WYBRANE ZADANIA

MATURALNE Z
DZIAŁU „UTLENIANIE
METALI”

Wybrane zadania maturalne z działu „Utlenianie metali” 1

Zadanie 1.
Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było porównanie aktywności chemicznej czterech metali: talu
(Tl), technetu (Tc), hafnu (Hf) i molibdenu (Mo). Stwierdzono, że z udziałem wymienionych metali i ich jonów
samorzutnie zachodzą reakcje, których przebieg ilustrują poniższe równania w formie jonowej skróconej:
I 3 Hf + 4Mo3+ →3Hf 4+ + 4Mo
II 3Tl +Mo3+ →3Tl+ +Mo
III Hf + Tc4+ →Hf 4+ + Tc
IV Hf + 4Tl+ →Hf 4+ + 4Tl
V 4Mo + 3Tc4+ →4Mo3+ + 3Tc
Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 1997.

Zadanie 1.1. (0–1)

Uszereguj wymienione metale według malejącej aktywności chemicznej – napisz ich symbole w
odpowiedniej kolejności.
...................................................................................................................................................……………………
największa aktywność najmniejsza aktywność

Zadanie 1.2. (0–1)

Spośród kationów biorących udział w opisanych reakcjach wybierz jon, który jest najsilniejszym
utleniaczem, i jon, który jest najsłabszym utleniaczem. Napisz wzory wybranych jonów.

Najsilniejszy utleniacz: ................................. Najsłabszy utleniacz: ....................................

Zadanie 2. (1 pkt)
Poniżej przedstawiono równania procesów elektrodowych i wartości standardowego
potencjału redukcji (w temperaturze 25 ºC) dla dwóch układów.
I2 + 2e ⇄ 2I Eº = 0,54 V
Fe3 + e⇄ Fe2 Eº = 0,77 V
Na podstawie: J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2004.
Ustal kierunek przebiegu reakcji zilustrowanej poniższym równaniem i uzupełnij symbol strzałki.
2Fe 2 + I2 --------------- 2 Fe3 + 2 I

Informacja do zadań 3.–5.

do probówek zawierających zakwaszone roztwory wodne odpowiednio manganianu(VII) potasu (probówka I) i
jodku potasu (probówka II) dodano roztwór wodny nadtlenku wodoru.
Zaobserwowano zmiany barwy zawartości obu probówek I inne objawy świadczące o przebiegu reakcji
chemicznych.

W tabeli podano wartości standardowych potencjałów wybranych układów redoks.

Wybrane zadania maturalne z działu „Utlenianie metali” 2

 Równanie reakcji Standardowy potencjał Eo
H2O2 + 2H+ + 2e- ↔ 2 H2O 1,766
- + -
MnO4 + 8H + 5e ↔ Mn2+ + 4 H2O 1,507
+ - 0,695
O2 + 2 H + 2e ↔ H2O2
- - 0,536
I2 + 2 e ↔ 2 I
J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczuk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001.
Zadanie 3.
Opisz obserwowane zmiany barw, które świadczą o przebiegu reakcji w probówkach I i II (uwzględnij
barwę zawartości obu probówek przed reakcją I po jej zajściu).
Probówka I:

……………………………………………………………………………………………………………

Probówka II:

………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 4.
Podaj wzór chemiczny utleniacza i reduktora w reakcjach zachodzących w probówkach I i II.
Probówka Wzór utleniacza Wzór reduktora
I
II
Zadanie 5. (2 pkt)
Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji chemicznych, które przebiegły w probówkach I i II.
Probówka I:

……………………………………………………………………………………………………………

Probówka II:

……………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 6. (2 pkt)
Trzy płytki metalowe o znanych masach zanurzono do roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) zgodnie z poniższym
rysunkiem.

Wybrane zadania maturalne z działu „Utlenianie metali” 3

Po pewnym czasie płytki wyjęto z roztworu, osuszono i zważono. Okazało się, że masa płytki kadmowej
zmalała.
a) Określ, jak zmieniły się (wzrosły, nie uległy zmianie, zmalały) masy pozostałych płytek.

Masa płytki glinowej .....................................................................................

Masa płytki srebrnej ......................................................................................

b) Uzasadnij, dlaczego masa płytki kadmowej zmalała.

....................................................................................................................................................…………………

....................................................................................................................................................………………...

Informacja do zadania 7. i 8.
Przeprowadzono doświadczenie, którego przebieg ilustruje schemat. W roztworze znajdującym się w każdej
zlewce zanurzono na kilka minut zważone blaszki wykonane z różnych metali.

Jednym z produktów reakcji, która zaszła po zanurzeniu w stężonym roztworze NaOH blaszki z glinu, jest jon o
wzorze Al(OH)4 .

Zadanie 7. (3 pkt)
Wpisz do tabeli numery blaszek, których masa zmalała, wzrosła oraz nie zmieniła się.
Masa zmalała:
Masa wzrosła:
Masa nie zmieniła się:

Zadanie 8. (1 pkt)
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji, która zaszła po zanurzeniu blaszki z glinu w
stężonym roztworze NaOH.
...................................................................................................................................................……………………

Informacja do zadań 9–11.

W celu zbadania aktywności miedzi, cynku, żelaza i srebra przeprowadzono dwa doświadczenia zilustrowane
poniższym schematem.

Wybrane zadania maturalne z działu „Utlenianie metali” 4

Zadanie 9. (0–1)
Napisz, co
zaobserwowano podczas doświadczenia 1. w probówkach I–III, lub zaznacz brak objawów reakcji.

Probówka I: ...............................................................................................................................……………………

...................................................................................................................................................……………………

Probówka II: ..............................................................................................................................……………………

...................................................................................................................................................……………………

Probówka III: ............................................................................................................................………………….

...................................................................................................................................................……………………

Zadanie 10. (0–1)

Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji zachodzących podczas doświadczenia 2. lub
zaznacz, że w danej probówce reakcja nie zachodzi.

Probówka IV: ............................................................................................................................…

Probówka V: .............................................................................................................................…

Probówka VI: ............................................................................................................................…

Zadanie 11. (0–1)

Po wyjęciu płytek z roztworów siarczanu(VI) miedzi(II) i azotanu(V) srebra, wysuszeniu i zważeniu, okazało
się, że masa niektórych płytek zmieniła się.
Wskaż płytkę, która w obu doświadczeniach zwiększyła swoją masę, podając nazwę lub symbol metalu, z
którego ją wykonano.

Wybrane zadania maturalne z działu „Utlenianie metali” 5

Nazwa lub symbol metalu, z którego wykonano płytkę zwiększającą swoją masę w obu
doświadczeniach: ......................................................................................................................…

Zadanie 12. (1 pkt)

Reakcje zilustrowane poniższymi równaniami mogą przebiegać samorzutnie.
Zn + 2 H → Zn2 + H2
Cu2 + H2 → Cu + 2 H

Uszereguj jony Cu2 , Zn2 , H zgodnie ze wzrostem ich właściwości utleniających.

....................................................................................................................................................………………

Zadanie 13. (0–1)

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane poniższym schematem.

Celem
doświadczenia było odróżnienie dwóch, oznaczonych umownie literami X i Z, metali, z których wykonano
płytki. Wiadomo, że jednym metalem był cynk, a drugim – nikiel. Po pewnym czasie obie płytki wyjęto z
roztworów, osuszono i zważono. Stwierdzono, że zmieniła się tylko masa płytki wykonanej z metalu X.
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i zaznacz właściwe określenie spośród podanych w każdym nawiasie
oraz napisz w formie jonowej skróconej równanie zachodzącej reakcji.
Masa płytki wykonanej z metalu X się (zmniejszyła / zwiększyła).
Podczas przeprowadzonego doświadczenia przebiegła reakcja zilustrowana równaniem:

.......................................................................................................................................................
Metalem Z był (cynk / nikiel).

Zadanie 14. (0–1)

Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było porównanie aktywności trzech metali oznaczonych
umownie literami A, X i Z. Przebieg doświadczenia zilustrowano poniższym schematem.

Zmiany zaobserwowane podczas doświadczenia pozwoliły stwierdzić, że aktywność użytych metali rośnie w
szeregu A, Z, X.

Wybrane zadania maturalne z działu „Utlenianie metali” 6

Oceń, czy podane poniżej informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F –
jeśli jest fałszywa.
1. Spośród metali A, X, Z najsilniejszym reduktorem jest metal X. P F
2. Spośród jonów A2+ , X2+ , Z2+ najsilniejszym utleniaczem jest jon A2+. P F
3. Podczas przeprowadzonego doświadczenia tylko w probówce III nie P F
zaobserwowano objawów reakcji.

Informacja do zadań 15.–16.

W poniższej tabeli podana jest informacja dotycząca barwy wodnych roztworów zawierających wybrane jony.
Jon Barwa roztworu
Ni2+ zielony roztwór
Cu2+ niebieski roztwór
Ag+ bezbarwny roztwór
Płytki wykonane z dwóch metali: miedzi i niklu, zanurzono do roztworów azotanu(V) srebra(I) znajdujących
się w dwóch oddzielnych probówkach. Przebieg doświadczenia zilustrowano na poniższym schemacie.

Po pewnym czasie trwania doświadczenia w każdej probówce zaobserwowano zmianę barwy roztworu.

Zadanie 15. (0–1)

Uzupełnij poniższą tabelę. Podaj barwę roztworu (lub informację o braku barwy) w probówkach I i II
przed zanurzeniem metalowych płytek oraz barwy roztworów po wyjęciu płytek.
Numer probówki Barwa roztworu
przed zanurzeniem płytki po wyjęciu płytki
I
II

Zadanie 16. (0–1)

Spośród kationów: Ag+, Cu2+, Ni2+, wybierz i napisz wzór tego kationu, który jest najsilniejszym
utleniaczem.

...................................................................................................................................................……………

Wybrane zadania maturalne z działu „Utlenianie metali” 7