,,One s wrd nas

Dziecko z cukrzyc w
placwce owiatowej

KIELCE, 14.05.2014r.

Dzieci przewlekle chore realizuj obowizek

rocznego przygotowania przedszkolnego,
obowizek szkolny i obowizek nauki na
podstawie przepisw prawa owiatowego.
Naley zaznaczy, e przedszkole lub szkoa,
w ktrym dziecko realizuje ww. obowizek,
winna zapewni dziecku, w zalenoci od
potrzeb, dostosowanie treci, metod i
organizacji nauczania do moliwoci
psychofizycznych dziecka, a take moliwo
korzystania z pomocy psychologicznopedagogicznej.

Aspekt prawny
Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 7 wrzenia 1991 r. o
systemie owiaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572
z pn. zm.) nauczyciel w swoich dziaaniach
dydaktycznych, wychowawczych i opiekuczych ma
obowizek kierowania si dobrem uczniw, trosk o
ich zdrowie, postaw moraln i obywatelsk z
poszanowaniem godnoci osobistej ucznia.
Przepis ten wskazuje na obowizek nauczyciela
udzielenia pomocy kademu dziecku, rwnie
przewlekle choremu.

Aspekt prawny c.d.

Podkrelenia wymaga fakt, i zapewnienie
dzieciom, w tym przewlekle chorym,
odpowiednich warunkw podczas pobytu w
przedszkolu/szkole/placwce, zgodnie z
regulacjami art. 39 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy,
naley do obowizkw dyrektora.
Dyrektor przedszkola/szkoy/placwki m.in.
sprawuje opiek nad uczniami oraz stwarza
warunki do ich harmonijnego rozwoju
psychofizycznego poprzez aktywne dziaania
prozdrowotne.

Aspekt prawny c.d.

Ustawa o systemie owiaty (art.39 ust.1 pkt 3) zobowizuje dyrektora szkoy m.in. do
sprawowania opieki nad uczniami oraz stwarzania warunkw do ich rozwoju
psychofizycznego poprzez aktywne dziaania prozdrowotne.
Dyrektor szkoy lub placwki publicznej opracowuje na kady rok szkolny plan nadzoru
pedagogicznego, uwzgldniajc w nim tematyk szkole i narad dla nauczycieli, ktra
powinna odpowiada potrzebom danej szkoy/placwki.
W tym celu powinien zorganizowa szkolenie kadry pedagogicznej i pozostaych
pracownikw przedszkola, szkoy i placwki w zakresie postpowania z chorym dzieckiem
oraz opracowa procedury postpowania w stosunku do kadego chorego ucznia w
porozumieniu
z
pielgniark
szkoln
lub
lekarzem,
wsplnie
z pracownikami przedszkola, szkoy i placwki, zarwno w codziennej pracy, jak
i w przypadku zaostrzenia objaww czy ataku choroby.
Procedury te mog uwzgldnia m.in. przypominanie lub pomoc w przyjmowaniu lekw,
wykonywaniu pomiarw poziomu cukru, regularnym przyjmowaniu posikw, sposb
reagowania
itp.
Powinny
te
okrela
formy
staej
wsppracy
z rodzicami (opiekunami) tego dziecka oraz zobowizanie wszystkich pracownikw
przedszkola/szkoy/placwki do bezwzgldnego ich stosowania.

Aspekt prawny
Przepisy art. 2091 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r.
Kodeks pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 21, poz. 94, z
pn. zm.) zobowizuj dyrektora
przedszkola/szkoy/placwki, jako pracodawc, do
zapewnienia rodkw niezbdnych do udzielania
pierwszej pomocy w nagych wypadkach. Dziaania
te powinny by dostosowane do rodzaju i zakresu
prowadzonej dziaalnoci, liczby zatrudnionych
pracownikw i innych osb przebywajcych na
terenie zakadu pracy oraz rodzaju i poziomu
wystpujcych zagroe. Liczba pracownikw,
wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy, ich
szkolenie oraz wyposaenie powinny uwzgldnia
rodzaj i poziom wystpujcych zagroe.

Obowizki dyrektora
Przedszkole, szkoa i placwka, powinny by
przygotowane do zapewnienia potrzeb
dziecka przewlekle chorego we wszystkich
ww. sytuacjach.
Do obowizkw dyrektora naley zatem taka
organizacja pracy, ktra uwzgldnia
udzielanie pomocy dziecku przewlekle
choremu w niezbdnym z punktu widzenia
potrzeb dziecka zakresie
zatrudnienie odpowiednio przygotowanego
personelu,
okrelenie zakresu czynnoci pracownikw

Stan prawny
W istniejcym stanie prawnym jednostki
systemu owiaty (m.in. przedszkola, szkoy)
nie posiadaj stosownych uprawnie do
realizacji zada
z zakresu opieki zdrowotnej nad dziemi i
modzie. Odpowiedzialno za prawidowe
leczenie dziecka spoczywa przede wszystkim
na rodzicach
i zespole leczcym dziecko. Wyjtek stanowi
wiadczenia profilaktycznej opieki zdrowotnej
realizowane przez pielgniark rodowiska
nauczania
i wychowania lub higienistk szkoln.

Stan prawny c.d.

rozporzdzenia Ministra Zdrowia z dnia 28
sierpnia 2009 r. w sprawie organizacji
profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziemi
i modzie
(Dz. U. Nr 139, poz. 1133);
rozporzdzenia Ministra Zdrowia z dnia z
dnia 24 wrzenia 2013 r. w sprawie
wiadcze gwarantowanych z zakresu
podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. poz.
1248).

wiadczenia opieki
zdrowotnej realizowane s:
przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej
na podstawie deklaracji wyboru zoonej
przez rodzicw/ prawych opiekunw;
pielgniark podstawowej opieki zdrowotnej
w odniesieniu do dzieci do lat 6 na
podstawie deklaracji wyboru zoonej przez
rodzicw/ prawych opiekunw;
przez pielgniark rodowiska nauczania i
wychowania lub higienistk szkoln w

Lekarz oraz pielgniarka podstawowej opieki

zdrowotnej sprawuj profilaktyczn opiek
zdrowotn w miejscu okrelonym w umowie z
Narodowym Funduszem Zdrowia o udzielaniu
wiadcze zdrowotnych (w zakadzie podstawowej
opieki zdrowotnej lub innym miejscu praktyki
zawodowej).
Pielgniarka rodowiska nauczania i wychowania czy
higienistka szkolna realizuje wiadczenia
profilaktycznej opieki zdrowotnej w znajdujcym si
na terenie szkoy gabinecie profilaktyki i pomocy
przedlekarskiej.
Naley jednak mie na wzgldzie, e pielgniarka
nie jest pracownikiem szkoy, a jedynie na terenie

Zadania pielgniarki szkolnej w odniesieniu

do uczniw chorych na cukrzyc obejmuj:

pomoc uczniom w oznaczaniu glikemii za pomoc

glukometru i wstrzykniciach insuliny,
obsudze pompy insulinowej,
postpowanie w czasie hipoglikemii (cznie z
podaniem glukagonu),
udostpnianie uczniom gabinetu w celu
dokonywania wstrzykni insuliny oraz edukacji w
zakresie samoopieki.
W opiece nad dzieckiem z cukrzyc w szkole
pielgniarka peni wiodc rol, jednak warunkiem
powodzenia podejmowanych dziaa jest cisa
wsppraca pielgniarki z rodzicami, lekarzem

Kto jeszcze ?...

Oprcz pielgniarki specjalistyczne zabiegi
(bieca kontrola poziomu cukru we krwi za
pomoc glukometru oraz podawanie insuliny
w formie wstrzykni podskrnych lub
wleww przy uyciu pompy insulinowej)
moe wykonywa rwnie inna osoba samo dziecko, rodzic, nauczyciel, pomoc
nauczyciela - ktra odbya
specjalistyczne przeszkolenie w tym
zakresie
Posiadanie wyksztacenia medycznego

Nauczyciel i pracownicy
niepedagogiczni (np. pomoc
nauczyciela) wykonuj obowizki
opiekucze podczas pobytu dziecka w
przedszkolu/szkole/placwce, penic
jedynie rol wspierajc proces
leczenia.
Ponadto, nauczyciel, tak jak kady obywatel,
jest obowizany do udzielania pierwszej
pomocy, co wynika
z przepisu art. 162 ustawy z dnia 6 czerwca

Osoby przyjmujce zadanie musz wyrazi

zgod.
Delegowanie przez rodzicw uprawnie do
wykonywania czynnoci zwizanych z opiek
nad dzieckiem oraz zgoda pracownika szkoy i
zobowizanie do sprawowania opieki winny
mie form umowy (ustnej lub pisemnej)
pomidzy
rodzicem
dziecka
przewlekle
chorego, a pracownikiem szkoy.
Nauczyciel peni jedynie rol wspierajc i

Aspekt prawny
W art. 20 ustawy z dnia 6 grudnia 2013 r. o
zmianie ustawy o systemie owiaty oraz
niektrych innych ustaw (Dz. U z 2014 r.,
poz. 7), wskazano, i w celu zapewnienia
dziecku podczas pobytu w
przedszkolu/szkole/placwce, odpowiedniej
opieki, odywiania oraz metod opiekuczowychowawczych rodzic dziecka
przekazuje dyrektorowi przedszkola,
szkoy lub placwki uznane przez niego
za istotne dane o stanie zdrowia,
stosowanej diecie i rozwoju psychofizycznym

Zadania rodzica
Zgodnie z wyjanieniami nadesanymi w odpowiedzi na list z MZ, z MEN oraz
informacjami zawartymi w broszurze dla nauczycieli One s wrd nas rodzic
powinien przedoy szkole nastpujce informacje i dokumenty:

1. Zlecenie lekarskie na podanie lekw.

Samo podanie lekw zleconych przez lekarza
naley traktowa jako czynno techniczn
polegajc na realizacji zlecenia lekarskiego,
ktra wie si ze sprawowaniem funkcji
opiekuczej nad dzieckiem wymagajcym
systematycznego podawania lekw.
(...) Przyjcie odmiennej interpretacji,
zgodnie z ktr wychowawcy w przedszkolu
nie mogliby podawa lekw zleconych przez
lekarza naraaoby dziecko na utrat zdrowia
lub ycia, a opiekuna (wychowawc) na

2. Zawiadczenie lekarskie.
Musz by zawarte nastpujce informacje:
rozpoznanie choroby przewlekej,
opinia na temat moliwoci uczszczania
dziecka do przedszkola czy szkoy
oglnodostpnej,
informacje dla wychowawcy dotyczce
postpowania z dzieckiem i koniecznoci
realizacji wskazanych staych zlece w
czasie pobytu dziecka w placwce,
informacje dotyczce rodzaju koniecznych

3. Upowanienie (pisemne lub ustne)

rodzicw/opiekunw dziecka dla dyrektora
placwki do podejmowania wymienionych
wyej dziaa.
oraz:
Udzielenie pisemnej informacji na temat
rodzaju stosowanej insulinoterapii,
uywanych preparatw insulinowych oraz
stosowanych dodatkowych wglowodanw
szybkowchanialnych w przypadku
hipoglikemii (niedocukrzenia).

 Dostarczenie informacji na temat

postpowania w przypadku podjcia wysiku
fizycznego.
Dostarczenie pisemnej informacji na temat
zalecanych wartoci glikemii przed posikiem,
przed i w trakcie wysiku fizycznego.

 Udzielenie informacji na temat ewentualnie

wystpujcych wspistniejcych chorb.
Zapewnienie szkole wyposaenia
niezbdnego do prawidowej opieki
(glukometr, pen, glukagon, odpowiednie
napoje, jeli moliwe, to telefon komrkowy
dla dziecka, odpowiednie rodki stosowane w
przypadku niskich cukrw itp.).
Dostarczenie numerw telefonw rodzicw,
Poradni Diabetologicznej oraz numeru
lekarza prowadzcego.

Zadania szkoy i
nauczyciela:
Zrozumienie potrzeb dziecka wynikajcych z
choroby oraz pomoc w ich zaspokajaniu.
Udzia nauczycieli w szkoleniach na temat
cukrzycy.
Zapewnienie dziecku poczucia
bezpieczestwa, akceptacji oraz tolerancji,
przeciwdziaanie wszelkim formom
dyskryminacji.
Natychmiastowe udzielenie pomocy w
przypadku cikiej hipoglikemii.
Pozwolenie dziecku na spoycie cukrw

 Zapewnienie (w miar moliwoci) odpowiednich i

dyskretnych warunkw do badania poziomu cukru i
podania insuliny penem.
Zapewnienie dziecku odpowiedniego miejsca do
przechowywania wszelkich rodkw i akcesoriw
niezbdnych do prowadzenia cukrzycy.
Umoliwienie dziecku korzystania z toalety w
kadym czasie i w kadej sytuacji.
Nawizanie cisej wsppracy z
rodzicami/opiekunami dziecka. Konieczne jest
informowanie rodzicw z wyprzedzeniem o wszelkich
zmianach w planie pracy szkoy wpywajcych na
zmian czasu spoywania posikw, planowanych

Umoliwienie kontaktu z personelem medycznym na yczenie

dziecka oraz natychmiastowego kontaktu z rodzicem, gdy
zachodzi taka potrzeba.
Umoliwienie dziecku nadrobienia zalegoci programowych
spowodowanych wizyt w Poradni Diabetologicznej, zym
samopoczuciem oraz przesunicie terminu pisania wszelkich
sprawdzianw, gdy poziom cukru dziecka jest zbyt niski lub
zbyt wysoki.
Zapewnienie dziecku przynajmniej jednej kompetentnej osoby
(zadanie dyrektora szkoy) wspierajcej dziecko w sytuacjach
zwizanych ze spoyciem posiku, na wycieczkach, zajciach
ruchowych, pozalekcyjnych oraz
w sytuacjach, gdy poziom cukru odbiega od normy.
Umoliwienie dziecku lub jego rodzicom/opiekunom
przekazania informacji o chorobie, jej zarzdzaniu,
koniecznoci dokonywania pomiaru cukru, objaww

Egzamin, sprawdzian jak

dobrze zorganizowa
Za dostosowanie warunkw i form
przeprowadzania sprawdzianu lub egzaminu
gimnazjalnego do potrzeb uczniw odpowiada
przewodniczcy szkolnego zespou
egzaminacyjnego (dyrektor szkoy).
Uczniowie (suchacze) z przewlekymi
chorobami
(na podstawie zawiadczenia o stanie zdrowia
wydanego przez lekarza)
Korzystanie z zaleconego przez lekarza sprztu
medycznego i lekw koniecznych ze wzgldu na
chorob.
Dostosowanie warunkw zdawania sprawdzianu lub

Zakres w jakim mona przeduy czas

pisania sprawdzianu/egzaminu
Sprawdzian - nie wicej ni o 30 minut.
Egzamin gimnazjalny:

z historii i wiedzy o spoeczestwie, z

przedmiotw przyrodniczych oraz z jzyka obcego
nowoytnego na poziomie podstawowym - nie
wicej ni o 20 minut kady,
z jzyka polskiego, z matematyki - nie wicej ni o
45 minut kady,
z jzyka obcego nowoytnego na poziomie
rozszerzonym - nie wicej ni o 30 minut.

Bibliografia

Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia

30 kwietnia 2007 r (z pniejszymi zmianami) w
sprawie warunkw i sposobu oceniania,
klasyfikowania i promowania uczniw i suchaczy
oraz przeprowadzania sprawdzianw i egzaminw w
szkoach publicznych
Komunikat Dyrektora Centralnej Komisji
Egzaminacyjnej z 30 sierpnia 2013 r. w sprawie
sposobu dostosowania warunkw i form
przeprowadzania w roku szkolnym 2013/2014
sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego do potrzeb
uczniw (suchaczy) ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi, w tym niepenosprawnych,
niedostosowanych spoecznie oraz zagroonych

Gwne sposoby pomocy przewlekle

choremu dziecku moliwe do
zrealizowania na terenie szkoy
(cyt. One s wrd nas Dziecko
przewlekle chore s.38)-refleksje na
koniec
Zapewnienie poczucia bezpieczestwa
psychicznego i fizycznego oraz zaufania do grupy
i nauczyciela.
Pomoc w pokonywaniu trudnoci, uczenie
samodzielnoci oraz nowych umiejtnoci.
Budowanie dobrego klimatu i przyjaznych relacji
w zespole klasowym, zapobieganie konfliktom.
Przygotowanie dzieci zdrowych na spotkanie
chorego kolegi, pomoc w akceptacji ewentualnych
odmiennoci. Poinstruowanie uczniw, jak naley
chroni chorego koleg i w jaki sposb mona mu
pomaga. Zawarcie na ten temat umowy z klas.

Refleksje na koniec
Traktowanie chorego dziecka jako
penoprawnego czonka zespou klasowego, na
rwni z innymi dziemi, z takimi samymi prawami
i obowizkami.
Uwraliwienie dzieci zdrowych na potrzeby i
przeycia dziecka chorego.
Uwraliwienie dziecka chorego na potrzeby i
przeycia innych dzieci.
Motywowanie do kontaktw i wspdziaania z
innymi dziemi. Wzmacnianie poczucia wasnej
wartoci.
Przydzielanie dziecku choremu odpowiednich do
jego moliwoci zada
i rl spoecznych w zabawach i organizowanych

Refleksje na koniec
Uczenie relaksu i odprenia.
Zapewnienie dziecku wsparcia i pomocy
psychologiczno-pedagogicznej,
a w razie potrzeby pomocy socjalnej.
Staa wsppraca z rodzicami, pielgniark,
lekarzem, nauczycielami oraz innymi osobami
opiekujcymi si dzieckiem.

PRAWNE I ORGANIZACYJNE ASPEKTY

OPIEKI
NAD DZIECKIEM Z CUKRZYC W
PRZEDSZKOLACH I SZKOACH
Na zlecenie i ze rodkw Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz
Ministerstwa Zdrowia opracowane zostay we wsppracy z
Orodkiem Rozwoju Edukacji serie publikacji One s wrd nas
powicone tematyce dzieci przewlekle chorych. S to:
1. Dziecko przewlekle chore. Psychologiczne aspekty
funkcjonowania dziecka w szkole i przedszkolu - E.
Gralczyk;
2. Dziecko z hemofili w szkole i przedszkolu - A. Klukowska;
3. Dziecko z astm w szkole i przedszkolu - M. Kulus;
4. Dziecko z padaczk w szkole i przedszkolu - S. Jwiak;
5. Dziecko z cukrzyc w szkole i przedszkolu - D. Witkowski, J.
Pietrusiska, A. Szewczyk, R. Wjcik;
Wersja elektroniczna dostpna na stronach:
Ministerstwa Edukacji Narodowej
Kuratorium Owiaty w Kielcach

Dzikuj za uwag