Amosamos unha gran curiosidade polos xenitais, as
O desenvolvemento sexual
Todos somos sexo, mellor dito, estamos sexuados.
Desde o momento da concepción ata o final da vida
construímonos como homes e como mulleres. A
principal función da sexualidade é crear diferenzas,
diferenzas que xeran o amor, o afecto, a atracción e
o desexo. As diferenzas son positivas, as
desigualdades que as persoas construímos por mor
desas diferenzas non.
Como seres sexuados todos temos un
desenvolvemento sexual xeral que pode ser moi
diverso e que pode ir a distintas velocidades.
Deseguido, presentámosche un exemplo dalgúns
dos fitos deste desenvolvemento, algúns son máis
ou menos obrigatorios e outros, máis ou menos
opcionais.
Primeira infancia (0 - 3/4 anos)
Establecemos o vínculo de apego, a través do
contacto físico, aséntanse as bases para querer e
ser queridos, da autoestima e do desenvolvemento
emocional. Asígnasenos un sexo social (neno ou
nena) en función dos nosos xenitais. Somos capaces
de distinguir mulleres e homes, e de clasificarnos
nunha categoría.
Empeza a educación sexuada: trátannos de forma
distinta segundo nos consideren nenos ou nenas.
Iníciase a educación das nosas emocións máis
básicas (alegría, tristura, medo, rabia...) e
empezamos a desenvolver emocións máis
complexas (vergoña, celos, orgullo...).
Os xenitais senten pracer, e é posible a resposta de
excitación (lubricación, erección e orgasmo).
Infancia (4/5 - 7/8 anos)
Amosamos preferencias por actividades e
compañeiros/as do propio sexo. Ademais, continúa
a educación sexuada, acentuando diferenzas na
forma de expresar emocións, de vestir e de
moverse, no que se espera de nós, etc.
Interiorízanse os estereotipos sexuais (“iso é de
nenos ou de nenas”).
diferenzas corporais e as diferenza de roles. É
habitual que nos exploremos e tamén aos demais.
Establecemos os nosos primeiros límites.
A identidade sexual (“son un neno, son unha nena”)
é estable e expresable, independentemente dos
xenitais.
Continúa o desenvolvemento das emocións e dos
sentimentos máis complexos, que inclúen
pensamentos e crenzas (felicidade, ansiedade,
inseguridade, depresión...).
O xogo simbólico de roles (mamás e papás)
caracterízase por reproducir os roles sexuais da
familia, cultura, sociedade, etc.
Prodúcense infatuacións, algo así como
namoramentos platónicos doutros nenos/as ou de
adultos/as.
Preadolescencia (8/9 - 12/13 anos)
Segue a curiosidade, sobre todo polo menos
coñecido (porno, reprodución asistida, prácticas
eróticas). Pode aparece autoestimulación dirixida
ao pracer.
Os límites do propio corpo e do corpo dos demais
adoitan estar claros e definidos.
Os estereotipos sexuais esténdense con máis ou
menos rixidez aos trazos de personalidade e aos
logros (“os nenos son brutos”, “as nenas queren
coidar”).
Interiorizamos a moral sexual adulta (ex. hai
desigualdades entre homes e mulleres, dá vergoña
falar de sexualidade, as parellas “fan o amor”, etc.).
O grupo de iguais (amizades) vai gañando cada vez
máis importancia. Aumenta a autonomía respecto
da familia.
A educación sexuada continúa segregando
actividades, cores ou obxectos como “de nenos” ou
“de nenas”. Poden ser máis ou menos flexibles,
especialmente as nenas. Empeza a gañar
importancia a identidade de xénero (“que tipo de
neno/nena son”).

Adolescencia (12/13 - 17/18 anos)
Chega a puberdade: comezan os cambios do corpo
e da mente infantís ao corpo e a mente adultas.
Comeza a capacidade reprodutiva (menstruación e
exaculación).
Prodúcese un interese desmesurado pola erótica:
curiosidade, experimentación, obsesión coa
penetración, comportamentos de sedución (ligar),
masturbación, etc. Os encontros eróticos están moi
xenitalizados.
Somos conscientes das nosas orientacións do
desexo (quen me atrae).
Aparecen os primeiros namoramentos, as primeiras
parellas e os primeiros encontros. Comezamos a
entender os encontros eróticos como fonte de
pracer compartido, de comunicación e relación con
outros.
As primeiras parellas románticas (idealizadas,
absortas, sen límites) adoitan acabar nas primeiras
rupturas, e convértense nun drama.
Gañan peso as distintas formas de expresarse como
homes e como mulleres, o xénero é máis variado,
máis flexible e habitualmente, menos respectado
cando se afasta do os roles tradicionais
(normativos).
O distanciamento da familia a prol dos iguais é
abismal provocando conflitos de roles, de normas e
responsabilidades, sensación de “niño baleiro” na
familia, etc.
Mocidade e vida adulta (18/20 -
55/60)
Aparece a primeira ou primeiras parellas “estables”.
Moitas relacións baséanse nun amor maduro
(confianza, compromiso, desexo, igualdade,
negociación), pero moitas outras non.
Moitas persoas deciden manter monogamias
seriadas (varias parellas estables), outras deciden
non ter parella... Aparece unha gran variedade de
posibilidades.
De novo, moitos/as elixen convivir (con parella,
amizades, familia).
Xorden desexos de maternidade e paternidade que
se poden levar a cabo de moitos xeitos.
Gañan importancia as relacións entre a parella, a
familia e as amizades.
Os encontros son máis variados, menos
xenitalizados. Ás veces prodúcense rutinas,
infidelidades, separacións... outras non.
A segregación sobre “homes” e “mulleres” é máis
flexible.
Terceira idade (55/60 - 80/85)
Non se producen demasiados cambios na resposta
de excitación, agás enfermidade. Chégase ao
decrecemento ou á fin da capacidade reprodutiva.
Os corpos cambian e son menos aceptados
socialmente.
Os encontros son cada vez menos xenitalizados.
Moitas persoas dedican máis tempo aos encontros
eróticos e moitas outras perden interese.
Poden aparecer enfermidades, afeccións ou sucesos
vitais importantes (mudanzas, xubilacións, mortes,
abandonos, niños baleiros...).
Vellez (80/85 en diante)
Poden aparecer cambios na resposta de excitación
(erección, penetración, lubricación).
Os encontros séguense centrando na expresión
afectiva máis ca na satisfacción sexual, pero hai de
todo.
Aumentan os sucesos vitais importantes. Gaña
importancia a compañía da familia e das amizades.
Fonte: Respuestas fáciles a preguntas difíciles. Guía
de educación sexual integral para familias. Daniel
Santacruz. Ed. Save the Chilren España. 2017
A tradución é nosa.
http://salutsexual.sidastudi.org/es/registro/
a53b7fb35f6d34d2015f7d72a08f0049