 KOROZYON NEDİR?

 KOROZYONUN NASİL OLUŞUR?

 KOROZYON TEORİLERİ NELERDİR?
 KOROZYON ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
 KOROZYONDAN KORUNMA YÖNTEMLERİ NASILDIR?
 KATODİK KORUMA NEDİR?
 KOROZYONU ETKİLEYEN KOŞULLAR NEDİR?
 KOROZYONUN ÖNEMİ NEDİR?

2
Metal veya metal alaşımlarının oksitlenmesi veya diğer
kimyasal etkilerle aşınması olayıdır.

Korozyon, metal ve alaşımların çevreleri ile kimyasal ve

elektrokimyasal reaksiyonları sonucu bozunmasıdır.

Demirin paslanması,alüminyumun oksitlenmesi koroz-

yona örnek verilebilir.

3
4
 Ekonomik kayıplar
 Tesisin servis dışı kalması
 Ürün kaybı
 Ürün kirlenmesi
 Verim kaybı

5
 Korozyon,metalik malzemelerin içinde bulundukla
rı ortamla reaksiyona girmeleri sonucu,dışarıdan
enerji vermeye gerek olmadan,doğal olarak iste
mli bir şekilde meydana gelen bir olaydır.

 Korozyon kimyasal ve elektrokimyasal olarak ikiye

ayrılır.

6
 Nemli veya ıslak ortamın bulunmayacağı yüksek
çe sıcaklıklarda,yani kuru ortamda hava ve diğer
gaz ortamlarda olan bir korozyon türüdür.

 Enyaygın örneği,yüksek sıcaklıklarda demir ve

çelik malzemelerinin yüzeylerinde oluşan oksit
tabakalardır.

7
 Elektrokimyasal korozyon;anodun katodun, elektrolitin ve anotla
katodu elektrik akımını iletecek şekilde bir iletkenin bulunduğu
ortamda gerçekleşen korozyondur.iyonları malzemeden uzaklaş-
tıran bir elektrokimyasal hücrede bir akımın oluşması ile üreti
len korozyondur.
Elektrokimyasal korozyonda oluşan bu sisteme korozyon hücresi
veya galvanik hücre adı verilir.

Elektrokimyasal korozyon
mekanizmasının çalışabilmesi için
anot+katot+elektrolit+anotla katot
arasındaki elektrik iletkeni
unsurlarının bir arada bulunması
gerekir.Yoksa korozyon
gerçekleşmez.

8
 KOROZYONUN ELEKTROKİMYASAL
OLUŞUMU
 Anot: Korozyona uğrayan (oksitlenen) metal
Fe  Fe+2 + 2e-

 Katot: Anotta açığa çıkan elektronları harcayan reaksiyon

(redüksiyon) meydana geldiği metal yüzeyi
O2 + 2H2O + 4e-  4OH-

 Elektronik İletken: Anotta açığa çıkan elektronları katoda

taşıyan metalik iletken. Anot ile katodun birbiri ile teması da
bu iletişimi sağlar.

 Elektrolit: Elektrolitik illetken, sulu çözelti. Anot ile katot

arasında iyonik bağ sağlayan sulu ortam.

9
Gerçekte her iki korozyon türünün de elektro kimyasal mekanizma
ile oluştuğu bilinmektedir. Ancak temeldeki farksızlığa karşın
kimyasal ve elektro kimyasal korozyon ayrımı yerleşmiş
bulunmaktadır.

10
Teknolojik öneme sahip metallerin, birkaç istisna dışında, hemen
hemen tümü tabiatta bileşik halinde bulunur.
Bileşiklerden metal veya alaşımların üretimi ancak ilave sermaye -
malzeme - enerji - emek ve bilgi sarfı ile mümkündür.
Üretilen metal ve alaşımların ise tekrar kararlı halleri olan “bileşik”
haline dönme eğilimleri yüksektir. Bunun sonucu metalik malzemeler,
içinde bulundukları ortamın elamanları ile reaksiyona girerek önce
iyonik hale ve oradan da ortamdaki başka elementlerle “bileşik”
haline dönmeğe çalışırlar, yani kimyasal değişime uğrarlar ve
bozunurlar.

Sonuçta metal veya alaşımın bazı özellikleri (kimyasal - fiziksel -

mekanik vb..) istenmeyen değişikliklere yani “zarara” uğrar.
Korozyon hem metal ve alaşımın bozunma reaksiyonuna (yani
oksitlenmesine), hem de bu reaksiyonun sebep olduğu zarara verilen
addır.

11
 ÖNEMLİ ÖRNEKLER
Oksijenden Arınmış Asit Ortamlarda Korozyon
Çinkonun hidroklorik asit içindeki tutumuna göz atalım:
A.R: Zn  Zn+2 + 2e-
K.R: 2H+ + 2e-  H2 (gaz)

Toplam: Zn + 2H+ Zn+2 + H2 (gaz)

Havalandırılmış Nötr ve Bazik Ortamlarda Korozyon

Deniz suyu içerisindeki çelik bir parça verilebilecek en iyi örnektir:
A.R: Fe  Fe+2 + 2e-
K.R: O2 + 2H2O + 4e-  4OH-
Toplam: 2Fe + 2H2O + O2  2Fe+2 + 4OH-
2Fe(OH)2
2Fe(OH)2 + H2O + 1/2 O2  2Fe(OH)3

12
Havalandırılmış Asit Ortamlarda Korozyon

Bu tür ortamların özelliği hidrojen iyonu yanında

oksijen moleküllerini de içermeleridir.
Hidrojen iyonlarının varlığı ortamda mevcut
oksijenin reaksiyonu ile indirgenmesine yol açar.

O2 + 4H+ + 4e-  2H2O

13
 Anodik Reaksiyon: Metal atomlarının negatif yük kaybe-
derek pozitif yüklü metal iyonlarına dönüşmeleridir. Bu
olay sonucunda elektron üretilir.

Me  Me+2 + 2e-

 Katodik Reaksiyon: Katodik olayın işlevi anodik reaksiyo-

nda üretilen elektronları harcamaktır.

Me+2 + 2e- Me

14
 1.Okside-Redüksiyon Teorisi

 Redoks diye de adlandırılan okside redüksiyon teorisi madde-

nin atom yapısına bağlı bir kuram üzerine kurulmuştur.
 Elektriksel bakımdan nötr olan atom bazı etkiler sonucu
elektron verir veya alır.
 Oksidasyon yükseltgenme,redüksiyon indirgenmedir.

15
2.Çözeltilerin Elektrolizi Teorisi:

Asit,baz ve tuzların sulu çözeltileri içine daldırılan ve bir

iletkenle bağlanan 2 metalden akım geçirildiğinde,çözeltiyi
oluşturan madde pozitif ve negatif iyonlarına ayrılır.
 Anyonlar elektron kaybederek nötr olurlar.

 Kaybedilen elektronlar elektrik kaynağına dönerler.

 Böylece elektrolit anodun madde kaybına karşı yenileşir ve anot

korozyona uğramış olur.

16
 Tipik bir kimyasal korozyon reaksiyonu,
Fe+2H(+) Fe(+2)+H2(gaz)
Çeliğin asitle temizlenmesinde demirin direkt olarak
hidrojen iyonlarının tesirine maruz kalışını göstermektedir.

 Kimyasal korozyona etki eden maddelerden en önemlisi

oksijendir.

 Oksijenle temas eden metalik malzemelerin yüzeyi hemen

bir oksit tabakasıyla kaplanır.

17
1. GALVANİK KOROZYON
2. ÇUKURCUK KOROZYONU
3. HOMOJEN DAĞILIMLI KOROZYON
4. SEÇİCİ KOROZYON
5. TANELER ARASI KOROZYON
6. ARALIK KOROZYONU

18
19
 Birbiriyle temas halinde olan farklı türden metal ve alaşımların
aynı ortam içindeki korozyonudur.
 Hızlı paslanmalar, genellikle iki ayrı metalin arasındaki galvanik
faaliyet sonucu ortaya çıkar.
 Galvanik dizide birbirlerinden uzak metal veya alaşım
ların eşlenmesi önlenmelidir.
 Elektrolit iletkenliği yüksek ise korozyon hızı artar

20
 Yüzeyde bulunan çizik,çatlakların veya kompozisyon
farklılıkları bulunan bölgelerin arasına sızan elektrolitin
yerçekiminin de etkisiyle malzemenin içine doğru
korozyona sebep olacak şekilde ilerlemesiyle oluşur.
 Çukurun dibi anot, parça yüzeyi katot gibi davranır.
 Bozucu etkisi, yaygınlığı ve kontrolündeki güçlükler nedeni
ile çukurçuk korozyonu en korkulan korozyon türlerinin
başında gelir.
 Çukurçuk korozyonun paslanmaz çeliklerle ve alüminyum
alaşımlarında öncelikle oluştuğu gözlenmektedir.

21
• Aşağıdaki şekilde çukur korozyonu oluşma şekillerine
örnekler verilmiştir :

22
o En yaygın korozyon
türüdür. Metal kaybı
diğer türlere göre çok
yüksektir.
o Metal yüzeyinin her
noktasında aynı hızla
yürür
o Metal kalınlığı her
noktada aynı derecede
incelir
o Yüzey kaplamaları,
katodik koruma ve
saldırgan ortama ilave
edilen korozyon hızını
sınırlayıcı maddeler ile
kontrol altına alınabilir.

23
o Bir alaşım içinde bulunan elementlerden birinin korozyona
uğrayarak uzaklaşması sonucu oluşan korozyondur.
o Pirinç alaşımı içinde bulunan çinkonun bakırdan önce korozyona
uğramasıdır.
o Pirinç: %70 bakır ve %30 çinko alaşımı
o Korozyon sonucu gözenekli yapı kazanır ve mukavemet düşer
o Alaşım içindeki çinko arttıkça korozyona dayanıklılık azalır
o Çinko oranı %15’in altına düşürmek veya pirince %1 oranında kalay
katmak korozyon dayanıklılığını arttırır.

24
Taneler arası korozyon, taneler arası sınır çizgilerinde
meydana gelir. Bu bölgelerde metallerden biri diğerine
göre daha düşük konsantrasyonda bulunur. Bu nedenle sınır
çizgileri korozyon için uygun bir ortam oluşturur.

Yaşlanan alüminyum alaşımlarında, paslanmaz çeliklerin

kaynak edilmelerinde yavaş soğuma ile tane sınırlarında
karbür çökelmesi olursa bu korozyon gözlenir.

25
Metal yüzeyinde bulunan bir çatlak içinde veya dar bir aralıkta oluşan
korozyon türüdür.
Bu korozyonun temel nedeni, çatlak içi veya aralık ile çevre
elektrolit arasında oksijen konsantrasyonu veya metal iyonu
konsantrasyonunun farklı oluşudur.
Bu tip korozyona karşı en etkili yöntem, bölgesel farklılığa olanak
sağlayan tasarımlardan kaçınmaktır. Örneğin, perçinli ve civatalı
bağlantılar yerine kaynak dikişi kullanmak sorunu önemli ölçüde
çözümleyebilir.
Aşağıdaki şekilde ise titanyum esaslı bir boruda aralık korozyonu
gösterilmiştir :

26
 Korozyon bir yüzey olayıdır. Yani metal ile ortamın temas
yeri olan ara yüzeyde oluşur. Metal ile ortamın temas etmediği
bölgelerde meydana gelen değişiklikler korozyon
olarak nitelendirilemez.

1. Uygun Metal Seçimi:İşin verimliliği ile ilgili olduğu için her yer
altı ve sualtı yapısı için özel alaşımların kullanılması
beklenemez.bu nedenle bu yolla korozyondan korunmak her
zaman mümkün değildir.
2. Koruyucu Kaplama:Korozyondan korunmak için metalin
koruyucu kaplamalar ile kaplanarak çevre ile yapı arasında az
veya çok yalıtkan bir engel oluşturmak daha ekonomik bir
yoldur.

27
 Metalik Kaplamalar:Çinko,nikel,kalay, kadminyum, kurşun ve
alüminyum kullanılır.

 Organik Kaplamalar:Asfaltik boyalar,maden kömürü

zifti,epoksi resin boyaları,klorlanmış sert plastik,polietilen
kullanılır.

 İnorganik Kaplamalar:Feldspat,kaolin,boraks, soda ve litarj

karışımı kullanılır.Asit,baz gibi kimyasal maddelerin
taşınmasında inorganik kaplamalar uygundur.

28
 Alaşımlandırma,yüzey kaplamaları,düşük sıcaklıkta polimer
kaplamalar,yüksek sıcaklık oksitlenmesinde metalik,metal-
seramik kaplamalar kullanılabilir.

 Oksitlenmeye karşı en iyi alaşımları oluşturan paslanmaz

çeliklerdir.

 Tamamen koruyucu olabilmeleri için oksijenle metal arasında

engel olarak işlev gören,Cr2 O3 den ibaret bir tabakanın
oluşmasına yetecek kadar krom ihtiva edilmelidirler.

29
 Metallerin bir çoğu su veya hava ile temas ettiğinde
korozyona uğrar.

 Bu, özellikle suyun içindeki veya toprağın altındaki metal

borular için büyük bir risktir ve bu boruların yapıldığı
metalin korozyona uğramaması için bir çok koruma
yöntemi geliştirilmiştir.

 Korozyonu önlemek için bu boruların yanına, onlarla temas

edecek şekilde, daha reaktif bir metalin yerleştirildiği
koruma metoduna ise katodik koruma denir.

30
 Katodik korumada amaç, belirli bir ortamda metal için sabit bir
potansiyel eşiğinin altında metalin elektrolit ortama göre eksi
olarak kutuplaştırarak korozyondan korumaktadır.

31
1) Ortamın Etkisi
2) Sıcaklığın Etkisi
3) Malzeme Türünün Etkisi
4) Sistemin Tasarımı
5) Ortadaki Oksijen Miktarı
6) Yer Yapısının Özdirencinin

32
 Ortamın Etkisi:Ortadaki nem miktarı,asitlik-baziklik
durumu,havanın oksijenin veya suyun ortam tarafından
geçirebilme yeteneği,kaçak akımlar ve çeşitli bakteriler
korozyonu başlatıcı ve hızlandırıcı etkenlerdir.

 Sıcaklığın Etkisi:Ortam sıcaklığının artması iyon hareketini

arttırarak korozyon hızını arttırır.Soğuk ortamda iyon
hareket hızı en aza düşer.

 Malzeme Seçiminin Etkisi:Korozyona sebep olan

etkenlerden biri de birbiriyle potansiyel farkı bulunan
metallerin bir arada kullanılmasıdır.Bu durum korozyonu
başaltıcı ve hızlandırıcı bir etkendir.

33
 Sistem Tasarımı:Korozif malzemelerin depolandığı
sistemlerde korozif ortamın(su vb) birikmesini
engelleye yönelik tasarımlar uygulanmalıdır.Ayrıca
arasında sıvı birikintisine sebep olabilecek çok ince
aralıklardan kaçınılmalıdır.

 Ortamdaki Oksijen Miktarı:Aynı tip toprak

içerisinde çözünmüş hava miktarı her yerde aynı
olmayabilir.Farklı havalandırma koşullarındaki
sistemlerde yan yana duran sistem bir bölgede
anot iken hemen yanındaki bölgede katot görevi
görerek elektrokimyasal korozyona sebep olabilir.

34
 Korozyon her şeyden önce insan hayatını ve
sağlığını zarara sokan bir olaydır.
 Uçaklarda bazı önemli parçaların korozyon
nedeniyle kırılması(korozyonlu
yorulma,gerilimli korozyon çatlaması gibi
nedenlerle uçağın düşmesine ve can kaybına
neden olabilir.
 Korozyon dünyadaki sınırlı metal
kaynaklarının en önemli israf nedenidir.
 Her yıl üretilen metalik malzemelerin yıl
sonuna yaklaşık 1/3 ü korozyon nedeni ile
kullanılmaz hale gelir.
35
 Korozyon nedeni ile “malzeme” kaybı yanında
“sermaye-emek-enerji”de kaybolur.

 Korozyon ortamı kirletir ve ayrıca kirli ortam

metal korozyonunu hızlandırır.

 Metalik malzemelerin tabiata geri dönen kısmı

ortamı kirletir.

 Korozyon olarak nitelendirilebilecek

çözünmeler teknolojinin gelişimi ile daha aşağı
sınırlara çekilmektedir.

36
HAZIRLAYANLAR

37