LESONTWERP

Educatieve bachelor Secundair Onderwijs

Naam: Kelly Croes Vakkencombinatie: Aardrijkskunde - Geschiedenis
UC Leuven-Limburg
Lerarenopleiding Les(senreeks) te geven op: 4 maart 2024 Stagebegeleider LER: A. Schellemans
Vestiging Heverlee
Hertogstraat 178, 3001 Heverlee
Tel. +32 16 37 56 00 Lesuur/-uren: 8:30 – 9:20 Les ingediend bij mentor op:

School: Don Bosco Haacht Onderwijsvorm / Finaliteit: Lokaal: D110

Vakmentor: G. Dewaele Richting: Klas: 313 + 317 + 314

Onderwerp: Voor welke uitdagingen staan steden? Vak: Aardrijkskunde Aantal leerlingen:

BEGINSITUATIE
Situering in de lessenreeks
Eerste les over welke uitdagingen staan steden, derde deel van het hoofdstuk Megalopolitis

Relevante voorkennis (en/of kennis die nog niet aanwezig is)

De leerlingen weten wat steden zijn
De leerlingen weten wat bevolkingsdichtheid is
De leerlingen weten wat mogelijke beïnvloedbare factoren kunnen zijn.
De leerlingen weten wat een agglomeratie is.
De leerlingen weten in welke periode de stedelijke agglomeraties in de wereld het snelste groeide.
De leerlingen kennen de werelddelen en continenten
De leerlingen weten wat de push en pull factoren zijn.
De leerlingen hoe een bevolkingsaantal evolueert
Belevings- en ervaringswereld & actualiteit
De demografische groei, klimaat,

Leerniveaus binnen de klasgroep, klassfeer, …

Goede klassfeer

Infrastructuur
Beamer, PowerPoint, Pointer

Lesontwerp Hogeschool UCLL – Lerarenopleiding – Vestiging Heverlee – Educatieve bachelor Secundair Onderwijs – Opleidingsfase 2 1
DIDACTISCHE VERANTWOORDING
DIDACTISCHE VERANTWOORDING
Welke breinprincipes of (vak)didactische principes en werkvormen komen in je les aan bod? Waarom kies je voor deze aanpak? Wees concreet.
Welke differentiatievormen / redelijke aanpassingen voorzie je? Welke elementen van de leeromgeving bespeel je (instructie, tempo, evaluatie, bijkomende ondersteuning, feedback, eindproduct,
leermaterialen & media, leerdoelen, werkvormen,…)? Op welke manier en waarom deze (i.f.v. ‘de lerende’)?
Zintuigelijk rijk: de leerlingen zien doorheen de les visuele ondersteuningen zoals een video en afbeeldingen maar ook grafieken en diagrammen.
Focus: de leerlingen focussen zich doorheen de les op de demografische groei, de betaalbaarheid en hoe steden groenen kunnen worden.
Herhalen: op het einde van elk deeltje vullen we samen een besluit in wat kort de betekenis samenvat.
Voortbouwen op: we beginnen de les met het bevolkingsaantal dat stijgt zo gaan we door naar de betaalbaarheid voor de mensen in deze steden en nadien bekijken
we naar de CO2-afdruk van deze steden en hoe deze groener kan worden.
Emotie: de video over de favela kan voor sommige leerlingen even binnen komen.
OLG: in deze les ga ik vooral een onderwijsleergesprek houden met de leerlingen om zoveel mogelijk van hen te laten komen. In mijn slotfase zullen de leerlingen per
twee informatie opzoeken op een website over de steden waar de grootste CO 2- uitstoot is en in welke werelddelen dit is.
DOELSTELLINGEN
EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN ALGEMEEN LESDOEL
Situering in de eindtermen: (Vakoverschrijdend en/of vakgebonden) De leerlingen kunnen verwoorden voor welke
09.04 De leerlingen illustreren de impact van mondialisering op demografische processen en op uitdagingen steden staan en hier een besluit rond
de ruimtelijke interactie tussen productie en consumptie. maken.
09.05 De leerlingen analyseren ruimtelijke gevolgen van demografische processen, productie en
consumptie.
Situering in het leerplan + situering binnen de taxonomie van Bloom:
LPD 2 De leerlingen leggen het verband tussen de fysische factoren die het systeem aarde biedt
en de ruimtelijke spreiding van de mens.
LPD 3 De leerlingen vergelijken de wereldwijde demografische evolutie met die in verschillende
regio’s aan de hand van demografische indicatoren.
(DIGITALE) SCHOOLAGENDA (Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina’s in het werk- en/of handboek.)
Voor welke uitdagingen staan steden?

ANDERE
BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens APA.)
Samengewerkt met:
Gebruikte bronnen:
Benoit. (2023, 19 april). De stedelijke dimensie van mondiale uitdagingen. Perspective.Brussels. https://perspective.brussels/nl/stedelijke-uitdagingen/international/
de-stedelijke-dimensie-van-mondiale-uitdagingen#:~:text=De%20groeiende%20verstedelijking%20en%20de,het%20nemen%20van%20internationale
%20beslissingen.
Capsule Hotel Japan. (z.d.). [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/shorts/wRIfW_5jHvE
DPG Media Privacy Gate. (z.d.). https://www.demorgen.be/snelnieuws/wereldbevolking-in-2023-met-75-miljoen-toegenomen-meer-dan-8-miljard-mensen-in-
totaal~b63e2611/?referrer=https://www.google.com/
Global Gridded Model of Carbon Footprints. (z.d.). https://www.citycarbonfootprints.info/
Megalopolitis (Scoodle d9ae0937-548e-4f4e-b1f7-ad560067fef4) (Silverpoint). (z.d.). https://content.plantyn.com/Pages/ViewItem.aspx?
cpid=4633219&mode=normal
Nick Renooij. (2016, 12 september). REPORTAGE - Greicielle (12) woont in een favela in Rio [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=h7o0q5MjsWs
Wikipedia-bijdragers. (2023, 5 oktober). Sloppenwijk - Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Sloppenwijk
LEERMIDDELEN & MEDIA: werkboek polaris 3
Lesontwerp Hogeschool UCLL – Lerarenopleiding – Vestiging Heverlee – Educatieve bachelor Secundair Onderwijs – Opleidingsfase 2 2
Lesontwerp Hogeschool UCLL – Lerarenopleiding – Vestiging Heverlee – Educatieve bachelor Secundair Onderwijs – Opleidingsfase 2 3

Leerdoelen
Basis + Uitbreiding/Verdieping
Bloom: onthouden,
begrijpen
De leerlingen weten hoe
een demografische groei
wordt veroorzaakt.
De leerlingen weten wat
de pull- en pushfactoren
zijn voor mensen.
Bloom: onthouden,
begrijpen, toepassen,
analyseren
Didactisch lesontwerp
KRACHTIGE LEEROMGEVING
Lesfasen
Onderwijs- en leeractiviteiten
& timing
Instapfase Doceren
5” Lkr. Jullie hebben vorige lessen al gezien
hoe de verstedelijking evolueert in de
wereld en waar de wereldsteden ontstaan,
vandaag gaan we kijken voor welke
uitdagingen steden staan.
Lkr vraagt
- Voor welke uitdagingen denken jullie
dat steden staan?
Lkr. Laat een artikel zien over de demografie
https://www.demorgen.be/snelnieuws/werel
dbevolking-in-2023-met-75-miljoen-
toegenomen-meer-dan-8-miljard-mensen-
in-totaal~b63e2611/?referrer=https://
www.google.com/
Lesfase 1: OLG
20” Opdracht 3.1 uitdaging 1: Stijgend
bevolkingsaantal
Lkr. We zien een grafiek staan op pagina 17
over Rio de Janeiro. (B1)
- Wat kunnen we hiervan afleiden?
Diagram B2
- Waardoor wordt deze aangroei van
de laatste jaren vooral veroorzaakt?
In het begin van dit hoofdstuk hebben jullie
het verhaal gelezen van Francisco en zijn
gezin, waarom is hij van het platteland naar
Rio de Janeiro getrokken?
Lkr. vraagt aan leerlingen
- Wat waren nu weer push- en
pullfactoren?
Lesontwerp Hogeschool UCLL – Lerarenopleiding – Vestiging Heverlee – Educatieve bachelor Secundair Onderwijs – Opleidingsfase 2
Media Leerinhoud
PPT
Artikel de morgen
Steden staan voor de uitdaging om
duurzamer te worden door bijvoorbeeld
hernieuwbare energie te gebruiken,
koolstofarm transport,
PPT Grafiek Rio de Janeiro
- We kunnen hiervan afleiden dat
er een bevolkingsgroei is sinds
1950 maar de aangroei
vermindert.
- Vanuit het diagram kunnen we
afleiden dat deze aangroei wordt
veroorzaakt door immigratie
- Francisco is naar Rio de Janeiro
getrokken omwille van de betere
levensomstandigheden in de stad
en de zoektocht achter werk.
- Pushfactoren zijn de redenen
wegduwt van een bepaald land.
bv. Minder goede
gezondheidszorg, slechte
woonomstandigheden, …
4
 - Wat is een voorbeeld van een - Pullfactoren zijn de redenen dat
pullfactor? een persoon aantrekt tot een
bepaald land. bv. Werk, klimaat,
betere zorg, school, voedsel
woonomstandigheden, …

Lkr vraagt aan leerlingen welke informatie

ze kunnen halen van pagina 17 grafiek 3. - Deze grafiek geeft weer hoeveel
- Welke informatie vind je terug op procent van de mensen uit
grafiek drie? Brazilië, het platteland of steden
- Waar vindt de meeste armoede in armoede leven. We kunnen
plaats? hier uithalen dat op het platteland
- Is de armoedegrens in alle landen meer arme mensen wonen.
hetzelfde? - De armoedegrens verschilt per
land. Ook worden in diverse
https:// landen verschillende definities van
www.youtube.co het begrip armoede gehanteerd.
m/watch? De Wereldbank hanteert als
v=h7o0q5MjsWs armoedegrens een inkomen van
1,90 dollar per dag.

Lkr. vraagt - Een favela komt uit het Portugees

- Heeft iemand al eens van een favela en betekend letterlijk ‘krottenwijk’
of een sloppenwijk gehoord? https:// - Mogelijke problemen zijn: erg
- Met welke problemen zouden nl.wikipedia.org/ eenvoudige huizen, geen
kinderen te maken hebben in de wiki/Sloppenwijk stromend water, problemen met
favela? elektriciteit, weinig en slecht
Na video https:// betaald werk, drugsproblemen,
- Welke problemen hebben we gezien? www.demorgen.b criminaliteit, onveilig op straat,
e/nieuws/deze- corrupte politie, gevaar voor
Leerkracht laat de leerlingen sloppenwijk sloppenwijk- grondverschuivingen,
opzoeken op Wikipedia bevindt-zich-in-
Lkr. vraagt aan leerlingen de-schaduw-van-
- Hoe evolueert het aantal inwoners brussel- - Het aandeel sloppenwijk
dat in sloppenwijken van grote noord~bf580bd5/ bewoners daalt. De
steden woont? Verklaar deze leefomstandigheden verbeteren:
evolutie. straten worden bijvoorbeeld
verhard en voorzien van betere
afwatering, er komt een school en
ten slotte ook elektriciteit.
Uiteindelijk kan zo’n krottenwijk
veranderen in een gewone

Lesontwerp Hogeschool UCLL – Lerarenopleiding – Vestiging Heverlee – Educatieve bachelor Secundair Onderwijs – Opleidingsfase 2 5
 woonwijk.

Lkr. vraagt: - Door de levensomstandigheden

- Hoe zou je de plattelandsvlucht op het platteland te verbeteren:
kunnen afremmen meer werkgelegenheid, betere
medische voorzieningen, beter
onderwijs, …

Welk besluit kunnen we hieruit nemen? - Steden kunnen groeien door

- De steden kunnen groeien door? plattelandsvlucht; mensen die
- Wat ontstaat er daardoor? een beter leven zoeken in de
- Welke uitdaging is er? stad. Daardoor ontstaan
sloppenwijken. De uitdaging is
zorgen voor voldoende goede
huisvestiging en voorzieningen
voor de inwijkelingen.
De leerlingen weten Lesfase 2: OLG PPT
waarom mensen 10” 3.2 uitdaging 2: Betaalbaar wonen - Suburbs of een buitenwijk ligt aan
verhuizen naar de Lkr. In de intro hebben jullie ook gelezen de buitenkant van een stedelijke
buitenwijk. over het gezin van Kerry. agglomeratie. Vaak is deze wijk
- Waarom is het gezin van Kerry uit relatief recent ten opzichte van de
Bloom: toepassen, Sydney in de suburbs zijn gaan binnenstad. Deze zijn ook
begrijpen wonen, wat zijn suburbs goedkoper dan de huizen in het
- Is dit probleem enkel in Sydney? stadscentrum. Dit is een probeel
voor alle grote Australische
steden
We gaan dit eens bekijken voor België. - Ook in België zien we dit
- Wat merken we aan de prijzen in het verschijnsel terugkomen als we
stad en aan de suburbs/buitenwijk kijken naar de steden zoals Gent,
van de stad? Antwerpen en Brussel zijn de
Besluit: buitenwijken goedkoper
- Hoe kan dit opgelost worden? - Een mogelijke oplossing is dat de
overheid ervoor moet zorgen dat
er voldoende betaalbare
woningen zijn.
In Tokio is er ook een gebrek aan plaats, ze Capsule hotels
hebben weinig plaats om nieuwe hotels te - Een capsule hotel is een hoteltype
bouwen. Dit hebben ze gedeeltelijk opgelost dat in Japan is uitgevonden om
door met ‘capsule hotels’ te werken. Als we het ruimtegebrek in de grote
de naam horen wat kunnen we dan steden te beperken. Je slaapt hier
verwachten? in een capsule van ongeveer 2

Lesontwerp Hogeschool UCLL – Lerarenopleiding – Vestiging Heverlee – Educatieve bachelor Secundair Onderwijs – Opleidingsfase 2 6
 meter lang, 1 meter breed en 1
meter hoog. Het zijn vaak
budgetplekken die door veel
werkende Japanners worden
gebruikt.
De leerlingen weten met Lesfase 3: OLG PPT
welke problemen steden 7” 3.3 uitdaging 3: groenere steden - Mogelijke problemen waar steden
te maken hebben. - Met welke problemen hebben steden mee te maken hebben zijn: een
te maken? Kijk een naar kader 10 op verhoogde druk op de omgeving,
Bloom: toepassen, pagina 19. hoog energieverbruik, hoge
begrijpen - Welke oplossingen worden er afvalproductie, grote co2-iotstoot,
voorgesteld? bijzonder gevoelig voor
- Wat vinden jullie van deze mogelijke klimaatverandering
oplossingen? - Betere stadsplanning, duurzaam
bouwen, koolstofarm transport,
hernieuwbare energie, meer
groene ruimtes
De leerlingen kunnen Slotfase Onderzoeken in Duo PPT - In Rio de Janeiro is de uitstoot
verwoorden hoe steden 8” Leerlingen gaan naar https:// amper 1,8 ton/ inwoner in Sydney
duurzamer kunnen citicarbonfootprints.info en vergelijken de www.citycarbonfo 11,7 ton/inwoner. In Sydney is er
worden. CO2-voetafdruk per inwoner van Sydney en otprints.info meer verkeer en industrie dan in
Rio de Janeiro. Rio de Janeiro. Bovendien is het
Bloom: onthouden Nadien gaan de leerlingen de drie steden in Sydney in de winter kouder
toepassen met de grootste CO2-afdruk rangschikken waardoor ze huisverwarming
rekening houdend met het aantal inwoners nodig hebben.
van een stad. Hiervoor kunnen ze tabel 11 - De steden met de grootste CO2-
op pagina 19 raadplegen. Ook onderaan op afdruk is Hongkong, Singapore en
de website zien ze een kaart waar kunnen Chicago
zien in welke werelddelen de steden liggen - De werelddelen met de steden die
met de grootste CO2-uitstoot. de grootste CO2-uitstoot hebben
liggen in Noord-Amerika en Azië.
Lkr. vraagt: - De steden kunnen duurzamer
- Welk besluit kunnen we maken? Hoe worden door een betere
kunnen de steden duurzamer stadsplanning, hernieuwbare
worden? energie, koolstofarm transport en
meer groene ruimten.
Opmerkingen i.v.m. bijlagen:
 Steeds kopie toevoegen van ingevuld werkblad of -boek.
 Indien gebruik gemaakt wordt van een digitale presentatie: handouts toevoegen (verkleind, zwart/wit).
 Indien de klasopstelling gewijzigd wordt: plan en/of omschrijving toevoegen.
BORDSCHEMA

Lesontwerp Hogeschool UCLL – Lerarenopleiding – Vestiging Heverlee – Educatieve bachelor Secundair Onderwijs – Opleidingsfase 2 7
Lesontwerp Hogeschool UCLL – Lerarenopleiding – Vestiging Heverlee – Educatieve bachelor Secundair Onderwijs – Opleidingsfase 2 8