ALDEHYDY I KETONY

Zadanie 1
Do dwóch probówek z CuSO4 wprowadzono wodorotlenek potasu. Następnie do probówek dodano:
· Do pierwszej – etanal
· Do drugiej – aceton
Probówki delikatnie ogrzano. W pierwszej probówce uzyskano ceglastoczerwony osad, a w drugiej czarny.
Naszkicuj rysunek doświadczenia i zapisz obserwacje. Określ, do jakiej grupy zaliczysz badane substancje
organiczne. Zaproponuj inny (od podanego w doświadczeniu) sposób wykrycia obecności badanych substancji.
We wniosku podaj przyczynę uzyskania w doświadczeniu osadu ceglastoczerwonego lub czarnego.

Nr Rysunek i obserwacje Przebieg reakcji Grupa Inny sposób

probówki związków wykrycia
związków

Wniosek

Zadanie 2
Dysponując siarczanem (VI) miedzi (II), sodem i wodorotlenkiem sodu oraz odpowiednim szkłem
laboratoryjnym, zaproponuj doświadczenia (dwie próby) pozwalające na potwierdzenie obecności propan -1-olu
i propanalu znajdujących się w nieopisanych probówkach.
Zaproponuj odczynniki: ………………………………………………………………………………………….....
………………………………………………………………………………………………………………...……..
.....................................................................................................................................................................................
Przedstaw schematyczny rysunek:

Zapisz przewidywane obserwacje: ……………………………………………………….........................................

…………………………………………………………………………………………………………………..…...
…………………………………………………………………………………………………………………..…...
Równania za pomocą wzorów półstrukturalnych: ………………………………………………………….............
…………………………………………………………………………………………………...………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………..………………….
…………………………………………………………………………………………………………………..…..
Podaj wniosek umożliwiający identyfikację badanych związków ………………………........................................
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………...………..

Zadanie 3
Zaprojektuj doświadczenie i wykaż różnice w reaktywności butanonu i butanalu. W projekcie uwzględnij:
Konieczny sprzęt ……………………………………………………………………………………..…………….
Potrzebne odczynniki …………………………………………………………………………………………..…..
Rysunek schematyczny …………………………………………………………………………………………..…
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
Przewidywane obserwacje ………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
Wnioski …………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 4
W jaki sposób zaplanujesz przeprowadzenie doświadczenia, którego celem jest potwierdzenie redukujących
właściwości benzaldehydu. Zanotuj opis przeprowadzonych czynności, obserwacje i wnioski.
Opis przeprowadzonych czynności ………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………...............
Przewidywane obserwacje …………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
Równanie reakcji i wnioski ………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 5
Badając właściwości metanalu, w dwóch etapach wykonano doświadczenie:
Etap 1: Do probówki dodano siarczan (VI) miedzi (II) oraz wodorotlenek sodu i
obserwowano barwę roztworu.
Etap 2: Następnie dodano metanal (w nadmiarze) i zawartość probówki ogrzano w zlewce z gorącą wodą.
Napisz spodziewane obserwacje. Przedstaw równania reakcji ( z udziałem związków organicznych za pomocą
wzorów półstrukturalnych), dobierz współczynniki metodą bilansu elektronowego. Jaką próbę wykonano?
Dlaczego zastosowano nadmiar metanalu ? Przedstaw wniosek.

Spodziewane
Obserwacje
 Równanie
reakcji
(etap 1)

Równanie
reakcji
(etap 2)

Wykonana
próba

Nadmiar
metanalu

Wniosek

Zadanie 6
Na zajęciach koła chemicznego uczniowie otrzymali polecenie zbadania reaktywności propanonu.
Pierwsza grupa uczniów do probówki z propanonem dodała świeżo strącony osad wodorotlenku miedzi (II) i
probówkę ostrożnie ogrzała. Pojawił się czarny osad.
Druga grupa uczniów do probówki z propanonem wprowadziła roztwór zasady sodowej i płyn Lugola ( J2 + KJ )
do uzyskania trwałej barwy brunatnej. Następnie probówkę ogrzano, obserwując pojawienie się żółtego osadu.
Trzecia grupa uczniów zaproponowała zastosowanie dichromianu (VI) potasu z dodatkiem kwasu siarkowego
(VI), probówkę lekko ogrzano i poczuli charakterystyczną woń kwasu octowego.
Pisząc odpowiednie równania reakcji, uzasadnij zaobserwowane zmiany. Podaj wnioski wynikające z
doświadczeń.
Próba Równanie reakcji Wniosek

Wniosek
Zadanie 7
Zaprojektuj doświadczenie mające na celu otrzymanie metanalu, mając do dyspozycji metanol i siatkę
miedzianą. W opisie doświadczenia uwzględnij:
Konieczny sprzęt: ……………………………………………………………………………………..…………….
Potrzebne odczynniki …………………………………………………………………………………………..…...
Schematyczny rysunek ………………………………………………………………………………………..…….
………………………………………………………………………………………………..…..………………….
………………………………………………………………………………..…………………………………….
………………………………………………………………….….……………………………………………….
…..………………………………………………………………………………………………………………….
….……………………………………………………………………………………………………………………
Wnioski ………………………………………………………………………………………………………......
……………………………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 8
W szerokim słoiku umieszczono wąską zlewkę zawierającą krystaliczny tlenek chromu (VI) o barwie czerwonej.
Na ściankach zlewki zawieszono wilgotny uniwersalny wskaźnikowy oraz papierek nasączony odczynnikiem
Schiffa *. Słoik zamknięto korkiem z umocowanym wkraplaczem zawierającym etanol. Po otwarciu kranika
wkraplacza i wkropleniu do zlewki kilku kropli etanolu oba papierki wskaźnikowe zabarwiły się na czerwono, a
zawartość zlewki przybrała barwę zieloną. Ze słoika wydzielał się zapach octu.
Zapisz obserwacje. Napisz równania reakcji zachodzących w zlewce. Uzasadnij zmianę barwy papierka
uniwersalnego i papierka nasączonego odczynnikiem Schiffa.
Określ przyczynę zmiany barwy. Podaj wniosek.
* Odczynnik Schiffa, czyli kwas fuksynosiarkowy (VI), otrzymuje się, przepuszczając tlenek siarki (IV) przez
roztwór barwnika fuksyny do chwili do chwili odbarwienia się.
Czerwonofioletowa barwa papierka nasączonego odczynnikiem Schiffa pochodząca od utworzonego związku
kompleksowego potwierdza obecność aldehydu.

Obserwacja

Równanie
reakcji

Barwa
papierka
uniwersalnego
+
wyjaśnienie

Barwa
odczynnika
Schaffa

Przyczyna
zmiany barwy

Wniosek
Zadanie 9
Badając właściwości etanalu , wykonano równolegle dwa doświadczenia:
I doświadczenie – do badanej próby dodano świeżo wytrącony wodorotlenek miedzi (II) i ogrzano,
uzyskując ceglasty osad.
II doświadczenie – badaną próbę umieszczono w ognioodpornej probówce z rurką boczną i dodano
amalgamat sodu oraz kwas solny. Probówkę zamknięto korkiem z rurką odprowadzającą gaz, a zawartość
probówki ogrzano płomieniem palnika. Próba Trommera wykonana dla produktu tej reakcji dała wynik
negatywny.
Zapisz obserwacje. Napisz równanie reakcji utlenienia etanalu. Dobierz współczynniki
stechiometryczne, stosując metodę bilansu elektronowego. Napisz równanie reakcji etanolu z amalgamatem
sodu. Napisz równanie reakcji spalania etanolu. Podaj wniosek z przeprowadzonych doświadczeń.

Obserwacja

Utlenianie
substratu
(p.
Trommera)

Redukcja
substratu

Próba
Trommera dla
produktu

Spalanie
produktu

Wniosek

Zadanie 10
Mając do dyspozycji roztwór azotanu (V) srebra, amoniak, i dowolny sprzęt laboratoryjny zaprojektuj
doświadczenie mające na celu wykazanie redukcyjnego charakteru etanalu.
W projekcie uwzględnij:
· Wymień sprzęt, który należy przygotować ……………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………
· Przedstaw rysunek doświadczenia – kolejne etapy
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
· Podaj przewidywane obserwacje
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
· Napisz równania reakcji zachodzących w kolejnych etapach doświadczenia, dobierz współczynniki
stechiometryczne, stosując metodę bilansu elektronowego.
……………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………..
 …………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………..
· Podaj wniosek dotyczący wykazanych właściwości etanalu.
………………………………………………………………………………………...................................
…………………………………………………………………………………...........................................
………………………………………………………………………………………………………..…….

Zadanie 11
Na przykładzie doświadczenia przeprowadzonego zgodnie z powyższym rysunkiem:

etanol glicerol etanal

1 2 3

Cu (OH)2 (świeżo strącony)

Wykaż różnice w ich zachowaniu się wobec wodorotlenku miedzi (II)

Konieczny sprzęt …………………………………………………………………………………………………..
Przewidywane obserwacje ………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………….…
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
Równania reakcji……………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
…………….................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
Wnioski ……………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………