoán sẽ có tính thanh khoản kém hơn
1.3 Các nguyên tắc hoạt động chứng khoán trên thị trường chứng khoán
Theo quy định tại Điều 5 Luật Chứng khoán năm 2019, các chủ thể có
liên quan phải tuân thủ những nguyên tắc trong hoạt động chứng khoán và thị
trường chứng khoán sau đây:
Thứ nhất, tôn trọng quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản trong hoạt
động về chứng khoán và thị trường chứng khoán; quyền tự do giao dịch, đầu tư,
kinh doanh và cung cấp dịch vụ về chứng khoán của các tổ chức, cá nhân.
Nguyên tắc này có sự kế thừa từ nguyên tắc đảm bảo quyền tự do kinh doanh
của các chủ thể theo hướng các chủ thể được làm những gì pháp luật không cấm.
Không tổ chức, cá nhân nào được can thiệp vào hoạt động mua, bán chứng
khoán, kinh doanh dịch vụ của các chủ thể trên thị trường giao dịch nếu các hoạt
động này không trái pháp luật.
Thứ hai, các hoạt động diễn ra trên thị trường phải dựa trên sự công bằng,
công khai và minh bạch. Trong hoạt động chứng khoán trên thị trưởng giao dịch,
yếu tố thông tin đóng vai trò rất quan trọng. Thông tin là cơ sở để các nhà đầu tư
xem xét và đưa ra quyết định đầu tư của mình. Để đảm bảo sự công bằng thì các
nhà đầu tư phải được quyền tiếp cận thông tin thị trường ở một mức độ như
nhau. Các thông tin này phải là nguồn thông tin được công bố công khai. Mọi
hành vi sử dụng thông tin nội bộ để mua bán chứng khoán trên thị trường giao
dịch đều bị cơ quan chức năng xử lí.
Thứ ba, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư. Nguyên tắc này
rất quan trọng bởi lẽ nó bảo đảm với nhà đầu tư Nguyên tắc này rất quan trọng
bởi lẽ nó bảo đảm với nhà đầu tư rằng quyền và lợi ích hợp pháp của họ sẽ được
bảo đảm khi họ bỏ vốn đầu tư vào chứng khoán. Các cơ quan có thẩm quyền của
nhà nước có trách nhiệm ban hành các quy định pháp luật liên quan và trực tiếp
thực hiện các hành vi để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư trong
trường hợp cần thiết. Có làm được như vậy mới duy trì và nâng cao niềm tin của
các nhà đầu tư vào thị trường chứng khoán.
Cuối cùng, tự chịu trách nhiệm về rủi ro. Nguyên tắc này có mối quan hệ
chặt chẽ với nguyên tắc đầu tiên. Khi Nhà nước thừa nhận và tôn trọng quyền tự
do trong hoạt động mua bán và kinh doanh chứng khoán của các chủ thể thì
những chủ thể này sẽ phải ý thức được và tự gánh chịu những rủi ro từ những
hoạt động của thị trường.
1.4 Các chủ thể tham gia thị trường chứng khoán
Các tổ chức và cá nhân tham gia trên thị trường chứng khoán có thể được
chia thành 3 nhóm sau: tổ chức phát hành, nhà đầu tư và các tổ chức có liên
quan đến thị trường chứng khoán
3
 a. Tổ chức phát hành
Các tổ chức phát hành tham gia thị trường với tư cách là người tạo ra
hàng hóa cho thị trường sơ cấp và mua bán lại các chứng khoán ở thị trường thứ
cấp.
Chính phủ và chính quyền địa phương là nhà phát hành các trái phiếu
Chính phủ và trái phiếu địa phương. Công ty là nhà phát hành các cổ phiếu và
trái phiếu công ty. Các tổ chức tài chính là nhà phát hành các công cụ tài chính
như trái phiếu, chứng chỉ thụ hưởng,… phục vụ cho hoạt động của họ.
b. Nhà đầu tư
Các NĐT tham gia trên TTCK chia làm 2 loại: NĐT cá nhân và NĐT tổ
chức.
NĐT cá nhân: là những người có vốn nhàn rỗi tạm thời, tham gia mua bán
trên TTCK với mục đích tìm kiếm lợi nhuận. Tuy nhiên, trong đầu tư thì lợi
nhuận luôn gắn liền với rủi ro, lợi nhuận càng lớn thì rủi ro càng cao và ngược
lại.
NĐT tổ chức: là các định chế đầu tư thường xuyên mua bán CK với số
lượng lớn trên thị trường. Một số NĐT chuyên nghiệp chính trên TTCK là các
NHTM, CTCK, công ty đầu tư, công ty bảo hiểm, quỹ hỗ tương, quỹ lương hưu
và các quỹ bảo hiểm xã hội khác.
c. Các tổ chức có liên quan đến TTCK
Cơ quan quản lý nhà nước: Cơ quan quản lý, giám sát TTCK được hình
thành dưới nhiều mô hình hoạt động khác nhau, có nước do các tổ chức tự quản
thành lập, có nước cơ quan này trực thuộc Chính phủ, nhưng có nước lại có sự
kết hợp quản lý giữa tổ chức tự quản và nhà nước. Nhưng nhìn chung, cơ quan
quản lý này do Chính phủ các nước thành lập nhằm mục đích bảo vệ lợi ích của
các NĐT và đảm bảo cho TTCK hoạt động lành mạnh, suôn sẻ và phát triển
vững chắc.
Sở giao dịch CK: thực hiện vận hành thị trường thông qua bộ máy tổ chức
bao gồm nhiều bộ phận khác nhau phục vụ các hoạt động trên Sở giao dịch.
Ngoài ra, Sở giao dịch cũng ban hành những qui định điều chỉnh các hoạt động
giao dịch CK phù hợp với các qui định của luật pháp và UBCKNN.
Hiệp hội các nhà kinh doanh CK: là các tổ chức của các CTCK và một số
thành viên khác hoạt động trong lĩnh vực CK, được thành lập với mục đích bảo
vệ lợi ích cho các công ty thành viên nói riêng và cho toàn ngành CK nói chung.
Tổ chức lưu ký và thanh toán bù trừ CK: là tổ chức nhận lưu giữ các CK
và tiến hành các nghiệp vụ thanh toán bù trừ cho các giao dịch CK. Các NHTM,
các CTCK đáp ứng đủ các điều kiện của UBCKNN sẽ thực hiện dịch vụ lưu ký
và thanh toán bù trừ CK.

4
 Công ty chứng khoán: là những công ty hoạt động trong lĩnh vực CK, có
thể đảm nhận một hoặc nhiều trong số các nghiệp vụ chính là bảo lãnh phát
hành, môi giới, tự doanh, tư vấn tài chính và đầu tư CK. Để có thể được thực
hiện mỗi nghiệp vụ, các CTCK phải đảm bảo được một số vốn nhất định và phải
được cấp phép của cơ quan có thẩm quyền.
Các tổ chức tài trợ CK: là các tổ chức được thành lập với mục đích
khuyến khích mở rộng và tăng trưởng của TTCK thông qua các hoạt động cho
vay tiền để mua CP và cho vay CK để bán trong các giao dịch bảo chứng. Các tổ
chức tài trợ CK ở các nước khác nhau có đặc điểm khác nhau và ở một số nước
không có loại hình tổ chức này.
Công ty đánh giá hệ số tín nhiệm: là công ty chuyên cung cấp dịch vụ
đánh giá năng lực thanh toán và tiềm lực tài chính của các tổ chức phát hành.
2. Quyền và lợi ích của các tổ chức, cá nhân trên thị trường chứng khoán.
2.1 Quyền của các tổ chức, cá nhân trên thị trường chứng khoán
a. Quyền tham gia thị trường và thực hiện các giao dịch chứng khoán
Tham gia thị trường chứng khoán là quyền của cá nhân và tổ chức và đây
là một trong những nội dung của quyền tự do kinh doanh. Cá nhân, tổ chức có
toàn quyền quyết định việc có tham gia đầu tư trên TTCK. Khi đã tham gia thị
trường, các cá nhân và tổ chức đều có quyền bình đẳng, được đối xử công bằng.
Tuy nhiên, khi tham gia đầu tư trên TTCK phải tuân thủ các quy định pháp luật
về kỷ luật của thị trường như tuân thủ quy định về hạn chế tỷ lệ nắm giữ chứng
khoán khi đầu tư vào cổ phiếu của các công ty kinh doanh trong những ngành
nghề pháp luật quy định hạn chế tỷ lệ nắm giữ cổ phần của cổ đông.
Cụ thể, khi đầu tư vào chứng khoán của ngân hàng thương mại cổ phần,
theo khoản 1 điều 55 Luật tổ chức tín dụng 2010: “Một cổ đông là cá nhân
không được sở hữu vượt quá 5% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng”.
Như vậy, hiểu một cách khái quát thì quyền tham gia thị trường và thực
hiện các giao dịch chứng khoán của cá nhân, tổ chức chính là quyền đưa ra các
lệnh giao dịch chứng khoán một cách nhanh chóng, thuận lợi và các lệnh giao
dịch đã được đặt truyền vào hệ thống giao dịch một cách nhanh chóng, thuận lợi
và minh bạch, không bị cản trở và xâm hại bởi bất kỳ một chủ thể nào.
Tóm lại, có thể nói rằng quyền tham gia thị trường và thực hiện các giao
dịch chứng khoán một cách nhanh chóng, minh bạch là một trong những quyền
cơ bản và quan trọng của cá nhân, tổ chức khi tham gia TTCK và những quyền
này nếu được bảo vệ một cách đầy đủ sẽ không chỉ mang lại lợi ích cho chính
các chủ thể này mà còn đảm bảo được tính công khai, minh bạch của TTCK nói
chung.
b. Quyền được cung cấp thông tin

5
 Chứng khoán là một loại hàng hoá đặc biệt do đó các chủ thể tham gia
vào TTCK không thể trực tiếp đánh giá được chất lượng của hàng hóa chứng
khoán qua việc xem xét như các loại hàng hoá thông thường khác mà phải dựa
trên các thông tin liên quan đến chứng khoán đó.
Chế độ công bộ thông tin theo Luật chứng khoán 2019 được quy định
thành một chương độc lập (chương VIII, điều 118 đến điều 128) thể hiện rõ vị
trí của thông tin trên thị trường chứng khoán theo hướng đối tượng bị điều chỉnh
nghĩa vụ công bố thông tin rộng hơn (10 đối tượng) nhằm tạo ra sự minh bạch,
rõ ràng hơn trong hoạt động quản lý nhà nước. Đồng thời đảm bảo công bằng
trong mua bán chứng khoán và bảo vệ quyền lợi cho các chủ thể tham gia thị
trường, các thông tin liên quan đến chứng khoán thông tin liên quan đến các loại
chứng khoán được mua bán trên thị trường, thông tin về tình hình tài chính và
kết quả kinh doanh của tổ chức phát hành chứng khoán, thông tin về số lượng
chứng khoán và giá cả các loại chứng khoán được giao dịch cần được công khai
minh bạch.
c. Quyền được bảo vệ tài sản đầu tư
Tài sản đầu tư là khái niệm chung chi các loại tài sản mà NĐT sử dụng để
đầu tư. Tài sản đầu tư là tài sản hiện vật và tài sản tài chính không được mua
hoặc bán trong hoạt động kinh doanh hàng ngày. Cụ thể, tài sản đầu tư bao gồm
hai loại tiền và chứng khoán. Quyền bảo vệ tài sản đầu tư, xét về bản chất là
việc bảo vệ quyền sở hữu tài sản theo quy định chung của pháp luật dân sự, đó
là quyền của người sở hữu tài sản bảo vệ tài sản của mình khỏi sự xâm hại,
quyền truy tìm, đòi lại tài sản của mình bị người khác chiếm hữu, sử dụng, định
đoạt không có căn cứ pháp luật.
Có rất nhiều cách thức và hành vi xâm phạm đến tài sản đầu tư của cá
nhân, tổ chức tham gia và hoạt động trên TTCK. Do đó, bảo vệ tài sản đầu tư là
một nội dung chi tiết hóa quyền bảo vệ tài sản nói chung, là một trong những
quyền trung tâm của con người. Quyền bảo vệ tài sản đầu tư khi được pháp luật
quy định rõ ràng, chi tiết với các cơ chế thực hiện quyền hiệu quả sẽ tạo dựng
niềm tin cho các chủ thể tham gia TTCK, đảm bảo sự phát triển bền vững của
thị trường. Ngoài ra, khi cơ chế thực hiện quyền bảo vệ tài sản đầu tư được thực
hiện khoa học, hợp lý và khả thi, thi sẽ ngăn chặn được các hành vi xâm hại đến
lợi ích chung của thị trường, tăng cường tính minh bạch và hiệu quả hoạt động
của TTCK.
d. Quyền cạnh tranh
Quyền cạnh tranh được quy định trong khoản 2 Điều 51 Hiến pháp 2013:
“Các thành phần kinh tế đều là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế
quốc dân. Các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế bình đẳng, hợp tác và cạnh
tranh theo pháp luật”. Quyền này đảm bảo tính công bằng cho mọi chủ thể tham
6
gia vào hoạt động trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật
chỉ công nhận sự cạnh tranh hợp pháp và đảm bảo tính minh bạch và trung thực
trong các giao dịch tài chính. Những hành vi như tận dụng thông tin nội bộ để
thực hiện giao dịch cho lợi ích cá nhân hoặc người khác, đồng lòng để can thiệp
vào giao dịch chứng khoán, giao dịch nội gián, phát tán thông tin sai sự thật,
hoặc tư vấn mua bán chứng khoán dựa trên thông tin nội bộ đều bị xem là các
hành vi bất hợp pháp trên thị trường chứng khoán, và chúng thể hiện sự cạnh
tranh không hợp pháp.
Nhiều chuyên gia kinh tế và pháp lý đánh giá rằng cạnh tranh trên thị
trường chứng khoán, khi được quản lý và điều tiết một cách nghiêm ngặt, có thể
đạt đến mức cạnh tranh hoàn hảo. Pháp luật thiết lập các quy định và hạn chế để
đảm bảo rằng sự cạnh tranh diễn ra một cách lành mạnh và không làm ảnh
hưởng đến tính minh bạch và công bằng. Các hành vi được coi là cạnh tranh
không hoàn hảo hoặc không đúng mực sẽ bị loại bỏ khỏi thị trường, và pháp luật
sẽ cấm chúng để bảo vệ tính công bằng và tính minh bạch của hệ thống tài
chính.
2.2. Lợi ích của các tổ chức, cá nhân trên thị trường chứng khoán
Thứ nhất về huy động vốn, TTCK cung cấp cho các công ty cổ phần cơ
hội huy động vốn từ các nhà đầu tư. Điều này giúp các công ty tài trợ các hoạt
động mở rộng, nghiên cứu và phát triển, và thanh toán nợ, đồng thời tạo điều
kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh doanh và sáng tạo.
Thứ hai là tạo thanh khoản, các nhà đầu tư có thể mua và bán cổ phiếu và
trái phiếu một cách dễ dàng trên thị trường chứng khoán. Điều này tạo ra thanh
khoản, giúp tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch và tăng khả năng mua và
bán tài sản tài chính.
Thứ ba là đa dạng hóa đầu tư, TTCK cung cấp cho các nhà đầu tư cơ hội
để đa dạng hóa danh mục đầu tư của họ. Việc đầu tư vào nhiều loại tài sản khác
nhau giúp giảm rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận tiềm năng.
Thứ tư, các NĐT chứng khoán sẽ được trả khoản lợi tức trong tương lai
hay còn gọi là tính sinh lời khi các NĐT đầu tư vào chứng khoán.
Thứ năm, mua cổ phiếu có nghĩa là nắm giữ cổ phần của công ty mà NĐT
mua cổ phiếu. Do đó, việc đầu tư vào TTCK cũng mang lại lợi ích là trở thành
một trong những chủ sở hữu của một doanh nghiệp. Về phía doanh nghiệp thì
điều này giúp họ tạo nên nguồn tài chính để đầu tư vào dự án mở rộng, nghiên
cứu và phát triển sản phẩm, mua sắm tài sản, và thực hiện các hoạt động kinh
doanh quan trọng.
Tóm lại, thị trường chứng khoán không chỉ là một nơi để đầu tư, mà còn
là một công cụ quan trọng để tạo ra lợi ích tài chính và tài sản cho cả cá nhân và
tổ chức. Tuy nhiên, việc đầu tư luôn đi kèm với rủi ro, và hiểu rõ rủi ro và có
7
chiến lược đầu tư cẩn trọng là quan trọng để đảm bảo rằng lợi ích của các chủ
thể được bảo vệ và tối ưu hóa.

II, THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT CHỨNG KHOÁN VỀ BẢO VỆ QUYỀN

VÀ LỢI ÍCH CỦA CÁC TỔ CHỨC, CÁ NHÂN TRÊN THỊ TRƯỜNG.
1. Thực trạng vấn đề bảo vệ quyền và lợi ích của tổ chức và cá nhân trên thị
trường chứng khoán Việt Nam.
Thị trường chứng khoán là thị trường năng động nhưng cũng chứa đựng
rất nhiều rủi ro. Đây là thị trường rất phổ biến ở các nước phát triển, đặc biệt là
Hoa Kỳ và Châu Âu. Thị trường chứng khoán bắt đầu ở Việt Nam từ giai đoạn
đầu của chặng đường đổi mới, phát triển cùng với sự phát triển của nền kinh tế
thị trường. Thực tế, trong thời gian dịch Covid 19 diễn ra, thị trường chứng
khoán ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể. Theo báo cáo cập nhật mới nhất từ
Trung tâm Lưu ký chứng khoán (VSD), tính đến cuối tháng 5/2021, tổng số tài
khoản nhà đầu tư giao dịch chứng khoán trên thị trường Việt Nam đạt hơn 3,25
triệu, trong đó, có gần 99% tài khoản của cá nhân trong nước, tăng hơn 742.000
tài khoản so với cùng kỳ năm trước. Đại dịch Covid-19 bùng lên trên thế giới và
Việt Nam khiến hoạt động kinh doanh và đời sống xã hội ở nhiều nơi ngưng trệ,
tuy nhiên, đó lại là thuận lợi vì người dân có nhiều thời gian rảnh rỗi muốn tìm
kiếm thêm thu nhập thì khó tìm được kênh đầu tư nào tiện lợi hơn chứng khoán.
Trong nhiều năm qua, Nhà nước đã từng bước hoàn thiện khung pháp lý
và chính sách cho hoạt động và phát triển thị trường chứng khoán. Nhờ đó tính
công khai, minh bạch của thị trường chứng khoán được tăng cường, năng lực
quản lý, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước được nâng cao. Có thể nói rằng,
pháp luật và chính sách phát triển thị trường chứng khoán của nước ta hoặc trực
tiếp hoặc gián tiếp đã bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu tư. Thực tế về sự phát
triển thị trường chứng khoán Việt Nam những năm vừa qua và đặc biệt trong 2-3
năm trở lại đây cho thấy quyền lợi của nhà đầu tư luôn là mục tiêu bảo vệ của
pháp luật và của các cơ quan quản lý. Tuy nhiên, do thị trường chứng khoán Việt
Nam còn đang trong giai đoạn đầu phát triển cho nên hệ thống pháp luật về
chứng khoán và thị trường chứng khoán còn chưa đáp ứng được đòi hỏi của thị
trường. Vì vậy, quyền lợi của nhà đầu tư nói chung và nhà đầu tư cá nhân vẫn
còn bị xâm phạm. Hiện nay, bên cạnh các chủ thể tuân thủ quy định của pháp
luật chứng khoán, vẫn còn rất nhiều sự vi phạm,gian lận trong hoạt động chứng
khoán, đặc biệt là những bất cập về báo cáo tài chính của doanh nghiệp nhằm
tránh thuế. Việc đưa ra những thông tin không đảm bảo chất lượng, thiếu chính
xác nhằm chuộc lợi từ NĐT vẫn phổ biến. Qúa trình kiểm soát thông tin, công
bố thông tin, kênh truyền thông tin chưa được quy định một cách chặt chẽ và

8
phối hợp nhịp nhàng. Có thể kể đến một số sai phạm điển hình 2: Công ty cổ
phần Đầu tư Thương mại Hồng Hoàng bị phạt hành chính theo Quyết định số
216/QĐ-XPVPHC, số tiền 70 triệu đồng do công bố thông tin không đúng thời
hạn theo quy định pháp luật. Cụ thể, Công ty cổ phần Đầu tư Thương mại Hồng
Hoàng công bố thông tin không đúng thời hạn đến Sở Giao dịch chứng khoán
Hà Nội đối với: Báo cáo tài chính năm 2020; Báo cáo tình hình thanh toán lãi,
gốc trái phiếu năm 2020; Báo cáo tình hình sử dụng nguồn vốn từ phát hành trái
phiếu năm 2020
Hay một vài vụ sai phạm tiêu biểu năm gần đây gây xôn xao dư luận như,
đầu năm 2022, sự việc ông Trịnh Văn Quyết bán 74,8 triệu cổ phiếu FLC không
công bố đã gây thiệt hại nặng nề cho các nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu này. Ngay
sau khi phát hiện, Ủy ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã ra phong tỏa
tài khoản để tiến hành điều tra, đồng thời yêu cầu Sở giao dịch chứng khoán TP.
Hồ Chí Minh (HOSE) hủy bỏ giao dịch bán cổ phiếu của ông Trịnh Văn Quyết.
Đây là biện pháp chưa từng có tiền lệ trên thị trường chứng khoán Việt Nam
nhằm ngăn chặn, ngăn ngừa các hành vi sai phạm tiếp theo cũng như bảo vệ
quyền lợi cho nhà đầu tư chứng khoán, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân, đồng thời
hoàn lại tiền giao dịch cho các cá nhân. Hoạt động chào bán trái phiếu trên thị
trường chứng khoán Việt Nam trong năm 2022 xảy ra nhiều sự kiện khiến nhà
đầu tư mất niềm tin và hạn chế đầu tư vào thị trường chứng khoán. Tin tưởng
vào tập đoàn lớn và mức lãi suất cao (lên tới 12%) nhiều nhà đầu tư cá nhân đã
tham gia mua trái phiếu doanh nghiệp của 3 công ty con thuộc Tập đoàn Tân
Hoàng Minh là Công ty TNHH Bất động sản Ngôi Sao Việt, CTCP Cung điện
Mùa Đông, CTCP Đầu tư và Dịch vụ Khách sạn Soleil. 3 công ty này đều trực
thuộc Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ khách sạn Tân Hoàng Minh. Tuy
nhiên, sau 9 đợt phát hành trái phiếu của 3 công ty này (từ tháng 7/2021 - tháng
3/2022), với tổng giá trị 10.030 tỷ đồng đã bị UBCKNN ra Quyết định số
181/2022/QĐ-UBCK hủy bỏ, do phát hiện sai phạm về việc công bố thông tin
sai sự thật, che giấu thông tin trong quá trình phát hành. Để đảm bảo quyền lợi
các nhà đầu tư chứng khoán đặc biệt là nhà đầu tư chứng khoán cá nhân, các tổ
chức đăng ký, lưu ký được yêu cầu có trách nhiệm dừng chuyền quyền sở hữu
trái phiếu sang cho nhà đầu tư. Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đã tiếp
nhận hồ sơ vụ án và tiến hành khởi tố vụ án. Tháng 4/2022, UBCKNN ra thông
báo nhà đầu tư đã tiến hành giao dịch mua trái phiếu của 3 công ty thuộc Tập
đoàn Tân Hoàng Minh cần liên hệ với Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an để
lưu thông tin và giải quyết thủ tục hoàn tiền. Để khắc phục hậu quả, Tập đoàn
Tân Hoàng Minh ra thông báo sẽ sớm tiến hành hoàn trả lại số tiền nhà đầu tư
2
https://nhandan.vn/vi-pham-cong-bo-thong-tin-4-doanh-nghiep-bi-phat-590-trieu-dong-post709676.html

9
đã nộp vào tài khoản phong tỏa của 3 công ty con. Thực tế, tính đến tháng
9/2022, Tập đoàn Tân Hoàng Minh đã nộp 2.100 tỷ đồng vào tài khoản tạm giữ
của Cục cảnh sát điều tra tội phạm tham nhũng kinh tế buôn lậu Bộ Công an
(C03) tại Kho bạc Nhà nước. Tháng 10/2022, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ
Công an ra Quyết định khởi tố bị can là bà Trương Mỹ Lan - Chủ tịch Công ty
CP Tập đoàn Vạn Thịnh Phát với cáo buộc gian dối trong phát hành, mua bán
trái phiếu doanh nghiệp, lừa đảo chiếm đoạt hàng nghìn tỷ đồng theo Điều 174
Bộ luật Hình sự năm 2015. Trước nhiều thông tin không chính thống về mối
quan hệ giữa Công ty cổ phần Tập đoàn An Đông, Công ty CP Chứng khoán
Tân Việt và Ngân hàng SCB với Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, nhà đầu tư cá nhân
đã “ồ ạt” xếp hàng rút tiền gửi tại SCB và bán trái phiếu ADC-2018.09 gây xáo
trộn trong hệ thống kiểm soát và khủng hoảng về nguồn dự trữ ngoại khối của
ngân hàng SCB. Một hệ quả khác của sự việc này là lãi suất một số ngân hàng
được nâng lên cao nhằm thu hút tiền gửi, trong đó có SCB lên tới 9,75%/năm và
“lãi suất ngầm” lên tới 12%/năm nhằm “giữ chân” khách hàng. Trước tình hình
đó, Ngân hàng Nhà nước đã ra thông báo “bảo toàn vốn tiền gửi và vốn đầu tư
trái phiếu” cho nhà đầu tư, đưa ra mức trần lãi suất áp dụng cho tất cả các ngân
hàng thương mại và tổ chức tín dụng nhằm ổn định thị trường tài chính, đảm bảo
quyền lợi cho nhà đầu tư. Trước nhiều diễn biến trên, tình hình giao dịch trái
phiếu doanh nghiệp trong năm 2022 đã sụt giảm mạnh. Trong 10 tháng đầu năm
2022, theo thông tin từ Bộ Tài chính, khối lượng phát hành đạt 328.900 tỷ đồng,
giảm hơn 25% so với cùng kỳ năm 2021. Mặc dù quyền và lợi ích nhà đầu tư cá
nhân luôn được đảm bảo một cách tối ưu nhất nhưng trước tình hình thực tế
những sai phạm gần đây trên thị trường chứng khoán đã cho thấy những lỗ hổng
nhất định trong lĩnh vực này.
Cụ thể, vấn đề hoàn tiền cho các nhà đầu tư mua 9 đợt phát hành trái
phiếu thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh vẫn chưa được tiến hành do cần thời
gian thụ lý vụ án và thi hành khi có quyết định của Tòa án. Do cần nhiều thời
gian xử lý vụ việc nên gây tâm lý hoang mang khiến nhà đầu tư “dè dặt” hơn khi
đầu tư vào thị trường chứng khoán đặc biệt là đầu tư trái phiếu doanh nghiệp. Có
rất nhiều nguyên nhân dẫn đến các vụ việc sai phạm trên thị trường chứng khoán
đầu tiên ảnh hưởng đến quyền và lợi ích nhà đầu tư chứng khoán cá nhân. Đầu
tiên, về phía tổ chức phát hành chứng khoán. Đứng trước cuộc cạnh tranh giữa
tổ chức phát hành với mục đích nhằm huy động số vốn lớn từ các nhà đầu tư nên
“bất chấp” quy định pháp luật để đưa thông tin sai lệch với mức “lãi suất hấp
dẫn”, sử dụng vốn huy động sai mục đích công bố.

10
2. Quy định của pháp luật hiện hành về bảo vệ quyền và lợi ích của các tổ
chức, cá nhân trên thị trường chứng khoán.
Ngày nay, với sự phát triển của nền kinh tế toàn cầu, thị trường chứng
khoán là một định chế tài chính tất yếu ở Việt Nam. Là một nước có nền kinh tế
đang phát triển, vấn đề đặt ra cho thị trường chứng khoán Việt Nam là phải đảm
bảo phát triển lành mạnh, hoạt động có hiệu quả để nhằm tạo niềm tin cho nhà
đầu tư và tạo điều kiện khái thác tốt các tiềm năng của nền kinh tế. Là một chủ
thể quan trọng của thị trường chứng khoán Việt Nam, nhà đầu tư chứng khoán
cần được bảo vệ quyền và lợi ích của mình một cách tối ưu nhất để có thể tối ưu
hóa lợi nhuận trong các khoản đầu tư của họ. Để thu hút và tạo nên dòng chảy
phân phối vốn trong nền kinh tế một cách hiệu quả nhất, Việt Nam đã có những
quy định pháp lý cụ thể về vấn đề bảo vệ quyền lợi cho nhà đầu tư chứng khoán.
NĐT là chủ thể tham gia trên TTCK thứ cấp với hoạt động đầu tư mua bán các
chứng khoán. Họ tham gia trong mối quan hệ trực tiếp hoặc gián tiếp với tổ
chức phát hành, công ty chứng khoán (CTCK), các tổ chức quản lý, cung ứng
dịch vụ hỗ trợ thị trường cũng nhưcác nhà môi giới chứng khoán và các NĐT
khác để tìm kiếm thông tin đặt lệnh mua bán chứng khoán… phát sinh những
quyền lợi nhất định cần được bảo vệ3.
2.1. Bảo vệ quyền tham gia thị trường của NĐT
Là một chủ thể tham gia hoạt động trên thị trường chứng khoán, NĐT
tham gia thực hiện các hoạt động giao dịch mua bán chứng khoán có quyền lựa
chọn công ty chứng khoán và ký hợp đồng mở tài khoản giao dịch chứng khoán
tại các công ty chứng khoán. Theo Luật Chứng khoán 2019, K1 Đ6 quy định
Nhà nước có chính sách khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để tổ chức, cá
nhân trong nước, nước ngoài tham gia đầu tư và hoạt động trên thị trường
chứng khoán nhằm huy động các nguồn vốn trung hạn và dài hạn cho đầu tư
phát triển. Điều này cho thấy việc tham gia vào thị trường chứng khoán của
NĐT phụ thuộc vào khả năng tài chính của chính họ. Thêm vào đó, Điều 11
Luật Chứng khoán 2019 đã mở rộng quy định về khái niệm nhà đầu tư chuyên
nghiệp so với luật cũ. Theo đó, NĐT chuyên nghiệp là các cá nhân, tổ chức có
năng lực tài chính hoặc có trình độ chuyên môn về chứng khoán theo quy định
của pháp luật chứng khoán.
Theo quy đinh tại Luật Chứng khoán năm 2019, Trung tâm giao dịch chứng
khoán không còn được đề cập đến mà thay vào đó quy định theo hướng chỉ có
một Sở giao dịch chứng khoán duy nhất là Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam
và công ty con của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam 4. Ngoài Sở giao dịch
3
Bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư cá nhân trên thị trường chứng khoán. Nghiên cứu lập pháp 2012. ThS. Lê Thị
Thảo. Khoa luật. Đại học Huế.
4
là doanh nghiệp được thành lập và hoạt động theo quy định của Luật này và Luật Doanh nghiệp, do Nhà nước
11
chứng khoán Việt Nam và công ty con, không tổ chức, cá nhân nào được phép tổ
chức và vận hành thị trường giao dịch chứng khoán. Hiện nay, có 2 Sở giao dịch
chứng khoán đó là Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (Hnx), Sở giao dịch chứng
khoán Thành phố Hồ Chí Minh (Hose). Thị trường chứng khoán với đa dạng các
chủ thể tham gia, có thể ảnh hưởng đến an toàn, an ninh tiền tệ của quốc gia nên
quy định mới này nhằm đảm bảo sự thống nhất trong quản lý thị trường chứng
khoán.
2.2. Bảo vệ quyền được cung cấp thông tin của NĐT
Tại thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay, tỉ lệ NĐT không chuyên
nghiệp chiếm khá đông nên để bảo vệ quyền lợi và đảm bảo niềm tin cho các
chủ thể đầu tư - đặc biệt là các chủ thể cá nhân mới bắt đầu tham gia vào thị
thường thì việc minh bạch thông tin là điều vô cùng quan trọng. Tại Khoản 2,
Điều 5 Luật Chứng khoán quy định nguyên tắc hoạt động về chứng khoán và thị
trường chứng khoán là công bằng, công khai và minh bạch.
Theo đó, Luật Chứng khoán 2019 quy định Công ty đại chúng phải công
khai hóa thông tin đến với công chúng về việc đăng ký là công ty đại chúng,
thông tin định kỳ và công ty niêm yết phải công bố thông tin bất thường trên thị
trường chứng khoán. Điều này thể hiện sự công bằng với các NĐT, đặc biệt là
NĐT không chuyên nghiệp.Việc thông tin minh bạch và công khai thông tin tạo
niềm tin cho NĐT và giúp NĐT đánh giá tốt hơn về các cơ hội và ruỉ ro cuả
mình. Để nâng cao chất lượng và tính minh bạch của thông tin, đặc biệt là báo
cáo tài chính trong các đợt phát hành, điểm mới tại Luật Chứng khoán 2019 thể
hiện tại khoản 3 điều 20 Luật Chứng khoán 2019, báo cáo tài chính năm phải
được kiểm toán bởi tổ chức kiểm toán được chấp thuận thực hiện kiểm toán cho
đơn vị có lợi ích công chúng thuộc lĩnh vực chứng khoán. Bên cạnh đó, Luật
Chứng khoán 2019 đã có những thay đổi về công bố thông tin nhằm phù hợp với
sự phát triển của thị trường. Thị trường chứng khoán là sân chơi mang tính rủi ro
của các NĐT, cả NĐT chuyên nghiệp và NĐT nhỏ lẻ, ít kinh nghiệm, đồng thời
cũng là thị trường dễ xảy ra các hiện tượng vi phạm pháp luật. Để bảo vệ tốt hơn
cho các NĐT, Điều 119 Luật Chứng khoán 2019 đã quy định rất cụ thể về
nguyên tắc công bố thông tin nhằm đảm bảo thông tin NĐT tiếp nhận phải kịp
thời, minh bạch, công khai, tạo điều kiện bình đẳng, tiếp cận thông tin ở một
mức độ như nhau của các NĐT khi tham gia vào thị trường đầy tiềm năng này.
Không chỉ vậy, hoạt động công bố thông tin trên thị trường chứng khoán Việt
Nam còn được hướng dẫn một cách cụ thể, chi tiết trong Thông tư 96/2020/TT-
BTC.

nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết.
12
 Để bảo vệ quyền được cung cấp thông tin của NĐT, Điều 12 Luật Chứng
khoán 2019 quy định về 7 nhóm hành vi bị cấm trong hoạt động chứng khoán và
thị trường chứng khoán, trong đó có những quy định nhằm đảm bảo minh bạch
thông tin. Theo đó, pháp luật chứng khoán cấm Trực tiếp hoặc gián tiếp thực
hiện hành vi gian lận, lừa đảo, làm giả tài liệu, tạo dựng thông tin sai sự thật
hoặc công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin hoặc bỏ sót thông tin
cần thiết gây hiểu nhầm nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến hoạt động chào bán,
niêm yết, giao dịch, kinh doanh, đầu tư chứng khoán, cung cấp dịch vụ về chứng
khoán. Và cấm Sử dụng thông tin nội bộ để mua, bán chứng khoán cho chính
mình hoặc cho người khác; tiết lộ, cung cấp thông tin nội bộ hoặc tư vấn cho
người khác mua, bán chứng khoán trên cơ sở thông tin nội bộ. Điều này làm rõ
hơn các hành vi vi phạm để xử lý theo vi phạm hành chính, bồi thường thiệt hại,
và truy cứu trách nhiệm hình sự.
Luật Chứng khoán 2019 làm rõ các đối tượng có nghĩa vụ công bố thông
tin tại Điều 118 và việc công bố thông tin được quy định từ Điều 120 đến Điều
128 và Điều 4 Thông tư số 96/2020/TT-BTC. Theo đó, pháp luật chứng khoán
ràng buộc trách nhiệm của hàng loạt các chủ thể trong việc công bố thông tin: tổ
chức phát hành, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, công ty đại chúng,
Sở giao dịch chứng khoán… Công bố thông tin có vai trò, vị trí, ý nghĩa rất lớn
trong việc đưa ra quyết định đầu tư của NĐT. Chính vì vậy Luật Chứng khoán
2019 đã có những quy định chi tiết hơn về nội dung công bố thông tin để cung
cấp cho những chủ thể có liên quan những thông tin chính xác nhất về thị trường
thông qua các phương tiện công bố thông tin theo quy định của pháp luật chứng
khoán. Với mục đích bảo vệ NĐT cũng như sự lành mạnh của thị trường chứng
khoán, Luật Chứng khoán 2019 quy định tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm
quy định về pháp luật chứng khoán và pháp luật có liên quan đến hoạt động
chứng khoán và thị trường chứng khoán thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm
mà bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự 5, nếu gây thiệt
hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật 6. Ngoài ra, để gia tăng tính
răn đe đối với các hành vi vi phạm, ngoài tăng mức phạt tiền, điểm mới tại Luật
Chứng khoán 2019 là cấm đối tượng vi phạm đảm nhiệm chức vụ tại công ty
chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, chi nhánh công ty chứng
khoán và công ty quản lý quỹ nước ngoài tại Việt Nam, công ty đầu tư chứng
khoán có thời hạn hoặc vĩnh viễn; cấm thực hiện các hoạt động về chứng khoán
và thị trường chứng khoán có thời hạn hoặc vĩnh viễn do thực hiện hành vi bị
nghiêm cấm trong hoạt động về chứng khoán.

5
Điều 209, 210, 211, 212 BLHS 2015
6
Điều 132 Luật Chứng khoán 2019
13
2.3. Bảo vệ quyền thực hiện các giao dịch mua, bán chứng khoán của NĐT
Luật Chứng khoán 2019 quy định việc tổ chức thị trường chứng khoán tại
Điều 42 nhằm bảo đảm sự vận hành của thị trường chứng khoán được ổn định,
công bằng, quyền lợi NĐT được bảo vệ. Để thực hiện việc mua bán chứng
khoán trên thị trường chứng khoán, NĐT buộc phải thông qua các công ty chứng
khoán. Điều này đã góp phần làm giảm thiểu rủi ro, tránh bất cập cho các NĐT.
Để mua, bán chứng khoán trên sàn giao dịch chứng khoán, NĐT phải mở một tài
khản tại một công ty chứng khoán. Vì vậy Điều 98 Luật Chứng khoán 2019 quy
định về trách nhiệm của người hành nghề chứng khoán và Khoản 1 Điều 56
Luật Chứng khoán 2019 về thành viên của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng
khoán Việt Nam để phòng trường hợp công ty chứng khoán gặp rủi ro trong hoạt
động kinh doanh. Ngoài ra, CTCK cũng có trách nhiệm trong việc bảo vệ quyền
tham gia giao dịch mua bán chứng khoán của NĐT trên thị trường chứng khoán
tập trung thông qua việc thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh của mình. Pháp
luật chứng khoán quy định cụ thể về các nghiệp vụ kinh doanh của công ty
chứng khoán nhằm chuyên nghiệp hóa hoạt động đầu tư, giảm thiểu rủi ro trong
hoạt động đầu tư chứng khoán của NĐT. Quyền tham gia giao dịch, mua, bán
chứng khoán của NĐT còn được pháp luật chứng khoán bảo vệ thông qua quy
định về tổ chức thị trường chứng khoán và hoạt động của Sở giao dịch chứng
khoán7.

III. MỘT SỐ HẠN CHẾ, BẤT CẬP CỦA CÁC QUY ĐỊNH VỀ BẢO VỆ
QUYỀN VÀ LỢI ÍCH CỦA CÁC TỔ CHỨC, CÁ NHẬN TRÊN THỊ
TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP
LUẬT.
1. Một số hạn chế, bất cập của các quy định về bảo vệ quyền và lợi ích của
các tổ chức, cá nhận trên thị trường chứng khoán.
Thứ nhất, Luật chứng khoán 2019 đã bỏ đi quy định về việc “Bồi thường
thiệt hại cho thành viên giao dịch trong trường hợp Sở giao dịch chứng khoản,
Trung tâm giao dịch chứng khoán gây thiệt hại cho thành viên giao dịch, trừ
trường hợp bất khả kháng”. Điều này sẽ ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp
pháp của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán.
Thứ hai, bất cập trong mức xử phạt đối với vi phạm hành chính trong lĩnh
vực chứng khoán: Pháp luật chứng khoán hiện nay chưa quy định chế tài đối với
hành vi vi phạm nghĩa vụ liên quan đến báo cáo tiến độ sử dụng vốn sau chào
bán CK. Điểm a khoản 1 Điều 9 Nghị định số 155/2020/NĐ-CP quy định đây là
nghĩa vụ mà tổ chức phát hành CK phải tuân thủ. Tuy nhiên, Nghị định số
156/2020/NĐ-CP lại không có quy định xử phạt đối với hành vi này. Thực tiễn

7
Điều 46 Quyền và nghĩa vụ của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam. Luật Chứng khoán 2019.
14
cho thấy hành vi này đã làm ảnh hưởng đến tính công khai, minh bạch của thị
trường nên cần có chế tài để xử lý từ đó giúp UBCKNN có biện pháp xử lý kịp
thời những sai phạm nếu có, góp phần bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.
Ngoài ra, quy định xử lý hành vi vi phạm trong hoạt động đăng ký, lưu ký trái
phiếu chào bán, phát hành riêng lẻ là chưa hợp lý. Khoản 1 Điều 16 Nghị định
163/2018/NĐ-CP quy định việc đăng ký, lưu ký trái phiếu là trách nhiệm của
doanh nghiệp phát hành trái phiếu. Điểm đ khoản 2 Điều 8 Nghị định số
156/2020/NĐ-CP quy định mức phạt cho hai hành vi vi phạm với các mức độ
khác nhau, so với hành vi “thực hiện đăng ký, lưu ký trái phiếu chào bán, phát
hành riêng lẻ không đúng thời hạn theo quy định” thì hành vi “không thực hiện
đăng ký, lưu ký trái phiếu chào bán, phát hành riêng lẻ” là nguy hiểm, nghiêm
trọng và ảnh - rất lớn đến nhà đầu tư. Do vậy, việc xử lý chung một mức đối với
hai hành vi vi phạm này là điều hoàn toàn không hợp lý.
Thứ ba, xử lý hành vi vi phạm về công bố thông tin sai lệch trong hoạt
động chứng khoán. Từ thực tiễn cho thấy một trong những nguyên nhân dẫn đến
các vụ sai phạm trên thị trường chứng khoán hiện nay từ việc các CTCK,
CTQLQĐTCK cùng với các tổ chức phát hành chứng khoán đã cấu kết với nhau
thu lợi bất chính khi cung cấp thông tin sai sự thật nhằm lôi kéo khách hàng tập
trung mua một số cổ phiếu nhất định. Tuy nhiên mức phạt tiền do vi phạm hành
vi công bố thông tin sai lệch trong hoạt động chứng khoán quy định tại khoản 5
Điều 42 Nghị định 156/2020/NĐ-CP là từ 100.000.000 đồng đến 200.000.000
đồng. Theo Điều 209 Bộ Luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) thì
hành vi trên sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội cố ý công vố thông tin sai
lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán. Trong đó, mức phạt
tiền hoặc phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đối với cá nhân và cấm kinh
doanh cấm hoạt động hoặc cấm huy động vốn đều dựa vào mức độ gây thiệt hại
cho nhà đầu tư và số tiền thu lợi bất chính là bao nhiêu. Tuy vậy, so với mức độ
thiệt hại của nhà đầu tư từ 1 tỷ đến 3 tỷ đồng thì mức phạt đối với cá nhân vi
phạm chỉ từ 100 triệu đến 500 triệu đồng. Điều này cho thấy so với khoản thu
nhập bất chính và mức độ thiệt hại của nhà đầu tư thì mức phạt vi phạm là một
số tiền rất nhỏ. Chính vì thế mà các hành vi vi phạm vẫn diễn ra ngày một nhiều
và gây ảnh hưởng nghiệm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư
chứng khoán.
2. Một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của các tổ chức, cá nhân trên thị trường.
Một là, cần có những văn bản hướng dẫn cụ thể việc xác định giá trị
khoản thu nhập bất chính, hoặc chứng minh thiệt hại của nhà đầu tư để có cơ sở
xử lý hình sự hành vi thao túng thị trường chứng khoán. Nhà nước nên áp dụng
trách nhiệm pháp lý nghiêm khắc hơn nữa đối với hành vi thao túng TTCK. Dựa
15
trên cơ sở mức độ của hành vi giao dịch bị cấm, quy định rõ hơn nữa các tình
tiết tăng nặng, giảm nhẹ đối với hành vi cũng như quy định cụ thể cách tính toán
thiệt hại của nhà đầu tư, đảm bảo mức độ phù hợp và hiệu quả trong việc truy
cứu trách nhiệm pháp lý đối với các hành vi này.
Hai là, hoàn thiện khung pháp lý về thanh tra, giám sát và xử phạt sai
phạm liên quan đến thao túng giá chứng khoán. Đa số các trường hợp thao túng
TTCK đều xuất hiện nhiều tài khoản của nhiều cá nhân liên quan đến đối tượng
bị xử phạt, nhưng lại không có chế tài xử phạt các chủ thể liên quan này. Do đó,
cần bổ sung chế tài xử phạt về thao túng đối với các tổ chức, cá nhân cho mượn
hoặc vô ý để đối tượng thao túng sử dụng tài khoản nhằm tăng cường tính răn
đe. Có thể quy định việc thiết lập tài khoản giao dịch chứng khoán theo hướng
chặt chẽ hơn về điều kiện, quy trình tài khoản giao dịch, quy định mỗi số điện
thoại/ email chỉ được sử dụng để mở duy nhất 01 tài khoản chứng khoán/ công
ty chứng khoán.
Ba là, xây dựng quy định liên quan đến tổ chức bảo vệ nhà đầu tư. Các
quy định nên tập trung vào thẩm quyền và phạm vi hoạt động, quy chế trong xử
lý hòa giải khi mâu thuẫn xảy ra, các quy định về ủy thác khởi kiện, nội dung ủy
thác và thỏa thuận bồi thường thiệt hại đối với nhà đầu tư. cơ quan có thẩm
quyền tại Việt Nam có thể xem xét kiến nghị, xây dựng khung pháp lý bảo vệ
nhà đầu tư chứng khoán để điều chỉnh các vấn đề về nguyên tắc, cơ chế và chính
sách hoạt động của tổ chức bảo vệ nhà đầu tư, công ty chứng khoán và quỹ bảo
vệ nhà đầu tư chứng khoán. Ngoài ra, cơ quan chuyên trách có nhiệm vụ lên kế
hoạch phổ biến đến nhà đầu tư về những giá trị mà tổ chức bảo vệ nhà đầu tư
mang đến cho nhà đầu tư nói riêng và TTCK nói chung.
Bốn là, thiết lập các quy định trong việc tiếp nhận hòa giải của nhà đầu tư
chứng khoán trong trường hợp có tranh chấp giữa nhà đầu tư và công ty chứng
khoán về hoạt động kinh doanh chứng khoán. Khi tranh chấp được đưa ra cơ
quan tài phán Việt Nam là tòa án, bổ sung quy định về nghĩa vụ chứng minh đối
với những mâu thuẫn phát sinh thuộc về công ty chứng khoán, cũng như trách
nhiệm bồi thường nếu không chứng minh, giải thích phù hợp được các hoạt
động sai phạm.
Năm là, quy định pháp luật về các chế tài xử phạt đối với các hành vi vi
phạm trên thị trường chứng khoán còn ở mức nhẹ cũng là một trong những
nguyên nhân khiến các cá nhân, tổ chức vi phạm. Đề xuất sửa đổi quy định mức
phạt tiền trong hình thức xử phạt vi phạm hành chính giữ nguyên mức phạt gấp
10 lần khoản thu bất chính, nghiên cứu hủy bỏ mức phạt tiền tối đa đối với tổ
chức, cá nhân vi phạm.
16
 KẾT LUẬN
Pháp luật chứng khoán tại Việt Nam đã đặt ra nhiều quy định quan trọng
nhằm bảo vệ quyền và lợi ích của các tổ chức và cá nhân tham gia đầu tư và
hoạt động trên thị trường chứng khoán. Những quy định này không chỉ đảm bảo
tính minh bạch, công bằng và an toàn cho thị trường chứng khoán mà còn tạo
điều kiện thuận lợi để các nhà đầu tư tham gia và phát triển. Qua những phân
tích trên có thể thấy rằng pháp luật chứng khoán đã tạo ra cơ chế cho người đầu
tư tham gia vào quyết định của các doanh nghiệp niêm yết và có quyền biết đầy
đủ thông tin trước khi đưa ra quyết định đầu tư. Tuy nhiên, việc bảo vệ quyền và
lợi ích của nhà đầu tư vẫn đòi hỏi sự cải tiến liên tục trong quy định và giám sát
hiệu quả. Cần phải duy trì tính minh bạch và trung thực trong thông tin và quá
trình giao dịch để tạo sự tin cậy và sự hấp dẫn cho các nhà đầu tư tham gia thị
trường chứng khoán.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Giáo trình Luật Chứng Khoán, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2021, nxb
Công an.
2. Luật chứng khoán 2019 số 54/219/QH14
3. Bộ luật hình sự 2015
4. Bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư cá nhân trên thị trường chứng khoán.
Nghiên cứu lập pháp 2012. ThS. Lê Thị Thảo. Khoa luật. Đại học Huế.
5. Pháp luật về bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu tư trên thị trường chứng
khoán tập trung tại Việt Nam : Luận văn thạc sĩ Luật học / Nguyễn Ngọc
Anh
6. Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư cá nhân trên thị trường
chứng khoán ở Việt Nam: Luận văn ThS Luật Kinh tế/ Vũ Nhất Tâm
7. Ban pháp chế - Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (2007), "Hoàn thiện
khuôn khổ pháp lý cho thị trường chứng khoán", Chứng khoán Việt Nam.
8. Website: https://nhandan.vn/vi-pham-cong-bo-thong-tin-4-doanh-nghiep-bi-phat-590-
trieu-dong-post709676.html
17
9. http://www.lapphap.vn/Pages/tintuc/tinchitiet.aspx?tintucid=211361

18