116 ODPOWIEDZI, WSKAZÓWKI, ROZWIĄZANIA

FUNKCJA LINIOWA

4.1 a) Rys. 1/4; b) Rys. 2/4; c) Rys. 3/4; d) Rys. 4/4; e) Rys. 5/4; f) Rys. 6/4; g) Rys. 7/4.
Wskazówka. Aby naszkicować wykres funkcji liniowej, należy znaleźć dwa punkty należące do jej wykresu, zaznaczyć je na płaszczyźnie z
układem współrzędnych i poprowadzić prostą, przechodzącą przez zaznaczone punkty.

y y y

2
1 \ 1
1
1
1
0
0 1 ^
-1 \ ^
' : ^
'
Ry. . 1/4 Rys 2/4 Rys 3 / 4 Rys, 4/4
y y
\
3

1 \
i )
'A ^.^,

r
1 ,3
0 1 >: (T--,.,.,^ X
\ ^ -1

-3
Ry , 5 / 4 Ry . 6 / 4 Ry .1/4

4.2 a)Rys,8/4; b)Rys.9/4; c) Rys. 10/4; d) Rys. 11/4; e) Rys. 12/4; f)Rys. 13/4.
Rozwiązanie, a) Wykres funkcji / można otrzymać, szkicując najpierw wykres funkcji g(x) =x, a następnie odbijając względem osi 0X len
fragment wykresu funkcji g, który znajduje się pod osią 0X.
b) Naszkicuj kolejno wykresy funkcji 5(j:) = I A: I, /7(X)-|A:|-1,/(j:)-|/i(x)|.
c) Naszkicuj wykres funkcji^ g(j:) = lx I, a następnie przesuń wykres funkcji g o wektor [1,1],
, , , (2x-\ d l a x > ]
d) Gdyx> l,to L r - l h ^ - l , gdyj:< 1, to h—1 l ^ - U - 1 ) - Zaiem f(x)=-{
[I dla x < l
e) Gdyj-<0, to ].i-l | ^ - ( x - 1 ) i \x\=-x, gdyjre <0; l ) , l o | . v - l | ^ - ( x - l ) i \x\=x, agdy j : > l , to |.v-l |^;t:-l i UI=;i.
j'-2.r + l dlajc<0
Zatem f(x) = U dla A:e<0;l) . f) ^x2-2x + I = i/(-c-l)2 - j j : - 1 |, więc wzór funkcji / można zapisać w postaci / ( j c ) - | x - I [ - U l .
[2;t-l dla;>:>l
fi dla X < O
Postępująctak, jak w punkcie e), otezymamy/(J:)=-{-2JC + 1 dla xe{0\ 1),
- 1 dla:i:>l

Rys. 9/4

Rys. 11/4 Rys. 12/4 Rys, 13/4

Rozwiązanie, a) "Wzór funkcji / ma postać f(x)-ax + b, musimy zatem znaleźć wspoiczynniki a i h. Wiemy, że / ( - I ) = 2, więc ~a + h = 2i że
\-a + h = 2
/ ( 3 ) - - 2 . więc 3a + b--2. Otrzymahśmy uktad równań < . Rozwiązaniem tego układu jest para liczb « - - l , fo- I, zatem funkcja/
[3a + b--2
ma wzór f(x) — —jt +1,
118 ODPOWIEDZI, WSKAZÓWKI, ROZWIĄZANIA

b) Dany ukiad równaii rozwi^emy metodą przeciwnych współczynników. Mnożąc obie strony równania pierwszego przez 7. a drugiego przez
42jc + 4 9 y - 5 6
-6, otrzymamy układ . Dodając stronami oba równania, dostaniemy równanie 4^-43*+49j'-54_v = 5 6 - 3 0 . Stąd wyzna­
-42A--54V = - 3 0
czamy y: y = -5,2. Teraz znajdziemy wartość A;, podstawiając y - - 5 , 2 do równania 6A + 7 y - 8 . 6x + 7-(-5,2) = 8, stąd y - 7 , 4 . Rozwiązaniem
układu jest więc para (x, y) = (-5,2, 7,4).
c) Dany układ równań rozwiążemy metodą podstawiania. Z drugiego równania układu mamy y=x- ł. Podstawiając do pierwszego równania
j : - 1 w miejsce y, otrzymujemy równanie z niewiadomąx: 2x-(x-\)-x+\. Stąd mamy równanie A + ! - x + 1, które jest prawdziwe dla
każdej liczby rzeczywistej x. Oznacza to, że aby para liczb (x. y) spełniała dany układ równań, x moż£ przyjmować dowolną wartość, natomiast
y wyznaczymy z zależności y=A;-l. Zatem rozwiązaniem układu jest każda para liczb postaci (:tr, ^ - 1 ) , gdzie A jest dowolną liczbą rzeczywistą.

4.11 Rozwiązania algebraiczne: a) (x.y) = (2. 1); b) {x, y) = (l,-2): c) rozwiązaniem uktadu jest każda para liczb (x,y) = {a, 2o + 2), gdzie
a jest dowolną liczbą rzeczywistą; d) układ nie ma rozwiEp.ań.
Wskazówka. Każde z równań w podanycłi ukiadacli równań jest równaniem prostej. Aby rozwiązać gralicznie układ równań, narysuj na płasz­
czyźnie z układem współrzędnych proste, które te równania opisują. Rozwiązaniem układu równań są współrzędne punktu (punktów) wspólne­
go (wspólnycii) obu prostych.

4.12 18 zł.
Rozwiązanie, c - c e n a kilograma szynki. 36 dag -0,36 kg. 0,36c-6.48, stąd r - ł 8 (zł).

4.13 50 zł.
Rozwiązanie, c - początkowa cena książki. 0,8ir-cena po pierwszej obniżce, 0.9 0,8c - 0,72f -cena po drugiej obniżce, 0,72c-6 - cena
po trzeciej obniżce. 0.72c - 6 = 30, stąd c = 50 (z!).

4.14 12 km.
Rozwiązanie, k — liczba pełnych kilometrów, które może przejechać pasażer. 4,5 + 2,8^ —koszt przejechania taksówką/: kilometrów.
Należy znaleźć największą liczbę całkowitą spełniającą nierówność 4,5 + 2,8i: < 40. Rozwiązując nierówność, otrzymujemy k < —r- - \2—^.
Największą liczbą całkowitą Spełniającą nierówność 4,5 + 2,8^ < 40 jest 12. Zatem pasażer maksymalnie może przejechać 12 km.

4.15 5,4 i 3.
Rozwiązanie, m - mniejsza z szukanych liczb, w - wi^-ksza z szukanych liczb.
Liczba w jest o 2,4 większa od liczby m. więc w - w = 2.4. Suma jest 3,5 razy większa od ich różnicy, więc ff!-Mv-3,5(H'-m)-3,5-2,4 = 8,4.
(w-m = 2,4 {m = 3
Olrzymaliśmy układ równań { , którego rozwiązaniem jest para liezb <.
m + w = 8,4 w - 5,4

4.16 10 monet po 50 gr i 25 monet po 20 gr.

Rozwiązanie. Oznaczenia; p — liczba monet SO-gtoszowych, cf — liczba monei 20-groszowych, Otrzymano 35 monet, więcp-t-d=35.
p + d = Z5
Rozmieniono 10 zł, więc 0,5p + 0,2ii= 10. Rozwiązując układ równań -i "" , otrzymamy/?= !0 i d-25.
' •' [0,5p-ł-0,2d-10 ^'

4.17 34.
Wskazówka. Liczbą dwucyfrową, której cyfrą dziesiątek jest«, zaś cyfrą jedności />, jest liczba !Oa + fr.

4.18 a)A = 4 lub .v = 8; b).r = 0 lub .T=2 lub .1 = 4 lub .Y^6; C ) . V = - 1 ; d)j:€(-3;l>; e)j:=-3.
Rozwiązanie, a) U - 6 | = 2 <=> (.v-6 = 2 v .v-6 = -2) o (x=8 v j: = 4). b) | | A - - 3 | - 2 [ ^ 1 « . ( U - 3 | - 2 = l v U - 3 | - 2 = - l ) <^
{ | x - 3 | = 3 V U - 3 | = l ) « ( A : - 3 = 3 V A;-3 = - 3 V x ~ 3 - l V A--3—!) o (x = 6 v x = 0 v A-=4 v A = 2).
c) Gdyjte (-<"; 0), to |A| + 2A:-1-1 = A + 1 , gdyAE (0;-H«), to |A| + 2A-H I =3.t+l.
Szukamy rozwiązań równania L\1 + 2 A - + 1 = 0 W przedziale (-<»; O): A-i-l=0 c? A = - 1 . - l e ( - « > ; 0 ] , więc równanie ma rozwiązanie należące
do przedziału (-w; O), jest n i m - L
Szukamy rozwiązań równaniaw przedziale (0;-!-™): 3.v-t-i=0 «• A = - ' / 3 . - ^ / 3 * (0;-H^), więc W przedziale (0;+M) równanie | A H - 2 A + I = 0
nie ma rozwiązań. Zatem dane równanie ma jedno rozwiązanie A = - 1 .
d) G d y x e { ^ « ; - 3 ) , to | A - 1 | - I - U + 3 | - - ( A - 1 ) - ( A + 3 ) - - 2 . C - 2 , gdyAE<-3;i), to U - I | + |A + 3 [ = ~ ( A - I ) + A + 3 = 4, gdy AE <1;-H»), to
| A - l | - H i A + 3 | = A - l -+-A+3 = 2.v-t-2.
Szukamy rozwiązań równania | A - 1 |4-|A-I-3 | - 4 w przedziale (-oo;-3): - 2 A : - 2 - 4 a- A * - - 3 . - 3 g ('-'^;-3), więc w przedziale {-«;-3)
równanie nie ma rozwiązań.
DlaAe {—3; I) dane równanie ma postać 4 = 4. więc każda liczba z przedziału (—3; 1) jest jego rozwiązaniem.
Szukamy rozwiązań równania | A - 1 | + |A-I'3 | = 4 w przedziale (I;-f™): 2v + 2 = 4 « • A= L i G (1;+=<•), więc jest rozwiązaniem danego rów­
nania. Zatem rozwiązaniem równania jest każda liczba A e {-3; 1),
e) I,'A^ + 4A + 4 = J ( A - ^ 2 ) 2 =[ A + 2 | , więc rozwiązań równania należy szukać w przedziałach (-•«; -2) i (-2; -H"), W przedziale (-•«; -2) roz­
wiązaniem jest - 3 , a w przedziale (—2; +oo) równanie nie ma rozwiązań.
 119

;3; 7).
ODPOWIEDZI, WSKAZÓWKI, ROZWIĄZANIA 117

b) Wykres fuiikcji / przecina oś (97 w punkcie o rzędnej 4, więc/(O)-4. Liczba 2 jest miejscem zerowym funkcji / więc/(2) = 0. Postępując
\b = 4
tak. jak w punkcie a), otrzymamy ukiad równań < . apo jego rozwią7.aniu wzór funkcji/•: /(x)=-2;c4-4.
[2a + b = 0
. . \ a+b^2
c) Wzórfunkcji /" możemy znaleźć rozwiązując uktad równań \ . Możemy tsZy/ykorzys^ać wzórna równanie prostej przechodzącej
[5a + b-6
przez dane dwa punkty. Wykresem funkcji /jest prosta, do której należą punkty A iB, więc korzystając z tego wzoru mamy
( j ' - 2 ) ( 5 - l ) = ( 6 ~ 2 ) ( J : - 1 ) , apo przekształceniach Otrzymujemy y - x + 1. Zatem funkcja/określona jest wzorem/(x)-;c+l.
d) Jeśli wykres funkcji / jest równoległy do wykresu funkcji g, to oba wykresy są nachylone do osi 0X pod tym samym kątem, a to oznacza, że
współczynniki kierunkowe we wzorach obu funkcji są równe 3. Zatem wzórfunkcji / ma postać/W = 3x + Z>. Ponieważ punkt C=(4, 3) n;deży
do wykresu funkcji/, to 3 ' 4 + i> = 3. Stąd mamy fe=-9, więc/U) = 3jir-9.
e) Wykres funkcji / jest nachylony do osi 0X pod kątem 60°, więc współczynnik kierunkowy we wzorze funkcji / jest równy tgćO" ~ V3.
Zatem wzór funkcji / ma postać f{x) = -^x + b. Postępując dalej tak, jak w punkcie d), otrzymamy h = 'i-{i i /(x)=\l3.i; + 3-V3.
f) Zbiorem wartości funkcji /(j;) = aj: +fcjest albo zbiór liczb rzeczywistych (wtedy, gdy a^G), albo zbiór, do którego należy tylko jedna liczba
(wtedy, gdy a-O, czyli gdy/jest funkcją stałą). Ponieważ funkcja / nie przyjmuje wartości dodatnich, a przyjmuje wartość-3, to jest funkcją
stalą określoną wzorem f{x) = —3.

4.4 f{x) = -2x-

Wskazówki. I. Prosta k przechodzi przez punkt (O, 0), więc jej równanie ma postać y = ax. II. Funkcja jest malejąca, więc wspóiczynnik «jest
równy ujemnemu rozwiązaniu równania r^ + 12 —3x" —4J:—0.

4.5 pG ( - ^ ; +«.).
Rozwiązanie. Funkcja/ma być rosnąca, więc współczynnik 7p + 3 musi być dodatni. Rozwiązaniami nierówności 7p + 3>0 są liczby/i>—:

4.6 a) Równanie ma jedno rozwiązanie; b) równanie nie ma rozwiązań; c) równanie ma nieskończenie wiele rozwiązań.

4.7 a) Dla każdej wartości parametru a równanie ma jedno rozwiązanie x = 5a-\-'i. b) Gdy u^l,\.o równanie ma jedno rozwiązanie .v — -o — 3,
gdy a = l.io rozwiązaniem jest każda liczba rzeczywista, c) Gdy a^5,lo równanie ma jedno rozwiązanie x ~ ^ - , gdy u = 5,io równa­
nie nie ma rozwiązań, d) Gdy a^-'iiai=?)Ao równanie ma jedno rozwiązanie x = - ^ , gdy a——i, to rozwiązaniem równania jest każda
liczba rzeczywista, gdy a = 3, to równanie nie ma rozwiązań.
Rozwiązanie, a) Zdanego równania wyznaczamy ;<: x = 5a-3. Widzimy, że jcśU w miejsce a w.stawimy dowolną liczbę, to zawsze otrzymamy
jedno rozwiązanie {np. dla a = 2 rozwiązaniem tym jest x-7).
b) Dane równanie sprowadzamy do postaci x{2-a) = a~ + a-6.
Jeżeli a = 2, to mamy równanie x- (2-2) = 2^+2-6, czyli równanie J:-0=0, które spełnia każda liczba rzeczywista.
Jeżeli a^2, to obie strony równania x(2 ~a) = a + a — 6 możemy podzielić przez 2 — a (przy założeniu a^2 mamy pewność, że nie dzielimy
,,, , • 1^ +a-6 _, j , , . , _ ' • ,T . • • j • • - u" + rt-6 (i3~2)(<3 + 3) ,
przez 0) otrzymując .v = —2-« . Zatem dla każdej wartością 7^2 równanie ma jedno rozwiązanie równe ——-
2-a • =——.—r:—
-(a-2) =-a-3.

4.8 a) Gdy a T^ 1 iZ; e R. to równanie ma jedno rozwiązanie .i: = -^tA, gdy d = 1 i &?^-3, to równanie nie ma rozwiązań, gdy a = I i ft = - 3 , to

rozwiązaniem równania jest każda liczba rzeczywista; b) gdy a # i>, to równanie ma jedno rozwiązanie: x - ? . gdy (3 =foi a ?^0, to
równanie nie ma rozwiązań, gdy « = t = 0. to rozwiązaniem równania jest każda liczba rzeczywista.
Rozwiązanie, a) Dane równanie sprowadzamy do postaci x(a-\)-b-^^.
Jeżeli a = 1, to mamy równanie x • O —fc + 3. Jeśli teraz parametr b będzie miał wartość różną od —3, to otrzymamy równanie sprzeczne, a jeśli
parametr b będzie miał wartość-3, to będziemy mieli równaniem-O-O, którego rozwiązaniem jest każda liczba rzeczywista.
Jeżeli a * 1, to obie strony równania możemy podzielić przez a - l , otrzymując x = b+3 Zatem wtedy, bez względu na wartość parametru t.
a-\'
dane równanie ma jedno rozwiązanie równe ^-^•

4.9 a) Spełnia równanie © ; b) np. (JC, y) = (3, -1); c) para liczb (5,-2) spełnia ukJad równań, więc jest jego rozwiązaniem.

4.10 a) (x, y) = (5, -3); b) (A, y) = (7-=-;-5-^); c) rozw. układu jest każda para liczb (.v, y) = (c(. a~ 1), gdzie u jest dowolną liczbą rzeczy wista.
Rozwiązanie, a) Dany układ równań rozwiążemy metodą podstawiania. Z drugiego równania układu wyznaczamy >•; y = 7 - 2 r . Podstawiając
do pierwszego równania 7 - 2x w miejsce y, otrzymujemy 3x + 2-(7 - 2x) = 9. Stąd wyznaczamy x. x = %. Teraz znajdziemy wartość y, podsta­
wiając-v= 5 do równania y = 7-2JC: y = 7-2-5 = - 3 . Rozwiązaniem układu jest więc para (x, y) = (5, -3).